Begitu pula halnya dengan hati al muqorrobun yang terikat galau dengan amal-amal
yang telah dilakukan, dan hati al abror yang terlekat khawatir dengan amalan-amalan di
akhir kehidupan. Mereka mengatakan: “Dengan apakah kehidupan kita diakhiri?”
“Bagaimanakah sambutan Alloh terhadap amalan yang telah kita
lakukan?”[4]. Sementara Alloh
berfirman: [Dan kasih sayangKu mencakup segala sesuatu. Lalu Aku akan
memastikannya bagi orang-orang yang bertaqwa]QS al A’rof:155, maka berputus asa
dari rohmat Alloh tidak semestinya dilakukan oleh manusia yang berbuat melewati
batas terhadap diri mereka sendiri sebagaimana diriwayatkan oleh Ibnu Abbas ra:
[Rosululloh shollallahu alaihi wasallam mengirim orang kepada Wahsyi untuk
mengajaknya kepada Islam. Wahsyi lalu mengirim orang dengan mengatakan: “Wahai
Muhammad, bagaimana kamu mengajakku kepada Islam sedangkan kamu telah
menyatakan sesungguhnya barang siapa telah membunuh, atau melakukan kesyirikan
atau berbuat zina maka di hari kiamat siksaan baginya akan dilipatgandakan, ia
langgeng di dalamnya dalam kondisi terhina. Dan sesungguhnya diriku telah melakukan
semua itu, lalu apakah kamu masih menemukan kemurahan bagiku?” Alloh lalu
menurunkan: [Kecuali orang yang bertaubat dan beriman serta melakukan amalan
sholeh]QS al Furqon:70. Rosululloh shollallahu alaihi wasallam lalu mengirimkan ayat
ini kepada Wahsyi dan teman-temannya. Wahsyi berkata: “Ini sebuah syarat yang berat
yang sangat mungkin aku tidak mampu memenuhinya. Lalu adakah selain itu?” maka
Alloh menurunkan: [Sesungguhnya Alloh tidak mengampuni jika ada sesuatu
disekutukan denganNya, dan Dia mengampuni selain itu bagi siapa saja yang
dikehendakiNya]QS An Nisa’:48. Rosululloh shollallahu alaihi wasallam lalu
mengirimkannya kepada Wahsyi. Wahsyi berkata: “Aku melihat diriku setelah ini masih
dalam ketidak jelasan, sehingga aku tidak mengerti apakah diriku diampuni ataukah
tidak. Adakah selain itu?” Alloh ta’ala lalu menurunkan: [Katakanlah: “Hai hamba-
hambaKu yang melampaui batas terhdapa diri mereka sendiri, janganlah kamu
berputus asa dari rohmat Alloh. Sesungguhnya Alloh mengampuni dosa-dosa
semuanya...]QS Az Zumar:53.
Maka kaum muslimin bertanya: “Wahai Rosululloh, ini khusus baginya saja ataukah
umum bagi kaum muslimin? Maka Nabi shollallahu alaihi wasallam bersabda: “Tetapi,
bagi kaum muslimin secara umum”[5]
Selanjutnya yang lebih utama bagi seorang muslim yang terbina adalah keseimbangan
rasa takut dan harapan (nya) sehingga keduanya menjadi seperti dua sayap burung
dan ia tidak hanya bersandar pada amal perbuatannya atau bergantung pada kasih
sayang Alloh semata, tetapi bersandar pada
keduanya.
Sedangkan seorang muslim yang teledor maka lebih baik baginya menonjolkan rasa
takut sampai ia bisa berbuat lurus. Kecuali orang yang sedang menjelang kematian
dan mendekati masa datang kepada Alloh serta kembali ke rumah akhirat, maka
seyogyanya harapan lebih ditonjolkan di dalam hati sehingga ia bisa meninggal dalam
keadaan berbaik sangka kepada Alloh. Dalam hadits disebutkan: “ Jangan sampai salah
seorang kalian meninggal kecuali dia sedang berbaik sangka kepada Alloh ta’ala” (HR
Muslim/2877. Abu Dawud/3113)
al Hasan al Bashri rohimahulloh mengatakan:
[Sesungguhnya seorang mukmin mengumpulkan perbuatan baik ( Ihsan) dan rasa
khawatir. Dan sesungguhnya seorang munafiq mengumpulkan perbuatan jelek ( Isa’ah)
dan rasa aman. Seorang mukmin (seharusnya) tidak memasuki waktu pagi kecuali
dalam kondisi dicekam ketakutan dan tidak memasuki waktu sore kecuali dalam
keadaan ketakutan. Ia beramal dan lalu mengatakan: “Semoga saja diriku selamat”.
