TAHAP KESEDARAN STAF DAN PEKERJA DI KILANG SAWIT

FELCRA BERHAD SEBERANG PERAK TERHADAP

KESELAMATAN DAN KESIHATAN DI TEMPAT KERJA.

MUHAMMAD AFIQ BIN MASNON

UNIVERSITI TERBUKA MALAYSIA

2023
 TAHAP KESEDARAN STAF DAN PEKERJA DI KILANG SAWIT FELCRA
BERHAD SEBERANG PERAK TERHADAP KESELAMATAN
DAN KESIHATAN DI TEMPAT KERJA.

MUHAMMAD AFIQ BIN MASNON

Projek Tahun Akhir Dikemukakan Untuk Memenuhi Syarat Ijazah Sarjana Muda
Keselamatan Dan Kesihatan Pekerjaan Dengan Kepujian Open University Malaysia
2023

ii
 DECLARATION

Nama: Muhammad Afiq Bin Masnon

Nombor matrik: 880109235013

Dengan ini saya menyatakan bahawa projek akahir tahun ini adalah hasil kerja saya sendiri,
kecuali petikan dan ringkasan yang diakui dengan sewajarnya

Tandatangan: Date:

iii
 TAHAP KESEDARAN STAF DAN PEKERJA DI KILANG SAWIT
FELCRA BERHAD SEBERANG PERAK TERHADAP KESELAMATAN
DAN KESIHATAN DI TEMPAT KERJA.

ABSTRAK

Keselamatan dan kesihatan (K&K) di tempat kerja perlulah diaplikasikan terutamanya bagi
kerja yang berisiko tinggi seperti di kilang, tapak pembinaan dan institusi pendidikan teknikal.
Kajian ini dijalankan bertujuan untuk mengenal pasti tahap kesedaran responden terhadap K
& K di tempat kerja, faktor yang mempengaruhi tahap kesedaran, faktor-faktor dominan yang
mempengaruhi tahap kesedaran dalam aspek keselamatan dan kesihatan pekerjaan, menilai
faktor-faktor demografi dan tahap kesedaran responden terhadap keselamatan dan kesihatan
pekerjaan. dan cadangan untuk penambahbaikan berdasarkan kepada hasil kajian di Kilang
Sawit FELCRA Berhad Seberang Perak, Perak. Jumlah responden yang terlibat adalah
seramai 83 orang yang terdiri daripada staf dan pekerja di stesyen/bahagian di kilang sawit
berkenaan. Kaedah soal selidik telah digunakan sebagai instrumen utama bagi mendapatkan
data. Data yang diperolehi dianalisis menggunakan perisian SPSS version 27.0.1. Analisis
satu hala berbeza (ANOVA) digunakan untuk mengukur tahap kesedaran berdasarkan kepada
faktor demografi. Hasil kajian menunjukkan bahawa responden mempunyai tahap kesedaran
yang tinggi terhadap K & K berdasarkan skor min yang diperolehi. Faktor utama yang
menyumbang kepada tahap kesedaran responden terhadap K & K adalah faktor dasar dan
latihan. Bagi meningkatkan lagi tahap kesedaran responden terhadap K & K maka pihak
pengurusan Kilang Sawit FELCRA Seberang Perak perlu mempelbagaikan program latihan,
menambah kempen kesedaran tentang K & K dan mempertingkatkan peranan jawatankuasa K
& K bagi meneruskan penyemaian tentang kepentingan K&K.

iv
 THE LEVEL OF AWARENESS OF STAFF AND WORKERS AT THE
FELCRA BERHAD OIL PALM MILL IN SEBERANG PERAK
TOWARDS SAFETY AND HEALTH AT THE WORKPLACE.

ABSTRACT

Safety and health (S&H) in the workplace must be applied especially for high-risk work such
as in factories, construction sites and technical education institutions. This study was
conducted with the aim of identifying the level of awareness of respondents towards OSH in
the workplace, the factors that influence the level of awareness, the dominant factors that
influence the level of awareness in aspects of occupational safety and health, assess
demographic factors and the level of awareness of respondents towards safety and
occupational health. and suggestions for improvement based on the results of the study at the
FELCRA Berhad Oil Palm Mill in Seberang Perak, Perak. The total number of respondents
involved is a total of 83 people consisting of staff and workers at the station/section in the oil
palm mill in question. The questionnaire method was used as the main instrument to obtain
data. The data obtained was analysed using SPSS software version 27.0.1. One-way analysis
of variance (ANOVA) was used to measure the level of awareness based on demographic
factors. The results of the study show that respondents have a high level of awareness of S&H
based on the mean score obtained. The main factors that contribute to the level of respondents'
awareness of S & H are policy and training factors. In order to further increase the level of
respondents' awareness of S & H, the management of the Seberang Perak FELCRA Oil Palm
Mill needs to diversify training programs, add awareness campaigns about S & H and
enhance the role of the OSH committee to continue sowing about the importance S & H.

v
 PENGHARGAAN

Bismillahirrahmanirrahim.
Alhamdulillah syukur ke hadrat ilahi kerana dengan limpah kurnia serta izin-Nya dapat saya
menyiapkan projek akhir tahun ini dengan sempurnanya.Sekalung penghargaan buat kedua
ibu bapa tercinta di atas dorongan semangat dan doa yang tidak putus-putus sepanjang saya
melaksanakan tugasan ini.Juga jutaan terima kasih kepada isteri tercinta dan keluarga di atas
dorongan serta sokongan yang tidak berbelah bagi sepanjang saya menyiapkan tugasan ini.

Setinggi-tinggi penghargaan dan terima kasih saya tujukan buat penyelia projek iaitu Encik
Mohd Zaki Bin Haji Zakaria dari Universiti Terbuka Malaysia di atas segala kesabaran dan
bimbingan dalam usaha menyiapkan projek akhir tahun ini.
Jutaan terima kasih saya ucapkan di atas segala ilmu dan tunjuk ajar yang diberikan.

Ribuan terima kasih juga di tujukan buat rakan-rakan seperjuangan di atas sokongan
mahupun bantuan samaada dari segi mental mahupun fizikal serta seluruh insan yang terlibat
secara langsung atau tidak langsung sepanjang kajian ini di laksanakan.

vi
 KANDUNGAN

ABSTRACT
PENGHARGAAN
KANDUNGAN
SENARAI JADUAL
SENARAI RAJAH
SENARAI SINGKATAN

BAB 1 PENDAHULUAN

1.1 Latar Belakang Kajian 1

1.2 Pernyataan Masalah 3
1.3 Objektif Kajian 6
1.4 Persoalan Kajian 7
1.5 Kepentingan Kajian 7
1.6 Definasi Istilah 8
BAB 2 KAJIAN LITERATUR

2.1 Pengenalan 11
2.2 Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan 1994 11
2.3 Proses Pengurusan Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan 12
2.4 Pengukuran Tahap Keselamatan 15
2.5 Faktor-Faktor Kemalangan 19
2.6 Hubungan Aktiviti Keselamatan dan Kesihatan
Dengan Pencapaian Kerja 20
2.7 Langkah-langkah Penyiasatan Jika Berlakunya Kemalangan 21
2.8 Strategi Menangani Isu Keselamatan dan Kesihatan Pekerja 23
2.9 Kajian Lepas 25
2.1 Rumusan 29

BAB 3 METODOLOGI KAJIAN

3.0 Pengenalan 30
3.1 Reka Bentuk Kajian 30
3.2 Kaedah Pengumpulan Data 32
3.3 Kaedah Analisis Data 33

BAB 4 DAPATAN KAJIAN

4.1 Pengenalan 35

4.2 Latar Belakang Responden 35

vii
 4.2.
Jawatan 36
1
4.2.
Stesyen/Bahagian 37
2
4.2.
Jantina 38
3
4.2.
Umur 39
4
4.2.
Tempoh Perkhidmatan 39
5
4.2.
Tahap Pendidikan 40
6

4.3 Faktor-Faktor Yang Menentukan Tahap

Kesedaran Staf dan pekerja Kilang Sawit
FELCRA Berhad Seberang Perak Terhadap 40
Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan.
4.3.
Polisi Keselamatan 40
1
4.3.
Prosedur 41
2
4.3.
Peralatan 42
3
4.3.
Latihan 44
4
4.3.
Jawatankuasa Keselamatan dan Kesihatan
5
Pekerjaan (JKKKP) 45
4.3.
Komitmen dan Sikap 46
6
4.3.
Persekitaran 48
7

4.4 Tahap Kesedaran Keseluruhan Terhadap Keselamatan dan Kesihatan 50

Penilaian Tahap Kesedaran Responden

Terhadap Keselamatan dan Kesihatan Di
4.5
Tempat Kerja Melalui Medium Faktor-
faktor Demografi 51

BAB 5 PERBINCANGAN DAN RUMUSAN

5.0 Rumusan Hasil Dapatan Kajian 55

5.1 Perbincangan dan Implikasi 56

viii
 5.3 Batasan Kajian 59

5.4 Cadangan Untuk Masa Hadapan 62

BIBLIOGRAFI 63

LAMPIRAN 66

SENARAI JADUAL

Jadual 1.1 Statistik Kemalangan Industri Pengilangan 5

Di Malaysia Bagi Tahun 2019-2021
Jadual 3.1 Senarai Soal Selidik Kajian Kesedaran staf 32

Jadual 3.2 Pemarkatan Berdasarkan Skala Likert 33

dan pekerja Kilang Sawit Felcra Seberang Perak
Jadual 3.3 Nilai Min Skor bagi Menentukan 33
Tahap Kesedaran Staf dan Pekerja
Jadual 4.1 Taburan Responden Mengikut Jawatan 36
Jadual 4.2 Taburan Responden Mengikut Stesyen/Bahagian Bertugas 37
Jadual 4.3 Taburan Responden Mengikut Jantina 38
Jadual 4.4 Taburan Responden Mengikut Umur 39
Jadual 4.5 Taburan Responden Mengikut Tempoh Perkhidmatan 39
Jadual 4.6 Taburan Responden Mengikut Tahap Pendidikan 40
Jadual 4.7 Taburan Kekerapan Dan Peratusan Persepsi
Responden Terhadap Prosedur Keselamatan 41
Jadual 4.8 Taburan Kekerapan Dan Peratusan Persepsi
Responden Terhadap Faktor Peralatan 42
Jadual 4.9 Taburan Kekerapan Dan Peratusan Persepsi
Responden Terhadap Polisi Keselamatan 43
Jadual
4.10 Taburan Kekerapan Dan Peratusan Persepsi
Responden Terhadap Latihan 44
Jadual
4.11 Taburan Kekerapan Dan Peratusan Persepsi Responden Terhadap
Jawatan Kuasa Keselamatan Dan Kesihatan Pekerjaan 45
Jadual
4.12 Taburan Kekerapan Dan Peratusan Persepsi
Responden Terhadap Komitmen dan Sikap 47
Jadual
4.13 Taburan Kekerapan Dan Peratusan Persepsi
Responden Terhadap Persekitaran 48
Jadual
4.14 Min Skor Bagi Setiap Item Kesedaran Staf dan Pekerja Kilang Sawit
Terhadap Keselamatan dan Kesihatan 50

ix
Jadual
4.15 Min Skor Bagi Setiap Item Tahap Kesedaran Responden Terhadap Keselamatan
dan Kesihatan Di Tempat Kerja Mengikut Jawatan 51

Jadual Min Skor Bagi Setiap Item Tahap Kesedaran Responden Terhadap Keselamatan
4.16 dan Kesihatan Di Tempat Kerja Mengikut Stesyen/Bahagian. 52
Jadual
4.17 Min Skor Bagi Setiap Item Tahap Kesedaran Responden Terhadap Keselamatan
dan Kesihatan Di Tempat Kerja Mengikut Jantina 52
Jadual Min Skor Bagi Setiap Item Tahap Kesedaran Responden Terhadap Keselamatan
4.18 dan Kesihatan Di Tempat Kerja Mengikut Umur 53
Jadual Min Skor Bagi Setiap Item Tahap Kesedaran Responden Terhadap Keselamatan
4.19 dan Kesihatan Di Tempat Kerja Mengikut tempoh perkhidmatan. 53
Jadual
4.20 Min Skor Bagi Setiap Item Tahap Kesedaran Responden Terhadap Keselamatan
dan Kesihatan Di Tempat Kerja Mengikut Tahap Pendidikan 54

SENARAI RAJAH

Rajah 1.1 Jumlah kes kemalangan yang dilapor dari tahun 2014 hingga 2018 6
Rajah 2.1 Model Pengurusan Keselamatan 12
Rajah 2.2 Model Pengurusan Kesihatan Pekerjaan 14
Rajah 2.3 Faktor-faktor Pekerja Yang Boleh Menyebabkan Kemalangan 20
Rajah 2.4 Tatacara Melaporkan Kemalangan Di Bawah
Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan 22
Rajah 3.1 Model Kajian 31

SENARAI SINGKATAN

AKKP Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan

JKKP Jabatan Keselamatan dan Kesihatan Pekerja
JKKKP Jawatankuasa Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan
NIOSH Institut Keselamatan dan Kesihatan Pekerja
PERKESO Pertubuhan Keselamatan Sosial
FELCRA The Federal Land Consolidation and Rehabilitation Authority

x
 BAB 1: PENGENALAN

1.1 LATAR BELAKANG KAJIAN

Isu keselamatan dan kesihatan pekerjaan merupakan aspek penting

terutamanya yang melibatkan kerja-kerja berisiko tinggi sama ada di sektor
pembinaan, perkilangan dan industri-industri lain yang melibatkan penggunaan bahan
kimia dan mesin. Ini termasuklah industri perkilangan yang memproses minyak sawit
di negara Malaysia ini yang mempunyai pelbagai mesin-mesin ringan dan berat yang
memproses buah tandan sawit untuk dijadikan minyak mentah. Berdasarkan seksyen
30(1) Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan (AKKP) 1994, menetapkan setiap
majikan yang mempunyai 40 orang pekerja atau lebih hendaklah menubuhkan
Jawatankuasa Keselamatan dan Kesihatan pekerjaan.

Peruntukan ini terpakai kepada setiap industri termasuklah kilang sawit yang
memproses buah tandan sawit di negara ini yang mempunyai tenaga kerja lebih
daripada jumlah minima yang disyaratkan. Selain daripada itu juga, industri
perkilangan minyak sawit juga terlibat dalam pengurusan sisa-sisa buangan bahan
daripada minyak kelapa sawit yang melibatkan penggunaan beberapa bahan kimia,
dan juga penggunaan jentera-jentera berat. AKKP 1994 yang dikuatkuasakan pada 24
Februari 1994 dan Akta Kilang dan Jentera 1967, menggariskan panduan asas untuk
menguruskan isu keselamatan dan kesihatan pekerjaan. Tujuan akta ini diwujudkan
adalah untuk memastikan keselamatan, kesihatan dan kebajikan pekerja-pekerja
dilindungi daripada risiko keselamatan atau kesihatan.

Akta ini juga merangkumi perlindungan ke atas orang lain, seperti kontraktor,
pelawat yang menghadiri atau membuat kerja di kawasan kilang sawit berkenaan,
daripada risiko-risiko yang berpunca daripada aktiviti pekerjaan yang dijalankan oleh
pekerja-pekerja di premis tersebut.

1
Selain daripada itu, Akta ini juga mempertanggungjawabkan para majikan untuk
mewujudkan suatu persekitaran tempat kerja yang baik dengan mengambil kira aspek
kesesuaian keperluan fisiologi dan psikologi pekerja mereka dengan aktiviti pekerjaan
yang dijalankan. Pada keseluruhannya, AKKP 1994 dan Akta Kilang dan Jentera 1967
merupakan rangka peraturan untuk mempromosi, mendorong dan menggalakkan
piawaian yang tinggi bagi keselamatan dan kesihatan pekerjaan di sebuah premis
pengilangan.

Ini menunjukkan penguasaan AKKP 1994 dan Akta Kilang dan Jentera 1967
adalah bertujuan untuk memastikan semua pihak khususnya majikan dan pekerja lebih
bertanggungjawab dalam mewujudkan satu suasana kerja yang selamat. Risiko
kemalangan yang dimaksudkan oleh AKKP 1994 dan Akta Kilang dan Jentera 1967
adalah termasuk kemalangan yang pekerja sedari dan juga yang tidak mereka sedari.
Namun begitu, tidak dapat dinafikan bahawa kemalangan sukar dihapuskan. Ia adalah
satu perkara yang tidak dapat dijangka dan ia boleh berlaku di mana-mana dan pada
bila-bila masa. Walau bagaimanapun, majikan dan pekerja masih boleh mengambil
beberapa tindakan bagi mengurangkan risikonya. Oleh yang demikian, dalam usaha
untuk mencegah dan mengurangkan risiko kemalangan, sesuatu penilaian perlu dibuat
terhadap aktiviti keselamatan dan kesihatan pekerja itu sendiri. Antara contoh aktiviti
keselamatan dan kesihatan pekerjaan ialah program peningkatan kesedaran pekerja
terhadap kepentingan keselamatan dan kesihatan pekerjaan dan juga latihan
kompetensi untuk pekerja-pekerja yang berada didalam premis terbabit . Kesedaran
keselamatan diri adalah kriteria utama untuk mengelak daripada berlaku kemalangan
pekerjaan dan jika sikap ini diketepikan, kemalangan dan kecederaan pekerjaan
mungkin meningkat (Lee Lam Thye, 1999). Manakala latihan atau kursus juga perlu
melibatkan semua pihak agar lebih banyak pekerja dapat memahami langkah-langkah
keselamatan dan kesihatan pekerjaan, dan ini akan mengurangkan risiko kemalangan
di tempat kerja (Mustazar & Peng 2009).

Kesedaran juga akan membantu mengurangkan perbelanjaan organisasi yang

berpunca daripada pembiayaan tuntutan pampasan yang disebabkan oleh bencana
pekerjaan. Sebaliknya, peruntukan kewangan tersebut boleh diagihkan untuk
kepentingan kebajikan sosial pekerja melalui peningkatan pembayaran bonus dan
penyediaan pelbagai insentif kepada pekerja. Namun begitu implikasi yang paling
bermakna daripada penggubalan AKKP 1994 ini adalah ia membolehkan pekerja

2
didedahkan dengan pengetahuan mengenai keselamatan dan kesihatan pekerjaan.
Dalam satu perspektif lain, AKKP 1994 ini boleh dilihat sebagai suatu undang-undang
yang agak unik kerana ia memberi peruntukan konsep pengaturan sendiri (self-
regulation). Falsafah akta ini memperuntukkan bahawa tanggungjawab utama
mengenai keselamatan dan kesihatan pekerjaan adalah terletak kepada majikan dengan
dibantu oleh pihak pekerja. Dengan demikian adalah jelas bahawa majikan dan
pekerja perlu sentiasa bekerjasama dalam menunaikan tanggungjawab mereka.

