Anda di halaman 1dari 4

 Geguritan: merupakan bentuk puisi yang berkembang di kalangan penutur bahasa Jawa dan

Bali. Geguritan berkembang dari tembang, sehingga dikenal beberapa bentuk geguritan yang
berbeda. Dalam bentuk yang awal, geguritan berwujud nyanyian yang memiliki sanjak
tertentu. Di Bali berkembang bentuk geguritan semacam ini. Pengertian geguritan di Jawa
telah berkembang menjadi sinonim dengan puisi bebas, yaitu puisi yang tidak mengikatkan
diri pada aturan metrum, sajak, serta lagu. Geguritan atau dalam hal ini puisi Jawa modern
mulai muncul pada tahun 1929 di majalah Kejawen dengan terbitnya tiga buah judul
geguritan. Pada tahun 1930-1940 terbit tujuh buah karya lainnya. Puisi Jawa modern sempat
terhenti pada awal zaman pendudukan Jepang dan baru muncul kembali sesedah revolusi.
Puisi Jawa modern ini dipelopori oleh R. Intoyo dan Subagiyo Ilham Notodijoyo.

 Struktur Geguritan: 1. Struktur fisik:

a. Diksi. Yaiku pamilihing tembung, tembung ing geguritan biasane nduweni teges konotatif

b. Majas (lelawaning basa). Yaiku tembung  kang digunakake kanggo nyeritakake sawijining
bab kanthi cara mbandingake karo bab liane.

c. Purwakanthi (Rima). Yaiku mbaleni swara, tembung, frasa, utawa ukara kanggo nyiptakake
kaendahan ing sawijining geguritan

d. Tipografi. Yaiku gatraning geguritan kang tinulis mawa pada ing sawijiing geguritan.

2. Struktur batin:

a. Bakuning gagasan (tema). Yaiku punjeraning bab kang ndadekake geguritan kuwi.

b. Pangrasane penyair. Yaiku tembung-tembung ing sajroning geguritan kang nduwe teges
kanggo manjilmakake rasa.

c. Nada/sikap penyair marang pamaos. Yaiku patrap ing sajroning geguritan. Tuladha: nuturi,
muji, nyemoni, dll

d. Amanat. Yaiku pesen kang pengen diwedharake penyair marang pamaos.

e. Suasana. Yaiku kahanan batin sawise maca geguritan kang dirasakake pamaos.

- Vocal/Swara
- Tandha adhegan
 Tata cara maca geguritan:
1.olah swara
olah swara iki sesambungan karo kedaling lesan, tata pangaturing nafas, lan pemedhoting ukara.
swara kang digunakake prayoga menawa swara paharanaan, dudu swara saka dhadha.
2. penampilan
maca geguritan iku kudu nggatekake solah bawa, ekspresi, lan jiwane geguritan.

3. Sambung
menawa maca geguritan iku antarane mkang maca lan ngruokake kudu nyawji, tegese maca
tanpa ana kang ngrungokake ora guno
4. sarana
sarana yaiku apa wae kang ndhukung supaya anggone maca geguritan tambah sae.
kagem luwih memahami lan ngrasakake isine geguritan, yaitu kanthi cara menehi tanda
mandheg.
a. tanda koma (/), karepe mandheg sadhela
b. tanta titik(//), karepe mandheg
c. tanda (=), karepe larik siji lan liyane isih ana sesambungane utawa ora mandheg
 Upacara adat: Upacara tradisional tradisi turun temurun mung rampung panggonan sing piyambak.
 Maceme upacara adat:
- Tingkeban: Tingkeban adalah salah satu tradisi masyarakat Jawa, upacara ini disebut juga mitoni
berasal dari kata pitu yang arti nya tujuh. Upacara ini dilaksanakan pada usia kehamilan tujuh bulan
dan pada kehamilan pertama kali. Upacara ini bermakna bahwa pendidikan bukan saja setelah
dewasa akan tetapi semenjak benih tertanam di dalam rahim ibu. Dalam upacara ini sang ibu yang
sedang hamil dimandikan dengan air kembang setaman dan disertai doa yang bertujuan untuk
memohon kepada Tuhan YME agar selalu diberikan rahmat dan berkah sehingga bayi yang akan
dilahirkan selamat dan sehat.