Sementara munafiq meninggalkan amal dan mengatakan: “Banyak orang (yang
berbuat), dan aku akan mendapatkan ampunan”][6]
ه yyذَا
ن) يوسفَ ,101:
ح ْي َ
صالِ ِ ما َوَأ ْل ِ
ح ْقنِي بِال َّ السال َ ُم (تَ َو َّفنِي ُم ْ
سلِ ً َّ ف َعلَ ْي ِ
ه س َ َكانَ ِم ْ
ن ُد َعا ِء نَبِيِّ هللاِ ُي ْو ُ
ي َعلَى ت َق ْلبِ ْ ب ا ْل ُق ُلْ yوبِ ثَبِّ ْل (يَyyا ُم َقلِّ َ ن َقْ yو ِ yر ِم ْم ُي ْكثُِ yسلَّ َ
ه َو َ هللا َعلَ ْي ِ
صلَّى ُ ل هللاِ َس ْو ُ ه َ .و َكانَ َر ُ خ ْوفِ ِ
ن َ ِم ْ
ن ُي َقلِّ ُب ُ
yه م ِ ح َصyابِعِ الَّ yر ْن َأ َ ن ِم ْ صُ yب َع ْي ِن ُأ ْ لَ :و َمyا ُيْؤ ِم ُن ِني َوا ْل َق ْل ُ
ب بَ ْي َ ل هللاِ ؟ َقyا َ
سْ yو َ
خافُ َيا َر ُ ك) َقا ُل ْوا َ :وتَ َ ِد ْي ِن َ
هللا
م ُه ُ ح َالشافِ ِعي َر ِ َّ ل ك يَ ُق ْو ُْل َذلِ َ ه َ .وِإلَى ِمث ِ خ ْوفِ ِ ن َ ضا ِم ْ هذَا اَ ْي ً شا ُء؟ أخرجه أحمدَ ,و َ ف يَ َ َ :ك ْي َ
اعةْ
ش َف َ م َ م #لَ َعلِّي َأنْ َأنَا َ
ل بِ ِه ْ ت ِم ْن ُه ْ س ُ ن َولَ ْ ح ْي َ صالِ ُِأحِبُّ ال َّ
م خ َت ُ
مyyاذَا ُي ْم هَُؤ ال َ ِء يَ ُق ْو ُل ْونَ بِ َ
خ َواتِ ْي ِار ُم َعلَّ َق ًة بِا ْل َب اَأْل ْب َر ِ ن ُم َعلَّ َق ًة بِ َّ
الس َوابِقِ َو ُق ُل ْو ُ ب ا ْل ُ
مق ََّربِ ْي َ كذَا َكانَ ُق ُل ْو ُ ه َ
َو َ
ل
ت ُكَّ y سَ yع ْي َو ِ متِ ْ ح َ هللا تَ َعyyالَىَ [:و َر ْ ل ُ مyyا َقyyا َ ن هللاِ تَ َعyyالَى لَ َنyyا؟[َ ]1ب ْي َن َ ق ِم َ سبَ َك يَ ُق ْو ُل ْونَ َماذَا َ لَ َنا؟ َوُأولِئ َ
سه َأنْ يَ ْيَ yأ َ ف َعلَى نَ ْف ِ
سِ y سِ yر ِم ْن ا ْل ُ ن يَ َّت ُق ْونَ ] األعyرافَ ,155:فال َ يَ ْنبَ ِغى لِِإْل ْن َ
سyا ِ سَأك ُْت ُب َها لِلَّ ِذ ْي َ
ش ْيٍئ َف َ َ
هللا َعلَ ْيِ yy
ه صلَّى ُ ل هللاِ َ
س ْو ُما قال :بَ َعثَ َر ُ هللا َع ْن ُه َ
ي ُ ض َ اس َر ِ
ن َعبَّ ٍ
