Anda di halaman 1dari 128

blajar basa lan sastra

cerbon-dermayu
kanggé murid sd/mi kelas i

Hak cipta © kagungan Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat


selaras sareng Undang-undang

Disklaimer: Buku puniki diwulangaken kanggé murid ingkang sampun selaras sareng Kurikulum
2013. Buku puniki sampun kasusun klawan diocéki dumateng Tim klawan dikoordinasi dumateng
Balai Pengembangan Bahasa Daérah dan Kesenian (BPBDK) Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat
minangka buku kurikulum daérah. Buku badé dienggé téng taun 2014/2015. Sipat buku puniki ugi
minangka “dokumen urip”, ingkang saged diselarasaken sareng ngembangé kabutuhan jaman.

PENYUSUN:
Ketua: Supali Kasim, M.Pd.
Anggota: -Nanang Suhana, M.Pd. -Masduryat, S.Pd.SD. -Wardina, M.Pd. -Karsim, S.Pd., M.Si.
-Roji Hidayat S.Pd. -Ruhaendi, S.Pd. -Drs. Bani, M.Pd. -Komariah, M.Pd.
-Dra. Hj. Siti Ratnawati, M.M. -Drs. Saptaguna, -Wignya Winata, M.A., M.Pd.

NARASUMBER:
Supali Kasim, M.Pd., Drs. Saptaguna, Durokhim, S.Pd., Roji Hidayat, S.Pd., Sulistijo,
Saupah, S.Pd., Maya Déwi, S.Pd., Tasman, S.Pd., Masruri, S.Pd., M.Av., Siarudin, M.Pd.,
H. Uti Sudianto, S.Pd.

TIM PENELAAH:
H. Made Casta, S.Pd., M.Pd.
H. Khusnan Adisantika, S.Ag., M.M.Pd.
Sri Murtiani, M.Pd.
Abur Mustikawanto
Sulistijo

Desain Isi: Yoshi Sukadar


Desain Cover: Yoshi Sukadar
Ilustrasi: Toto Rianto

Isi nggunakaken Adobe InDesign CS3 kaliyan Adobe Photoshop CS3


Aksara ngagunakaken Arial - ITC Officina Sans 12 pt - 18 pt.

Dimedalken dening:
DINAS PENDIDIKAN PROVINSI JAWA BARAT

ISBN: 978-602-1300-34-3 (Jilid Lengkap)


978-602-1300-35-0 (Jilid 1)
Perpustakaan Nasional : Katalog Dalam Terbitan (KDT)
ater-ater
KEPALA DINAS PENDIDIKAN
PROVINSI JAWA BARAT

Assalamu’alaikum Wr. Wb.


Kula miwiti muji syukur dumateng arsanipun Gusti Allah ingkang
sampun nyukani pinten-pinten rahmat lan hidayahipun kanggé
kula sedaya. Shalawat lan salam mugia ing atasé Kanjeng Nabi
Muhammad SAW kaliyan kulawarganipun, para sedérékipun, ugi
kula lan panjenengan sami ingkang banter kekarepé supados angsal
safaat saking panjenenganipun.
Kalian ngetrapipun Kurikulum 2013 lan adedasar temen-
tinemené kepéngénan kanggé mulasara lan angremeni Basa lan
Sastra Cerbon-Dermayu, pramila mekaten Dinas Pendidikan Provinsi
Jawa Barat cangcut taliwanda anggoné nyusun Buku Murid lan Buku
Guru mata pelajaran muatan lokal (mulok) Basa lan Sastra Daerah.
Kula sedaya ngraos bungah amarwatasuta keranten maksad ingkang
kados mekaten ugi dientosi sanget dumateng para guru basa lan
sastra. Pancen kawontenané buku Blajar Basa lan Sastra Cerbon-
Dermayu iku dibutuhaken sanget kanggé uger-uger piwulangan.
Sanesé kanggé nyumponi kabutuhanpiwulangan, saleresé
kaliyan kasusuné buku Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu
banget wigatiné kanggé nyumponi kabutuhan ndidik budi lan pakarti
uga netepaken raos sutrisnanipun laré dumateng kabudayan daérah.
Pramila mekaten buku puniki boten mawon nyumpuni kabutuhan
kawruh basa lan sastra, nanging ugi nekenaken “pendekatan

iii
sosiokultural”. Temtos mawon ingkang mekaten supados piwulangan
Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu saged dipun cecep madu kawruhé
lan ugi nilai-nilai budayanipun.
Selajengé tamtu sesampuné wonten buku puniki, tanggel jawab
akademis lan moral, ugi budaya, wonten dateng para guru Basa lan
Sastra Daérah. Kula suwun lan gadahi kekarep supados piwulangan
mata pelajaran Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu kalaksanan kaliyan
temen-tinemen. Kranten jalaran mekaten, buku puniki bakal nggadahi
tikel-tikel mangpaat.
Mugia buku ingkang sampun kasusun puniki dados pepadangé
para guru lan siswa anggoné ginau basa, sastra, lan budaya. Perkawis
kakirangan atanapi pinten-pinten ingkang kliru secara konsép basa,
sastra, lan budaya saged dipun dangdani téng mangsa ingkang badé
dugi. Mugia buku puniki ageng mangpaatipun.
Wassalamu’alaikum Wr. Wb.

Ba
B ndung, April 2015
Bandung,
Ke
Kepa
epa
pala Dinas Pendidika
Kepala Pendidikan Prov. Jawa Barat

Dr. H. Asep Hilman, M.Pd.


Pembina Tingkat I
NIP. 19630111 198803 1 016

iv
ater-ater
KEPALA BALAI
PENGEMBANGAN BAHASA DAERAH DAN KESENIAN
DINAS PENDIDIKAN PROVINSI JAWA BARAT

Assalamu’alaikum Wr. Wb.


