PRANATACARA KEGIATAN
5
5 SEKOLAH
NYEMAK
1
KOMPETENSI DASAR :
KOMPETENSI DASAR :
5.1 Mengungkapkan dan menanggapi teks pembawa acara/Pranata
5.1 Mengungkapkan dan menanggapi teks pembawa acara/Pranata
adicara/ MC dalam kegiatan sekolah
adicara/ MC dalam kegiatan sekolah
Indikator :
Indikator :
Memahami hal-hal yang berhubungan dengan pranatacara
Memahami hal-hal yang berhubungan dengan pranatacara
Memahami isi wicara pranatacara
Memahami isi wicara pranatacara
Mengidentifikasi pokok-pokok wicara pranatacara
Mengidentifikasi pokok-pokok wicara pranatacara
A. Pranatacara
1. Werdine Pranatacara
Wondene sing diarani pamedhar sabda yaiku paraga sing kajibah (mengemban tugas)
mbabar sawijining perkara. Ing tata upacara pahargyan temanten, pamedhar sabda mundhi
dhawuhe sing duwe gawe. Jejibahan iku kaya dene, ngaturake pambagya harja (sesulihe
sing duwe gawe mantu), pasrah temanten utawa nampa pasrahe temante, khutbah walimah
(wasitatama). Yen ing omahe wong kasripahan (kepaten), pamedhar sabda duwe jejibahan
ngaturake panuwun marang wong sing nglayat (takziyah) sing wis melu bela sungkawa.
Dene patemon ilmiah (pertemuan ilmiah) jejibahane pamedhar sabda kayata, ceramah,
sesuluh dines (penyuhan dinas), konferensi, seminar, sarasehan, kuliyah umuh, wisuda, lan
liyane.
Murih jejibahan bisa kasil kanthi becik, pranatacara lan pamedhar sabda kudu bisa
ngrengkuh sarat sarana kang baku yaiku :
a. Swara
Swara pinangka srana babaraning basa kudu kaudi supaya ulem, kung, dekung,
membat mentul, kepenak dirungokake. Kedaling swara (metune swara) : tuladha ngeja
abjad Jawa.
tuladha : rasa-rasane, utama-utamane, manis manise, pendeng, rendheng, petel-
pethel, lsp. Lagu (wirama) : Nyakup sora-lirih, dawa -cendheking swara, membat
mentul, rikat-rindhik, lan lak-luking swara.. Lagu kang becik tumrape basa Jawa dirani
dhekung
b. Busana / Ageman
Ajining raga gumantung busana, mula babagan busana iku uga kudu digladhi murih
jejibahan kang diemban bisa kaleksanan kanthi becik Pranatacara lan pamedhar sabda
kudu bisa ngadi busana kang bener lan pener, murwat, laras karo kahanan utawa
kaperluwane ana ing upacara , rapi, lan tumata panatane.
Ana ing babagan busana ( ageman ) iku , Suhunan Pakowboewana IV paring
pangandikan marang para sentana lan krabat Kasunanan Surakarta mangkene :
c. Subasita
Trapsila utawa tatakrama uga kudu kagladhi kang becik , amarga trapsila kang kurang
becik bisa ngurangi kawibawan jejering pranatacara lan pamedhar sabda. Solah bawa
aja digawe-gawe becik prasaja wae, anteng mantep nanging ora kaku.
Owah-owahan pasemon uga kudu kaudi supaya kabeh mau bisa nggambarake isining
ati, kang tundhone jumbuh karo swasana.
Assalamualaikum Wr.Wb.
Nuwun,
Bapak Kepala sekolah SMP Tunas Muda ingkang dhahat kinurmatan, Bapak Wakil
Kepala Sekolah Bidang Kesiswaan, Bapak/Ibu Guru, Karyawan, saha para siswa ingkang
winantu ing suka basuki.
Keparenga kula nggempil kamardikan panjenengan sadaya, awit kula piniji panitya kinen
ngaturaken urut reroncening Upacara Pelantikan Pengurus SMP Tunas Muda Periode
2013/2014
Nanging saderengipun kula ngaturaken rantamaning adicara punika, sumangga kula
dherekaken ngonjukaken puji syukur wonten ngarsa dalem Allah SWT , ingkang sampun
kepareng paring karohmatan dhumateng panjenengan sedaya dalasan kula, saengga saged
kempal manunggal kanthi karaharjan, nir ing sambekala.
NYEMAK PAWARTA
KOMPETENSI DASAR :
KOMPETENSI DASAR :
5.5 Menanggapi berita berbahasa Jawa
5.5 Menanggapi berita berbahasa Jawa
Indikator :
Indikator :
Menuliskan pokok-pokok isi berita ke dalam beberapa kalimat
Menuliskan pokok-pokok isi berita ke dalam beberapa kalimat
Menyampaikan (secara lisan) ringasan berita
Menyampaikan (secara lisan) ringasan berita
Menjawab pertanyaan yang berhubungan dengan isi berita.
Menjawab pertanyaan yang berhubungan dengan isi berita.
Mengemukakan tanggapan atas isi berita
Mengemukakan tanggapan atas isi berita
A. Nyemak Pawarta
Ing radhio utawa TV, wong kang ngaturake pawarta diarani penyiar . Dene kang golek pawarta
diarani wartawan. Penyiar wis duwe teknik nalika arep ngaturake pawarta. Semono uga nalika
awake dhewe kapatah macakake pawarta, awake dhewe kudu nggatekake bab-bab wigati kang
magepokan karo pamacane pawarta, yaiku:
Intonasi kudu pas, kapan mrangguli koma lan titik uga tandha liyane.
Vokal trep karo artikulasi
Volume utawa bantering swara nyukupi.
