PEMERINTAH PROVINSI JAWA TENGAH

DINAS PENDIDIKAN DAN KEBUDAYAAN

SMK NEGERI 7 SEMARANG
BIDANG STUDI KEAHLIAN TEKNOLOGI DAN REKAYASA
BIDANG STUDI KEAHLIAN TEKNOLOGI INFORMASI DAN KOMUNIKASI
Jalan Simpang Lima Telp. (024)8311532, Fax. (024)8447649, Semarang.50241
NSS: 321 03 63 05 007, NIS: 400070, Website: http://web.smkn7semarang.sch.id Email: smkn7semarang@yahoo.co.id

LEMBAR SOAL PENILAIAN AKHIR SEMESTER GASAL

KUR/PIP/FO-002
SMK NEGERI 7 SEMARANG Rev. 01 / 1 Mei 2018
TAHUN PELAJARAN 2019/2020

Kompetensi Keahlian : Semua Kompetensi Keahlian Hari : Kamis

Mata Pelajaran : Bahasa Jawa Tanggal : 5 Desember 2019
Kelas / Semester : XII/ 5 Waktu : 90 Menit

Petunjuk
1. Soal ujian berupa soal obyektif sebanyak 50 butir soal, dengan 5 opsi jawaban pada setiap
soal.
2. Pilihlah satu jawaban yang paling tepat dengan memberi tanda silang (X) pada huruf A, B, C,
D atau E pada lembar jawab yang tersedia.
3. Pembetulan jawaban hanya diperkenankan sebanyak 1 (satu) kali dengan cara membubuhkan
tanda berikut ( X ) pada jawaban yang dikehendaki.
4. Bekerjalah dengan teliti dan cermat.
5. Bertanyalah pada Pengawas Ujian jika terdapat soal yang kurang lengkap.
6. Teliti kembali hasil pekerjaan Anda sebelum dikumpulkan kepada Pengawas Ujian.
7. Dilarang menggunakan alat hitung dalam bentuk elektronik (kalkulator, HP, laptop dsb.) dan
atau manual (mistar hitung, buku, tabel, chart, kamus, dictionary dsb) selama mengikuti ujian.
8. Selamat menempuh ujian, sukses beserta kita!
I. Wenehana tandha ping (X) ing aksara A, B, C, D, utawa E kang kaanggep bener!

Gatekna tembang ing ngingsor iki kanggo mangsuli soal nomer 1-5!

Mangka kanthining tumuwuh,

Salami mung awas eling,
Eling lukitaning alam,
Dadi wiryaning dumadi,
Supadi nir ing sangsaya,
Yeku pangreksaning urip

Marma den taberi kulup,

Anglung lantiping ati,
Rina wengi den anedya,
Pandak panduking pambudi,
Bengkas kahardaning driya,
Supaya dadya utami.

1. Tembang macapat Serat Wedhatama ing ndhuwur yaiku tembang ….

A. Durma
B. Gambuh
C. Mijil
D. Kinanthi
E. Pangkur

2. Kang dadi Paugerane /Pathokane tembang ing dhuwur yaiku ....

A. 8i,8i,8a,8a,8u,8i
B. 8a,8u,8i,8a,8i,8a
C. 8u,8a,8i,8i,8a,8i
D. 8u,8i,8a,8i,8a,8i
E. 8i,8u,8a,8i,8a,8a
3. Tembang ing dhuwur nduweni watak….
A. galak
B. getun
C. kasmaran
D. nelangsa
E. tresna asih

4. Pitutur luhur kang bisa kajupuk saka tembang Kinanthi pada kapisan yaiku....
A. Bakal entuk kabegjan manungsa yen padha gelem prihatin.
B. Manungsa kang begja yaiku manungsa kang kebak bandha.
C. Kabegjane manungsah merga tumindake awake dewe.
D. Wong kang bejo yaiku wong kang tansah nyambut gawe.
E. Sabejo-bejone manungsa yaiku wong kang eling lan waspada

5. Mangka kanthining tumuwuh,

Salami mung awas eling,
Saka rong gatra tembang Kinanthi ing dhuwur, piweling sing bisa kojupuk yaiku ….
A. Ora ana wong sing bisa urip dhewe.
B. Kabeh wong mesthi mbutuhake wong liya.
C. Panuntune wong urip yaiku mung eling lan waspada..
D. Wong begja iku wong sing tansah eling lan waspada..
E. Wong urip iku kudu tansah sinau supaya migunani.

