HT-Bab 4 - Aliran Permanen Tidak Beraturan

DATA DOSEN 1
DATA PRIBADI
NAMA: ANDY HENDRI, ST, MT
FAKULTAS : TEKNIK UNIVERSITAS RIAU
JURUSAN : TEKNIK SIPIL
HP : 08126872957
MATAKULIAH YANG DIASUH

– MEKANIKA FLUIDA
– ANALISA NUMERIK
– ILMU KOMPUTER
– HIDROLIKA TERAPAN
– BANGUNAN AIR
FT UNRI - JURUSAN TEKNIK SIPIL * MATA KULIAH : HIDROLIKA TERAPAN * DOSEN: ANDY HENDRI MT - RINALDI MT
DATA DOSEN 2
DATA PRIBADI
NAMA: RINALDI, ST, MT
FAKULTAS : TEKNIK UNIVERSITAS RIAU
JURUSAN : TEKNIK SIPIL
HP : 0812_________
• MATAKULIAH YANG DIASUH

– HIDROLIKA
– HIDROLOGI
– TEK. PENYEHATAN
– PELABUHAN
– TEKNIK PANTAI
HIDROLIKA TERAPAN
Kode Matakuliah: SDA 111
Fakultas : Teknik UNRI
Jurusan : Teknik Sipil S1
Dosen Pengampu 1: Andy Hendri, MT
Dosen Pengampu 2: Rinaldi, MT
DATA DOSEN 1
DATA DOSEN 2
BAB IV
ALIRAN PERMANEN TIDAK
TIDAK
BERATURAN
FT UNRI - JURUSAN TEKNIK SIPIL: MATA KULIAH : HIDROLIKA TERAPAN – DOSEN: ANDY HENDRI. MT.
Tujuan Instruksional Umum
Setelah mengikuti mata kuliah ini mahasiswa

akan dapat merencanakan saluran terbuka
dengan berbagai permasalahannya dan dengan
berbagai macam kondisi aliran
Tujuan Instruksional Khusus
Agar Mahasiswa dapat/mampu:
• Menguraikan rumus aliran Permanen Berubah
beraturan.
• Menghitung parameter aliran yang terjadi pada
saluran dengan berbagai tipe saluran
• Mengindentifikasikan tentang karakteristik dari Profil
muka air yang terjadi pada saluran.
• Menghitung Profil muka air dengan metode Standard
Step dan Integrasi Grafis
ALIRAN PERMANEN TIDAK
BERATURAN
• PENDAHULUAN
• PENURUNAN RUMUS
• TINJAUAN PERUBAHAN GARIS MUKA AIR
• KARAKTERISTIK MUKA AIR
• PROFIL MUKA AIR
• KESIMPULAN
PENDAHULUAN
PENDAHULUAN
Umum
Aliran permanen tidak beraturan tejadi karena

vektor kecepatan berubah sepanjang saluran
yang dapat diakibatkan oleh perubahan
tampang saluran, perubahan kemiringan dasar
saluran ataupun karena adanya bangunan
pengatur
PENDAHULUAN
Gradually Varied Flow (GVF)
Aliran Tidak Beraturan:
Rapidly Varied Flow (RVF)
GVF
GVF
RVF GVF
RVF
Pintu Air
Bendung
PENURUNAN RUMUS
PENURUNAN RUMUS
GAMBAR GARIS TENAGA

Garis Horisontal
hf 1
V2/2g If
V2
H  z  d cos q  
2.g
Iw
d cos q y 2
d
V2
H  zh
2.g
Io
q 90o 3
z dx dH dz dd u2 d
  cos q 
ds ds ds 2g ds
Garis Referensi
1 2
PENURUNAN RUMUS
SKEMA PENURUNAN RUMUS

1 2
dH dz dd u2 d dd d  u2 
  cos q   Sf  So  cos q   
ds ds ds 2g ds ds ds  2g 
3
dh d  u2 
 Sf  So    
ds ds  2g 
4 7
d  u 2  d h  d u2   dh  dh
So  Sf     So  Sf        
ds  2g  ds dh  2g   ds  ds
Aliran Beraturan 9 Aliran Tidak Beraturan
dU1  dU 2  dU  0
d U2 Q 2 dA 2 Q 2 dA
dh1  dh2  dh  0 ( )  8
dh 2.g 2.g dh g .A 3 dh dh S0  Sf

U2
ds d U2
Sf  1 ( )
C 2R 10d U2 Q 2 .T
dh 2.g
5 (
dh 2.g
)
g .A 3
u2
So  2  0  0
C R

11
 Q 2

1  
dh  So A 2 R 
 So 
6 ds  Q 2T 
U  C R So  1  
 g A3 
TINJAUAN
TERHADAP PERUBAHAN
GARIS MUKA AIR
TINJAUAN THDP PERUBAHAN GRS MUKA AIR
2
dh Q P 2
A3  Q 2
0 1 0 
ds So A 3 P So
h-Normal
1

1   Q 2


3
dh  So A 2 R  dh  .Q T 2
A3  Q 2
 So   1 0 
ds  Q 2T  ds g .A 3 T g
 1  
 g A3 
h - Kritik
4  g Pkr
1
Q P
2
0 S o kr  So - Kritik
So A 3  T kr
dh 0
 5
ds 0  .Q 2T g Q Kecepatan
1 0 U kr 3
g .A 3  T kr Kritik
PENURUNAN RUMUS
TINJAUAN KEMIRINGAN DASAR
Aliran Super Kritik Pkr

P P
Q Q Akr hkr  hn Pkr
U n  U kr  1
An Akr An Pkr  Pn
3 A 3kr
3
A A 3
A kr
dh A3
Q 2  Q 2P
0  So 
A3
ds P So
Pkr P
P
Pkr  Q 2Pkr Pkr  Q 2Pkr  P  A 3kr 
So   Q 2
    3  S o  S o kr
 
