Anda di halaman 1dari 55

BUKU SAKU OBAT

INTERNSHIP
(Beta Version)

dr. Ida Bagus Aditya Bhaskara, S.Ked

2021

1
CONTENTS

EMERGENCY ............................................ 3
KARDIO .................................................... 7
RESPI ...................................................... 14
MATA ..................................................... 20
THT ........................................................ 25
KULIT ..................................................... 29
NEFRO-URO ........................................... 34
ENDOKRIN ............................................. 36
OBGYN ................................................... 44
HEMATO-REMATO-IMUN ..................... 46
NEURO ................................................... 48
PSIKIATRI ............................................... 53

2
EMERGENCY

KELOMPOK NAMA SEDIAAN INDIKASI KET


ACLS
CARDIAC Epinefrin Amp Cardiac arrest Shockable
ARREST 1mg/ml AKUT Diberikan
(1:1000) 1mg IV (push setelah shock
20cc NS) @3-5 kedua
menit
Non-shockable
POST-ROSC: Diberikan
0,1-0,5 langsung
mcg/kg/min setelah
diketahui
Syok irama
Anafilaktik asistol/PEA
0,01 mg/kgBB
IM paha
(sediaan
1:1000)
[Ulangi 5-15
menit bila
tidak
membaik]

MAX Dewasa :
0,5 mg
MAX Anak :
0,3 mg
Amiodaro Amp CARDIAC Shockable
n 50mg/ml ARREST Diberikan setel
(pulselessVT/ ah shock
VF) ketiga (Setelah
(I) 300 mg IV gagal dengan
bolus (+20cc epinefrin dan
NS push), jika defib)
tidak
membaik Tidak
(II) 150mg IV diberikan pada
bolus non-shockable
(+20cc NS pus
h) Tidak melebihi
2200 gram
Post-ROSC: dalam 24 jam
Drip:
#1 360mg IV Alternatif (bila
(6jam) - tidak ada
1mg/menit Amiodaron)
#2 540mg IV
(18jam) LIDOKAIN
0,5mg/menit (I) 1,5
mg/kgBB IV
(bolus) - single
dose

3
(II)
REFRAKTER:
0,5-0,75 mg/kg
IV push (ulang
@5-10 menit) -
MAX 3 dosis
(3mg/kg)
VASOPRESOR Dobutami Amp TD 70-100, Penggunaan
(SYOK n 25mg/ml Syok (-) 1 Amp (25mg)
KARDIOGENIK) 2-20 + NS -> 50cc
mcg/kgBB/me
nit IV [Volume drip:
5000mcg/ml]
Dopamin Amp TD 70-100, Penggunaan
20mg/ml Syok (+) 1 Amp (20mg)
2-20 + NS -> 50cc
mcg/kgBB/me
nit IV [Volume drip:
4000mcg/ml]
Norepinefr Amp TD <70 Penggunaan
in (1mg/ml) 0,5-30 1 Amp (4mg) +
mcg/kgBB/me D5 -> 50cc
nit IV
[Volume drip:
80mcg/ml]
BRADIKARDIA Sulfas Amp 0,25 Bradikardia
Atropin mg/ml simtomatis
0,5 mg bolus
(ulang @3-5
menit) - MAX
3 mg
KRISIS Nikardipin Amp Krisis Penggunaan
HIPERTENSI 10mg/10 Hipertensi 1 Amp (10mg)
ml 2-10 + NS -> 50cc
mcg/kgBB/me
nit [Volume drip:
200mcg/ml]
Stroke
hemoragik Target
5-15 penurunan
mcg/kgBB/me MAP
nit HT : 25% (2
jam)
SH: 15%
EDEMA PARU Furosemid Amp Edema paru
AKUT e 10mg/ml akut
0,5-1mg/kgBB
selama 1-2
menit
Naikkan
hingga
2mg/kg (1-2
menit) bila
tidak ada
respon

4
INTOKSIKASI
OPIOID Nalokson Amp 0,4 mg-2mg IV Tanda
0,4mg/ml (diulang 2-3 Koma
menit) Depresi nafas
Pin-point pupil
PARASETAMO N- 200mg/ml (I) 150mg/kg Efektif dalam 8
L Asetilsistei (15 menit), jam setelah
n lalu tertelan
(II) 50mg/kg (4 parasetamol
jam), lalu
(III) 100mg/kg Gejala dan
(16 jam) Tanda
Riwayat
konsumsi PCT
20-30 tab
(150mg/kg)
dalam 24 jam
Mual-muntah
Nyeri subcosta
kanan
Ikterus
Ensefalopati,
perdarahan,
hipoglikemi
ORGANOFOSF Atropin Amp 0,25 D : 2mg IM/IV Gejala dan
AT mg/ml (@5-10 menit) Tanda
A: Ansietas
20mcg/kgBB Pusing
Miosis
Mual, muntah,
hipersalivasi
Bradi
Berkeringat
Gejala
parasimpatis
SIANIDA Natrium 50cc IV
Tiosulfat (SEGERA)
25%
MAKANAN Karbon Tab 125 20 tab Lebih efektif
Aktif mg (diulang bila diberikan
perlu) dalam 1 jam
BISA ULAR Serum Vial 10 ml SABU 10ml +
Anti Bisa NS (5ml/kg) --
Ular > 30 menit
(SABU) (dapat diulang
@1-2 jam)

Anafilaksis
1. Epinefrin
o 0,01mg/kg IM paha (1:1000) - ulang 3-5 menit
2. Kortikosteroid (Salah satu)
o Dexametason : 20mg IV
o Metilprednisolon

5
▪ D : 50-100mg IV
▪ A : 1mg/kg IV (maks 50mg)
3. Antihistamin (Dipenhidramin) amp 10mg/ml
o D : 25-50mg IV)
o A: 1mg/kg - MAX 50mg
4. SABA (Salbutamol)
o Nebul : 2,5 mg (1resp +3cc NS)
o MDI: 2-6 puff
5. Vasopresor (hanya jika hipotensi refrakter)

6
KARDIO

Drug of Choice

KELAS NAMA SEDIAAN INDIKASI KET


ACUTE CORONARY SYNDROME
Anti- Nitrogliserin Tab SL 0,5 ACS Pastikan:
Angina mg 1-3 tablet (@ Sistol >100
Amp 5 menit) Tidak bradi
5mg/ml Jika gagal --> Tidak
Intravena konsumsi PDE-
ISDN Tab SL 5 ACS 5 inhibitor
mg 1-3 tablet (@ (sildenafil)
Amp 1 5 menit) dalam 24 jam
mg/ml Jika gagal -->
1,25-5mg/jam Pilih salah satu
IV (ISDN/NTG)
Anti-nyeri Morfin ACS Jika tidak
1-5 mg IV (10- membaik
30 menit) dengan nitrat
Anti- Aspirin Tab 80 ACS Mekanisme
Platelet mg Loading: 160- kerja
Tab 320 mg (2-4 Menghambat
100mg tab) enzim COX I&II
Maintenance: sehingga
75-100 mg menurunkan
produksi
Tromboksan
Ticagrelol Tab 90 ACS [PERKI]
mg Loading: 180 Aspirin +
mg Ticagrelor
Maintenance:
2x90 mg
Clopidogrel Tab 75 ACS Mekanisme
mg Loading: kerja
300mg (4tab) Menghambat
Maintenance: reseptor
75 mg P2Y12 secara
ireversibel
Fibrinolitik Tissue Vial 50 STEMI akut Ko-terapi
plasminogen mg (I) 15 mg IV
activator (tPA) bolus, lanjut Fibrinolitik (t
Alteplase (II) 0,75 PA) +
mg/kg (30 Antikoagulan
mnt), lanjut (heparin IV)
(III) 0,6 mg/kg 24-48 jam
(60 mnt)
Streptokinase Inj STEMI akut KONTRAINDIK
1.500.000 (alternatif) ASI
IU 1,5 jt U dalam HT kronis dan
100cc D5 (30- berat tidak
60 menit) terkontrol
SH

7
SNH > 3 bulan
/ Demensia /
kelainan
intrakranial
Operasi besar
< 3 minggu
Terapi
antikoagulan
oral
Gravida
Ulkus
peptikum aktif
/ internal
bleeding
dalam 2-4
minggu
Gangguan
pembekuan
darah
Alergi
Anti- Heparin (UFH) Inj 5000 STEMI akut
koagulan IU/ml (ko-terapi
Fibrinolitik)
60 U/kgBB IV
bolus (max
4000 IU)

DVT & PE
(I) 5000 IU IV
bolus, lalu
(II) 1200-1600
IU/jam via
syringe pump
(target aPTT
1,8-2,5x)
LMWH Inj (SC) AMI Mekanisme
Fondaparinux 2,5mg 2,5 mg SC kerja
/10ml Menghambat
faktor Xa
Meningkatkan
TFPI
Menghambat
tissue factor
VIIa
LMWH lebih
aman
dibandingkan
UFH

(Alternatif:
Enoxaparin)
Rivaroxaban Tab 10 Anti-koagulan
mg, 15 oral paling
mg, 20mg baik
ANTI-HIPERTENSI

8
ACE- Captopril Tab 12,5 Hipertensi (Indikasi pada
Inhibitor mg | 25 25-100 semua jenis
mg mg/hari (2dd) HT - paling
aman),
AMI khususnya
6,25 - 50 pada DM
mg/hari (2-3
dd) Efek Samping
Batuk-batuk
HF (Captopril)
6,25-12,5 Angioedema
mg/hari (2-3
dd) MAX Tidak boleh
150mg/hari diberikan
Ramipril Tab 2,5 | Hipertensi bersamaan
5 mg 2.5-10 dengan ARB!
mg/hari (1dd)
Kontraindikasi
AMI Gravida dan
2,5-10 laktasi
mg/hari (1-2
dd)
Angiotensi Valsartan Tab 80 Hipertensi Digunakan
n Reseptor mg 80-160 sebagai
Blocker mg/hari (1-2 alternatif jika
(ARB) dd) intoleransi
terhadap efek
samping ACE-i

Tidak boleh
diberikan
bersamaan
dengan ACE-i!

