Anda di halaman 1dari 5

BEDAH KISI-KISI GLADHEN KAWRUH BASA JAWA

Bupati Sleman asmane Dra. Hj. Kustini Sri Purnomo


Wakil bupati Sleman asmane Danang Maharsa, SE
Kepala Dinas pendidikan Sleman asmane Drs. Ery Widaryana, MM. 
Upacara adat ing Sleman :
a. Saparan Pondok Wonolela ing kapanewon Ngemplak, menyebar apem
b. Bekakak ing kapanewon Gamping, menyembelih sepasang boneka dari tepung ketan berisi
cairan gula merah
c. Suran Mbah Demang kapanewon Gamping
d. Bersih Tunggul Wulung kapanewon Minggir
e. Bathok Bolu Alas Ketonggo kapanewon kalasan
f. Labuhan Merapi kapanewon Cangkringan
g. Tuk Si Bedug kapanewon Seyegan
h. Merti Bumi kaliurang kapanewon Pakem
i. Merti Bumi Tunggularum kapanewon Pakem
j. Merti Dusun kapanewon Pakem
Tata cara upacara adat :
a. Brokohan : selamatan kanggo bayi kang mentas/lagi lahir
b. Mitoni/tingkepan : upacara kanggo wong kang ngandheg sepisanan umur 7 sasi.
c. Midodareni : upacara kanggo manten wengi sakdurunge ijab.
d. Surtanah : upacara adat kanggo mayit kang lagi wae dikubur.
e. Tedhak siti : upacara adat kanggo bayi/bocah kang sepisanan mundhun lemah (umur 7 asi.
f. Nyewu : upacara adat kanggo mengeti wong kang wis sedo/mati suwene 1000 dina.
g. Grebeg : uapacara adat kanggo mengeti lahire Nabi Muhammad ing sasi mulud.
h. Merti desa : uapacara adat kanggo syukur wong tani kang bubar panen.
Panganan tradisional saka Sleman yaiku
1. Jadah : digawe saka ketan lan kelapa rasane gurih asin
2. Wajik : digawe saka ketan lan gula rasane legi
3. Tahu tempe bacem : digawe saka dhele
4. Ampyang : digawe saka kacang brol lan gula jawa
5. Pecel : digawe saka sayuran
Jamu tradisional lan manfaate :
1. Beras kencur manfaate menambah nafsu makan, menghilangkan pegal linu dan
meningkatkan stamina.
2. Kunir asem manfaate ngatai masalah wanita kang bubar nggarap sari (haid), apik kanggo
kulit. Kanggo diet.
3. Uyup-uyup kanggo nglancarake ASI kanggo wong kang nyusoni.
4. Sinom : kanggo nambah nafsu makan, radang lambung/maag, ngatasi masalah kawanitan.
5. Cabe puyang : ngilangake pegel-pegel, lara pinggang (boyok).
6. Pahitan : tamba lara pegel-pegel nambah nafsu makan, nyegah reiko diabetes.
7. Temulawak : tamba mumet, mual lan gejala masuk angin
8. Galian singset : jaga kesegaran awak lan apik tumrap wanita
9. Kudu laos ; ngatasi kembung, demam
10. Kunci sirih : ngilangi awak kang mambu, nguatake untu.
Aktivitas/kegiatan pertanian :
1. Tandur : nandur winih pari kanthi cara mlakune mundur
2. Matun : ngresiki suket kang ana ing tanduran
3. Ndaut : mbubuti winih pari kang siap ditandur
4. Ngarit : mbabati suket dinggo pakan kewan
5. Ngluku : malik lemah nganggo piranti kaya pacul jenenge luku
6. Nggaru : ngratakake lemah sing bubar di luku
Arane dina (cacahe ana 7 /sapta warna)
Senen, Selasa, Rebo, Kemis, Jemuwah, Setu, Ahad/minggu
Arane pasaran : pon, wage, kliwon, legi, pahing
Sadurunge selasa kliwon yaiku Senin wage.
Sawise Selasa Kliwon yaiku Rebo Legi.
Candrane awak :
Mripat : blalak-blalak, ndamar kanginan alise : nanggal sepisan
Astane : nggendhewa gading athi-athine : ngudhup turi
Bangkekane : nawon kemit bathuke : nyela cendhani
Bokonge : manjang ngilang brengose : nglaler mencok/mguler keket
Cahyane : sumunu/sumunar drijine : mucuk eri
Godhege : simbar rumembun gulune : ngelung gadhung
Gulune : ngolan-olan eseme : pahit madu
Idepe : tumenga ing tawang irunge : mbangir, kencana pinalar
Lakune : macan luwe, mager timun lembehane : mblarak sempal
Lambene : manggis karenget, nggula satemik lengene : nggandhewa pinenthang
Pakulitane : ngulit langsep, ireng manis pipine : nduren sajuring
Pundake : nraju mas rambute : ngandhan-andhan, ngembang bakung
Sinome ; micis wuncah, mbibis mabur slirane : sedhet singset
Pawakane : gagah pideksa, ramping untune : miji timun
Solahe : merak ati