Kajian ini adalah merupakan satu kajian terhadap staf dan pekerja yang
bertugas di sebuah kilang sawit yang bertempat di Seberang Perak, Perak. Kilang ini
adalah sebuah kilang milik penuh Felcra Berhad iaitu sebuah syarikat milik kerajaan.
Kilang sawit ini mempunyai 27 orang staf yang terlibat dengan operasi kilang dan 75
orang pekerja am yang juga terlibat dengan operasi memproses minyak mentah sawit.

Pemilihan kilang sawit ini dibuat atas rasional bahawa setiap bahagian dan
stesen yang berada didalam kilang sawit ini adalah terbabit secara umumnya dengan
keadaan berisiko tinggi dan boleh menyebabkan kemalangan serius kepada staf dan
juga pekerja jika tidak dikendalikan dengan cara yang selamat. Didalam kilang sawit
ini terdiri daripada beberapa bahagian dan stesen seperti tempat pemunggahan buah
tandan sawit segar(loading ramp), stesen masak buah tandan segar(sterilizer station),
stesyen trasher drum, stesyen digester dan press, stesyen biji buah sawit, stesyen
dandang pembakaran luar(boiler), stor kernel sawit dan bilik minyak. Disamping itu
juga, bahagian kilang lain juga terdiri daripada bahagian worksyop mekanikal dan
elektrikal, dan juga stor penyimpanan barangan dan peralatan kilang sawit. Bahagian-
bahagian ini adalah dimana bahagian yang berisiko tinggi yang boleh mendatangkan
kecederaan ataupun kemalangan samada kecil, sederhana dan parah.

1.2 PERNYATAAN MASALAH

Keselamatan dan kesihatan pekerjaan merupakan salah satu aktiviti

pengurusan sumber manusia yang penting dan berperanan untuk memberikan
perlindungan kepada pekerja daripada dan kemalangan semasa menjalankan kerja
(Ab.Aziz dan Intan, 2002). Untuk mencegah daripada berlakunya kecederaan, aspek
keselamatan dan kesihatan pekerjaan merupakan tanggungjawab semua pihak
termasuklah majikan dan pekerja. Pekerja mestilah berwaspada semasa menjalankan
tugas seharian bagi mengelakkan berlakunya kemalangan, dan majikan pula perlu

3
memastikan persekitaran pekerjaan adalah selamat dan mematuhi undang-undang
yang ditetapkan. Seperti yang diseru oleh Perdana Menteri Malaysia Datuk Seri Ismail
Sabri Yaakob (2021), kesedaran terhadap terhadap aspek keselamatan dan kesihatan
pekerjaan adalah amat penting di tempat kerja kerana ianya dapat mengurangkan
kadar kemalangan, kematian dan jangkitan penyakit, sekali gus membantu usaha
kerajaan meningkatkan tahap kesejahteraan rakyat. Justeru, salah satu daripada
perkara yang dititikberatkan oleh AKKP 1994 adalah untuk meningkatkan kesedaran
para majikan dan pekerja di negara ini tentang pentingnya amalan keselamatan dan
kesihatan pekerjaan.

Kedua-dua aspek keselamatan dan kesihatan pekerjaan perlu diberikan

tumpuan khusus oleh organisasi. Kedua-dua aspek ini melibatkan kos langsung dan
juga kos tidak langsung (Ivancevich, 2001). Kos langsung adalah seperti kos cuti
sakit, kos pembayaran terhadap ketidakmampuan melakukan pekerjaan, kos
penggantian terhadap pekerja yang mati atau cedera akibat kemalangan pekerjaan dan
pembayaran pampasan kepada pekerja. Contoh kos tidak langsung pula adalah
penurunan kadar produktiviti organisasi. Ivancevich (2001) juga menjelaskan bahawa
kemalangan, kecederaan, dan penderitaan yang dialami oleh pekerja bukan sahaja
memberi kesan kepada pekerja tersebut sahaja malah kesannya turut dirasakan oleh
majikan mereka. Oleh itu, majikan yang berorientasikan kos hendaklah mengakui
betapa perlunya mengawal isu keselamatan dan kesihatan pekerja untuk mengelakkan
berlakunya kemalangan dan gangguan terhadap kesihatan pekerja.

Di Malaysia, kemalangan dan kematian didalam industri pengilangan telah

menunjukkan angka yang membimbangkan dalam tempoh tiga tahun (2019 - 2021)
yang menunjukkan tiada sebarang penurunan yang drastik. Mengikut laporan statistik
tahunan Jabatan Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan sebagaimana yang ditunjukkan
melalui Jadual 1.1 dapat dilihat bahawa pada tahun 2019, terdapat 4011 kemalangan
dengan jumlah kematian sebanyak 59 orang. Pada tahun 2020 terdapat 4433
kemalangan dengan 73 kematian. Pada tahun 2021 terdapat 4221 kemalangan dengan
jumlah kematian sebanyak 48 orang. Laporan ini adalah berdasarkan setakat yang
dilaporkan sahaja kepada Jabatan Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan dari tahun
2019-2021.

4
Jadual 1.1 : Statistik Kemalangan Industri Pengilangan Di Malaysia Bagi Tahun 2019-
2021

BIL TAHUN BIL(Sumber : Jabatan BIL

keselamatan danJUMLAH
Kesihatan Pekerjaan)

KEMALANGAN KEMATIAN
1 2019 4011 59 4070
2 2020 4433 73 4506
3 2021 4221 48 4269

Berdasarkan statistik dari PERKESO pula, kemalangan pekerjaan dan

perjalanan yang dilaporkan di Malaysia meningkat sejak lima tahun lepas (2014-
2018). Kebanyakan kes kemalangan dilapor kepada PERKESO bagi mendapatkan
pampasan kemalangan daripada pihak berkenaan. Selain itu, data kemalangan dari
pihak JKKP lebih khusus kepada kemalangan pekerjaan dan kemalangan maut
(pekerjaan). Pada tahun 2014, kemalangan keseluruhan yang dilaporkan berjumlah 63
331 kes. Jumlah tersebut menurun sedikit pada tahun 2015 iaitu 62 837 kes (2.9%) dan
meningkat pada tahun 2016, 2017, dan 2018 iaitu masing-masing 66618 kes, 69980
kes, dan 72631 kes (https://www.perkeso.gov.my) seperti ditunjukkan dalam Rajah
1.2 dibawah. Selain itu, kemalangan pekerjaan juga meningkat pada tahun 2015
hingga 2018 iaitu masing-masing dari 35304 kes ke 37436 kes kerana perkembangan
dalam perindustrian dan peningkatan penggunaan mesin atau jentera di dalam pelbagai
industry seperti pengilangan, pembinaan, perladangan, perhutanan dan sebagainya.
Mengikut kajian PERKESO lagi unjuran pembayaran pada tahun 2020 ialah RM 5
bilion dan dengan jumlah dana yang ada padanya, PERKESO mungkin tidak
mempunyai dana yang mencukupi untuk membuat pembayaran jika keadaan sebegini
berterusan.

5
RAJAH 1.1; Jumlah kes kemalangan yang dilapor dari tahun 2014 hingga 2018
(https://www.perkeso.gov.my;https://www.dosh.gov.my)

Dengan data dan statistic yang dibincangkan seperti diatas, staf dan pekerja
yang berkerja di Kilang Sawit Felcra Berhad Seberang Perak sudah tentu sentiasa
terdedah kepada risiko kemalangan di premis kerja. Hampir kesemua bahagian-
bahagian dan stesen yang berada di kilang sawit berkenaan berpotensi untuk
menyebabkan kecederaan atau kemalangan kepada staf dan pekerja jika ia tidak
dikendalikan dengan baik dan mengikut peraturan sebagaimana yang telah ditetapkan.
Berdasarkan situasi yang dihadapi oleh staf dan pekerja kilang sawit, keperluan tahap
kesedaran mereka untuk mematuhi peraturan keselamatan dan kesihatan pekerjaan
yang disediakan oleh pihak majikan tidak boleh dipandang ringan. Lantaran itu, kajian
ini dijalankan untuk mengenalpasti sejauh mana mereka sedar akan perkara tersebut.
Disebabkan oleh beberapa halangan, kajian ini dikhususkan untuk mengenalpasti
tahap kesedaran staf dan pekerja ke atas aspek keselamatan dan kesihatan di premis
yang menjalankan operasi sahaja.

1.3 OBJEKTIF KAJIAN

Matlamat kajian ini adalah untuk mengenalpasti tahap kesedaran staf dan
pekerja Kilang Sawit Felcra Berhad Seberang Perak terhadap aspek keselamatan dan
kesihatan pekerjaan di tempat kerja yang dapat menjadi panduan kepada pihak
majikan dalam merangka program-program keselamatan pekerjaan kepada staf dan

6
pekerja pada masa hadapan Bagi mencapai objektif kajian ini, digariskan beberapa
objektif penting bagi kajian ini iaitu :

i. Mengenalpasti tahap kesedaran staf dan pekerja kilang sawit terhadap aspek
keselamatan dan kesihatan pekerjaan ditempat kerja.

ii. Menentukan faktor-faktor dominan yang mempengaruhi tahap kesedaran staf dan
pekerja kilang sawit dalam aspek keselamatan dan kesihatan pekerjaan.

iii. Melihat hubungan antara faktor-faktor demografi dan tahap kesedaran staf dan
pekerja terhadap keselamatan dan kesihatan pekerjaan.

iv. Mencadangkan langkah-langkah yang perlu diambil bagi meningkatkan kesedaran

staf dan pekerja terhadap keselamatan dan kesihatan pekerjaan.

1.4 PERSOALAN KAJIAN

Sehubungan antara persoalan kajian ini ialah seperti berikut :

i. Apakah tahap kesedaran staf dan pekerja kilang sawit terhadap aspek keselamatan
dan kesihatan pekerjaan ?

ii. Apakah faktor-faktor yang dominan terhadap tahap kesedaran staf dan pekerja
kilang sawit dalam aspek keselamatan dan kesihatan?

iii. Apakah hubungan antara faktor-faktor demografi dan tahap kesedaran staf dan
pekerja kilang sawit terhadap keselamatan dan kesihatan?

iv. Apakah langkah-langkah yang perlu diambil bagi meningkatkan kesedaran staf dan
pekerja kilang sawit terhadap keselamatan dan kesihatan pekerjaan?

1.5 KEPENTINGAN KAJIAN

Kajian serta penyelidikan sangat penting kepada sesebuah organisasi mahu pun
kilang. Kajian ini dijangka akan sangat berguna kepada Kilang Sawit Felcra Berhad
Seberang Perak kerana mampu untuk megatahui secara praktikal tentang kesedaran
keselamatan dan kesihatan yang sedia ada di dalam kalangan staf dan pekerja yang
berkait rapat dengan AKKP dan Akta Kilang dan Jentera 1967. Kajian ini juga akan

7
menjadi satu saluran untuk staf dan pekerja bagi mengeluarkan pendapat mereka
mengenai AKKP dan Akta Kilang dan Jentera 1967 di tempat kerja dan akan menjadi
satu pemahaman terhadap diri mereka di tempat. Hasil daripada kajian ini
membolehkan, pihak atasan majikan juga boleh mengkaji semula sejauh mana tahap
keselamatan yang diamalkan di dalam sesebuah kilang.

Selain itu,dengan adanya kajian sebegini memberi kesedaran kepada staf dan
pekerja betapa pentingnya AKKP ditempat kerja juga. Kajian ini juga berupaya untuk
memberikan kesedaran kepada pihak majikan dalam kilang untuk memberikan
tekanan kepada kepentingan pemahaman AKKP kepada staf dan pekerja semasa di
tempat kerja. Kajian ini, juga merupakan satu saluran bagi staf dan pekerja untuk
memberikan idea serta pandangan yang secara langsung akan menyumbang kepada
kelahiran sistem atau peraturan baru yang menyokong kepada keselamatan pekerja di
tempat kerja.

1.6 DEFINASI ISTILAH

Definisi istilah yang diterangkan ini merupakan istilah khusus yang digunakan
dalam kajian ini. Juga boleh digambarkan bahawa definisi istilah ini dalam konteks
kajian yang dijalankan di dalam premis kilang sawit ini. Definisi istilah ini
menghubungkan konsep kepada sesuatu yang boleh diperhatikan dan dinyatakan
dalam bentuk yang boleh diukur atau dimanipulasikan. Istilah-istilah ini amat penting
untuk difahami sebelum penerangan yang lebih terperinci di terangkan pada bahagian
yang berikut.

i. Kesedaran Keselamatan
Kamus Dewan (2002) mentakrifkan kesedaran sebagai perihal keadaan sedar
atau siuman atau ingatan. Sementara Ramlan (1997) mengatakan bahawa
kesedaran keselamatan adalah menimbulkan keinsafan betapa pentingnya
keselamatan untuk mengelakkan daripada berlakunya kemalangan. Kesedaran
terhadap keselamatan bermaksud tidak alpa dan selalu berwaspada atau
berdisiplin semasa menjalankan kerja atau ketika berada di zon tempat kerja.
Justeru itu, dalam konteks kajian ini kesedaran keselamatan merujuk kepada
penguasaan pengetahuan, sikap dan penguasaan kemahiran staf dan pekerja
terhadap amalan keselamatan semasa bekerja di makmal.

8
 ii. Keselamatan
Institut Keselamatan dan Kesihatan Pekerja (NIOSH) telah mendefinisikan
keselamatan sebagai tidak merbahaya atau tiada risiko. Dalam konteks tempat
kerja ia mentakrifkan keselamatan sebagai suatu persekitaran pekerjaan yang
bebas dari segala bahaya kemalangan dan ancaman kesihatan bukan setakat
kepada orang yang bekerja tetapi juga kepada orang awam yang mungkin
terjejas kerana aktiviti kerja yang dijalankan. Keselamatan juga bermakna
mengelakkan kemalangan terutamanya yang menyebabkan kecederaan fizikal
(NIOSH, 2000).
iii. Tempat Kerja
Menurut Ramlan (1997) lagi tempat kerja adalah merupakan lokasi atau tempat
di mana aktiviti pekerjaan dijalankan. Dalam konteks kajian ini tempat kerja
ini ialah di mana staf dan pekerja kilang sawit bertugas seperti bengkel
mekanikal dan elektrik, bilik dandang dan bilik minyak yang mempunyai
mesin dan peralatan yang amat berisiko tinggi.
iv. Kemalangan
Menurut Undang-undang Malaysia dalam Akta 514 (1994), kemalangan
merupakan suatu kejadian yang berbangkit daripada atau berkaitan dengan
kerja yang mengakibatkan kecederaan maut atau kecederaan tidak maut.
Kemalangan dalam konteks kajian ini merujuk kepada peristiwa dan keadaan
yang tidak dirancang, tidak dijangkakan, berlaku dalam satu urutan kejadian
atau melalui satu kombinasi penyebab-penyebab, mengganggu proses kerja
dan menyebabkan kecederaan kepada individu yang berada dalam bengkel
kejuruteraan.
v. Pekerja
Berdasarkan AKKP (1994), seseorang yang diambil kerja dengan diberi gaji di
bawah kontrak perkhidmatan mengenai atau yang berkaitan dengan kerja
suatu industri yang baginya Akta ini terpakai dan yang diambil kerja secara
langsung oleh majikan utama mengenai apa-apa kerja industri itu, atau yang
bersampingan dengan atau sebagai permulaan bagi atau yang berkaitan dengan
kerja industri itu, sama ada kerja itu dilakukan oleh pekerja itu pekerjaan atau
di tempat lain yang diambil kerja oleh atau melalui seseorang majikan
langsung pekerjaan industri itu atau di bawah pengawasan majikan utama atau
ejennya mengenai kerja yang biasanya menjadi sebahagian daripada kerja

9
 industri itu, atau yang menjadi permulaan bagi kerja yang dijalankan dalam
atau bersampingan dengan maksud industri itu.
vi. Premis
Berdasarkan AKKP (1994), mana-mana tanah, bangunan atau bahagian mana-
mana bangunan, mana-mana kenderaan, vesel atau pesawat udara, apa-apa
pepasangan di atas tanah, pepasangan luar pesisir atau pepasangan lain sama
ada di atas dasar atau yang terapung di atas mana-mana air, dan mana-mana
khemah atau struktur boleh alih.
vii. Majikan
Berdasarkan AKKP (1994), majikan langsung atau majikan utama atau kedua-
duanya. Majikan langsung adalah berhubungan dengan pekerja yang diambil
khidmat oleh atau melaluinya, ertinya seseorang yang telah mengakujanji
untuk melaksanakan, pekerjaan di mana majikan utama menjalankan
perdagangan, perniagaan, profesion, vokasion, pekerjaan atau pencariannya di
bawah pengawasan majikan utama atau ejennya, kesemua atau mana-mana
bahagianapa-apa kerja yang biasanya menjadi sebahagian daripada kerja
perdagangan, perniagaan, profesion, vokasion, pekerjaan atau pencarian
majikan utama itu atau yang menjadi permulaan bagi kerja yang dijalankan
dalam atau bersampingan dengan maksud mana-mana perdagangan,
perniagaan, profesion, vokasional, pekerjaan atau pencarian itu dan
termasuklah seseorang yang olehnya perkhidmatan seseorang pekerja yang
telah membuat kontrak perkhidmatan dengannya dipinjamkan atau disewakan
untuk sementara kepada majikan utama. Majikan Utama adalah pemunya suatu
industri atau orang yang dengannya seseorang pekerja telah membuat kontrak
perkhidmatan dan termasuklah pengurus, ejen atau orang yang
bertanggungjawab bagi pembayaran gaji atau upah kepada seseorang pekerja,
penghuni sesuatu tempat kerja wakil di sisi undang-undang pemunya atau
penghuni yang telah meninggal dunia dan mana-mana kerajaan di Malaysia,
jabatan mana-mana kerajaan itu, pihak berkuasa tempatan atau badan
berkanun.