Kontraindikasi
Gravida dan
laktasi
Calcium Amlodipin Tab 5 mg Hipertensi Indikasi CCB
Channel | 10 mg 5-10 mg/hari HT usia lanjut
Blocker (1dd) Riwayat
(CCB) gangguan
Dihidropiri vaskuler (ACS,
din atherosklerosi
s, PAD)
Nifedipin Tab 5 mg Hipertensi Dapat
| 10 mg 15-30 mg/hari digunakan
Tab SR 20 (3dd) pada
mg | 30 SR: 30mg/hari hipertensi
mg (1dd) dalam
kehamilan

Sebaiknya
gunakan yang
SR (Slow
Release)

9
Nikardipin Amp Krisis Encerkan
10mg/10 Hipertensi dengan NS
ml 2-10 atau D5
mcg/kgBB/me sehingga
nit didapatkan
larutan
Stroke Nikardipin
hemoragik 0,1-1,2 mg/ml
5-15
mcg/kgBB/me Target
nit penurunan
MAP
HT : 25% (2
jam)
SH: 15%
Beta- Bisoprolol Tab 1,25 Hipertensi Efek samping
blocker | 2,5 | 5 5-10mg/hari Bradikardia
mg (1dd - pagi AV blok
hari)
Kontraindikasi
Asma & PPOK
DM dengan
insulin (dapat
menutupi
gejala
hipoglikemi)
Diuretik Thiazide Tab 12,5 Anti- Kurang efektif
Hidrochlorothi | Tab 25 hipertensi pada
azid (HCT) 12,5-25 gangguan
mg/hari (1dd) fungsi ginjal
Loop Diuretik Tab 40 Edema paru Lebih
Furosemide mg akut digunakan
Amp 0,5-1mg/kgBB untuk diuresis
10mg/ml selama 1-2
menit Efek samping
Hipokalemia,
Edema hiperurisemia
Dosis awal:
40mg IV
(ditingkatkan
menjadi 80
mg bila dalam
1 jam tidak
membaik)
Antagonis Tab 25 | Antihipertens Digunakan bila
aldosteron Tab 100 i ada tanda
Spironolakton mg 25-100 hipokalemia
mg/hari
Efek samping
Hiperkalemia,
ginekomastia
ANTI-ARITMIA
Anti- Class Ib Amp 1% CARDIAC EFEK
aritmia (Na+ channel (10mg/ml ARREST SAMPING
utama blocker) ) VT/VF Hipotensi,
Repol. Fase III bradikardia

10
Amp 2% (Alternatif
Lidokain (20mg/ml Amiodaron) HENTIKAN
) (I) 1,5 SEGERA BILA
mg/kgBB IV TIMBUL
(bolus) - TANDA
single dose INTOKSIKASI
(II)
REFRAKTER:
0,5-0,75
mg/kg IV
push (ulang
@5-10 menit)
- MAX 3 dosis
(3mg/kg)

VT
monomorph
& polimorf
stabil /tipe
tak jelas
ektopi
signifikan
(I) 0,5-0,75
mg/kg hingga
1-1,5mg/kg
(II) ulangi 0,5-
0,75mg/kg
(@5-10
menit) - MAX
3mg/kg

MAINTENANC
E
1-4 mg/menit
Class II Tab 10mg AF (Rate
(Beta-blocker) Control -
jangka
Propanolol panjang)
10-40 mg PO
(3dd)
Class III Amp CARDIAC Pada Cardiac
(K+ channel 50mg/ml ARREST Arrest,
blocker) (pulselessVT/ Amiodaron
VF) digunakan
Amiodaron (I) 300 mg IV setelah shock
bolus (+20cc ketiga (Setela
NS push), jika h gagal
tidak dengan
membaik epinefrin dan
(II) 150mg IV defib)
bolus
(+20cc NS pus Tidak melebihi
h) 2200 gram
dalam 24 jam
Post-ROSC:
Drip:

11
#1 360mg IV Kontra
(6jam) - Indikasi
1mg/menit AV block II dan
#2 540mg IV III
(18jam) VT polimorf
0,5mg/menit dengan
pemanjangan
Non- QT (Torsade)
threatening
Tachycardia Dosis drip
(VT dengan dilarutkan
nadi) dengan D5W
[KONSUL
sebelum
gunakan]
(I) 150mg (10
menit) bolus
(II) Drip
1mg/menit
(6jam)
Class IV Amp SVT re- Kontra-
(CCB non 2,5mg/ml entrant indikasi
dihidropiridin) (alternatif CHF (karena
Adenosin) inotropik -)
Verapamil 5 mg bolus Bradikardia
(selama 2-3 AV block 2 dan
menit) @15 3
menit [MAX Sick sinus
30mg] syndrome
Class V Amp SVT reguler & Pada kasus
Adenosine 10mg/ml VT reguler SVT reguler,
monomorf digunakan jika
[STABIL] vagal
(I) 6mg IV manuver
bolus (+20cc gagal
NS push), jika
tidak First line pada
membaik kasus re-
(II) 12 mg IV entrant
bolus (+20cc tachycardia
NS push) -
boleh ulang Kontra
1x Indikasi
AV block II dan
III
VT ireguler
polimorf
Unstable VT

Dapat
menimbulkan
asistol sesaat
Class V Konsentr Torsade de
MgSO4 asi 20% Pointes,
Konsentr Intoksikasi
asi 40% digitalis

12
1-2 gram (5-
10ml MgSO4
20%)
diencerkan
dengan 10cc
D5 atau NS
Anti- Amp 0,25 Bradikardia
bradikardia mg/ml simtomatis
Atropine 0,5 mg bolus
(ulang @3-5
menit) - MAX
3 mg

ACS
Tatalaksana Awal

Morfin 1-5 mg IV (dapat diulang 10-30 menit, apabila nyeri tidak membaik dengan nitrat)
Oksigen (bila SpO2 <90% atau distres nafas)
Nitrat 0,5 mg ATAU ISDN 5mg sublingual (SL)
Aspirin 160-320 mg (Loading)
Clopidogrel 300mg (Loading) ATAU Tricagerol (REKOM. PERKI) 180 mg (Loading)
Others (e.g. Statin)

13
RESPI

Drug of Choice

KELAS NAMA SEDIAAN INDIKASI KET


Antibiotika Amoksisilin Tab Pneumonia First line
500mg anak Ringan untuk anak
Syr 25mg/kg/kal <5tahun
125mg/5 i (2dd) 3 hari
ml
Pneumonia
anak Berat
50mg/kg/kal
i IV (3dd) 5
hari
lanjutkan
dengan
15mg/kg/kal
i PO (3dd)
Ampisilin Vial 1 Pneumonia First line
gram anak Sangat untuk
Berat pneumonia
50mg/kg/kal anak sangat
i IV (4dd) berat
Gentamisin Amp Pneumonia
80mg/2ml anak Sangat
Berat
7,5mg/kg/ka
li IV (1dd)
Eritro Tab 250 | Pneumonia
500 mg anak>5tahu
n
& Pertusis
12,5mg/kg/k
ali (4dd)
Azithromisin Tab 250 | CAP CURB65
500 mg CURB65<2 <2 : BPL
1x500mg (7- 2-3 : MRS
14 hari) >3 : ICU
Levofloksasin Tab 250 | CAP CURB65
500 mg <2 +
Komorbid
CAP CURB65
2-3
HAP early
onset, non
MDR
1x750mg
Seftriakson Vial 1 CAP Perawatan
gram CURB65>3 ICU
HAP late Kombinasi:
onset, susp Seftri + Levo +
MDR Meropenem /

14
2x1000mg Vankomisin
(sesuai etio)
OAT 4KDT Dewasa R 150 30 - 37 kg: 2 Fase Intensif
H 75 tab Kategori 1
Z 400 38 - 54 kg: 3 2HRZE
E 275 tab Kategori 2
55 - 70 kg: 4 2HRZE(S) +
tab HRZE
2KDT Dewasa R 150 >70 kg: 5 Fase Lanjutan
H 75 tab Kategori 1
4(HR)3
Kategori 2
5(HR)3 E3
3KDT Anak R 75 5-7 kg : 1 Anak
H 50 tab 2RHZ + 4RH
Z 150 8-11 kg : 1
2KDT Anak R 75 tab
H 50 12-16 kg : 1
tab
17-22 kg : 1
tab
23-29 kg : 1
tab
Streptomisin Inj Pemberian
1000mg streptomisin
atau BB <50
kg
adalah maksi
mal 500
mg/hari
Anti-Asma SABA Inhaler Reliever Peresepan
& Salbutamol 100mg/pu non- pro nebul
Bronkodilat ff (DPI or serangan Respul
or MDI) 1-2 puff Jet nebulizer
Nebul mask
Dry Reliever
powdered serangan Combivent:
inhaler 1 resp+3cc Salbutamol
Metered NS @20 (2,5)
dose menit (maks +Ipratopium
inhaler 1 jam) bromide (0,5)
Jika pada
Respul resp II tidak Saat
(nebul) membaik, serangan:
2,5mg kombinasika (+) Prednison
n dengan (1mg/kg) PO
Ipratopium atau
bromide ekuivalen
(lanjut 5-7
ATAU (tidak hari pasca
ada nebul): serangan)
4-10 puff
(MDI)
ICS Turbuhale Low: 1-2
Budesonid r puff