Sabisa-bisa nyingkiri dialek.
Bebayane narkoba, saya ngincim bangsa Indonesia. Saka asile panaliten kang
katindakake dening Badan Narkotika Nasional bebarengan karo Universitas Indonesia
nyebutake, wong 41 tiwas dinane utawa wong 15 ewu tiwas saben taun merga ngonsumsi
narkoba. Kang mrihatinake, ewasemono cacahing pengguna ora saya suda nanging malah saya
ndadra. Data ing Direktorat Narkotika lan Psikotropika Bareskrim Mabes Polri nuduhake, ing
Direktorat Narkotika lan Psikotropika Brigjen Indradi Tanos nambahake, cacahe dhuwit
sing diblanjakake kanggo tuku narkoba uga mundhak akeh. Taun 2005 cacahe dhuwit sing
dienggo tuku narkoba ditapsir Rp. 8 trilyun. Nanging ing taun 2006 gunggunge mundhak dadi
Rp. 11,3 trilyun . Kanggo mbrastha narkoba mau polisi mbudidaya tumindak persuasif.
Pangajabe pengguna mau gelem tobat lan ninggalake pakulinan anggone ngonsumsi narkoba.
C. Kawruh Basa
Apa tegse tembung kang kacithak miring ing ukara ngisor iki?
D. Pitakonan
Wangsulana pitakonan ing ngisor iki nganggo basa krama!
Wangsulan : ................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................
f. Apa polisi wae sing nduweni tugas mbrastha narkoba? Sebutna pawadane!
Wangsulan : ................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................
g. Akehe dhuwit kang diblanjakake kanggo tuku narkoba nganti 11,3 trilyun rupiah
kepriye miturut pamawasmu?
Wangsulan : ....................................................................................................
.................................................................................................................................
.............................
h. Sebutna cara-carane supaya para remaja, pelajar lan mahasiswa bisa ngedohi
narkoba!
Wangsulan : ....................................................................................................
.................................................................................................................................
.............................
i. Kena apa awake dhewe kudu ngedohi narkoba?
Wangsulan : ................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................
j. Apa kang kok tindakake menawa kowe diajak kancamu diajak nyeret (madat)?
Wangsulan : ................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................
Bothekan :
Narkoba tumrape masyarakat Jawa diarani : lara ireng, madat, candu, nyeret. Candu lumebu
ing tanah Jawa watara abad 17 dening VOC, iki pinangka salah sawijining strategi VOC kanggo
nguwasani tanah Jawa, kanthi ngrusak wong-wong Jawa lumantar candu. Tahun 1677, Belanda
lumantar VOC ngadani prajanjen karo Raja Mataram Amangkurat II. Isine prajanjen VOC njaluk
nduweni hak monopoli impor lan dedagangan candu ing tlatah Mataram. Manut pakar candu Louis
Charles Te Mechelen, inspektur Kepala Opium Regi lan Asisten Residen Juwana, Jawa Tengah,ing
tahun 1882 siji saka wong cacah 20 pemadat, tukang nyeret.
Nyeret utawa candu kalebu tumindak ala kang ora pantes ditiru lan ditindakake dening sapa
wae. Ana ing susastra Jawa Serat Wulangreh pupuh Wirangrong pada 10 -11 kasambung pada 18 21,
Sri Paku Buwana IV paring wewaler (larangan) marang awake dhewe kang wose mangkene :
Ana cacat patang prakara kang ala banget lan kudu didohi yaiku : wong madat
(pecandu /narkoba), wong ngabotohan (main/judi), wong durjana
(maling/penjahat) lan wong kang nduweni ati sudagar/pedagang ala.
Wong madat iku kesed, lumuh nyambut gawe, rusak jasmani lan rohanine, yen
mati sengsara, marga dadi tontonane wong akeh, nanging ewasemono ora padha
kapok, mula patang prakara tumindak ala mau singkirana.
Ing pewayangan, mligine perangan Mosala Parwa, parwa kaping XVI saka buku Mahabharata
dicritakake manawa Bangsa Yadawa lan negara Dwaraka utawa Dwarawati (bangsa lan negarane Sri
Kresna) musna kelem keblabag lan kesapu tzunami, amarga bangsa Yadawa padha karem madat lan
inum-inuman keras kang tundhone padha lali yen isih sabangsa temahan padha paten pinaten lan
wusana diadzab dening Dewa.
MICARA
KOMPETENSI DASAR
KOMPETENSI DASAR
6.1 Praktik pembawa acara/ pranata adicara/ MC kegiatan sekolah
6.1 Praktik pembawa acara/ pranata adicara/ MC kegiatan sekolah
Indikator :
Gladhi Basa Indikator
Jawi IX/ Genap
:
>>>>>http://sdwijosusastro.wordpress.com
Mendemonstrasikan pranatacara kegiatan sekolah <<<<< Kaca 9
Mendemonstrasikan pranatacara kegiatan sekolah
Melakukan penilaian terhadap teman sejawat atas praktik pranatacara
Melakukan penilaian terhadap teman sejawat atas praktik pranatacara
Membetulkan kalimat wicara pranatacara dengan pilihan kata yang tepat
Membetulkan kalimat wicara pranatacara dengan pilihan kata yang tepat
A. Praktik Pranatacara
Praktik utawa maca teks wicara pranatacara apadene praktik utawa maca teks sesorah,
prayogane nggatekake konsep 4 W, yaiku :
1. Wicara
Wicarane sing las-lasan, cetha, wijang, upamane bisa mbedakake /t/ karo/th/ utawa /d/
karo /dh/ : tutuk thuthuk, pada padha, lsp.