Kurikulum 2013, secara nasional mulai saniki sampun dianggé,
keranten puniku piwulang Basa lan Sastra Daerah ingkang sampun
didadosaken muatan local téng Jawa Barat kedah pas sareng Kurikulum
2013, khususé ingkang wonten kaitané sareng kasusastran.
Bagian-bagian perubihan ingkang dados karakteristik utawi téng
selebeté Kurikulum 2013, antawisipun: Standar Kompetensi Lulusan,
Standar Isi, Standar Prosés, lan Standar Penilaian. Pokok-pokok
punika kedah saged dikuasai lan dilaksanakaken sedaya dumateng
guru-guru Bahasa lan Sastra Daerah téng SD/MI, SMP/MTs, SMA/
MA/SMK/MAK.
Buku-buku ingkang badé didadosaken bahan ajar inggih punika
buku Blajar Basa lan Sastra Cerbon-Dermayu. Sedantené wonten 24
jilid, inggih punika Buku Murid 12 jilid, lan Buku Guru 12 jilid, ingkang
ngrupiaken Buku Induk sekolah-sekolah téng wilayah Cerbon lan
Indramayuh.
Buku Murid disediakaken kanggé sedanten murid ingkang
didasari tingkatan kelas. Isi buku wau perkawis bahan ajar sareng
pitakénan-pitakénan, latian tugas ingkang caket kaitané sareng
Kompetensi Dasar (KD).
Isi Buku Guru perkawis: Silabus, Metodelogi Pengajaran, sareng
Evaluasi ingkang ngrupiaken pelengkap buku murid.

v
Komponen-komponen ingkang dikembangaken dumateng
Buku Murid kelawan Buku Guru, didasaraken téng 4 (sekawan)
keterampilan basa, ingkang nglingkupi: mirengaken (menyimak),
wiraos (berbicara), maos (membaca), kelawan nyerat (menulis), lan
diwulangaken nganggé “Pendekatan Saintifik” lan “Penilaian Autentik”
ingkang didasaraken dumateng “Karakteristik Kurikulum 2013” téng
selebeté proses pengajaran.
Disusuné buku punika, ngrupiaken tindak lanjut saking;
Surat Edaran Kepala Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Barat,
Nomor: 423/2372/SETDISDUK, Tanggal 26 Maret 2013, perkawis:
Pembelajaran Muatan Lokal Bahasa dan Sastra Daerah pada jenjang
SD/MI – SMP/MTs – SMA/MA/SMK/MAK, sareng Peraturan Gubernur
Jawa Barat, No. 69/ Tahun 2013, perkawis: Piwulang Muatan Lokal
Bahasa dan Sastra Daerah, pada Jenjang Pendidikan Dasar dan
Menengah.
Mugia buku punika saged mbakta mupangat dumateng sederek
sedaya lan saged didadosaken margi kanggé nempataken penataan
Bahasa lan Sastra Daerah (Cirebon) lintang Pendidikan Formal téng
Jawa Barat umumé lan téng Cirebon khususé.
Buku punika masih katah kekirangan lan déréng sampurna, lan
badé teras didangdosi malih supados saged pas sinareng ngembangé
jaman.

Bandung, April 2015


Kepala Balai Pengembangan
Bahasa Daerah dan Kesenian

Drs. H. Husen R. Hasan, M.Pd.


Pembina Tingkat I
NIP. 196110051986031014

vi
purwaka
Assalamu’alaikum Wr. Wb.

Puji klawan syukur dumateng Gusti Allah ingkang Maha Suci


lan Maha Agung, ingkang nyukani sedaya rahmat lan barokahipun
kanggé kula sedaya, Tim Panyerat Buku Blajar Basa lan Sastra
Cerbon-Dermayu. Klawan rahmat lan barokahipun, Tim Panyerat
Buku saged ngrampungaken buku puniki, buku kanggé murid-murid
SD/MI, SMP/MTs, lan SMA/MA/SMK.
Tim Panyerat maturaken kesuwun sanget dumateng para
pengageng, budayawan, lan tokoh masyarakat ingkang nyukani
dorongan sumanget supados buku puniki saged rampung lan saged
diwulangaken téng sekolah/madrasah. Tim Panyerat mung saged
maturaken kesuwun sanget dumateng:
1) Mama H. Asep Hilman minangka Kepala Dinas Pendidikan
Provinsi Jawa Barat;
2) Mama H. Husen R. Hasan minangka Kepala Balai Pengembangan
Bahasa Daerah dan Kesenian (BPBDK) Dinas Pendidikan Provinsi
Jawa Barat;
3) Mama Nurdin M. Noer minangka Ketua Lembaga Basa lan Sastra
Cerbon (LBSC);
4) Mama Kusnadi Muamarto minangka tokoh masyarakat
pendidikan;
5) Mama Khusnan Adisantika minangka Pengawas Sekolah;
6) Mimi Sri Murtiani minangka Pengawas Sekolah; ugi para tokoh
sanésé ingkang boten saged kasebut setunggil-setunggil ingkang
sampun nyukani kawruhan basa lan sastra Cerbon-Dermayu.

vii
Buku puniki kasusun dening Tim Panyerat ingkang ngraos perlu
wontené buku basa daerah ingkang selaras sareng Kurikulum 2013.
Téng salebeté wulangan diwontenaken pinten-pinten piwulangan,
ingkang utaminé wonten kawruh basa, paramasastra, kasusastran,
bausastra, lan bagian-bagian kabudayan sanésé. Téng salebeté
piwulangan ugi dianjuraken supados saged ngetrapaken sekawan
trampilipun bebasan, inggih punika wiraos, mirengaken, maos, lan
nyerat. Sanésé, ugi supados diselarasken sareng konsép piwulangan
saintifik.
Tim Panyerat ngakui, buku puniki maksih tebih saking
kasampurnan. Pramila mekaten, saran lan pandengan para guru,
budayawan, tokoh masyarakat, lan masyarakat sanésé saged
nyempurnakaken buku puniki.Sedaya kakirangan téng isi buku puniki
ngrupiaken perkawis ingkang kedah dilurusaken lan dileresaken téng
mangsa ingkang badé dugi.
Mugia wontené buku puniki saged nambih kawruh basa lan
kabudayan ingkang nggadahi tujuan saged ningkataken budi pakarti,
kawruh basa lan budaya, lan trampil ngetrapaken basa lan sastra
Cerbon-Dermayu.
Wassalamu’alaikum Wr. Wb.

