Anda di halaman 1dari 167

PANDUAN PENGERJAAN

HARAP DIBACA !!

1. EDIT BAGIAN TULISAN YG BERWANA KUNINGNYA CELLNYA


2. HARAP TIDAK MERUBAH RUMUS SEMESTINYA
3. JANGAN NGERUSAKIN CELL YG SUDAH DISUSUN
4. BAGIAN DIWARNAI MERAH JANGAN DITULIS DAN JANGAN DIHAPUS NGELINK BAGIAN CELL LAINNYA
5. JIKA PUNYA PERUBAHAN DARI SNI BETON HARAP RUBAH SEBAIK-BAIKNYA
6. SELAMAT MENGERJAKAN INFO LEBIH LANJUT BISA HUBUNGI KE YANG PUNYA SOFTCOPY

KELVEN 053114028
NO HP: 08970641393KALO BELOM BERUBAH :P

KEBUTUHAN PENGERJAAN:
GAMBAR DESIGN AUTO CAD= DENAH, POTONGAN (KELIATAN PONDASINYA), DETAIL BALOK, (KOLOM, PONDASI), TINJAUAN K
SAP
DATA MOMEN KIRI, LAPANGAN, KANAN BAGIAN SHEET TULANGAN BALOK DAN KOLOM DILIHAT DARI SAP BAGIAN MOMENN
TABEL MOMEN DI DALAM PELAT PERSEGI (TABEL 13.3.1 PBI 1981)
TABEL TULANGAN BALOK BUAT LIAT As NYA (LUAS PENAMPANGNYA)

TERAKHIRAN, TERIMA KASIH YA YG SUDAH JADI REFERENSI BUAT BIKIN TUGAS BETON INI :)
OLOM, PONDASI), TINJAUAN KOLOM

T DARI SAP BAGIAN MOMENNYA


PRELIMINARY DESIGN
A. Data Perencanaan

Tebal Plat = 0.12 m


Beban Hidup = 250 kg/cm2
Beban Mati = 575 kg/cm2
Beban Terpusat = 4 Ton

Tegangan tekan beton fc = 30 Mpa = 300 kg/cm2


Tegangan tekan baja polos fy' = 240 Mpa = 2400 kg/cm2
ulir fy' = 390 Mpa = 3900 kg/cm2

B. Data Struktur yang direncanakan

L1 = 7m
L2 = 7m
L3 = 6m
Ov1 = 1.3 m
Ov2 = 1.3 m
Ov3 = 1.3 m
Ov4 = 1.3 m
H1 = 4.5 m

B. Menentukan Dimensi Balok

Perhitungan tinggi balok minimum berdasarkan SNI 03-2847-2013

hmin=1/21 𝐿×(0.4+𝑓𝑦/700)

Lantai 1

a) Portal Arah X

1. Balok Induk L = 7000 mm

H = L = 333.33 mm
21
hmin=1/21 𝐿×(0.4+𝑓𝑦/700)

= 333.3 x ( 0,4 + 390 )


700
H = 319 mm

B = H = 159.52 mm
2
Jadi balok yang digunakan = 20 / 40

2. Balok Anak H = 319.05 mm

H = 2H = 212.70 mm
3
B = H = 106.35 mm
2
Jadi balok yang digunakan = 15 / 30
a) Portal Arah Y

1. Balok Induk L = 6000 mm

H = L = 285.71 mm
21
hmin=1/21 𝐿×(0.4+𝑓𝑦/700)

= 285.7 x ( 0,4 + 390 )


700
H = 273.47 mm

B = H = 136.73 mm
2
Jadi balok yang digunakan = 20 / 40

1. Balok Anak H = 273.47 mm

H = 2H = 182.31 mm
3
B = H = 91.16 mm
2
Jadi balok yang digunakan = 15 / 30

Balok Overstek

a) Portal Arah X

1. Ov1 L = 1300 mm

H = L = 162.50 mm
8
hmin=1/8 𝐿×(0.4+𝑓𝑦/700)

= 162.5 x ( 0,4 + 390 )


700
H = 155.54 mm

B = H = 77.77 mm
2
Jadi balok yang digunakan = 15 / 30

2. Ov2 L = 1300 mm

H = L = 162.50 mm
8
hmin=1/8 𝐿×(0.4+𝑓𝑦/700)

= 162.5 x ( 0,4 + 390 )


700
H = 155.54 mm

B = H = 77.77 mm
2
Jadi balok yang digunakan = 15 / 30
a) Portal Arah Y

1. Ov3 L = 1300 mm

H = L = 162.50 mm
8
hmin=1/8 𝐿×(0.4+𝑓𝑦/700)

= 162.5 x ( 0,4 + 390 )


700
H = 155.54 mm

B = H = 77.77 mm
2
Jadi balok yang digunakan = 15 / 30

2. Ov4 L = 1300 mm

H = L = 162.50 mm
8
hmin=1/8 𝐿×(0.4+𝑓𝑦/700)

= 162.5 x ( 0,4 + 390 )


700
H = 155.54 mm

B = H = 77.77 mm
2
Jadi balok yang digunakan = 15 / 30

B. Menentukan Dimensi Kolom Lantai 1 (Preliminery)

Beban mati = 1.2 x 7 x 4.3 x 575 kg/cm2 = 20769 kg


Beban hidup = 1.6 x 7 x 4.3 x 250 kg/cm2 = 12040 kg
Beban terpusat = 1.6 x 4000 = 3200 kg
2 = 36009 kg

t ijin beton = PBI 1971 Kuat Rencana Bahan t ijin beton = P


A
0.33 x 300 = 36009
A
A = 363.73 cm²

Ukuran Kolom
b = h
adapun A = bxh
= hxh
363.7273 = h2
19.07164 = h

jadi h = b = 20

Dimensi ukuran kolom = 20/20


BALOK INDUK TERBESAR LANTAI 1

BALOK INDUK LANTAI 1


Data - Data Momen :
1. Momen Tumpuan Kiri = 4328.99 kg.m 43.2899 kNm
2. Momen Lapangan = 5766.92 kg.m 57.6692 kNm
3. Momen Tumpuan Kanan = 5744.48 kg.m 57.4448 kNm

Data - Data Balok :


h = 400 mm
b = 200 mm
d = 335 mm
d' = 65 mm
Fc' = 30 Mpa β1 = 0.85
Fy = 390 Mpa

A. DESAIN BALOK TULANGAN GANDA

1. MOMEN TUMPUAN KIRI

A. Momen Nominal
Mnk = Muk = 43.2899
Ф 0.8
= 54.11238 kNm

B. Rencana Penulangan
Rasio Tulangan Seimbang

ρb = 0.85 Fc' β1 * 600


Fy 600 + Fy

= 0.85 30 0.85 600


390 * 600 + 390

= 0.0337

C. Asumsi Tulangan (ρ-ρ') = 0.1 * ρb


= 0.1 * 0.0337
= 0.003368
(As - As') = (ρ-ρ') * b * d

= 0.00337 * 200 * 335

= 225.676 mm²
As1 = ( As - As' )

= Mn1
Fy * d- a
2

= 12203502
390 * 335 - 17.25758
2
= 95.875581 mm²

As = As1 + As'

= 95.87558 + 397.99500

= 493.8706 mm²

Maka digunakan
As (Tulangan Tarik)
= As 2 D 19 = 566.77 mm² OKE

E. Kontrol Asumsi Tulangan Leleh


Berdasarkan asumsi tulangan tarik dan tulangan tekan leleh, maka :

ɑ = (As - As') * Fy
0.85 * Fc' * b

= 566.77 - 397.995 * 390


0.85 * 30 * 200

= 12.906324 mm

ɛy = Fy c = ɑ
Es β1

= 390 = 17.25758
200000 0.85

= 0.00195 = 20.30303 mm
D. Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Tekan Leleh
Tinggi Blok Tegangan Tekan
ɑ = (As - As') * Fy
0.85 * Fc' * b
= 225.676 * 390
0.85 * 30 * 200
= 17.25758 mm

Mn1 = (As - As') * Fy * (d - a )


2
= 225.6760 * 390 * 335 - 17.25758
2
= 28725117.1831956 Nmm 28.72512 kNm

Mn2 = Mnk - Mn1

= 54.112375 - 28.7251172

= 25.387258 kNm 25387258 Nmm

As' (Tulangan Tekan) = Mn2


Fy * (d-d')

= 25387258
390 * 335 - 65

= 241.09457 mm²

Maka Digunakan
= As' 3 D 13 = 397.995 mm² OKE

Sehingga

Mn2 = As' * Fy * (d - d')

= 397.995 * 390 * 335 - 65

= 4.191E+07 Nmm 41.90887 kNm

Mn1 = Mn - Mn2

= 54.112375 - 41.9088735

= 12.203502 kNm 12203502 Nmm


* Tulangan Tarik

ɛs = d-c
* ɛc
c

= 335 - 20.3030303
* 0.003
20.30303

= 20.30303 > ɛy Tulangan Tarik Leleh

* Tulangan Tekan

ɛs' = c - d'
* 0
c

= 20.30303 - 65
* 0.003
20.30303

= -0.006604 < ɛy Tulangan Tekan Belum Leleh


BALOK INDUK TERBESAR LANTAI 1

BALOK INDUK LANTAI 1


Data - Data Momen :
1. Momen Tumpuan Kiri = 4328.99 kg.m 43.2899 kNm
2. Momen Lapangan = 5766.92 kg.m 57.6692 kNm
3. Momen Tumpuan Kanan = 5744.48 kg.m 57.4448 kNm

Data - Data Balok :


h = 400 mm
b = 200 mm
d = 335 mm
d' = 65 mm
Fc' = 30 Mpa β1 = 0.85
Fy = 390 Mpa

A. DESAIN BALOK TULANGAN GANDA

1. MOMEN TUMPUAN KIRI

A. Momen Nominal
Mnk = Muk = 43.2899 =
Ф 0.8

B. Rencana Penulangan
Rasio Tulangan Seimbang ρb = 0.85 Fc'
Fy

= 0.85 30
390
= 0.0337

C. Asumsi Tulangan (ρ-ρ') = 0.1 * ρb

(As - As') = (ρ-ρ')

= 0.00337

= 225.6760

D. Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Leleh

Tinggi Blok Tegangan Tekan ɑ = (As - As')


0.85 *

= 225.67599
0.85 *
= 17.257576 mm

Mn1 = (As - As') * Fy * (d -

= 225.6760 * 390 * 335

= 28725117.18 Nmm 28.725117 kNm

Mn2 = Mnk - Mn1

= 54.112375 - 28.7251172

= 25.38725782 kNm 25387258 Nmm

As' (Tulangan Tekan) = Mn2


Fy * (d-d')

= 25387258
390 * 335

= 241.09457 mm²

Maka Digunakan = As' 3 D

Sehingga

Mn2 = As' * Fy * (d - d')

= 397.995 * 390 * 335

= 41908873.5 Nmm 41.908874 kNm

Mn1 = Mn - Mn2

= 54.112375 - 41.9088735

= 12.2035015 kNm 12203502 Nmm

As1 = ( As - As' ) = Mn1


Fy * d-

= 12203502
390 * 335
= 95.8755807 mm²

As = As1 + As'

= 95.8755807 + 397.995

= 493.8705807 mm²

Maka digunakan
As (Tulangan Tarik) = As 2 D

E. Kontrol Asumsi Tulangan Leleh


Berdasarkan asumsi tulangan tarik dan tulangan tekan leleh, maka :

ɑ = (As - As') * Fy
0.85 * Fc' * b

= 566.77 - 397.995 * 390


0.85 * 30 * 200

= 12.90632353 mm

ɛy = Fy c
Es

= 390
200000

= 0.00195

* Tulangan Tarik

ɛs = d-c
* ɛc
c

= 335 - 20.3030303
* 0.003
20.30303

= 0.0465 > ɛy Tulangan Tarik Leleh

* Tulangan Tekan

ɛs' = c - d'
* ɛc
c

= 20.3030303 - 65
* 0.003
* 0.003
20.30303

= -0.00660448 < ɛy Tulangan Tekan Belum

2. MOMEN LAPANGAN

A. Momen Nominal
Mnk = Muk = 57.6692 =
Ф 0.8

B. Rencana Penulangan
Rasio Tulangan Seimbang ρb = 0.85 Fc'
Fy

= 0.85 30
390
= 0.0337

C. Asumsi Tulangan (ρ-ρ') = 0.1 * ρb

(As - As') = (ρ-ρ')

= 0.00337

= 225.6760

D. Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Leleh

Tinggi Blok Tegangan Tekan ɑ = (As - As')


0.85 *

= 225.67599
0.85 *

= 17.257576 mm

Mn1 = (As - As') * Fy * (d -

= 225.6760 * 390 * 335

= 28725117.18 Nmm 28.725117 kNm

Mn2 = Mnk - Mn1


= 72.0865 - 28.7251172

= 43.36138282 kNm 43361383 Nmm

As' (Tulangan Tekan) = Mn2


Fy * (d-d')

= 43361383
390 * 335

= 411.78901 mm²

Maka Digunakan = As' 2 D

Sehingga

Mn2 = As' * Fy * (d - d')

= 566.77 * 390 * 335

= 59680881 Nmm 59.680881 kNm

Mn1 = Mn - Mn2

= 72.0865 - 59.680881

= 12.405619 kNm 12405619 Nmm

As1 = ( As - As' ) = Mn1


Fy * d-

= 12405619
390 * 335

= 97.4634965 mm²

As = As1 + As'

= 97.46349649 + 566.77

= 664.2334965 mm²

Maka digunakan
As (Tulangan Tarik) = As 3 D

E. Kontrol Asumsi Tulangan Leleh


Berdasarkan asumsi tulangan tarik dan tulangan tekan leleh, maka :

ɑ = (As - As') * Fy
0.85 * Fc' * b

= 850.155 - 566.77 * 390


0.85 * 30 * 200

= 21.67061765 mm

ɛy = Fy c
Es

= 390
200000

= 0.00195

* Tulangan Tarik

ɛs = d-c
* ɛc
c

= 335 - 20.303
* 0.003
20.30303

= 0.0465 > ɛy Tulangan Tarik Leleh

* Tulangan Tekan

ɛs' = c - d'
* ɛc
c

= 20.303 - 65
* 0.003
20.30303

= -0.00660448 < ɛy Tulangan Tekan Belum

3. MOMEN TUMPUAN KANAN

A. Momen Nominal
Mnk = Muk = 57.4448 =
Ф 0.8

B. Rencana Penulangan
Rasio Tulangan Seimbang ρb = 0.85 Fc'
Fy

= 0.85 30
390
= 0.0337

C. Asumsi Tulangan (ρ-ρ') = 0.1 * ρb

(As - As') = (ρ-ρ')

= 0.00337

= 225.6760

D. Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Leleh

Tinggi Blok Tegangan Tekan ɑ = (As - As')


0.85 *

= 225.67599
0.85 *

= 17.257576 mm

Mn1 = (As - As') * Fy * (d -

= 225.6760 * 390 * 335

= 28725117.18 Nmm 28.725117 kNm

Mn2 = Mnk - Mn1

= 71.806 - 28.7251172

= 43.08088282 kNm 43080883 Nmm

As' (Tulangan Tekan) = Mn2


Fy * (d-d')

= 43080883
390 * 335

= 409.12519 mm²
Maka Digunakan = As' 3 D

Sehingga

Mn2 = As' * Fy * (d - d')

= 602.88 * 390 * 335

= 63483264 Nmm 63.483264 kNm

Mn1 = Mn - Mn2

= 71.806 - 63.483264

= 8.322736 kNm 8322736 Nmm

As1 = ( As - As' ) = Mn1


Fy * d-

= 8322736
390 * 335

= 65.3867373 mm²

As = As1 + As'

= 65.38673733 + 602.88

= 668.2667373 mm²

Maka digunakan
As (Tulangan Tarik) = As 2 D

E. Kontrol Asumsi Tulangan Leleh


Berdasarkan asumsi tulangan tarik dan tulangan tekan leleh, maka :

ɑ = (As - As') * Fy
0.85 * Fc' * b

= 759.88 - 602.88 * 390


0.85 * 30 * 200

= 12.00588235 mm

ɛy = Fy c
Es
= 390
200000

= 0.00195

* Tulangan Tarik

ɛs = d-c
* ɛc
c

= 335 - 20.303
* 0.003
20.30303

= 0.0465 > ɛy Tulangan Tarik Leleh

* Tulangan Tekan

ɛs' = c - d'
* ɛc
c

= 20.303 - 65
* 0.003
20.30303

= -0.00660448 < ɛy Tulangan Tekan Belum

Momen Tumpuan Kiri Momen Lapangan


As' = 3 D 13 As = 3
As = 2 D 19 As' = 2

B. PERHITUNGAN TULANGAN GESER BALOK

Data - Data Balok :


h = 400 mm 40 cm
b = 200 mm 20 cm
d = 335 mm 33.5 cm
d' = 65 mm 6.5 cm
Fc' = 30 Mpa β1 = 0.85
Fy = 390 Mpa