2. Wirama
Senajan katone mung sesorah utawa dadi pranatacara nanging uga kudu nggatekake
wirama sing metu saka lisan, ora mung mbluju, kaku , tanpa ana tekanan intonasi lan
volume suwara. Prayugane diudi lan digladhi murih wiramamaning swara bisa becik, ora
keseron utawa kelirihen, munggah, mudhun, langsaming swara uga digatekake.
3. Wiraga
Patrap, sikep nalika nindakake dadi pranatacara . Solah bawane wong dadi pranatacara
iku kudu manteb lan teteg madhep marang pamriksa,aja tumungkul/ndhingkluk lan aja
ndangak.
Kaudia bisa ngecakake prinsip Sapta- Ma : Magatra, Malaksana, Mawastha, Maraga,
Malaghawa, Matanggap, lan Mawwat.
4. Wirasa
Wirasa utawa penjiwaan. Bisa salaras karo swasana , Prinsip Matanggap :
Tanggap ing swasana (tahu situasi dan kondisi) , bisa girang gumbira, mesem ngguyu
marang kang antuk kabegjan kanugrahan, bisa kucem luyu, susah sedhih belasungkawa
marang kang nandhang dhuhkita.
B. Gladhen Praktik Pranatacara
1. Gawea kelompok, saben kelompok 4 5 siswa
2. Saben kelompok matah paraga kang bakal praktik sesorah ing ngarep kelas babagan
adicara kegiatan sekolah
Umpamane :
1.
3.
4.
RATA-RATA NILAI
MACA
KOMPETENSI DASAR
KOMPETENSI DASAR
7.1 Membaca teks pembawa acara/ pranatacara/ MC kegiatan sekolah
7.1 Membaca teks pembawa acara/ pranatacara/ MC kegiatan sekolah
Indikator :
Indikator :
Membaca teks pranatacara kegiatan sekolah
Membaca teks pranatacara kegiatan sekolah
Memberikan pengamatan dan penilaian terhadap penampilan teman sejawat
Memberikan pengamatan dan penilaian terhadap penampilan teman sejawat
Mengartikan kata penting dengan tepat
Mengartikan kata penting dengan tepat
Menjawab pertanyaan isi bacaan
Menjawab pertanyaan isi bacaan
Assalamualaikum, Wr.Wb.
Bapak Kepala SMP Tunas Muda , Bapak Ibu guru, karyawan-karyawati miwah alumni SMP
Tunas Muda ingkang dhahat kinurmatan
Ustadz Drs. Sunardi Syahuri ingkang satuhu pantes sinudarsana
Dalasan sagung tamu undangan ingkang winantu ing suka basuki.
Keparenga kula munggel pangandikan panjenengan sadaya, awit kula piniji panitya
kinen ngaturaken urut reroncening Adicara Puncak Pahargyan Lustrum kaping 12 SMP Tunas
Muda.
1. Pambuka
2. Pasrah bebungah tumrap para juara pasanggiri (Penyerahan Hadiah Lomba)
3. Pangandikan Kepala SMP Tunas Muda kalajengaken Pagas Tumpeng
4. Tausyiah Syukur dening Ustadz Drs. H. Sunardi Syahuri
5. Pasrah - tinampi ringgit wacucal (Semar) (Kepala SMP Tunas Muda dhumateng Ki
Dhalang Edhi Suwondo)
6. Panutup.
7. Pagelaran Ringgit purwa sedalu natas kanthi Lampahan : Rama Nitis Semar
Boyong ingkang badhe katindakaken dening Ki Dhalang Edhi Suwondo.
Para Bapak/ Ibu tamu undhangan ingkang satuhu dhahat kinurmatan, makaten menggah urut
reroncening Adicara Puncak Pahargyan Lustrum kaping 12 SMP Tunas Muda ing dalu punika.
Kasuwun wontena suka lilaning penggalih sagung tamu undhangan tansah hanjenengi ngantos
dumugi paripurnaning adicara ing dalu punika. Nuwun, nuwun, matur nuwun.
Sagung tamu minulya. Tumpeng tumrapipun tiyang Jawi nggadhahi pralambang saha tuntunan
gesang Tumpeng saged dipunjarwani: Tumapaking penguripan, tumindak lempeng. Tegesipun
tumpeng mujudaken panggantha utawi panyuwunan dhumateng Gusti Ingkang Maha Agung,
supados tiyang ingkang munjukaken donga saha panggantha punika kalis ing sambekala, saha
pikantuk kanugrahan, sarta lumebering sihing Pangeran.
Sagung tamu minulya .Ndungkap adicara kaping sekawan : Tausyiah Syukur dening Ustadz
Drs. H. Sunardi Syahuri
Dhumateng ngarsanipun Ustadz Drs. H. Sunardi Syahuri wekdal saha sasana wara kula
aturaken. Sumangga.
.............
Makaten tausiyah syukur saking ustadz Drs. H. Sunardi Syahuri boten kesupen kaaturaken sewu
agunging panuwun . Mugi-mugi punapa ingkang sampun dipunaturaken tansah dipunbundheli
ing salebetipun ati sanubari miwah dipuntindakaken brayat ageng SMP Tunas Muda .
Bapak/ Ibu tamu undhangan ingkang satuhu kinurmatan.
Ngancik adicara kaping gangsal: Srah tinampi tokoh ringgit Semar saking Kepala SMP
Tunas Muda dhumateng ngarsanipun Ki Dhalang Edhi Suwondo.
................
Ingkang salajengipun Bapak Kepala SMP Tunas Muda kepareng hamasrahaken paraga/tokoh
ringgit Semar dhumateng Ki Dhalang Edhi Suwondo.
Bapak/ Ibu sagung tamu minulya, kanthi paraga Semar ingkang sampun kaasta dening Ki
Dhalang Edhi Suwondo ateges pagelaran ringgit purwa sadalu natas kanthi Lampahan Rama
Nitis Semar Boyong tumuli kawiwitan.