Tim Panyerat Buku

viii
daftar isi
ater-ater
1 kepala dinas pendidikan
provinsi jawa barat ......................... iii
2 kepala balai pengembangan bahasa
daerah dan kesenian dinas pendidikan
provinsi jawa barat ......................... v

purwaka ................................................. v

wulangan 1: ngurus awak déwék


a maca ......................................... 2
b blajar basan ............................... 3
c latian ......................................... 4
d maca anténg .............................. 5
e nulis........................................... 6
f nyocogaken ............................... 8
g. blajar maca 1 ............................. 9
h nulis aksara 1 ............................ 10
i blajar maca 2 ............................. 11
j nulis aksara 2 ............................ 12
k blajar maca 3 ............................. 13
l blajar maca 4 ............................. 14
m crita gambar .............................. 17
n pujian ........................................ 18
ix
wulangan 2: seneng maca
a maca ......................................... 22
b bausastra ................................... 23
c latian ......................................... 24
d maca anténg .............................. 25
e blajar maca 1 ............................. 26
f nulis........................................... 27
g nyocogaken ............................... 29
h crita gambar .............................. 30
wulangan 3: kerjaan sedina-dina
a maca ......................................... 32
b bausastra ................................... 34
c latian ......................................... 35
d blajar maca 1 ............................. 36
e blajar maca 2 ............................. 36
f maca anténg .............................. 37
g nulis........................................... 38
h crita gambar .............................. 41
i nyocogaken ............................... 42
wulangan 4: rayaté kita
a maca ......................................... 44
b tembung basan .......................... 45
c latian ......................................... 46
d blajar maca ................................ 47
e maca anténg .............................. 48
f nulis........................................... 49
g nyocogaken ............................... 51
h crita gambar .............................. 52

x
wulangan 5: pengalamané kita
a wacan ........................................ 54
b tembung basan .......................... 55
c njawab pitakon ........................... 56
d maca anténg .............................. 57
e nulis........................................... 58
f nyocogaken ............................... 61
g gambar crita .............................. 62

wulangan 6: umah sing bersih


a wacan ........................................ 64
b njawab pitakon ........................... 65
c bausastra ................................... 65
d tembung basan .......................... 66
e maca anténg .............................. 67
f nulis........................................... 68
g gambar crita .............................. 71
h nyocogaken ............................... 72

wulangan 7: ngenal jagat


a wacan ........................................ 74
b bausastra ................................... 75
c njawab pitakon ........................... 76
d maca anténg .............................. 77
e tembung basan .......................... 78
f nulis........................................... 79
g nyocogaken ............................... 82
h crita gambar .............................. 83

xi
wulangan 8: tembang dolanan
a nembang ................................... 86
b wacan ........................................ 87
c bausastra ................................... 88
d tembung basan .......................... 89
e latian ......................................... 90
f maca anténg .............................. 91
g nulis........................................... 92
h nyocogaken ............................... 95
h crita gambar .............................. 96

wulangan 9: satoan
a wacana ...................................... 98
b bausastra ................................... 100
c tembung basan .......................... 101
d latian ......................................... 102
e maca anténg .............................. 103
f nulis........................................... 104
g nyocogaken ............................... 107
h crita gambar .............................. 108

Ulangan Kenaikan Kelas (UKK) ...... 109

daftar pustaka ................................. 109

xii
n n
g a
wula
ngurus
1 awak déwék
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

a maca
ngurus awak déwék

nanang adus sedurungé


mangkat sekolah
awaké dikosok nganggo
sabun

rambuté dikramas
nganggo sampo

untu dikosok nganggo


sikat lan odol

2 wulangan 1: ngurus awak dewek


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
nanang wekel ngetoki
kuku
sedurungé mangan
nanang ngumbah tangan
dikit.

b blajar basan
ayuhh latian
ayuh blajar basan utawa basa krama lan basa pedinan
guru ngucapaken bahasa indonesia,
terus sira kabéh njawab basa pedinan lan basa kramané.

bahasa bahasa bahasa


indonesia padinan bebasan
mandi adus siram

tidur turu tilem

pergi mangkat késah

wulangan 1: ngurus awak dewek 3


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

belum durung déréng

dengan karo kalian

makan mangan dahar

c latian
pitakonan

1 rambuté nanang dikramas


nganggo . . .
2 untu dikosok nganggo sikat lan . . .
3 sedurungé mangan
nanang ngumbah . . .
4 baka adus awaké nanang dikosok
nganggo . . .
5 nanang wekel ngetoki . . .

4 wulangan 1: ngurus awak dewek


Blajar Basa lan Sastra
Blaja
Cerbon - Dermayu Kelas 1

d maca anténg
wacaen sing anténg

adus
turu
durung
mangan
mangkat

wulangan 1: ngurus awak dewek 5


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

e nulis
kandelaken aksara
sing ana ning sor kien

adus

sikat

untu

karo

turu

6 wulangan 1: ngurus awak dewek


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
isien karo aksara sing pas

a d u ...

a_us

_dus

ad_s

wulangan 1: ngurus awak dewek 7


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

f nyocogaken
ayo nyocogaken gambar karo
tembung (kata) sing ana ning sor kien

odol

sampo

sikat untu

sabun

8 wulangan 1: ngurus awak dewek


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

g. blajar maca 1
i b
i-d-a b-a-p-a
i - da ba - pa
ida bapa
i - da ba - pa
i-d-a b-a-p-a

u d
u-d-i d-a-d-i
u - di da - di
udi dadi
u - di da - di
u-d-i d-a-d-i

e m
e-m-i m-a-m-a
e - mi ma - ma
emi mama
e - mi ma - ma
e-m-i m-a-m-a
wulangan 1: ngurus awak dewek 9
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
o n
o-n-o n-a-n-i
o - no na - ni
ono nani
o - no na - ni
o-n-o n-a-n-i

h nulis aksara 1

i–i → ida mama → mama


u–u → udi ani → ani
p–p → bapa didi → didi
b–b → bibi opi → opi
m–m → mimi edi → edi
e–e → emi budi → budi
o–o → ono doni → doni
d–d → adi nina → nina