 Pkr
3 3 3
3 A kr A kr A A 3kr  A 
A 3
A kr A 3kr
Aliran Sub Kritik

S o  S o kr
H  hkr
TINJAUAN THDP PERUBAHAN GRS MUKA AIR
KLASIFIKASI PROFIL MUKA AIR

NDL
Kemiringan Curam g Pkr H

CDL
1
(Steep Slope) s0 Bkr S0<S0kr
hkr
CDL=NDL
Kemiringan Kritis g Pkr

H= hkr
1
(Critical Slope) s0 Bkr S0=S0kr
CDL
Kemiringan Curam g Pkr hkr
1 NDL
(Steep Slope) s0 Bkr S0>S0kr
H
PENURUNAN RUMUS
PROFIL SALURAN SANGAT LEBAR
B Q
q  A  B.h
B
pB
h q  uh
q 2
H 
3
kedalaman air normal S0
3 q 2
H kr 
kedalaman air Kritis g
3 g.q
Kecepatan Kritik u kr 

 .g
Kemiringan Kritik S 0 kr 

PENURUNAN RUMUS
PROFIL SALURAN TRAPESIUM
M=B+m1h+m2h
Jika m1=m2 , maka:
T  B  m.h
1 A  h ( B  m.h)
1
m1 m2 P  B  2.h 1  m.2
B
 q 2 . ( B  2.h 1  m 2 )
kedalaman air normal H 3
S 0 . ( B  m.h) 3
 .q 2 . ( B  2.m.hkr )
kedalaman air Kritis H kr  3
g. ( B  m.hkr ) 3
g. ( B  .m.hkr )hkr
Kecepatan Kritik u kr  3
 . ( B  2m.hkr )
Kemiringan Kritik S0 kr 
.g ( B  2hkr 1  m2 )
 .( B  2.m.hkr )
PENURUNAN RUMUS
PROFIL SALURAN LINGKARAN

P  2.q .r
A  r 2 (q  1 / 2 sin 2q )
B  2 r sin q
h  r (1  cosq )
q dalam radian
r  r
y Kedalaman air normal
(   1 / 2 sin 2q ) 3  .q 2
x x 
r 2q S 0 .r 5
h
Kedalaman air Kritis
( q kr  1 / 2 sin 2q kr ) 3 .q 2

2 . sin q kr g .rkr
5
Kecepatan Kritik Kemiringan Kritik

g. rkr ( q kr  1 / 2 sin 2q kr ) g . kr
U kr  S0 kr 
 . 2 sin q kr  .sin  kr
KARAKTERISTIK
GARIS MUKA AIR
KARAKTERISTIK GARIS MUKA AIR
Persamaan perubahan kedalaman .q 2

sepanjang aliran mengikuti 1
dh S 0 .h3
persamaan berikut  S0
ds  .q 2
1
g .h3
 .q 2
Persamaan kedalaman air normal: H 3
S0
Persamaan kedalaman air Kritik:  .q 2

hkr  3
g
dh 1  H 3 h3 dh h3  H 3
 S0  S0 3 3
ds 1  hkr 3 h 3 ds h  hkr
dh h3  H 3
 S0 3 3
ds h  hkr
Zone 1 Garis Kedalaman Normal
Zone 2 Garis Kedalaman Kritik

H
Zone 3 hkr
Back Water
DrawDown
Back Water (dh/ds > 0)
Zone 1
Kemungkinan 1 Garis Kedalaman Normal
h>H Zone 2 Garis Kedalaman Kritik
H
h > hkr Zone 3 hkr
Zone 1 (Al. Sub kritik)
Kemungkinan 2 Zone 1 Garis Kedalaman Kritik

h<H Zone 2 hkr Garis Kedalaman Normal
h < hkr
Zone 3 H
Zone 3 (Al. Super kritik)
DrawDown (dh/ds < 0)
Zone 1 Garis Kedalaman Kritik

Kemungkinan 1
h>H Zone 2 Garis Kedalaman Normal
hkr
h < hkr Zone 3 H
Zone 2 (Super Kritik)
Kemungkinan 2 Zone 1 Garis Kedalaman Normal

h<H Zone 2 Garis Kedalaman Kritik
H
h > hkr
Zone 3 hkr
Zone 2 (Sub Kritik)
KLASIFIKASI ALIRAN
So < Sokr Mild Slope (M)
So > 0 So = Sokr Critical Slope (C)
So > Sokr Steep Slope (S)
So = 0 Horizontal Slope (H)
So < 0 Adverse Slope (A)
dh h H 3 3 dh
 S0

1  H h 
3

ds
 S0 3
h  hkr
3
Dibagi h3 ds 
1  hkr h 
3

KLASIFIKASI ALIRAN MILD SLOPE

Syarat: So > 0 So < Sokr H > hkr
H<h dh
 S0

1  H h 
3
 dh
  
     M1
hkr<h
ds 
1  hkr h 
3
 ds  
Tabel Profil Untuk Kurva Mild Slope

Pembilang Penyebut Perubahan Nama
Kriteria dh/ds
H/h 1-H/h hkr/h 1-hkr/h Kedalaman Kurva
So>0 <1 + <1 + + Naik M1
So<Sokr <1 + >1 - Tdk ada
H>hkr
Sub kr >1 - <1 + - Turun M2
>1 - >1 - + Naik M3
CONTOH PROFIL MILD SLOPE

M1 M1
NDL NDL
CDL CDL
So<Sokr So1<Sokr
So2< So1
NDL
M2 NDL
CDL M2
So1<S CDL CDL
okr So<Sokr
So2> NDL
Sokr
NDL NDL
CDL
M3
CDL M3
So<Sokr So1>Sokr
So2<Sokr
KLASIFIKASI ALIRAN STEEP SLOPE