Sagung tamu minulya kanthi punika reroncening Adicara Puncak Pahargyan Lustrum
kaping 12 SMP Tunas Muda ndungkap paripurna
Dhumateng sedaya pehak ingkang sampun paring panyengkuyung murih gancar miwah
regenging pahargyan Lustrum kaping 12 SMP Tunas Muda panitya ngaturaken sewu agunging
panuwun ingkang tanpa upami.
Wondene kula pribadhi ingkang ndherekaken lampahing adicara ing dalu punika bok
bilih kirang runtut tumapaking adicara, kirang leres rumpakaning basa, miwah kirang mapan ing
reh subasita, kula nyuwun agunging samodra pangaksami. Tebah siti sekul binuntel roning
kalapa. Apuranta menawi wonten lepat kawula.
Sumangga adicara ing dalu punika kapungkasan kanthi ndedonga jumbuh kaliyan
kapitadosanipun sowang-sowang. Dhumateng ingkang ngrasuk agami Islam kula dherekaken
maos Tahmid sesarengan. Sumangga . ...Matur Nuwun.
Wekdal salajengipun kula aturaken dhumateng Ki Dhalang Edhi Suwondo sakanca. Sugeng
wungon- sugeng hamriksani pagelaran ringgit purwa sedalu natas kanthi Lampahan Rama
Nitis Semar Boyong ingkang katindakaken dening Ki Dhalang Edhi Suwondo saking
Pajangan, Sleman, miwah dipunregengaken Bintang Tamu: Ibu Yuningsih utawi Mbok Dhe
Beruk .
Wasana kanthi asesanti Jaya-jaya wijayanti SMP Tunas Muda tansah jaya.
Dirgahayu SMP Tunas Muda Nuwun- nuwun Matur Nuwun.
Wassalamualaikum Wr. Wb
NULIS
KOMPETENSI DASAR
KOMPETENSI DASAR
8.4
8.4 Menulis
MenulisKreatif
KreatifKaligrafi
KaligrafiJawa
Jawa
Indikator :
Indikator :
Menentukan sesanti, paribasan, bebasan, saloka yang akan dibuat kaligrafi
Menentukan sesanti, paribasan, bebasan, saloka yang akan dibuat kaligrafi
Menuliskan sesanti, paribasan, bebasan, saloka dengan aksara Jawa
Menuliskan sesanti, paribasan, bebasan, saloka dengan aksara Jawa
Memilih bentuk kaligrafi yang sesuai dengan bunyi sesanti, paribasan, bebasan, dan
Memilih bentuk kaligrafi yang sesuai dengan bunyi sesanti, paribasan, bebasan, dan
saloka
saloka
Membuat kaligrafi dengan aksara Jawa
Membuat kaligrafi dengan aksara Jawa
sarwoono.blogspot.com
GLADHEN
GLADHENUJI
UJIKOMPETENSI
KOMPETENSIWULANGAN
WULANGAN11
NYEMA
K
KOMPETENSI DASAR
KOMPETENSI DASAR
5.3. Mengungkapkan dan menanggapi teks sesorah dalam kegiatan sekolah
5.3. Mengungkapkan dan menanggapi teks sesorah dalam kegiatan sekolah
Indikator :
Indikator :
Memhami hal-hal yang berhubungan dengan keterampilan sesorah
Memhami hal-hal yang berhubungan dengan keterampilan sesorah
Mengartikan kata-kata penting dalam sesorarh
Mengartikan kata-kata penting dalam sesorarh
Mengidentifikasi pokok-pokok isi sesorah dengan cermat dan tepat
Mengidentifikasi pokok-pokok isi sesorah dengan cermat dan tepat
Menjawab pertanyaan isi sesorah
Menjawab pertanyaan isi sesorah
A. Sesorah
1. Tegese Sesorah
Sesorah, pidhato, tanggap sabda, medhar sabda
yakuwi njlentrehake idhe utawa pokok pikiran
kanthi wujud ukara-ukara kang diucapake ing
sangarepe wong akeh
2. Tujuane/Ancase Sesorah
a. Kanggo menehi hiburan
Yaiku menehi hiburan marang pamidhanget
(pendengar), mula tanggapan saka pamidhanget,
pamidhanget kaangkah rumangsa seneng lan
marem
3. Teknik/Cara-Cara Sesorah
a. Sesorah kanthi bebas/ tanpa teks
Tuladha sesorah atur pambagya harja ana ing
pahargyan temanten, lsp.