1. TULANGAN GESER TUMPUAN

A. Menghitung Vs Pada tempat Dukungan Balok

Faktor reduksi kekuatan Ø


Sesuai SNI 03-2847-2002
Ø = 0.65

Vn = Vu
Ø

= 4428.24
0.65

= 6812.676923 kg

Vc1 = (1/6) * √ Fc' * b

= (1/6) * √ 30 * 200

= 61162.35225 N 6234.6944 kg

Ø Vc = 0.6 * 6234.6944

0.5 Vc = 0.6 * 6234.6944

Vc2 = 0.5 * 0.6 *

= 1870.41 kg

Jika, Vu > Vc2 Perlu Tulangan Geser

Vu < Vc2 Tidak Perlu Tulangan Geser

Jadi, 4428.24 > 1870.41 Perlu Tulangan Geser

B. Besar Gaya Geser Yang Harus Diterima Baja Tulangan

Vs = Vn - Vc1

= 6812.676923 - 6234.69442

= 577.9825036 kg

Dipakai Tulangan Sengkang Ø 6 0.6

Av = (1/4) * π * D²

= (1/4) * 3.14 * 0.6²

= 0.2826 cm²
Karena 2 sisi, maka

2 * 0.2826 = 0.5652 cm²

C. Jarak Tulangan Sengkang Yang Diperlukan ( S )

S perlu = Av * Fy * d
Vs

= 0.2826 * 390 * 33.5


577.982504

= 6.39 cm

D. Kontrol

= 1/3 * √ Fc' * b

= 1/3 * √ 30 * 200

= 122324.7045 N 12469.389 kg

Karena Vs < 1/3 * √ Fc' *

577.9825 < 12469.39

Jarak S maksimum

= d
2

= 335
2

= 167.5 mm 16.75 cm

= 170 mm 17 cm

Dipakai Ø 6 - 17 cm

2. TULANGAN GESER LAPANGAN

A. Menghitung Vs Pada tempat Dukungan Balok

Faktor reduksi kekuatan Ø


Sesuai SNI 03-2847-2002
Ø = 0.65
Vn = Vu
Ø

= 1040.18
0.65

= 1600.2769231 kg

Vc1 = (1/6) * √ Fc' * b

= (1/6) * √ 30 * 200

= 61162.352255 N 6234.69442 kg

Ø Vc = 0.6 * 6234.69442

0.5 Vc = 0.6 * 6234.69442

Vc2 = 0.5 * 0.6 *

= 1870.41 kg

Jika, Vu > Vc2 Perlu Tulangan Geser

Vu < Vc2 Tidak Perlu Tulangan Geser

Jadi, 1040.18 < 1870.41 Tidak Perlu Tulangan Geser

B. Besar Gaya Geser Yang Harus Diterima Baja Tulangan

Vs = Vc1 - Vn

= 6234.6944194 - 1600.27692

= 4634.4174964 kg
200

400

54.11238 kNm

β1 600
* 600 + Fy

0.85 600
* 600 + 390

= 0.1 0.0337 = 0.00337

* b * d

* 200 * 335

mm²

* Fy
Fc' * b

* 390
30 * 200
a )
2

- 17.25758
2

- 65

13 = 397.995 mm² OKE

- 65

1
a
2

- 17.25758
2
19 = 566.77 mm² OKE

= ɑ
β1

= 17.25758
0.85

= 20.30303 mm

Tulangan Tarik Leleh


Tulangan Tekan Belum Leleh

72.0865 kNm

β1 600
* 600 + Fy

0.85 600
* 600 + 390

= 0.1 0.0337 = 0.00337

* b * d

* 200 * 335

mm²

* Fy
Fc' * b

* 390
30 * 200

a )
2

- 17.25758
2
- 65

19 = 566.77 mm² OKE

- 65

1
a
2

- 17.25758
2

19 = 850.155 mm² OKE


= ɑ
0.85

= 17.25758
0.85

= 20.30303 mm

Tulangan Tarik Leleh

Tulangan Tekan Belum Leleh

71.806 kNm
β1 600
* 600 + Fy

0.85 600
* 600 + 390

= 0.1 0.0337 = 0.00337

* b * d

* 200 * 335

mm²

* Fy
Fc' * b

* 390
30 * 200

a )
2

- 17.25758
2

- 65
16 = 602.88 mm² OKE

- 65

1
a
2

- 17.25758
2

22 = 759.88 mm² OKE

= ɑ
β1
= 17.25758
0.85

= 20.30303 mm

Tulangan Tarik Leleh

Tulangan Tekan Belum Leleh

en Lapangan Momen Tumpunan Kanan


D 19 As' = 3 D 16
D 19 As = 2 D 22

Gaya Geser Terfaktor ( Vu )


Vu Tumpuan = 4428.24 kg 44282.4 N
Vu Lapangan = 1040.18 kg 10401.8 N
* d

* 335

Dimana Ø = 0.5

6234.694

cm
* d

* 335

b * d
* d

* 335

Dimana Ø = 0.5

6234.6944
PERENCANAAN PLAT

A. Perencanaan Plat

1.2 5.0 1.3

C1 B1 C2 1.2

D1 A1 D2 5.5

C3 B2 C4 1.3

A. Data data
- tebal plat lantai = 140 mm
- Selimut beton = 40 mm
- Mutu beton fc = 30 mpa
- Mutu baja f'y = 390 mpa
- Ф tulangan utama = 8 mm
- Ф tulangan bagi = 8 mm

B. Perhitungan pembebanan plat

a. Beban Hidup ( qL )
Beban hidup fungsi gedung untuk atap tiap 1 m = 350 kg/m

b. Beban Mati ( qD ) tiap 1 m = 650 kg/m

c. Beban Ultimate ( qU )
Untuk tinjauan lebar 1 m pelat maka :

qU = 1,2 qD + 1,6 qL
= 1,2 . 650 + 1,6 . 350
= 1340 kg/m²

C. Perhitungan rasio tulangan


- m fy 390
= = = 15.29
0,85 f'c 0.85 * 30.0

- rb = 0.85 x b1 x f’c 600


fy 600 + fy
= 0.85 x 0.85 x 30.0 600 = 0.034
390 600 + 390

- rmax = 0.75 rb = 0.75 x 0.034 = 0.0252622

- rmin = 1.4 = 1.4 = 0.0036


fy 390
1 Penulangan plat Type A1
Perhitungan momen menggunakan tabel 13.3.1 momen di dalam pelat persegi.
digunakan luasan pelat terbesar
KONDISI : Lx<Ly

3.0 m

#REF!

3.5 m

Panjang bentang plat arah x, Lx = 3.00 m


Panjang bentang plat arah y, Ly = 3.50 m
Tebal plat lantai, h= 140.00 mm
Koefisien momen plat untuk : Ly / Lx = 1.2 maka desain sebagai pelat dua arah
Lapangan x Clx = 28
Lapangan y Cly = 20
Tumpuan x Ctx = 64
Tumpuan y Cty = 56

Mlx = 0,001.qu . Lx2 . X = 0.001 x 1340 x 3.00 ² x 28 = 337.68 kg.m


Mly = 0,001.qu . Lx2 . X = 0.001 x 1340 x 3.00 ² x 20 = 241.2 kg.m
Mtx = 0,001.qu . Lx2 . X = 0.001 x 1340 x 3.00 ² x 64 = 771.84 kg.m
Mty = 0,001.qu . Lx2 . x = 0.001 x 1340 x 3.00 ² x 56 = 675.36 kg.m

Penulangan lapangan arah x


- Mu = 337.68 kg.m = 3376800 N.mm

- Mn = Mu = 3376800 = 4221000 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 140 - 40 - 4 = 96 mm

- Mn 4221000
Rn = = = 0.539 Mpa
b * dx2 0.85 * 1000 * 96 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
) ]

1 2 * 15.29 * 0.539
= [ 1 - ( 1 - ) ]
15.29 390

= 0.00140

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0014 * 1000 * 96
= 134.07 mm2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 134.07 = 2.66854 → 3 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 333 mm


3

As yang timbul = As Ф x n
= 150.72 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 333 mm


Penulangan lapangan arah y
- Mu = 241.2 kg.m = 2412000 N.mm

- Mn = Mu = 2412000 = 3015000 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 140 - 40 - 4 = 96 mm

- Mn 3015000
Rn = = = 0.385 Mpa
b * dx2 0.85 * 1000 * 96 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
) ]

1 2 * 15.29 * 0.385
= [ 1 - ( 1 - ) ]
15.29 390

= 0.00099

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0010 * 1000 * 96
= 95.47 mm2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 95.47 = 1.90019 → 2 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 500 mm


2

As yang timbul = As Ф x n
= 100.48 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 500 mm

Penulangan Tumpuan arah x


- Mu = 771.84 kg.m = 7718400 N.mm

- Mn = Mu = 7718400 = 9648000 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 140 - 40 - 4 = 96 mm

- Mn 9648000
Rn = = = 1.232 Mpa
b * dx2 0.85 * 1000 * 96 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
) ]

1 2 * 15.29 * 1.232
= [ 1 - ( 1 - ) ]
15.29 390

= 0.00324
Luas Tulangan perlu,
As perlu = ρ * b * dx
= 0.0032 * 1000 * 96
= 310.87 mm2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 310.87 = 6.1876 → 7 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 143 mm


7

As yang timbul = As Ф x n
= 351.68 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 143 mm

Penulangan tumpuan arah y


- Mu = 675.36 kg.m = 6753600 N.mm

- Mn = Mu = 6753600 = 8442000 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 140 - 40 - 4 = 96 mm

- Mn 8442000
Rn = = = 1.078 Mpa
b * dx2 0.85 * 1000 * 96 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
) ]

1 2 * 15.29 * 1.078
= [ 1 - ( 1 - ) ]
15.29 390

= 0.00282

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0028 * 1000 * 96
= 271.13 mm2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 271.13 = 5.39664 → 6 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 167 mm


6

As yang timbul = As Ф x n
= 301.44 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 167 mm

Batasan Spasi Tulangan menurut pasal 7.6 SNI-2847-2002 & SNI-2847-2013 = 250 mm < 3xtebal plat > 420 mm
Mlx = Ф 8- 333
Mly = Ф 8- 500 = 420
Mtx = Ф 8- 143
Mty = Ф 8- 167
Penulangan plat Type B1 = B2 = diambil yang terbesar
Perhitungan momen menggunakan tabel 13.3.1 momen di dalam pelat persegi.
digunakan luasan pelat terbesar
KONDISI : Lx<Ly

1.3 m

#REF!

5.0 m

Panjang bentang plat arah x, Lx = 1.30 m


Panjang bentang plat arah y, Ly = 5.00 m
Tebal plat lantai, h= 140.00 mm
Koefisien momen plat untuk : Ly / Lx = 3.8 maka desain sebagai pelat satu arah
Lapangan x Clx = 63
Lapangan y Cly = 13
Tumpuan x Ctx = 125
Tumpuan y Cty = 79

Mlx = 0,001.qu . Lx2 . X = 0.001 x 1340 x 1.30 ² x 63 = 142.6698 kg.m


Mly = 0,001.qu . Lx2 . X = 0.001 x 1340 x 1.30 ² x 13 = 29.4398 kg.m
Mtx = 0,001.qu . Lx2 . X = 0.001 x 1340 x 1.30 ² x 125 = 283.075 kg.m
Mty = 0,001.qu . Lx2 . x = 0.001 x 1340 x 1.30 ² x 79 = 178.9034 kg.m

Penulangan lapangan arah x


- Mu = 142.67 kg.m = 1426698 N.mm

- Mn = Mu = 1426698 = 1783372.5 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 140 - 40 - 4 = 96 mm

- Mn 1783373
Rn = = = 0.228 Mpa
b * dx2 0.85 * 1000 * 96 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
) ]

1 2 * 15.29 * 0.228
= [ 1 - ( 1 - ) ]
15.29 390

= 0.00059

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0006 * 1000 * 96
= 56.29 mm2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 56.29 = 1.12044 → 2 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 500 mm


2

As yang timbul = As Ф x n
= 100.48 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 500 mm


Penulangan lapangan arah y
- Mu = 29.44 kg.m = 294398 N.mm

- Mn = Mu = 294398 = 367997.5 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 140 - 40 - 4 = 96 mm

- Mn 367998
Rn = = = 0.047 Mpa
b * dx2 0.85 * 1000 * 96 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
) ]

1 2 * 15.29 * 0.047
= [ 1 - ( 1 - ) ]
15.29 390

= 0.00012

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0001 * 1000 * 96
= 11.57 mm2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 11.57 = 0.23038 → 1 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 1000 mm


1

As yang timbul = As Ф x n
= 50.24 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 1000 mm

Penulangan Tumpuan arah x


- Mu = 283.08 kg.m = 2830750 N.mm

- Mn = Mu = 2830750 = 3538437.5 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 140 - 40 - 4 = 96 mm

- Mn 3538438
Rn = = = 0.452 Mpa
b * dx2 0.85 * 1000 * 96 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
) ]

1 2 * 15.29 * 0.452
= [ 1 - ( 1 - ) ]
15.29 390

= 0.00117
Luas Tulangan perlu,
As perlu = ρ * b * dx
= 0.0012 * 1000 * 96
= 112.19 mm2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 112.19 = 2.23309 → 3 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 333 mm


3

As yang timbul = As Ф x n
= 150.72 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 333 mm

Penulangan tumpuan arah y


- Mu = 178.9 kg.m = 1789034 N.mm

- Mn = Mu = 1789034 = 2236292.5 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 140 - 40 - 4 = 96 mm

- Mn 2236293
Rn = = = 0.285 Mpa
b * dx2 0.85 * 1000 * 96 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
) ]

1 2 * 15.29 * 0.285
= [ 1 - ( 1 - ) ]
15.29 390

= 0.00074

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0007 * 1000 * 96
= 70.67 mm2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 70.67 = 1.40662 → 2 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 500 mm


2

As yang timbul = As Ф x n
= 100.48 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 500 mm

Batasan Spasi Tulangan menurut pasal 7.6 SNI-2847-2002 & SNI-2847-2013 = 250 mm < 3xtebal plat > 420 mm
Mlx = Ф 8- 500 = 420
Mly = Ф 8- 1000 = 420
Mtx = Ф 8- 333
Mty = Ф 8- 500 = 420
Penulangan plat Type C1 = C2 = C3 = C4 = diambil yang terbesar
Perhitungan momen menggunakan tabel 13.3.1 momen di dalam pelat persegi.
digunakan luasan pelat terbesar
KONDISI : Lx<Ly

1.3 m

#REF!

1.3 m

Panjang bentang plat arah x, Lx = 1.30 m


Panjang bentang plat arah y, Ly = 1.30 m
Tebal plat lantai, h= 140.00 mm
Koefisien momen plat untuk : Ly / Lx = 1.0 maka desain sebagai pelat dua arah
Lapangan x Clx = 28
Lapangan y Cly = 28
Tumpuan x Ctx = 68
Tumpuan y Cty = 68

Mlx = 0,001.qu . Lx2 . X = 0.001 x 1340 x 1.30 ² x 28 = 63.4088 kg.m


Mly = 0,001.qu . Lx2 . X = 0.001 x 1340 x 1.30 ² x 28 = 63.4088 kg.m
Mtx = 0,001.qu . Lx2 . X = 0.001 x 1340 x 1.30 ² x 68 = 153.9928 kg.m
Mty = 0,001.qu . Lx2 . x = 0.001 x 1340 x 1.30 ² x 68 = 153.9928 kg.m

Penulangan lapangan arah x


- Mu = 63.409 kg.m = 634088 N.mm

- Mn = Mu = 634088 = 792610 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 140 - 40 - 4 = 96 mm

- Mn 792610
Rn = = = 0.101 Mpa
b * dx2 0.85 * 1000 * 96 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
) ]

1 2 * 15.29 * 0.101
= [ 1 - ( 1 - ) ]
15.29 390

= 0.00026

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0003 * 1000 * 96
= 24.96 mm2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 24.96 = 0.49673 → 1 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 1000 mm


1

As yang timbul = As Ф x n
= 50.24 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 1000 mm


Penulangan lapangan arah y
- Mu = 63.409 kg.m = 634088 N.mm

- Mn = Mu = 634088 = 792610 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 140 - 40 - 4 = 96 mm

- Mn 792610
Rn = = = 0.101 Mpa
b * dx2 0.85 * 1000 * 96 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
) ]

1 2 * 15.29 * 0.101
= [ 1 - ( 1 - ) ]
15.29 390

= 0.00026

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0003 * 1000 * 96
= 24.96 mm2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 24.96 = 0.49673 → 1 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 1000 mm


1

As yang timbul = As Ф x n
= 50.24 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 1000 mm

Penulangan Tumpuan arah x


- Mu = 154 kg.m = 1539928 N.mm

- Mn = Mu = 1539928 = 1924910 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 140 - 40 - 4 = 96 mm

- Mn 1924910
Rn = = = 0.246 Mpa
b * dx2 0.85 * 1000 * 96 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
) ]

1 2 * 15.29 * 0.246
= [ 1 - ( 1 - ) ]
15.29 390

= 0.00063
Luas Tulangan perlu,
As perlu = ρ * b * dx
= 0.0006 * 1000 * 96
= 60.78 mm2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 60.78 = 1.2098 → 2 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 500 mm


2

As yang timbul = As Ф x n
= 100.48 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 500 mm

Penulangan tumpuan arah y


- Mu = 154 kg.m = 1539928 N.mm

- Mn = Mu = 1539928 = 1924910 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 140 - 40 - 4 = 96 mm

- Mn 1924910
Rn = = = 0.246 Mpa
b * dx2 0.85 * 1000 * 96 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
) ]

1 2 * 15.29 * 0.246
= [ 1 - ( 1 - ) ]
15.29 390

= 0.00063

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0006 * 1000 * 96
= 60.78 mm2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 60.78 = 1.2098 → 2 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 500 mm


2

As yang timbul = As Ф x n
= 100.48 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 500 mm

Batasan Spasi Tulangan menurut pasal 7.6 SNI-2847-2002 & SNI-2847-2013 = 250 mm < 3xtebal plat > 420 mm
Mly = Ф 8- 1000 = 420
Mly = Ф 8- 1000 = 420
Mtx = Ф 8- 500 = 420
Mty = Ф 8- 500 = 420
Penulangan plat Type D1 = D2 = diambil yang terbesar
Perhitungan momen menggunakan tabel 13.3.1 momen di dalam pelat persegi.
digunakan luasan pelat terbesar
KONDISI : Lx<Ly

1.3 m

#REF!