1100 wulangan 1: ngurus awak dewek


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

i blajar maca 2
b m p
b-u-m-i m-e-r-i p-i-t-u
bu - mi me - ri pi - tu
bumi meri pitu
bu - mi me - ri pi - tu
b-u-m-i m-e-r-i p-i-t-u

d k n
d-a-r-a k-u-r-a n-i-l-a
da - ra ku - ra ni - la
dara kura nila
da - ra ku - ra ni - la
d-a-r-a k-u-r-a n-i-l-a

h j l
h-a-m-a j-a-l-a l-i-m-a
ha - ma ja - la li - ma
hama jala lima
ha - ma ja - la li - ma
h-a-m-a j-a-l-a l-i-m-a
wulangan 1: ngurus awak dewek 11
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

r s t
r-o-t-i s-a-d-a t-a-p-é
ro-ti sa-da ta-pé
roti sada tapé
ro-ti sa-da ta-pé
r-o-t-i s-a-d-a t-a-p-é

j nulis aksara 2

p–p → pitu b–b → bumi


m–m → meri d–d → dara
n–n → nila k–k → kura
l–l → lima h–h → hama
j–j → jala r–r → roti
s–s → sada t–t → tape

1122 wulangan 1: ngurus awak dewek


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

k blajar maca 3
a-b-a-n a-r-a-n
a - ban a - ran
aban aran
a - ban a - ran
a-b-a-n a-r-a-n

i-m-a-s a-s-i-h
i - mas a - sih
imas asih
i - mas a - sih
i-m-a-s a-s-i-h

o-p-a-k a-m-u-k
o - pak a - muk
opak amuk
o - pak a - muk
o-p-a-k a-m-u-k

wulangan 1: ngurus awak dewek 13


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
i-m-b-u-h a-d-o-l
im - buh a - dol
imbuh adol
im - buh a - dol
i-m-b-u-h a-d-o-l

u-b-e-r u-d-a-l
u - ber u - dal
uber udal
u - ber u - dal
u-b-e-r u-d-a-l

l blajar maca 4
j-i-d-u-r k-a-p-a-l
ji - dur ka - pal
jidur kapal
j-i-d-u-r k-a-p-a-l

da - mar sa - mar
damar samar
1144 wulangan 1: ngurus awak dewek
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

ba - kar mi - kul
bakar mikul

ke - rek di - kit
kerek dikit

du - gan su - ket
dugan suket

me - res bé - sér
meres bésér

k-o-m-p-a j-a-m-b-u
kom - pa jam - bu
kompa jambu
kom - pa jam - bu
k-o-m-p-a jambu

jam - pi man - ca
jampi manca

rak - sa bon - cél


raksa boncél
wulangan 1: ngurus awak dewek 15
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

k-e-l-a-m-b-i b-e-n-d-a-r-a
ke - lam - bi ben - da - ra
kelambi bendara
ke - lam - bi ben - da - ra
k-e-l-a-m-b-i b-e-n-d-a-r-a

l-o-s-a-r-i t-e-m-b-a-g-a
lo - sa - ri tem - ba - ga
losari tembaga
lo - sa - ri tem - ba - ga
l-o-s-a-r-i t-e-m-b-a-g-a

s-e-d-u-l-u-r k-e-t-i-g-a
se - du - lur ke - ti - ga
sedulur ketiga
se - du - lur ke - ti - ga
s-e-d-u-l-u-r k-e-t-i-g-a

j-a-l-u-k-a-n l-a-n-t-a-r-a-n
ja - lu - kan lan - ta - ran
jalukan lantaran
ja - lu - kan lan - ta - ran
j-a-l-u-k-a-n l-a-n-t-a-r-a-n
1166 wulangan 1: ngurus awak dewek
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

m crita gambar
critakaken gambar ning sor kien

delengen gambar ning duwur toli


critakena.
wulangan 1: ngurus awak dewek 17
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

n pujian
ayo nembang pujian

éman-éman
temen

diwentaraken: h. udin zen

éman-éman temen
wong bagus
ora sembahyang
éman-éman temen
wong bagus
ora sembahyang

1188 wulangan 1: ngurus awak dewek


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
nabi yusuf bagus
ya gelem sembahyang
nabi yusuf bagus
ya gelem sembahyang

éman-éman temen
wong ayu ora sembahyang
éman-éman temen
wong ayu ora sembahyang

siti fatimah ayu


ya gelem sembahyang
siti fatimah ayu
ya gelem sembahyang

wulangan
wu
wulla
ang
n an 1: ngurus awak dewek
de
ewek 199
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
éman-éman temen
wong sugih ora sembahyang
éman-éman temen
wong sugih ora sembahyang

nabi sulaiman sugih


ya gelem sembahyang
nabi sulaiman sugih
ya gelem sembahyang

2200 wulangan 1: ngurus awak dewek


n n
g a
wula

2 seneng maca
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

a maca

seneng maca

putra seneng maca


putri uga seneng maca

akéh macem wacaan


ana buku pelajaran
ana koran majalah
komik lan crita.

wacaan apa sing


disenengi sira
pilihen wacaan sing
bagus.
2222 wulangan 2: seneng maca
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

b bausastra

bausastra (kamus)

bahasa bahasa bahasa


padinan bebasan indonesia

maca maos membaca

akéh katah banyak

ana wonten ada

sing ingkang yang

sira sampéyan kamu

seneng tresna senang

wulangan 2: seneng maca 23


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

c latian
pitakonan
1 putra seneng . . .
2 akéh macem . . .
3 ana buku pelajaran ana . . .
4 putri uga seneng . . .
5 pilihen wacaan sing . . .