c. Wiramaning swara
Kepenak dirungokake ora keseron, ora kelirihan,
cetha, ora groyok, ngerti lan tanggap karo
swasanane
d. Ageman/ Busana
b. Pamuji
Isine muji syukur lan panuwun marang Gusti
dene bisa kumpul ing adicara iku kanthi slamet
lan uga panyuwunan murih adicara kasebut bisa
lancar kalis nir ing sambekala
c. Wigatining Atur/Isi
Isine ngaturake apa sedyane/ karepe dene para
tamu/ pamireng diaturi rawuh ing adicara iku
d. Pangarep-arep
Isine nyuwun donga pangestu supaya apa sing
digayuh bisa kaleksanan
e. Panutup
Isine nyuwun pangapura menawa ana kaluputane
lan kekurangane anggone matur
f. Salam Panutup
B. Negesi Tembung
Upet
Golekana tegese tembung-tembung iki kanthiUpet
milih wangsulan kang wus cumawis ana Seneng-seneng
ing
Seneng-seneng
njeron kothak sisih tengen kanthi menehiMateni
tandha
panah! Mateni
Pasemon, praen
Pasemon, praen
Labuh-labet
1. Mongkog Labuh-labet
Ditimbang-timbang
2. leluhur Ditimbang-timbang
Kaslametan
Kaslametan
3. cengkeremane Dikethok-kethok
Dikethok-kethok
4. banten Bombong
Bombong
Etungan
5. wilangan Etungan
Korban
Korban
6. gugur Ucul, luwar
Ucul, luwar
7. nggayuh Kaleksanan
Kaleksanan
Ngruda peksa
8. tirakatan Ngruda peksa
Regemane
Regemane
9. mbudidaya Mati
Mati
10. nglimbang-nglimbang Jagongan lek-lekan
Jagongan lek-lekan
Ikhtiyar , kupiya
Gladhi Basa Jawi IX/ Genap Ikhtiyar , kupiya
Sing nurun-nurunake
>>>>>http://sdwijosusastro.wordpress.com <<<<< Sing nurun-nurunake
Kaca 27
kesenengan
kesenengan
11. lelabuhan
12. uwal
13. kasembadan
14. ulat
15. kasukan
16. merjaya
17. mutilasi
18. mrawasa
19. karaharjan
20. damar mancung
C. Mangsuli Pitakonan
Wangsulana pitakon iki nganggo basa krama!
1. Sinten ingkang kajibah medhar sabda wau?
Wangsulan : ...............................
........................................................................
........................................................................
........................................................................
.........
MICARA
KOMPETENSI DASAR
KOMPETENSI DASAR
6.4 Praktik pembawa acara/ pranata adicara/ MC kegiatan sekolah
6.4 Praktik pembawa acara/ pranata adicara/ MC kegiatan sekolah
Indikator :
Indikator :
Mendemonstrasikan pranatacara kegiatan sekolah
Mendemonstrasikan
Gladhi Basa Jawi IX/ Genap penilaianpranatacara kegiatan sekolah
Melakukan terhadap teman sejawat atas praktik pranatacara Membetulkan kalimat
Melakukan penilaian terhadap teman sejawat atas praktik pranatacara Membetulkan kalimat
>>>>>http://sdwijosusastro.wordpress.com
wicara pranatacara dengan pilihan kata yang tepat
<<<<<
wicara pranatacara dengan pilihan kata yang tepat Kaca 29
A. Kawruh Sesorah
b. Pendekatan Moral
Digunakake yen pamirenge seneng melu kegiatan
moral, apa maneh moral keagamaan. Pamicara
bisa nganggo kutipan ayat suci utawa liyane
kang cocok.
c. Pendekatan Emosional
Digunakake yen pamirenge kurang pendidikan.
Pamireng kang kaya mangkono gampang
anggone nampa isine pidhato manawa disenggol
semangate, kabutuhane, lingkungane , lsp
Assalamualaikum wr. Wb
Bapak Kepala Sekolah SMP Tunas Muda ingkang
satuhu kinurmatan,
Bapak ibu guru saha karyawan ingkang kula kurmati,
sarta para kanca ingkang tansah bagya mulya.
Kanthi rahmat saha barokahipun Gusti
Ingkang Maha Agung, katitik wekdal menika kita
sedaya saged manunggal pepanggihan ing papan
menika kanthi rahayu wilujeng nir ing sambekala.
Keparenga kula ingkang piniji minangka wakil
saking para siswa, ngaturaken sugeng riyadi, nyuwun
pangapunten sedaya kalepatan kula sakanca
dhumateng Bapak/ Ibu guru saha karyawan SMP
Tunas Muda . Mugi Gusti Ingkang Maha Welas saha
Asih nampi pangapunten kula lumantar panjenengan
sedaya. Mugi-mugi ugi katampi amal ibadah kita,
tansah kaluberaken ing karahayon, kabagyan, lan
keslametan dhateng kita sedaya, Amin............
Kula nggadhahi pangajab mugiya acara
menika dados sarana nglebur dosa antawisipun
sesami, ingkang rumaos lepat boten kaambali malih
ing wekdal candhakipun. Awit kalepatan, dosa, lan
khilaf menika sandhanging tiyang gesang. Sumangga
kita sedaya tansah mulat sarira , amrih tiyang gesang
kita tansah bagya mulya.
Cekap semanten atur kula, menawi wonten
kaladuking wicara saha solah bawa ingkang boten
1.
2.
3.
4.
RATA-RATA NILAI
MACA
KOMPETENSI DASAR
KOMPETENSI DASAR
7.3 Membaca teks sesorah kegiatan sekolah
7.3 Membaca teks sesorah kegiatan sekolah
Indikator :
Indikator :
Membaca teks sesorah kegiatan sekolah dengan menggunakan lafal, intonasi, nada sikap,
Membaca teks sesorah kegiatan sekolah dengan menggunakan lafal, intonasi, nada sikap,
dan ekspresi
dan ekspresi
Memberikan pengamatan dan penilaian terhadap penampilan teman lain
Memberikan pengamatan dan penilaian terhadap penampilan teman lain
Pendalaman
PendalamanMateri
Materi
NULIS
NULIS
KOMPETENSI
KOMPETENSIDASAR
DASAR
8.1 Menulis teks sesorah kegiatan sekolah
8.1 Menulis teks sesorah kegiatan sekolah
Indikator :
Indikator :
Menentukan topic teks sesorah kegiatan sekolah
Menentukan topic teks sesorah kegiatan sekolah
membuat teks sesorah kegiatan sekolah dalam santun bahasa Jawa ngoko
membuat teks sesorah kegiatan sekolah dalam santun bahasa Jawa ngoko
atau krama
atau krama
2. Pamuji
Isine muji syukur lan panuwun marang Gusti
dene bisa kumpul ing adicara iku kanthi slamet
lan uga panyuwunan murih adicara kasebut bisa
lancar kalis nir ing sambekala
3. Wigatining Atur/Isi
Isine ngaturake apa sedyane/ karepe dene para
tamu/ pamireng diaturi rawuh ing adicara iku
4. Pangarep-arep
Isine nyuwun donga pangestu supaya apa sing
digayuh bisa kaleksanan
5. Panutup
Isine nyuwun pangapura menawa ana kaluputane
lan kekurangane anggone matur
6. Salam Panutup
B. Gladhen Nulis Sesorah
1. Gawea teks sesorah salah sawijining kegiatan
sekolah kanthi basa ngoko utawa krama aja lali
gatekna pamilihing tembung, panganggone EYD
lan Keefektifan kalimat!