10
 BAB 2: KAJIAN LITERATUR

2.1 PENGENALAN

Topik ini akan membincangkan sejarah perkembangan isu keselamatan dan kesihatan
di Malaysia, Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan (AKKP 1994), konsep keselamatan
dan kesihatan pekerjaan, dan kajian-kajian lepas.

2.2 AKTA KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJAAN 1994

Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan 1994 (AKKP 1994) yang telah dikuatkuasakan
pada 24hb Februari 1994 menggariskan beberapa panduan asas bagi menguruskan isu
keselamatan dan kesihatan pekerjaan. Tujuannya adalah untuk memastikan keselamatan,
kesihatan dan kebajikan pekerja terhadap risiko keselamatan dan kesihatan yang berbangkit
daripada aktiviti pekerjaan yang dilakukan oleh pekerja. Akta ini juga bertujuan bagi
melindungi semua pekerja, menggalakkan suatu persekitaran pekerjaan yang selesa untuk
pekerja yang bersesuaian dengan kehendak dan keperluan fisiologi dan psikologi mereka.
Akta ini juga bertujuan untuk mengekalkan atau memperbaiki piawaian keselamatan dan
kesihatan pekerjaan. Selain itu, akta ini juga bermatlamat bagi memupuk dan menggalakkan
kesedaran terhadap keselamatan dan kesihatan di kalangan pekerja dan majikan dengan
memberi beberapa rangka peraturan bagi mempromosi, mendorong dan menggalakkan
piawaian yang tinggi bagi keselamatan dan kesihatan pekerjaan dalam memastikan semua
pihak khususnya majikan dan pekerja, lebih bertanggungjawab terhadap mewujudkan dan
melaksanakan satu suasana kerja yang selamat (Mohd Yazam, 2001). Akta Keselamatan dan
Kesihatan 1994 juga memperuntukkan dan menyediakan kewajipan am khususnya bagi
majikan, pengilang, pekerja, perekabentuk, pengimport dan pembekal. Terdapat juga
peruntukan berkenaan perlantikan pegawai-pegawai keselamatan, penubuhan satu
jawatankuasa-jawatankuasa keselamatan, pembentukan polisi dan penyusunan langkah-
langkah untuk keselamatan bagi melindungi keselamatan dan kesihatan pekerja,
penguatkuasaan dan penyiasat serta liabiliti kesalahan. Sementara itu menurut Ab. Aziz dan

11
Intan (2002) aktiviti keselamatan dan kesihatan pekerjaan mempunyai empat rasional atau
kepentingan yang utama iaitu:

12
 i. Mendapatkan sesuatu maklumat prestasi individu untuk melihat sejauh mana ia selari
dengan prosedur yang dikehendaki.

ii. Menurunkan potensi dan risiko kemalangan pekerjaan.

iii. Mendapatkan maklumat mengenai mana-mana individu yang perlu diberikan

ganjaran disebabkan daripada mereka telah melaksanakan kerja dengan selamat dan
efektif.

iv. Mendapatkan sebarang maklumat mengenai mana-mana individu yang masih perlu
diberikan program latihan dan pemantapan diri berkenaan keselamatan dan kesihatan
pekerjaan.

Program keselamatan dan kesihatan pekerjaan adalah merupakan suatu pendekatan

yang mengkaji hubungan antara pekerjaan, kesihatan dan keselamatan serta kesan sesuatu
pekerjaan dan risiko terhadap pekerja. Program ini menyediakan sebuah maklumat mengenai
tanggungjawab pekerja dan majikan dalam membangunkan satu persekitaran yang selamat
dan bebas risikop bahaya. Matlamat sesuatu program keselamatan dan kesihatan pekerjaan
ialah untuk memastikan majikan bersama memikul tanggungjawab secara aktif dalam
mengurus keselamatan dan kesihatan pekerjaan di sesuatu tempat pekerjaan. Ia juga boleh
membantu majikan untuk membangunkan sistem keselamatan yang selari dengan matlamat
organisasi yang telah ditetapkan.

2.3 PROSES PENGURUSAN KESELAMATAN DAN KESIHATAN PEKERJAAN

Menurut Mondy dan Noe (1993) dalam membincangkan proses pengurusan

keselamatan dan kesihatan kita boleh berpandukan kepada dua model rujukan iaitu Model
Proses Pengurusan Keselamatan dan Model Proses Pengurusan Kesihatan Pekerjaan.

Rajah 2.1: Model Pengurusan Keselamatan

13
 Sumber: Mondy, R.W., dan Noe, R.M. (1993). “Human Resources Management.”
Edisi Ke-5, Boston: Allyn and Bacon

Antara contoh-contoh isu keselamatan dan kesihatan pekerjaan adalah kecederaan sesuatu
anggota seperti tangan, kaki dan mata. Model pengurusan keselamatan dan kesihatan boleh
membantu setiap majikan atau pengurusan merancang tentang elemen-elemen yang perlu
diterapkan apabila sesebuah organisasi ingin melaksanakan dasar dan program keselamatan
pekerjaan. Menurut Mondy dan Noe (1993) pada peringkat pertama, pihak pengurusan atau
majikan mesti menentukan dasar program keselamatan yang diperlukan. Ini bergantung
kepada jenis dan saiz sesuatu industri yang terbabit serta peruntukan kewangan yang mampu
diperuntukkan.

Pada peringkat kedua pula, dasar yang dibuat perlu diterjemahkan kepada bentuk-bentuk
program-program keselamatan dan kesihatan pekerjaan. Dasar ini boleh dilaksana dan di
capai melalui dua kaedah iaitu:

i. Organisasi perlu mewujudkan persekitaran psikologikal dan sikap yang

menggalakkan keselamatan di kalangan pekerja. Dalam keadaan ini semua pekerja
perlu sentiasa memahami apa jua berkenaan keselamatan dan mengamal setiap
langkah-langkah keselamatan yang digariskan oleh majikan.

ii. Organisasi boleh membentuk dan mengekalkan suatu persekitaran kerja yang
selamat. Oleh itu, sebuah persekitaran fizikal pekerjaan perlu dicipta (atau direka
bentuk) bagi mengelak berlakunya kemalangan. Contohnya sesebuah mesin yang
siap dipasang perlu lengkap dengan alatan dan garis panduan keselamatan.

Pada peringkat ketiga, siasatan sesuatu kemalangan perlu dibuat. Organisasi yang
berpengalaman akan menyedari bahawa kemalangan boleh berlaku walaupun dalam
organisasi yang cukup peka dengan aspek kemalangan. Setiap kemalangan yang berlaku
perlu dinilai semula untuk memastikan ia tidak akan berulang. Pegawai keselamatan dan
kesihatan perlu menyiasat sesuatu kemalangan secara bersama dan efisien. Pada peringkat
keempat, sesuatu program keselamatan dan kesihatan perlulah dinilai dan diberi penilaian
oleh pihak pengurusan bagi memastikan kemampanan sesebuah program berkenaan. Kadar
kekerapan atau frekuensi dan kadar severity merupakan dua indikator statistik yang sering

14
digunakan dalam menilai program keselamatan dan kesihatan di negara luar seperti Amerika
Syarikat.

Berikut adalah Rajah 2.2 dibawah menunjukkan satu Model Pengurusan Kesihatan
Pekerjaan yang telah diwujudkan dan diperkenalkan oleh Anton (dalam Mondy dan
Noe,1993). Melalui model ini sesuatu proses pengurusan kesihatan pekerja boleh dibahagikan
kepada tiga peringkat yang utama iaitu;

Rajah 2.2: Model Pengurusan Kesihatan Pekerjaan

Sumber: Mondy, R.W., dan Noe, R.M. (1993). “Human Resources Management.” Edisi Ke-
5, Boston: Allyn and Bacon

Merujuk pada rajah diatas, pada peringkat pertama, pihak pengurusan organisasi atau majikan
perlu mengetahui dan mengiktiraf bahawa sesuatu masalah tekanan atau stress wujud di
sesebuah organisasi. Menurut Anton lagi tekanan dan stress ini sekurang-kurangnya berpunca
daripada empat bentuk iaitu:

i. Kimia – seperti asap atau kabus

ii. Fizikal – seperti kebisingan, radiasi, dan gegaran.

iii. Biologi – seperti adanya bakteria dan kulat

iv. Ergonomik - seperti membuat kerja yang berulang-ulang tanpa mengambil kira posture
badan ataupun letih bekerja secara berdiri.

Pada peringkat kedua pula seseorang pegawai keselamatan dan kesihatan pekerjaan ataupun
jawatankuasa keselamatan dan kesihatan atau wakil sesebuah organisasi perlu membuat satu
penilaian bagi memastikan sama ada sesuatu masalah berkenaan keselamatan dan kesihatan
ini berlaku secara serius ataupun tidak. Jika masalah tersebut dilihat sebagai berat, pegawai
keselamatan dan kesihatan pekerjaan perlu membuat satu kajian ataupun penilaian kadar
pendedahan contohnya pendedahan pekerja terhadap asap,habuk ataupun bunyi yang dialami
oleh pekerja dengan satu penilaian yang terperinci. Kadar pendedahan itu perlu dibandingkan

15
dengan piawaian pendedahan antarabangsa yang digelar nilai had bahaya atau threshold limit
value (TLV). Penilaian tersebut perlu dibuat dengan mengawasi persekitaran dalam
organisasi dengan bantuan peralatan dan instrumen khas yang diperlukan dalam membuat
penilaian. Dengan merujuk kepada keperluan undang-undang di negara ini, berdasarkan
Mohd Yazam (2001) setiap aktiviti ini mestilah dijalankan dengan memenuhi syarat-syarat
Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan 1994.

Seterusnya pada peringkat ketiga pula, sebarang aktiviti kawalan perlu dilaksanakan
oleh pihak majikan ataupun organisasi. Antara kaedah-kaedah yang sering digunapakai
berdasarkan Mondy dan Noe (1993) adalah:

i. Mengganti sesuatu bahan mentah yang bahaya kepada yang kurang bahaya.

ii. Mengubah sesuatu proses pekerjaan untuk meminimumkan keadaan bahaya.

iii. Mengasingkan sesuatu proses kerja yang berisiko tinggi untuk mengurangkan
bilangan pekerja yang terdedah kepada bahaya.

iv. menggunakan kaedah yang basah bagi mengurangkan peenghasilan habuk.

v. Sistem ventilasi yang baik bagi membersihkan udara.

vi. Sentiasa mengamalkan pembersihan tempat kerja.

vii. Penggunaan peralatan khas bagi mengesan bahan-bahan toksid

viii. Melaksanakan program latihan dan pendidikan untuk menyokong kawalan-kawalan

kejuruteraan dengan lebih selamat.

2.4 PENGUKURAN TAHAP KESELAMATAN

2.4.1 Aspek Pengurusan Keselamatan

Menurut satu kajian yang dilakukan oleh Syed M. Ahmad et al. (dalam Lim Poh Hung, 2002)
ke atas satu pengurusan keselamatan dan kesihatan pekerjaan yang bertempat di Hong Kong,
tahap keselamatan boleh diukur dengan melihat kepada sesuatu polisi keselamatan,
jawatankuasa keselamatan, pengawai keselamatan, latihan, dan promosi keselamatan,

16
penyiasatan keselamatan, penyiasatan kemalangan, prosedur kecemasan dan peralatan
perlindungan diri yang disediakan oleh sesuatu majikan dan organisasi tersebut.

2.4.1.1 Polisi Keselamatan

Berdasarkan seksyen 16 Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan 1994(AKKP 1994)

memperuntukkan tiap-tiap majikan dan tiap-tiap orang bekerja sendiri adalah diwajibkan
untuk menyediakan seberapa kerap yang sesuai dalam mengkaji semula pernyataan bertulis
dasar amnya berkenaan dengan keselamatan dan kesihatan pekerja-pekerjanya semasa
bekerja dalam organisasi dan perkiraan yang sedang berkuatkuasa bagi menjalankan dasar
itu, serta membawa pernyataan dan apa-apa kajian semulanya kepada perhatian kesemua
pekerjanya. Mengikut Armstrong (1980) setiap majikan kecuali dimaka pekerjanya adalah
kurang daripada lima orang semestinya menyediakan dan mengemaskinikan polisi
keselamatan dari masa ke semasa. Polisi berkenaan perlu mengandungi dokumen yang
membantu majikan bagi mematuhi undang-undang keselamatan serta memberikan senarai
tanggungjawab untuk majikan dan pekerja.

2.4.1.2 Jawatankuasa Keselamatan dan Kesihatan

Dalam seksyen 30(1), AKKP 1994 menyatakan bahawa setiap majikan perlu mewujudkan
satu jawatankuasa keselamatan dan kesihatan pekerjaan. Berdasarkan kepada seksyen ini jika
terdapat 40 orang atau lebih lima pekerja yang diambil bekerja didalam pekerjaan adalah
menjadi keperluan bagi pihak majikan mewujudkan satu penubuhan jawatankuasa
sedemikian pekerjaan. Fungsi utama penubuhan jawatankuasa berkenaan adalah untuk
sentiasa mengkaji segala langkah-langkah keselamatan yang perlu diambil bagi memastikan
keselamatan dan kesihatan orang pekerjaan, menyiasat dan membawa kepada perhatian
majikan tentang apa juga perkara pekerjaan yang boleh dianggap oleh anggota jawatankuasa
ataupun lain-lain pekerja dan kakitangan di sesebuah premis adalah tidak selamat dan
berisiko kepada kesihatan.

Berdasarkan AKKP 1994, jawatankuasa keselamatan dan kesihatan pekerjaan boleh

berfungsi dengan berkesan sekiranya mematuhi enam elemen yang telah ditetapkan dalam
peraturan-peraturan Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan (PKKP) (Jawatankuasa
Keselamatan dan Kesihatan) 1996, iaitu :

17
i. Perlantikan pengerusi dan setiausaha jawatankuasa

ii. Mesyuarat berkala

iii. Pemeriksaan tapak oleh jawatankuasa keselamatan dan kesihatan

iv. Keahlian dari wakil subkontraktor dan pekerja

v. Penyiasatan terhadap kemalangan yang terjadi

vi. Kerjasama daripada pihak pengurusan syarikat dan majikan

Selain itu juga, Fong Chan Onn (2000) menyatakan bahawa jawatankuasa keselamatan dan
kesihatan dapat membantu dalam meningkatkan kesedaran terhadap keselamatan dan
kesihatan di kalangan majikan dan pekerja dan juga dapat mengurangkan kadar kemalangan.
Oleh itu, jawatankuasa keselamatan dan kesihatan adalah merupakan salah satu elemen yang
penting dalam pengurusan keselamatan bagi menilai tahap keselamatan dan kesihatan di
sesebuah organisasi.

2.4.1.3 Latihan Keselamatan

Tanggungjawab umum bagi majikan adalah memberikan latihan kepada setiap pekerja
sebagai salah satu keperluan untuk mendedahkan pengetahuan tentang keselamatan dan
kesihatan pekerjaan kepada pekerja (Davies dan Tomasin, 1990). Sementara itu mengikut
Maccollum (1995) pekerja harus melibatkan diri dalam latihan dari masa ke semasa. Antara
latihan yang berkaitan adalah cara perlindungan daripada bahaya di tempat kerja, langkah
berjaga-jaga semasa melaksanakan kerja, prosedur-prosedur menggunakan peralatan dengan
selamat, suasana bekerja yang selamat, cara melaporkan kemalangan dan pelaksanaan
prosedur kecemasan. Dalam seksyen 15(2)(c), AKKP 1994 juga menyatakan adalah perlu
berkogsi maklumat, arahan, latihan dan penyediaan sebagaimana yang perlu untuk
memastikan setakat yang praktik, keselamatan dan kesihatan pekerjanya yang sedang bekerja.
Selain itu, menurut Goldsmith (1987) dan Hinze (1997), apabila semua pekerja mengambil
bahagian dalam latihan keselamatan, maka terdapat beberapa kebaikan iaitu sesuatu kerja
tersebut dapat dijalankan dengan berkualiti dan mewujudkan kesedaran terhadap
keselamatan. Davies dan Tomasin (1996) menyatakan latihan keselamatan dan kesihatan
yang berkesan akan dapat meningkatkan pengurusan keselamatan didalam sebuah organisasi
tersebut.

18
2.4.1.4 Penyiasatan Kemalangan

Menurut Anton (1989) sebarang kemalangan yang melibatkan kecederaan, kematian dan
kerosakan harta perlu dilakukan siasatan. Selain itu, kemalangan nyaris (near miss accident)
yang mungkin menyebabkan kematian atau kecederaan juga perlu dianggap penting dan perlu
disiasat. Tujuan penyiasatan kemalangan adalah fact-finding dan bukan fault-findings. Setiap
penyiasatan kemalangan kebiasaanya dilakukan oleh pegawai keselamatan dan kesihatan
pekerjaan, wakil keselamatan atau jawatankuasa keselamatan. Pihak penyiasat akan
menjalankan penyiasatan kemalangan dengan menggunakan sebanyak enam soalan utama
iaitu siapa yang terlibat dalam kemalangan, apa yang berlaku, di mana berlaku, bila berlaku,
bagaimana berlaku, dan mengapa kemalangan itu berlaku berlaku.

Dengan maklumat tersebut yang diperolehi daripada penyiasatan kemalangan ianya dapat
membantu dan mengesan punca berlakunya kemalangan, risiko dan keadaan yang
menyebabkan kemalangan tersebut, tindakan pencegahan dan seterusnya kaedah dan
cadangan untuk menghalang daripada berlaku lagi (Anton, 1989). Selain itu, kajian yang
dilaksanakan oleh Bibbings (2001) menunjukkan bahawa penyiasatan kemalangan boleh
meningkatkan sistem pengurusan keselamatan dan kesihatan bagi sesebuah organisasi. Kajian
ini juga menyatakan proses penyiasatan yang berkesan adalah maklumat yang diperolehi
hasil daripada penyiasatan kemalangan dengan direkodkan dalam satu bentuk laporan,
mempelajari daripada kesilapan atau kegagalan berdasarkan laporan dan melakukan
perubahan supaya tidak berlaku lagi.