ن ا ْب ِ
ي َع ِ ة هللاِ تَ َعالَى َك َ
ما ُر ِو َ م ِ
ح َ
ن َر ْ
ِم ْ
تسال َ ِم َوَأ ْن َ
ف تَ ْد ُع ْونِي ِإلَى ْاِإل ْ م ُد َك ْي َ ح َّ
ام َ
ل يَ ُ ل ِإلَ ْي ِ
ه يَ ُق ْو ُ س َسال َ ِم َفَأ ْر َ
ي َي ْد ُع ْو ُه ِإلَى ْاِإل ْ
ش ٍّ ح ِ م ِإلَى َو ْ سلَّ َ
َو َ
ه ُم َهانًyyا َوِإنِّي َقْ y
yد yد فِ ْيِ y
خ ُلْ y م ا ْل ِقيَا َمِ y
ة َويَ ْ ف لَ ُه ا ْل َعذ ُ
َاب يَ ْو َ ك َأ ْو َزنَى ُيضَا َع ْ سا َأ ْو َأ ْ
ش َر َ ن َق َت َ
ل نَ ْف ً م َأنَّ ُه َم ْ
تَ ْز ُع ُ
حا]الفرقyyان,70y: صyالِ ً مال ً َ ل َع َ مَ yن َو َع ِ yاب َوآ َم َ
ن تََ yهللا [ِإال َّ َم ْ
ل ُ ص ًة؟ َفَ yأ ْن َز َخ َ ي ُر ْ ل تَجِ ُد لِ ْ ك ُكلَّ ُه َف َه ْ َف َع ْل ُ
ت َذلِ َ
ك؟ ه َف َه ْ
ل غَ ْي ُر َذلَِ yy ي ال َ َأ ْق ِد ُر َعلَ ْي ِش ِد ْي ٌد لَ َعلِّ ْ
ش ْرط ٌ َهذَا َ شيٌَّ : ح ِ ل َو ْ ه َفقَا َ
حابِ ِ ص َ شيٍّ َوَأ ْ ح ِ َفبَ َعثَ بِ َها ِإلَى َو ْ
اء]النسyyاءَ ,48:فبَ َعثَ بِ َهyyا شُ y ن يَ َ م ْ ك لِ َه َويَ ْغ ِف ُر َما ُد ْونَ َذلَِ y
ك بِ ِ ش َر َ هللا ال َ يَ ْغ ِف ُر َأنْ ُي ْ
َ هللا تَ َعالَىِ[ :إنَّ ل ُ َفَأ ْن َز َ
ك؟ َفَyأ ْن َز َ
ل yر َذلَِ y yل غَ ْيُ yي ُي ْغ َف ُر لِي َأ ْم ال َ؟ َف َهْ yة َفال َ َأ ْد ِر ْ ي َ :أ َرانِي بَ ْع ُد فِى ُ
ش ْب َه ٍ ش ٌّ ح ِ ل َو ْ شيٍّ َفقَا َ ِإلَى َو ْ
ح ِ
بyر الُّ yذ ُن ْو َ
هللا يَ ْغ ِفُ y
َ ة هللاِ ِإنَّ
مِ yح َ ن َر ْ
ط ْواِ yم ْم ال َ تَ ْق َن ُس ِه ْس َر ُف ْوا َعلَى َأ ْن ُف ِ
ن َأ ْ
ي الَّ ِذ ْي َعبَا ِد َ هللا تَ َعالَى[ :ق ْ
ُل يَا ِ ُ
حا ُب ُه
صَ yyه َو َوَأ ْ م ُ سلَ َ جا َء َفَأ ْه ِذ ِه َف َ م َ شيٌّ :نَ َع ْح ِ ل َو ْه َفقَا َ حابِ ِ ص َ ي َوَأ ْ
ش ٍّ ح ِ م ْيعًا]الزمرَ ,53فبَ َعثَ بِ َها ِإلَى َو ْ ج ِ
َ
ن َعا َّم ًة)[ م ْي َسyلِ ِ م ْ yل لِ ْل ُ