Syarat: So > 0 So > Sokr H < hkr
H<h dh
 S0

1  H h 
3
 dh
  
     S1
hkr<h
ds 
1  hkr h 
3
 ds  
Tabel Profil Untuk Kurva Steep Slope

Kriteria dh/ds
So>0 <1 + <1 + + Naik S1
So>Sokr <1 + >1 - - Turun S2
H<hkr
Super kr >1 - <1 + Tdk ada
>1 - >1 - + Naik S3

CONTOH PROFIL STEEP SLOPE

CDL S1
S1
CDL
So1>Sokr NDL
NDL
So>Sokr So2< Sokr
NDL
B2 > B1
CDL
S2
S2 CDL NDL
So>Sokr NDL So2> Sokr
So1<0
B1
B2
CDL CDL
S3
NDL
S3
NDL So1> So2>Sokr
So>Sokr So2>Sokr
KLASIFIKASI ALIRAN CRITICAL SLOPE

Syarat: So > 0 So = Sokr H = hkr
H<h dh
 S0

1  H h 
3
 dh
  
     C1
hkr<h
ds 
1  hkr h 
3
 ds  
Tabel Profil Untuk Kurva Critical Slope

Kriteria dh/ds
So>0 <1 + <1 + + Naik C1
So=Sokr >1 - >1 - + Naik C3
H=hkr
CONTOH PROFIL CRITICAL SLOPE

C1
So1=Sokr NDL=CDL
So2<Sokr
CDL=NDL
C3
So=Sokr
KLASIFIKASI ALIRAN HORIZONTAL

SLOPE
Syarat: So = 0 H =∞
H>>h dh
 S0

1  H h 
3
 dh
  
     H2
hkr<h
ds 
1  hkr h 
3
 ds  
Tabel Profil Untuk Kurva Horizontal Slope

Pembilang Penyebut Nama
Perubahan
Kriteria H/h 1-H/h hkr/h 1-hkr/h dh/ds Kur
Kedalaman
va
So=0 >>1 - <1 + - Turun H2
H=∞ >>1 - >1 - + Naik H3
CONTOH PROFIL HORIZONTAL SLOPE

H2
CDL
So=0
H3
So=0
KLASIFIKASI ALIRAN ADVERSE SLOPE

Syarat: So < 0 H <0
H<h dh
 S0

1  H h 
3
 dh
  
     A2
hkr<h
ds 
1  hkr h 
3
 ds  
Tabel Profil Untuk Kurva Adverse Slope

Kriteria dh/ds
So<0 <1 - <1 + - Turun A2
H<0 <1 - <1 - + Naik A3
CONTOH PROFIL ADVERSE SLOPE
A2
CDL
So<0
CDL
A3
So<0
PROFIL MUKA AIR
PROFIL MUKA AIR
METODE PERHITUNGAN
PROFIL MUKA AIR
• METODE INTEGRASI NUMERIK
• METODE INTEGRASI GRAFIS
• METODE STANDARD STEP
• METODE BESSEL
PROFIL MUKA AIR
I
N
T
E
G
R
A
S
I INTEGRASI GRAFIS
G
R
A
F
I
S
PROFIL MUKA AIR
I
N METODE INTEGRASI GRAFIS
T
E S  S x1 h2 2
dh
ds  f h  dh S1 2   ds   f (h)dh   f h  h
0 f
G  2
ds Q .T 1
R 1 3
x2 h1
A g . A
Q 2.T
S 1
g .A 3
f h  
I S 0  Sf
y 2  dx 
x    dy
dy
Profil Muka Air y 1 
G
R y2  dx 
 dx

 dy



 
y1  2
A  dx



 dy



 dy 
1
F 
dy
x1
I x = x 2 - x1 y1
x2 y2
S
PROFIL MUKA AIR-INTEGRASI GRAFIS–CONTOH SOAL 1
I
N CONTOH SOAL 1:
T Saluran berbentuk trapesium (tergambar) yang
E mempunyai ketinggian air normal sebesar 1,5 m,
G kemiringan dasar saluran 0.0001 dan n = 0.02.
R Hitung profil muka air yang terjadi karena adanya
A bendung dimana kedalaman air sedikit di hulu
S bendung adalah 3 m. hitung dengan menggunakan
I integrasi grafis
B1 = 5 m B2 = 15 m HS=1,5 m
G m1 m1 = 1 m2 = 1
R
B1
A B1
HS
F hn
I m2
S B2
I
N DIKETAHUI:
T B1 = 5 m B2 = 15 m m1 = 1 m2 = 1
So = 10 -4 n = 0,02 HS = 2 m HB=3 m
E
G
R
A m1 B
S B1
B1
I hn HS
m2
B2
G
R
A
F HB
I
S
I
N
T B
E m1
G B1
B1
R HS
hn
A
m2
S
B2
I Mencari Kecepatan
1 A  B2  M 2  hn  hn
U  R 2 / 3 S 1/ 2
G n A  15  1 1,51,5  ??
R 1  A
2/3
2
U   S 1/ 2
P  B2  2  hn  1  m2
A nP
F 2/3
P  15  2  1,5  1  12  ??
1  A
I U   0,00011/ 2  ??
0,02  P 
S
I
N Mencari Bilangan Froude
T
E Fr 
U

U A  B2  M 2  hn  hn
gD A
G g B  2  M 2  hn   B2
B
R
A
Mencari Debit
S
I Q U  A
Q  U  A  ??
G Gambar Pendekatan Tipe Profil