5.5 m

Panjang bentang plat arah x, Lx = 1.30 m


Panjang bentang plat arah y, Ly = 5.50 m
Tebal plat lantai, h= 140.00 mm
Koefisien momen plat untuk : Ly / Lx = 4.2 maka desain sebagai pelat satu arah
Lapangan x Clx = 63
Lapangan y Cly = 13
Tumpuan x Ctx = 125
Tumpuan y Cty = 79

Mlx = 0,001.qu . Lx2 . X = 0.001 x 1340 x 1.30 ² x 63 = 142.6698 kg.m


Mly = 0,001.qu . Lx2 . X = 0.001 x 1340 x 1.30 ² x 13 = 29.4398 kg.m
Mtx = 0,001.qu . Lx2 . X = 0.001 x 1340 x 1.30 ² x 125 = 283.075 kg.m
Mty = 0,001.qu . Lx2 . X = 0.001 x 1340 x 1.30 ² x 79 = 178.9034 kg.m

Penulangan lapangan arah x


- Mu = 142.67 kg.m = 1426698 N.mm

- Mn = Mu = 142.6698 = 178.33725 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 140 - 40 - 4 = 96 mm

- Mn 178
Rn = = = 0.000 Mpa
b * dx2 0.85 * 1000 * 96 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
) ]

1 2 * 15.29 * 0.000
= [ 1 - ( 1 - ) ]
15.29 390

= 0.00000

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0000 * 1000 * 96
= 0.01 mm2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 0.01 = 1E-04 → 1 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 1000 mm


1

As yang timbul = As Ф x n
= 50.24 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 1000 mm


Penulangan lapangan arah y
- Mu = 29.44 kg.m = 294398 N.mm

- Mn = Mu = 294398 = 367997.5 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 140 - 40 - 4 = 96 mm

- Mn 367998
Rn = = = 0.047 Mpa
b * dx2 0.85 * 1000 * 96 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
) ]

1 2 * 15.29 * 0.047
= [ 1 - ( 1 - ) ]
15.29 390

= 0.00012

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0001 * 1000 * 96
= 11.57 mm2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 11.57 = 0.23038 → 1 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 1000 mm


1

As yang timbul = As Ф x n
= 50.24 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 1000 mm

Penulangan Tumpuan arah x


- Mu = 283.08 kg.m = 2830750 N.mm

- Mn = Mu = 2830750 = 3538437.5 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 140 - 40 - 4 = 96 mm

- Mn 3538438
Rn = = = 0.452 Mpa
b * dx2 0.85 * 1000 * 96 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
) ]

1 2 * 15.29 * 0.452
= [ 1 - ( 1 - ) ]
15.29 390

= 0.00117
Luas Tulangan perlu,
As perlu = ρ * b * dx
= 0.0012 * 1000 * 96
= 112.19 mm2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 112.19 = 2.23309 → 3 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 333 mm


3

As yang timbul = As Ф x n
= 150.72 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 333 mm

Penulangan Tumpuan arah y


- Mu = 178.9 kg.m = 1789034 N.mm

- Mn = Mu = 1789034 = 2236292.5 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 140 - 40 - 4 = 96 mm

- Mn 2236293
Rn = = = 0.285 Mpa
b * dx2 0.85 * 1000 * 96 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
) ]

1 2 * 15.29 * 0.285
= [ 1 - ( 1 - ) ]
15.29 390

= 0.00074

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0007 * 1000 * 96
= 70.67 mm2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 70.67 = 1.40662 → 2 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 500 mm


2

As yang timbul = As Ф x n
= 100.48 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 500 mm

Batasan Spasi Tulangan menurut pasal 7.6 SNI-2847-2002 & SNI-2847-2013 = 250 mm < 3xtebal plat > 420 mm
Mlx = Ф 8- 1000 = 420
Mly = Ф 8- 1000 = 420
Mtx = Ф 8- 333
Mty = Ф 8- 500 = 420
BALOK INDUK TERBESAR LANTAI 2

1 BALOK INDUK L.2 (disamakan dan digunakan untuk b. induk yang lain)
data data :
Momen Tumpuan Kiri : 2604.12 kg.m → 26.0412 kNm
Momen Lapangan : 5907.87 kg.m → 59.0787 kNm
Momen Tumpuan Kanan : 4126.74 kg.m → 41.2674 kNm

data - data balok :


h = 400 mm
b = 200 mm
d = 310 mm
d' = 90 mm
fc' = 30 mpa → β1 = 0.85
fy = 390 mpa

A. 1. TUMPUAN KIRI
» Momen Nominal :
Mnk = Muk = 26.0412 = 32.5515 kNm → 32551500 Nmm
Ф 0.8

» Rencana Penulangan :
Rasio tulangan seimbang, rb = 0.85 fc' β1 600
fy 600 + fy
= 0.85 x 30 x 0.85 600
390 600 + 390
rb = 0.0336829837

Asumsi Tulangan Tunggal,


dengan ( r- r' ) = 0.5 rb = 0.5 x 0.0337 = 0.0168

As1 = ( As - As' ) = ( r- r' ) bd = 0.0168 x 200 x 310 = 1044.17 mm²

Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Tekan leleh, sehingga.


tinggi blok tegangan tekan a= ( As - As' ) fy = 1044.17 x 390 = 79.848484848 mm
0.85 fc' b 0.85 x 30 x 200

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) = 1044.17 x 390 x 310 - 79.848


( )
2 2
= 109982214.19 Nmm = 109.982 kNm

Mn2 = Mn - Mn1 = 32.5515 - 110 = -77.4 kNm

As = 4D 22 = 1519.76 mm² ....ok.

sehingga :
Mn2 = As' . fy ( d - d' ) = 1519.76 x 390 ( 310 - 90 )
= 130395408 Nmm = 130.395 kNm

Mn1 = Mn - Mn2 = 32.5515 - 130 = -97.8 kNm

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) atau Mn1 = 0.85 fc' ab (d- a ) didapat persamaan :
2 2
( 0.425 fc' b ) a² - ( 0.85 fc' bd ) a + Mn1 = 0
2550 a² - 1581000 a + -97843908.0 = 0
a² - 620 a + -38370.16 = 0
a = -56.70

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) atau ( As - As' ) = Mn1


2 fy x (d- a )
2
= -97843908.0
390 x 310 - -56.7
( )
2
As1 = -741.5 mm²

As = As1 + As' = -741.484 + 1519.76 = 778.3 mm²


As = 4D 19 = 1133.54 mm² ....ok.
» Kontrol Asumsi Tulangan Leleh :
Berdasarkan Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Tekan leleh, sehingga.
a= (As -As') fy = 1519.76 x 390 = 116.22 mm
0.85 fc' b 0.85 x 30 x 200

ey = fy = 390 = 0.0020 c = a = 136.73


Es 200000 β1

● Tulangan Tarik
es = d-c = 310 - 136.7 = 0.0038 > ey tulangan tarik leleh
ec 0.003
c 136.7

● Tulangan Tekan
es' = c - d' = 136.73 - 90.0 = 0.0010 > ey tulangan tekan belum leleh
ec 0.003
c 136.7

B. 1. TUMPUAN LAPANGAN
» Momen Nominal :
Mnk = Muk = 59.0787 = 73.848375 kNm → 73848375 Nmm
Ф 0.8

» Rencana Penulangan :
Rasio tulangan seimbang, rb = 0.85 fc' β1 600
fy 600 + fy
= 0.85 x 30 x 0.85 600
390 600 + 390
rb = 0.0336829837

Asumsi Tulangan Tunggal,


dengan ( r- r' ) = 0.5 rb = 0.5 x 0.0337 = 0.0168

As1 = ( As - As' ) = ( r- r' ) bd = 0.0168 x 200 x 310 = 1044.17 mm²

Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Tekan leleh, sehingga.


tinggi blok tegangan tekan a= ( As - As' ) fy = 1044.17 x 390 = 79.848484848 mm
0.85 fc' b 0.85 x 30 x 200

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) = 1044.17 x 390 x 310 - 79.848


( )
2 2
= 109982214.19 Nmm = 109.982 kNm

Mn2 = Mn - Mn1 = 73.8484 - 110 = -36.1 kNm

As = 4D 22 = 1519.76 mm² ....ok.

sehingga :
Mn2 = As' . fy ( d - d' ) = 1519.76 x 390 ( 310 - 90 )
= 130395408 Nmm = 130.395 kNm

Mn1 = Mn - Mn2 = 73.8484 - 130 = -56.5 kNm

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) atau Mn1 = 0.85 fc' ab (d- a ) didapat persamaan :
2 2
( 0.425 fc' b ) a² - ( 0.85 fc' bd ) a + Mn1 = 0
2550 a² - 1581000 a + -56547033.0 = 0
a² - 620 a + -22175.30706 = 0
a = -33.91

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) atau ( As - As' ) = Mn1


2 fy x (d- a )
2
= -56547033.0
390 x 310 - -33.9
( )
2
As1 = -443.5 mm²

As = As1 + As' = -443.462 + 1519.76 = 1076.3 mm²


As = 4D 20 = 1256 mm² ....ok.
» Kontrol Asumsi Tulangan Leleh :
Berdasarkan Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Tekan leleh, sehingga.
a= (As -As') fy = 1519.76 x 390 = 116.22 mm
0.85 fc' b 0.85 x 30 x 200

ey = fy = 390 = 0.0020 c = a = 136.73


Es 200000 β1

● Tulangan Tarik
es = d-c = 310 - 136.7 = 0.0038 > ey tulangan tarik leleh
ec 0.003
c 136.7

● Tulangan Tekan
es' = c - d' = 136.73 - 90.0 = 0.0010 > ey tulangan tekan belum leleh
ec 0.003
c 136.7

C. 1. TUMPUAN KANAN
» Momen Nominal :
Mnk = Muk = 41.2674 = 51.58425 kNm → 51584250 Nmm
Ф 0.8

» Rencana Penulangan :
Rasio tulangan seimbang, rb = 0.85 fc' β1 600
fy 600 + fy
= 0.85 x 30 x 0.85 600
390 600 + 390
rb = 0.0336829837

Asumsi Tulangan Tunggal,


dengan ( r- r' ) = 0.5 rb = 0.5 x 0.0337 = 0.0168

As1 = ( As - As' ) = ( r- r' ) bd = 0.0168 x 200 x 310 = 1044.17 mm²

Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Tekan leleh, sehingga.


tinggi blok tegangan tekan a= ( As - As' ) fy = 1044.17 x 390 = 79.848484848 mm
0.85 fc' b 0.85 x 30 x 200

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) = 1044.17 x 390 x 310 - 79.848


( )
2 2
= 109982214.19 Nmm = 109.982 kNm

Mn2 = Mn - Mn1 = 51.5843 - 110 = -58.4 kNm

As = 4D 19 = 1133.54 mm² ....ok.

sehingga :
Mn2 = As' . fy ( d - d' ) = 1133.54 x 390 ( 310 - 90 )
= 97257732 Nmm = 97.258 kNm

Mn1 = Mn - Mn2 = 51.5843 - 97 = -45.7 kNm

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) atau Mn1 = 0.85 fc' ab (d- a ) didapat persamaan :
2 2
( 0.425 fc' b ) a² - ( 0.85 fc' bd ) a + Mn1 = 0
2550 a² - 1581000 a + -45673482.0 = 0
a² - 620 a + -17911.16941 = 0
a = -27.66

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) atau ( As - As' ) = Mn1


2 fy x (d- a )
2
= -45673482.0
390 x 310 - -27.7
( )
2
As1 = -361.6 mm²

As = As1 + As' = 1133.540 + -361.6475435 = 771.9 mm²


As = 4D 19 = 1133.54 mm² ....ok.
» Kontrol Asumsi Tulangan Leleh :
Berdasarkan Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Tekan leleh, sehingga.
a= (As-As') fy = 1133.54 x 390 = 86.68 mm
0.85 fc' b 0.85 x 30 x 200

ey = fy = 390 = 0.0020 c = a = 102


Es 200000 β1

● Tulangan Tarik
es = d-c = 310 - 102.0 = 0.0061 > ey tulangan tarik leleh
ec 0.003
c 102.0

● Tulangan Tekan
es' = c - d' = 102 - 90.0 = 0.0004 > ey tulangan tekan belum leleh
ec 0.003
c 102.0

Tumpuan Kiri Lapangan Tumpuan Kanan


As' 4 D 22 As 4 D 20 As' 4 D 19
As 4 D 19 As' 4 D 22 As 4 D 19

D. Perhitungan Tulangan Geser Balok

4356.99 kg 5536.07 kg

1/5 L

1650 1100

5500
» Tulangan Geser Kanan
data - data balok :
h = 400 mm
b = 200 mm
d = 310 mm
d' = 90 mm
fc' = 30 mpa → β1 = 0.85
fy = 390 mpa

» Tulangan Geser Tumpuan

Vu = 5536.07 kg = 55360.7 N

Vn = Vu = 55360.7 = 92267.8 N
Ø 0.6
Vc = 1/6 √ f'c * b * d
= 1/6 √ 30 * 200 * 310
= 56597.9976088672 N

Vs = Vn - Vc = 92267.8 - 56597.997609 = 35669.8 N

periksa Vu > fvs :

Vu = Vu = 55360.7 = 0.8929 mpa


b.d 200 x 310

Vc = Vc = 56597.9976088672 = 0.9129 mpa


b.d 200 x 310
fvc = 0.6 x 0.9129 = 0.5477

Vu > fvc perlu tulangan geser

dipakai tulangan sengkang Ф = 10 mm


Av = 2(1/4*π*d2)
= 2 ( 1/4 * 3.14 * 10 2
)
= 157 mm2
jarak tulangan sengkang
Av * fy * d
S =
Vs
157 * 390 * 310
=
35669.8
= 532.139 mm

jadi dipakai tulangan = Ф 10 - 530.0 mm = 240 mm


< 24 kali diameter batang tulangan sengkang; SNI 2847:2013
» Tulangan Geser Lapangan

Vu = 4356.99 kg = 43569.9 N

Vn = Vu = 43569.9 = 72616.5 N
Ø 0.6
Vc = 1/6 √ f'c * b * d
= 1/6 √ 30 * 200 * 310
= 56597.9976088672 N

Vs = Vn - Vc = 72616.5 - 56597.997609 = 16018.5 N

periksa Vu > fvs :

Vu = Vu = 43569.9 = 0.7027 mpa


b.d 200 x 310

Vc = Vc = 56597.9976088672 = 0.9129 mpa


b.d 200 x 310
fvc = 0.6 x 0.9129 = 0.5477

Vu > fvc perlu tulangan geser

dipakai tulangan sengkang Ф = 10 mm


Av = 2(1/4*π*d2)
= 2 ( 1/4 * 3.14 * 10 2
)
= 157 mm2

jarak tulangan sengkang


Av * fy * d
S =
Vs
157 * 390 * 310
=
16018.5
= 1184.961 mm

jadi dipakai tulangan = Ф 10 - 1184.0 mm = 240 mm


< 24 kali diameter batang tulangan sengkang; SNI 2847:2013

2 BALOK KANTILEVER L.2 TERBESAR (disamakan dan digunakan untuk b. kantilever yang lain)
data data :
Momen Tumpuan Kiri : 2127.39 kg.m → 21.2739 kNm
Momen Lapangan : 2151.55 kg.m → 21.5155 kNm
Momen Tumpuan Kanan : 46.54 kg.m → 0.4654 kNm

data - data balok :


h = 300 mm
b = 150 mm
d = 210 mm
d' = 90 mm
fc' = 30 mpa → β1 = 0.85
fy = 390 mpa

A. 1. TUMPUAN KIRI
» Momen Nominal :
Mnk = Muk = 21.2739 = 26.592375 kNm → 26592375 Nmm
Ф 0.8

» Rencana Penulangan :
Rasio tulangan seimbang, rb = 0.85 fc' β1 600
fy 600 + fy
= 0.85 x 30 x 0.85 600
390 600 + 390
rb = 0.0336829837

Asumsi Tulangan Tunggal,


dengan ( r- r' ) = 0.5 rb = 0.5 x 0.0337 = 0.0168

As1 = ( As - As' ) = ( r- r' ) bd = 0.0168 x 150 x 210 = 530.51 mm²

Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Tekan leleh, sehingga.


tinggi blok tegangan tekan a= ( As - As' ) fy = 530.51 x 390 = 54.090909091 mm
0.85 fc' b 0.85 x 30 x 150

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) = 530.51 x 390 x 210 - 54.091


( )
2 2
= 37852879.649 Nmm = 37.853 kNm

Mn2 = Mn - Mn1 = 26.5924 - 38 = -11.3 kNm

As = 2D 20 = 628 mm² ....ok.

sehingga :
Mn2 = As' . fy ( d - d' ) = 628 x 390 ( 210 - 90 )
= 29390400 Nmm = 29.390 kNm

Mn1 = Mn - Mn2 = 26.5924 - 29 = -2.8 kNm

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) atau Mn1 = 0.85 fc' ab (d- a ) didapat persamaan :
2 2
( 0.425 fc' b ) a² - ( 0.85 fc' bd ) a + Mn1 = 0
2550 a² - 1581000 a + -2798025.0 = 0
a² - 620 a + -1097.264706 = 0
a = -1.76

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) atau ( As - As' ) = Mn1


2 fy x (d- a )
2
= -2798025.0
390 x 310 - -1.8
( )
2
As1 = -23.08 mm²

As = As1 + As' = 628.000 + -23.07761248 = 604.9 mm²


As = 2D 22 = 759.88 mm² ....ok.

» Kontrol Asumsi Tulangan Leleh :


Berdasarkan Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Tekan leleh, sehingga.
a= (As -As') fy = 628.00 x 390 = 64.03 mm
0.85 fc' b 0.85 x 30 x 150

ey = fy = 390 = 0.0020 c = a = 75.331


Es 200000 β1

● Tulangan Tarik
es = d-c = 210 - 75.3 = 0.0054 > ey tulangan tarik leleh
ec 0.003
c 75.3
● Tulangan Tekan
es' = c - d' = 75.331 - 90.0 = -0.0006 > ey tulangan tekan belum leleh
ec 0.003
c 75.3

B. 1. TUMPUAN LAPANGAN
» Momen Nominal :
Mnk = Muk = 21.5155 = 26.894375 kNm → 26894375 Nmm
Ф 0.8

» Rencana Penulangan :
Rasio tulangan seimbang, rb = 0.85 fc' β1 600
fy 600 + fy
= 0.85 x 30 x 0.85 600
390 600 + 390
rb = 0.0336829837
Asumsi Tulangan Tunggal,
dengan ( r- r' ) = 0.5 rb = 0.5 x 0.0337 = 0.0168

As1 = ( As - As' ) = ( r- r' ) bd = 0.0168 x 150 x 210 = 530.51 mm²

Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Tekan leleh, sehingga.


tinggi blok tegangan tekan a= ( As - As' ) fy = 530.51 x 390 = 54.090909091 mm
0.85 fc' b 0.85 x 30 x 150

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) = 530.51 x 390 x 210 - 54.091


( )
2 2
= 37852879.649 Nmm = 37.853 kNm

Mn2 = Mn - Mn1 = 26.8944 - 38 = -11.0 kNm

As' = 4D 16 = 803.84 mm² ....ok.

sehingga :
Mn2 = As' . fy ( d - d' ) = 803.84 x 390 ( 210 - 90 )
= 37619712 Nmm = 37.620 kNm

Mn1 = Mn - Mn2 = 26.8944 - 38 = -10.7 kNm

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) atau Mn1 = 0.85 fc' ab (d- a ) didapat persamaan :
2 2
( 0.425 fc' b ) a² - ( 0.85 fc' bd ) a + Mn1 = 0
2550 a² - 1581000 a + -10725337.0 = 0
a² - 620 a + -4206.01451 = 0
a = -6.71

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) atau ( As - As' ) = Mn1


2 fy x (d- a )
2
= -10725337.0
390 x 310 - -6.7
( )
2
As1 = -87.76 mm²

As = As1 + As' = 803.840 + -87.76247178 = 716.1 mm²


As = 2D 22 = 759.88 mm² ....ok.

