Anda di halaman 1dari 14

Babasan

Babasan nya éta ungkara basa winangun kecap kantetan atawa frasa, anu susunanna
geus matok sarta ngandung harti injeuman.

Jenis-jenis Babasan

1. Babasan wangunkantetan

Babasan wangun kantetan, nya éta babasan anu diwangun ku dua kecap atawa leuwih
anu ngandung harti injeuman.

Ciri ciri babasan wangun kantetan

a. diwangun ku dua kecap atawa leuwih / mangrupa kecapkantetan,

b. unsur-unsurna dalit/raket teu bisa diselapan ku unsursejen.

Conto:gedehulu = teu bisa jadi …. Gede jeunghulu

gede huluna

gede ka hulu

sabab, lamun diselapan ku unsur sejen bakal ngarobah makna babasan.

c. mibanda harti imajinatif atawa harti teu sabenerna.

Conto :

a. gedehulu = sombong,/ adigung / asa panghebetna

b. akalkoja = kapinteran dipake nipubatur

c. kurungbatok = taraindit-inditan

d. ipis biwir = babariceurik

e. hejotihang = pundah pindah tempatpagawean

f. panasbarang = sirik ku kaayaan batur

g. atahanjang = langka silihanjangan


h. amisbudi = hadeparoman

2. Babasan Wangun Frasa

Babasan wangun frasa nya éta babasan anu diwangun ku dua kecap atawa leuwih anu
hubungan antar unsur-unsurna ranggang teu dalit, sarta ngandung harti injeuman.

Conto :

a. ngarah sahuap sakopeun = usaha leuleutikan pikeun nyumponan

pangabutuh saharitaeun.

b. bur beureum bur hideung = hirup senang taya kakurangan.

c. aki-aki tujuh mulud = geus kolot pisan

d. bali geusan ngajadi = lemah cai kalahiran

e. dug hulupet nyawa = usaha satekahpolah

f. hutangsalaput hulu = hutang kaditukadieu

g. kandelkulitbeungeut = jalma euweuh kaera

h. murag bulubitis = teu betah cicing diimah

3. Babasan Wangun Rundayan

Babasan wangun rundayan, nya éta babasan anu ngaliwatan proses ngararangkenan,
boh binaraung jeung ngarajek, ngantetkeun boh heunteu, sarta ngandung harti injeuman.

Conto :

a. disakompetdaunkeun = disaruakeun jeung kasalahanbatur

b. dibejerbeaskeun = dibejakeunsabenerna

c. geutasharupateun = gancangnapsu
d. dibabuklalaykeun = dibabuk ka kencakatuhu

e. ngabuntut bangkong = teu puguhtuluyna

f. paanteur-anteurjulang = silihanteurkeun

g. buntutkasiran = medit

h. ngadaun ngora = kaayaan jadirame

Conto babasan nu sejenna :

 Akal koja: Akalnya pintar dalamkejahatan.

 Asa potong pingges leungeun katuhu: kaunduran batur nu hadegawe.

 Balungbang timur, caang bulan opat welas, jalan gede sasapuan: Ikhlas, sangatsuka.

 Bisa lolondokan: Bisa mengikuti atau menempatkan diri dengan kebiasaan orang
lain supaya akrab.

 Biwir nyiru rombengeun: Cerewet, semua rahasiadiceritakan.

 Bobot pangayon timbang taraju: Hukuman yang adil (pengadilan).

 Buburuh nyatu diupah emas: Belajar tetapi sambil diberi upah padahal gunanya
untuk dirinyasendiri.

 Buntut kasiran:pelit.

 Cara hurang tai ka hulu-hulu: Bodo pisan, sangatbodoh.

 Dihurun-suluhkeun/Dikompet-daunkeun: Yang jelek (salah) seorang, tetapi semuanya


kena / dianggap salah semua.

 Elmu Tumbila: Pribumi merugikan tamu.