R M1
A
NDL
F HB
CDL
I
S
I
N
T
E
G
R
A
S Menghitung Profil Muka Air
I
G
R
A
F
I
S
I
M1 (h-HS) M1 (h-HS)
N
T M 2 HS A2 M 2 HS P1
E m1
G B1
B1 h
A1
R HS
P2
A m2
S B2
I A1  B2  M 2  H S  hS
LUAS A  A1  A2
A2  ( B2  2  M 2  H S  2  B1 )  M 1  h  H S  h  H S 
G P1  2  h  H S  1  m12
R KELILING P  P1  P2  2  B1   B2
BASAH
A P2  2  H S  1  m2 2
F
LEBAR
I BASAH B  2  M 1  h  H S   2  B1   2  M 2  H S   B2
S
I
N  Q 2 .B
1
T Mencari f(h=3) f h  
g . A3
S0  S f
E
G 1 h=3 m
R 2 Nilai B (Lihat dirumus )
A B  2  M 1  h  H S   2  B1   2  M 2  H S   B2
S
B  2  1 3  2   2  5  2  1 2  15  ??
I
3 Nilai A (Lihat dirumus )
A1  B2  M 2  H S  hS
G A1  15  1 2 2  ??
R
A2  ( B2  2  M 2  H S  2  B1 )  M 1  h  H S  h  H S 
A
A2  (16  2  1 2  2  5)  1 3  2 3  2   ??
F
I A  A1  A2 A  A1  A2  ??
S
I
N  Q 2 .B
Mencari f(h=3) 1
g . A3
T f h  
S0  S f
E
G 4 Nilai P
R P1  h  H S  1  m1
2
P1  3  2  1  12  ??
A P2  H S  1  m2
2
P2  2  1  12  ??
S
P  2  P1   2  P2   2  B1   B2
I
P  2  P1   2  P2   2  5  15  ??
5 Nilai R
G A R 
A
 ??
R 
R P P
A
F 6 Nilai Sf
I U 2n 2 Q 2n 2 Q 2n 2
Sf  4 3
 2 43 Sf  2 4 3  ??
S R A R A R
I
N Q 2 .B
1
T Mencari f(h=3) f h  
g . A3
E S0  S f
G
R
 Q .B 2  Q 2 .B
A 7 Nilai 1 1 3
 ??
g .A 3 g .A
S
I
8 Nilai So  S So  S f  ??
f
G
8 Nilai f(h=3)
R
A Q 2 .B Q 2 .B
1 1
F f h  
g . A3 g . A3
f h    ??
I S0  S f S0  S f
S
I
N  Q 2 .B
1
T Mencari f(h=2,75) f h  
g . A3
S0  S f
E
G 1 h=2,75 m
R 2 Nilai B (Lihat dirumus )
A B  2  M 1  h  H S   2  B1   2  M 2  H S   B2
S
B  2  1 3  2   2  5  2  1 2  15  ??
I
3 Nilai A (Lihat dirumus )
A1  B2  M 2  H S  hS
G A1  15  1 2 2  ??
R
A2  ( B2  2  M 2  H S  2  B1 )  M 1  h  H S  h  H S 
A
A2  (16  2  1 2  2  5)  1 3  2 3  2   ??
F
I A  A1  A2 A  A1  A2  ??
S
I
N  Q 2 .B
Mencari f(h=2,75) 1
g . A3
T f h  
S0  S f
E
G 4 Nilai P
R P1  h  H S  1  m1
2
P1  3  2  1  12  ??
A P2  H S  1  m2
2
P2  2  1  12  ??
S
P  2  P1   2  P2   2  B1   B2
I
P  2  P1   2  P2   2  5  15  ??
5 Nilai R
G A R 
A
 ??
R 
R P P
A
F 6 Nilai Sf
I U 2n 2 Q 2n 2 Q 2n 2
Sf  4 3
 2 43 Sf  2 4 3  ??
S R A R A R
I
N Q 2 .B
Mencari f(h=2,75) 1
T g . A3
f h  
E S0  S f
G
R
 Q .B 2  Q 2 .B
A 7 Nilai 1 1 3
 ??
g .A 3 g .A
S
I
8 Nilai So  S So  S f  ??
f
G
9 Nilai f(h=2,75)
R
A Q 2 .B Q 2 .B
1 1
F g . A3 g . A3
f h   f h    ??
I S0  S f S0  S f
S
I
N
T Mencari ds
E
G f h3   f h2, 75 
R ds3 2, 75    h
2
A
S f h3   f h2, 75 
I ds3 2, 75    h
2
G
R
A
F
I
S
I
N  Q 2 .B
1 h=3 m 7 Cari 1
T g .A 3
E 2 Cari B
8 Cari So  S f
G 3 Cari A
R Q 2 .B
4 Cari P 9 Cari 1
g . A3
A
A f h  
S R  S0  S f
5 Cari R P
I 2 2
10 ds  f h    h
U n
6 Cari Sf Sf 
R4 3 11 S kum  S kum 1  ds
G
R h B A P R Sf
1
 Q 2 .B So  S f
1
Q2 .B ds Skum
g .A 3 g.A3
A f h 
S0  S f
F
I
S
PENYELESAIAN SOAL 1:
Diketahui:
q = 25 m3/d. B = 10 m
m = 1,5 m So = 0,001
n = 0,025 x = 200 m
h hulu bendung = 3 m.
Ditanya:
Berapakah kedalaman air pada tiaip jarak setiap
interval dari titik tersebut kearah hulu. Gunakan
metode integrasi numerik
PROFIL MUKA AIR-INTEGRASI GRAFIS
CONTOH SOAL 2:
Saluran berbentuk trapesium dengan lebar dasar 10 m
dan kemiringan tebing 1:1,5 (V:H) mengalirkan debit
25 m3/d mempunyai kemiringan dasar saluran 0.001
dan n = 0.025. Hitung profil muka air yang terjadi
karena adanya bendung dimana kedalaman air sedikit
di hulu bendung adalah 3 m. hitung dengan
menggunakan integrasi grafis
PENYELESAIAN:
Diketahui:
q = 25 m3/d. B = 10 m
m = 1,5 m So = 0,001
n = 0,025 x = 200 m
h hulu bendung = 3 m.
Ditanya:
Berapakah kedalaman air pada tiaip jarak setiap
interval dari titik tersebut kearah hulu. Gunakan
metode integrasi numerik
Kedalaman Air Normal