» Kontrol Asumsi Tulangan Leleh :


Berdasarkan Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Tekan leleh, sehingga.
a= (As -As') fy = 803.84 x 390 = 81.96 mm
0.85 fc' b 0.85 x 30 x 150

ey = fy = 390 = 0.0020 c = a = 96.424


Es 200000 β1

● Tulangan Tarik
es = d-c = 210 - 96.4 = 0.0035 > ey tulangan tarik leleh
ec 0.003
c 96.4

● Tulangan Tekan
es' = c - d' = 96.424 - 90.0 = 0.0002 > ey tulangan tekan belum leleh
ec 0.003
c 96.4
C. 1. TUMPUAN KANAN
» Momen Nominal :
Mnk = Muk = 0.4654 = 0.58175 kNm → 581750 Nmm
Ф 0.8

» Rencana Penulangan :
Rasio tulangan seimbang, rb = 0.85 fc' β1 600
fy 600 + fy
= 0.85 x 30 x 0.85 600
390 600 + 390
rb = 0.0336829837
Asumsi Tulangan Tunggal,
dengan ( r- r' ) = 0.5 rb = 0.5 x 0.0337 = 0.0168

As1 = ( As - As' ) = ( r- r' ) bd = 0.0168 x 150 x 210 = 530.51 mm²

Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Tekan leleh, sehingga.


tinggi blok tegangan tekan a= ( As - As' ) fy = 530.51 x 390 = 54.090909091 mm
0.85 fc' b 0.85 x 30 x 150

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) = 530.51 x 390 x 210 - 54.091


( )
2 2
= 37852879.649 Nmm = 37.853 kNm

Mn2 = Mn - Mn1 = 0.58175 - 38 = -37.3 kNm

As = 2D 20 = 628 mm² ....ok.

sehingga :
Mn2 = As' . fy ( d - d' ) = 628 x 390 ( 210 - 90 )
= 29390400 Nmm = 29.390 kNm

Mn1 = Mn - Mn2 = 0- 29 = -29.4 kNm

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) atau Mn1 = 0.85 fc' ab (d- a ) didapat persamaan :
2 2
( 0.425 fc' b ) a² - ( 0.85 fc' bd ) a + Mn1 = 0
2550 a² - 1581000 a + -29390400.0 = 0
a² - 620 a + -11525.64706 = 0
a = -18.06

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) atau ( As - As' ) = Mn1


2 fy x (d- a )
2
= -29390400.0
390 x 310 - -18.1
( )
2
As1 = -236.2 mm²

As = As1 + As' = -236.215 + 628 = 391.8 mm²


As = 2D 16 = 401.92 mm² ....ok.

» Kontrol Asumsi Tulangan Leleh :


Berdasarkan Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Tekan leleh, sehingga.
a= (As -As') fy = 628.00 x 390 = 64.03 mm
0.85 fc' b 0.85 x 30 x 150

ey = fy = 390 = 0.0020 c = a = 75.331


Es 200000 β1

● Tulangan Tarik
es = d-c = 210 - 75.3 = 0.0054 > ey tulangan tarik leleh
ec 0.003
c 75.3

● Tulangan Tekan
es' = c - d' = 75.331 - 90.0 = -0.0006 > ey tulangan tekan belum leleh
ec 0.003
c 75.3

Tumpuan Kiri Lapangan Tumpuan Kanan


As' 2 D 20 As 2 D 22 As' 2 D 20
As 2 D 22 As' 4 D 16 As 2 D 16
D. Perhitungan Tulangan Geser

1436.41 kg 3169.16 kg

1/5 L

390.00 260

1300
» Tulangan Geser Kanan
data - data balok :
h = 300 mm
b = 150 mm
d = 210 mm
d' = 90 mm
fc' = 30 mpa → β1 = 0.85
fy = 390 mpa

» Tulangan Geser Tumpuan

Vu = 3169.16 kg = 31691.6 N

Vn = Vu = 31691.6 = 52819.3 N
Ø 0.6
Vc = 1/6 √ f'c * b * d
= 1/6 √ 30 * 150 * 210
= 28755.4342690212 N

Vs = Vn - Vc = 52819.3 - 28755.434269 = 24063.9 N

periksa Vu > fvs :

Vu = Vu = 31691.6 = 1.0061 mpa


b.d 150 x 210

Vc = Vc = 28755.4342690212 = 0.9129 mpa


b.d 150 x 210
fvc = 0.6 x 0.9129 = 0.5477

Vu > fvc perlu tulangan geser

dipakai tulangan sengkang Ф = 10 mm


Av = 2(1/4*π*d2)
= 2 ( 1/4 * 3.14 * 10 2
)
= 157 mm2

jarak tulangan sengkang


Av * fy * d
S =
Vs
157 * 390 * 210
=
24063.9
= 534.340 mm

jadi dipakai tulangan = Ф 10 - 530 mm = 240 mm


< 24 kali diameter batang tulangan sengkang; SNI 2847:2013
» Tulangan Geser Lapangan

Vu = 1436.41 kg = 14364.1 N

Vn = Vu = 14364.1 = 23940.2 N
Ø 0.6
Vc = 1/6 √ f'c * b * d
= 1/6 √ 30 * 150 * 210
= 28755.4342690212 N

Vs = Vn - Vc = 23940.2 - 28755.434269 = -4815.3 N

periksa Vu > fvs :

Vu = Vu = 14364.1 = 0.456 mpa


b.d 150 x 210

Vc = Vc = 28755.4342690212 = 0.9129 mpa


b.d 150 x 210
fvc = 0.6 x 0.9129 = 0.5477

Vu > fvc tidak perlu tulangan geser


2. Penulangan kolom Lantai 2
~ Mengecek pengaruh kelangsingan kolom
Untuk komponen struktur tekan yang tidak ditahan terhadap goyangan ke samping, pengaruh
kelangsingan dapat diabaikan jika memenuhi :

Pu = 24868.38 kg = 248.6838 kN fc' = 30 mpa


Mu = 846.12 kgm = 0.84612 tonm fy = 390 mpa
b = 20 cm = 200 mm = HASIL DARI SAP
h = 20 cm = 200 mm =
Ag = 400 cm² = 40000 mm²

k . Lu
< 22 SK. SNI T - 15 - 1991 - 03. 33 11 4)
r
dimana :
k = faktor tekuk = 1
lu = panjang kolom = 3.7
I 1/ 12 . 20 . 20 3
r = radius girasi = = = 5.77350269189626
A 20 . 20
atau r = 0,3 . h. = 0.3 . 20 = 6

Jadi :
k . Lu 1. 3.7
= = 61.67 > 22
r 0.06

Berarti faktor kelangsingan tak dapat diabaikan

~ Faktor pembesar momen (d)

Cm
d = > 1
Pu
1 -
f . Pc

Dimana : Cm = 1 (konservatif)
Pu = 24.86838 ton
p2 . EI
Pc =
(k . Lu) 2

Ec . Ig
EI =
2,5 . (1 + bd)
Ec = 4700 . fc' = 4700 30 = 25742.960 Mpa = 2574296.0 t/m2
Ig = 1/12 . b. h3 =
1
Ig = . 0.2 . 0.2 3 = 0.000133333333333333 m4
12
1,2 . qdl 1.2 . 6135.9
Bd = = = 0.671625127245263
1,2 . qdl + 1,6 . qll 1.2 . 6135.9 + 1.6 . 2250
diperoleh :
2574296.0 . 0.000133333333333333
EI = = 82.13312034512
2.5 . ( 1+ 0.671625127245263 )

p 2
. 82.13312034512
Pc = = 59.1526452413985
1. 3.7 2

1
d = = 2.8 ≥ 1 Ok !!!
24.86838
1 -
0.65 . 59.1526452413985

Penulangan untuk kolom


Mu = 0.84612 tm
Mc = d . Mu
= 2.8 x 0.84612 = 2.39548179238637 tm

Hitung :
Pu 24.86838
Pn perlu = = = 38.2590461538462 ton
f 0.65

Mc 2.3955
Mn perlu = = = 3.68535660367134 tm
f 0.65

Eksentrisitas :
Mn perlu 3.68535660367134
e = = = 0.0963264109840035 = 96.3264109840035
Pn perlu 38.2590461538462

emin = 15 + 0,03 . h. = 15 + 0.03 . 200 = 21

Syarat : emin < e Ok !!!

Hitung nilai r
~ Sumbu vertikal
Pu 248.6838
= = 0.0003750886877828
f . Ag . 0,85 . fc' 0.65 . 200 . 200 . 0.85 . 30

~ Sumbu horizontal
Pu e 96.3264109840035
. = 0.0003750886877828 . = 0.0001806547354741
f . Ag . 0,85 . Fc' h 200

Dari diagram interaksi kolom, diperoleh :


b = 1.2
r = 0.002

Maka, r = b . r = 1.2 x 0.002 = 0.0024


Hitung luas tulangan :
Ast = r . Ag
= 0.0024 . 200 . 200
= 96 mm2

Ast = 4D 12 = 452.16 mm² ....ok.


» kontrol rasio tulangan :
0.01 < rg = Ast = 452.16 = 0.011304 < 0.08 memenuhi syarat rasio tulangan
Ag 40000

» kontrol jarak spasi antar sengkang :


dipakai diameter sengkang = 10 mm
s ≤ 48 x 10 = 480 mm
s ≤ 16 x 12 = 192 mm
s ≤ b = 200 mm
sehingga diambil s = 192 mm
jarak antar tulangan pokok ( tidak boleh lebih besar dari = 200 mm
jarak bersih = 200 - 2 x 40 - 2x 10 - 2x 12 = 76 < 200 ....ok.
1
BALOK INDUK TERBESAR LANTAI 1

1 BALOK INDUK L.1 (disamakan dan digunakan untuk b. induk yang lain)
data data :
Momen Tumpuan Kiri : 4328.99 kg.m → 43.2899 kNm
Momen Lapangan : 5766.92 kg.m → 57.6692 kNm
Momen Tumpuan Kanan : 5744.48 kg.m → 57.4448 kNm

data - data balok :


h = 400 mm
b = 200 mm
d = 310 mm
d' = 90 mm
fc' = 30 mpa → β1 = 0.85
fy = 390 mpa
Desain balok tulangan ganda
A. 1. TUMPUAN KIRI
» Momen Nominal :
Mnk = Muk = 43.2899 = 54.112375 kNm → 54112375 Nmm
Ф 0.8

» Rencana Penulangan :
Rasio tulangan seimbang, ρb = 0.85 fc' β1 600
fy 600 + fy
= 0.85 x 30 x 0.85 600
390 600 + 390
ρb = 0.0336829837

Asumsi Tulangan
dengan ( ρ- ρ' ) = 0.5 ρb = 0.5 x 0.0337 = 0.0168

( As - As' ) = ( ρ- ρ' )bd = 0.0168 x 200 x 310 = 1044.17 mm²

Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Tekan leleh, sehingga.


tinggi blok tegangan tekan a= ( As - As' ) fy = 1044.17 x 390 = 79.848484848 mm
0.85 fc' b 0.85 x 30 x 200

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) = 1044.17 x 390 x 310 - 79.848


( )
2 2
= 109982214.19 Nmm = 109.982 kNm

Mn2 = Mn - Mn1 = 54.112 - 110 = 55.9 kNm = 55869839.19 Nmm


As' = 55869839.2 = 55869839.2 = 651.1636269 mm2
390 (d-d') 390 * 310 - 90.0

As' Tulangan Tekan 5D 13 = 663.325 mm² .....ok

sehingga :
Mn2 = As' . fy ( d - d' ) = 663.325 x 390 ( 310 - 90 )
= 56913285 Nmm = 56.913 kNm

Mn1 = Mn - Mn2 = 54.112 - 56.913 = 2.8 kNm

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) atau Mn1 = 0.85 fc' ab (d- a ) didapat persamaan :
2 2

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) atau ( As - As' ) = Mn1


2 fy x (d- a )
2
= 2800910.0
390 x 310 - 79.8
( )
2
As1 = 26.592 mm²

As = As1 + As' = 26.592 + 663.325 = 689.9 mm²


As Tulangan Tarik As = 3D 18 = 763.02 mm² ....ok.
» Kontrol Asumsi Tulangan Leleh :
Berdasarkan Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Tekan leleh, sehingga.
a= (As -As') fy = 99.70 x 390 = 7.62 mm
0.85 fc' b 0.85 x 30 x 200

ey = fy = 390 = 0.0020 c = a = 8.9691003


Es 200000 β1

● Tulangan Tarik
es = d-c = 310 - 9.0 = 0.1007 > ey tulangan tarik leleh
ec 0.003
c 9.0

● Tulangan Tekan
es' = c - d' = 8.9691 - 90 = -0.0271 > ey tulangan tekan belum leleh
ec 0.003
c 9.0

B. 1. TUMPUAN LAPANGAN

» Momen Nominal :
Mnk = Muk = 57.6692 = 72.0865 kNm → 72086500 Nmm
Ф 0.8

» Rencana Penulangan :
Rasio tulangan seimbang, ρb = 0.85 fc' β1 600
fy 600 + fy
= 0.85 x 30 x 0.85 600
390 600 + 390
ρb = 0.0336829837

Asumsi Tulangan
dengan ( ρ- ρ' ) = 0.5 ρb = 0.5 x 0.0337 = 0.0168

( As - As' ) = ( ρ- ρ' )bd = 0.0168 x 200 x 310 = 1044.17 mm²

Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Tekan leleh, sehingga.


tinggi blok tegangan tekan a= ( As - As' ) fy = 1044.17 x 390 = 79.848484848 mm
0.85 fc' b 0.85 x 30 x 200

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) = 1044.17 x 390 x 310 - 79.848


( )
2 2
= 109982214.19 Nmm = 109.982 kNm

Mn2 = Mn - Mn1 = 72.087 - 110 = 37.9 kNm = 37895714.19 Nmm


As' = 37895714.2 = 37895714.2 = 441.6749905 mm2
390 (d-d') 390 * 310 - 90.0

As' Tulangan Tekan 5D 13 = 663.325 mm² .....ok

sehingga :
Mn2 = As' . fy ( d - d' ) = 663.325 x 390 ( 310 - 90 )
= 56913285 Nmm = 56.913 kNm

Mn1 = Mn - Mn2 = 72.087 - 56.913 = 15.2 kNm

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) atau Mn1 = 0.85 fc' ab (d- a ) didapat persamaan :
2 2

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) atau ( As - As' ) = Mn1


2 fy x (d- a )
2
= 15173215.0
390 x 310 - 79.8
( )
2
As1 = 144.05 mm²

As = As1 + As' = 144.055 + 663.325 = 807.4 mm²


As Tulangan Tarik As = 3D 19 = 850.155 mm² ....ok.
» Kontrol Asumsi Tulangan Leleh :
Berdasarkan Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Tekan leleh, sehingga.
a= (As -As') fy = 186.83 x 390 = 14.29 mm
0.85 fc' b 0.85 x 30 x 200

ey = fy = 390 = 0.0020 c = a = 16.808235


Es 200000 β1

● Tulangan Tarik
es = d-c = 310 - 16.8 = 0.0523 > ey tulangan tarik leleh
ec 0.003
c 16.8

● Tulangan Tekan
es' = c - d' = 16.808 - 90 = -0.0131 > ey tulangan tekan belum leleh
ec 0.003
c 16.8

C. 1. TUMPUAN KANAN
» Momen Nominal :
Mnk = Muk = 57.4448 = 71.806 kNm → 71806000 Nmm
Ф 0.8

» Rencana Penulangan :
Rasio tulangan seimbang, ρb = 0.85 fc' β1 600
fy 600 + fy
= 0.85 x 30 x 0.85 600
390 600 + 390
ρb = 0.0336829837

Asumsi Tulangan
dengan ( ρ- ρ' ) = 0.5 ρb = 0.5 x 0.0337 = 0.0168

( As - As' ) = ( ρ- ρ' )bd = 0.0168 x 200 x 310 = 1044.17

Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Tekan leleh, sehingga.


tinggi blok tegangan tekan a= ( As - As' ) fy = 1044.17 x 390 = 79.848484848
0.85 fc' b 0.85 x 30 x 200

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) = 1044.17 x 390 x 310 - 79.848


( )
2 2
= 109982214.19 Nmm = 109.982 kNm

Mn2 = Mn - Mn1 = 71.806 - 110 = 38.2 kNm = 38176214.19 Nmm


As' = 38176214.2 = 38176214.2 = 444.9442213 mm2
390 (d-d') 390 * 310 - 90

As' Tulangan Tekan 5D 13 = 663.325 mm² .....ok

sehingga :
Mn2 = As' . fy ( d - d' ) = 663.325 x 390 ( 310 - 90 )
= 56913285 Nmm = 56.913 kNm

Mn1 = Mn - Mn2 = 71.806 - 56.913 = 14.9 kNm

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) atau Mn1 = 0.85 fc' ab (d- a ) didapat persamaan :
2 2

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) atau ( As - As' ) = Mn1


2 fy x (d- a )
2
= 14892715.0
390 x 310 - 79.8
( )
2
As1 = 141.39 mm²

As = As1 + As' = 141.392 + 663.325 = 804.7 mm²


As Tulangan Tarik As = 3D 19 = 850.155 mm² ....ok.
» Kontrol Asumsi Tulangan Leleh :
Berdasarkan Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Tekan leleh, sehingga.
a= (As -As') fy = 186.83 x 390 = 14.29 mm
0.85 fc' b 0.85 x 30 x 200

ey = fy = 390 = 0.0020 c = a = 16.808235


Es 2E+05 β1

● Tulangan Tarik
es = d-c ec = 310 - 16.8 0.003 = 0.0523 > ey tulangan tarik leleh
c 16.8

● Tulangan Tekan
es' = c - d' ec = 16.808 - 90 0.003 = -0.01306 > ey tulangan tekan belum leleh
c 16.8

Tumpuan Kiri Lapangan Tumpuan Kanan


As' 5 D 13 As 3 D 19 As' 5 D 13
As 3 D 18 As' 5 D 13 As 3 D 19

D. Perhitungan Tulangan Geser Balok

2607.58 kg 5776.92 kg

1/5 L

1650 1100

5500
» Tulangan Geser Kanan
data - data balok :
h = 400 mm
b = 200 mm
d = 310 mm
d' = 90 mm
fc' = 30 mpa → β1 = 0.85
fy = 390 mpa

» Tulangan Geser Tumpuan

Vu = 5776.92 kg = 57769.2 N

Vn = Vu = 57769.2 = 96282.0 N
Ø 0.6
Vc = 1/6 √ f'c * b * d
= 1/6 √ 30 * 200 * 310
= 56597.9976088672 N

Vs = Vn - Vc = 96282.0 - 56597.997609 = 39684.0 N

periksa Vu > fvs :

Vu = Vu = 57769.2 = 0.9318 mpa


b.d 200 x 310

Vc = Vc = 56597.9976088672 = 0.9129 mpa


b.d 200 x 310
fvc = 0.6 x 0.9129 = 0.5477

Vu > fvc perlu tulangan geser

dipakai tulangan sengkang Ф = 10 mm


Av = 2(1/4*π*d2)
= 2 ( 1/4 * 3.14 * 10 2
)
= 157 mm2
jarak tulangan sengkang
Av * fy * d
S =
Vs
157 * 390 * 310
=
39684.0
= 478.311 mm

jadi dipakai tulangan = Ф 10 - 470.0 mm = 240 mm


< 24 kali diameter batang tulangan sengkang; SNI 2847:2013
» Tulangan Geser Lapangan

Vu = 2607.58 kg = 26075.8 N

Vn = Vu = 26075.8 = 43459.7 N
Ø 0.6
Vc = 1/6 √ f'c * b * d
= 1/6 √ 30 * 200 * 310
= 56597.9976088672 N

Vs = Vn - Vc = 43459.7 - 56597.997609 = -13138.3 N

periksa Vu > fvs :

Vu = Vu = 26075.8 = 0.4206 mpa


b.d 200 x 310

Vc = Vc = 56597.9976088672 = 0.9129 mpa


b.d 200 x 310
fvc = 0.6 x 0.9129 = 0.5477

Vu > fvc tidak perlu tulangan geser

2 BALOK KANTILEVER L.1 TERBESAR (disamakan dan digunakan untuk b. kantilever yang lain)
data data :
Momen Tumpuan Kiri : 2728.68 kg.m → 27.2868 kNm
Momen Lapangan : 2743.04 kg.m → 27.4304 kNm
Momen Tumpuan Kanan : 90.95 kg.m → 0.9095 kNm

data - data balok :


h = 300 mm
b = 150 mm
d = 210 mm
d' = 90 mm
fc' = 30 mpa → β1 = 0.85
fy = 390 mpa

A. 1. TUMPUAN KIRI
» Momen Nominal :
Mnk = Muk = fy = 34.1085 kNm → 34108500 Nmm
Ф 0.8

» Rencana Penulangan :
Rasio tulangan seimbang, ρb = 0.85 fc' β1 600
fy 600 + fy
= 0.85 x 30 x 0.85 600
390 600 + 390
ρb = 0.0336829837

Asumsi Tulangan
dengan ( ρ- ρ' ) = 0.5 ρb = 0.5 x 0.0337 = 0.0168

( As - As' ) = ( ρ- ρ' )bd = 0.0168 x 150 x 210 = 530.51

Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Tekan leleh, sehingga.


tinggi blok tegangan tekan a= ( As - As' ) fy = 530.51 x 390 = 54.090909091
0.85 fc' b 0.85 x 30 x 150

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) = 530.51 x 390 x 210 - 54.091


( )
2 2
= 37852879.649 Nmm = 37.853 kNm

Mn2 = Mn - Mn1 = 34.109 - 38 = 3.7 kNm = 3744379.649 Nmm


As' = 3744379.6 = 3744379.6 = 80.00811215 mm2
390 (d-d') 390 * 210 - 90

As' Tulangan Tekan 2D 12 = 226.08 mm² .....ok

sehingga :
Mn2 = As' . fy ( d - d' ) = 226.08 x 390 ( 210 - 90 )
= 10580544 Nmm = 10.581 kNm

Mn1 = Mn - Mn2 = 34.109 - 10.581 = 23.5 kNm

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) atau Mn1 = 0.85 fc' ab (d- a ) didapat persamaan :
2 2

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) atau ( As - As' ) = Mn1


2 fy x (d- a )
2
= 23527956.0
390 x 310 - 54.1
( )
2
As1 = 213.21 mm²

As = As1 + As' = 213.208 + 226.08 = 439.3 mm²


As Tulangan Tarik As = 3D 14 = 461.58 mm² ....ok.