2.4.1.5 Alat Perlindungan Diri

Menurut Amstrong (1980), bencana (hazard) pekerjaan boleh diklafikasikan kepada dua jenis
iaitu bencana kesihatan dan bencana fizikal. Bencana kesihatan adalah disebabkan kerosakan
dalaman pekerja seperti organ-organ paru-paru, perut, telinga dan otak. Manakala bencana
fizikal pula kebiasaannya berhubung dengan alat perlindungan terhadap struktur badan. Oleh
sebab itu, didapati bahawa alat perlindungan diri merupakan peranan yang penting dalam
menghindari setiap bencana tersebut. Alat perlindungan diri boleh dibahagikan kepada
perlindungan muka, perlindungan mata, perlindungan telinga, perlindungan kepala,

19
perlindungan kaki, perlindungan tangan, perlindungan badan dan perlindungan daripada
jatuh.

Setiap alat perlindungan diri yang dinyatakan di atas adalah amat diperlukan dalam
melaksanakan sesuatu tugas yang berisiko tinggi bagi menjamin keselamatan dan kesihatan
pekerja. Ini adalah kerana setiap kemalangan yang berlaku adalah disebabkan daripada
kurangnya penggunaan alat perlindungan diri ini dengan sebaiknya. Salah satunya contoh
adalah terjatuh daripada tempat yang tinggi disebabkan tidak memakai safety belt ataupun
safety net tidak disediakan dengan baik. Oleh itu melalui penguatkuasaan AKKP 1994 ini
berdasarkan seksyen 15 (2) kerajaan telah mewajibkan pihak majikan perlu memberikan
latihan dalam menggunakan alat perlindungan keselamatan dan memastikan pekerja sentiasa
menggunakan alat perlindungan keselamatan dengan betul. Pemeriksaan dan penyenggaraan
ke atas alat perlindungan keselamatan diri perlu dilaksanakan bagi memastikan ianya sentiasa
berada di dalam keadaan yang baik. Pelekat bagi tanda-tanda amaran juga perlu
diperuntukkan bagi memastikan pekerja sentiasa memakai alat perlindungan diri yang sesuai.

2.5 FAKTOR-FAKTOR KEMALANGAN

Merujuk kepada Ab. Aziz dan Intan (2002) terdapat tiga faktor utama yang menyumbang
kearah kemalangan iaitu faktor sikap pekerja, keadaan tempat kerja, dan majikan. Di antara
faktor pekerja yang menyumbang kearah kemalangan adalah ciri-ciri peribadi yang ada pada
pekerja berkenaan seperti kecuaian, sikap ambil mudah, perasaan bosan, perangai bermain-
main di tempat kerja dan bergaduh serta tidak sensitif pada risiko kemalangan. Manakala
faktor keadaan pekerjaan adalah seperti mesin yang tidak diselenggara dengan berkala, reka
bentuk yang tidak mesra penggunaannya, kurang peralatan pencegahan, kawasan persekitaran
kerja yang licin, keadaan cahaya yang tidak mencukupi, tahap kebisingan yang tinggi,
terdedah kepada asap dan debu, alatan yang tidak disusun dengan rapi, terdapat bahan kimia
yang bahaya dan gas ditempat kerja.

Seterusnya, antara faktor yang berpunca daripada majikan yang menyebabkan berlakunya
kemalangan adalah tahap penyeliaan yang tidak baik, masa bekerja yang berlebihan, tidak
peka terhadap keadaan pekerja, tidak memberi latihan yang lengkap dalam pengendalian
peralatan dan mesin, penguatkuasaan peraturan yang lemah, tidak sensitif terhadap setiap
aduan pekerja, memandang remeh terhadap aspek keselamatan dan kesihatan pekerjaan dan

20
tidak menyediakan peruntukan yang cukup bagi program keselamatan dan kesihatan
pekerjaan.

Ciri-ciri Petanda gelagat Jenis-jenis Kejadian

Peribadi yang boleh gelagat spesifik khusus gelagat
menyebabkan kemalangan
̌ Personaliti kemalangan
tahap ̌ Tidak ambil ̌ Kadar
pendidikan ̌ Sikap-sikap yang perhatian kebarangkalia
̌ Motivasi tidak diingini ̌ Terlupa n gelagat
̌ Pengalaman ̌ Tabiat yang tidak ̌ Tanggapan kemalangan
̌ Kemahiran baik silap individu.
pancaindera ̌ Kekurangan ̌ Gagal untuk
kemampuan ikut prosedur
khusus. ̌ Prestasi kerja
̌ Kurang sensitif yang tidak
terhadap risiko memuaskan.
kemalangan

Rajah 2.3 : Faktor-faktor Pekerja Yang Boleh Menyebabkan Kemalangan

Sumber: Ab.Aziz Yusof dan Intan Osman (2002).“Pengurusan Sumber Manusia:

Konsep, Isu dan Pelaksanaan.” Edisi Pertama, Petaling Jaya:Prentice Hall. 201

2.6 HUBUNGAN AKTIVITI KESELAMATAN DAN KESIHATAN DENGAN

PENCAPAIAN KERJA.

Berdasarkan Dessler (1997) pencapaian setiap pekerja adalah berkait rapat dengan aktiviti
keselamatan dan kesihatan pekerjaan kerana kedua-dua aspek ini berperanan dalam lengkap-
melengkapi antara satu dengan yang lain. Pencapaian kerja akan memainkan peranan bagi
menentukan sejauh mana keberkesanan aktiviti-aktiviti keselamatan dan kesihatan pekerjaan
yang telah dijalankan. Menurut, Goestsch (dalam Ab. Aziz dan Intan, 2002) menyatakan
bahawa terdapat lima perkara yang saling berhubungan antara pencapaian pekerja dan
program kesihatan dan keselamatan, iaitu:

i. Mampu menarik minat bakal pekerja yang terbaik dengan penyediaan tempat kerja
yang selamat.

ii. Membolehkan organisasi dan majikan mengekalkan pekerja yang berprestasi tinggi
dengan membuatkan mereka berasa selamat dalam melaksanakan tugas.

iii. Membolehkan pekerja memberi penumpuan terhadap penghasilan kualiti kerja dengan
lebih baik kerana pekerja merasakan keselamatan mereka terjamin.

21
iv. Melengkapkan organisasi atau majikan dengan teknologi berkaitan keselamatan yang
terkini bersesuaian dengan kerja yang dilaksanakan.

v. Dengan kenaikan kos rawatan perubatan dan pampasan pekerja, adalah lebih baik kita
mencegah kemalangan daripada menanggung kosnya.

Seterusnya, selepas selesai proses dalam menetapkan matlamat dan objektif yang jelas,
prosedur dan aktiviti yang sesuai bagi mencapai matlamat tersebut, maka sumber dan
tanggungjawab perlulah diterangkan dengan memastikan juga pekerja memainkan peranan
masing-masing dalam pelaksanaan di bidang berkenaan. Dalam AKKP 1994 telah
memperuntukkan satu rangka undang-undang bagi mempromosi, merangsang, dan
menggalakkan piawaian yang tinggi terhadap aspek keselamatan dan kesihatan pekerjaan.
Ianya bermatlamat dalam membangkitkan kesedaran tentang kepentingan keselamatan dan
kesihatan sebagaimana tertubuhnya amalan keselamatan yang efektif melalui peraturan
kendiri.

2.7 LANGKAH-LANGKAH PENYIASATAN JIKA BERLAKUNYA

KEMALANGAN

Mengikut peruntukan berdasarkan seksyen 32(1), AKKP 1994 setiap majikan perlu
melaporkan kepada pejabat keselamatan dan kesihatan pekerjaan yang berhampiran
mengenai apa-apa kemalangan seperti kejadian berbahaya yang boleh mengancam
keselamatan pekerja, keracunan pekerjaan atau penyakit berjangkit pekerjaan yang telah
terjadi atau mungkin terjadi pekerjaan. Oleh sebab itu, Dessler (1997) telah membangunkan
satu tatacara dan kaedah yang mungkin boleh membantu setiap organisasi untuk mengambil
tindakan ke atas setiap kemalangan yang berlaku sebagaimana yang di tunjukkan dalam
Rajah 2.4 dibawah. Di samping itu juga, menurut Dessler (1997) setiap organisasi perlu
memastikan tindakan-tindakan dan tatacara yang berikut mesti berdasarkan seperti dibawah;

i. Bertindak terhadap setiap kemalangan dengan pantas dan efektif.

ii. Mengumpul maklumat yang berkaitan mengenai kejadian.

iii. Analisis semua punca-punca berlakunya kemalangan

iv. Membangunkan dan mengambil tindakan penyelesaian

22
 v. Melakukan penilaian semula terhadap penemuan dan kemukakan
cadangan penyelesaian.

vi. Menilai keberkesanan Tindakan

Jika terdapatnya Kes kemalangan mesti

melibatkan kematian, penderitaan
kes kemalangan atau kecederaan pekerja.

Kesan daripada kemalangan Bukan kesan daripada

pekerjaan atau kesan kemalangan pekerjaan atau
daripada pendedahan dalam bukan terdedah kepada
persekitaran kerja persekitaran kerja

Kematian Penderitaan Kecederaan yang melibatkan

Rawatan Tidak Terhad Pindah Tidak

perubatan sedarkan pergerakan ke kerja melibatkan
(bukan diri kerja lain perkara-
rawatan perkara lain
kecemasan
awal)

Tidak
perlu
merekod
Kes perlu direkodkan dan kan kes
dilaporkan

Rajah 2.4: Tatacara Melaporkan Kemalangan Di Bawah Akta Keselamatan dan

Kesihatan Pekerjaan

Sumber: Dessler, D. (1997). “Human Resources Management.” Edisi Ke-5, New Jersey:
Prentice Hall International. m.s 622

23
2.8 STRATEGI MENANGANI ISU KESELAMATAN DAN KESIHATAN
PEKERJA

Menurut Ab. Aziz dan Intan (2002) organisasi dan majikan hendaklah sentiasa peka dan
mengambil tanggungjawab terhadap keselamatan dan kesihatan pekerja di tempat kerja
dengan mempromosikan hal berkaitan keselamatan dan kesihatan pekerjaan pekerja. Terdapat
beberapa tindakan yang boleh digunapakai bagi bertujuan mempromosikan isu keselamatan
dan kesihatan pekerjaan. Antara tindakan-tindakan yang boleh dilaksanakan diambil oleh
majikan adalah seperti berikut:

i. Menggubal Polisi Keselamatan dan Kesihatan Pekerja

Menurut Goetsh (1999), jika organisasi mahu mempromosikan keselamatan dan kesihatan
pekerjaan, terlebih dahulu organisasi mestilah menyediakan satu polisi yang jelas. Oleh sebab
itu adalah menjadi tanggungjawab majikan atau wakil majikan untuk menerangkan polisi
tersebut kepada semua pekerja dan memastikan mereka mengamalkan peraturan-peraturan
yang telah ditetapkan.

ii. Menggalakkan Penglibatan Pekerja

Terdapat satu pernyataan “rule of management” yang dinyatakan oleh Goetsh (1999) iaitu “if
you want to make a commitment, involve them from the start”. Penyataan ini boleh
dilaksanakan oleh organisasi atau majikan dalam menjayakan program-program keselamatan
dan kesihatan. Goetsh (1999) percaya bahawa dengan melibatkan pekerja di dalam sesebuah
program akan menjadikan satu strategi yang paling berkesan untuk mendapatkan komitmen
daripada pekerja.

iii. Latihan Keselamatan dan Kesihatan Pekerja

24
Latihan keselamatan dan kesihatan pekerjaan adalah satu cara yang berkesan dalam
membantu mempromosikan keselamatan dan kesihatan pekerjaan dengan lebih baik. Pihak
majikan boleh memberi latihan yang sesuai kepada pekerja baru dalam program orientasi dan
kebiasannya latihan ini adalah bermatlamatkan untuk mewujudkan kesedaran yang mendalam
mengenai aspek keselamatan dan kesihatan pekerja. Pelan silibus latihan yang dianggap
berjaya mesti mempunyai elemen-elemen seperti berikut:

i. Latihan mestilah diberikan kepada semua peringkat dari pengurus

sehingga ke pekerja bawahan.

ii. Latihan perlu diberikan kepada pekerja baru dalam semua tahap.

iii. Mengenalpasti risiko yang wujud dalam kerja dan membekalkan

pengetahuan kepada pekerja mengenai risiko yang bakal dihadapi.

iv. Mengawasi program dan memastikan objektif yang telah ditetapkan

tercapai.

v. Merekodkan dan membuat catatan terhadap semua kejadian-kejadian

yang tidak diingini yang telah berlaku.

iv. Kesedaran Visual

Setiap pekerja akan lebih peka dalam mengingati objek visual berbanding dengan mendengar
tanpa melihat kepada sesuatu objek berkenaan. Memandangkan keupayaan manusia begitu
terhad, maka organisasi dan majikan perlu lebih kreatif dalam melaksanakan ataupun hendak
menyampaikan mesej dengan lebih berkesan dan efisyen agar setiap maklumat yang
disampaikan dapat menyentuh setiap nurani pekerja.

v. Pengurusan Insentif

Menurut Ab. Aziz dan Intan (2002) satu pengurusan insentif adalah merupakan satu program
yang boleh memotivasikan pekerja di organisasi. Sebelum melaksanakan strategi ini
organisasi atau majikan perlu memberi perhatian kepada aspek-aspek seperti di bawah iaitu:

i. Mengenalpasti objektif program yang diperkenalkan.

ii. Membangunkan kriteria yang spesifik.

25
 iii. Menjadikan ganjaran supaya mematuhi dan pelaksanaanya lebih
bermakna, iaitu pengurus mesti mengambil kira penglibatan pekerja
kerana pekerja di organisasi.

iv. Mengenalpasti bentuk ganjaran yang pekerja kehendaki dan apakah

insentif yang dapat memotivasikan pekerja. Perkara ini boleh
melibatkan wakil pekerja dalam membentuk perancangan, pelaksanaan
dan penilaian program secara bersama terhadap program keselamatan
dan kesihatan pekerja.

v. Menyampaikan mesej keselamatan dan kesihatan dengan jelas dan

nyata.

vi. Pertandingan Pekerjaan

Seterusnya Ab. Aziz dan Intan (2002) juga menyatakan bahawa salah satu cara bagi
mempromosikan keselamatan dan kesihatan pekerjaan dengan baik adalah boleh dilakukan
melalui atau secara menganjurkan pertandingan. Pertandingan boleh berdasarkan pasukan,
syif atau jabatan. Tujuan pertandingan adalah untuk membangkitkan kesedaran dikalangan
pekerja dan berhasil dengan mengurangkan kekerapan kemalangan dan juga untuk
menggelakkan daripada berlakunya kemalangan. Melalui pertandingan ini juga ianya boleh
meningkatkan keberkesanan berkomunikasi antara majikan dan pekerja dan menambahkan
lagi semangat berpasukan.

2.9 KAJIAN LEPAS

Kajian mengenai kesedaran pekerja terhadap aspek keselamatan dan kesihatan pekerjaan
sebenarnya masih belum banyak lagi dilaksanakan teruatamanya di industri kilang sawit di
negara ini. Jika adapun kajian-kajian hanyalah menumpukan aspek kesedaran yang minima
kepada pekerja sahaja. Justeru itu, pada bahagian ini, akan mencuba mengupas dengan secara
terperinci kajian-kajian berkenaan bagi membolehkan melihat gambaran jelas tentang aspek
kesedaran pekerja terhadap keselamatan dan kesihatan pekerjaan yang mungkin boleh
membantu dalam menjadi rujukan ataupun garis panduan dalam membantu penyelidik bagi
menjalankan kajian ini. Oleh sebab itu, pada bahagian ini penyelidik akan memaparkan

26
beberapa kajian dalam dan luar negara yang berkaitan dengan topik kajian ini secara
langsung.

Berdasarkan Fadzli et al. (2002) dalam satu kajiannya yang dijalankan bagi mengenalpasti
tahap kesedaran terhadap keselamatan dan kesihatan pekerjaan di kalangan pekerja-pekerja
ladang getah telah mendapati bahawa kesedaran dalam aspek keselamatan dan kesihatan di
kalangan pekerja-pekerja ladang adalah pada tahap yang memuaskan. Hasil dapatan daripada
pemerhatian beliau juga didapati bahawa tahap ketidakpatuhan pekerja-pekerja terhadap
arahan, peraturan dan langkah-langkah keselamatan dan kesihatan pekerjaan pekerjaan adalah
rendah. Justeru itu, di antara cadangan-cadangan bagi program-program peningkatan
kesedaran yang beliau telah cadangkan adalah menganjur dan memberi ceramah serta
mempromosi apa-apa berkaitan dengan keselamatan dan kesihatan pekerjaan, memberi
nasihat dalam bentuk kaunseling kepada pekerja-pekerja, dan menyediakan maklumat-
maklumat yang berkaitan dengan keselamatan dan kesihatan pekerjaan atau kawasan
pekerjaan.

Kajian berikutnya daripada Overheul (2001) yang membuat kajian bertajuk “20 Years of
Safety” mendapati bahawa peningkatan kesedaran budaya keselamatan dan kesihatan yang
cemerlang adalah diperlukan untuk berjaya dalam cabaran pasaran global. Kajian daripada
beliau juga menunjukkan bahawa pada 20 tahun yang lalu, kebanyakkan organisasi atau
majikan menganggap kepentingan terhadap keselamatan pekerja adalah sebagai suatu yang
membebankan serta tidak menghasilkan keuntungan kepada mereka. Tetapi pada masa kini
telah terdapat banyak organisasi dan majikan melihat keselamatan pekerja sebagai satu
pelaburan yang menguntungkan.

Berdasarkan satu kajian yang dijalankan oleh Nor Haniza (2008) pula dalam kajian beliau
yang bertajuk “Kajian Penilaian Risiko Terhadap keselamatan Pekerja Pemprosesan Buah
Kelapa Sawit”. Beliau telah mengedarkan sebanyak 200 set borang kaji selidik kepada empat
buah organisasi dan majikan dalam industri pemprosesan buah kelapa sawit di Johor. Hasil
daripada kajian tersebut mendapati bahawa dengan melalui satu proses penilaian risiko yang
efektif, ianya dapat membantu organisasi atau majikan dalam memupuk kesedaran dalam diri
seseorang pekerja mengenai hazad atau bahaya yang wujud di kawasan persekitaran kerja dan
perkara ini seterusnya akan membolehkan pekerja tersebut lebih fokus kepada prosedur
keselamatan dan kesihatan di tempat kerja.