2244 wulangan 2: seneng maca


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

d maca anténg
wacaen sing anténg

wonten
maos
katah
tresna
sampéyan
wulangan 2: seneng maca 25
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

e blajar maca 1
e p
e-m-a-s p-e-t-i-s
e - mas pe - tis
emas petis
e - mas pe - tis
e-m-a-s p-e-t-i-s

g c
g-u-l-a c-i-c-i
gu - la ci - ci
gula cici
gu - la ci - ci
g-u-l-a c-i-c-i

w y
w-a-d-o-n y-o-y-o
wa - don yo - yo
wadon yoyo
wa - don yo - yo
w-a-d-o-n y-o-y-o
2266 wulangan 2: seneng maca
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

f nulis
kandelaken aksara
sing ana ning sor kien

maca

akeh

ana

sira

seneng
wulangan 2: seneng maca 27
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
terapen aksara ning sor kien
amber dadi tembung (kata) sing bener

conto

a m c a =maca

h a k é =...

t e n n o w =...

r a i s =...

s o m a =...

n a y s a m p e =...

2288 wulangan 2: seneng maca


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

g nyocogaken
cocogaken gambar ning sor kien

crita (babad)

majalah

komik

maca koran

wulangan 2: seneng maca 29


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

h crita gambar
nyritakaken gambar

ayuh critakaken gambar


sing ana ning duwur

3300 wulangan 2: seneng maca


n n
g a
wula
kerjaan
3 sedina-dina
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

a maca
kerjaan sedina-dina

nanang : apa sing dikerjakaken sira


ning wayah ésuk
siti : ésuk-ésuk kita tangi
terus adus lan sembahyang
seuwisé sarapan
kita mangkat sekolah

3322 wulangan 3: kerjaan sedina-dina


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
nanang : apa sing dikerjakaken sira
ning wayah awan sampé soré
siti : tas balik sekolah kita mangan
terus istirahat turu
seuwisé kuen soréne
kita dolanan karo batur.

nanang : terus apa sing dikerjakaken siti


ning waktu bengi

wulangan 3: kerjaan sedina-dina 33


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
siti : tas sembahyang magrib
kita blajar ngaji ning tajug
sampé teka ning wayah isya
seuwisé kuen blajar
pelajaran sekolah

b bausastra
bausastra (kamus)
bahasa bahasa bahasa
padinan bebasan indonesia

apa punapa apa

ésuk énjing pagi

wis sampun sudah

wayah wanci saat

awan siang siang


3344 wulangan 3: kerjaan sedina-dina
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

soré sonten soré

bengi dalu malam

batur réncang teman

balik wangsul pulang

c latian
pitakonan
1 ésuk-ésuk siti . . .
2 terus . . . lan . . .
3 seuwisé sarapan siti miyang . . .
4 tas balik sekolah siti . . .
5 soréne siti . . . karo . . .

wulangan 3: kerjaan sedina-dina 35


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

d blajar maca 1
ng
l-e-ng-e-n ng - a - n - d - e - l
l - u - ng - a w - a - ng - i
b - e - ng - i l - e - ng - a
g - e - l - a - ng l - i - n - t - a - ng
k - a - l - u - ng

e blajar maca 2
lunga ngaji
gelang kalung
beli ngandel
lenga lantung
lengen tengen
kembang gadung

3366 wulangan 3: kerjaan sedina-dina


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

f maca anténg
wacaen sing anténg

sampun
sonten
énjing
dalu
réncang
wangsul
wulangan 3: kerjaan sedina-dina 37
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

g nulis
kandelaken aksara sing ana
ning sor kien

apa

esuk

wis

wayah

awan

sore

3388 wulangan 3: kerjaan sedina-dina


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

bengi

batur

balik

tiruen ukara (kalimat) sing ana


ning sor kien

1 siti mangkat sekolah

2 siti blajar ngaji

3 siti dolanan karo batur

4 siti turu

wulangan 3: kerjaan sedina-dina 39


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
tambahaken aksara sing langka
(kosong) amber dadi tembung (kata)
sing bener

s _ mp _ n

s _ nt _ n

e _ j _ ng

_ a _ u

r _ nc _ ng

w _ ng _ ul

4400 wulangan 3: kerjaan sedina-dina


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

h crita gambar
nyritakaken gambar

ayuh critakaken gambar


sing ana ning duwur
wulangan 3: kerjaan sedina-dina 41
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

i nyocogaken
cocogaken gambar ning sor kien

bengi

awan

ésuk

4422 wulangan 3: kerjaan sedina-dina


n n
g a
wula
rayaté kita
4
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

a maca
rayaté kita

kita arané putra


duwé adi arané putri
duwé kakang arané nanang
kita duwé mbok lan bapa
adiné mbok lan bapa sing lanang
disebuté mamang
bapané mbok lan bapa disebuté bapa tua
mboké bapa lan mbok disebuté mbok tua
4444 wulangan 4: rayate kita
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

b tembung basan
ayo latian basan

bahasa bahasa bahasa


padinan bebasan indonesia

aran nami nama

duwé gadah punya

lanang jaler laki-laki

wadon istri perempuan

tua sepuh tua

wulangan 4: rayate kita 45


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

c latian
pitakonan

1 bocah mau arané . . .


2 putra duwé adi arané . . .
3 putra duwé kakang arané . . .
4 putra duwé mbok lan . . .
5 adiné mbok lan bapa sing lanang
disebuté . . .

4466 wulangan 4: rayate kita


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

d blajar maca
ny
ny - a - t - a b - a - ny - u
ny - a - d - o - ng m - a - ny - u - ng
nya - nyi r - e - ny - a - h
b - a - ny - a - k l - u - ny - u

Kesenengané Siti yaiku nyanyi


Awas, dalané lunyu
Nanang nginum banyu putih
Putra mangan lawuné iwak manyung
Rengginang rasané renyah

Iwak manyung
Dalan lunyu
Banyu bening
Banyak putih
Crita nyata
wulangan 4: rayate kita 47
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

e maca anténg
wacaen sing anténg

nami
gadah
jaler
istri
sepuh
4488 wulangan 4: rayate kita
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

f nulis
kandelaken tembung ing sor kien

aran
duwe
jaler
istri
sepuh

tiruen ukara (kalimat) sing ana


ning sor kien
1 kita arané putra
2 putra duwé adi arané putri
3 putra duwé kakang arané nanang
4 putra duwé mbok
5 putri duwé bapa
wulangan 4: rayate kita 49
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
terapen aksara ning sor kien amber
dadi tembung (kata) sing bener

conto

r a n a =aran

n a i m =...

g a h a d =...

s r i t i =...

l a j e r =...

h u s e p =...