15
200mcg/p Mid: 2-4
uff puff
High: 4 puff
ICS + LABA Turbuhale 2 puff, pagi
r dan sore
Symbicort 80 : 4,5
(Budesonid- mcg
Formoterol) 160: 4,5
mcg
Mukolitik Ambroksol Tab 30 mg D : 3x30 mg
Syr A : 1,2-1,6
15mg/ml mg/kgBB/ha
ri (3dd)
Antitusif Dextromethorp Tab 15 mg D : 3x15 mg
han Syr 10 A:
mg/ml 1mg/kgbb/h
ari (3dd)

CAP
Rawat jalan tanpa komorbid: Makrolid (Alt: Ceftri)
Rawat jalan dengan komorbid: Fluorokuinolon respi (Alt: B lactam + makrolid)
Rawat inap non ICU : Fluorokuinolon respi (Alt: B. Lactam + makrolid)

• Rawat jalan tanpa komorbid


o Azithro 1x500mg --> 1x250mg
o Eritro (Alternatif)
• Rawat jalan + Komorbid
o Levo 1x500mg
o Amoksisilin 3x1gram // Amoksiklav 2x1gram
(Alternatif)
• Rawat inap non ICU
o Levo
o Seftri + Azithro (alternatif)

Pneumonia anak
KLASIFIKASI WHO (PPK Primer)
• 2 bulan - 5 tahun
o Bukan pneumonia --> POLI (-) AB Oral
▪ Tanpa sesak
▪ Tanpa tachypnea
o Pneumonia --> POLI + AB Oral

16
▪ Tidak ada sesak
▪ Tachypnea (>50 untuk 2 bulan-
1tahun ; >40 untuk 1-5 tahun)
o Pneumonia berat ---> MRS + AB
▪ Sesak nafas (+)
• < 2 bulan
o Bukan pneumonia
o Pneumonia (RR> 60 / Sesak) ---> MRS + AB

KLASIFIKASI IDAI (Kapita Selekta UI)


• 2 bulan - 5 tahun
o Pneumonia ringan : RR meningkat (>50 untuk 2
bulan-1tahun ; >40 untuk 1-5 tahun)
o Pneumonia berat : Retraksi
o Pneumonia sangat berat : Letargi, tidak dapat
makan/minum, malnutrisi
• < 2 bulan
o Pneumonia berat : RR>60x / Retraksi
o Pneumonia sangat berat: nafas ireguler, letargi,
tidak mau minum, malnutrisi

Pneumonia ringan: POLI + AB Oral (3hari)


• Amox (25mg/kgBB/kali) 2dd
• TMP (4mg/kgBB/kali) + SMX (20mg/kgBB/kali)
2dd [ALTERNATIF]
Pneumonia berat:
• Amox (50-100mg/kgBB/kali IV) 3dd (5hari)
o Membaik: Amox (15mg/kgBB/kali PO) 3dd
(5hari)
o Memburuk/Sangat berat: (+) Kloramfenikol
(25mg/kgBB/kali IV) 3dd
• Seftriakson (80-100 mg/kgBB IV) [LINI KEDUA]
Pneumonia sangat berat:
• Ampisilin + Gentamisin

Khusus: kecurigaan Staph (ada pneumatokel, pneumotoraks+efusi, kokus


gram positif pada tes sputum)

17
• Kloksasilin (50mg/kgBB IV) 4dd + Gentamisin (7,5 mg/kgBB IV)
1dd
o Membaik: Kloksasilin (50mg/kgBB/hari) 4dd (3
mingu)

> 5tahun: Makrolid (Azithro)

OAT
Karakteristik
• Bakterisidal (bunuh MTB di awal pengobatan) : R, H, E
• Sterilisasi (bunuh MTB yg tumbuh cepat dan kuman resisten):
R, Z
• Mencegah resistensi OAT : R, H

Efek samping
• H : neuropati perifer, atasi dengan pemberian vitamin B 100
mg/hari
• R : urin merah, KB hormonal, interaksi obat anti-diabetes,
gangguan mens...
• Z : HEPATOTOKSIK + hiperurisemia
• E : Penglihatan (hati-hati pada anak)
• S : Ototoksik, keseimbangan, gangguan
hemato (kontraindikasi kehamilan)

(+) Kondisi lain


• HEPATITIS : sebaiknya pemberian OAT ditunda pada hepatitis
akut / fase ikterik
o Hepatitis Kronis: Jika OT/PT >3x normal, hindari
obat hepatotoksik
▪ Tanpa obat hepatotoksik: 18-24
SE + Levofloksasin
▪ 1 obat hepatotoksik : 2 HES/10
HE
▪ 2 obat hepatotoksik : 2
RHSE/6HR
o Hepatitis Drug-induced

18
▪ Tunda OAT hingga kondisi
perbaikan
▪ Berikan SE (3 bulan) -->
menyembuh, lanjut 6 RH
• KEHAMILAN & MENYUSUI
o Hindari streptomisin (menembus sawar
plasenta)
o (+) Vit K 10 mg/hari jika Rifampisin digunakan
selama trimester 3 menjelang partus
• DM
o Perpanjang hingga 9 bulan apabila GD tidak
terkontrol
o Gol. Sulfonilurea perlu disesuaikan
• Ko-infeksi HIV
o Mulai OAT 2-8 minggu --> toleransi: beri ARV

TB EKSTRA PARU (regimen = TB Paru)


• DURASI 6 bulan : Limfadenitis TB, Pleuritis TB, Perikarditis TB,
TB milier, TB genitourinaria, Peritonitis TB
• DURASI 9 bulan : TB tulang/sendi
• DURASI 12 bulan : TB Saraf pusat
• (+) Steroid (1mg/kg) : TB saraf pusat, perikarditis TB, pleuritis
TB

ASMA
Kombinasi ICS+LABA
• Budesonide (80mcg / 160 mcg) + Formoterol (4,5 mcg) :
Symbicort (Turbuhaler)
• Fluticasone (100 mcg / 250 mcg) + Salmaterol (50 mcg):
Seretide (Inhaler, Discus)

19
MATA

Drug of Choice
KELAS NAMA SEDIAA DOSIS KET
N
Anestetik Tetrakain 0,5% Eye Glaukoma prn nyeri
topikal Drop akut
Tindakan
mata
Artificial Karboksi Eye Dry Eye
eyetear metilselulosa Drop 6dd gtt1

Vasokons Fenil efedrin Eye Dx.


triktor 2,5% Drop Episkleritis
topikal
Kortikost Betametason Eye Episkleritis &
eroid 0,1% Drop Skleritis
topikal Fluorometolon Eye 2dd gtt 1 Konjungtivi
0,1% Drop (2mgg) tis alergi
Antihista Antazoline Eye 4dd gtt 1 (vernal)
min HCL 0,5% drop (2mgg)
topikal Antazolin
Mast cell Natrium Eye 3dd gtt 1 dan Na.
stabilizer kromoglikat drop Kromoglika
2% t bersifat
Non-Fornas

ANTIGLA Timolol 0,5% Eye POAG & Menurunka


UKOMA drop PCAG n produksi
Beta 2dd gtt1 /
blocker hari
topikal
ANTIGLA Asetazolamid Eye PCAG (paling
UKOMA drop awal!)
Carbonic 500 mg IV
anhidrase --> 4 x 250
inhibitor mg/hari
ANTIGLA Pilocarpin 2% Eye PCAG (1 jam Meningkatk
UKOMA drop setelah) an outflow
Miotikum gtt2 (@15
menit)

20
MIDRIATI Atropin 1% Eye Keratitis Mencegah
K& drop Bakterial & sinekia
SIKLOPLE Uveitis posterior
GIK anterior
3dd gtt1 Dapat
digunakan
untuk
membantu
funduskopi
INFEKSI
Antifunga Natamisin 5% Eye Keratitis
l drop fungal
6dd gtt 1
Antiviral Acyclovir 3% Eye Infeksi viral Pada
ointme 5dd zalf 1 herpes
nt (10 hari) zoster
berikan
ASIKLOVIR
ORAL
5x800mg
(7-14)
AB Kloramfenikol Eye Hordeolum& Hordeolum
topikal 1% ointme Blefaritis : EO
nt (Ulkus)
3dd zalf1 Konjung:
ED
Eye Konjung
drop Bakterial
(non GO)
6dd gtt1 (3
hari)

Konjung GO
24dd gtt1
(sampai
tidak
ditemukan
kuman)

Levofloxacin Eye Keratitis


0,5% drop Bakterial
3dd gtt1

21
Oxytetrasiklin Eye Konjung (non-
1% ointme Trakoma fornas)
nt 4dd gtt1 (3 minggu)
AB Benzatin Vial 1,2 Konjung GO
sistemik Penisilin G juta IU 50.000 IU/kg
Vial 2,4 @hari
juta IU

Azithromisin Tab 250 Konjung Chl


| 500 amydia
mg D : 1g PO
(SD)
Eritromisin Cap Konjung
250mg Chlamydia
Cap IMS
500mg N:
50mg/kg/har Untuk
Syr i (4dd) 14 Blefaritis
200mg/ hari ulseratif &
5ml posterior
Blefaritis &
Hordeolum
D : 2x500 mg
A:
50mg/kg/har
i (4dd)
LAINNYA Vitamin A Caps
Biru:
100.00
0 IU

Caps
Merah:
200.00
0 IU

22
BLEFARITIS pada sediaan apus 3
1. Hygiene hari berturut-turut
Anterior-
seboroik: [Pedoman IMS] - neonatorum
Bersihkan sisik
Anterior- • Seftriakson (50-
100mg/kg IM SD)
ulseratif:
Bersihkan • Bila Tidak membaik
krusta dalam 3 hari: (+)
Posterior: Pijat Eritomisin
kelopak syr (50mg/kg/hari PO
2. Kompres hangat 4dd - 14 hari)
3. Eritro 3x500 mg (5
hari) [Ulseratif dan • TANGANI IBU (sesuai
posterior] regimen IMS GO)
4. Kloramfenikol 1% ED
6dd gtt1 C. KLAMIDIA