Bilangan dalam bahasa krama : 11. Sewelas. 12. Kaliwelas. 13. Tigawelas. 20. Lalihdasa. 21.
Selikur. 22. Kalihlikur. 23. Tigalikur. 24. Sekawalikur. 25. Selangkung. 30. Tigangdasa. 40.
Sekawandasa. 50. Seket. 60. Sewidak. 70. Pitungdasa. 80. Wolungdasa. 90. Sangangdasa.

Jenenge tanduran :
Kambil : glugu kacang brol : rendeng pari : damen
Jagung : tebon kapuk : randhu pohong : bonggol
Mlinjo : so, bego pring enom : bung pring tuwo : bungkilan
Tela : lung jambe : pucang aren : ruyung

Arane wayang Pandhawa :


Puntadewa/Yudhistira : Amarta. Garwane Dewi Drupadi, anake Raden pancawala. Senjatane jamus
Kalimasada.
Werkudara/Bima : Jodhipati. Garwane (Dewi Nagagini- raden antareja), ( Dewi Arimbi-Raden
Gathutkaca), (Dewi Urangayu-raden antasena). Senjatane kukupancanaka, gada Rujakpala.
Arjuna/Janaka : Madukara. Garwane Dewi Wara Sembadra-raden Abimanyu. Senjatane keris
pulanggeni, panah pasopati.
Nakula/Pinten : Sawojajar.
Sadewa/tanseng : Bumiretawu

Arane anak kewan :


Sapi ; pedhet kebo: gudel jaran : belo manuk : piyik
Pitik : kuthuk bebek : meri banyak : blengur macan : gogor
Singa : dibal gajah ; bledug ula : kisi cecak : sawiyah
Baya : krete babi : gembluk kodhok : precil wedhus : cempe
Kucing : cemeng tiks ; cindhil lele : jabrisan kutuk : kotes

Jenenge kendhang kewan :


Clunthang : wadhah jangkrik esong : panggonan landhak
Gedhogan : kendhang jaran glodhogan : omah tawon
Gowok : growongan ing wit susuh manuk kendhang : papan kanggo ngingu kewan
Kombong : kendhang bebek/pitik krangkeng : kendhang kewan galak
Kurungan ; kendhang manuk, pitik leng : bolongan cilik kanggo omah semut, gangsir
Pagupon : omah dara petarangan : papan kanggo ngendhok pitik
Pranji : kendhang pitik rong : leng gedhe omah tikus, yuyu, ula, iwak
Sudhung : grumbul omahe celeng susuh : omah manuk, tikus, bajing, lsp
Tala : omah tawon tambak : papan kanggo ngingu iwak

Arane papan :
Alun-alun ; plataran amba ing satengahing kutha
Gubug : panggonan kanggo njaga tanduran
Padhepokan : papan pamulangan, patapan, omahe pandhita

Tembang macapat cacahe ana 11 yaiku ;

Dasanama utawa sinonim :


Anak : sunu, atmaja, putra, siwi, yoga, suta, weka, tanaya
Banyu : We, tirta, warih, har, sindu, wayi, tuban, hèr, amêrta, arjuna, udaka, sangara, jala, jahni,
jahnawi, jahning
Gunung : wukir, ardi, arga, giri, ancala, meru, parwata, prabata, aldaka.

Gambar gamelan

Bonang Saron

Gender Slenthem Siter


Demung Gambang Kendhang

Rebab Kenong Gong

Gambar busana jawa pria jangkep

Blangkon Surjan Bebed/jarik Lontong/stagen, kamus timang

Slop Keris

Gambar Motif batik Yogyakarta

Kawung Truntum sidomukti


Parang Udan Liris Mega mendung Pamiluto

Ciptoning Ceplok kasatriyan

Gambar piranti tetanen

Luku Garu Pacul Arit

Engkrong Gathul Ani-Ani

Anda mungkin juga menyukai