5500 wulangan 4: rayate kita


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

g nyocogaken
cocogaken gambar ning sor kien

putri

mbok

bapa

putra

bapa tua

wulangan 4: rayate kita 51


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

h crita gambar
nyritakaken gambar

5522 wulangan 4: rayate kita


n n
g a
wula
pengalamané
5 kita
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

a wacan
pengalamané kita

lagi dina minggu plesir ning pesisir


kita plesir ning pesisir
ning kana ana banyu laut lan pesisir
bocah lanang wadon
gedé cilik tua nom pada adus-adusan
rasané seneng pisan
5544 wulangan 5: pengalamane kita
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

b tembung basan
ayuh, latian basan

bahasa bahasa bahasa


padinan bebasan indonesia

kita kula saya

lagi siweg sedang

ning téng di

kana rika sana

ana wonten ada

bocah laré anak

cilik alit kecil

wulangan 5: pengalamane kita 55


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

c njawab pitakon

jawaben pitakon ning sor kien

1 lagi dina minggu putra plesir ning . . .


2 ning pesisir ana banyu laut lan . . .
3. bocah lanang wadon gedé cilik
tua nom pada . . .
4 rasané seneng . . . .

5566 wulangan 5: pengalamane kita


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

d maca anténg
wacaen sing anténg

kula
siweg
ting
rika
wonten
laré
alit
wulangan 5: pengalamane kita 57
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

e nulis
kandelaken aksara

plesir

pesisir

banyu

laut

lanang

5588 wulangan 5: pengalamane kita


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

wadon

gede

cilik

tiruen ukara (kalimat) sing ana


ning sor kien

1 putra plesir ning pesisir

2 ning kana ana banyu laut lan pasir

3 bocah lanang wadon

4 pada adus-adusan

wulangan 5: pengalamane kita 59


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
terapaken aksara ning sor kien
amber dadi tembung (kata) sing bener

conto

r a n a =aran

s e p r i s i =...

s r i p e l =...

u b a n y =...

é g e d =...

c l i k i =...

6600 wulangan 5: pengalamane kita


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

f nyocogaken
cocogaken gambar ning sor kien

banyu laut

pasir

bocah lanang

bocah wadon

wulangan 5: pengalamane kita 61


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

g gambar crita
nyritakaken gambar

coba critakaken gambar sing ana


ning duwur kien

6622 wulangan 5: pengalamane kita


n n
g a
wula
umah sing
6 bersih
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

a wacan
umah sing bersih

umahé putra katon bersih


unggal dina jogan disapu lan dipel
runtah dibuang ning wadahé
lataré ditanduri kembang lan wiwitan
ésuk lan soré kembang disirami
6644 wulangan 6: umah sing bersih
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

b njawab pitakon
jawaben pitakon ning sor kien
1. umahé putra katon . . . .
2. unggal dina jogan disapu lan . . . .
3. runtah dibuang ning . . . .
4. lataré ditanduri kembang lan . . . .
5. ésuk lan soré kembang . . . .

c bausastra
kamus/bausastra
umah = rumah
jogan = lantai
runtah = sampah
wadah = tempat

wulangan 6: umah sing bersih 65


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
latar = halaman
ditanduri = ditanami
wiwitan = tanaman
kembang = bunga

d tembung basan
ayuh blajar basan

bahasa bahasa bahasa


padinan bebasan indonesia

umah griya rumah

katon ketingal kelihatan

wadah panggonan tempat

6666 wulangan 6: umah sing bersih


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

e maca anténg
wacaen sing anténg

umah
jogan
latar
runtah
wadah
wiwitan

wulangan 6: umah sing bersih 67


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

f nulis
kandelaken aksara ning sor kien

griya

ketingal

panggonan

runtah

wiwitan

6688 wulangan 6: umah sing bersih


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
terapen aksara ning sor kien amber
dadi tembung (kata sing bener)

conto

g a y i r =griya

n a t w i w i =...

o g j a n =...

r a l a t =...

m a h u =...

h a w a d =...

wulangan 6: umah sing bersih 69


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
ayuh, latian nulis ukara (kalimat)

1 griya kula bersih

2 putra nyapu jogan

3 putri nyiram kembang

4 nanang mbuang runtah

7700 wulangan 6: umah sing bersih


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

g gambar crita
critakaken gambar ning sor kien

wulangan 6: umah sing bersih 71


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

h nyocogaken
cocogaken tembung
karo gambar sing pas

jogan

kembang

umah

runtah

sapu

7722 wulangan 6: umah sing bersih


n n
g a
wula

7 ngenal jagat
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

a wacan

jagat donya

srengéngé mencorong sing duwuran


jagat kedeleng padang
wayah wis awan
wong wong pada semringah
ati kita mélu bungah

7744 wulangan 7: ngenal jagat


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

wayah bengi srengéngé surup


jagat kedeleng peteng
ning langit ana lintang pating kerlip
ana wulan sing terang

b bausastra
kamus/bausastra
srengéngé = matahari
duwur = atas
wulangan 7: ngenal jagat 75
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
awan = siang
kedeleng = kelihatan
wong = orang
melu = ikut
bungah = senang
peteng = gelap
jagat = alam/dunia
pating kelip = kerlap-kerlip
wulan = bulan

c njawab pitakon
pitakonan
1. srengéngé mencorong sing . . . .
2. jagat kedeleng . . . .
3. wayah wis . . . .
4. wong-wong pada . . . .
5. ati kita melu . . . .
7766 wulangan 7: ngenal jagat
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

d maca anténg
wacaen sing anténg

inggil
tiyang
ketingal
milet
sampun
wulangan 7: ngenal jagat 77
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

e tembung basan
ayuh blajar basan

bahasa bahasa bahasa


padinan bebasan indonesia

duwur inggil atas

wong tiyang orang

kedeleng ketingal kelihatan

sing saking dari

metu milet ikut

wis sampun sudah

7788 wulangan 7: ngenal jagat


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

f nulis
kandelaken aksara ning sor kien

duwur
wong
kedeleng
sing
melu
wis

wulangan 7: ngenal jagat 79


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
terapen aksara ning sor kien
amber dadi tembung (kata) sing bener

conto

h a w a y =wayah

l e d e n g =...

w u d u r =...

l u m e =...

o w n g =...

b u n g h a =...