6. Bengkas kahardaning driya

Tembung driya padha tegese karo tembung....
A. awak
B. kewala
C. kurnapa.
D. rahina
E. tyas

7. Pitutur luhur kang bisa kajupuk saka tembang Kinanthi pada kapindo yaiku....
A. Awan lan bengi manungsa kudu nuruti hawa lan nepsune.
B. Begjane manungsa kang kebak bandha lan dhuwur pangkat drajate.
C. Dalan bebaya lan pepalanganing wong urip iku merga salah dalan.
D. Manungsa urip kudu ono-onjonan kanggo mulya lan mukti.
E. Manungsa urip kudu cekelan utawa pituduh supaya uripe ora salah dalan.

8. Isine tembang Macapat yaiku....

A. Nyaritakake uripe manungsa wiwit lair lan patine
B. Nyaritakake uripe wong jawa saka jabang bayi tumekaning dewasa
C. Gegambaran urip manungsa kang dituntun wong tuwa wiwit cilik
D. Gambarake manungsa kang golek kahuripan wiwit lahir tumekaning pati
E. Gambarake kahuripane manungsa wiwit saka ing kandutane ibu tumekaning patine

Geguritan kanggo mangsuli pitakon angka 9-13!

Gurit
Gurit mung papan kanggo istirah,
kaya dene gubug cilik,
ing tengah sawah ing antarane kemreceke manuk emprit ngonceki gabah,
Gurit mung papan kanggo istirah,
kanggo sayah apa kanggo kang makarya wegah.
Gurit mung papan kanggo istirah,
kaya dene gubug cilik ing tengah sawah.
Rame-rame mbakar jagung nyadhong wangsit.
Gendhakan dhedhemitan,
gendhakan karo dhemit,
dhemit gendhakan,
ing gubuk cilik ing tengah sawah.,
9. Geguritan ing dhuwur ngandhakake menawa gurit iku minangka papan kanggo...
A. pawiyatan.
B. semedhi
C. lelipuran.
D. makaryo
E. nyambut gawe

10. Amanat geguritan kasebut yaiku…

A. politik.
B. budaya
C. ekonomi
D. sosial
E. kesenian

11. Geguritan kasebut kalebu geguritan…

A. anyar
B. modern
C. enggal
D. lawas/kuno
E. paling anyar

12. Nyadhong wangsit duweni makna yaiku….

A. Nunggu pituduh
B. Jaluk rezeki
C. Jaluk pandonga
D. Jaluk pangapura
E. Nunggu rezeki

13. Pengarang lan lingkungane iku kalebu unsur … geguritan

A. baku
B. ekstrinsik
C. intrinsik
D. pokok
E. primer

14. Pamilihe tembung-tembung endah ing sajroning geguritan diarani...

A. amanat.
B. diksi
C. rima.
D. ritma
E. tema

15. Ekspresi,patrap/sikap, obahing awak lan pasemon (rai) nalika maca geguritan diarani…
A. wicara
B. wirasa
C. wiraga
D. wirama
E. wirunggan

16. Nalika maca geguritan kudu gatekake penampilan, yaiku…

A. Gestur lan mimik
B. Rima lan vokal
C. Sudhut pandhang lan mimik
D. Alur lan sudut pandhang
E. Vokal lan penghayatan

17. Kawruh basa Jawa iku ana kang diarani sanepa, yaiku unen-unen kang tegese kosok balen tur
mbangetake. Sanepa kang cocok kanggone murid sing durung mentas sinaune yaiku...
A. Kawruhe cethek kedhung.
B. Polahe anteng kitiran.
C. Kawruhe jero tepak meri.
 D. Lakune kaya macan luwe.
E. Pikirane landhep dengkul.

Wacanen kanthi premati kanggo mangsuli pitakonan angka 18-19!

Panganten putri agelung ukel, cinundhukan mentul cacah gangsal kinarya
pralampita lamun sang dyah ayu ngagem gegebengan gangsal arupi rukun islam. Ing
gelung, rinengga roncen sekar melathi kumlewer tumekeng jaja. Paesing panganten alis
menjangan, gajahan miwah pangapit ginarit lamat, panitis bunder cemeng. Godheg
ngundhup turi. Idep tumengeng tawang. Ing talingan angagem suweng sumorot pindha
srengenge kembar kanan kiring. Ing jangga ngagem sangsangan wangun candra kirana.
Kebaya cemeng, kemben ules cemeng semu ijo. Tagen cemeng sinelan warni jene sawetawis.
Sinjang truntum latar pethak kawiru pitu. Selop warni cemeng karendra emas, radi inggil
wingking utawi jinjit.