HORDEOLUM Trachoma (Chlamydia trachomatis


1. Kompres hangat (10- serovars A-C)
15 menit) 1. Oxytetrasiklin 1% EO
2. Insisi dan drainase (4dd gtt1 3 minggu)
abses (Bila dalam 48 2. Azithro 1gr PO (SD)
jam tidak membaik) -
insisi vertikal Inclusion conjungtivitis (Chlamydia
3. Kloramfenikol 1% EO trachomatis serovars D-K)

4.
3dd zalf 1
Eritromisin 2x500 mg
• NEONATUS : Eritro
syr (50mg/kg/hari
(bila ada selulitis) 4dd - 14 hari)
KONJUNGTIVITIS • DEWASA : Azithro 1g
PO (SD)
A. BAKTERIAL NON-GO
Kloramfenikol 1% ED D. VIRAL
6dd gtt 1 (3 hari) 1. Acyclovir 3% EO 5dd
zalf 1 (10 hari)
B. BAKTERIAL GO 2. Simtomatik + AB
topikal + steroid
[PPK Primer] - umum topikal (berat)
1. Kloramfenikol 1%
(24dd gtt 1) E. Alergi
2. Penisilin (50.000 1. Fluorometolon 0,1%
IU/kg @hari) -- hingga ED 2dd gtt 1 (2mgg)
bakteri tidak ada 2. Antazoline HCL 0,1%
4dd gtt 1 (2mgg)

23
3. Natrium kromoglikat
2% 3dd gtt 1
o 5 x 400 mg
(herpes
simpleks)
DRY EYE
Karboksimetilselulosa ED
o 5 x 800 mg
(herpes
6dd gtt1
zoster)
Fungal
EPISKLERITIS
Natamisin 5% ED 6dd gtt 1
Betametason 0,1% ED
GLAUKOMA
SKLERITIS
PCAG (Akut)
Indometasin (NSAID) 3x25 mg
1. Asetazolamid 500 mg
IV ---> 4 x 250
XEROPHTALMIA
mg/hari
Vitamin A
2. Timolol 0,5% ED 2dd
• < 6 bulan : 50.000 gtt1 / hari
IU 3. KCL 3x500 mg/hari
• 6-12 bulan : 100.000
4. Tetrakain 0,5% ED
(prn nyeri)
IU 5. Pilokarpin 2% ED gtt2
• >12 bulan : 200.000 (@15 menit) ------- 1
IU jam setelah mulai
tatalaksana
• Wanita hamil : 10.000
IU (MAKS) Definitif: iridotomi 24-48 jam setelah
XN - XIA : H-1 TIO terkontrol
>XIB : H1,2,15
POAG (Kronis)
KERATITIS Timolol 0,5% ED 2dd gtt1 / hari
Bakterial RUJUK
1. Levofloxacin 0,5% ED 3dd
gtt1 UVEITIS ANTERIOR
2. Atropine 1% ED 3dd gtt1 1. Atropine 1% ED 3dd
(mencegah sinekia posterior, gtt1
bila terdapat hipopion) 2. Betametason 0,1%
Viral ED
1. Acyclovir 3% EO 5dd zalf 1
(10 hari)
2. Acyclovir PO (7 hari)

24
THT

Drug of choice

KELAS NAMA SEDIAAN INDIKASI-DOSIS


Aural toilet H2O2 3% Aural toilet
3dd gtt4
Seruminolitik Karbogliserin 10% Ear drop Serumen prop
selama 3 hari
Vasokonstriktor Oksimetazolin Nasal drop OMA oklusi &
HCL hiperemis
2dd gtt2
Epinefrin Amp Epistaksis
1:1000 0,2 cc
Anestesi lokal Lidokain 2% Amp Epistaksis
2 cc
Kortikosteroid Flutikason furoat Nasal spray Rinitis
intranasal 0,025% alergi/vasomotor
1dd puff2 NDS
AB topikal Polimiksin B + Salep OE & Furunkel
Basitrasin Nasal
Ofloksasin 3% Ear drop OMA perforasi &
OMSK
2dd gtt4
AB oral Amoksisilin Tab 500mg D : 3x500mg
Syr A : 40
125mg/5ml mg/kgBB/hari
(3dd)
Analgesik & Parasetamol Tab 500mg D: 3x500mg
Anti-inflamasi Syr A:
120mg/5ml 30mg/kgBB/hari
(3dd)
Ibuprofen Tab 200mg D: 3x200mg
Syr A:
100mg/5ml 30mg/kgBB/hari
(3dd)
Anti-histamin 1 Setirizin Tab 10mg D : 1x10 mg
> 6 : 1x5 mg
2-6 : 1x2,5 mg
CTM Tab 4mg D : 3x4mg
6-12 : 3x2mg
2-5 : 3x1mg
Dekongestan Pseudoefedrin Tab 30mg D : 3x60
Syr 15mg/ml mg

25
Tetes >12 tahun :
7,5mg/0,8ml 3x30mg/hari (2
Cth)
6-12 tahun:
3x15mg/hari (1
Cth)
2-5 tahun : 3x7,5
mg/hari (gtt 1)
Mukolitik Ambroksol Tab 30 mg D : 3x30 mg
Syr 15mg/ml A : 1,2-1,6
mg/kgBB/hari
(3dd)
Antitusif Dextromethorphan Tab 15 mg D : 3x15 mg
Syr 10 A:
mg/ml 1mg/kgbb/hari
(3dd)

Drug of Choice
R/ • Ibuprofen
CTM 4mg
OMA
Pseudoefedrin 60mg
Ambroksol 30mg
Oklusi Tuba (DEKONGESTAN NASAL)
Dextromethorpan 15mg
Oksimetazolin 0,05% ND atau Efedrin
0,5% ND (non-Fornas)
S lact qs
mf la pulv dtd no. XXI
Hiperemis (DEKONGESTAN NASAL +
da in caps
AB ORAL)
S 3dd caps 1 pc
• Oksimetazolin 0,05% ND atau
Dewasa dengan batuk berdahak dan Efedrin 0,5% ND (non-Fornas)
pilek
• Amoksisilin (PO) 3x500mg/hari
OE atau 25-50mg/kgBB/hari (bagi
OE Akut Sirkumskripta 3 dosis) selama 10-14 hari

• Polymixin-B + Basitrasin • Ibuprofen


(Salep)
Supurasi (AB ORAL ± Miringotomi)
• Ibuprofen
• Amoksisilin (PO)
• Insisi drainase abses 3x500mg/hari atau 25-
OE Akut Difusa 50mg/kgBB/hari (bagi 3
• H202 3% 3dd gtt4 dosis) selama 10-14 hari

• Polymixin-B + Basitrasin + • Miringotomi (jika MT intak)


Hidrokortison + Lidokain 5%
Perforasi (AURAL TOILET + AB
salep [Tampon]
TOPIKAL* + AB ORAL )

26
• H202 3% 3dd gtt4
(dalam kapas, bila
perdarahan belum berhenti)
(diamkan 2-5 menit)
• Ofloksasin 3% 2dd gtt
• Perdarahan Anterior
Nitras Argenti (AgNO3) 25-
5-10 (maks 2 minggu)
30% dalam lidi kapas
[Non Fornas] [ada (kaustik)
yang bilang Polymixin-B + Basitrasin
kontraindikasi pada (Salep)
stadium perforasi] Tampon anterior (bila gagal)
• Amoksisilin (PO)
3x500mg/hari atau Perdarahan Posterior
25-50mg/kgBB/hari Bellocq tampon
(bagi 3 dosis) selama
10-14 hari FURUNKEL HIDUNG

Resolusi
• Polymixin-B +
Basitrasin (Salep)
Amoksisilin (PO) 3x500mg/hari atau
25-50mg/kgBB/hari (bagi 3 dosis) • Amox 3x500mg (7-10
selama 10-14 hari hari)

OMSK (AURAL TOILET + AB


• Kompres dingin
TOPIKAL* + AB ORAL ) • Insisi drainase abses
• H202 3% 3dd gtt4
RINITIS
(diamkan 2-5 menit)
Rinitis akut
• Ofloksasin 3% 2dd
• Parasetamol
gtt4
Dewasa : 3x500 mg
• Amoksisilin (PO) Anak : 3 x 10mg/kgBB

RUJUK
3x500mg/hari
• Pseudoefedrin HCL
Dewasa : 4x60mg/hari
OTOMIKOSIS o >12 tahun :
Nistatin 1% atau Clotrimazol 1% 3x30mg/hari
(sirup)
SERUMEN PROP o 6-12 tahun:
Karbogliserin 10% (3 hari) 3x15mg/hari
(sirup)

EPISTAKSIS o 2-5 tahun :


Metode Trotter (duduk kepala tegak, 3x7,5 mg/hari
cuping hidung ditekan ke arah (tetes)
septum 3-5 menit) Rinitis vasomotor

• Lidokain 2% 2cc + Adrenalin • Pseudoefedrin


1/1000 0,2 cc 10-15 menit 4x60mg

27
• Flutikason furoat • Pseudoefedrin
0,025% NS 4x60mg
• Ipratropium bromida • Flutikason furoat
(bila rinorea berat) 0,025% NS
Rinitis alergi Persisten Sedang-Berat

Intermiten R • Flutikason furoat


0,025% N
• Setirizin 1x10mg Rinosinusitis
• Pseudoefedrin • Pseudoefedrin 4x60m
4x60mg g
Intermiten SB + Persisten R
• Ambroxol 3x30mg
• Setirizin 1x10mg
• Amoxicillin 3x500mg