» Kontrol Asumsi Tulangan Leleh :


Berdasarkan Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Tekan leleh, sehingga.
a= (As -As') fy = 235.50 x 390 = 24.01 mm
0.85 fc' b 0.85 x 30 x 150

ey = fy = 390 = 0.0020 c = a = 28.249135


Es 2E+05 β1

● Tulangan Tarik
es = d-c ec = 310 - 28.2 0.003 = 0.0299 > ey tulangan tarik leleh
c 28.2

● Tulangan Tekan
es' = c - d' ec = 28.249 - 90 0.003 = -0.00656 > ey tulangan tekan belum leleh
c 28.2
B. 1. TUMPUAN LAPANGAN
» Momen Nominal :
Mnk = Muk = 27.4304 = 0 kNm → 0 Nmm
Ф 0.8

» Rencana Penulangan :
Rasio tulangan seimbang, ρb = 0.85 fc' β1 600
fy 600 + fy
= 0.85 x 30 x 0.85 600
390 600 + 390
ρb = 0.0336829837
Asumsi Tulangan
dengan ( ρ- ρ' ) = 0.5 ρb = 0.5 x 0.0337 = 0.0168

( As - As' ) = ( ρ- ρ' )bd = 0.0168 x = x 0 = #VALUE!

Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Tekan leleh, sehingga.


tinggi blok tegangan tekan a= ( As - As' ) fy = #VALUE! x 390 = #VALUE!
0.85 fc' b 0.85 x 30 x =

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) = #VALUE! x 390 x 0- ###


( )
2 2
= #VALUE! Nmm = #VALUE! kNm

Mn2 = Mn - Mn1 = 0- ### = #VALUE! kNm = #VALUE! Nmm


As' = #VALUE! = #VALUE! = #VALUE! mm2
390 (d-d') 390 * 0- 0

As' Tulangan Tekan 2D 12 = 226.08 mm² #VALUE!

sehingga :
Mn2 = As' . fy ( d - d' ) = 226.08 x 390 ( 0- 0 )
= 0 Nmm = 0.000 kNm

Mn1 = Mn - Mn2 = 0- 0.000 = 0.0 kNm

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) atau Mn1 = 0.85 fc' ab (d- a ) didapat persamaan :
2 2

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) atau ( As - As' ) = Mn1


2 fy x (d- a )
2
= 0.0
390 x 310 - ###
( )
2
As1 = ### mm²

As = As1 + As' = #VALUE! + 226.08 = #VALUE! mm²


As Tulangan Tarik As = 3D 13 = 397.995 mm² #VALUE!

» Kontrol Asumsi Tulangan Leleh :


Berdasarkan Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Tekan leleh, sehingga.
a= (As -As') fy = 171.92 x 390 = #VALUE! mm
0.85 fc' b 0.85 x 30 x =

ey = fy = 390 = 0.0020 c = a = #VALUE!


Es 2E+05 β1

● Tulangan Tarik
es = d-c ec = 310 - ### 0.003 = ### > ey ###
c ###

● Tulangan Tekan
es' = c - d' ec = ### - 90 0.003 = ### > ey ###
c ###
C. 1. TUMPUAN KANAN
» Momen Nominal :
Mnk = Muk = 0.9095 = 1.136875 kNm → 1136875 Nmm
Ф 0.8

» Rencana Penulangan :
Rasio tulangan seimbang, rb = 0.85 fc' β1 600
fy 600 + fy
= 0.85 x 30 x 0.85 600
390 600 + 390
rb = 0.0336829837

Asumsi Tulangan Tunggal,


dengan ( r- r' ) = 0.5 rb = 0.5 x 0.0337 = 0.0168

As1 = ( As - As' ) = ( r- r' ) bd = 0.0168 x 150 x 210 = 530.51 mm²

Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Tekan leleh, sehingga.


tinggi blok tegangan tekan a= ( As - As' ) fy = 530.51 x 390 = 54.090909091 mm
0.85 fc' b 0.85 x 30 x 150
Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) = 530.51 x 390 x 210 - 54.091
( )
2 2
= 37852879.649 Nmm = 37.853 kNm

Mn2 = Mn - Mn1 = 1.1369 - 38 = -36.7 kNm

As = 2D 20 = 628 mm² ....ok.

sehingga :
Mn2 = As' . fy ( d - d' ) = 628 x 0 ( 0- 90 )
= 0 Nmm = 0.000 kNm

Mn1 = Mn - Mn2 = 0- 0= 0.0 kNm

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) atau Mn1 = 0.85 fc' ab (d- a ) didapat persamaan :
2 2
( 0.425 fc' b ) a² - ( 0.85 fc' bd ) a + Mn1 = 0
#REF! a² - 1581000 a + 0.0 = 0
a² - #REF! a + #REF! = 0
a = #REF!

Mn1 = ( As - As' ) fy (d- a ) atau ( As - As' ) = Mn1


2 fy x (d- a )
2
= 0.0
390 x 310 - #REF!
( )
2
As1 = #REF! mm²

As = As1 + As' = #REF! + 628 = #REF! mm²


As = 2D 16 = 401.92 mm² #REF!

» Kontrol Asumsi Tulangan Leleh :


Berdasarkan Asumsi Tulangan Tarik dan Tulangan Tekan leleh, sehingga.
a= (As -As') fy = 628.00 x 390 = 64.03 mm
0.85 fc' b 0.85 x 30 x 150

ey = fy = 390 = 0.0020 c = a = 75.331027


Es 200000 β1

● Tulangan Tarik
es = d-c = 210 - 75.3 = 0.0054 > ey tulangan tarik leleh
ec 0.003
c 75.3

● Tulangan Tekan
es' = c - d' = 75.331 - 90.0 = -0.0006 > ey tulangan tekan belum leleh
ec 0.003
c 75.3

Tumpuan Kiri Lapangan Tumpuan Kanan


As' 390 * 210 As 0 0 0 As' 2 D 20
As 0 0 0 As' 390 * 0 As 2 D 16
D. Perhitungan Tulangan Geser

1055.89 kg 2734.04 kg

1/5 L

390.00 260

1300
» Tulangan Geser Kanan
data - data balok :
h = 300 mm
b = 150 mm
d = 210 mm
d' = 90 mm
fc' = 30 mpa → β1 = 0.85
fy = 390 mpa

» Tulangan Geser Tumpuan

Vu = 2734.04 kg = 27340.4 N

Vn = Vu = 27340.4 = 45567.3 N
Ø 0.6
Vc = 1/6 √ f'c * b * d
= 1/6 √ 30 * 150 * 210
= 28755.4342690212 N

Vs = Vn - Vc = 45567.3 - 28755.434269 = 16811.9 N

periksa Vu > fvs :

Vu = Vu = 27340.4 = 0.8679 mpa


b.d 150 x 210

Vc = Vc = 28755.4342690212 = 0.9129 mpa


b.d 150 x 210
fvc = 0.6 x 0.9129 = 0.5477

Vu > fvc perlu tulangan geser

dipakai tulangan sengkang Ф = 10 mm


Av = 2(1/4*π*d2)
= 2 ( 1/4 * 3.14 * 10 2
)
= 157 mm2

jarak tulangan sengkang


Av * fy * d
S =
Vs
157 * 390 * 210
=
16811.9
= 764.833 mm

jadi dipakai tulangan = Ф 10 - 760 mm = 240 mm


< 24 kali diameter batang tulangan sengkang; SNI 2847:2013
» Tulangan Geser Lapangan

Vu = 1055.89 kg = 10558.9 N

Vn = Vu = 10558.9 = 17598.2 N
Ø 0.6
Vc = 1/6 √ f'c * b * d
= 1/6 √ 30 * 150 * 210
= 28755.4342690212 N

Vs = Vn - Vc = 17598.2 - 28755.434269 = -11157.3 N

periksa Vu > fvs :

Vu = Vu = 10558.9 = 0.3352 mpa


b.d 150 x 210

Vc = Vc = 28755.4342690212 = 0.9129 mpa


b.d 150 x 210
fvc = 0.6 x 0.9129 = 0.5477

Vu > fvc tidak perlu tulangan geser


2. Penulangan kolom Lantai 1
~ Mengecek pengaruh kelangsingan kolom
Untuk komponen struktur tekan yang tidak ditahan terhadap goyangan ke samping, pengaruh
kelangsingan dapat diabaikan jika memenuhi :

Pu = 1128.96 kg = 11.2896 kN fc' = 30 mpa


Mu = 661.58 kgm = 0.66158 tonm fy = 390 mpa
b = 30 cm = 300 mm = HASIL DARI SAP
h = 30 cm = 300 mm =
Ag = 900 cm² = 90000 mm²

k . Lu
< 22 SK. SNI T - 15 - 1991 - 03. 33 11 4)
r
dimana :
k = faktor tekuk = 1
lu = panjang kolom = 3.5
I 1/ 12 . 30 . 30 3
r = radius girasi = = = 8.66025403784439
A 30 . 30
atau r = 0,3 . h. = 0.3 . 30 = 9

Jadi :
k . Lu 1. 3.5
= = 38.89 > 22
r 0.09

Berarti faktor kelangsingan tak dapat diabaikan

~ Faktor pembesar momen (d)

Cm
d = > 1
Pu
1 -
f . Pc

Dimana : Cm = 1 (konservatif)
Pu = 1.12896 ton
p2 . EI
Pc =
(k . Lu) 2

Ec . Ig
EI =
2,5 . (1 + bd)
Ec = 4700 . fc' = 4700 30 = 25742.960 Mpa = 2574296.0 t/m2
Ig = 1/12 . b. h3 =
1
Ig = . 0.3 . 0.3 3 = 0.000675 m4
12
1,2 . qdl 1.2 . 6135.9
Bd = = = 0.671625127245263
1,2 . qdl + 1,6 . qll 1.2 . 6135.9 + 1.6 . 2250
diperoleh :
2574296.0 . 0.000675
EI = = 415.79892174717
2.5 . ( 1+ 0.671625127245263 )

p 2
. 415.79892174717
Pc = = 334.66212643742
1. 3.5 2

1
d = = 1.0 ≥ 1 Ok !!!
1.12896
1 -
0.65 . 334.66212643742

Penulangan untuk kolom


Mu = 0.66158 tm
Mc = d . Mu
= 1.0 x 0.66158 = 0.665031443845706 tm

Hitung :
Pu 1.12896
Pn perlu = = = 1.73686153846154 ton
f 0.65

Mc 0.6650
Mn perlu = = = 1.02312529822416 tm
f 0.65

Eksentrisitas :
Mn perlu 1.02312529822416
e = = = 0.589065550458569 = 589.065550458569
Pn perlu 1.73686153846154

emin = 15 + 0,03 . h. = 15 + 0.03 . 300 = 24

Syarat : emin < e Ok !!!

Hitung nilai r
~ Sumbu vertikal
Pu 11.2896
= = 7.56802413273E-06
f . Ag . 0,85 . fc' 0.65 . 300 . 300 . 0.85 . 30

~ Sumbu horizontal
Pu e 589.065550458569
. = 7.56802413273E-06 . = 1.4860207672101E-05
f . Ag . 0,85 . Fc' h 300

Dari diagram interaksi kolom, diperoleh :


b = 1.2
r = 0.006

Maka, r = b . r = 1.2 x 0.006 = 0.0072


Hitung luas tulangan :
Ast = r . Ag
= 0.0072 . 300 . 300
= 648 mm2

Ast = 4D 19 = 1133.54 mm² ....ok.


» kontrol rasio tulangan :
0.01 < rg = Ast = 1133.54 = 0.0125948889 < 0.08 memenuhi syarat rasio tulangan
Ag 90000

» kontrol jarak spasi antar sengkang :


dipakai diameter sengkang = 10 mm
s ≤ 48 x 10 = 480 mm
s ≤ 16 x 19 = 304 mm
s ≤ b = 300 mm
sehingga diambil s = 300 mm
jarak antar tulangan pokok ( tidak boleh lebih besar dari = 300 mm
jarak bersih = 300 - 2 x 40 - 2x 10 - 2x 19 = 162 < 300 ....ok.
1
Preliminary Design

tebal plat = 0.15 m OV1 =


beban hidup = 300 kg/m2 L1 =
beban mati = 400 kg/m2 L2 =
beban terpusat = 5 ton L3 =
= 5000 kg OV2 =
OV3 =
OV4 =

Data
tegangan tekan beton fc = 25 Mpa
tegangan leleh baja Polos fy = 240 Mpa
tegangan leleh baja Ulir fy = 390 Mpa
Berat jenis beton bertulang = 2400 kg/m3

analisa dimensi balok

Balok Portal Arah X


Ujung menerus kantilever
OV1 = 1300 cm OV2 =
h= 1300 = 162.5 mm h=
8
= 162.5 x ( 0.4 + 390 ) =
700
= 155.536 =
b= h = 77.7679 mm b=
2
Dimensi untuk OV1 = 20 / 40 Dimensi untuk OV2

Kedua ujung menerus


L1 = 3700 cm L2 =
h= 3700 = 176 mm h=
21
= 176 x ( 0.4 + 390 ) =
700
= 168.457 =
b= h = 84 mm b=
2
Dimensi untuk L1 = 15 / 30 Dimensi untuk L2

Balok Portal Arah Y


Ujung menerus kantilever
OV3 = 1000 cm
h= 1000 = 125 mm
8
= 125 x ( 0.4 + 390 )
700
= 119.643
b= h = 59.8214 mm
2
Dimensi untuk OV3 = 15 / 30

OV4 = 1000 cm
h= 1000 = 125 mm
8
= 125 x ( 0.4 + 390 )
700
= 119.643
b= h = 59.8214 mm
2
Dimensi untuk OV4 = 15 / 30

kedua ujung menerus


L3 = 2000 cm
h= 2000 = 95 mm
21
= 95 x ( 0.4 + 390 )
700
= 90.9286
b= h = 45.4643 mm
2
Dimensi untuk L3 = 20 / 40

Preliminary design
untuk kolom

Beban Mati = 3.75 x 2 x 400 kg/m2


Beban Plat = 3.75 x 2 x 0.15 x
Balok 20x40 = 0.15 x( 0.3 - 0.15 )x
Balok 15x20 = 0.2 x( 0.4 - 0.15 )x
Balok 15x20 = 0.15 x( 0.3 - 0.15 )x
Balok 20x40 = 0.15 x( 0.3 - 0.15 )x
Beban Hidup = 2 x 3.75 x 300 kg/m2

qU = 1,2 qD + 1,6 qL
= 1,2 . 6135.9 + 1,6 . 2250
= 10963 kg

Beban Ultimate = 10963.08 kg


Beban Terpusat = 1.6 x 5000 = 4000 kg +
2 14963.08 kg

Menurut SNI 03-2847-2002 untuk komponen struktur dengan tulangan sengkang ikat maka Ф 0.7
karena agar kolom dapat menahan gaya momen diambil Ф = 0.35

Mutu beton 25.0 mpa = 250 kg/cm2

Rencana awal A = W
Ф x f'c
14963 kg
0.35 x 250

Ukuran Kolom (tinjauan gambar ada di autocad)

b = h
Adapun A = bxh
= hxh
171 = h^2
13.076950277929 = h
h = 13.1 cm = b 14

Dimensi ukuran Kolom = 14 / 14


Pola pembebanan portal

Beban mati dead load


Bidang pembebanan 1.1&1.2
Plat = 0.15 *
Beban mati = 1*

qek = 1/3 qx.lx


= 1/3 3600400.0 *

Bidang pembebanan 2.1=2.2


Plat = 0.15 *
Beban mati = 1*

qek = ( 0.7 - 4
3
= 0.7 - 0.031671283471838

Bidang pembebanan 3.1=3.2


Plat = 0.15 *
Beban mati = 1*

qek = ( x - 4
3
= 0.7 - 0.033406379352325

Bidang pembebanan 4.1=4.2


Plat = 0.15 *
Beban mati = 1*

qek = 1/3 qx.lx


= 1/3 3600400.0 *

Beban Hidup (live load)


Beban mati Live Load
Bidang pembebanan 1.1&1.2
Plat = 0.15 *
Beban Hidup = 1*

qek = 1/3 qx.lx


= 1/3 3600300.0 *

Bidang pembebanan 2.1=2.2


Plat = 0.15 *
Beban Hidup = 1*

qek = ( 0.7 - 4
3
= 0.7 - 0.031671283471838

Bidang pembebanan 3.1=3.2


Plat = 0.15 *
Beban Hidup = 1*

qek = ( x - 4
3
= 0.7 - 0.033406379352325

Bidang pembebanan 4.1=4.2


Plat = 0.15 *
Beban Hidup = 1*

qek = 1/3 qx.lx


= 1/3 3600300.0 *
1.3 m = 1300 mm
3.7 m = 3700 mm
3.8 m = 3800 mm
2 m = 2000 mm
1.4 m = 1400 mm
1 m = 1000 mm
1 m = 1000 mm

= 2500000 kg/m2
= 24000000 kg/m2
= 39000000 kg/m2

1400 cm
1400 = 175 mm
8
175 x ( 0.4 + 390 )
700
167.5
h = 83.75 mm
2
ensi untuk OV2 = 20 / 40

3800 cm
3800 = 181 mm
21
181 x ( 0.4 + 390 )
700
173.242857
h = 86.6214 mm
2
mensi untuk L2 = 15 / 30
= 3000 kg
2400 = 2700 kg
1 x 2400 = 54 kg
1.9 x 2400 = 228 kg
1 x 2400 = 54 kg
1.85 x 2400 = 99.9 kg +
6135.9 kg
= 2250 kg

= 171.006628571429 cm²

cm
1* 2.4E+07 = 3600000 kg/m
400 = 400.0 kg/m
qx = 3600400.0 kg/m
1.900

1.4 = 1,680,186.7 kg/m

1* 2.4E+07 = 3600000 kg/m


400 = 400.0 kg/m
qx = 3600400.0 kg/m 1.850

x3 * qx
l
2

0.031671283471838 * ### = 2406250.71099 kg/m

1* 2.4E+07 = 3600000 kg/m


400 = 400 kg/m
qx = 3600400 kg/m

x3 * qx
l
2

0.033406379352325 * ### = 2400003.67178 kg/m

1* 2.4E+07 = 3600000 kg/m


400 = 400 kg/m
qx = 3600400 kg/m
1.300 = 1,560,173.3 kg/m

1* 2.4E+07 = 3600000 kg/m


300 = 300.0 kg/m
qx = 3600300.0 kg/m
#REF!