2. Miliha salah siji tema ing ngisor iki
Sesorah pengetan ambal warsa sekolah
Sesorah pengetan dina Kartini
Sesorah pengetan dina Pendidikan
Nasional
Sesorah Perpisahan kelas IX
Sesorah Pengetaan Maulid Nabi
Sesorah Pengetan Isro Miroj
Sesorah penyuluhan anti rokok
Sesorah penyuluhan anti tawuran pelajar
GLADHEN
GLADHENUJI
UJIKOMPETENSI
KOMPETENSI22
SOAL
Wangsulana pitakonan ing ngisor iki !
1. Kadospundi leresipun?
LEPAT
LEPAT
Pembikaan
Pembikaan
LERESIPUN
LERESIPUN
Sepindhah
Sepindhah Sumene
Sambutan Sumene
Sambutan Sepisan
Lain-lain Sepisan
Lain-lain Mancawar
Istirahat Mancawar
Istirahat ni
ni
Pambuka
Pambuka
pangandik
pangandik
an
an
Wulangan
PRANATACARA ING MASYARAKAT
PRANATACARA ING MASYARAKAT
7
7
NYEMAK
KOMPETENSI
KOMPETENSIDASAR
DASAR
Mengungkapkan dan menanggapi teks pembawa acara/ pranata
Mengungkapkan dan menanggapi teks pembawa acara/ pranata
adicara/ MC dalam kegiatan lingkungan tempat tinggal.
adicara/ MC dalam kegiatan lingkungan tempat tinggal.
Indikator :
Gladhi Basa Jawi IX/ GenapIndikator :
>>>>>http://sdwijosusastro.wordpress.com
Mengidentifikasi kesalahan pemilihan
<<<<< kata
Mengidentifikasi kesalahan pemilihan
dan penggunaan
Kaca 41bahasa
kata dan penggunaan
dalam teks
bahasa dalam teks
pranatacara
pranatacara
Menyunting teks pranatacara dengan memperhatikan pemilihan kata, santun
Menyunting teks pranatacara dengan memperhatikan pemilihan kata, santun
bahasa dan ejaan
bahasa dan ejaan
A. Sangune Pranatacara
LUPUT BENERE
LUPUT BENERE
Kawulahormati
hormati 1............................................
Kawula 1............................................
Sepindhah
Sepindhah 2............................................
Manjataken 2............................................
Manjataken
Kitasedaya
sedaya 3...........................................
Kita 3...........................................
Makempal
Makempal 4...........................................
Pengacara 4...........................................
Pengacara
Urutansusunan
susunan 6...........................................
Urutan 6...........................................
acara
acara 7...........................................
7...........................................
Pembikaan
Pembikaan 8...........................................
Sambutan 8...........................................
Sambutan
Pararawuh,
rawuh,para
para 9..........................................
Para 9..........................................
jamaah
jamaah 10.........................................
Paralenggah
lenggah 10.........................................
Para
Kitatutup
tutup 11.........................................
Kita 11.........................................
12...........................................
12...........................................
MICARA
MICARA
KOMPETENSIDASAR
DASAR
KOMPETENSI
Praktik pembawa acara/pranata adicara/MC kegiatan lingkungan tempat
Praktik pembawa acara/pranata adicara/MC kegiatan lingkungan tempat
tinggal
tinggal
Mendiskusikan praktek pranatacara
Mendiskusikan praktek pranatacara
Indikator :
Indikator :
Melaksanakan simulasi praktik pranatacara
Melaksanakan simulasi praktik pranatacara
Mengamati dan memberikan penilaian penampilan kelompok
Mengamati dan memberikan penilaian penampilan kelompok
Mendiskusikan hasil pengamatan dan penilaian terhadap teman sejawat
Mendiskusikan hasil pengamatan dan penilaian terhadap teman sejawat
B. DISKUSI
1. Gawea kelompok diskusi adhedhasar
kelompok praktik pranatacara
2. Saben kelompok ngrembug penampilan
kelompok liyane ing babagan :
pamilihing tembung, basa, Wicara,
Wirama, Wiraga lan Wirasa, kaluwihane,
lan kekurangane, lan kepriye trepe utawa
becike
3. Saben kelompok lumantar juru wicara
ngaturake dudutan diskusi kanthi santun basa
krama
MACA
KOMPETENSI DASAR
KOMPETENSI DASAR
7.2 Membaca teks pembawa acara/pranata adicara/ MC kegiatan di
7.2 Membaca teks pembawa acara/pranata adicara/ MC kegiatan di
masyarakat
masyarakat
Indikator :
Indikator :
Membaca kreatif teks pranatacara kegiatan di masyarakat dengan
Membaca kreatif teks pranatacara kegiatan di masyarakat dengan
menggunakan lafal, intonasi, nada sikap
menggunakan lafal, intonasi, nada sikap
Memberikan pengamatan dan penilaian terhadap penampilan teman
Memberikan pengamatan dan penilaian terhadap penampilan teman
..............................................................................