27
Berdasarkan Azizi Ahmad (2007) pula, beliau menyatakan kesedaran seseorang pekerja
mengenai hazad yang wujud di tempat kerja sememangnya penting bagi memastikan
seseorang pekerja itu mengambil langkah berhati-hati semasa melakukan kerja berhati-hati.
Menurut Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerja 1994 adalah menjadi tanggungjawab
seseorang pekerja untuk mematuhi segala arahan dan langkah keselamatan dan kesihatan
pekerjaan yang dikehendaki atau diperuntukkan oleh akta atau peraturan-peraturan yang
berkait dengannya. Jika kita melihat pada perkara tersebut tersebut maka kita boleh
menyatakan bahawa kesedaran seseorang tentang aspek keselamatan dan kesihatan adalah
amat penting dan berguna bagi memastikan seseorang pekerja itu terus mematuhi segala
peraturan yang diikehendaki atau yang berkaitan dengannya.

Harper dan Koehn (1998) dalam satu kajiannya pula ke atas satu pengurusan keselamatan
tapak bina di Southeast, Texas telah menunjukkan bahawa kemalangan sama ada melibatkan
kecederaan ataupun kematian dalam industri pembinaan dapat dikawal dengan mengadakan
sebuah program pengurusan keselamatan dan kesihatan yang efektif. Program keselamatan
dan kesihatan tersebut perlulah menekankan kepada aspek pengoperasian kerja yang selamat,
kesedaran pekerja terhadap bahaya dan risiko, penglibatan pekerja secara langsung dalam isu
keselamatan, penyiasatan yang kerap, persekitaran keselamatan tapak bina dan perlindungan
diri. Latihan keselamatan yang diberikan kepada setiap pekerja dapat meningkatkan
kesedaran terhadap keselamatan dan mematuhi prosedur pengoperasian kerja yang selamat.
Penyertaan setiap pekerja secara langsung dalam setiap jawatankuasa keselamatan dan
kesihatan dapat meningkatkan lagi tanggungjawab dan semangat bekerja dalam menjaga
keselamatan dan kesihatan. Jawatankuasa tersebut menjalankan satu penilaian keselamatan di
kawasan bekerja, melakukan penyiasatan kemalangan dan memastikan segala kerja dilakukan
dalam keadaan yang selamat. Jawatankuasa yang dibentuk tersebut juga akan dapat
membantu dalam mencegah segala kemalangan dan memupuk etika dan pengamalan kerja
yang selamat. Selain itu, penyusunan persekitaran kawasan kerja yang kemas dan
penggunaan alat perlindungan diri juga dapat mengurangkan kecederaan pekerja. Pekerja
perlulah peka dan dikehendaki menggunakan peralatan keselamatan diri seperti topi
keselamatan, kasut keselamatan dan segala peralatan keselamatan semasa menjalankan tugas.
Dengan menjalankan program dan aktiviti yang berkaitan dengan pengurusan keselamatan ini
juga, akan dapat meningkatkan kesedaran setiap pekerja terhadap keselamatan, membentuk
suasana kerja yang selamat dan seterusnya dapat mengurangkan kos pengurusan.

28
Seterusnya, Pierce (1998) menyatakan bahawa setiap organisasi dan majikan perlu
mengutamakan aspek keselamatan di dalam sesebuah organisasi atau setiap majikan. Oleh
itu, setiap jawatankuasa keselamatan yang dilantik dan terdiri daripada pekerja-pekerja dan
wakil majikan diperlukan untuk sentiasa memperbaiki dan memberi kesedaran terhadap
pekerja tentang program keselamatan, penyelesaian setiap masalah dengan efisyen serta
fokus kepada pelaksanaan aktiviti-aktiviti keselamatan. Menurut beliau lagi jawatankuasa ini
perlu terlibat dalam segala hal dan aktiviti seperti melakukan pemeriksaan di kawasan,
mengkordinasikan usaha keselamatan dan kesihatan, latihan kepada pekerja, komunikasi dan
memimpin kumpulan kerja keselamatan.

Ramlan (1997) dalam satu kajiannya yang bertajuk “Latihan Dalam Bidang Keselamatan dan
Kesan Terhadap Kesedaran Keselamatan Pekerjaan” menunjukkan selain faktor individu,
persekitaran yang selamat serta penyeliaan dan program latihan akan mempengaruhi
kesedaran keselamatan dan kesihatan. Beliau mendapati pihak organisasi ataupun majikan
yang selalu menyampaikan dasar dan peraturan keselamatan dan kesihatan pekerjaan kepada
pekerja secara berterusan boleh meningkatkan kesedaran keselamatan pekerjaan kepada
mereka. Hasil daripada kajiannya juga, menunjukkan bahawa setiap individu ataupun pekerja
yang mempunyai tahap kesedaran keselamatan yang minima lebih terkesan dan cenderung
menerima risiko kemalangan di tempat kerja. Beliau turut mendapati bahawa selain
pengawasan terhadap pekerja, pengawasan terhadap keselamatan mesin danperalatan yang
sempurna dan selamat digunakan akan mewujudkan persekitaran kerja yang harmoni.
Menurut Ramlan (1997) lagi, kemalangan turut boleh terjadi disebabkan oleh tekanan
pekerjaan seperti kurang rehat dan persekitaran tempat kerja yang membosankan. Di dalam
hal ini menurut beliau, majikan ataupun wakil majikan perlulah mahir dalam mengaturkan
hal ehwal kerja lebih masa, kerja pada hari cuti dan kelepasan am.

Seterusnya yang terakhir, Flynn (1994) dalam laporannya untuk program keselamatan dan
kesihatan pekerja di St. Supery Winery yang bertajuk “Company Strives for Yawn-Safety
Awareness” mendapati bahawa penglibatan secara aktif setiap pekerja dalam aktiviti dan
program keselamatan dan kesihatan akan berjaya membentuk satu jawatankuasa keselamatan
dengan ahli yang meliputi dari wakil semua peringakat baik pekerja ataupun majikan.
Jawatankuasa keselamatan dan kesihatan ini perlu menggunakan cara yang kreatif dan
berkesan bagi memupuk kesedaran keselamatan pekerja kerana setiap jawatankuasa perlu
memahami bahawa isu keselamatan bukanlah suatu perkara yang menarik dan
menyeronokkan kerana kebanyakkan program dan aktivit keselamatan yang dikendalikan

29
dalam suasana yang terlalu terikat dengan fakta-fakta dan akta-akta yang berat. Dalam
laporannya juga menyatakan bahawa syarikat ini cuba mengubah cara dengan memastikan
semua pekerja melibatkan diri dan memupuk rasa seronok dalam mengendalikan aktiviti-
aktiviti berhubung dengan keselamatan dan kesihatan pekerjaan. Bagi mengurangkan
tekanan mental dan fizikal pekerja, pihak syarikat tersebut telah mengambil seorang pakar
mental untuk menilai dan memperbaiki ergonomik pekerjaan tersebut di samping turut
mengetuai seramai seratus orang pekerja melakukan senaman pagi pada setiap hari. Antara
kaedah-kaedah yang lain yang digunapakai oleh syarikat berkenaan bagi meningkatkan
kesedaran keselamatan termasuklah menganjurkan peraduan menulis slogan keselamatan di
mana slogan yang berjaya dan menang akan digunakan sebagai lambang pada kemeja-t
syarikat tersebut bagi kempen-kempen dalaman syarikat. Kaedah ini berupaya secara tidak
langsung memberi kesedaran kepada setiap pekerja supaya melakukan sesuatu tugas dengan
cara yang selamat dan betul serta mengikuti prosedur keselamatan yang ditetapkan.

2.10 RUMUSAN

Berdasarkan perbincangan literatur dan kajian-kajian lepas, dapatlah disimpulkan bahawa

setiap aspek keselamatan dan kesihatan pekerjaan adalah merupakan indikator terpenting
yang menjamin keselamatan dan kesihatan di tempat kerja. Selain itu juga kita dapat melihat
bahawa pengurusan keselamatan dan kesihatan pekerjaan adalah merupakan tugas penting
dan utama yang terpaksa dipertanggungjawabkan oleh setiap organisasi ataupun setiap
majikan kerana jika sesebuah organisasi dan majikan mempunyai visi dan misi tersendiri
yang rasmi dalam isu keselamatan dan kesihatan maka amalan dasar ini akan benar menjadi
cabaran yang berliku keran jika sekiranya pihak majikan dan organisasi gagal dalam isu
keselamatan dan kesihatan maka keselamatan dan kesihatan pekerja akan terabai. Setiap
cabaran tersebut mungkin bersifat jangka pendek dan mungkin bersifat jangakamasa yang
panjang. Dalam jangka yang pendek, organisasi yang mempunyai rekod kemalangan yang
tinggi mungkin akan kehilangan pekerja-pekerja yang mahir. Mereka mungkin akan
berpindah ke organisasi yang bagi mereka adalah lebih selamat dan kondusif dalam program
keselamatannya. Dalam jangka masa yang panjang pula organisasi dan majikan
berkemungkinan akan mencipta satu reputasi yang buruk sehinggakan bakal-bakal pekerja
berasa gusar ketika ingin memohon pekerjaan dengan organisasi berkenaan. Ianya secara
tidak langsung sebenarnya akan menjejaskan setiap organisasi dan majikan dan justeru itu

30
setiap aspek kesedaran pekerja terhadap keselamatan dan kesihatan pekerjaan hendaklah
sentiasa diutamakan oleh organisasi dan majikan yang inginkan kemajuan.

31
 BAB 3: Metadologi Kajian

3.0 Pengenalan

Kajian metodologi merangkumi kaedah analisis dan soal selidik. Sebelum kajian ini
dijalankan, maklumat-maklumat yang berkaitan dengan teori kajian perlulah dikumpulkan
terlebih dahulu. Melalui sumber-sumber bertulis, laporan-laporan yang dilaporkan dan kajian
yang terdahulu maka segala maklumat akan dianalisis dan di samping itu, satu kaedah kajian
akan dijalankan bagi mengetahui tahap kesedaran tentang keselamatan dan kesihatan di
tempat kerja .Pandangan ini berasaskan kepada pengetahuan, pemahaman, pendapat,
penerimaan dan kesedaran setiap responden yang terlibat dalam kajian ini. Kajian ini juga
dibuat bagi mencegah daripada berlakunya kemalangan dan risiko di tempat bekerja di mana
Kilang Sawit Felcra Seberang Perak mempunyai pelbagai stesyen dan bahagian yang
mempunyai pelbagai jenis mesin dan jentera berat yang boleh mendatangkan bahaya dan
risiko kepada pekerja jika tidak melaksanakan kerja dengan kesedaran terhadap keselamatan
dan kesihatan pekerjaan di tempat kerja.

3.1 Rekabentuk Kajian

Rekabentuk kajian adalah merupakan satu cara pengolahan data yang dipungut
berdasarkan perancangan khusus dan sistematik terhadap konsep pembentukan rangkaian
hubungan antara pembolehubah-pembolehubah yang terlibat dalam sesuatu kajian (Kerlinger,
1970). Dalam kajian ini ianya adalah merupakan satu kajian terhadap staf dan pekerja di
Kilang Sawit Fecra Seberang Perak berkenaan kesedaran mereka terhadap keselamatan dan
kesihatan di tempat kerja. Kajian ini melibatkan satu instrumen pengumpulan data melalui
soal selidik yang diedarkan kepada staf dan pekerja di Kilang Sawit Felcra Seeberang Perak
dengan melalui beberapa stesyen yang beroperasi yang terdapat di Kilang Sawit berkenaan.

32
Kajian ini adalah dilihat daripada aspek pengetahuan, kefahaman, pendapat, penerimaan dan
kesedaran responden terhadap aspek keselamatan dan kesihatan di tempat kerja. Untuk kajian ini
satu model kajian telah dibangunkan bagi menjadi satu indikator dalam mengenalpasti staf dan
pekerja-pekerja di Kilang Sawit Felcra Seberang Perak mengenai aspek-aspek berkenaan
keselamatan dan kesihatan pekerjaan ditempat mereka bekerja. Model Kajian yang dibangunkan
adalah seperti dibawah;

KESEDARAN KESELAMATAN DAN

KESIHATAN
PEKERJAAN STAF DAN PEKERJA
DI KILANG SAWIT FELCRA SEBERANG
PERAK

Mengenalpasti tahap kesedaran

Staf dan pekerja terhadap aspek
Mengumpul
keselamatan dan kesihatan
Maklumat

Mengenalpasti kemudahan-
kemudahan fizikal yang disediakan
Sampel dan Soal Selidik untuk staf dan pekerja yang melibatkan
keselamatan dan kesihatan

Mengenalpasti langkah-langkah
mewujudkan kesedaran yang lebih
tinggi terhadap aspek keselamatan
dan kesihatan
Analisa Data

Keputusan analisis dan

rumusan hasil

33
 Rajah 3.1: Model Kajian

3.2 Kaedah Pengumpulan DataKaedah yang digunakan dalam kajian ini adalah
menggunakan kaedah kuantitatif dimana satu borang soal selidik akan diedarkan kepada 100
orang staf dan pekerja di Kilang Sawit yang bertugas pada syif siang dan syif malam. Pemilihan
responden berkenaan juga akan mewakili sebahagian besar staf dan pekerja yang bertempat di
stesyen masing-masing. Soal selidik ini mengandungi dua bahagian soalan iaitu bahagian
pertama dan bahagian kedua. Bahagian pertama soal selidik ini adalah untuk berkenaan tentang
latar belakang responden yang terdiri daripada staf dan pekerja, manakala bahagian dua pula
menjurus dan meneliti pemahaman,pengetahuan, kefahaman, pendapat, penerimaan dan
kesedaran responden terhadap dasar/polisi keselamatan di tempat kerja. Selain itu soal selidik
berkenaan menjuruskan juga berkenaan prosedur dan peraturan keselamatan di tempat kerja,
peralatan, latihan keselamatan, jawatankuasa keselamatan dan kesihatan di tempat kerja,
komitmen dan sikap dan persekitaran tempat bertugas. Ringkasan keterangan mengenai soalan-
soalan dalam soal selidik ini disenaraikan dalam jadual 3.1 dibawah;

Bahagia Bil Soalan

Aspek Penilaian
n Item

1 Latar belakang responden 6 1-6

2 i. Dasar/polisi 7 - 10
ii. Prosedur/peraturan 11 - 15
iii. Peralatan 16 – 23
iv. Latihan 24 – 27
v. JKKKP 28 – 36
vi. Komitmen dan Sikap 37 – 47
vii. Persekitaran
48 - 56

34
Jadual 3.1: Senarai Soal Selidik Kajian Kesedaran staf dan pekerja Kilang Sawit Felcra
Seberang Perak Terhadap Keselamatan dan Kesihatan di Tempat KerjaSoal selidik ini
menggunakan dua kaedah penentuan tindak balas daripada responden iaitu dengan menggunakan
soalan jenis objektif dan juga permarkatan lima peringkat berdasarkan Skala Likert. Ringkasan
permarkatan adalah seperti dalam jadual 3.2 dibawah;

PENERANGAN
SKALA
JAWAPAN KOD

1 Sangat Tidak Setuju STS

2 Tidak Setuju TS

3 Tidak Pasti TP

4 Setuju S

5 Sangat Setuju SS

Jadual 3.2: Pemarkatan Berdasarkan Skala Likert

3.3 Kaedah Analisis Data

35
 Analisis data merupakan salah satu proses penelitian yang dilakukan setelah semua data
yang diperlukan dikumpulkan bagi menyelesaikan atau mendapat satu keputusan dalam satu
kajian yang dilaksanakan. Dalam kajian ini, data dianalisis dengan menggunakan satu perisian
yang dinamakan Statistical Package for Social Science (SPSS) for MS Windows Version 27.0.1.
Seterusnya data yang diperolehi akan dianalisis dengan menggunakan jadual kekerapan dan
peratusan. Kaedah analisis deskriptif iaitu kekerapan dan peratusan akan digunakan bagi
menerangkan bentuk demografi responden terhadap soal selidik yang telah diedarkan kepada
responden.

Kod Kumpulan Julat Min Skor Tahap Keselarian

1 3.65 – 5.00 Tinggi

2 2.34 – 3.64 Sederhana

3 1.00 – 2.33 Rendah

Jadual 3.3: Nilai Min Skor bagi Menentukan Tahap Kesedaran Staf dan Pekerja.

36
 CHAPTER 4:
ANALISIS DATA DAN DAPATAN KAJIAN

4.1 Pengenalan

Bab ini mengemukakan hasil analisis data yang diperolehi daripada soal selidik kajian kesedaran
staf di Kilang Sawit Felcra Berhad Seberang Perak terhadap keselamatan pekerjaan. Daripada
100 borang soal selidik yang diedarkan, hanya 83 yang dikembalikan. Oleh itu, analisis ini adalah
berdasarkan kepada 83 orang responden sahaja yang terdiri daripada staf kilang sawit dan pekerja
yang bertugas di Kilang Sawit FELCRA Berhad Seberang Perak, Perak. Analisis data
dibahagikan kepada beberapa bahagian iaitu daripada data latar belakang, polisi, prosedur,
peralatan, latihan, Jawatankuasa Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan, komitmen dan sikap serta
persekitaran. Kaedah yang digunakan dalam hasil dapatan kajian ini adalah analisis deskriptif
yang digunakan ialah kekerapan, peratusan dan min bagi menerangkan setiap hasil dapatan kajian
yang dikumpul.

4.2 Latar Belakang Responden

Item bagi maklumat demografi responden termasuklah jawatan responden, bahagian /stesyen
bertugas, jantina, umur, tempoh berkhidmat dan tahap pendidikan. Profil bagi setiap item
dianalisis dalam bentuk jadual seperti berikut :

37
38
4.2.1 Jawatan

Jadual 4.1 menunjukkan taburan kekerapan dan peratusan responden mengikut jawatan. Hasil

analisis menunjukkan seramai 40 orang (48.2%) responden adalah berjawatan Pekerja Operasi.

Seramai 16 orang (19.0%) responden terdiri daripada mereka yang berjawatan

Penolong/Pembantu Eksekutif, sementara 15 orang (18.1%) responden adalah terdiri daripada

Pekerja am dan seramai 9 orang (10.8%) responden adalah Pekerja Bengkel manakala 2 orang

(2.4%) berjawatan Juruteknik dan akhir sekali 1 orang ( 1.2%) berjawatan Eksekutif dan tiada

responden (0.0%) dari yang berjawatan Pengurus.