1.4 = 1,680,140.0 kg/m

1* 2.4E+07 = 3600000 kg/m


300 = 300.0 kg/m
qx = 3600300.0 kg/m #REF!

x3 * qx
l2
0.031671283471838 * ### = 2406183.87812 kg/m

1* 2.4E+07 = 3600000 kg/m


300 = 300 kg/m
qx = 3600300 kg/m

x3 * qx
l
2

0.033406379352325 * ### = 2399937.01242 kg/m

1* 2.4E+07 = 3600000 kg/m


300 = 300 kg/m
qx = 3600300 kg/m

1.300 = 1,560,130.0 kg/m


-
-
-
-
-

Dimensi kolom

1.85 1.9

JANGAN DITULIS SAMA DIAPUS!!


Pola pembebanan portal
0.7 0.7

1.4 1.1 1.2

Beban mati dead load


Bidang pembebanan 1.1&1.2
0.7 Plat
Beban mati
3.8 2.1 2.2
2.4
qek =
=
0.7

0.7 Bidang pembebanan 2.1


Plat
3.7 3.1 3.2 Beban mati
2.3

qek =
0.7 =

1.3 4.1 4.2 0.65

Bidang pembebanan 2.2


0.7 0.7 Plat
Beban mati

qek = (

Bidang pembebanan 3.1=3.2


Plat
Beban mati

qek =
=

Beban mati Live Load


Bidang pembebanan 1.1&1.2
Plat
Live Load

qek =
=

Bidang pembebanan 2.1


Plat
Live Load

qek =
=

Bidang pembebanan 2.2


Plat
Live Load

qek = (

Bidang pembebanan 3.1=3.2


Plat
Live Load

qek =
=
= #REF!
= #REF!
= #REF!
= #REF!
= #REF!

15 / 30
15 / 30
20 / 40

15 / 30
dead load
banan 1.1&1.2
= 0.15 * 1* 2E+07 = 3600000 kg/m
= 1* 400 = 400.0 kg/m
qx = ### kg/m

1/3 qx.lx
1/3 ### * 1 = ### kg/m

= 0.15 * 1* 2E+07 = 3600000 kg/m


= 1* 400 = 400.0 kg/m
qx = ### kg/m

1/3 qx.lx
1/3 ### * 1 = ### kg/m

= 0.15 * 1* 2E+07 = 3600000 kg/m


= 1* 400 = 400 kg/m
qx = 3600400 kg/m

x - 4 x3 * qx
3l2

0.5 - 0.041666666667 * ### = 1650183 kg/m

banan 3.1=3.2
= 0.15 * 1* 2E+07 = 3600000 kg/m
= 1* 400 = 400 kg/m
qx = 3600400 kg/m

1/3 qx.lx
1/3 ### * 1.000 = ### kg/m

Live Load
banan 1.1&1.2
= 0.15 * 1* 2E+07 = 3600000 kg/m
= 1* 300 = 300.0 kg/m
qx = ### kg/m

1/3 qx.lx
1/3 ### * 1 = ### kg/m

= 0.15 * 1* 2E+07 = 3600000 kg/m


= 1* 300 = 300.0 kg/m
qx = ### kg/m

1/3 qx.lx
1/3 ### * 1 = ### kg/m

= 0.15 * 1* 2E+07 = 3600000 kg/m


= 1* 300 = 300 kg/m
qx = 3600300 kg/m

x - 4 x3 * qx
3l2

0.5 - 0.04167 * ### = 1650138 kg/m

banan 3.1=3.2
= 0.15 * 1* 2E+07 = 3600000 kg/m
= 1* 300 = 300 kg/m
qx = 3600300 kg/m

1/3 qx.lx
1/3 ### * 1.000 = ### kg/m
kg
kg
kg
kg
kg
0.5 0.5

1 1.1 1.2

0.5

2 2.1 2.2
1.000 1
1

0.5

1 3.1 3.2 0.5

#REF!
PERENCANAAN PLAT

A. Perencanaan Plat

1.3 3.7 3.8 1.4

C1 B1 B2 C2

D1 A1 A2 D2

C3 B3 B4 C4

A. Data data
- tebal plat lantai = 150 mm
- Selimut beton = 40 mm
- Mutu beton fc = 25 mpa
- Mutu baja f'y = 240 mpa
- Ф tulangan utama = 8 mm
- Ф tulangan bagi = 8 mm

B. Perhitungan pembebanan plat

a. Beban Hidup ( qL )
Beban hidup fungsi gedung untuk atap tiap 1 m = 300 kg/m

b. Beban Mati ( qD ) tiap 1 m = 400 kg/m

c. Beban Ultimate ( qU )
Untuk tinjauan lebar 1 m pelat maka :

qU = 1,2 qD + 1,6 qL
= 1,2 . 400 + 1,6 . 300
= 960 kg/m²

C. Perhitungan rasio tulangan


- m fy 240
= = = 11.29
0,85 f'c 0.85 * 25.0

- rb = 0.85 x b1 x f’c 600


fy 600 + fy
= 0.85 x 0.85 x 25.0 600 = 0.054
240 600 + 240

- rmax = 0.75 rb = 0.75 x 0.054 = 0.0403

- rmin = 1.4 = 1.4 = 0.0058


fy 240

Penulangan plat Type A1 = A2 = diambil yang terbesar


Perhitungan momen menggunakan tabel 13.3.1 momen di dalam pelat persegi.
digunakan luasan pelat terbesar
KONDISI : Lx<Ly

2.0 m

#REF!

3.8 m

Panjang bentang plat arah x, Lx = 2.00


Panjang bentang plat arah y, Ly = 3.80
Tebal plat lantai, h= 150.00
Koefisien momen plat untuk : Ly / Lx = 1.9 maka desain sebagai pelat
Lapangan x Clx = 40
Lapangan y Cly = 12
Tumpuan x Ctx = 83
Tumpuan y Cty = 57

Mlx = 0,001.qu . Lx2 . X = 0.001 x 960 x 2.00 ² x 40


Mly = 0,001.qu . Lx2 . X = 0.001 x 960 x 2.00 ² x 12
Mtx = 0,001.qu . Lx2 . X = 0.001 x 960 x 2.00 ² x 83
Mty = 0,001.qu . Lx2 . x = 0.001 x 960 x 2.00 ² x 57

Penulangan lapangan arah x


- Mu = 153.6 kg.m = 1536000 N.mm

- Mn = Mu = 1536000 = 1920000 N.mm


Ø 0.8
perhitungan tinggi efektif :
- dx = h – d’ - ½ Ø
= 150 - 40 - 4 = 106 mm

- Mn 1920000
Rn = =
b * dx2 0.85 * 1000 * 106 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
)

1 2 *
= [ 1 - ( 1 -
11.29 240

= 0.00084

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0008 * 1000 * 106
= 89.21 mm 2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 89.21 = 1.7758 → 2 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 500 mm


2

As yang timbul = As Ф x n
= 100.48 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 500 mm

Penulangan lapangan arah y


- Mu = 46.08 kg.m = 460800 N.mm

- Mn = Mu = 460800 = 576000 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 150 - 40 - 4 = 106 mm
- Mn 576000
Rn = =
b * dx2 0.85 * 1000 * 106 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
)

1 2 *
= [ 1 - ( 1 -
11.29 240

= 0.00025

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0003 * 1000 * 106
= 26.67 mm2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 26.67 = 0.531 → 1 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 1000 mm


1

As yang timbul = As Ф x n
= 50.24 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 1000 mm

Penulangan Tumpuan arah x


- Mu = 318.72 kg.m = 3187200 N.mm

- Mn = Mu = 3187200 = 3984000 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 150 - 40 - 4 = 106 mm

- Mn 3984000
Rn = =
b * dx 2
0.85 * 1000 * 106 2

Rasio penulangan perlu ,


- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
)

1 2 *
= [ 1 - ( 1 -
11.29 240

= 0.00176

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0018 * 1000 * 106
= 186.08 mm2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 186.08 = 3.7039 → 4 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 250 mm


4

As yang timbul = As Ф x n
= 200.96 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 250 mm

Penulangan tumpuan arah y


- Mu = 218.88 kg.m = 2188800 N.mm

- Mn = Mu = 2188800 = 2736000 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 150 - 40 - 4 = 106 mm

- Mn 2736000
Rn = =
b * dx 2
0.85 * 1000 * 106 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
)
1 2 *
= [ 1 - ( 1 -
11.29 240

= 0.00120

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0012 * 1000 * 106
= 127.39 mm2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 127.39 = 2.5356 → 3 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 333 mm


3

As yang timbul = As Ф x n
= 150.72 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 333 mm

Batasan Spasi Tulangan menurut pasal 7.6 SNI-2847-2002 & SNI-2847-2013 = 250
Mlx = Ф 8- 500 = 300
Mly = Ф 8- 1000 = 300
Mtx = Ф 8- 250
Mty = Ф 8- 333

Penulangan plat Type B1 = B2 = B3 = B4 = diambil yang terbesar


Perhitungan momen menggunakan tabel 13.3.1 momen di dalam pelat persegi.
digunakan luasan pelat terbesar
KONDISI : Lx<Ly

1.0 m

#REF!

3.8 m
Panjang bentang plat arah x, Lx = 1.00
Panjang bentang plat arah y, Ly = 3.80
Tebal plat lantai, h= 150.00
Koefisien momen plat untuk : Ly / Lx = 3.8 maka desain sebagai pelat
Lapangan x Clx = 63
Lapangan y Cly = 13
Tumpuan x Ctx = 125
Tumpuan y Cty = 79

Mlx = 0,001.qu . Lx2 . X = 0.001 x 960 x 1.00 ² x 63


Mly = 0,001.qu . Lx2 . X = 0.001 x 960 x 1.00 ² x 13
Mtx = 0,001.qu . Lx2 . X = 0.001 x 960 x 1.00 ² x 125
Mty = 0,001.qu . Lx2 . x = 0.001 x 960 x 1.00 ² x 79

Penulangan lapangan arah x


- Mu = 60.48 kg.m = 604800 N.mm

- Mn = Mu = 604800 = 756000 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 150 - 40 - 4 = 106 mm

- Mn 756000
Rn = =
b * dx 2
0.85 * 1000 * 106 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
)

1 2 *
= [ 1 - ( 1 -
11.29 240

= 0.00033

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0003 * 1000 * 106
= 35.03 mm2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm
Jumlah tulangan n = 35.03 = 0.6972 → 1 bh
50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 1000 mm


1

As yang timbul = As Ф x n
= 50.24 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 1000 mm

Penulangan lapangan arah y


- Mu = 12.48 kg.m = 124800 N.mm

- Mn = Mu = 124800 = 156000 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 150 - 40 - 4 = 106 mm

- Mn 156000
Rn = =
b * dx 2
0.85 * 1000 * 106 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
)

1 2 *
= [ 1 - ( 1 -
11.29 240

= 0.00007

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0001 * 1000 * 106
= 7.22 mm2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 7.22 = 0.1437 → 1 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 1000 mm


1
As yang timbul = As Ф x n
= 50.24 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 1000 mm

Penulangan Tumpuan arah x


- Mu = 120 kg.m = 1200000 N.mm

- Mn = Mu = 1200000 = 1500000 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 150 - 40 - 4 = 106 mm

- Mn 1500000
Rn = =
b * dx 2
0.85 * 1000 * 106 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
)

1 2 *
= [ 1 - ( 1 -
11.29 240

= 0.00066

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0007 * 1000 * 106
= 69.63 mm2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 69.63 = 1.3859 → 2 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 500 mm


2

As yang timbul = As Ф x n
= 100.48 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 500 mm


Penulangan tumpuan arah y
- Mu = 75.84 kg.m = 758400 N.mm

- Mn = Mu = 758400 = 948000 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 150 - 40 - 4 = 106 mm

- Mn 948000
Rn = =
b * dx 2
0.85 * 1000 * 106 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
)

1 2 *
= [ 1 - ( 1 -
11.29 240

= 0.00041

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0004 * 1000 * 106
= 43.94 mm2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 43.94 = 0.8747 → 1 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 1000 mm


1

As yang timbul = As Ф x n
= 50.24 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 1000 mm

Batasan Spasi Tulangan menurut pasal 7.6 SNI-2847-2002 & SNI-2847-2013 = 250
Mlx = Ф 8- 1000 = 300
Mly = Ф 8- 1000 = 300
Mtx = Ф 8- 500 = 300
Mty = Ф 8- 1000 = 300

Penulangan plat Type C1 = C2 = C3 = C4 = diambil yang terbesar


Perhitungan momen menggunakan tabel 13.3.1 momen di dalam pelat persegi.
digunakan luasan pelat terbesar
KONDISI : Lx<Ly

1.0 m

#REF!

1.4 m

Panjang bentang plat arah x, Lx = 1.00


Panjang bentang plat arah y, Ly = 1.40
Tebal plat lantai, h= 150.00
Koefisien momen plat untuk : Ly / Lx = 1.4 maka desain sebagai pelat
Lapangan x Clx = 45
Lapangan y Cly = 26
Tumpuan x Ctx = 98
Tumpuan y Cty = 77

Mlx = 0,001.qu . Lx2 . X = 0.001 x 960 x 1.00 ² x 45


Mly = 0,001.qu . Lx2 . X = 0.001 x 960 x 1.00 ² x 26
Mtx = 0,001.qu . Lx2 . X = 0.001 x 960 x 1.00 ² x 98
Mty = 0,001.qu . Lx2 . x = 0.001 x 960 x 1.00 ² x 77

Penulangan lapangan arah x


- Mu = 43.2 kg.m = 432000 N.mm

- Mn = Mu = 432000 = 540000 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 150 - 40 - 4 = 106 mm

- Mn 540000
Rn = =
b * dx 2
0.85 * 1000 * 106 2
Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
)

1 2 *
= [ 1 - ( 1 -
11.29 240

= 0.00024

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0002 * 1000 * 106
= 25.01 mm2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 25.01 = 0.4977 → 1 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 1000 mm


1

As yang timbul = As Ф x n
= 50.24 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 1000 mm

Penulangan lapangan arah y


- Mu = 24.96 kg.m = 249600 N.mm

- Mn = Mu = 249600 = 312000 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 150 - 40 - 4 = 106 mm

- Mn 312000
Rn = =
b * dx2 0.85 * 1000 * 106 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
)
1 2 *
= [ 1 - ( 1 -
11.29 240

= 0.00014

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0001 * 1000 * 106
= 14.44 mm 2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 14.44 = 0.2874 → 1 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 1000 mm


1

As yang timbul = As Ф x n
= 50.24 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 1000 mm

Penulangan Tumpuan arah x


- Mu = 94.08 kg.m = 940800 N.mm

- Mn = Mu = 940800 = 1176000 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 150 - 40 - 4 = 106 mm

- Mn 1176000
Rn = =
b * dx 2
0.85 * 1000 * 106 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
)

1 2 *
= [ 1 - ( 1 -
11.29 240
= 0.00051

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0005 * 1000 * 106
= 54.54 mm 2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 54.54 = 1.0856 → 2 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 500 mm


2

As yang timbul = As Ф x n
= 100.48 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 500 mm

Penulangan tumpuan arah y


- Mu = 73.92 kg.m = 739200 N.mm

- Mn = Mu = 739200 = 924000 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 150 - 40 - 4 = 106 mm

- Mn 924000
Rn = =
b * dx2 0.85 * 1000 * 106 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
)

1 2 *
= [ 1 - ( 1 -
11.29 240

= 0.00040

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0004 * 1000 * 106
= 42.83 mm2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 42.83 = 0.8525 → 1 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 1000 mm


1

As yang timbul = As Ф x n
= 50.24 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 1000 mm

Batasan Spasi Tulangan menurut pasal 7.6 SNI-2847-2002 & SNI-2847-2013 = 250
Mly = Ф 8- 1000 = 300
Mly = Ф 8- 1000 = 300
Mtx = Ф 8- 500 = 300
Mty = Ф 8- 1000 = 300

Penulangan plat Type D1 = D2 = diambil yang terbesar


Perhitungan momen menggunakan tabel 13.3.1 momen di dalam pelat persegi.
digunakan luasan pelat terbesar
KONDISI : Lx<Ly

1.4 m

#REF!