................................................
Para pepundhen ingkang dhahat pinundhi-pundhi
Assalamualaikum Wr.Wb.
NULIS
KOMPETENSI DASAR
KOMPETENSI DASAR
8.2 Menulis teks berita aktual etika berlalu lintas di jalan umum
8.2 Menulis teks berita aktual etika berlalu lintas di jalan umum
Indikator :
Indikator :
;1;?
mugimugiaficrai=flupunikklisNi/ai=
s[mBkl.
Latine : .......................................................................
....................................................................................
....................................................................................
...............................
:2:?
zvCikHficrai=k=a=ksekwnSume[n.
Latine : .......................................................................
....................................................................................
....................................................................................
...............................
;3;?dumt_z/snipunBpkD|
kuhssnwrkulatu/rken\,
Latine : .......................................................................
....................................................................................
....................................................................................
...............................
;4;?kuptJnu/
[rtuw,menwiXptVuwunPzkSm.
Latine : .......................................................................
....................................................................................
....................................................................................
..............................
Wulangan
SESORAHING
SESORAH ING
8
8 MASYARAKAT
MASYARAKAT
Ingkang sepisan:
Warganing bebrayan ing dhusun Jati Srana
ngaturaken ndherek bela sungkawa, awit sedanipun
Almarhumah Ibu Sutini Budi Santosa.
Kita warganing bebrayan nglenggana punapa
ingkang panjenengan raosaken, punapa ingkang
panjenengan sandhang, kita rerencang ngindhit
sungkawa panjenengan mugi andayanana saged
ngenthengaken raosing panalangsa lan dhuhkita.
Kaping kalih:
Warganing bebrayan ing dhusun Jati Srana
sami anekseni, bilih nalika sugengipun Almarhumah
Ibu Sutini Budi Santosa sae tumindakipun dhateng
bebrayan, mungkul ing panembah lan ngibadah,
boten nate damel sakserik dhateng sesami.
Mila paseksen punika mugi kapriksanana ing
Pangeran, satemah kepareng paring kanugrahan
dhateng alusipun Almarhumah Ibu Sutini Budi
Santosa.
Kaping tiga:
Warganing bebrayan ndherek memuji lan
ndedonga, mugi-mugi Gusti Allah SWT, paring
pangapunten sadaya dosanipun, paring ganjaran
sedaya ngamal kasaenanipun, dipun paringana
panggenan ingkang prayogi lan mugi kalebet seda
ingkang khusnul khotimah. Amin.
Dene kulawarga ingkang tinilar mugi kaparingana
manah ekhlas, sabar lan pasrah, lila nampi
panduming Gusti Ingkang Maha Agung.
Cekap semanten atur kula minangka sesulihipun
warganing bebrayan ing dhusun Jati Srana, wonten
kirang trapsilaning atur kula, kula nyuwun
pangapunten.
Bilahit taufiq wal hidayah.Wassalamualaikum
wr.wb.
Matur nuwun
B. Negesi Tembung
Golekana tegese tembung-tembung iki ana ing
bausastra nuli gawenen ukara kang
luwes!
1. Bela sungkawa
: ......................................................................
..............................
2. Baraya ageng
:.......................................................................
.............................
Gladhi Basa Jawi IX/ Genap
>>>>>http://sdwijosusastro.wordpress.com <<<<< Kaca 56
3. Nandhang
dhuhkita: ...............................................................
.....................................
4. Dalem dhuhkita
: ......................................................................
.............................
5. Warganing
bebrayan:...............................................................
....................................
6. Nglenggana : ............................................
.......................................................
7. Sungkawa : ............................................
......................................................
8. Mungkul : ............................................
......................................................
9. Andayanana : ............................................
......................................................
10. Khusnul khotimah
: ......................................................................
.............................
MICARA
KOMPETENSI DASAR
KOMPETENSI DASAR
Praktik sesorah kegiatan masyarakat
Praktik sesorah kegiatan masyarakat
Mendiskusikan praktik sesorah
Mendiskusikan praktik sesorah
Indikator :
Indikator :
Menyusun atau menghafalkan teks sesorah kegiatan lingkungan tempat tinggal
Menyusun atau menghafalkan teks sesorah kegiatan lingkungan tempat tinggal
Melaksanakan praktik sesorah kegiatan lingkungan tempat tinggal
Melaksanakan praktik sesorah kegiatan lingkungan tempat tinggal
Mengamati dan memberikan penilaian terhadap penampilan kelompok lain
Mengamati dan memberikan penilaian terhadap penampilan kelompok lain
Mendiskusikan hasil pengamatan dan penilaian terhadap teman sejawat atas praktik
Mendiskusikan hasil pengamatan dan penilaian terhadap teman sejawat atas praktik
sesorah
sesorah
A. Praktik Sesorah
C. Nindakake Diskusi
1. Gawea kelompok, saben saklompok watara 4 5
siswa
2. Saben kelompok nindakake praktik sesorah bisa
diwakili salah siji siswa dene kelompok liyane
mbiji
3. Rembugen (diskusi) karo kelompokmu mungguh
kaluwihan lan kekurangane ing bab pamilihing
tembung, basa, wicara, wirama, wiraga, lan
wirasa kelompok sing kokbiji!
4. Wenehana panyaruwe, pangalembana, panemu
utawa saran lumantar juru wicara
1.
2.
3.
4.