28
KULIT

Drug of choice

KELAS NAMA SEDIAA INDIKASI - KET


N DOSIS
AB Topikal Natrium Krim Pioderma
fusidat 2% Salep superfisial
AB Sistemik Kloksasilin Tab Pioderma (non-fornas)
250mg superfisial (be
rat)
D: 4 x 250mg
A:
25mg/kg/hr
(4dd)
Benzatin 1,2 juta Pioderma Selulitis-
Penisilin G U/vial profunda Erisipelas
2,4 juta 1,2 juta U (5-
U/vial 10 hari)
Doksisiklin Tab Akne vulgaris (+) Anti-akne
100mg (sedang)
2x50mg (6-8
minggu)
Anti-MH PB Dewasa RIF 30 Hari-1 KET
(Blister) 0 mg: (@bulan) RIF = Rifampisin
2 cap RIF 2x300mg DDS = Dapson
DDS 1x100mg CFZ =
DDS Clofazimin/Lamp
100 Hari 2-28 ren
mg: 28 (@hari)
tab DDS 1x100mg (+) Obat
PB Anak RIF 150 Hari-1 penunjang= Vit
(10-15 tahun) mg : (@bulan) B kompleks
1 cap RIF 1x300mg
RIF 1x150mg PB: 6 blister
RIF 300 DDS 1x50mg MB: 12 blister
mg : 1
cap Hari 2-28
(@hari)
DDS 50 DDS 1x50mg
mg : 28
tab
MB Dewasa RIF 30 Hari-1
0 mg: 2 (@bulan)
cap RIF 2x300mg
DDS 1x100mg
CFZ CFZ 3x100mg
100 mg
: 3 tab Hari 2-28
(@hari)
DDS DDS 1x100mg
100 CFZ 1x50mg

29
mg: 28
tab

CFZ 50
mg : 27
tab
MB Anak RIF 150 Hari-1
(10-15 tahun) mg : 1 (@bulan)
cap RIF 1x300mg
RIF 1x150mg
RIF 300 DDS 1x50mg
mg : 1 CFZ 3x50mg
cap
Hari 2-28
CFZ (@hari)
50mg : DDS 1x50mg
16 tab CFZ 1x50mg
(selang sehari)
DDS 50
mg : 28
tab
Antifungal Mikonazol 2% Krim Tinea (most, T. Korporis,
Topikal common) Kruris, Manus,
Candida kutis Pedis
Selenium Shamp Pityriasis Non-fornas
sulfida 1,8% o versikolor dapat sebagai
adjuvan Tinea
Kapitis
Siklopiroks 8% Cat Tinea Non-fornas
kuku unguium (terapi adjuvan)
(adjuvan)
1x/minggu (6
minggu)
Nistatin drop Susp. Candida oral
100.00
0 IU/L
Antifungal Griseofulvin Tab Tinea Korporis s/d sembuh + 2
Sistemik 500mg #1 minggu
2x500mg
Terbinafin Tab Tinea Tangan: 6-8 mgg
250mg Unguium & Kaki: 12-16 mgg
else Lainnya : 2
1x250mg minggu
(T. Barbae,
Imbrikata,
kronis-residif-
luas)
Antiviral Asiklovir Tab VZV VZV (varisela &
200mg D: 5x800 mg HerZos)
Tab A: 30- 7-10 hari
400mg 35mg/kg/hr
(3dd) HSV
5 hari
HSV
5x200mg

30
Antiparasit Permetrin 5% Krim Skabies (>2 Pedikulosis
bulan) Kapitis dan
Oles, tunggu 8 Pubis pakai
jam, bilas Permetrin 1%
lotio

Aman bagi ibu


hamil,
kontraindikasi
untuk anak <2
bulan
Belerang Salep Skabies (<2 Tidak efektif
endap 5% bulan) untuk stadium
Oleskan 3x24 telur sehingga
jam hars digunakan
3 malam
berturut-turut
Albendazol Tab CLM
400mg 1x400 mg (PO)
Kortikoster Hidrokortison Krim Dermatitis Potensi rendah
oid Topikal 2,5% atopi anak [6] Desonid
[7] Dermatitis 0,05%
popok
Dermatitis
area wajah
Betametason Krim DKA Potensi sedang
valearat 0,1% Salep DKI [5]
[4] D. Seboroik Triamcinolone
acetonide 0,1%
[4] Mometason
furoat 0,1% krim
[3]
Desoksimetason
0,05% krim
Desoksimetas Krim Dermatitis Potensi tinggi
on 0,25% Salep atopi dewasa [2] Mometason
Dermatitis furoat 0,1%
[2] numularis salep
Neurodermati
tis Potensi super
Psoriasis [1] Clobetasol
propionat 0,05%

(+) Urea 10%


(psoriasis)
Kortikoster Metilpredniso Tab Dermatitis Dapat dipakai
oid lon 8mg luas-rekuren untuk Pitriasis
Sistemik 24mg/hari Rosea
(+) Bedak salisil
Erupsi obat
alergi
24-32mg/hari

Eritroderma
32-48mg/hari

31
A:
0,5mg/kgBB/h
ari
Deksametaso Tab SJS Lanjutkan
n 0,5mg 20mg/hari dengan MP 16-
Amp (2dd) --- START 16-8 bila sudah
5mg/m tapp off dosis
l TEN terkecil (5mg)
30mg/hari
(3dd) --- START (+)
IVFD NS/D5
Kompres NS
(basah)
Kortiko topikal
(kering)
AB sistemik
(infeksi)
Antihistami Setirizin Tab Urtikaria & Reaksi
n 10mg Angiodema hipersensitivitas
D : 1x10 mg I
> 6 : 1x5 mg
2-6 : 1x2,5 mg
Anti-akne Asam retinoat Krim Akne vulgaris Ringan (<30)
0,05% (ringan- Retinoid topikal
sedang) Sedang (30-125)
Retinoid topikal
+ AB oral
Berat (>125)
Isotretinoin oral
Kaustik Perak nitrat Solutio Veruka
20%
Podofilin 25% Tingtur Kondiloma lindungi bagian
akuminata sehat
cuci setelah 4
jam
Keratolitik Coal tar 5% Psoriasis
Lainnya Bedak salisil Talc Miliaria Bisa untuk
2% mencegah pecah
vesikel
Urea 10% Krim Emolien
Kombinasi: Lotio Miliaria
Difenhidramin
2%
Kalamin 5%
Gliserin 5%
Zinc 10%
KMNO4 Serbuk Pioderma Kompres fase
(Kalium pus/krusta akut
Permanganas) 1:5000

Dermatitis
basah
1:10.000

IMS (Outline)

32
Gonorea Sefiksim (400mg PO SD) +
DUH URETRA Azithro* (1 gram PO SD)
Non Gonorea Azithro* (1 gram PO SD)
(Chlamydia)
Servisitis Gonorea+Chlamydia Sefiksim (400mg PO SD) +
Azithro* (1 gram PO SD)
Trichomoniasis
Bakterial vaginosis Metronidazol (2 gram PO
DUH Vaginitis SD)
VAGINA Kandidiasis vaginalis Klotrimazol (200mg
intavagina - 3 hari)
Vesikel Herpes genitalis Asiklovir (5 x 200 mg PO - 7
hari)
ULKUS Sifilis Benzatin Penisilin G (2,4
GENITAL Non- juta U IM SD)
vesikel Chancroid Siprofloksasin (2 x 500 mg
PO - 3 hari)
LGV Doksisiklin (2 x 100mg PO -
BULBO INGUINAL 14 hari)
Chancroid Siprofloksasin (2 x 500 mg
PO - 3 hari)
Gonorea + Klamidia Sefiksim (400mg PO 5 hari)
+ Doksisiklin (2 x 100 mg PO
EPIDIDIMITIS-ORKITIS 14 hari)
Organisme enterik
E.coli, Kleibsiella, Levofloksasin (1 x 500mg
Pseudomonas PO 10 hari)
PID / SALFINGITIS / Gonorea komplikasi Sefiksim (400mg PO 5 hari)
ENDOMETRITIS** + Chlamydia + + Doksisiklin (2 x 100 mg PO
Anaerob 14 hari) + Metronidazol (2 x
500 mg PO 14 hari)
Gonorea Sefiksim (400mg PO SD) +
Perianal Azithro* (1 gram PO SD)
& Chlamydia Azithro* (1 gram PO SD)
PROKTITIS Anorektal
Sifilis Benzatin Penisilin G (2,4
Rektum juta U IM SD)
HSV Asiklovir (5 x 200 mg PO - 7
hari)
Tingtura podofilin 10-25%
(cuci setelah 4 jam)
KUTIL HPV (Lindungi bagian sehat
dengan vaselin album)

(+) Krioterapi/kauter/bedah

33
NEFRO-URO

Drug of choice
KELAS NAMA SEDIAA DOSIS KETERANG
N AN
NEFROLOGI
Antibiotika Siprofloksasi Tab ISK non Non-
n 500mg komplikat komplikata
a ISK bawah
2 x 500mg wanita
(3 hari)
Komplikata
ISK ISK atas
Komplikat wanita
a ISK pria
2 x 500mg ISK +
(14 hari) stuktural
Kotrikmoksa Tab (Alternati
zol 960 mg f) ISK
(TMP/SMX) 2 x 960
mg
(durasi
sesuai
kategori)
Amoksisilin Tab ISK
500mg gravida
3x500 mg

ISK anak
(Sistitis)
40
mg/kg/ha
ri (3dd)
Kortikoster Prednison Tab Sindrom
oid 5mg nefrotik
2mg/kg/h
ari (4
minggu)
MAX
80mg/hari
UROLOGI
Gangguan Alfa blocker Tab 0,2 BPH Relaksasi
Prostat Tamsulosin | 0,4 0,2-0,4 otot trigon
mg/hari dan
(1dd) sfingter

34
Urolithias
is
0,4
mg/hari
(1dd)
5-alpha Tab BPH Menghamb
reduktase 5mg 1x5 mg at
inhibitor metabolism
Finasteride e
testosteron
, akan
memperke
cil ukuran
prostat

ISK ANAK
Sistitis
Amox 40 mg/kg/hari (3dd)