Jadual 4.1: Taburan Responden Mengikut Jawatan

JAWATAN Kekerapan PERATUSAN PERATUSAN

TERKUMPUL
Pekerja Am 15 18.1 18.1

Pekerja Operasi 40 48.2 66.3

Pekerja Bengkel 9 10.8 77.1

Juruteknik 2 2.4 79.5

Penolong Eksekutif 16 19.3 98.8

Eksekutif 1 1.2 100.0

Total 83 100.0

39
4.2.2 Bahagian/Stesyen Bertugas

Jadual 4.2 menunjukkan taburan kekerapan dan peratusan responden mengikut bahagian dan

stesyen bertugas. Hasil analisis menunjukkan majoriti responden iaitu seramai 36 orang (43.4%)

adalah terdiri daripada mereka yang sedang bertugas di operasi kilang. Sementara itu masing-

masing seramai 14 orang (16.9%) responden adalah terdiri daripada staf dan pekerja yang

bertugas di bahagian operasi (bengkel) dan bahagian petadbiran. Seramai 10 orang (12. %) dan 9

orang (10.8%) responden pula adalah yang bertugas di bahagian lain-lain bersama dengan projek

hiliran.

Jadual 4.2 : Taburan Responden Mengikut Stesyen/Bahagian Bertugas

PERATUSAN
STESYEN KEKERAPAN PERATUSAN
TERKUMPUL

Lain-lain 9 10.8 10.8

Projek Hiliran 10 12.0 22.9

Operasi Bengkel 14 16.9 39.8

Operasi Kilang 36 43.4 83.1

Pentadbiran 14 16.9 100.0

Total 83 100.0

40
4.2.3 Jantina
Sebagaimana yang ditunjukkan dalam Jadual 4.3 didapati bahawa seramai 77 orang (92.8%)

responden terdiri daripada lelaki dan seramai 6 orang (7.2%) responden terdiri daripada

perempuan.

Jadual 4.3 : Taburan Responden Mengikut Jantina

PERATUSAN
JANTINA KEKERAPAN PERATUSAN
TERKUMPUL

Lelaki 77 92.8 92.8

Perempuan 6 7.2 100.0
Total 83 100.0

4.2.4 Umur

Jadual 4.4 menunjukkan taburan responden mengikut umur. Analisis menunjukkan bahawa

majoriti daripada responden iaitu seramai 26 orang (31.3%) adalah terdiri daripada mereka yang

berusia dalam linkungan 31 - 40 tahun. Manakala respoden yang berumur 41 – 50 tahun dan

responden yang berumur 50 tahun ke atas mempunyai bilangan yang sama iaitu seramai 21 orang

(25.3%). Responden yang berumur antara antara 20 – 30 tahun mempunyai jumlah iaitu seramai

15 orang (18.1 %).

41
 Jadual 4.4 : Taburan Responden Mengikut Umur

PERATUSAN
UMUR KEKERAPAN PERATUSAN
TERKUMPUL
50 KE ATAS 21 25.3 25.3
41 - 50 21 25.3 50.6
31 -40 26 31.3 81.9
20 -30 15 18.1 100.0

JUMLAH 83 100.0

4.2.5 Tempoh Perkhidmatan

Jadual 4.5 pula memaparkan taburan responden mengikut tempoh perkhidmatan. Analisis data
menunjukkan bahawa majoriti responden adalah terdiri daripada mereka yang telah berkhidmat
dalam jangka masa 16 tahun ke atas iaitu seramai 32 orang (38.6 %). Seramai 26 orang (31.3%)
responden pula telah berkhidmat antara 11–15 tahun . Sementara respoden yang berkhidmat 5
tahun ke bawah adalah terdiri sebanyak 16 orang (19.3%) dan yang telah berkhidmat selama 6-10
tahun pula mempunyai seramai 9 orang (10.8 %) responden .

Jadual 4.5 : Taburan Responden Mengikut Tempoh Perkhidmatan

PERATUSAN
PERKHIDMATAN KEKERAPAN PERATUSAN
TERKUMPUL
16 TAHUN KE ATAS 32 38.6 38.6
11 - 15 TAHUN 26 31.3 69.9
6 - 10 TAHUN 9 10.8 80.7

5 TAHUN KE BAWAH 16 19.3 100.0

42
JUMLAH 83 100.0

43
4.2.6 Tahap Pendidikan

Jadual 4.6 menunjukkan taburan kekerapan dan peratusan responden mengikut tahap
pendidikan. Analisis menunjukkan bahawa responden yang mempunyai tahap pendidikan di
peringkat SPM/STPM adalah sebanyak 48 orang (57.8%) responden manakala responden
yang mempunyai sijil adalah seramai 15 orang (18.1%) responden. Untuk responden yang
mempunyai peringkat pendidikan lain-lain adalah terdiri daripada (15.7%) responden
Sementara itu seramai 7 orang (8.4%) responden berpendidikan pada tahap diploma.

Jadual 4.6 : Taburan Responden Mengikut Tahap Pendidikan

PERATUSAN
PENDIDIKAN KEKERAPAN PERATUSAN
TERKUMPUL
LAIN-LAIN 13 15.7 15.7
SPM/STPM 48 57.8 73.5
SIJIL 15 18.1 91.6
DIPLOMA 7 8.4 100.0

JUMLAH 83 100.0

4.3 Faktor-Faktor Yang Menentukan Tahap Kesedaran Staf dan pekerja Kilang
Sawit FELCRA Berhad Seberang Perak Terhadap Keselamatan dan Kesihatan
Pekerjaan.

Bahagian ini menerangkan tentang faktor-faktor yang menentukan tahap kesedaran staf dan
pekerja terhadap keselamatan dan kesihatan. Perbincangan ini menjelaskan kepada aspek
yang terdiri daripada polisi keselamatan, prosedur keselamatan, alat perlindungan keselamtan,
peralatan keselamatan, latihan keselamatan dan JKKKP, komitmen dan sikap serta
persekitaran.

4.3.1 Polisi Keselamatan

Jadual 4.7 menunjukkan taburan kekerapan dan peratus persepsi responden terhadap polisi.
Kajian ini mendapati bahawa kesedaran responden terhadap polisi keselamatan adalah tinggi
dan ia ditunjukkan melalui skor min keseluruhan iaitu 4.47. Ia dapat dibuktikan apabila
seramai 81 (95.8%) orang responden bersetuju bahawa mereka mengetahui yang setiap

44
organisasi perlu mempunyai polisi keselamatan pekerjaan. Manakala seramai 77 (92.8%)
orang responden bersetuju bahawa dasar keselamatan perlu jelas dan hendaklah dimaklumkan
kepada semua staf dan pekerja. Akhir sekali seramai 81 (91.5%) orang responden
mengatakan bahawa polisi keselamatan perlu ditampal di tempat-tempat yang mudah dilihat.

Jadual 4.7 : Taburan Kekerapan Dan Peratusan Persepsi Responden

Terhadap Polisi Keselamatan

Bil. Item Soalan STS TS KS S SS MIN

SP
(K) 2 - - 32 49 4.52
Saya tahu bahawa setiap organisasi % 2.4 - - 36.8 59.0 0.73
7. perlu ada polisi keselamatan pekerjaan.

8. Dasar Keselamatan perlu dimaklumkan (K) 2 4 - 36 41 4.37

kepada semua staf. % 2.4 4.8 - 43.4 49.4 0.79
9. Dasar Keselamatan perlu jelas (K) 2 - - 36 45 4.47
% 2.4 - - 43.4 54.2 0.738
10. Polisi Keselamatan perlu ditampal di (K) 2 - - 32 49 4.52
tempat-tempat yang mudah dilihat. % 2.4 - - 38.6 59.0 0.739
4.47
MIN KESELURUHAN 0.74

4.3.2 Prosedur

Jadual 4.8 menunjukkan taburan kekerapan dan peratusan persepsi responden terhadap
prosedur keselamatan. Jadual tersebut jelas menunjukkan bahawa tahap kesedaran responden
terhadap prosedur keselamatan adalah tinggi. Ini kerana min skor keseluruhan yang diperolehi
daripada item-item soalan bagi faktor ini adalah 4.40. Analisis ini menunjukkan bahawa
masing-masing seramai 81 orang (97.6%) dan 79 orang (95.2%) responden mengetahui
bahawa ada peraturan keselamatan di makmal dan mereka mematuhi semua peraturan yang
ditetapkan tersebut. Walau bagaimanapun terdapat 2 orang (2.4%) responden mengatakan
bahawa mereka tidak dapat memahami peraturan keselamatan dengan mudah, tidak mematuhi
sepenuhnya peraturan yang ditetapkan, tidak memahami akibat daripada kegagalan untuk
mematuhi dan gagal dalam mematuhi peraturan. Analisis ini juga menunjukkan sebanyak 81
orang (97.6%) responden yang memahami dan mengikuti prosedur keselamatan berkenaan.
Selain itu, masing-masing seramai 3 (3.6%) orang responden mengatakan bahawa mereka
tidak pasti terhadap kefahaman setiap peraturan-peraturan keselamatan sebelum melakukan

45
tugas dan sedar bahawa kegagalan mereka untuk mematuhi peraturan tersebut boleh
menyebabkan kecederaan kepada diri sendiri dan rakan sekerja.

Jadual 4.8 : Taburan Kekerapan Dan Peratusan Persepsi Responden Terhadap

Prosedur Keselamatan

BIL. ITEM SOALAN STS TS KS S SS MIN/SP

11. Saya tahu bahawa ada peraturan (k) 2 - - 38 43 4.45
keselamatan di makmal. % 2.4 - - 45.8 51.8 0.73
12. Saya mematuhi semua peraturan (k) 2 2 - 38 41 4.40
keselamatan yang ditetapkan. % 2.4 2.4 - 45.8 49.4 0.764

13. Peraturan-peraturan keselamatan dapat (k) 2 - 3 42 36 4.33

difahami dengan mudah. % 2.4 - 3.6 50.6 43.4 0.767

14. Mematuhi arahan yang diberikan (k) 2 - - 34 47 4.49

sebelum memulakan kerja adalah % 2.4 - - 41.0 56.6 0.739
penting untuk keselamatan pekerjaan.
15. Kegagalan saya mematuhi peraturan (k) 2 - - 48 33 4.33
keselamatan boleh mengakibatkan % 2.4 - - 57.8 39.8 0.718
kecederaan kepada saya dan rakan
sekerja.
4.4
MIN KESELURUHAN 0.74

4.3.3 Peralatan
Sementara itu Jadual 4.9 menunjukkan taburan kekerapan dan peratusan kesedaran responden
terhadap faktor peralatan. Di dapati bahawa tahap kesedaran responden bagi faktor ini adalah
tinggi iaitu dengan mencatatkan skor min secara keseluruhan 4.13. Data ini dibuktikan dengan
masing-masing responden bersetuju untuk menggunakan alatan perlindungan diri semasa
bertugas yang terdiri daripada 78 ( 94%) responden, bersetuju bahan/loji perlu di label dengan
jelas seramai 77 (92.7%) responden, bersetuju mesin-mesin dan jentera perlu diperiksa oleh
orang yang bertanggung jawab seramai 72 (96.4%) responden, bersetuju bahan mudah
terbakar perlu jauh tempat simpanannya seramai 73 ( 88%) responden dan yang terakhir
adalah responden bersetuju yang mereka tahu menggunakan alat pemadam api yang terdiri
daripada 75 (90.4%) responden. Analisis ini juga menunjukkan seramai 2 (2.4%) responden
yang mewakili tidak bersetuju terhadap semua item yang dikemukakan. Sebahagian yang lain
menunjukkan purata seramai 8.5(10%) responden yang masih tidak pasti terhadap factor
peralatan.

46
Jadual 4.9 : Taburan Kekerapan Dan Peratusan Persepsi Responden Terhadap Faktor
Peralatan

BIL. ITEM SOALAN STS TS KS S SS MIN/SP

Saya menggunakan (k) 2 3 55 23 4.17

16 alat perlindungan diri
semasa bertugas
% 2.4 3.6 66.3 27.7 0.713
Saya dapati alat
pemadam api (k) 2 5 16 50 10 3.73
17 disediakan
mencukupi % 2.4 6 19.3 60.2 12 0.84

Alat pemadam api (k) 2 1 16 54 10 3.83

18 terletak di tempat yang
mudah dilihat.
% 2.4 1.2 19.3 65.1 12 0.74

(k) 2 4 46 31 4.25
Bahan/loji perlu
19
dilabel dengan jelas.
% 2.4 4.8 55.4 37.3 0.763

Bahan yang mudah

(k) 2 8 40 33 4.23
terbakar disimpan di
20
tempat yang jauh dari
sumber api % 2.4 9.6 48.2 39.8 0.81

Mesin-mesin dan
(k) 2 1 31 41 4.41
jentera perlu diperiksa
21
oleh orang yang
bertanggungjawab.
% 2.4 1.2 47 49.4 0.75

Terdapat peralatan (k) 2 14 38 29 4.41

22 pertolongan cemas di
tempat saya bekerja
% 2.4 16.9 45.8 34.9 0.86
Saya tahu 4.07
(k) 2 6 57 18
23 menggunakan alat
pemadam api. % 2.4 7.2 68.7 21.7 0.712

4.13
MIN KESELURUHAN
0.77

47
4.3.4 Latihan

Seterusnya Jadual 4.10 menunjukkan taburan kekerapan dan peratusan persepsi responden
terhadap latihan. Didapati bahawa kesedaran responden terhadap kepentingan latihan dalam
memastikan keselamatan pekerja terjamin adalah pada tahap tinggi iaitu dengan mencatatkan
min skor keseluruhan 4.34. Hal ini dapat dilihat dengan jelas apabila 81 orang (97.6%)
responden mengatakan bahawa program latihan keselamatan adalah penting khususnya
latihan pertolongan cemas dan 80 orang (96.4%) responden pula mengatakan bahawa
program latihan perlu didedahkan kepada semua staf. Sementara itu 78 orang (94%)
responden pula mengatakan bahawa mereka perlu mengikuti program latihan keselamatan
secara berterusan.

Jadual 4.10 : Taburan Kekerapan Dan Peratusan Persepsi Responden Terhadap

Latihan

Item
Bil. STS TS KS S SS MIN/SP
Soalan
Program
(k) 2 47 34 4.34
latihan
24
keselamatan
penting. % 2.4 56.6 41 0.72

Saya perlu
mengikuti
program (k) 2 3 46 32 4.28
25 latihan
keselamatan
secara
berterusan. % 2.4 3.6 55.4 38.6 0.75

Program
latihan
keselamatan
perlu (k) 2 1 39 41 4.41
26
didedahkan
kepada
semua staf
da pekerja. % 2.4 1.2 47 49.4 0.75
Saya sedar
bahawa
latihan
(k) 2 4 38 39 4.35
27 pertolongan
cemas
adalah
penting. % 2.4 4.8 45.8 47 0.79

MIN KESELURUHAN 4.34

48
 0.75

4.3.5 Jawatankuasa Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan (JKKKP)

Sementara itu, Jadual 4.11 pula memaparkan taburan kekerapan dan peratusan kesedaran
responden terhadap JKKKP. Hasil analisis menunjukkan bahawa kesedaran responden
terhadap peranan dan kewujudan JKKKP masih lagi berada dalam skor yang tinggi iaitu min
keseluruhan 4.03 tetapi masih perlu diperbaiki untuk masa akan datang. Ini kerana, yang
pertamanya adalah responden tidak pasti dan tidak bersetuju mengatakan bahawa JKKKP
kerap mengadakan program keselamatan dan ini dibuktikan apabila terdapat seramai 21 orang
(25.3%) responden menyatakan sedemikian. Seramai 13 orang (15.7%) responden juga
menyatakan bahawa JKKKP tidak sentiasa memeriksa peralatan keselamatan yang
disediakan. Namun begitu terdapat seramai 69 orang (83.1%) responden menyatakan bahawa
mereka suka melibatkan diri dalam aktiviti yang dianjurkan oleh JKKKP. Seramai 79 orang
(89.1%) responden menyedari tentang kewujudan JKKKP di kilang berkenaan. Peratusan
sebanyak 70 orang (84.3%) juga berpandangan bahawa ceramah yang dianjurkan oleh
JKKKP dapat menyedarkan mereka tentang kepentingan menjaga keselamatan walau pun di
mana juga mereka berada.

Jadual 4.11 : Taburan Kekerapan Dan Peratusan Persepsi Responden Terhadap

Jawatan Kuasa Keselamatan Dan Kesihatan Pekerjaan
BIL
ITEM SOALAN STS TS KS S SS MIN/SP
.
Saya sedar
tentang (k) 2 7 51 23 4.12
kewujudkan
28
Jawatankuasa
Keselamatan dan % 2.4 8.4 61.4 27.7 0.75
kesihatan
Saya sedar (k) 2 2 45 34 4.31
tentang
29
kewujudan
% 2.4 2.4 54.2 41 0.748
JKKKP di kilang.

JKKKP kerap
(k) 3 1 17 48 14 3.83
mengadakan
30
program latihan
keselamatan. % 3.6 1.2 20.5 57.8 16.9 0.85

49
 Ceramah
keselamatan yang
dianjurkan oleh (k) 2 1 10 47 23 4.06
JKKKP
menyedarkan
31 saya tentang
kepentingan
menjaga
keselamatan di % 2.4 1.2 12 56.6 27.7 0.817
mana juga saya
berada.
JKKP sentiasa
memantau (k) 2 11 46 24 4.08
peralatan
32
keselamatan yang
disediakan oleh % 2.4 13.3 55.4 28.9 0.79
pihak kilang.