8800 wulangan 7: ngenal jagat


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
tulisen ukara (kalimat) ning sor kien

1 jagat kedeleng padang

2 jagat kedeleng peteng

3 ning langit ana lintang

4 ati kita melu bungah

5 srengéngé mencorong

wulangan 7: ngenal jagat 81


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

ati kita melu bungah


g nyocogaken
cocogaken tembung (kata)
karo gambar sing pas

srengéngé

wulan

lintang

peteng

padang

8822 wulangan 7: ngenal jagat


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

h crita gambar
nyritakaken gambar

wulangan 7: ngenal jagat 83


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

coba critakaken gambar sing ana


ning duwur kien

8844 wulangan 7: ngenal jagat


n n
g a
wula
tembang
8 dolanan
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

a nembang
ayuh nembang
ayuh blajar nembang dolanan
guru nembangaken dikit terus sira kabéh nirokaken

kemporong-kemporong

bumi merak bumi sapi

megara salah siji

8866 wulangan 8: tembang dolanan


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

b wacan
jagat gawéan pengéran

delengen ning adepan sira


ana bumi, langit lan segara
ana gunung, alas sing amba
beli kira-kira

wulangan 8: tembang dolanan 87


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
ning alas ana tanduran
lan sato kéwan
iku kabéh gawéané pengéran

c bausastra
kamus/bausastra

adepan = depan
segara = laut
amba = luas
beli kira-kira = tak terkira
gawéan = ciptaan
pengéran = tuhan

8888 wulangan 8: tembang dolanan


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

d tembung basan
ayuh blajar basan

bahasa bahasa bahasa


padinan bebasan indonesia

siji setunggal satu

adepan ajeng depan

beli mboten tidak

kira-kira kinten-kinten kira-kira

gawéan damelan ciptaan

pengéran pengéran tuhan

wulangan 8: tembang dolanan 89


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

e latian
jawaben pitakon ning sor kien

1 ning adepan sira ana bumi,


langit lan . . .
2 ana alas sing . . . .
3 ning alas ana . . . .
4 tanduran lan sato kéwan
gawéané . . .

9900 wulangan 8: tembang dolanan


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

f maca anténg
wacaen sing anténg

ajeng
mboten
kinten-kinten
damelan
setunggal
pengéran
wulangan 8: tembang dolanan 91
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

g nulis
kandelaken aksara ning sor kien

siji

adepan

beli

kira-kira

gawean

pengeran

9922 wulangan 8: tembang dolanan


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
terapen aksara ning sor kien
amber dadi tembung (kata) sing bener

conto

h a w a y =wayah

a d p e a n =...

w a n a g e =...

b i l e =...

s i i j =...

n g e r e p a n =...

wulangan 8: tembang dolanan 93


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
tulisen ukara iki

1 ning alas ana tanduran

2 ning alas ana sato kéwan

3 ana bumi langit segara

4 ana tanduran lan sato kéwan

9944 wulangan 8: tembang dolanan


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

h nyocogaken
cocogaken tembung (kata)
karo gambar sing pas

alas

segara

sato kéwan

tanduran

gunung

wulangan 8: tembang dolanan 95


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

h crita gambar
nyritakaken gambar

coba critakaken gambar sing ana


ning duwur kien

9966 wulangan 8: tembang dolanan


n n
g a
wula

9 satoan
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

a wacana
uler dadi kupu

kabéh satoan
pada jember
ndeleng kéwan
sing aran uler
akiré uler owah
dadi uker
sato kéwan
dadi kéder
nyawang uler
mung mbetiter

9988 wulangan 9: satoan


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

suwé-suwé
é é uler
l
dadi kupu
wujudé katon bagus lan lucu

sato kéwan dadi seneng


baturan karo kupu
sing mabur lan mubeng-mubeng

wulangan 9: satoan 99
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

b bausastra
kamus/bausastra

kabéh = semua
satoan = binatang
jember = jijik
kéwan = hewan
uler = ulat
akiré = akhirnya
uger = kepompong
owah = berubah
kéder = bingung
nyawang = memperhatikan
mbetiter = berdiam diri
suwé-suwé = lama-lama

1100
00 wulangan 9: satoan
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
wujud = bentuk
baturan = berteman
mabur = terbang
mubeng-mubeng = berkeliling

c tembung basan
ayuh blajar basan

bahasa bahasa bahasa


padinan bebasan indonesia

kabéh sedanten semua

dadi dados jadi

mbetiter mindel diam

wulangan 9: satoan 101


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

suwé lami lama

batur réncang tman

bagus saé bagus

d latian
jawaben pitakon ning sor kien

1. kabéh satoan pada . . . .


2. ndeleng kéwan sing aran . . . .
3. sato kéwan dadi . . . .
4. nyawang uler mung . . . .

1102
02 wulangan 9: satoan
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

e maca anténg
wacaen sing anténg

sedanten
dados
mindel
lami
réncang
saé
wulangan 9: satoan 103
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

f nulis
kandelaken aksara

satoan
jember
uler
keder
mbetiter
kupu
batur
mabur

1104
04 wulangan 9: satoan
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
tiruen ukara ning sor kien

1 uler dadi kupu

2 wujudé bagus lan lucu

3 sato kéwan pada seneng

4 baturan karo kupu

5 sing mabur lan mubeng-mubeng

wulangan 9: satoan 105


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
terapen aksara ning sor kien
amber dadi tembung (kata) sing bener

conto

r u l e =uler

j e b r e m =...

m a r u b =...

u k p u =...

d e k e r =...

b a r u t =...