 Elmu sapi: Samiuk kanakagorengan,


 Ginding kekempis: Berpenampilan keren seperti orang kaya padahal isi sakunya
kosong.

 Gurat cai: Menyalahijanji.

 Hade gogog, hade tagoh: Halus bahasanya dan baiksikapnya.

 Hampang birit: penurut.

 Heuras letah: Hatinya keras, omongannyakasar.

 Heurin ku letah: Yang perlu diomongkan susah untukdiucapkan.

 Hirup dinunuh paeh dirampes: Pasrahmenerima

 Ieu aing: merasa diri paling pintar, gagah, dansebagainya.

 Indit sirib: Berangkat semuanya, anak, cucu dankerabat.

 Jabung tumalapung, sabda tumapalang: Orang yang tidak tahu urusan tapi
memotong omongan orang lain.

 Jadi maung malang: Jadihalangan.

 Jauh ka bedug, carang ka dayeuh: Orang dusun tidak tahu adat/sopansantun.

 Jelema pasagi: Orang yang tidak adakekurangan.

 Kakeureut ku sieup, katindih ku kari-kari: Pantes keuna kupanyangka

 Kalapa bijil ti cungap: Rahasianya terbuka dengan sendirinya.

 Kandel kulit beungeut: Tidak punya rasamalu.

 Katuliskeun jurig: Asalna heureuy jadienyaan.

 Katurug katutuh: Sedang celaka bertambah lagikemalangannya.

 Kokoro nyenang: Menempatkan barang tidak padatempatnya.

 Kudu boga pikir kadua leutik: Kudu boga pikirrangkepan.


 Kuru cileuh kentel peujit: Mengurangi tidur dan makan.

 Luncat mulang: Tidak jelas.

 Lungguh tutut: Seperti pendiam padahal liar.

 Malapah gedang: Ngomong basa basi dulu kesana kemari, tidak langsung ketopik
utama.

 Maliding sanak: Pilih kasih.

 Manis lambe: janji sanggup apa saja, tetapi cuma dimulut.

 Menta buntut: Minta lagi.

 Meungpeun carang: Dia yang nyuri tetapi pura-pura ikut mencari, atau tahu tapipura-
pura tidak tahu.

 Murag bulu bitis: Tidak betah diam di rumah, lebih sukabepergian.

 Mobok manggih gorowong: Mencari akal berbuat baik kemudian ada yangmembantu.

 Naheun bubu pahareup-hareup: Pahutang-hutang.

 Ngabejaan bulu tuur: Memberitahu kepada yang yang sudahtahu.

 Ngalebur tapak: Menghilangkan atau menunta perbuatan jelek, supaya jadi berbuat
baik.

 Ngalegokan tapak (ngajeroan tapak): Menambahkesalahan/dosa.

 Ngarawu ku siku: Keinginannya banyak, akhirnya tidak dapat apapun.

 Ngodok liang buntu: Usaha tidak adahasilnya.

 Noong ka kolong: Kecil hati, pikirannyapendek.

 Nunggul pinang: Sudah tidak punya siapa-siapalagi.

 Nyiar batuk pibaraheun: Mencari penyakit, mencari keributan.


 Pait daging, pahang tulang: Tidak ada kesusahan.

 Panjang leungeun: Sukamencuri.

 Peureum kadeuleu, beunta karasa: Selaluingat.

 Pindah cai pindah tampian: Pindah tempat pindah adat, menyesuaikan denganadat
dan kebiasaan di tempatbaru.

 Pucuk awian: Tidak pernah jelas janjinya.

 Rambat kamale: Boga perkaraayang-ayangan.

 Tinggar kalongeun: Gara-gara terlalu sering dimarahin, akhirnya tidak ada


pengaruhnya lagi.

 Tuang jinis: Orang yang suka tertawa karena ceritanya/humornya sendiri, tetapi orang
lain tidak ada yangtertawa.