Saya suka
melibatkan diri (k) 3 11 49 20 4
33 dalam aktiviti
yang dianjurkan
oleh JKKKP. % 3.6 13.3 59 24.1 0.84
Kilang saya
mempunyai (k) 6 2 13 44 18 3.8
pegawai K&K
34
khusus yang
bertugas sepenuh % 7.2 2.4 15.7 53 21.7 1.04
masa di kilang.
JKKP menyiasat
setiap
kemalangan
35 (k) 2 11 49 21 4.05
nyaris (near miss)
dan kemalangan
yang berlaku.
4.03
MIN KESELURUHAN
0.825

4.3.6 Komitmen dan Sikap

Seterusnya Jadual 4.12 pula menunjukkan taburan kekerapan dan peratusan persepsi
responden terhadap faktor komitmen dan sikap. Analisis menunjukkan bahawa tahap
komitmen dan sikap responden terhadap keselamatan dan kesihatan adalah tinggi iaitu pada
kadar min skor 4.32. Analisis ini membuktikan masing-masing seramai 81 orang (97.6%)
responden bersetuju bahawa kecuaian mereka dalam menjaga keselamatan akan
membahayakan diri sendiri dan rakan sekerja serta mereka juga setuju bahawa mereka perlu
bekerja dengan berhati-hati yang terdiri daripada 80 orang (96.4%) responden. Seramai 81
orang (97.6%) responden mengatakan bahawa alat perlindungan diri tidak menganggu kerja

50
mereka dan seramai 81 orang (97.6%) responden juga suka menggunakan alat perlindungan
diri semasa bekerja. Untuk analisi yang lain, terdapat seramai 80 orang (96.3%) responden
menyatakan bahawa mereka sering memastikan alatan sentiasa dalam keadaan bersih dan
kemas selepas digunakan. Akhir sekali terdapat seramai 81 orang (97.6%) responden
bersetuju bahawa mereka akan segera melaporkan sebarang kerosakan peralatan pekerjaan.

Jadual 4.12: Taburan Kekerapan Dan Peratusan Persepsi Responden Terhadap

Komitmen dan Sikap

BIL ITEM SOALAN STS KS TP S SS MIN/SP

.
37 Keselamatan saya di (k) 2 34 47 4.49
tempat kerja mestilah
diutamakan % 2.4 41 56.6 0.73

38 Kecuaian saya dalam (k) 2 41 40 4.41

menjaga keselamatan
akan membahayakan
diri sendiri dan rakan % 2.4 49.4 48.2 0.73
sekerja.
39 Saya patut bekerja (k) 2 1 34 46 4.47
dengan berhati-hati.
% 2.4 1.2 41 55.4 0.75

40 Saya akan
memberitahu (k) 2 1 39 41 4.41
kepentingan aspek
keselamatan kepada
rakan sekerja yang % 2.4 1.2 47 49.4 0.75
lain.
41 Saya suka
menggunakan alat (k) 2 54 27 4.25
perlindungan diri % 2.4 65.1 32.5 0.69
semasa bekerja.
42 Alat perlindungan diri (k) 1 1 2 56 23 4.19
tidak menganggu
% 1.2 1.2 2.4 67.5 34.9 0.62
kerja saya.
43 Saya akan memeriksa (k) 2 52 29 4.28
peralatan keselamatan
sebelum
% 2.4 62.7 34.9 0.7
menggunakannya.

51
 44 Saya sentiasa (k) 2 1 1 52 27 4.22
mematuhi semua
% 2.4 1.2 1.2 62.7 32.5 0.75
peraturan
keselamatan di
tempat kerja.
45 Saya tidak merokok (k) 2 3 49 29 4.24
ditempat keselamatan
“Dilarang Merokok” % 2.4 3.6 59 34.9 0.74

46 Saya sering (k) 2 1 49 31 4.29

memastikan alatan
sentiasa dalam
keadaan bersih dan 1.2 59 37.3 0.72
kemas selepas % 2.4
digunakan.
47 Sebarang kerosakkan (k) 2 51 30 4.29
peralatan saya perlu
dilaporkan segera. % 2.4 61.4 36.1 0.71

MIN KESELURUHAN 4.32

0.71

4.3.7 Persekitaran
Jadual 4.13 menunjukkan taburan kekerapan dan peratusan persepsi responden terhadap
faktor persekitaran. Hasil analisis menunjukkan bahawa responden mempunyai tahap persepsi
yang tinggi terhadap faktor persekitaran apabila mencatatkan min skor keseluruhan 4.21.
Seramai 77 orang (71.1%) responden mengatakan bahawa barangan atau peralatan disusun
dengan kemas, bahan atau peralatan disimpan ditempat yang sesuai berserta dilabel dengan
betul dan garisan keselamatan perlu dibuat pada mesin-mesin yang merbahaya. Manakala
seramai 79 orang (95.2%) responden pula mengatakan bahawa mereka sentiasa memastikan
bahawa lorong laluan tidak disekat oleh sebarang halangan. Sementara itu masih ada lagi
responden yang tidak peka dan tidak pasti terhadap persekitaran kerja yang selamat iaitu
seramai 15 orang (18.1%) responden dan akhir sekali terdapat seramai 78 orang (94%)
responden menyatakan bahawa mereka sentiasa memastikan lantai bersih dari minyak, habuk,
air dan bahan-bahan tidak selamat.

Jadual 4.13 : Taburan Kekerapan Dan Peratusan Persepsi Responden Terhadap

Persekitaran

52
BIL
ITEM SOALAN TS KS TP S SS MIN/SP
.

Terdapat banyak (k) 2 1 9 41 30 4.16

laluan keluar (exit)
48
disediakan di tempat
kerja. % 2.4 1.2 10.8 49.4 36.1 0.84

Sisa sampingan (k) 2 1 9 40 31 4.2

49 dimusnahkan di
tempat yang sesuai.

% 2.4 1.2 10.8 48.2 37.3 0.81

Persekitaran tempat (k) 2 1 12 43 25 4.06

50 kerja saya adalah
selamat.

% 2.4 1.2 14.5 51.8 30.1 0.84

Saya sentiasa
memastikan lorong (k) 2 2 52 27 4.23
51 laluan tidak disekat
olah sebarang
halangan.
% 2.4 2.4 62.7 32.5 0.72

Barangan/peralatan (k) 2 4 44 33 4.25

52 disusun dengan
kemas dan selamat.
% 2.4 4.8 53 39.8 0.76

Bahan/peralatan (k) 2 4 44 33 4.28

disimpan di tempat
yang sesuai dan
53
dilabel serta
diasingkan
mengikut kategori % 2.4 4.8 53 39.8 0.77

(k) 2 1 3 40 37 4.31
Garisan keselamatan
perlu dibuat pada
54
mesin-mesin yang
berbahaya. % 2.4 1.2 3.6 48.2 44.6 0.81

53
 Saya sentiasa
memastikan lantai 4 1 41 37 4.29
bersih dari minyak,
55
habuk, air dan
bahan-bahan tidak 4.8 1.2 49.4 44.6 0.9
selamat.

Sistem peredaran (k) 3 1 1.7 39 33 4.18

56 udara pekerjaan
adalah baik
% 3.6 1.2 8.4 47 39.8 0.91

4.21
MIN KESELURUHAN
0.81

4.4 Tahap Kesedaran Keseluruhan Terhadap Keselamatan dan Kesihatan

Jadual 4.15 menunjukkan taburan min skor bagi setiap item kesedaran staf dan pekerja Kilang
Sawit FELCRA Seberang Perak terhadap keselamatan dan kesihatan. Hasil analisis
menunjukkan bahawa staf dan pekerja kilang mempunyai kesedaran yang tinggi terhadap
aspek latihan, polisi, komitmen dan sikap dengan 97.5% responden mempunyai kesedaran
yang tinggi terhadap kepentingan latihan,polisi,komitmen dan sikap untuk keselamatan dan
kesihatan didalam kilang . Sementara didapati bahawa staf dan pekerja mempunyai tahap
kesedaran yang kurang terhadap JKKKP apabila hanya 86.6% responden sahaja yang
mempunyai tahap kesedaran tinggi terhadap JKKKP. Dapatan kajian juga secara jelasnya
menunjukkan bahawa staf dan pekerja kilang mempunyai tahap kesedaran yang tinggi
terhadap aspek peralatan iaitu 97.6% dan mempunyai pematuhan yang tinggi juga terhadap
prosedur yang ditetapkan oleh kilang berhubung dengan keselamatan dan kesihatan pekerjaan
apabila menunjukkan skor kesedaran pada kadar 95.2%. Tahap kesedaran terhadap
persekitaran juga tinggi dengan skor sebanyak 91.6% dan aspek ini perlu diberi perhatian
yang lebih kerana ini merupakan faktor yang penting dalam menentukan keselamatan dan
kesihatan pekerjaan lebih terjamin.

Jadual 4.14: Min Skor Bagi Setiap Item Kesedaran Staf dan Pekerja Kilang Sawit
Terhadap Keselamatan dan Kesihatan

54
 BIL. FAKTOR RENDAH SEDERHANA TINGGI
(k) 2 81
1 POLISI
% 2.4 97.5
(k) 2 2 79
2 PROSEDUR
% 2.4 2.4 95.2
(k) 1 81
3 PERALATAN
% 2.4 97.6
(k) 2 81
4 LATIHAN
% 2.4 97.5
JAWATANKUASA
(k) 2 9 72
KESELAMATAN DAN
5
KESIHATAN
PEKERJAAN % 2.4 10.8 86.8
(k) 2 81
6 KOMITMEN DAN SIKAP
% 2.4 97.5
(k) 2 5 76
7 PERSEKITARAN
% 2.4 6 91.6

4.5 Penilaian Tahap Kesedaran Responden Terhadap Keselamatan dan Kesihatan

Di Tempat Kerja Melalui Medium Faktor-faktor Demografi

Sementara itu Jadual 4.16, 4.17, 4.18,4.19,4.20 dan 4.21 menunjukkan tahap min skor
kesedaran responden terhadap keselamatan dan kesihatan di Kilang Sawit FELCRA Seberang
Perak. Pengujian merangkumi data-data yang diperolehi daripada maklumat demografi
responden iaitu jawatan, stesyen/bahagian, jantina,umur, tempoh perkhidmatan dan tahap
pendidikan.

Jadual 4.16 menunjukkan tahap kesedaran responden terhadap keselamatan dan kesihatan di
tempat kerja mengikut jawatan yang disandang. Analisis data menunjukkan bahawa bahawa
responden yang berjawatan eksekutif dan juruteknik mempunyai tahap kesedaran yang tinggi
iaitu apabila min skor kesedaran keseluruhan yang dicatatkan adalah pada kadar 5.00. Namun
begitu didapati bahawa responden yang berjawatan pekerja operasi dan pekerja am adalah
mempunyai tahap kesedaran yang terendah di kalangan responden apabila mencatatkan min
skor hanya pada kadar 4.36. Walau bagaimanapun dapatan kajian ini secara jelas
menunjukkan bahawa keseluruhan responden mengikut jawatan yang dikaji mencatatkan
tahap kesedaran yang masih lagi tinggi kerana kesemua min skor adalah menunjukkan atas
3.65.

Jadual 4.15: Min Skor Bagi Setiap Item Tahap Kesedaran Responden Terhadap
Keselamatan dan Kesihatan Di Tempat Kerja Mengikut Jawatan

55
 Dasa Prosedu Peralata Latiha JKKK Komitme Persekitara Keseluruha
Jawatan
r r n n P n n n
Eksekutif 5.00 5.00 4.50 4.50 4.33 4.45 4.00 4.54
Penolong
4.62 4.49 4.21 4.45 4.15 4.40 4.19 4.36
Eksekutif
Jurutekni
5.00 5.00 5.00 5.00 5.00 5.00 5.00 5.00
k
Pekerja
4.67 4.64 4.43 4.69 4.17 4.58 4.49 4.52
Bengkel
Pekerja
4.36 4.29 3.90 4.18 3.86 4.21 4.10 4.13
Operasi
Pekerja
4.36 4.32 4.17 4.35 4.17 4.27 4.31 4.28
AM

Daripada Jadual 4.17 dapat dilihat bahawa tahap kesedaran terhadap terhadap keselamatan
dan kesihatan di tempat kerja mengikut stesyen/bahagian yang bertugas menunjukkan ianya
pada tahap tinggi apabila mencatatkan min skor melebihi 3.65. Responden daripada
pentadbiran didapati mempunyai tahap kesedaran yang tertinggi apabila mencatatkan min
skor 4.48. Manakala didapati bahawa responden daripada bahagian atau stesyen lain-lain
menunjukkan tahap kesedaran terhadap keselamatan dan kesihatan di tempat kerja terendah
apabila hanya mencatatkan min skor 4.09 sahaja.

Stesyen/
Dasar Prosedur Peralatan Latihan JKKKP Komitmen Persekitaran Keseluruhan
Bahagian
Pentadbiran 4.62 4.54 4.2 4.7 4.15 4.54 4.6 4.48
Operasi
Kilang 4.42 4.35 3.95 4.14 3.9 4.18 4.04 4.14
(Proses)
Operasi
Kilang 4.61 4.49 4.27 4.64 4.17 4.44 4.29 4.42
(Bengkel)
Projek
4.62 4.52 4.23 4.38 4.14 4.55 4.29 4.39
Hiliran
Lain-lain 4.02 4.1 4.11 4.08 4.11 4.1 4.13 4.09
Jadual 4.16: Min Skor Bagi Setiap Item Tahap Kesedaran Responden Terhadap
Keselamatan dan Kesihatan Di Tempat Kerja Mengikut Stesyen/Bahagian.

Jadual 4.17: Min Skor Bagi Setiap Item Tahap Kesedaran Responden
TerhadapKeselamatan dan Kesihatan Di Tempat Kerja Mengikut Jantina

Jantina Dasar Prosedur Peralatan Latihan JKKKP Komitmen Persekitaran Keseluruhan

Lelaki 4.47 4.50 4.10 4.32 4.02 4.31 4.18 4.27

56
 Perempuan 4.50 4.38 4.60 4.54 4.20 4.51 4.69 4.49

Sementara itu, Jadual 4.19 menunjukkan tahap kesedaran responden terhadap keselamatan
dan kesihatan di tempat kerja mengikut umur responden. Dapatan kajian menunjukkan
bahawa responden yang berumur antara 20 - 30 tahun mempunyai tahap kesedaran yang
tinggi apabila mencatatkan min skor keseluruhan 4.44. Sementara itu didapati bahawa
responden yang berkhidmat dalam jangka masa 31-40 tahun mempunyai tahap kesedaran
yang terendah iaitu apabila mencatatkan min skor 4.17.

Jadual 4.18: Min Skor Bagi Setiap Item Tahap Kesedaran Responden Terhadap
Keselamatan dan Kesihatan Di Tempat Kerja Mengikut Umur.
Peralata JKKK
Umur Dasar Prosedur Latihan Komitmen Persekitaran Keseluruhan
n P
20 – 30
4.63 4.57 4.32 4.57 4.05 4.58 4.38 4.44
Tahun
31 - 40
4.27 4.21 3.96 4.25 4.02 4.23 4.23 4.17
Tahun
41 - 50
4.57 4.49 4.13 4.50 4.11 4.34 4.23 4.34
Tahun
50 Tahun
4.50 4.41 4.09 4.14 3.97 4.22 4.06 4.20
>

Sementara itu, Jadual 4.20 menunjukkan tahap kesedaran responden terhadap keselamatan
dan kesihatan di tempat kerja mengikut tempoh perkhidmatan. Dapatan kajian menunjukkan
bahawa responden yang berkhidmat bawah 5 ttahun mempunyai tahap kesedaran yang tinggi
apabila mencatatkan min skor keseluruhan 4.39. Sementara itu didapati bahawa responden
yang berkhidmat dalam jangka masa 16 tahun dan ke atas mempunyai tahap kesedaran yang
terendah iaitu apabila mencatatkan min skor 4.15.

Jadual 4.19: Min Skor Bagi Setiap Item Tahap Kesedaran Responden Terhadap
Keselamatan dan Kesihatan Di Tempat Kerja Mengikut tempoh perkhidmatan.

T.Perkhidmata Dasa Prosedu Peralata Latiha JKKK Komitme Persekitara Keseluruha

n r r n n P n n n

57
 < 5 tahun 4.61 4.46 4.22 4.62 4.01 4.52 4.28 4.39
6 - 10 tahun 4.17 4.20 4.04 4.25 4.03 4.20 4.33 4.17
11 - 15 tahun 4.59 4.56 4.12 4.41 4.04 4.45 4.38 4.36
16 tahun > 4.39 4.28 4.04 4.17 4.04 4.14 4.01 4.15

Jadual 4.21 pula menunjukkan tahap kesedaran responden terhadap keselamatan dan
kesihatan di tempat kerja mengikut tahap pendidikan. Responden yang mempunyai tahap
pendidikan pada peringkat diploma didapati mempunyai tahap kesedaran yang tinggi terhadap
keselamatan dan kesihatan di tempat kerja apabila mencatatkan min skor 4.56 dikuti
responden yang berpendidikan sijil dan SPM/STPM iaitu 4.29 dan 4.26. Sementara itu
responden yang berpendidikan pada peringkat lain-lain didapati mempunyai tahap kesedaran
yang rendah apabila sekadar mencatatkan min skor 3.96 sahaja.

Jadual 4.20: Min Skor Bagi Setiap Item Tahap Kesedaran Responden Terhadap
Keselamatan dan Kesihatan Di Tempat Kerja Mengikut Tahap Pendidikan

Prosedu Persekitara
T.Pendidikan Dasar Peralatan Latihan JKKKP Komitmen Keseluruhan
r n
Diploma 4.71 4.57 4.32 4.71 4.33 4.6 4.67 4.56

4.58 4.44 4.08 4.58 3.91 4.43 4.04 4.29

Sijil
SPM/STPM 4.47 4.41 4.15 4.09 4.09 4.35 4.28 4.26

Lain-lain 4.21 4.2 3.8 3.81 3.82 3.93 3.93 3.96

58
 Chapter 5

PERBINCANGAN DAN KESIMPULAN

5.0 RUMUSAN HASIL DAPATAN KAJIAN

Dalam bab yang terakhir ini akan membincangkan tentang rumusan bagi hasil dapatan
kajian, perbincangan, implikasi, batasan kajian dan arah untuk penyelidikan masa hadapan.
Objektif kajian ini adalah untuk mengenalpasti tahap kesedaran staf dan pekerja Kilang Sawit
FELCRA Seberang Perak terhadap aspek keselamatan dan kesihatan pekerjaan serta
menentukan faktor-faktor yang dominan yang mempengaruhi tahap kesedaran staf dan
pekerja Kilang Sawit FELCRA Seberang Perak dalam aspek keselamatan dan kesihatan
pekerjaan. Selain itu, kajian ini melihat juga hubungan antara faktor-faktor demografi dan
tahap kesedaran staf dan pekerja Kialng Sawot terhadap keselamatan dan kesihatan pekerjaan
dan akhir sekali, bab ini juga akan membicangkan cadangan langkah-langkah yang perlu bagi
meningkatkan kesedaran staf dan pekerja kilang sawit terhadap keselamatan dan kesihatan
pekerjaan.