2.0 m

Panjang bentang plat arah x, Lx = 1.40


Panjang bentang plat arah y, Ly = 2.00
Tebal plat lantai, h= 150.00
Koefisien momen plat untuk : Ly / Lx = 1.4 maka desain sebagai pelat
Lapangan x Clx = 36
Lapangan y Cly = 17
Tumpuan x Ctx = 77
Tumpuan y Cty = 58

Mlx = 0,001.qu . Lx2 . X = 0.001 x 960 x 1.40 ² x 36


Mly = 0,001.qu . Lx2 . X = 0.001 x 960 x 1.40 ² x 17
Mtx = 0,001.qu . Lx2 . X = 0.001 x 960 x 1.40 ² x 77
Mty = 0,001.qu . Lx2 . X = 0.001 x 960 x 1.40 ² x 58

Penulangan lapangan arah x


- Mu = 67.738 kg.m = 677376 N.mm

- Mn = Mu = 67.7376 = 84.672 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 150 - 40 - 4 = 106 mm

- Mn 85
Rn = =
b * dx 2
0.85 * 1000 * 106 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
)

1 2 *
= [ 1 - ( 1 -
11.29 240

= 0.00000

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0000 * 1000 * 106
= 0.00 mm2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 0.00 = 8E-05 → 1 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 1000 mm


1

As yang timbul = As Ф x n
= 50.24 mm² > As oke
Dipakai tulangan Ø 8- 1000 mm

Penulangan lapangan arah y


- Mu = 31.987 kg.m = 319872 N.mm

- Mn = Mu = 319872 = 399840 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 150 - 40 - 4 = 106 mm

- Mn 399840
Rn = =
b * dx 2
0.85 * 1000 * 106 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
)

1 2 *
= [ 1 - ( 1 -
11.29 240

= 0.00017

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0002 * 1000 * 106
= 18.51 mm 2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 18.51 = 0.3684 → 1 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 1000 mm


1

As yang timbul = As Ф x n
= 50.24 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 1000 mm

Penulangan Tumpuan arah x


- Mu = 144.88 kg.m = 1448832 N.mm
- Mn = Mu = 1448832 = 1811040 N.mm
Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 150 - 40 - 4 = 106 mm

- Mn 1811040
Rn = =
b * dx 2
0.85 * 1000 * 106 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
)

1 2 *
= [ 1 - ( 1 -
11.29 240

= 0.00079

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0008 * 1000 * 106
= 84.13 mm 2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 84.13 = 1.6745 → 2 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 500 mm


2

As yang timbul = As Ф x n
= 100.48 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 500 mm

Penulangan Tumpuan arah y


- Mu = 109.13 kg.m = 1091328 N.mm

- Mn = Mu = 1091328 = 1364160 N.mm


Ø 0.8

perhitungan tinggi efektif :


- dx = h – d’ - ½ Ø
= 150 - 40 - 4 = 106 mm

- Mn 1364160
Rn = =
b * dx 2
0.85 * 1000 * 106 2

Rasio penulangan perlu ,

- 1 2m * Rn
ρ =
m
[ 1 - ( 1 -
fy
)

1 2 *
= [ 1 - ( 1 -
11.29 240

= 0.00060

Luas Tulangan perlu,


As perlu = ρ * b * dx
= 0.0006 * 1000 * 106
= 63.30 mm 2

As Ф 8 = 1/4 π D² = 50 mm

Jumlah tulangan n = 63.30 = 1.2599 → 2 bh


50

Jarak tulangan dalam 1 m1 = 1000 = 500 mm


2

As yang timbul = As Ф x n
= 100.48 mm² > As oke

Dipakai tulangan Ø 8- 500 mm

Batasan Spasi Tulangan menurut pasal 7.6 SNI-2847-2002 & SNI-2847-2013 = 250
Mlx = Ф 8- 1000 = 300
Mly = Ф 8- 1000 = 300
Mtx = Ф 8- 500 = 300
Mty = Ф 8- 500 = 300
1.0

2.0

1.0
m
m
mm
ain sebagai pelat dua arah

= 153.6 kg.m
= 46.08 kg.m
= 318.72 kg.m
= 218.88 kg.m
= 0.201 Mpa

11.29 * 0.201
) ]
240

106
= 0.060 Mpa

11.29 * 0.060
) ]
240

106

= 0.417 Mpa
]

11.29 * 0.417
) ]
240

106

= 0.286 Mpa

]
11.29 * 0.286
) ]
240

106

mm < 3xtebal plat > 450 mm


m
m
mm
ain sebagai pelat satu arah

= 60.48 kg.m
= 12.48 kg.m
= 120 kg.m
= 75.84 kg.m

= 0.079 Mpa

11.29 * 0.079
) ]
240

106
= 0.016 Mpa

11.29 * 0.016
) ]
240

106
= 0.157 Mpa

11.29 * 0.157
) ]
240

106
= 0.099 Mpa

11.29 * 0.099
) ]
240

106

mm < 3xtebal plat > 450 mm


m
m
mm
ain sebagai pelat dua arah

= 43.2 kg.m
= 24.96 kg.m
= 94.08 kg.m
= 73.92 kg.m

= 0.057 Mpa
]

11.29 * 0.057
) ]
240

106

= 0.033 Mpa

]
11.29 * 0.033
) ]
240

106

= 0.123 Mpa

11.29 * 0.123
) ]
240
106

= 0.097 Mpa

11.29 * 0.097
) ]
240
106

mm < 3xtebal plat > 450 mm

m
m
mm
ain sebagai pelat dua arah
= 67.7376 kg.m
= 31.9872 kg.m
= 144.8832 kg.m
= 109.1328 kg.m

= 0.000 Mpa

11.29 * 0.000
) ]
240

106
= 0.042 Mpa

11.29 * 0.042
) ]
240

106
= 0.190 Mpa

11.29 * 0.190
) ]
240

106
= 0.143 Mpa

11.29 * 0.143
) ]
240

106

mm < 3xtebal plat > 450 mm


B. BALOK INDUK
data data :
Momen Tumpuan Kiri :
Momen Lapangan :
Momen Tumpuan Kanan :

data - data balok :


h = 400 mm
b = 200 mm
d = 335 mm
d' = 65 mm
fc' = 25 mpa → β1
fy = 390 mpa
luas tulangan = 567 mm2 = 2

A. 1. TUMPUAN KIRI
» Momen Nominal :
Mnd = Mud = -40.1507
Ф 0.8

» menghitung lebar efektif sayap


be ≤ 1/4 L1 = 1/4 x 3.8x1000=

be ≤ 2 𝑥 8 ℎ𝑓+𝑏𝑤= 16*150+200=

be ≤ 1/2 ( 𝐿2𝑛𝑘𝑖+𝐿2𝑘𝑎)= 1/2 ( 4100 + 4200)

» Momen nominal kapsitas penampang

a= (𝐴𝑠 𝑓𝑦)/(0,85 𝑓𝑐^′ 𝑏𝑒) = (566.77x390)/(0.85x25^950) =

Mnk = ayfy(d-0,5a) = 566.77 x 390 x ( 310- 0,5X 10.949)

» Momen Batas Penampang Muk = ø Mnd = 0.8 x 0,8 50.188375 =

maka didapat Mnk > Mnd,atau Muk > Mud perlu, maka dapatdikatakan desain aman.
» Kontrol luas tulangan

ⱷ luas tulangan aktual As = 567

ⱷ luas tulangan minimum asmin = √(𝑓𝑐′)/4𝑓𝑦 𝑏𝑤 𝑑

asmin = 1,4/𝑓𝑦 𝑏𝑤 𝑑

didapat as minimum 240.512821 mm2

ⱷ luas tulangan maksimum


Rasio tulangan seimbang, rb

rb
es
ⱷ rasio tulangan flens rf

ⱷ rasio tulangan seimbang rb

ⱷ luas tulangan maksimum Asmaks = 0,75 Pb bw d

» UNDER-REINFORCED

» kontrol asumsi tulangan leleh

ⱷ a = 10.949 = 0.033
d 335
ⱷ = ab/d = 𝛽1 600/(600+𝑓𝑦)=
0.85 / ( 600 + 390 ) = 0.5151515

» Diperoleh 𝑎/𝑑<𝑎𝑏/𝑑, atau fs >𝑓𝑦, 𝑎𝑟𝑡𝑖𝑛𝑦𝑎 𝑘𝑒𝑟𝑢𝑛𝑡𝑢ℎ𝑎𝑛 𝑡𝑎𝑟𝑖𝑘

asumsi benar menggunakan tulangan 2 D 19

» CEK KEBUTUHAN LEBAR

b ≥ (2x40) + (2 x 10) + ( 2x 19 ) + ( 1x

» desain tulangan sengkang


vperlu = 54105.3 N
vc = √(𝑓𝑐/6) 𝑋 𝑏 𝑋 𝑑
= (25/6)x200x335 = 55833
vtc = 0.6 X 55833 = 33500

vperlu = 0,65vtc + vs
54105.3 = (0.65 x 33500 ) + Vs
54105.3 = 21775 + Vs
Vs = 54105.3 - 21775
Vs = 32330

Av = 1/4*∏*d^2
Av = 283.385

s = Av x fy x d = 283.385 x 390 x
Vs 32330
= 1145 mm
» cek tulangan sengkang

Vs = Av x fy x d
s
= 283.385 x 390 x 335
1145
= 32330.3

Vts = 0,6 X Vs
Vts = 19398

1 x ( Vtc + Vs) > V perlu


1 ( 19398.18 + 32330.3) > 54105.3
65830 > 54105.3 ok

A. 2. LAPANGAN
» Momen Nominal :
Mnd = Mud = 44.6853
Ф 0.8
» menghitung lebar efektif sayap
be ≤ 1/4 L1 = 1/4 x 3.8x1000=

be ≤ 2 𝑥 8 ℎ𝑓+𝑏𝑤= 16*150+200=

be ≤ 1/2 ( 𝐿2𝑛𝑘𝑖+𝐿2𝑘𝑎)= 1/2 ( 4100 + 4200)

» Momen nominal kapsitas penampang


a= (𝐴𝑠 𝑓𝑦)/(0,85 𝑓𝑐^′ 𝑏𝑒) = (x390)/(0.85x^950) =

Mnk = ayfy(d-0,5a) = 566.77 x 390 x ( 310- 0,5X 10.949)

» Momen Batas Penampang Muk = ø Mnd = 0.8 x 0,8 0 =

maka didapat Mnk > Mnd,atau Muk > Mud perlu, maka dapatdikatakan desain aman.

» Kontrol luas tulangan

ⱷ luas tulangan aktual As = 567

ⱷ luas tulangan minimum asmin = √(𝑓𝑐′)/4𝑓𝑦 𝑏𝑤 𝑑

asmin = 1,4/𝑓𝑦 𝑏𝑤 𝑑

didapat as minimum 240.512821 mm2

ⱷ luas tulangan maksimum


Rasio tulangan seimbang, rb

rb
es
ⱷ rasio tulangan flens rf

ⱷ rasio tulangan seimbang rb

ⱷ luas tulangan maksimum Asmaks = 0,75 Pb bw d

» UNDER-REINFORCED

» kontrol asumsi tulangan leleh

ⱷ a = 10.949 = 0.033
d 335
ⱷ = ab/d = 𝛽1 600/(600+𝑓𝑦)=
0.85 / ( 600 + 390 ) = 0.5151515

» Diperoleh 𝑎/𝑑<𝑎𝑏/𝑑, atau fs >𝑓𝑦, 𝑎𝑟𝑡𝑖𝑛𝑦𝑎 𝑘𝑒𝑟𝑢𝑛𝑡𝑢ℎ𝑎𝑛 𝑡𝑎𝑟𝑖𝑘

asumsi benar menggunakan tulangan 2 D 19


» CEK KEBUTUHAN LEBAR

b ≥ (2x40) + (2 x 10) + ( 2x 19 ) + ( 1x

» desain tulangan sengkang


vperlu = 54105.3 N
vc = √(𝑓𝑐/6) 𝑋 𝑏 𝑋 𝑑
= (25/6)x200x335 = 55833
vtc = 0.6 X 55833 = 33500

vperlu = 0,65vtc + vs
54105.3 = (0.65 x 33500 ) + Vs
54105.3 = 21775 + Vs
Vs = 54105.3 - 21775
Vs = 32330

Av = 1/4*∏*d^2
Av = 283.385

s = Av x fy x d = 283.385 x 390 x
Vs 32330
= 1145 mm
» cek tulangan sengkang

Vs = Av x fy x d
s
= 283.385 x 390 x 335
1145
= 32330.3

Vts = 0,6 X Vs
Vts = 19398

1 x ( Vtc + Vs) > V perlu


1 ( 19398.18 + 32330.3) > 54105.3
65830 > 54105.3 ok

A. 3. TUMPUAN KANAN
» Momen Nominal :
Mnd = Mud = -41.3441
Ф 0.8

» menghitung lebar efektif sayap


be ≤ 1/4 L1 = 1/4 x 3.8x1000=

be ≤ 2 𝑥 8 ℎ𝑓+𝑏𝑤= 16*150+200=

be ≤ 1/2 ( 𝐿2𝑛𝑘𝑖+𝐿2𝑘𝑎)= 1/2 ( 4100 + 4200)

» Momen nominal kapsitas penampang

a= (𝐴𝑠 𝑓𝑦)/(0,85 𝑓𝑐^′ 𝑏𝑒) = (x390)/(0.85x32330.3^950) =

Mnk = ayfy(d-0,5a) = 566.77 x 390 x ( 310- 0,5X 10.949)

» Momen Batas Penampang Muk = ø Mnd = 0.8 x 0,8 51.680125 =

maka didapat Mnk > Mnd,atau Muk > Mud perlu, maka dapatdikatakan desain aman.

» Kontrol luas tulangan

ⱷ luas tulangan aktual As = 567

ⱷ luas tulangan minimum asmin = √(𝑓𝑐′)/4𝑓𝑦 𝑏𝑤 𝑑

asmin = 1,4/𝑓𝑦 𝑏𝑤 𝑑

didapat as minimum 240.512821 mm2

ⱷ luas tulangan maksimum


Rasio tulangan seimbang, rb

rb
es
ⱷ rasio tulangan flens rf

ⱷ rasio tulangan seimbang rb

ⱷ luas tulangan maksimum Asmaks = 0,75 Pb bw d

» UNDER-REINFORCED
» kontrol asumsi tulangan leleh

ⱷ a = 10.949 = 0.033
d 335
ⱷ = ab/d = 𝛽1 600/(600+𝑓𝑦)=
0.85 / ( 600 + 390 ) = 0.5151515

» Diperoleh 𝑎/𝑑<𝑎𝑏/𝑑, atau fs >𝑓𝑦, 𝑎𝑟𝑡𝑖𝑛𝑦𝑎 𝑘𝑒𝑟𝑢𝑛𝑡𝑢ℎ𝑎𝑛 𝑡𝑎𝑟𝑖𝑘

asumsi benar menggunakan tulangan 2 D 19

» CEK KEBUTUHAN LEBAR

b ≥ (2x40) + (2 x 10) + ( 2x 19 ) + ( 1x

» desain tulangan sengkang


vperlu = 56138 N
vc = √(𝑓𝑐/6) 𝑋 𝑏 𝑋 𝑑
= (25/6)^1/2x200x335 = 55833
vtc = 0.6 X 55833 = 33500

vperlu = 0,65vtc + vs
56138 = (0.65 x 33500 ) + Vs
56138 = 21775 + Vs
Vs = 56138 - 21775
Vs = 34363

Av = 1/4*∏*d^2
Av = 283.385

s = Av x fy x d = 283.385 x 390 x
Vs 34363
= 1077 mm
» cek tulangan sengkang

Vs = Av x fy x d
s
= 283.385 x 390 x 335
1077
= 34363

Vts = 0,6 X Vs
Vts = 20618
1 x ( Vtc + Vs) > V perlu
1 ( 20617.8 + 34363) > 56138
67863 > 56138 ok

» analisa penulangan lentur dan geser kolom

momen pada kolom = 542.23 kgm = 5.422


dicoba 4D 16
sengkang Ø10
luas tulangan 804 mm2
tinggi efektif (d) 142 mm
ukuran = 200 x 200 mm
Mutu Tulangan Polos = 240 mm
Mutu Beton = 25 Mpa
kontrol jarak bersih antar tulangan

s = 200 - (40*2) -(10*2)-(1/2*16)


s = 92 mm

» cek kebutuhan lebar


b > (40*2)+(10*2)+(4*16)+(4-1*25)
b > 143
200 > 143 ok

» menghitung C balance (cb) dan a balence (ab)

ey = fy/es = 240 = 0.0012


200000
cb = ec/(ec+ey)xd = 0.003 x 142 = 101.428571428571
(0,003 +0.0012)

ab = ᵦ * cb = 86.214286 mm

Asb = ( 0,85*ab*b*fc)/fy = ( 0,85 * 86.214* 200*142)/240

As maks = 0,75*Asb = 1145.033 mm2

» AS min = √𝑓𝑐 *b*d/(4*fy) = 147.916667 mm2

» As min = 1,4*b*d/fy = 165.666667 mm2

» As ada = 804 mm2 As ada < As Maks Under reinforced


As ada > As Min tulangan cukup

» desain tulangan sengkang


vperlu = 121229 N
vc = √(𝑓𝑐/6) 𝑋 𝑏 𝑋 𝑑

= (25/6)^1/2x200x335 = 23667

vtc = 0.6 X 23667 = 14200


\

vperlu = 0,65vtc + vs
121229 = (0.65 x 14200 ) + Vs
121229 = 9230 + Vs
Vs = 121229 - 9230
Vs = 111999

Av = 1/4*∏*d^2
Av = 283.385

s = Av x fy x d = 283.385 x 240 x
Vs 111999
= 86 mm
» cek tulangan sengkang

Vs = Av x fy x d
s
= 283.385 x 240 x 142
86
= 111999

Vts = 0,6 X Vs
Vts = 67199

1 x ( Vtc + Vs) > V perlu


1 ( 67199.4 + 111999) > 121229
126199 > 121229 ok

B. 1.penulangan pondasi

mutu beton fc = 27.5 Mpa


mutu baja fy = 240 Mpa
b = 30 cm
h = 30 cm
d = 30 - 5= 25
Bj Beton = 275 kg/m2
didapat Mu = 272.17 kgm = 2721.7
P = 21888.24 kg = 218.88
Dimensi pondasi = 230 x 230 m
Tebal pelat pondsi : 100 mm
tulangan pokok : 22 mm
Tebal selimut beton : 40 mm
Teg. ijin tanah : 1,5 kg/cm2
Mu = = 555.8 kg

0.5 2.3

0.5

2.3

Beban terpusat P : = 252580 kN = 218.8824 KN


Berat sendiri kolom :[0,50 x 0,50 x (1,5-0,69) x 24 x 1,2] = 139,97 kN = 5.832 KN
Berat sendiri pelat :[23x23x69]x24x1,2 = 105123kN = 105.1229 KN
Berat tanah urug:[((23x23)-(50x50))x1,31] x17x1,2 = 134,69 kN = 134.689 KN
Beban lantai kerja :[0,10x23x23]x22x1,2 = 13,966kN = 13.9656 KN
Pasir urug :[0,05x23&x23]x14x1,2 = 4,444kN = 4.4436 KN
482.9354 KN
48293.54 kg
pu= P/A + (MU/(1/6)*b*l^2)
pu= 48293.54/(230*230) + 555.75/((1/6)*230*230^2)
pmax = 0.9131954 kg/m2
pmax = 0.9126473 kg/m2 < 1,5 kg/cm2 OK