 Ulah tiis-tiis jahe: Jangan terlena, harushati-hati.

 Unggah balewatangan: Kenaperkara.

 Watang sinambungan: Yang punya perkara orang lain, tetapi yang cekcok kitasendiri.

Paribasa
Paribasa nya éta ungkara basa anu diwangun ku dua frasa atawa leuwih anu eusina
manrope luang jeung papagon hirup di masarakat, sarta ngandung harti injeuman.

Jenis-jenis paribasa :

1. Paribasa Wawaran Luang

Paribasa wawaran luang mangrupa paribasa anu eusina ngebrehkeun pangalaman di


masarakat anu geus lumrah sarta jadi bahan picontoeun/babandingan hirup.
Conto :

a. adat kakurungkuiga = kabiasaan anu hesedipiceunna

b. buruk burukpapanjati = goreng-goreng oge dulur soranganmoal

ngantep lamun meunang kasusah

c. awewedulangtinande = istri mah kudu nurutkasalaki

d. deukeut-deukeutanaktaleus = deukeut tapi euweuh nu nyahoeun

e. dihin pinasti anyar pinanggih = takdir tos ditangtukeun kuAlloh

f. gedegunungpananggeuhan = boga andelan dulurbeunghar

g. halodo sataun lantis ku hujan sapoe = kahadean anu mangtaun-taun leungit ku


sakalikagorengan

h. kawas bueuk meunang mabuk = ngeluk taya tanganpangawasa

i. katempuhan buntut maung = batur anu boga dosana,uranganu katempuhanana

2. Paribasa Pangjurung LakulampahHade

Nya éta paribasa anu eusina ngebrehkeun hiji hal nu dipigawe atawa
mangrupanasehat.

Conto :

a. kudu nete tarajenincak hambalan = kudu puguh tahapanana lamunmigawe

pagawean

b. kudu bisa ngeureut neundeun saeuitik

mahilobanyesa = kudu apik dina nyekel harta benda

supaya bogabekel

c. kodubodoalewoh = lamun teu nyaho kudu daektatanya


d. kudu hade gogog,hadetagog = sopan santun, hadetatakrama

e. kudu ka cai jadi saleuwi, kadaratjadi

salogajk = sauyunan silih pihapekeun

f. kudu leuleus jeujeurliat tali = kudu lobatinimbangan

g. landung kandunganlaeraisan = kudu gedetinimbangan

h. kudu loba luangjeungdaluang = loba pangalaman jeungpangaweruhna

3. Paribasa Panyram lampah salah

Nya éta paribasa anu eusina mangrupa panyaram pikeun ngalakukeun hiji hal anu
matak ngarugikeun.

Conto :

a.ulah agul kupayung butu = ulah agul ku turunan

b. ulah adean kukudabeureum = ulah ginding ku pakean meunang nginjeum

c.ulah biwirnyirurobengeun = resep nyaritakeun kagorenganbatur

d.ulah bodokawaskebo = bodokacida

e. ulah dagang oncomrancatan emas = ngalakukeun hiji hal nu teusaimbang

f. ulah kokoromanggih mulud = sarakah makmak mekmek

g. ulah siga lauk burukmilu mijah = marok marokeun maneh

Conto paribasa nu sejenna :

 Adam lali tapel: Tidak ingat kepada saudara, lupa kepada tanahair.

 Adean ku kuda beureum: Sombong dengan milik orang lain, bisa jugaberpenampilan
gaya dengan hasilminjam.
 Alak-alak cumampaka: Orang bodoh merasa sama dengan orangpintar.

 Anjing ngagogogan kalong: Ingin kepada yang tidak layak, atau mengangankanyang
tidak mungkin terjadi.

 Ari umur tunggang gunung, angen-angen pecat sawed: Orang tua yang berperilaku
seperti anakmuda.

 Asa aing uyah kidul: Merasa paling gagah, pintar, tampan, dansebagainya.