Pyelonefritis
Seftriakson 75mg/kgBB/hari IV

ISK NEONATUS
Ampi + Genta

35
ENDOKRIN

Drug of choice:
KELOMP NAMA SEDIAAN INDIKASI KET
OK
DIABETES MELITUS
BIGUANI Metformin Tab 500 | 500-3000 mg Mekanisme
DE 850 mg (1-3dd) - Menghamb
sesudah makan at
glukoneoge
nesis di
hepar,
meningkatk
an
sensitivitas
insulin

Efek
Samping
Mual -
muntah
SULFONIL Glibenclamid Tab 2,5 | 5 2,5-20 mg (1- Mekanisme
UREA e mg 2dd) - sebelum Meningkatk
makan an sekresi
insulin
(insulin
secretagog
ue)

Efek
Samping
Hipoglikemi
a, gendut

Glinid juga
memiliki
mekanisme
dan efek
samping
yang sama
TIAZOLID Pioglitazone Tab 15 | 30 15-45 mg (1dd) Mekanisme
INEDION mg - kapan saja Meningkatk
E an
sensitivitas
insulin di
perifer

Efek
samping
Edema
(jangan
gunakan
pada pasien
CHF)

36
ALPHA Acarbose Tab 50 | 100 100-300 mg Mekanisme
GLUCOSI mg (3dd) - bersama Menghamb
DASE suapan at absorbsi
INHIBITO pertama glukosa di
R usus

Target
Glukosa
post-
prandial

Efek
samping
Flatulens
DPP-IV Sitagliptin Tab 25 | 50 | 25-100 mg Mekanisme
INHIBITO 100 mg (1dd) - kapan Menghamb
R saja at enzim
DPP-IV,
sehingga
kadar
enzim GLP-
1 di usus
tetap tinggi

Target
Glukosa
post-
prandial

Efek
samping
Muntah
INSULIN Rapid acting Prandial (GD2P
Aspart P)
(NOVORAPID) 4 IU/hari
Rapid acting (sebelum
Glulisin makan)
(APIDRA) Naik: 1-2 IU
Turun: 2 IU

KRISIS
HIPERGLIKEMI
A
(Setelah
rehidrasi 2 jam)

(I) 0,1 U/kg


bolus
(II) 0,1
U/kg/jam drip
dalam NS
Rujuk

Long acting
Glargine
(LANTUS)

37
Long acting
Detemir
(LEVEMIR)
DISLIPIDEMIA
STATIN Simvastatin Tab 5 | 10 | Menurunkan Mekanisme
20 mg LDL & TG (#1 Inhibisi
line) HMG CoA
5-40mg (malam reduktase
hari) secara
kompetitif,
sehingga
sintesis
kolesterol
terhambat

Efek
samping
Meningkatk
an enzim
hepar
Rhabdomyo
lisis
FIBRAT Fenofibrat Tab 100 | Hipertrigliserid Indikasi
200 | 300 mg emia berat TG>500
600 mg/hari
(2dd) Mekanisme
PPAR-alpha
agonis,
meningkatk
an kadar
enzim
lipoprotein
lipase,
sehingga
menurunka
n
trigliserida

Efek
samping
Meningkatk
an enzim
hepar
ASAM Niasin (Vit B3) Tab XR 375 | Menurunkan Mekanisme
NIKOTIN 500 | 750| LDL & TG Menghamb
AT 1000 mg (alternatif) at
1-2 gram/hari mobilisasi
(lepas lambat) asam lemak
dari perifer
ke hepar,
sehingga
menurunka
n sekresi
VLDL dan
sintesis TG

38
Efek
samping
Flushing,
hiperglikem
ia,
hiperurisem
ia
BILE ACID Kolestiramin Menurunkan Mekanisme
SEQUEST LDL & TG Menghamb
RANT (alternatif) at
4 gram (2dd) reabsorbsi
asam
empedu

Efek
samping
Flatulens
INHIBITO Ezetimibe Tab 10 mg Hiperkolesterol Mekanisme
R emia primer Menghamb
ABSORBS 10mg/hari at absorbsi
I (1dd) kolesterol
KOLESTE di usus
ROL
Efek
samping
Gangguan
saluran
cerna
THYROID
ANTI- Metimazol / Tab 5 | 10mg #1 Line Digunakan
HIPERTIR Thiamazole Hipertiroid pada
OID 10-20mg/hari gravida
(2dd) trimester 2-
Maintenance: 3
5-20mg/hari
Durasi:
hingga 12-
18 bulan
Eutiroid
Propiltiourasil Tab 50 mg #2 Line Digunakan
(PTU) Hipertiroid pada
200- gravida
400mg/hari trimester 1
(hingga
eutiroid) Durasi:
Maintenance: hingga 12-
50-150 mg/hari 18 bulan
Eutiroid
KRISIS TIROID
300 mg @4-6
jam PO
HORMON Levotiroksin Tab 50mcg | Hipotiroid
TIROID 100mcg Awal: 50-100
mcg/hari
(sebelum
sarapan)

39
Ditingkatkan
tiap 3-4 minggu
sampai
metabolisme
normal.

DISLIPDEMIA
Risiko mayor
• Merokok
• HT > 140/90
• HDL < 40
• Riwayat PJK keluarga (+)
• Usia (L >45, P > 55)

Menurut Alur ATP III, diklasifikasikan menjadi


1. Risiko sangat tinggi (PJK + risk multipel, e.g. DM dan merokok)
o TARGET: LDL < 70
o Tx: Lifestyle + Statin
2. Risiko tinggi (PJK/risk ekuivalen)
o TARGET: LDL < 100
o Tx: Lifestyle + Statin (jika LDL >=130)
3. Risiko sedang (>2 faktor risiko mayor + SRF > 10-20%)
o TARGET: LDL < 130
o Tx: Lifestyle + Statin (jika LDL >=130)
4. Risiko sedang (2 faktor risiko mayor + SRF < 10)
o TARGET: LDL < 130
o Tx: Lifestyle + Statin (jika LDL >=160)
5. Risiko rendah (<2 faktor risiko mayor)
o TARGET: LDL < 160
o Tx: Lifestyle + Statin (jika LDL >=190)

40
Drug of Choice

KELAS NAMA SEDIAAN DOSIS KETERANGA


N
Anti Albendazole Tab Enterobiasis, Ascar Hookworm:
helminth 400mg iasis & Hookworm Necator &
es 1x400mg (SD) ancylostoma

Trichuriasis
1x400mg (3hari)

Strongyloides
2x400mg (3 hari)

Taeniasis
1x400mg (3hari)

*Sistiserkosis
2x400mg (8-30
hari)
Mebendazol Tab 100 Fasciolosis First line
| 500mg 100mg/kg Triclabendaz
ol 10-
12mg/kg
(namun
tidak ada di
Fornas)
DEC Tab Filariasis
50mg 6mg/kgBB/hari
3dd (12 hari)
Praziquantel Tab Schistosomiasis Schistosomi
600mg Japonicum & asis
Haematobium: Setelah 4
2 x 20mg/kg (1 minggu
hari) dapat
dilakukan
Mansoni: pengulangan
3 x 20mg/kg (1
hari)
Anti- Dihidroartemis FDC Falciparum DHA: 2-
Malaria inin DHA 3DHP + 1P 4mg/kg
+Piperakuin 40mg PIP : 16-
(DHP) Pip 320 Vivax & Ovale 32mg/kg
mg 3DHP + 14P
Dapat pada
Malariae gravida
3DHP trimester 2
dan 3
Primakuin (P) Tab P
15mg (falciparum):
0,75mg/kg
P (vivax-
ovale):
0,25mg/kg

41
Kontraindik
asi Gravida!
Artesunat Amp Malaria dengan Dapat
60mg/ml komplikasi (berat) digunakan
Tab (I) 2,4mg/kg (jam sebagai
50mg) 0,12,24) alternatif
(II) 2,4mg/kg 1dd DHP
(hingga sadar)
Intravena (IV) Kombinasi
Artesunat
(50mg)-
Amodiakuin
(150mg)
Artemeter Amp Malaria dengan Alternatif
80mg/ml komplikasi (berat) bila tidak
(I) 3,2 mg/kg (1dd) ada
1 hari artesunat
(II) 1,6 mg/kg 1dd untuk
(hingga sadar) malaria
Intramuskular (IM) berat
Kina (Kuinin) Tab Malaria pada Diberikan
200/222 gravida trimester bersama
mg 1 klindamisin
Amp 2cc 10mg/kgBB (3dd) 7 (10mg/kgBB)
25% hari 2dd
Antibioti Doksisiklin Tab 100 Profilaksis Malaria Profilaksis
k D:1x100 mg (max 6 malaria
minggu) Pre-depart:
A >8 thn : 1-2 hari
2mg/kg/hari (maks Post depart:
100) 4minggu

Leptospirosis Leptospirosi
ringan s berat:
2x100 mg Penisilin G
4x1,5 jutaU
Tetrasiklin Cap 500 Balantidiasis & Balantidiasis
Kolera Kontak w/
D: 4x500 mg babi/sapi +
A: 4x12,5mg/kg parasit oval
(3hari) dengan
vakuola isi
RBC

Kolera
Air cucian
beras
Metronidazol Tab Amoebiasis (E. Amoebiasis
500mg histolytica) Lendir darah
D: 3x500 mg (3-5 tenesmus
hari) busuk +
A: 3x10mg/kg (5 trofozoid
hari) RBC / Kista 4
inti
Giardiasis (Giardia
lambia) Giardiasis