1 1 [(B  m .hn )hn ]2 / 3
Q A R S
2/3 1/2 Q  (B  m .hn )hn . .S 1 / 2
n n (B  2.hn 1  m 2 )2 / 3
n .Q .(B  2.hn 1  m 2 )2 / 3
hn 
(B  m .hn ).[(B  m .hn )hn ]2 / 3 .S 1 / 2
0.025 x 40(10  2.hn 1  1.52 )2 / 3

hn 
(10  1.5.hn ).[(10  1.5.hn )hn ]2 / 3 x 0.0011 / 2
hn 
19.7642(10  2.hn 3.25 ) 2 / 3 Kedalaman Air
(10  1.5.hn ).[(10  1.5.hn )hn ]2 / 3 Normal: 1,46 m
Kedalaman Air Kritis

hc  3
Q 2 .(B  2.m .hc )
3
25 2 (10  3.h c ) Kedalaman Air
g .(B  m .hc ) 3
9.81(10  1.5.h c ) 3 Kitis: 0,82 m
Penyederhanaan Persamaan Setelah dimasukan

variabel yang diketahui:
Q 2 .T
1 dx  f (h ) dh
dh g .A 3

dx S 0  S f
Q 2 .T
1
f (h ) 
g .A 3 x   f (h ) dh
S0  Sf
252.(10  3h )
1
9.81 x (10  1.5h )3
Persamaannya: f (h ) 
0.001  S f
n 2 .Q 2 0.025 2 x 25 2 0.390625
Dengan nilai Sf: Sf  2 4 / 3   2
A .R A2 x R 4 / 3 A x R 4/3
Hitungan dimulai dari belakang bendung

h  3,0 m
A  B  mh h  (10  1,5  3)3  43,5 m 2
P  B  2h 1  m 2  10  2  3 1  1,52  20,82 m
A 43,5
R    2,09 m
P 20,82
n 2 .Q 2 0.025 2 x 25 2
S f  2 4 /3   0,000077
A .R 43,5 x 2,09
2 4 /3
252.(10  3  3)
1
9.81 x (10  1.5  3) 3
f (y )1   1067,8
0.001  0,000077
Hitungan Jarak pada ketinggian Air 2,75 m

h  2,75 m
A  (10  1,5  2,75)2,75  38,84 m 2 A 43,5
R    1,95 m
P  10  2  3 1  1,52  19,92 m P 20,82
n 2 .Q 2 0.025 2 x 25 2
S f  2 4 /3   0,000106
A .R 43,5 x 2,09
2 4 /3
25 2.(10  3  2,75)
1
9.81 x (10  1.5  2,75) 3
f (y ) 2   1096,7
0.001  0,000077
Menghitung f (y ) i  f (y ) i 1 1067,8  1096,7

Delta Jarak: x  (h i 1  h i )  3  2,75  270,6
2 2
Menghitung
X i 1  X i  X  0  270,6  270,6 m
Jarak:
Tabel Hitungan Untuk Profil Muka Air

i H A P R T Sf F x X
(m) (m2) (m) (m) (m) (y) (m) (m)
1 3.00 43.50 20.81 2.09 19.00 0.000077 1067.8 0
2 2.75 38.84 19.91 1.95 18.25 0.000106 1096.7 270.6 270.6
3 2.50 34.37 19.01 1.81 17.50 0.000150 1144.3 280.1 550.7
4 2.25 30.09 18.11 1.66 16.75 0.000219 1230.6 296.9 847.6
5 2.00 26.00 17.21 1.51 16.00 0.000333 1413.1 330.5 1178.1
6 1.75 22.09 16.31 1.355 15.25 0.000554 1952.2 420.7 1598.8
7 1.50 18.38 15.40 1.193 14.50 0.000915 9993.6 1493.2 3092.0
PROFIL MUKA AIR-INTEGRASI NUMERIK
PERHITUNGAN PROFIL MUKA AIR

METODE INTEGRASI NUMERIK
n 2Q 2
S0  2 2 / 3
dy AR

dx Q 2T
1
g .A 3
dy y i 1  y i dy dy
 ( )i  ( )i 1
dx x i 1  x i y 11 y i  dx dx x i
2
dy
y i 1  y i  ( xi  xi ) dy
dx 1 f 
dx
dy
y i 1  y i  x i
dx n 2Q 2 fi  fi 1
S0  2 4 / 3 y 11 y i  xi
A R 2
f 
Q 2T
1
g. A 3
CONTOH SOAL:
saluran lebar segiempat dengan debit tiap satuan lebar 2.5
m3/d/m. kemiringan dasar saluran 0.001 dan koefisien
manning 0.015. Pada suatu titik kedalaman air adalah 2.75 m.
berapakah kedalaman air pada jarak setiap interval 200 m dari
titik tersebut kearah hulu. Gunakan metode integrasi numerik
M1
CDL
NDL Y1=2,75
m
Y3
Y2
200 m x 10 pias = 2000 m
PENYELESAIAN:
Diketahui:
q = 2.5 m3/d/m.
So = 0.001
n = 0.015.
h = 2.75 m.
x = 200 m
Ditanya:
Berapakah kedalaman air pada tiaip jarak
setiap interval dari titik tersebut kearah hulu.
Gunakan metode integrasi numerik
Penyelesaian Contoh 1:
A Bh
n 2Q 2 R  h n 2Q 2
S0  ( 2 4 / 3 )i P B  2h S0  ( 10 / 3 ) i
fi  AR fi  h
Q 2T Q 2T
1 ( )i 1 ( )i
g. A 3 A  Bh  h m 2 / m g. h 3
Mencari h Normal:
1 2 / 3 1/ 2 1 2 / 3 1/ 2 1
Q  An Rn S0  B.hn Rn S0 2.5  hn
5/3
(0.001)1/ 5
n n 0.015
1 2 / 3 1/ 2 hn
5/3
 1.186  hn  1.1076
q  hn Rn S0
n
Mencari h kritik:
2 2
Karena:
q 2.5
hkr  3  3  0.8605 m Hkr < 1, maka Aliran SubKritis
g 9.81
Hkr<hn, Kemiringan Landai
Mencari Kedalaman Air Pada Jarak 200 m:

n 2Q 2 0.015 2 x 2.5 2
S0  ( 10 / 3 ) i 0.001  (
fi  h i=1 f1  2 .75 10 / 3
)
 0.0009818
Q 2T 2. 5 2
1 ( )
1 ( )
3 i 9.81 x 2.75 3
g. h
pertama kali dianggap f2 = f1 sehingga h2 dapat dihitung:
f1  f 2
h2  h1  x 1
2
0.0009818  0.0009818
h2  2.75  x 200  2.5536 m
2
n 2Q 2 0.015 2 x 2.5 2
S0  ( 10 / 3 ) i 0.001  ( )
i=2
10 / 3
h f2  2. 5536  0.0009755
fi 
Q 2T 2 .5 2
1 ( ) 1 ( )
g. h 3 i 9.81 x 2.5536 3
0.0009818  0.0009755
h'2  2.75  x 200  2.5543 m
2
Mencari Kedalaman Air Pada Jarak 400 m:

0.015 2 x 2.5 2
0.001  ( )
i=2 f2  2 . 5536 10 / 3
 0.0009755
2.5 2
1 ( )
9.81 x 2.5536 3
h3  h2  f 2 X 2  2.5543  (0.0009756 x 200)  2.3592 m
0.015 2 x 2.5 2
0.001  ( )
i=3
10 / 3
f3  2. 3592  0.0009664
2
2 .5
1 ( )
9.81 x 2.3592 3
f2  f3
h3  h2  x 2
2
0.0009756  0.0009664
h2  2.5542  x 200  2.3601 m
2
Hasil Perhitungan Untuk Pias Selanjutnya

Dapat Dilihat Pada Tabel Berikut ini:
Titik i xi+1-xi Jarak Komulatif yi
(m) (m) (m)
1 0 2.7500
2 200 200 2.5543
3 200 400 2.3601
4 200 600 2.1681
5 200 800 1.9796
6 200 1000 1.7966
7 200 1200 1.6223
8 200 1400 1.4625
9 200 1600 1.3268
10 200 1800 1.2268
11 2000 1.1673
Gambar Profil Muka Air Pada Contoh Soal
M1
CDL
NDL
Y3
Y2
Y1=2,75 m
200 m x 10 pias = 2000 m
PROFIL MUKA AIR – LANGKAH LANGSUNG
METODE LANGKAH LANGSUNG

(DIRECT STEP METHOD)
Garis Energi hf=Sf x
v12/2g
V22/2g
h1
h2
z =Sw x
x
2 2
v v
z1  h1  1  z 2  h2  2  hf
2.g 2.g 2 2
v v
(h2  2 )  (h1  1 )
2.g 2.g E  E s1
2 2 x  , atau x  s 2
v v I0  If I0  If
S0 .x  h1  1  h2  2  S f .x
2.g 2.g
METODE LANGKAH LANGSUNG

(DIRECT STEP METHOD)
Jika terjadi kehilangan tenaga sekunder, maka
v 12 v 22
z 1  h1   z 2  h2   hf  he
2.g 2.g
v 12  v 22
he  k
2g
Sf 1  Sf 2
hf  x
2
v 12 v 22 v 12  v 22
S 0 .x  h1   h2   S f .x  k
2.g 2.g 2g
v 2 v 2 v 2  v 22 v 2  v 22
(h2  2 )  (h1  1 )  k 1 E s 2  E s1  k 1
2.g 2.g 2g 2g
x  , atau x 
I 0  If I 0  If
CONTOH SOAL:
Saluran berbentuk trapesium dengan lebar dasar 5 m, dan
kemiringan tebing 1:1 mempunyai kekasaran dasar n = 0.022.
kemiringan dasar saluran S0 = 0.012 dan debit aliran 40
m3/d yang berasal dari suatu waduk. Hitung profil muka air
dengan metode langkah langsung
PENYELESAIAN:
Diketahui:
M = B + 2mh
B = 5 m.
So = 0.012 h/2
T h
n = 0.022. 1 1
m h/2
m = 1 m. m
Q = 40 m3/t B
Mencari h normal:
1 1 [(B  mhn )h ]2 / 3
Q  A. R S 01 / 2  (B  mhn )hn
2 /3
S 1/2
n n 2
(B  2. 1  m h )2 / 3
1 [(5  hn )h ]2 / 3
40  S 1/2
0.022 2
(5  2. 1  1 h )2 / 3
1 10.h 2 / 3
25  10.h ( ) (0.001)1 / 2
0.025 10  2.h
(5  2 2 hn )2 / 5 Coba-coba
h  3.4908
(5  hn )
hn = 1,31 m
Mencari h kritik:
Q 2 (B  2.m.hc ) 40 2 (5  2hc )
hc  3 3  1.66 m
g.(B  m.hc ) 3
9.81 x (5  hc ) 3
Perhitungan dimulai dari hkritik sampai ke hnormal

Perhitungan dimulai dari i=1

h1  1.66 m
A1  (B  mh1 )h1  (5  1.66)1.66  11.0556 m
P1  B  2h1 1  m 2  5  2 x 1.66 1  1  9.9652 m
A 11.0556
R1  1   1.14032 m
P1 9.9652
Q 40
V1    3.618 m / d
A 11.0556
V12 3.6182
E s 1  h1   1.66   2.3272 m
2.g 2x 9.81
(n .Q )2 (0.022 x 40)2
Sf 1    0.005318 m
A12 .R14 / 3 2
(11.0556) (1.14032) 4 /3
Perhitungan dimulai dari i=1

h2  1.65 m
A2  (B  mh2 )h2  (5  1.65)1.65  10.9725 m
P2  B  2h2 1  m 2  5  2 x 1.65 1  1  9.6669 m