 Ati mungkir beungeut nyanghareup: Pura-pura. Dihadapan orang bersikap baik,tetapi


di belakangsebaliknya.

 Ati putih badan bodas: Tomada nuduhkeun teu aya pikir goreng, memasrahkan diri
dari menerimakesalahan.

 Aya bagja teu daulat: Mau dapat untung tetapi tidakjadi.

 Aya jalan komo meuntas: Mau berbuat sesuatu, kebetulan dapatjalannya.

 Balung kulit kotok meuting: Sakit hati yang dulu tidakhilang.

 Batok bulu eusi madu: Luarnya jelek, dalamnya bagus. Seperti orang bodohpadahal
pintar.

 Buluan belut, jangjangan oray: Sesuatu yang tidak mungkinterjadi.

 Caina herang, laukna beunang: Hasilmaksud.

 Cara cai dina daun balong: Dinasehati tidak pernah ada bekasnya, tidakdituruti.

 Cara kuda leupas ti gedogan: Ngabencahsakama-kama.

 Daek macok embung dipacok: Daek menta embung dipenta, daek dibereembung
mere, mau diberi tidak maumemberi.

 Dagang oncom rancatan emas: Hasilnya sedikit tapi modalnyabesar.

 Dipiamis buah gintung: Memiliki rasa disayang oleh orang tua, sahabat, atauatasan.
 Di tiung geus hujan: Bersikap hati-hati setelah celaka.

 Dogong-dogong tulak cau, geus gede dipelak batur: Ungkapan untuk orang yang
menandai perempuan sejak kecil, dengan memberi apa saja supaya nanti bisa
dinikahi. Tetapi ketika dewasa malah dinikahi oleh oranglain.

 Genteng kadek legok tapak (atau Legok tapak genteng kadek):Banyak


pengetahuannya ataupengalamannya

 Hambur bacot murah congcot: Goreng carek tapiberehan.

 Haripeut ku teuteureuyeun: Cepat menerima, tidak dipikir secaramatang.

 Halodo sataun lantis ku hujan sapoe (sakali): Kebaikan yang sangat banyakhilang
gara-gara satu kali melakukan perbuatanjelek.

 Herang-herang kari mata, Teuas-teuas kari bincurang: Asalnya kaya menjadimiskin.

 Hirup ulah manggih tungtung, paeh ulah aya beja: Kudu bageur, kuduhade.

 Hulu gundul dihihidan: Yang untung bertambahuntung.

 Indung lembu bapa banteng: Keturunan gagah, keturunan bangsawan.

 Inggis batan maut hinis: Risipisan.

 Iwak nangtang sujen: Wani nyorang kanakacilakaan.

 Janget kinatelon: Turunan hade atawa goreng ti indung tibapa.

 Jati kasilih ku junti: Pribumi kalah oleh tamu, orang lama kalah oleh orangbaru.

 Ka cai jadi saleuwi, ka darat jadi sagolak (salebak):Layeut.

 Kajeun panas tonggong, asal tiis beuteung: Rajin bekerja, supaya dapatupah.

 Katempuhan buntut maung: Jadi pengganti kesusahan oranglain.

 Kawas anjing kadempet lincar: Orang kecil dianiaya oleh majikan, tetapi tidakbisa
melawan.
 Kawas anjing tutung buntut: Tidak betah di rumah karena bawaan senang ataususah.

 Kawas terong beulah dua: Sama denganorangtuanya.

 Kejo asak, angeun datang: Kabeneran keuna kana maksudna, henteu ngalilakeun
deui.

 Kajeun kendor, dapon (asal) ngagembol: Meski lambat yang pentingsukses.

 Keur meujeuhna buta tulang buta daging: Keur meujeuhna bedas (kira-kira umur 18-
30taun).

 Kokoro manggih mulud, puasa manggih lebaran: Orang yang ajimumpung,serakah


dan tidak tahu batas.