ل( :بَْ y ن َعا َّم ًة؟ َف َقyyا َ
م ْي َ
سلِ ِ م ْ ص ًة َأ ْم لِ ْل ُخا َّ ه ِذ ِه لَ ُه َل هللاِ َ
س ْو َ م ْونَ :يَا َر ُ سلِ ُ م ْ ل ا ْل ُ َفقَا َ
yد َعلَى ي الطَّ ْي ِر َوال َ َي ْع َت ِ
مُ y ح ِ ح َّتى َي ُك ْونَ َك َ
ج َنا َ جاُؤ ُه َ خ ْو ُف ُه َو َر َ ي َ عى َأنْ َي ْ
س َت ِو َ م ا ْل َوا ِ
سلِ ِ م ْل لِ ْل ُض ُم اَأْل ْف َُ ]2ث َّ
ح ج ْي ُ ح لَ ُ yه تَْ y
yر ِ مقَصُِّ yر َفاَأْل ْ
ص yلَ ُ م ا ْل ُ
سلِ ُ
م ْ م ُد َعلَ ْي ِه َ
ما َ .وا ْل ُ ل يَ ْع َت ِ ة هللاِ َف َق ْ
ط بَ ْ م ِ
ح َ م ُد َعلَى َر ْ ه َف َق ْy
ط َوال َ يَ ْع َت ِ ملِ َِع َ
ار اآْل ِ
خَ yyر ِة صْ yyي ِر ِإلَى الَّ yyد ِ م ِمْ yyوتِ َوا ْل ُقُ yyد ْو ِم َعلَى هللاِ َوا ْل َ ف َعلَى ا ْل َ شَ yyر َن َأ ْم ِإال َّ َم ْ
سَ yyت ِق ْي َy ح َّتى َي ْ ف َ خْ yyو ِا ْل َ
ت ث (ال َ يَ ُ
مْ yو ُ ح ِد ْي ِن بِاهللِ َف ِفى ا ْل َ
ن الظَّ ِّ
س ِ ت َعلَى ُ
ح ْ م ْو َ
ه لِيَ ُب َعلَى َق ْلبِ ِه َو ا ْلغَالِ ُاء ُ
ج ُ َفيَ ْنبَ ِغى َأنْ يَ ُك ْونَ َّ
الر َ
صِ yرى ن ا ْل ِب ْ
سُ yح َ ل ا ْل َم 2877وأبوداودَ .3113قyyا َ سلِ ٌج ُه ُم ْ خ َر َن بِاهللِ تَ َعالَى) َأ ْن الظَّ َّس ُ ح ِ ُم ِإال َّ َو ُ
ه َو ُي ْ َأ َ
ح ُدك ْ
ح ن ال َ ُي ْ
صِ yب ُ سyا َء ًة َوَأ ْم ًنyyا َفyyا ْل ُ
مْؤ ِم َ ع ِإ َ م َج َق َم َنافِ َ خ ْو ًفا َوِإنَّ ا ْل ُ
سانًا َو َ ح َ ع ِإ ْم َج َن َ هللا تَ َعالَىِ :إنَّ ا ْل ُ
مْؤ ِم َ م ُه ُ ح َ
َر ِ
اس
ِ سَ yyوا ُد ال َّنلَ : ل َويَ ُقْ yو ُ م َك ا ْل َع َ
ق يَ ْت ُر ُ ج ْو َوا ْل ُ
م َنافِ ُ ل :لَ َعلِّى َأ ْن ُ ل َويَ ُق ْو ُ م ُخاِئفًا يَ ْع َى ِإال َّ َس ْ خاِئفًا َوال َ ُي ْ
م ِ ِإال َّ َ
ي[]3 س ْو َ
ف ُي ْغ َف ُر لِ ْ َكثِ ْي ٌر َو َ
ع بِ ِرعَ ايَتِ ِ
ه م ْي َ ولَّى ا ْل َ
ج ِ هللا يَ َت َ
و ُ َ