A2 10.9725
R2    1.13506 m
P2 9.669
Q 40
V2    3.6455 m / d
A 10.9725
2
V 3.64552
Es2  h2  2  1.65   2.327345 m
2.g 2x 9.81
(n .Q )2 (0.022 x 40) 2
Sf 2  2 4 /3
  0.005432 m
A2 .R 2 (10.9725)2 (1.13506) 4 / 3
Sf rata-rata: Sfr 
Sf 1 Sf 2 0.005318

 0.005432
 0.005375
2 2
Jarak titik 1 ke 2: x 
E s 2  E s1 2.327375  2.3272
S 0  Sfr

0.012  0.005375
 0.022 m
Tabel Hasil Perhitungan Direct Step Method
H A P R V Es Es x X
Sf Sfr
(m) (m) (m) (m) (m/d) (m) (m) (m) (m)
1.66 11.06 9.7 1.14 3.62 2.3272 0.0053 0.0
1.65 10.97 9.67 1.14 3.65 2.3273 0.00014 0.0054 0.0054 0.02 0.02
1.60 10.56 9.53 1.11 3.79 2.3313 0.00395 0.0060 0.0057 0.63 0.65
1.55 10.15 9.38 1.08 3.94 2.3412 0.00988 0.0068 0.0064 1.77 2.42
1.50 9.75 9.24 1.05 4.10 2.3579 0.01667 0.0076 0.0072 3.45 5.88
1.45 9.35 9.10 1.03 4.28 2.3823 0.02447 0.0085 0.0080 6.21 12.09
1.40 8.96 8.96 1.00 4.46 2.4158 0.03347 0.0097 0.0091 11.51 23.60
1.35 8.57 8.82 0.97 4.67 2.4597 0.04391 0.0109 0.0103 25.74 49.33
STANDARD STEP
PROFIL MUKA AIR – STANDARD STEP
S METODE LANGKAH STANDAR

T (STANDAR STEP METHOD)
A
N
D v12/2g hf=Sf x
A V22/2g
R h1
D h2
z =Sw x
S z1
z2
T
1 x 2
E
P
2 2
v v
z 1  h1  1  z 2  h2  2  hf  he
2.g 2.g v 12  v 22 hf 
Sf 1  Sf 2
x
he  k 2
2g
S CONTOH SOAL:
T
A
Pada suatu jarak sungai tertentu mempunyai suatu
N tampang berbentuk persegi. Saluran tersebut
D mempunyai lebar dasar 15 m di hulu dan di hilir.
A Panjang sungai adalah 1000 m kedalaman air di hilir
R
D 5 m dengan debit 50 m3/s. Kemiringan rata-rata
dari sungai adalah 0,001, dengan kekasaran manning
S 0,02. Hitung profil muka air pada jarak 200, 400,
T
E
600, 800 dan 1000 m
P
S
T PENYELESAIAN:
A Diketahui: Garis Energi hf=Sf x
v12/2g
N B = 15 m.
V22/2g
D So = 0.001 h1
A n = 0.002. h2
R
m=0 z1
D 3
Q = 50 m /t
S hhilir = 5 m x
T Panjang Sungai = 1000 m v

2
v
2
z 1  h1  1  z 2  h2  2  hf  he
E 2.g 2.g
P Ditanya:
Tinggi muka air pada jarak sebagai berikut:
200, 400, 600, 800, dan 1000 m
S
T Mencari Kedalaman Normal
1
A Q  A R 2 / 3S 1 / 2 Q  Bh n .
1 Bh n 2 /3
.S 1 / 2
n n (B  2.h n ) 2/3
N
D n .Q .B  2.h n 
2/3
hn 
A B .Bh n  .S 1 / 2
2 /3
R
0,02.50.15  2.h n 
2/3
D hn  hn  1,70 m
15.15h n 
2/3 1/2
.0,001
S Mencari Kedalaman Kritis hc  3

Q 2 (B .hc )
3
40 2 (15.hc )
 1.04 m
T g .(B ) 3
9.81 x (15) 3
E U U
Fr    0.532  1
P Mencari Bilangan Froude gD
g*
A
B
S Mencari Tinggi energi pada titik 2 (jarak 0 m)

T h0  5 m A0  ho  B 0  15  5  75 m 2
A P0  B0  2  h0  25 m
z0  0 m
N R0  A0 P 0  75 / 25  3 m
B0  15 m
D U 0  Q0 A0  50 / 75  0,667 m / s
A
U 02 0,667 2
R E0  z 0  h0    0  5  5,02 m
2g 2.9,81
D
Mencari Tinggi energi pada titik 1 (jarak 200 m)
S h200  5 m A200  h200  B200  15  4,8  72,08 m 2
T z  200  0,001  0,2 m P200  B200  2  h200  24,61 m
200
E B  15 m R200  A200 P 200  72,08 / 24,61  2,92 m
200
P
U 200  Q200 A200  50 / 72,08  0,694 m / s
U 2 200 0,667 2
E200  z 200  h200    0,2  5    5,03 m
2g 2.9,81
S
T Mencari Kehilangan Tenaga pada jarak 0 s/d 200 m
2 2 2 2
A n Q 0,02 50 5
Sf 0  2 4 3  2 43
 4,10  10
N A0 R 0 75 3
D Sf 200 
n 2Q 2