42
D: 4x250 mg (7-14 Lendir
hari) minyak
busuk non
disentri +
Trofozoid
mangkuk/Kis
ta 4 inti
berflagel
Siprofloksasin Tab Shigellosis, E.coli Shigellosis
500mg D: 2x500mg Disentri,
A: 2x15mg/kg (5 nyeri
hari) abdomen,
frekuensi>10
x
Kloramfenikol Cap Tifoid (Salmonella) Gravida
500mg D; 4x500 mg (10- Ampicillin
Syr 14 hari) 1.5-2
125mg/5 A: 4x25mg/kg 10 gram/hari
ml hari selama 7-10
hari
Anti Tenofovir KDT tab HIV #1 Line
retrovira (TDF) TDF 300 D: 1x1tab
l Lamivudine 3TC 300 A: BB> 35: 1x1tsb
(3TC) EFV 600
Efavirenz (EFV)

43
OBGYN

KELAS NAMA SEDIA DOSIS KETERANGAN


AN
Antibiotik
HIPEREMESIS GRAVIDARUM
Vitamin Vit B6 LINI 1 HG
(Piridoksin) 4 tab/hari
Anti- Dimenhidri LINI II HG
histamin I nat 50-100 mg
PO/supp.
4-6dd Pada kasus dehidrasi,
diberikan bersamaan
Bila dengan multivitamin IV
dehidrasi (Thiamin / B1)
50 mg
dalam 50
cc NS (20
menit)
@4-6jam
Antagonis Metoklopra LINI III HG
dopamin mid 5-10 mg
PO/IM
(3dd)
Antagonis Ondansentr LINI IV HG
serotonin on 8mg IV
(selama 15
menit)
@12jam
HIPERTENSI DALAM KEHAMILAN
Antihipert Nifedipin 4x10-
ensi 20mg PO
(diulang
setelah 30
menit)
Antikejang Magnesium MgSO PRE- SYARAT


& sulfat 4 40% EKLAMPSI
Antidotum (MgSO4) MgSO A Ada Ca
nya 4 20% Loading: Glucon
MgSO4 as 10%
40%
4 gram IV • Ada
(10cc) + 10 refleks
cc Aqua patella
[20min]
Alternatif: • UO
>0,5cc
2x5gr IM
BoKa-BoKi /kg/ja
m
Maintena
Hentikan bila
nce:
MgSO4 RR < 16x/menit
40% Refleks patella (-)
Oligouria

44
6 gram IV
(15cc) +
500cc RL
[6 jam]
28 tpm
Bila setelah pemberian
Diulang masih kejang,
hingga 24 pertimbangkan
jam diazepam 10 mg IV (2
setelah menit)
persalinan
atau
kejang
terakhir
(bila
eklampsia)

EKLAMPSI
A (Setelah
pemberian
loading)
2 gram IV
(15-20
menit)
Ca INTOKSIK
Gluconas ASI
10% MgSO4
1gram IV
(10cc)
Bolus
dalam 10
menit

45
HEMATO-REMATO-IMUN

Drug of Choice
KELAS NAMA SEDIAAN DOSIS KETERANG
AN
Kortikostero Prednison Tab 5mg [Dosis Umum]
id [Ekuivalen: D : 5-20 Penggunaan
5mg] mg/hari (2-4 jangka
dd) panjang
A : 0,05- harus
2mg/kg/hari (2 tappering-
-4 dd) off perlahan
Metilprednisol Tab 4 | [Dosis Umum]
on 8| 16 mg D : 4-48
[Ekuivalen mg/hari (2-4
4mg] Vial dd)
125mg A : 0,5-
1,7mg/kg/hari
(2-4 dd)
Deksametason Tab 0,5 [ANAFILAKSIS]
[Ekuivalen 0,75 mg 20mg (IV
mg] Amp bolus)
5mg/ml
[Dosis Umum]
D : 0,5-10
mg/hari (2-4
dd)
A : 0,08-
0,3mg/kg/hari
(2-4dd)
Antihistami Difenhidramin Amp [ANAFILAKSIS]
n 10mg/ml D : 25-50mg IV)
A: 1mg/kg -
MAX 50mg
NSAID COX non Tab 25| OA
selektif 50| 75 50-100
|100 mg mg/hari (2dd)
Natrium
diklofenak Emulgel
1%
COX 2 selektif Cap 100 | OA
200mg 200-400
Celecoxib mg/hari (1dd)
Anti-Gout Kolkisin Tab 0,5 Gout akut Efektif
mg 0,5-1 mg /hari dalam 24
jam
pertama
(+) predniso
n (5mg/hari
2-3dd)
(+) na
diclofenac
(25-50mg)

46
Selama 3-5
hari
Alopurinol Tab 100 | Gout kronis Target
300mg (kendali asam terapi asam
urat) urat:
Awal: 100mg 6mg/dL
Naikkan
bertahap (max
800mg/hari)
Hemostatik Asam Amp Fibrinolisis
sistemik traneksamat 50mg/cc lokal (e.g
Amp epistaksis)
100mg/cc 500 -1000 mg
(IV lambat
1cc/menit) 3dd
Anti anemia Sulfas Ferosus Tab Anemia Kadar besi
(Ferro Sulfat) 300mg 300mg (1-3dd) elemental:
60mg
Asam Folat Tab 0,4 | Defisiensi folat Digunakan
1 | 5mg 5mg/hari pada
(selama 4 kehamilan
bulan) untuk
mencegah
Neural Tube
Defect,
diberikan
hingga
minggu ke-
12
kehamilan
Vitamin B12 Tab
50mcg
Amp
500mcg/
ml

47
NEURO

Drug of Choice

KELAS NAMA SEDIAAN DOSIS KET


Antibiotik Seftriakson Vial 1 Meningitis Spesifik kultur
gram bakterial (#1 PNEUMOKOKU
line) S
D : 2 gram Vancomycin
@12 jam 2g/12 jam (IV)
A : 100
mg/kgBB IV- MENINGOKOK
drip/kali, (30- US
60 menit) @ Kloramfenikol
12 jam 1g/6 jam (IV)

Abses
Ceftazidine
(2gr/8 jam) +
Metronidazol
(500mg/8 jam)

TAMBAHAN
Dexametason
0,15 mg/kgBB
(10mg pada
dewasa)
Antiviral Asiklovir Tab 200 | Meningitis HSV (3
400mg viral (HSV, minggu)
VZV, EBV) VZV (minimal
10mg/kgBB 2 minggu)
(@8jam) CMV:
Gansiklovir
Bell's palsy
(adjuvan)
5x400
mg/hari
Antikonvuls Asam Tab Epilepsi EFEK
an & valproat 250mg Absans SAMPING
Antiepilepsi Syr 30- PCOS, anemia
250mg/5 80mg/kgBB/h aplastik,
ml ari teratogenik,
hepatotoksik
Profilaksis
rumatan KDK KONTRA
15- INDIKASI
40mg/kgBB/h Gravida!
ari (1 tahun)
Carbamazep Tab Epilepsi Fokal EFEK
in 200mg 20mg/kgBB/h SAMPING
Syr ari SJS-TEN
100mg/5
ml Trigeminal
Neuralgia

48
600 mg/hari Drug of
Choice GRAVI
DA
Fenitoin Kap 50mg Epilepsi EFEK
Amp General SAMPING
100mg/2 5- Gingival
ml 8mg/kgBB/har hypertrophy,
i Hirsutism,
Melanoma
2nd line
STATUS KONTRA
EPILEPTIK INDIKASI
15-18mg/kg Gravida!
IV (kec.
50mg/mnt)

2nd line
KDS/KDK
20mg/kgBB
dalam 50cc NS
(20 menit) -
MAX 1g
Fenobarbita Tab 30mg 2nd line
l Amp STATUS
50mg/ml (w/PHN)
10-15mg/kg IV
(kec.
100mg/mnt)

1st line Kejang


Neonatus
10-12mg/kg
drip + bolus
@kejang

3rd line
KDS/KDK
20mg/kgBB (5-
10 menit) -
MAX 1g
Diazepam Amp 1st line
10mg/2ml STATUS
Supp EPILEPTIK
5mg/2,5m 1st line
l KDS/KDK (IGD)
10mg/2,5 0,3-0,5mg/kg
ml (IV) - MAX 3x

1st line
KDS/KDK
(Prehospital)
<12kg: 5mg
supp. (MAX
2x)
>12kg: 10mg
supp. (MAX2x)

49
Anti-migrain Sumatriptan Tab Classic migrain
& Anti- 100mg (aura)
Cluster 25-100mg,
ulang @2jam
(ABORTIF) (MAX 200mg)
Ergotamin Tab 1mg Common Dapat diulang
migrain (tanpa setelah > 4hari
aura) Frekuensi
& Cluster pemberian
headache sebulan maks
1-2 mg PO 2x
@jam
(maks 4
mg/hari)
Amitriptilin Tab 25mg Profilaksis INDIKASI
migrain Frekuensi
1x25 mg/hari sering,
serangan
>3x/bulan atau
>2x/minggu
atau >48 jam,
mengganggu
aktivitas,
abortif tidak
efektif
Anti-vertigo Betahistine Tab 6mg Vertigo sentral
mesylate & Perifer
3x6mg/hari
NSAID Ibuoprofen Tab 200 TTH
mg 3x200 mg/hari
Meloxicam Tab 7,5mg CTS, TTS
1x7,5 mg
Muscle Epherison Tab 50mg Low Back Pain
relaxant HCL 3x50 mg
Steroid Metil Tab 16mg Bell's Palsy
Prednisolon 3x16 mg/hari
Analgesik Gabapentin Tab 100 Neuralgia
Neuropatik mg post-herpetik
& HNP
3x(100-
300)mg
Anti- Levodopa Tab 100 >60 tahun
Parkinson mg 3x100 mg
Pramipeksol Tab <60 tahun
0,125mg 3x0,125 mg
Diuresis Manitol Peningkatan
(Peningkata 20% TIK
n TIK) 0,5-1 g/kgBB
(20 menit)