18. Paragraf kasebut tuladhane wacana ...

A. argumentasi
B. deskripsi
C. eksposisi
D. narasi
E. persuasi

19. Pratelan kang ora jumbuh karo isine wacan yaiku ...
A. Cunduk mentul kapasang ing gelung ukel
B. Jarike bathik truntum kang diwiru cacah pitu
C. Kebaya lan kemben werna ireng
D. Selop tepak kanthi warna emas
E. Gelung karengga roncen mlathi tiba dhadha

20. Bathik bisa dipercaya nuwuhake swasana religius magis. Mula ana bathik kang mligi mung
dienggo dening para priyagung kraton, yaiku motif bathik ...
A. Ceplok, mega mendung, kawung
B. Cemungkiran, semen, lan udan riris
C. Udan riris, lereng, lan parang barong
D. Truntum, sido luhur, lan sida mukti
E. Truntum, kawung lan mega mendung

21. Panutupe sirah kanggo priya kang digawe saka bahan bathik yaiku ....
A. beskap
B. blangkon
C. sarung
D. pecis
E. kudung

22. Sida mukti iku corak bathik kang maknane ....

A. Duwe karep supaya apa kang ginayuh bisa kawujudan
B. Dadi manungsa kudu aja seneng gawe laraning liyan
C. Kudu duwe rasa tepa slira marang kanca
D. Manungsa kang nyata iku becik martabate
E. Nyuwun pangapura karo wong tuwa

23. Pak Tani ora katon bungah, mikule gabah krasa abot kapuk, amarga asil panene ora kaya
kang dikarepake.
Ukara ing dhuwur kalebu…
A. paribasan
B. sanepa
C. isbat
D. saroja
E. pasemon
24. Paribasan kang trep kanggo ukara “manungsa kudu jaga ucapane aja nganti gawe lelara wong
liya lan panganggone kudu bisa ngempan papan yaiku...
A. Anak polah bapa kepradah
B. Ajining dhiri saka kedhaling lati ajining raga saka busana.
C. Obah mamah, kemlawe kemlamet, sluman slumun slamet.
D. Wong kang nrima luhur wekasane kabeh ana piwalese.
E. Sura dira jayadiningrat lebur dening pangastuti

25. Pamarentah badhe maringi pambiyantu marang kurban gempa kanthi dijumbuhake karo
tingkat karusakane omah. Warga ingkang griyane rusak ora sepiraa pikantuk kurang luwih 10
yuta. Warga sing griyane rusake sedhengan antuk pambiyantu kurang luwih 20 yuta.
Wondene warga ingkang griyane rusak banget antuk pambinyantu kurang luwih 30 yuta.
Calon panarima pambiyantu kasebut ditemokake dening aparat desa.
Paragraf ing dhuwur kalebu jinise wacana eksposisi
A. definisi
B. ilustrasi
C. klasifikasi
D. proses
E. perbandingan

Kanggo mangsuli angka 26-27 !

Rebab
Rebab yaiku salah siji piranti gamelan kang nyuwara saka gesekan senar karo
senar.Rebab diunekake kanthi digesek kangasale saka Arab (Timur Tengah). Rebab ing
jaman saiki wus kerep digunakake kanggo ngiringi gendhing-gendhing Jawa, nalika pentas
wayang, kethoprak, lan ing langgam-langgam liyane. Rebab saka tembung basa Arab kang
nduweni teges busur instrument.Rebab nduweni jejuluk yaiku rebap, rebab, utawa al-rebaba.

26. Wacan eksposisi ing dhuwur nduweni titikan menawa panulisane adedhasar fakta. Pranyatan
kang kalebu kasunyatan/ fakta kaya kang kaandharake ing ngisor iki, kejaba . . ..

A. Rebab yaiku salah siji piranti gamelan kang nyuwara saka gesekan senar karo senar
B. Rebab ing jaman saiki wus kerep digunakake kanggo ngiringi gendhing-gendhing
C. Rebab ing jaman saiki wus ora kerep digunakake kanggo ngiringi gendhing-gendhing
Jawa
D. Rebab saka temung basa Arab kang nduweni teges busur instrument
E. Rebab nduweni jejuluk yaiku rebap, rebab, utawa al-rebaba

27. Saka wacan ing dhuwur, kang kalebu tesis utawa idhe utawa panemu yaiku . . ..
A. Rebab yaiku salah siji piranti gamelan kang nyuwara saka gesekan senar karo senar
B. Rebab ing jaman saiki wus kerep digunakake kanggo ngiringi gendhing-gendhing
C. Rebab ing jaman saiki wus ora kerep digunakake kanggo ngiringi gendhing-gendhing
Jawa
D. Rebab saka temung basa Arab kang nduweni teges busur instrument
E. Rebab nduweni jejuluk yaiku rebap, rebab, utawa al-rebaba

Gatekake pratelan-pratelan ing ngisor iki!