0,02 250 2
 4,86  10 5
A A200 2 R200 4 3 70,66 234 3

R Sf  0
Sf  Sf 200
 4,48  10 5 m hf  Sf  200  0  3,52  10 5  0,013 m
D 2
U 02  U 200
2
he  K   0,00 m
2 g
S
T Uji, kebenaran tinggi muka air pada h200=4,8 m
E E 0  5,02 m
P E 200  5,03 m E 200  E 0  hf  he
hf  0,013 m 5,03  5,02  0,013  0,00
he  0,00 m maka ketinggian h200=4,8 m
S
T Tabel Standar Step
A
N jarak x B Z h A 2 U2 E P R Sf Sf kum hf he
E+he
+hf
D K1 K2 K3 K4 K5 K6 K7 K8 K9 K10 K11 K12 K13 K14 K15
A 0 0 15 0,0 5,00 75,00 0,66 5,02 25,00 3,00 3,3E-05

200 200 15 0,2 4,80 72,07 0,69 5,03 24,61 2,92 3,7E-05 3,5E-05 0,007 0,00 5,03
R 400 200 15 0,4 4,61 69,16 0,72 5,04 24,22 2,85 4,1E-05 3,9E-05 0,008 0,00 5,04
D 600 200 15 0,6 4,41 66,26 0,75 5,05 23,83 2,78 4,7E-05 4,45-05 0,009 0,00 5,05
800 200 15 0,8 4,22 63,37 0,78 5,06 23,45 2,70 5,3E-05 5,0E-05 0,010 0,00 5,06
1000 200 15 1,0 4,03 60,49 0,82 5,07 23,06 2,62 6,1E-05 5,7E-05 0,011 0,00 5,07
S
T
E
P
KESIMPULAN
KESIMPULAN
PERTAMA Aliran Permanen tidak beraturan

terdiri dari Gradually Varied flow
dan Rapidly Varied Flow.
KEDUA Perhitungan Profil Muka Air

dapat menggunakan Metode
Integrasi Numeris, Integrasi,
Standard Step, dan Metode Bessel
KESIMPULAN
KETIGA dH dz dd u2 d
  cos q 
ds ds ds 2g ds
dd u2 d
 Sf  So  cos q 
ds 2g ds
dd u2 d u2 d dd
So  cos q  Sf   So  Sf    cos q
ds 2g ds 2g ds ds
Aliran Beraturan Aliran Tidak Beraturan

  Q2 
1 
dh  So A 2 R 
 So 
 1   Q 3B 
2
ds
U C R S 
 g A 
A3  Q 2 dh
P

So
h-Normal ds
0
A3  Q 2 dh
B

g
h - Kritik ds

g Pkr g Q dh 0
S o kr  So - Kritik 3 . u - Kritik 
 B kr  Bkr ds 0

HT-Bab 4 - Aliran Permanen Tidak Beraturan

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Judul Asli

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

HT-Bab 4 - Aliran Permanen Tidak Beraturan

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

DATA DOSEN 1

MATAKULIAH YANG DIASUH

• MATAKULIAH YANG DIASUH

Setelah mengikuti mata kuliah ini mahasiswa

Aliran permanen tidak beraturan tejadi karena

Gradually Varied Flow (GVF)

Aliran Tidak Beraturan:

Rapidly Varied Flow (RVF)

GAMBAR GARIS TENAGA

SKEMA PENURUNAN RUMUS

TINJAUAN KEMIRINGAN DASAR

Aliran Super Kritik Pkr

Aliran Sub Kritik

KLASIFIKASI PROFIL MUKA AIR

Kemiringan Curam g Pkr H

Kemiringan Kritis g Pkr

PROFIL SALURAN SANGAT LEBAR

kedalaman air normal S0

PROFIL SALURAN TRAPESIUM

PROFIL SALURAN LINGKARAN

Kecepatan Kritik Kemiringan Kritik

Persamaan perubahan kedalaman .q 2

Persamaan kedalaman air Kritik:  .q 2

Zone 1 Garis Kedalaman Normal

Zone 2 Garis Kedalaman Kritik

Back Water (dh/ds > 0)

Kemungkinan 2 Zone 1 Garis Kedalaman Kritik

DrawDown (dh/ds < 0)

Zone 1 Garis Kedalaman Kritik

Kemungkinan 2 Zone 1 Garis Kedalaman Normal

KLASIFIKASI ALIRAN MILD SLOPE

Tabel Profil Untuk Kurva Mild Slope

CONTOH PROFIL MILD SLOPE

KLASIFIKASI ALIRAN STEEP SLOPE

Tabel Profil Untuk Kurva Steep Slope

>1 - >1 - + Naik S3

CONTOH PROFIL STEEP SLOPE

KLASIFIKASI ALIRAN CRITICAL SLOPE

Tabel Profil Untuk Kurva Critical Slope

CONTOH PROFIL CRITICAL SLOPE

KLASIFIKASI ALIRAN HORIZONTAL

Tabel Profil Untuk Kurva Horizontal Slope

CONTOH PROFIL HORIZONTAL SLOPE

KLASIFIKASI ALIRAN ADVERSE SLOPE

Tabel Profil Untuk Kurva Adverse Slope

CONTOH PROFIL ADVERSE SLOPE

• METODE INTEGRASI NUMERIK

• METODE INTEGRASI GRAFIS

• METODE STANDARD STEP

G Gambar Pendekatan Tipe Profil

Kedalaman Air Normal

0.025 x 40(10  2.hn 1  1.52 )2 / 3

Kedalaman Air Kritis

Penyederhanaan Persamaan Setelah dimasukan

Hitungan dimulai dari belakang bendung

Hitungan Jarak pada ketinggian Air 2,75 m

Menghitung f (y ) i  f (y ) i 1 1067,8  1096,7

Tabel Hitungan Untuk Profil Muka Air

PERHITUNGAN PROFIL MUKA AIR

200 m x 10 pias = 2000 m

Mencari Kedalaman Air Pada Jarak 200 m:

Mencari Kedalaman Air Pada Jarak 400 m:

h3  h2  f 2 X 2  2.5543  (0.0009756 x 200)  2.3592 m