 Kudu nyaho lautanana kudu nyaho tatambanganana: Harus tahu apakesukaannya,


perilakunya, kebiasannya, dansebagainya.

 Landung kandungan laer aisan: Sabar dan penuh pertimbangan.

 Lauk buruk milu mijah, piritan milu endogan: Ikut-ikutan bicara padahal tidak berhak
bicara.

 Mangkok emas eusi madu: Orang yang baik budi danbahasanya.

 Manuk hiber ku jangjangna: Manusia hidup denganakalnya.

 Marebutkeun balung tanpa eusi: Memperebutkan sesuatu yang tidak adahasilnya.

 Melengkung beukas nyalahan: Yang dikira-kira bagus ternyata hasilnyasebaliknya.

 Mihape hayam ka heulang: Menitipkan harta kepadapencuri.

 Monyet kapalingan jagong: Pencuri jadi korban pencurian, penipuditipu.

 Monyet dibere sesengked: Orang jahat diberi jalan untuk memuluskanaksinya.

 Monyet ngagugulung kalapa: Mempunyai sesuatu tetapi tidak tahucara


menggunakannya.
 Mopo memeh nanggung: Merasa tidak sanggup berbuat padahal belumdikerjakan,
bisa juga kumeok memehdipacok.

 Moro julang ngaleupaskeun peusing: Meninggalkan sesuatu yang sudah pasti,untuk


mencari sesuatu yang belum pasti berhasil.

 Mun teu ngarah moal ngarih: Harus mau berusaha supayaberhasil.

 Nangkeup mawa Eunyeuh: Minta tolong, tetapi membawa sial kepadapenolongnya.

 Nepak cai malar ceret: hasud ka batur/manehna hayangdipihade.

 Kawas gula jeung peueut: jadi hiji, tina hade pada hade/silihasih.

 Ngadago uncal mapal: Menunggu sesuatu yang belum tentudatang.

 Ngagandong kejo susah nyatu: Loba titaheun, hesenitah.

 Ngagedag bari mulungan: Menanyakan sesuatu yang dia tidak tahu, tapiketika
bertanya dia pura-pura sudah tahu.

 Ngagulkeun (agul ku) payung butut: Menyombongkan orang tua, leluhurnyasendiri.

 Ngahurun balung ku tulung: Sedang kesusahan.

 Ngaliarkeun taleus ateul: ngomongkeun, atawa ngabeja-bejakeun omongan nuteu


hade, anu matak cilaka atawa matak era.

 Ngawur kasintu nyieuhkeun hayam: Sangat baik kepada orang lain, tetapi kerabat
sendiri ditelantarkan.

 Nyalindung ka gelung: Lelaki melarat menikah kepada wanita kaya supayabisa


numpang hidup.

 Nyiduh ka langit: memberi nasehat kepada orang yang lebihtua.

 Pacikrak ngalawan merak: Rakyat kecil melawanbangsawan.

 Panday tara boga bedog: Tukang membuat suatu barang, dia sendiri tidak memiliki
barang itu.
 Pipilih nyiar nu leuwih, koceplak meunang nu pecak: Berharap dapat yang paling
bagus, dapatnya malah paling jelek.

 Pupulur memeh mantun: Minta upah sebelumkerja.

 Rusuh luput, gancang pincang kajeun kendor dapon ngagembol: Daripada cepat tapi
sia-sia, lebih baik lambat tapiberhasil.

 Sagalak-galaking macan, moal datang ka nyatu anak: Meski jahat tidak akan
membunuh anaknya sendiri.

 Saherang-herang beas: Sebersih-bersihnya hati kepada musuh, tidak akanbersih


sekali.

 Sapi anut ka banteng: perempuan mengikutilaki-laki.

 Seuneu hurung, cai caah: Sedang bernafsu.

 Uyah tara tees ka luhur: Sifat orang tua turun keanak.

Anda mungkin juga menyukai