Kontrol Kekuatan Geser P=40 mm


 Penentuan tinggi efektif .
D = h – p – 0,5 O tul pokok
D= 500 - 40 - 0.5 * 22
= 449 mm
gaya geser 2 arah
Kuat geser beton bc = 1
Vc= (1+2/bc)(2.sqrt(f'c))bo.d
= ( 1+2/1) (2x ( 27.5 )^1/2 x 1 3600 450
= 48600000
-4015.07 kg.m → -40.1507 kNm
4468.53 kg.m → 44.6853 kNm
-4134.41 kg.m → -41.3441 kNm

= 0.85

D 19

-40.1507 = 50.188375 kNm → 50188375 Nmm


0.8

950 mm

2600 mm Diambil 950 mm


terkecil yaitu

2000 mm

10.949 mm ≤ hf tergolong balok T Asli

0- 0,5X 10.949) = 72.84 KNm

58.271 Knm
mm2

√(𝑓𝑐′)/4𝑓𝑦 𝑏𝑤 𝑑 = 214.74359 mm2

1,4/𝑓𝑦 𝑏𝑤 𝑑 = 240.51282 mm2

= 0.85 fc' β1 600


fy 600 + fy
= 0.85 x 25 x 0.85 600
390 600 + 390
= 0.028

= 0,85 fc' hf (be-bw) = 0,85 x 25 x 150 ( 950-200) = 0.091


fy bw d 390x 200x 310

= 𝑏𝑤/𝑏𝑒 (𝑝𝑏∗+𝑃𝑓) = 0.0252

0,75 Pb bw d = 1265 mm2

ORCED

25 ) = 163 mm ok
25
2330

44.6853 = 55.856625 kNm → 55856625 Nmm


0.8

950 mm

2600 mm Diambil 950 mm


terkecil yaitu

2000 mm
10.949 mm ≤ hf tergolong balok T Asli

0- 0,5X 10.949) = 72.84 KNm

58.271 Knm

mm2

√(𝑓𝑐′)/4𝑓𝑦 𝑏𝑤 𝑑 = 214.74359 mm2

1,4/𝑓𝑦 𝑏𝑤 𝑑 = 240.51282 mm2

= 0.85 fc' β1 600


fy 600 + fy
= 0.85 x 25 x 0.85 600
390 600 + 390
= 0.028

= 0,85 fc' hf (be-bw) = 0,85 x 25 x 150 ( 950-Vs) = 0.091


fy bw d 390x 200x 310

= 𝑏𝑤/𝑏𝑒 (𝑝𝑏∗+𝑃𝑓) = 0.0252

0,75 Pb bw d = 1265 mm2

ORCED
25 ) = 163 mm ok

25
2330
-41.3441 = 51.680125 kNm → 51680125
0.8 Nmm

950 mm

2600 mm Diambil 950 mm


terkecil yaitu

2000 mm

10.949 mm ≤ hf tergolong balok T Asli

0- 0,5X 10.949) = 72.84 KNm

58.271 Knm

mm2

√(𝑓𝑐′)/4𝑓𝑦 𝑏𝑤 𝑑 = 214.74359 mm2

1,4/𝑓𝑦 𝑏𝑤 𝑑 = 240.51282 mm2

= 0.85 fc' β1 600


fy 600 + fy
= 0.85 x 25 x 0.85 600
390 600 + 390
= 0.028

= 0,85 fc' hf (be-bw) = 0,85 x 25 x 150 ( 950-s) = 0.091


fy bw d 390x 200x 310

= 𝑏𝑤/𝑏𝑒 (𝑝𝑏∗+𝑃𝑓) = 0.0252

0,75 Pb bw d = 1265 mm2

ORCED
25 ) = 163 mm ok

25
4363
knm

101.428571428571 mm

00*142)/240 = 1526.711 mm2

diambil yang terbesar 165.667 mm2

Under reinforced
langan cukup

142
1999
cm

KN
KN

+
» Eksentrisitas
e = Mu = 0.1243453 cm = 280
Pu

» rasio penulangan diambil 2% dengan d'= 50 mm

p = p' = As = 0.01
bd
As = pxbxd
= 0,01 x 200 x 150
= 750 mm2

» dipakai penulangan 4D13 (As= 531 mm2)


Pu + Berat pondasi + Berat tanah
378,97756 Kn + 26,062 Kp = As = 315 = 0.35
= 534,740 Kn bh 30 30

Tekanan t» Pemeriksaan Pu terhadap beban seimbang Pnb

maka didalam perhitungan selanjutnya fs'=fy

Pub = 0,85 fc' ab b as'fy-(asfy)


= #REF! KN

øPnb = 0,70 x Pub


= #REF! < 218.8824 OK

» memeriksa kekuatan penampang

Pn = as'fy + b h fc'
(e/(d-d')) (3 h e / d2)+ 1,18

= 2700.595 KN

øPn = 0,7 x 2700,595 = 1890.417 > 218.8824

» demikian penampang kolom memenuhi syarat

a = pn (10)-3 = 635.4341 mm
0,85 25 200

c = 747.5696 mm

fs = 0,003 E (c-d= 559.87 > fy= 240 Mpa OK


c'
mm

> 0,01 OK

OK

fy= 240 Mpa OK


B. BALOK KANTILEVER
data data :
Momen Tumpuan Kiri :
Momen Lapangan :
Momen Tumpuan Kanan :

data - data balok :


h = 400 mm
b = 200 mm
d = 335 mm
d' = 65 mm
fc' = 25 mpa → β1
fy = 390 mpa
luas tulangan = 567 mm2 = 2

A. 1. TUMPUAN KIRI
» Momen Nominal :
Mnd = Mud = -40.1507
Ф 0.8

» menghitung lebar efektif sayap


be ≤ 1/4 L1 = 1/4 x 3.8x1000=

be ≤ 2 𝑥 8 ℎ𝑓+𝑏𝑤= 16*150+200=

be ≤ 1/2 ( 𝐿2𝑛𝑘𝑖+𝐿2𝑘𝑎)= 1/2 ( 4100 + 4200)

» Momen nominal kapsitas penampang

a= (𝐴𝑠 𝑓𝑦)/(0,85 𝑓𝑐^′ 𝑏𝑒) = (566.77x390)/(0.85x25^950) =

Mnk = ayfy(d-0,5a) = 566.77 x 390 x ( 310- 0,5X 10.949)

» Momen Batas Penampang Muk = ø Mnd = 0.8 x 0,8 50.188375 =

maka didapat Mnk > Mnd,atau Muk > Mud perlu, maka dapatdikatakan desain aman.
» Kontrol luas tulangan

ⱷ luas tulangan aktual As = 567

ⱷ luas tulangan minimum asmin = √(𝑓𝑐′)/4𝑓𝑦 𝑏𝑤 𝑑

asmin = 1,4/𝑓𝑦 𝑏𝑤 𝑑

didapat as minimum 240.51282 mm2

ⱷ luas tulangan maksimum


Rasio tulangan seimbang, rb

rb
es
ⱷ rasio tulangan flens rf

ⱷ rasio tulangan seimbang rb

ⱷ luas tulangan maksimum Asmaks = 0,75 Pb bw d

» UNDER-REINFORCED

» kontrol asumsi tulangan leleh

ⱷ a = 10.949 = 0.033
d 335
ⱷ = ab/d = 𝛽1 600/(600+𝑓𝑦)=
0.85 / ( 600 + 390 ) = 0.5151515

» Diperoleh 𝑎/𝑑<𝑎𝑏/𝑑, atau fs >𝑓𝑦, 𝑎𝑟𝑡𝑖𝑛𝑦𝑎 𝑘𝑒𝑟𝑢𝑛𝑡𝑢ℎ𝑎𝑛 𝑡𝑎𝑟𝑖𝑘

asumsi benar menggunakan tulangan 2 D 19

» CEK KEBUTUHAN LEBAR

b ≥ (2x40) + (2 x 10) + ( 2x 19 ) + ( 1x

» desain tulangan sengkang


vperlu = 54105.3 N
vc = √(𝑓𝑐/6) 𝑋 𝑏 𝑋 𝑑
= (25/6)x200x335 = 55833
vtc = 0.6 X 55833 = 33500

vperlu = 0,65vtc + vs
54105.3 = (0.65 x 33500 ) + Vs
54105.3 = 21775 + Vs
Vs = 54105.3 - 21775
Vs = 32330

Av = 1/4*∏*d^2
Av = 283.385

s = Av x fy x d = 283.385 x 390 x
Vs 32330
= 1145 mm
» cek tulangan sengkang

Vs = Av x fy x d
s
= 283.385 x 390 x 335
1145
= 32330.3

Vts = 0,6 X Vs
Vts = 19398

1 x ( Vtc + Vs) > V perlu


1 ( 19398.18 + 32330.3) > 54105.3
65830 > 54105.3 ok

A. 2. LAPANGAN
» Momen Nominal :
Mnd = Mud = 44.6853
Ф 0.8
» menghitung lebar efektif sayap
be ≤ 1/4 L1 = 1/4 x 3.8x1000=

be ≤ 2 𝑥 8 ℎ𝑓+𝑏𝑤= 16*150+200=

be ≤ 1/2 ( 𝐿2𝑛𝑘𝑖+𝐿2𝑘𝑎)= 1/2 ( 4100 + 4200)

» Momen nominal kapsitas penampang


a= (𝐴𝑠 𝑓𝑦)/(0,85 𝑓𝑐^′ 𝑏𝑒) = (x390)/(0.85x^950) =

Mnk = ayfy(d-0,5a) = 566.77 x 390 x ( 310- 0,5X 10.949)

» Momen Batas Penampang Muk = ø Mnd = 0.8 x 0,8 0 =

maka didapat Mnk > Mnd,atau Muk > Mud perlu, maka dapatdikatakan desain aman.

» Kontrol luas tulangan

ⱷ luas tulangan aktual As = 567

ⱷ luas tulangan minimum asmin = √(𝑓𝑐′)/4𝑓𝑦 𝑏𝑤 𝑑

asmin = 1,4/𝑓𝑦 𝑏𝑤 𝑑

didapat as minimum 240.51282 mm2

ⱷ luas tulangan maksimum


Rasio tulangan seimbang, rb

rb
es
ⱷ rasio tulangan flens rf

ⱷ rasio tulangan seimbang rb

ⱷ luas tulangan maksimum Asmaks = 0,75 Pb bw d

» UNDER-REINFORCED

» kontrol asumsi tulangan leleh

ⱷ a = 10.949 = 0.033
d 335
ⱷ = ab/d = 𝛽1 600/(600+𝑓𝑦)=
0.85 / ( 600 + 390 ) = 0.5151515

» Diperoleh 𝑎/𝑑<𝑎𝑏/𝑑, atau fs >𝑓𝑦, 𝑎𝑟𝑡𝑖𝑛𝑦𝑎 𝑘𝑒𝑟𝑢𝑛𝑡𝑢ℎ𝑎𝑛 𝑡𝑎𝑟𝑖𝑘

asumsi benar menggunakan tulangan 2 D 19


» CEK KEBUTUHAN LEBAR

b ≥ (2x40) + (2 x 10) + ( 2x 19 ) + ( 1x

» desain tulangan sengkang


vperlu = 54105.3 N
vc = √(𝑓𝑐/6) 𝑋 𝑏 𝑋 𝑑
= (25/6)x200x335 = 55833
vtc = 0.6 X 55833 = 33500

vperlu = 0,65vtc + vs
54105.3 = (0.65 x 33500 ) + Vs
54105.3 = 21775 + Vs
Vs = 54105.3 - 21775
Vs = 32330

Av = 1/4*∏*d^2
Av = 283.385

s =
Av x fy x d = 283.385 x 390 x
Vs 32330
= 1145 mm
» cek tulangan sengkang

Vs = Av x fy x d
s
= 283.385 x 390 x 335
1145
= 32330.3

Vts = 0,6 X Vs
Vts = 19398

1 x ( Vtc + Vs) > V perlu


1 ( 19398.18 + 32330.3) > 54105.3
65830 > 54105.3 ok

A. 3. TUMPUAN KANAN
» Momen Nominal :
Mnd = Mud = -41.3441
Ф 0.8

» menghitung lebar efektif sayap


be ≤ 1/4 L1 = 1/4 x 3.8x1000=

be ≤ 2 𝑥 8 ℎ𝑓+𝑏𝑤= 16*150+200=

be ≤ 1/2 ( 𝐿2𝑛𝑘𝑖+𝐿2𝑘𝑎)= 1/2 ( 4100 + 4200)

» Momen nominal kapsitas penampang

a= (𝐴𝑠 𝑓𝑦)/(0,85 𝑓𝑐^′ 𝑏𝑒) = (x390)/(0.85x32330.3^950) =

Mnk = ayfy(d-0,5a) = 566.77 x 390 x ( 310- 0,5X 10.949)

» Momen Batas Penampang Muk = ø Mnd = 0.8 x 0,8 51.680125 =

maka didapat Mnk > Mnd,atau Muk > Mud perlu, maka dapatdikatakan desain aman.

» Kontrol luas tulangan

ⱷ luas tulangan aktual As = 567

ⱷ luas tulangan minimum asmin = √(𝑓𝑐′)/4𝑓𝑦 𝑏𝑤 𝑑

asmin = 1,4/𝑓𝑦 𝑏𝑤 𝑑

didapat as minimum 240.51282 mm2

ⱷ luas tulangan maksimum


Rasio tulangan seimbang, rb

rb
es
ⱷ rasio tulangan flens rf

ⱷ rasio tulangan seimbang rb

ⱷ luas tulangan maksimum Asmaks = 0,75 Pb bw d

» UNDER-REINFORCED
» kontrol asumsi tulangan leleh

ⱷ a = 10.949 = 0.033
d 335
ⱷ = ab/d = 𝛽1 600/(600+𝑓𝑦)=
0.85 / ( 600 + 390 ) = 0.5151515

» Diperoleh 𝑎/𝑑<𝑎𝑏/𝑑, atau fs >𝑓𝑦, 𝑎𝑟𝑡𝑖𝑛𝑦𝑎 𝑘𝑒𝑟𝑢𝑛𝑡𝑢ℎ𝑎𝑛 𝑡𝑎𝑟𝑖𝑘

asumsi benar menggunakan tulangan 2 D 19

» CEK KEBUTUHAN LEBAR

b ≥ (2x40) + (2 x 10) + ( 2x 19 ) + ( 1x

» desain tulangan sengkang


vperlu = 56138 N
vc = √(𝑓𝑐/6) 𝑋 𝑏 𝑋 𝑑
= (25/6)^1/2x200x335 = 55833
vtc = 0.6 X 55833 = 33500

vperlu = 0,65vtc + vs
56138 = (0.65 x 33500 ) + Vs
56138 = 21775 + Vs
Vs = 56138 - 21775
Vs = 34363

Av = 1/4*∏*d^2
Av = 283.385

s =
Av x fy x d = 283.385 x 390 x
Vs 34363
= 1077 mm
» cek tulangan sengkang

Vs = Av x fy x d
s
= 283.385 x 390 x 335
1077
= 34363

Vts = 0,6 X Vs
Vts = 20618
1 x ( Vtc + Vs) > V perlu
1 ( 20617.8 + 34363) > 56138
67863 > 56138 ok
-4015.07 kg.m → -40.1507 kNm
4468.53 kg.m → 44.6853 kNm
-4134.41 kg.m → -41.3441 kNm

= 0.85

D 19

-40.1507 = 50.188375 kNm → 50188375


0.8

950 mm

2600 mm Diambil 950 mm


terkecil yaitu

2000 mm

10.949 mm ≤ hf tergolong T Asli


balok

= 72.84 KNm

58.2707 Knm
mm2

√(𝑓𝑐′)/4𝑓𝑦 𝑏𝑤 𝑑 = 214.74359 mm2

1,4/𝑓𝑦 𝑏𝑤 𝑑 = 240.51282 mm2

= 0.85 fc' β1 600


fy 600 + fy
= 0.85 x 25 x 0.85 600
390 600 + 390
= 0.028

= 0,85 fc' hf (be-bw) = 0,85 x 25 x 150 ( 950-200)


fy bw d 390x 200x 310

= 𝑏𝑤/𝑏𝑒 (𝑝𝑏∗+𝑃𝑓) = 0.0251703

0,75 Pb bw d = 1265 mm2

EINFORCED

25 )= 163 mm ok
25
330

44.6853 = 55.856625 kNm → 55856625


0.8

950 mm

2600 mm Diambil 950 mm


terkecil yaitu

2000 mm
10.949 mm ≤ hf tergolong T Asli
balok

= 72.84 KNm

58.2707 Knm

mm2

√(𝑓𝑐′)/4𝑓𝑦 𝑏𝑤 𝑑 = 214.74359 mm2

1,4/𝑓𝑦 𝑏𝑤 𝑑 = 240.51282 mm2

= 0.85 fc' β1 600


fy 600 + fy
= 0.85 x 25 x 0.85 600
390 600 + 390
= 0.028

= 0,85 fc' hf (be-bw) = 0,85 x 25 x 150 ( 950-Vs)


fy bw d 390x 200x 310

= 𝑏𝑤/𝑏𝑒 (𝑝𝑏∗+𝑃𝑓) = 0.0251703

0,75 Pb bw d = 1265 mm2

EINFORCED
25 )= 163 mm ok

25
330
-41.3441 = 51.680125 kNm → 51680125
0.8 Nmm

950 mm

2600 mm Diambil 950 mm


terkecil yaitu

2000 mm

10.949 mm ≤ hf tergolong T Asli


balok

= 72.84 KNm

58.2707 Knm

mm2

√(𝑓𝑐′)/4𝑓𝑦 𝑏𝑤 𝑑 = 214.74359 mm2

1,4/𝑓𝑦 𝑏𝑤 𝑑 = 240.51282 mm2

= 0.85 fc' β1 600


fy 600 + fy
= 0.85 x 25 x 0.85 600
390 600 + 390
= 0.028

= 0,85 fc' hf (be-bw) = 0,85 x 25 x 150 ( 950-s)


fy bw d 390x 200x 310

= 𝑏𝑤/𝑏𝑒 (𝑝𝑏∗+𝑃𝑓) = 0.0251703

0,75 Pb bw d = 1265 mm2

EINFORCED
25 )= 163 mm ok

25
363
Nmm
= 0.091
Nmm
= 0.091
= 0.091

Anda mungkin juga menyukai