Menurut tradisi Jawa, upacara dilaksanakan pada tanggal 7 , 17 dan 27 sebelum bulan
purnama pada penanggalan Jawa, dilaksanakan di kiri atau kanan rumah menghadap kearah
matahari terbit. Yang memandikan jumlahnya juga ganjil misalnya 5,7,atau 9 orang.
Setelah disiram, dipakaikan kain /jarik sampai tujuh kali, yang terakhir/ ketujuh yang
dianggap paling pantas dikenakan. Diikuti oleh acara pemotongan tumpeng tujuh yang
diawali dengan doa kemudian makan rujak, dan seterusnya. Hakikat dasar dari semua
tradisi Jawa adalah suatu ungkapan syukur dan permohonan kepada Yang Maha Kuasa
untuk keselamatan dan kenteraman, namun diungkapkan dalam bentuk lambang-lambang
yang masing-masing mempunyai makna.

- Tedhak siten: Tedak siten adalah suatu upacara dalam tradisi budaya Jawa yang dilakukan
ketika anak pertama belajar jalan dan dilaksanakan pada usia sekitar tujuh atau delapan
bulan. Tahapan dalam upacara tedak siten antara lain adalah:

1. Membersihkan kaki
2. Injak tanah
3. Berjalan melewati tujuh wadah: ono jadah, jenang, karo sing liya
4. Tangga tebu wulung
5. Kurungan
6. Memberikan uang
7. Melepas ayam
- Nglarang:
 Purwakanthi: Purwakanthi (Rima/ritma) yaiku mbaleni swara (vocal), mbaleni tembung,
kelompok tembung (frasa) utawa mbaleni ukara. Rima utawa sajak utawa persamaan bunyi
kanggo nyiptakake kaendahan lan kekuatan sawijining geguritan.

 Pidhato: Pidhato yaiku omongan/ucapan kang ditata kanthi apik lan disampekake marang
wong liya. Pidhato minangka salah sawijine ketrampilan lisan kanggo ngungkapake isine
pikiran, perasaan, gagasan, warta lan liya-liyane.
 Struktur pidhato:

1. Uluk salam / menyampaikan salam

2. Atur Pambuka / salam pembuka

3. Nyebat Tamu / menyebut tamu yang hadir

4. Atur puji syukur sarta panuwun / memanjatkan syukur dan ucapan terima kasih
5. Wigatining atur / inti pesan
6. Pengejeng-ajeng lan pangajak /  permohonan dan harapan
7. Atur panutup / kata penutup

 Pranata cara: Pranatacara inggih punika satunggiling paraga ingkang gadhah jejibahan
nglantaraken titilaksana ing satunggiling upacara adat temanten, kesripahan, resmi/formal,
pepanggihan, pasamuan, pengaosan, pentas (show) lan sapiturutipun. Upaminipun wonten
ing tata upacara adat temanten Jawi pranatacara kajibah nglantaraken titi laksitaning adicara
ijab, pawiwahan lan panghargyan, sanadyan makaten adicara ijab kadhang kala madeg
piyambak boten kagarba kaliyan adicara pawiwahan lan panghargyan temanten. Ing upacara
kasripahan juru paniti laksana nglantaraken tata upacara pangrukti utawa pametaking layon.

Anggenipun dados pranata adicara kedah nggatosaken punapa ingkang wonten ing tata cara
pranata adicara. Pranata adicara kedah nggatosaken punapa ingkan dipunwastani 4W, kang
isinupun: Wiraga, Wicara, Wirasa, Wirama.

 Struktur pranata cara:


1. Salam Pambuka
Salam pakurmatan ingkang setunggal dhateng para dhayoh utawi ingkang kepareng rawuh. 
2. Purwaka Basa (pambuka)
Atur panuwun dhateng para rawuh / dhayoh ingkang kepareng rawuh, sarta atur pamuji
syukur dhateng gusti Allah. Jelasake susunan acara ingkang badhe dpunlakoni sedaya.
Tuladha susunan acara :
a. Pambukaan (salam, donga)
b. Sambutan saking pandega pamonten (Ketua Pelaksana)
c. Seminar babagan narkoba ingkang badhe dipunpangagengi dening Bapak Surip Sutarman
d. Seminar babagan bahaya peredaran narkoba dening Bapak Kapolda Yogyakarta
e. Seminar babagan bahaya nyalahgunakake narkoba kunjuk kesarasan dening Bapak Setya
Budi
f. Sesi pitakon lan wangsulan
g. Crita saking mantan pecandu narkoba
h. Ujar konjuk nerwaosi narkoba
i. Uga penutup

3. Suraos Basa (wiji)


Atur sakabehe bab miturut susunan acara setunggal - setunggal ingkang diandharaken
dhateng para rawuh / dhayoh.

4. Wusana (panutup)
Atur panuwun sarta nyuwun pangapunten manawa wonten kirang utawi kalepatan anggen
ngandharaken ngendikan marang para rawuh.
 Paugeran maca pidhato

Anda mungkin juga menyukai