50
STROKE VERTIGO
Betahistin mesylate 3x6 mg/hari
SNH
Trombolitik (< 3 jam, GDS >50, BELL'S PALSY
TD <185/110) 1. Metilprednisolon
r-TPA 0,9mg/kg (10% bolus awal + 90% infus 3x16mg/hari (5 hari - tapp
60 min) off 8mg/hari dalam 5 hari)
2. Asiklovir 5x400mg/hari (10
Antiplatelet hari)
Aspirin 325 mg PO ---> 75-100mg/hari
MYASTHENIA GRAVIS
Antihipertensi (TD > 220/120) Pyridostigmine 4x60mg --> 4x120mg
Nicardipin 5-15 mg/jam IV (s/d turun 15%)
EPILEPSI
SH Fokal
Antihipertensi (TDS > 180) Carbamazepin 20mg/kgBB/hari
Nicardipin 5-15 mg/jam IV
General
Penurun TIK (tanda peningkatan TIK) Phenytoin 5-8mg/kgBB/hari
Manitol 20% 0,25-1g/kg --> 0,25-0,5g/kg
bolus, diulang tiap 2-6 jam Absans
Asam valproat 30-80mg/kgBB/hari

TTH STATUS EPILEPTIKUS


Ibuprofen 400 mg 1. STADIUM 1 (0-10 menit)
Diazepam 10 mg IV bolus lambat 5'
MIGRAIN (ulang 1x prn)

Abortif 2. STADIUM 2 (0-30 menit)


Classic (aura): D50 50cc ± Thiamin 250 mg IV
Sumatriptan 25-100mg PO @2jam (alchoholism)
(maks 200mg/hari) Monitoring & Lab

Common (tanpa aura): 3. STADIUM 3 (0-60 menit)


Ergotamin 1-2 mg PO @jam Fenitoin 15-18mg/kg IV (kec.
(maks 3 dosis/hari) 50mg/mnt)
± Fenobarbital 10-15mg/kg IV (kec.
Profilaksis 100mg/mnt)
1. Propanolol 80mg/hari
2. Amitriptilin 25mg/hari 4. STADIUM 4 (30-90 menit)
ICU! (+ Propofol/Midazolam)
CLUSTER
KEJANG DEMAM
Abortif 1. PREHOSPITAL (0-10')

• O2 10lpm
Diazepam supp. (BB<12:
5mg) (BB>12: 10mg) ---

• Ergotamin (dosis 2.
max 2x (@5menit)
IGD (10-20')
~common migraine) Diazepam IV 0,3-0,5mg/kg
(kec. 2mg/menit) --- max
Profilaksis 20mg
Verapamil 3. IGD (20-30')
Phenytoin IV 20mg/kg
TRIGEMINAL NEURALGIA dalam 50cc NS (drip 20
Carbamazepine 600 mg/hari menit) ---max 1 gram

51
4. IGD (30-60') SAR 20 IU/kgBB (1/2 IM + 1/2 infiltrasi
Phenobarbital IV 20mg/kg sekitar luka)
(selama 5-10 menit) ---max
1 gram TETANUS
5. ICU Dewasa
Midazolam IV 1. Toxin
ATS 50.000 U IM ---> 5000 U IV
Profilaksis Intermiten (prn demam) : lambat
Diazepam supp TT 0,5ml IM (jika booster terakhir
Profilaksis Kontinyu (KDK) : As. valproat >10 tahun atau riwayat tidak
diketahui)

MENINGITIS-ENSEFALITIS 2. Bacteria
Procain Peniciline 1,2 juta unit IM
Bakterial @6 jam (7 hari)
Seftriakson 2x2 gram atau 2x100mg/kg Metronidazol 500mg IV @6jam (7
Vankomisin 2x1 gram atau 4x60mg/kg hari)
Ampisilin 6x2 gram atau 6x200 mg/kg 3. Convulsion
Diazepam 0,5mg/kg @kejang
Ensefalitis viral (HSV)
Asiklovir 3x10 mg/kg Profilaksis vulnus apertum

TB
Riwayat
OAT Kategori 1 (9-12 bulan) + Dexametason Luka Bersih Luka kotor
vaksin
Kriptokokus Imunocompromised, tekanan TT (jika TT (jika
Queckenstedt (+), Tinta india (+), Kultur C. >=3x booster booster
Neoformans (+) <10tahun) <5tahun
Amfoterisin B (IV)
<3x atau
TT TT + ATS
Toxoplasmosis Imunocompromised, lesi tidak tahu
tunggal/mutipel ring enhancement di
cortico-medulary junction, antibodi toxo (+)
Sulfadiazin + Piremetamin TETANUS NEONATORUM
1. IVFD D5:RL 1:1 @6jam
2. ATS 20.000 IU (IM) 3-5 hari
RABIES 3. Metronidazole 500
Luka risiko rendah mg/8jam
VAR 0,5ml IM (deltoid - dewasa, paha-ped) 4. Fenobarbital 10-12mg/kg
Hari 0 (2x), 7, 21 drip + bolus @kejang
hingga 48 jam bebas
Luka risiko tinggi kontraksi tetanus
VAR 0,5ml IM (deltoid - dewasa, paha-ped)
Hari 0 (2x), 7, 21

52
PSIKIATRI

Drug of Choice

TREATMENT NAPZA
KELAS CONTOH GEJALA INTOKSIKA WITHDRAWA
SI L
Stimulan Metamfetami Euforia SUPORTIF Bromokriptin
n (shabu) Takikardia (atasi 0,625 - 2,5
Amfetamin Midriasis demam, mg PO (3dd)
Kokain Agitasi takikardia,
Efedrin Anoreksik agitasi)
Pseudoefedri
n efek
simpatis
Benzodiazepi Diazepam Calm Flumazenil Fenobarbital
n Lorazepam Slurred 0,2 mg IV 60 mg (3dd)
speech (@menit)
Inkoordinasi MAX 1mg
Gait tidak
stabil
Stupor/kom
a
Opioid Opium Miosis Nalokson Metadon
Morfin Depresi 0,4 mg-2mg 20-30 mg
Heroin nafas IV (1dd) - dosis
Kodein Konstipasi tunggal
Tramadol
efek
parasimpati
s
Halusinogen Kanabis Halusinasi Suportif Suportif
Mariyuana
LSD

FUNGSIONAL
KELAS NAMA SEDIAA DOSIS KETERANGAN
N
Antipsikosis Haloperidol Tab 0,5 Skizofrenia Efek samping
[Ekuivalen: 2 |1,5 |2 (gejala +> - EPS
mg] | 5mg ) hiperprolaktinem
Amp 5 5-20 ia
mg/cc mg/hari

Agitasi
akut
5-10 mg IM
diulang
@30mnt
Klorpromazi Tab 25 | Skizofrenia Efek samping
n 100 mg (gejala Sedasi
[Ekuivalen: +++) EPS
100 mg] Antikolinergik

53
300-1000 Hipotensi
mg/hari ortostatik
Risperidon Tab 1 | Skizofrenia Efek samping
[Ekuivalen: 2 2 | 3 mg (gejala - > hiperprolaktinem
mg] +) & ia
Skizoafekti
f
2-8
mg/hari
Anti-depresan SSRI: Tab 10 1 x 20 Obat digunakan
Fluoksetin mg mg/hari minimal selama 2
SSRI: Tab 50 50-150 minggu (mulai
Sertralin mg mg/hari bekerja setelah 2
minggu)

Efek samping
Insomnia, agitasi,
disfungsi saluran
cerna, disfungsi
seksual
Trisiklik: Tab 25 75-300 Efek samping
Amitriptilin mg mg/hari Antikolinergik
Mood- Litium Tab 200 Bipolar Efek muncul
stabilizer Karbonat mg manik setelah 7-10 hari
250-500
mg/hari Mania akut
(+) Haldol (IM)

Bipolar depresi
(+) SSRI

Waspada
intoksikasi,
pantau fungsi
ginjal, pastikan
hidrasi
Anti-ansietas Clobazam Tab 10 Ansietas
(Benzodiazepi mg menyeluru
n) h
20-30
mg/hari
Alprazolam Tab Serangan
0,25 | panik
0,5 | 4-6
1mg mg/hari
Anti-insomnia Zolpidem Tab 10 Insomnia (Alt) Gol. BDZ
mg 10-20 Nitrazepam,
mg/malam Estazolam
Anti-OCD Trisiklik Tab 25 OCD
Clomipramin mg 50-
e 250mg/har
i
Anti-ADHD Metilfenidat Tab 10 ADHD
0,3-0,7
mg/kg/hari
(2-3dd)

54
EFEK SAMPING ANTIPSIKOTIKA • Dopamin depleting
agent : Reserpine 2,5
EPS (Extra pyramidal syndrome)
mg / hari
• Akatisia: gelisah
• Ganti ke APG-II
• Distonia akut: krisis
okulogirik, trismus, Sindrom neuroleptik maligna (SNM)
tortikolis, : Rigiditas + Hiperpireksia +
hemibalismus, Inkontinensia urin + Delirium
distonia, opistotonus Tatalaksana
• Parkinsonism: TRAP • Hentikan antipsikotik
Tatalaksana
• Suportif: cek TTV,
• Turunkan dosis antipiretik, hidrasi
antipsikotik
• Muscle relaxant :
• Antikolinergik : Dantrolen -->
Triheksipenidil 2mg Bromokriptin
(2-4 dd)
• Ganti ke APG-II
• Ganti ke APG-II
Psikosis akut e.c GMO (e.g Delirium)
Diskinesia tardif (irreversibel): Haloperidol IV (2,5mg) + Diazepam IV
mengecap mulut, menggerakkan (5mg)
leher
Tatalaksana Tic & Tourette syndrome
• Turunkan dosis
Pimmozid 1-4 mg/hari (alternatif:
risperidon)
antipsikotik
Demensia
Donozepil 2,5-5 mg/hari

55

Anda mungkin juga menyukai