(1) Kendhang yaiku salah sawijining piranti gamelan.
(2) Kendhang nduweni fungsi kanggo mimpin lan ngarahake music
(3) Kendhang cacahe ana papat, yaiku kendhang gedhe, kendhang sabet, kendhang
ketipung
(4) Kendhang ditabuh nganggo kombinasi antara tlapakan karo driji
(5) Saben kelompok piranti gamelan nduweni fungsi dhewe-dhewe kanggo nggawe
swara sing harmonis
(6) Ing music modheren, piranti iki digolongake piranti perkusi

28. Urutan tembung ing ndhuwur supaya dadi paragraph eksposisi kang runtut karo struktur
wacan eksposisi yaiku . . ..
A. 1-2-3-4-5-6
B. 1-3-4-6-5-2
C. 1-4-3-6-2-5
D. 1-4-3-6-5-2
E. 2-1-4-6-3-5
 Teks kanggo soal angka 29
Iki jinis saron sing paling cilik saka bentuk balungan liyané yaiku saronlandemung.
Ana 2 jinis saron panerus yaiku pelog paneruslanslendro panerus. 2 jinis piranti panerus iki
nduwé laras béda-béda. Penabuhé luwih cilik tinimbang penabuh saron liyané, sing apik
digawe saka sungu kebo.
Wilah saron panerus iki luwih cilik tinimbang saron barunglandemung nanging
wilahé luwih kandel. Wilah sing luwih dhuwur swarané, ukurané luwih cilik. Wilah saron
panerus uga ana 7, sing paling cilik dawané watara 18 cm lan amba 4 cm. Saron panerus
nduwé swara luwih dhuwur sak oktafdibandingaké karo saron barung.Cara nabuh saron
panerus kuwi béda karo carané nabuh saron lan demung, yaiku tikel loro saka tabuhan
saron lan demung.

29. Piranti gamelan kang dimaksud dening paragraph ing dhuwur yaiku . . ..
A. Demung
B. Peking
C. gendher
D. kolintang
E. slenthem

30. Gambar ing ngisor iki kang diarani demung yaiku...

A.

B.

C.

D.

E.

31. Kang kalebu tuladha wangsalan yaiku….

A. Balung klapa, ethok-ethok ora ngerti yen disapa.
B. Wajik kletik gula jawa, luwih becik sing prasaja.
C. Awan-awan tuku brambang, ana prawan klambine abang.
D. Bayem arda, ardhane ngrasuk busana.
E. Menawa arep omah-omah kudu nggatekake bobot, bibit,lan bebet.

32. Witing tresna, tresnane mung sawetara iku kalebu tuladha...

A. parikan.
B. wangsalan
C. Purwakanthi guru sastra.
D. Purwakanthi Lumaksita.
E. Purwakanthi guru swara.
 Kanggo mangsuli soal no 33-36

33.

Irah-irahan wacan kasebat inggih punika….

A. Seminarbasa jawa kang ngrembaka kang jumawa
B. Seminar basa jawa ing pengetan bulan bahasa
C. Seminar basa jawa tlatah jawa bulan bahasa
D. Seminar basa jawa ing Semarang simpang lima
E. Seminar basa jawa kang regeng lan rancag

34. Seminar basa Jawa dipun wontenaken ing wulan….

A.

B.

C.

D.

E.

Kanggo mangsuli angka 35-36 !

35. Ing wacan ana dhuwur cacahe aksara swara ana ….

A. 2
B. 4
C. 7
D. 8
E. 9
36. Aksara swara kang ana wacan kasebut ing dhuwur yaiku ....
A. a lan i
B. a lan u
C. a lan e
D. a lan o
E. i lan u

37.“Agustus wingi Ota karo Aini plesir menyang Malang.”

Ukara ing dhuwur menawa ditulis mawa aksara Jawa yaiku….
A.

B.

C.

D.

E.

38. Jakarta kuwi ibukotane …, jumlah pendhudhuke nomer 4 ing dunia.

Jangkepana ceceg-ceceg ing dhuwur gunake aksara jawa.
A.

B.

C.

D.

E.

39. …

A.

B.

C.

D.

E.

40.

Ukara ing dhuwur pamacane yaiku…

A. Aku ngimpi ning India.
B. Aku nembe menyang Italia.
C. Aku piknik menyang Indonesia.
D. Aku dolan menyang Irlandia.
E. Aku manggon ing negara walanda.