RATA-RATA NILAI
MACA
KOMPETENSI DASAR
KOMPETENSI DASAR
7,3 Membaca teks sesorah kegiatan di masyarakat
7,3 Membaca teks sesorah kegiatan di masyarakat
Indikator :
Indikator :
Membaca teks sesorah kegiatan di masyarakat dengan menggunakan lafal,
Membaca teks sesorah kegiatan di masyarakat dengan menggunakan lafal,
intonasi, nada sikap, dan
intonasi, nada sikap, dan
Memberikan pengamatan dan penilaian terhadap penampilan teman
Memberikan pengamatan dan penilaian terhadap penampilan teman
Ingkang sepisan:
Kaping kalihipun:
Kaping tiganipun :
Ingkang sepisan :
NULIS
Gladhi Basa Jawi IX/ Genap
>>>>>http://sdwijosusastro.wordpress.com <<<<< Kaca 63
KOMPETENSI
KOMPETENSIDASAR
DASAR
8.3 Menulis tanggapan teks berita aktual
8.3 Menulis tanggapan teks berita aktual
Indikator :
Indikator :
Menentukan topic teks berita aktual yang akan ditanggapi
Menentukan topic teks berita aktual yang akan ditanggapi
Membuat kerangka penulisan tanggapan teks berita aktual
Membuat kerangka penulisan tanggapan teks berita aktual
Mengembangkan kerangka penulisan tanggapan teks berita actual menjadi
Mengembangkan kerangka penulisan tanggapan teks berita actual menjadi
karangan
karangan
Menyalin satu paragraf teks berita aktual ke dalam aksara Jawa
Menyalin satu paragraf teks berita aktual ke dalam aksara Jawa
JUJUR
Jujur iku kalebu bebuden kang becik. Jujur iku
bares, kandha apa anane: yen putih dikandhakake putih,
yen abang ya dikandhakake abang. Jujur iku ora goroh,
ora ngapusi, ora mbathi, ora korupsi, ora gawe rugine
liyan. Jujur iku ora duwe pamprih golek kauntungan
utawa pakolih kanggo awake dhewe, kanggo keluarga
utawa golongane. Wong tumindak jujur amarga duwe
panganggep menawa kajujuran iku kudu diugemi lan ati
nuranine pancen ora keduga menawa arep tumindak ora
jujur.
Sebab-sebab sing nggiring wong tumindak ora jujur
werna-werna. Tumindak ora jujur iku ana sing kanggo
nutupi kekurangan. Kanggo nutupi sifat kesed, wegah
tumindak, utawa ora gelem kangelan. Upamane bocah
ora mlebu sekolah kandhane diliburake amarga gurune
padha rapat, mangka bocah mau ora mlebu sekolah
amarga durung nggarap PR.
Umume tindak ora jujur iku disurung pepinginan
oleh alis utawa keuntungan sing akeh sing tanpa rekasa.
Nalika ulangan bocah sekolah sok padha nurun kancane
utawa mbukak buku kepekan supaya oleh biji sing apik.
Supaya cepet sugih akeh pejabat sing padha korupsi.
Supaya kepilih dadi wakil rakyat, utawa calon Gubernur,
Gladhi Basa Jawi IX/ Genap
>>>>>http://sdwijosusastro.wordpress.com <<<<< Kaca 64
bupati, utawa wali kota, calon pejabat mau padha ngobral
janji-janji sing satemene calon-calon mau dhewe isih
ragu-ragu apa bisa ngleksanani apa ora.
Tindak ora jujur iku bisa kedadeyan ing babagan
apa bae: ing babagan jurnalistik, ing babagan ilmu, ing
babagan politik, ing babagan penelitian, surve,
pelaporan, pertanggungjawaban keuangan lan liya-
liyane. Ing babagan olah raga utawa sport ya asring ora
sportif, pertandingan sepak bola asring ana permaianan
skor. Saya-saya ing babagan kasukan utawa perjudian.
Ing crita wayang lakon Pandhawa Dhadhu, Pandhawa
kalah entek-entekan amarga akal licike patih Sengkuni.
Akhir-akhir iki ing sekolahan-sekolahan diadani
anane kantin utawa warung kejujuran. Kantin iku ora
dijaga, sapa sing arep tuku bisa njupuk barang lan
nglebokake dhuwit sarega karo barang sing dijupuk mau.
Kanthi mangkono para siswa dikulinakake mbayar apa
mesthine, ora ngapusi, utawa ngurangi regane. Warung
kejujuran iku uga becik kanggo nglatih supaya para
siswa padha jujur. Yen kejujuran iku wis tumanem ing ati
nuranine sadhengah uwong, kebiasaan goroh, ngapusi,
tekan korupsi mbokmenawa bisa diilangi.
Ing kalangane umat Katolik yen rumangsa wis
tumindak salah ana kuwajiban ngaku dosa. Ing
masyarakat Indonesia umume ing riyaya lebaran ana
kebiasaan apura ing apura mungguh sakabehe kaluputan.
Kupat, jare ngaku lepat, iku dadi pasugatan sing khas
ing riyaya lebaran. Emane sing akeh-akeh mau mung
mandheg dadi ucapan, kurang dihayati utawa didadekake
sarana kanggo ngresiki ati. Yen kaluputan mau disadhari
lan ora ditindakake maneh, harkat kamanungsane wong
Indonesia bisa mundhak dhuwur.
(Seratan Sujarwo : Suara Merdeka
Minggu ke 2 maret 2009 )
GLADHEN
GLADHENUJI
UJIKOMPETENSI
KOMPETENSI44
DAFTAR PUSTAKA
amongbasa.blogspot.com/2012/07/tuladha-
sesorah.htm
Suwarnadr@uny.ac.id
Suara Merdeka Minggu ke 2 maret 2009
MANTEB.com
d.scribd.com/docsesorah-bahasa-jawa
Kalawarti Panyebar Semangat
http;//andumrasa.blogspot.com
http://thnurani.blogspot.com/2010/05/pidato-
bahasa-jawa.htm
hanafijelekk.wordpress.com/2010/