1106
06 wulangan 9: satoan
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

g nyocogaken
cocogaken tembung (kata)
karo gambar sing pas

uler

uker

kupu

satoan

wulangan 9: satoan 107


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1

h crita gambar
nyritakaken gambar

coba critakaken gambar sing ana ning


duwur kien

1108
08 wulangan 9: satoan
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
ULANGAN KENAIKAN KELAS (UKK)

Mata Pelajaran : Basa Dermayu


Kelas/Semester : I/II
Waktu : 60 menit
Hari/Tanggal : .....................
Nama : .....................
____________________________________
A. Paihen tanda palang (X) jawaban
sing bener ning aksara a, b, utawa c!
Wacaen téks ning sor iki!
Umahé Déwi katon bersih
Saben dina Déwi nyapu
Runtah dibuwang ning wadahé
Kembang disirami supaya seger
1. Umahé sapa sing katon bersih?
a. Déni b. Dési c. Déwi
2. Kapan Déwi nyapu?
a. saben jam
b. saben dina
c. saben minggu

wulangan 9: satoan 109


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
3. Runtah dibuwang ning endi?
a. ning wadahé
b. Ning umah
c. ning kembang
4. Supaya apa kembang disirami?
a. supaya bersih
b. supaya alum
c. supaya seger
5. Basa krama utawa bebasan “umah”, iku
apa?
a. griya b. margi c. toya
6. Wacaen téks tembang dolanan ing sor
iki!
Kemporong-kemporong
Bumi merak bumi sapi
Megara salah siji
Uyeg-uyeg ranté
Ndog mimi pinggir kali
Tutut tuwit menclok

Isien titik-titik ning sor iki karo lanjutané


tembang dolanan!
Kemporong-kemporong bumi ... bumi sapi.
a. manuk b. merak c. kebo
1110
10 wulangan 9: satoan
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
7. Megara salah ....
a. siji b. loro c. telu
8. Uyeg-uyeg ....
a. kali b. ranté c. ndog
9. Ndog mimi pinggir ....
a. kali b. ranté c. ndog
10. Wacaen téks ning sor iki!
Mau bengi udan
Awité grigis cilik
Suwé-suwé udane deres
Ning langit katon kelab-kelab
Krungu ana suwara glédég
Kapan ana udan?
a. mau ésuk
b. mau awan
c. mau bengi
11. Ana apa mau bengi?
a. udan b. panas c. atis
12. Sedurungé udan, awité apa?
a. panas b. glédég c. grigis cilik
13. Udané pribén?
a. kelab-kelab
b. deres
c. glédég
wulangan 9: satoan 111
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
14. Ning langit katon apa?
a. grigis
b. kelab-kelab
c. glédég
15. Krungu ana suwara apa?
a. grigis
b. kelab-kelab
c. glédég

B. Pilihen B yén Bener, lan S yén


Salah ning jawaban sing pas
nganggo tanda silang (X)!
Wacaen cuplikan dongéng “Kancil Nulung
Kebo” ning sor iki!
Kebo ngadepi bahaya ning alas
Sikilé kebo arep dipangan buaya
Kancil nulung kebo
Senajan badané cilik
Kancil bisa nipu buaya
Buaya nuruti Kancil
Sikil Kebo dilepas Buaya

1112
12 wulangan 9: satoan
Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
16. B – S Kancil ngadepi bahaya
17. B – S Kancil nulung Kebo
18. B – S Kancil bisa nipu buaya
19. B – S Buaya nuruti Kebo
20. B – S Sikil Kebo dilepas Buaya

C. Isien titik-titik ning sor iki sing pas karo


isi dongéng “Kancil Nulung Kebo”!
21. Sing nulung Kebo, yaiku ....
21. Sing ditulung Kancil, yaiku ....
23. Sikile Kebo arep dipangan ....
24. Kancil bisa ... Buaya.
25. ... Kebo dilepas Buaya.
26. Kebo iku satoan sing jumblah sikilé ana
....
27. Ayam iku satoan sing jumblah sikilé ana
....
28. Manuk iku badané cilik lan duwé lar,
dadi bisa ... ning langit.
29. Kebo iku doyané mangan ....
30. Buaya iku doyané mangan ....

wulangan 9: satoan 113


Blajar Basa lan Sastra
Cerbon - Dermayu Kelas 1
D. Jawaben pitakonan ning sor ning sor
iki sing pas karo isi dongéng “Kancil
Nulung Kebo”!

31. Ning endi Kebo ngadepi bahaya?


32. Sikilé Kebo arep diapakaken ning Buaya?
33. Pribén badané Kancil?
34. Kancil bisa nipu sapa?
35. Buaya nurut ning sapa?

1114
14 wulangan 9: satoan
Daftar Pustaka

- Durokhim, S.Pd, Paramasastra


Indramayu, 2011
- Dinas Kebudayaan dan Pariwisata,
Kamus Basa Cerbon - 2007
- Kurikulum Basa Cirebon 2013
- RS. Subalidinata; 1994. Kawruh
Paramasastra Jawa, Yayasan
Pustaka Nusantara Yogyakarta.
- Soesatio D., Drs; 1964. Pengantar
Puisi Jawa, PN Balai Pustaka
Jakarta.
- Tim Penyusun 2000, Selayang
Pandang Indramayu, Bappeda
Indramayu.

Daftar Pustaka 115


- Tim Penyusun Budaya Daerah
Indramayu, 1993. Pelestarian
Kebudayaan Daerah Indramayu,
Pemda Kabupaten Indramayu.
- Tim Penyusun, 1999. Seni
Tradisional Indramayu, Depdikbud
Kabupaten Indramayu.
- Tim Penyususn, 2001. Kamus Basa
Indramayu, Bappeda Indramayu.

116

Anda mungkin juga menyukai