Responden bagi kajian ini adalah terdiri daripada kalangan staf dan pekerja yang
bertugas di beberapa stesyen atau bahagian yang bertempat di kilang sawit berkenaan. Sasaran
bagi kajian ini adalah seramai 100 orang staf dan pekerja tetapi data kajian yang berjaya
dikumpul adalah 83 responden sahaja. Statistical Package for Sosial Science (SPSS) for MS
Windows Version 27.0.1 telah digunakan bagi menganalisis data yang dikumpulkan. Kaedah
analisis data berbentuk deskriptif seperti kekerapan, peratus dan min telah digunakan untuk
menerangkan demografi responden dan penilaian tahap kesedaran responden terhadap
keselamatan dan kesihatan. Secara umumnya, sebahagian besar responden ialah mereka yang
berjawatan Pekerja Operasi (48.2%), Penolong Eksekutif (19.3%), Pekerja Am (18.1%),
Juruteknik (2.4%) dan Eksekutif (1.2%) (Pekerja Bengkel (10.8%). Selain itu, majoriti
responden ialah lelaki (92.8%) dan dari segi umur pula sebahagian besar daripada responden

59
ialah terdiri daripada mereka yang berusia antara 31-40 tahun (31.3%) serta mempunyai
tempoh perkhidmatan lebih 16 tahun (38.6%).

60
5.1 RUMUSAN HASIL DAPATAN KAJIAN

Berdasarkan keputusan hasil dapatan kajian, data menunjukkan keseluruhan tahap

kesedaran keselamatan dan kesihatan pekerjaan di Kilang Sawit Felcra Seberang Perak
menunjukkan tahap yang tinggi berdasarkan setiap persoalan atau objektif yang
dikemukakan. Berikut dibawah adalah persoalan atau objektif yang didapati;

5.2.1 PERSOALAN/OBJEKTIF PERTAMA

Penilaian tahap kesedaran staf dan pekerja kilang sawit berkenaan terhadap
keselamatan dan kesihatan menunjukkan bahawa responden mempunyai satu aras dan
tahap kesedaran yang tinggi. Ini dapat dilihat dengan jelas apabila min skor
keseluruhan faktor yang dikaji menunjukkan tahap kesedaran yang tinggi iaitu
melebihi aras skor 3.65 dan ke atas. Oleh sebab itu dengan aras skor pada tahap
kesedaran terhadap keselamatan dan kesihatan yang tinggi jelas menunjukkan bahawa
responden berasakan ianya adalah sangat penting dan perlu difahami dan jika
responden memberi anggapan perkara ini sebagai tidak penting maka data analisis ini
pasti berada pada tahap kesedaran terhadap keselamatan dan kesihatan yang amat
rendah atau sederhana.

5.2.2 PERSOALAN/OBJEKTIF KEDUA

Penilaian faktor dominan yang mempengaruhi tahap kesedaran staf dan

pekerja kilang sawit terhadap keselamatan dan kesihatan pula menunjukkan bahawa
faktor peralatan (97.6%) telah menunjukkan faktor dominan yang mempengaruhi
keselamatan dan kesihatan di kilang sawit berkenaan. Manakala faktor polisi, latihan,
komitmen dan sikap menyumbang sebanyak 97.5% terhadap kesedaran keselamatan
dan kesihatan di kilang sawit ini. Manakala JKKKP pula adalah merupakan faktor
yang paling rendah dalam mempengaruhi tahap kesedaran terhadap keselamatan
apabila hanya 86.8% responden yang mempunyai tahap kesedaran tinggi pada faktor
ini.

5.2.3 PERSOALAN/OBJEKTIF KETIGA

Hasil kajian ini secara jelas telah menunjukkan bahawa faktor-faktor

demografi yang merangkumi jawatan, stesyen/bahagian bertugas, jantina, tempoh

61
perkhidmatan, umur dan tahap pendidikan sebenarnya tidak memberi pengaruh
terhadap tahap kesedaran responden terhadap faktor-faktor keselamatan dan kesihatan
yang diuji seperti dasar, prosedur, peralatan, latihan, JKKKP, komitmen dan sikap
serta persekitaran kerana skor menunjukkan masih berada pada kumpulan yang tinggi
iaitu 3.65.

5.2.4 PERSOALAN/OBJEKTIF KEEMPAT

Berdasarkan hasil dapatan kajian, berikut adalah beberapa perkara yang

dicadangkan bagi meningkatkan tahap kesedaran dan keselamatan di kilang sawit ini.
Berikut dibawah adalah cadangan-cadangan yang boleh di terapkan untuk
meningkatkan lagi kesedaran keselamatan dan kesihatan di kilang sawit ini;

i. Menambahkan dan mempelbagaikan program-program latihan yang

berkaitan dengan keselamatan dan kesihatan. Ini kerana dapatan kajian
jelas menunjukkan bahawa responden menganggap latihan adalah
penting dalam meningkatkan tahap kesedaran mereka terhadap
keselamatan dan kesihatan. Selain itu cadangan ini juga disokong oleh
dapatan kajian yang dijalankan oleh Harper dan Koehn (1998)
menunjukkan bahawa latihan keselamatan yang diberikan kepada
pekerja dapat meningkatkan kesedaran terhadap keselamatan dan
kesihatan dan mematuhi prosedur pengoperasian kerja yang selamat.
Selain itu latihan keselamatan ini juga adalah sangat penting kerana
Seksyen 15(2)(c), AKKP 1994 menyatakan pengadaan maklumat,
arahan, latihan dan penyediaan sebagaimana yang perlu untuk
memastikan setakat yang praktik, keselamatan dan kesihatan
pekerjanya yang sedang bekerja. Selain itu, menurut Goldsmith (1987)
dan Hinze (1997), apabila semua pekerja mengambil bahagian dalam
latihan keselamatan, maka terdapat beberapa kebaikan iaitu sesuatu
kerja tersebut dapat dijalankan dengan berkualiti dan mewujudkan
kesedaran terhadap keselamatan. Akhirnya Davies dan Tomasin (1996)
menyatakan latihan keselamatan yang berkesan akan dapat
meningkatkan pengurusan keselamatan seseorang tersebut.
ii. Memperbanyakkan kempen-kempen kesedaran tentang keselamatan
dan kesihatan. Ini kerana melalui kempen-kempen kesedaran tersebut

62
 ia akan dapat memberikan input tambahan dalam bentuk pengetahuan
kepada para peserta tentang kepentingan keselamatan dan kesihatan. Ia
bersesuaian dengan dapatan kajian yang dilaksanakan oleh Ramlan
(1997) yang menunjukkan bahawa pihak organisasi atau syarikat yang
selalu menyebarkan dasar dan peraturan keselamatan dan kesihatan
pekerjaan kepada staf dan pekerja secara kerap boleh meningkatkan
kesedaran keselamatan dan kesihatan pekerjaan kepada mereka. Ini
juga dapat membantu menunjukkan bahawa penyebaran maklumat
keselamatan dan kesihatan yang bebas dan meluas dalam organisasi
atau syarikat membolehkan semua pekerja dan orang yang terlibat
terhadap pekerjaan sedar tentang isu tersebut dan tahu bila hendak
mengambil tindakan yang sesuai untuk menyelesaikan jika berlaku
sebarang permasalahan berhubung keselamatan dan kesihatan
pekerjaan.
iii. Cadangan berikutnya adalah agar pihak JKKKP Kilang Sawit untuk
mengadakan program-program keselamatan dan kesihatan secara
berterusan ataupun berkala. Ia berikutan dapatan kajian ini secara jelas
telah menunjukkan bahawa responden mempunyai tahap kesedaran
yang rendah terhadap JKKKP dan juga program-program anjurannya.
Ini menunjukkan bahawa kurangnya pendedahan terhadap peranan dan
sumbangan daripada pihak JKKP. JKKP adalah satu jawatankuasa
keselamatan dan kesihatan pekerjaan yang sangat diperlukan bagi
memainkan peranan dan tanggungjawab keselamatan dan kesihatan
pekerjaan disamping itu ia juga untuk memastikan wujudnya kemajuan
berterusan di dalam menangani isu keselamatan dan kesihatan
pekerjaan. Jawatankuasa ini juga bertanggungjawab untuk membuat
kajian dan penelitian terhadap tahap keselamatan dan kesihatan
pekerjaan dari masa ke semasa.
iv. Menjalankan pemeriksaan secara teratur dan mengejut ke bahagian
atau stesyen yang kerap berlaku kemalangan. Ini kerana melalui
kaedah ini ia akan meningkatkan tahap kewaspadaan staf dan pekerja
terhadap keselamatan dan kesihatn dengan melalui pemeriksaan yang
mengejut ini juga akan dapat menyebabkan staf dan pekerja sentiasa

63
 prihatin terhadap keselamatan dan kesihatan kerana mereka merasakan
diri sentiasa diperhatikan. Kaedah ini secara tidak langsung akan dapat
mengurangkan kemungkinan besar berlaku kemalangan kepada staf
dan pekerja terhadap keselamatan dan kesihatan. Mohd Yusof (2000)
melalui kajiannya mendapati bahawa mendapati bahawa pihak
pengurusan yang tidak menjalankan pemeriksaan ke kawasan tempat
kerja, tidak mengadakan latihan keselamatan dengan kerap,
persekitaran kerja yang tidak teratur telah menyebabkan berlakunya
kemalangan yang tidak diingini
v. Pihak majikan atau pihak pengurusan di kilang sawit tersebut perlu
mengeratkan lagi hubungan dengan badan-badan yang berkaitan
contohnya pihak Bomba. Mengikut hasil dapatan kajian, kebanyakan
staf dan responden kurang pengatahuan terhadap maklumat alat
penetang kebakaran. Oleh itu, dengan kerjasama dengan pihak Bomba
pelbagai aktiviti dan latihan boleh dilaksanakan bersama dalam
meningkatkan lagi kesedaran terhadap keselamatan dan kesihatan
pekerjaan di kilang sawit berkenaan.

5.2 PERBINCANGAN DAN IMPLIKASI

Dalam bahagian perbincangan ini, dapatan kajian mengfokus kepada keempat-empat

objektif kajian. Ini bagi mengenalpasti sejauhmana keempat-empat objektif tersebut telah
berjaya dicapai secara keseluruhannya. Objektifnya adalah;

i. Mengenalpasti tahap kesedaran staf dan pekerja kilang sawit terhadap aspek
keselamatan dan kesihatan pekerjaan ditempat kerja.

ii. Menentukan faktor-faktor dominan yang mempengaruhi tahap kesedaran staf dan
pekerja kilang sawit dalam aspek keselamatan dan kesihatan pekerjaan.

iii. Melihat hubungan antara faktor-faktor demografi dan tahap kesedaran staf dan
pekerja terhadap keselamatan dan kesihatan pekerjaan.

64
 iv. Mencadangkan langkah-langkah yang perlu diambil bagi meningkatkan kesedaran
staf dan pekerja terhadap keselamatan dan kesihatan pekerjaan.

Hasil daripada analisis-analisis yang telah dijalankan telah menunjukkan bahawa staf
dan pekerja di Kilang Sawit Seberang Perak mempunyai tahap kesedaran yang tinggi
terhadap keselamatan dan kesihatan. Ini telah dapat dibuktikan dengan keseluruhan
responden yang mewakili semua stesyen dan bahagian telah mencatatkan min skor 4.09
sehingga 4.48 iaitu peringkat min skor yang menunjukkan tahap kesedaran yang tinggi
terhadap keselamatan dan kesihatan sebagaimana yang telah dinyatakan dalam Bab 3.
Walaubagaimanapun tahap kesedaran ini seharusnya dipertingkatkan dan diberi lebih
pendedahan terhadap staf dan pekerja terutama di stesyen operasi kilang (proses buah sawit)
kerana min skor yang ditunjukkan pada bahagian itu hanya 3.9 terhadap kewujudan JKKP.
Ini mungkin salah satu penyelesaian adalah dengan melantik wakil pekerja bahagian tersebut
di dalam komuniti JKKP Kilang Sawit. Hasil dapatan kajian ini juga menunjukkan analisis
yang agak mengejutkan iaitu responden daripada bahagian pentadbiran mempunyai tahap
kesedaran yang paling tinggi berbanding dengan responden-responden daripada bahagian dan
stesyen lain apabila mencatatkan min skor 4.48. Ini kerana bahagian tersebut tidak terlibat
secara langsung dalam operasi memproses minyak sawit di kilang berkenaan.

Selain daripada itu hasil dapatan kajian ini juga menunjukkan bahawa responden yang
berjawatan Pekerja Operasi seharusnya meningkatkan lagi tahap kesedaran mereka terhadap
keselamatan dan kesihatan kerana didapati golongan pekerja ini mempunyai tahap kesedaran
yang terendah apabila mencatatkan min skor secara keseluruhan 4.13 iaitu jumlah yang
paling rendah berbanding jawatan lain. Hal ini tidak seharusnya terjadi kerana responden
yang berjawatan Pekerja Operasi adalah merupakan mereka yang hampir setiap hari
bertanggungjawab mengendalikan peralatan atau jentera yang terdapat di dalam pusat operasi
kilang sawit tersebut dan seharusnya mereka perlu mempunyai tahap kesedaran tertinggi
berbanding dengan responden-responden lain. Selain daripada itu, kajian ini juga
menunjukkan bahawa tahap kesedaran keselamatan dan kesihatan antara responden lelaki dan
perempuan adalah di tahap yang tidak membimbangkan. Walaupun terdapat sedikit
perbezaan antara min skor iaitu 4.27 dan 4.49 namun secara keseluruhannya adalah jelas
kajian ini menunjukkan bahawa kesedaran antara jantina adalah masih lagi tinggi. Untuk
kajian bagi tempoh perkhidmatan pula, staf dan pekerja yang telah berkhidmat bawah 5 tahun
menunjukkan skor min yang paling tinggi berbanding dengan staf dan pekerja yang lain.
Kemungkinan perkara ini berlaku adalah mungkin kerana perkembangan media sosial pada

65
masa ini terhadap budaya keselamatan dan kesihatan semakin meningkat. Untuk kajian
terhadap tahap pendidikan pula data analisis menunjukkan tahap pendidikan responden
terhadap kesedaran keselamatan dan kesihatan adalah tidak menunjukkan jurang yang ketara
antara satu sama lain.

Kesimpulannya, secara keseluruhan dapatan kajian ini menunjukkan bahawa tahap

kesedaran staf dan pekerja kilang sawit terhadap keselamatan dan kesihatan adalah pada
tahap tinggi keseluruhannya melalui faktor-faktor yang dikaji. Selain itu juga, didapati
bahawa tahap kesedaran keselamatan ini sebenarnya tidak terlalu mempengaruhi oleh faktor-
faktor demografi. Oleh itu, daripada analisis ini didapati kemungkinan tahap kesedaran staf
dan pekerja kilang sawit ini terhadap keselamatan dan kesihatan ini dipengaruhi oleh faktor
sikap, minat serta inisiatif daripada responden ataupun penyediaan dan promosi kesedaran
keselamatan dan kesihatan pekerjaan daripada pengurusan kilang sawit terbabit.

5.3 BATASAN KAJIAN

Penyelidik juga menghadapi limitasi atau halangan dalam menjalankan kajian. Antara
limitasinya ialah:

i. Jumlah soalan tinjauan yang diberikan terhadap responden adalah

sebanyak 100 set tetapi yang di pulangkan kembali setelah sampai tempoh
hanyalah 83 set sahaja daripada responden. Ini menyebabkan ada data yang
diperolehi tidak seperti yang diharapkan.
ii. Kajian ini dilaksanakan di sebuah Kilang Sawit milik FELCRA Berhad
yang tidak berada di kawasan liputan internet. Ini menyebabkan respon
yang diterima adalah begitu lama dan menjejaskan penyelidik dalam
menganalisa data.
iii. Instrumen kajian ini hanya menggunakan satu kaedah pengumpulan
data iaitu melalui soal selidik. Penyelidik sebernarnya mendapati bahawa
reka bentuk kajian boleh dipelbagaikan dengan mengabungkan kaedah
kualitatif dan kuantitatif secara bersama. Ini kerana selain soal selidik,
penyelidik juga boleh mendapatkan maklumat melalui temubual atau lain-
lain kaedah yang boleh menterjemahkan hasil dapatan dengan pelbagai
sumber.

66
5.4 CADANGAN KAJIAN UNTUK MASA HADAPAN

Berikut adalah beberapa cadangan yang dikemukakan kepada pengkaji-pengkaji akan

datang yang ingin menjalankan kajian seumpama ini.

i. Menggunakan kaedah analisis data yang pelbagai bagi melihat hasil dapatan
kajian dengan lebih mendalam, lebih tepat dan menyeluruh. Ini kerana kilang sawit
mempunyai banyak skop yang boleh lagi disentuh untuk melihat tahap kesedaran
keselamatan dan kesihatan pekerjaan contohnya penggunaan jentera berat, forklift
dan lain-lain.

ii. Menjalankan kajian ini dengan menggunakan objektif yang sama tetapi lebih
penumpuan terhadap kajian kualitatif iaitu contohnya kaedah pengumpulan data
seperti temubual. Kaedah temubual ini akan dapat memberikan pengertian yang
sebenar mengenai soalan yang ditanyakan kepada responden dan jawapan yang
diberikan adalah lebih tepat.

iii. Memperbanyakkan lagi item-item soalan pengujian di dalam soal selidik agar
tahap kesedaran responden terhadap keselamatan dan kesihatan dapat diperolehi
dapat menggambarkan keseluruhan tempat yang dikaji.

iv. Menjalankan kajian perbandingan bagi melihat tahap kesedaran staf dan
pekerja terhadap keselamatan dan kesihatan dengan kilang sawit yang lain ataupun
yang berhampiran. Ini membolehkan hasil dapatan kajian menunjukkan realiti
kesedaran yang sebenar. Dengan cara ini juga langkah mempertingkatkan tahap
kesedaran staf terhadap keselamatan dan kesihatan dapat dilakukan dengan lebih
tepat dan berkesan lagi.

v. Akhir sekali, memandangkan kajian ini hanya mengfokus kepada aspek

keselamatan dan kesihatan, kajian akan datang boleh mengkaji aspek kesihatan
mental responden contohnya masalah tekanan diri dan sebagainya. Ini kerana
kajian seumpama itu boleh dijalankan contohnya untuk mengetahui sejauh mana
kesan daripada pekerjaan terhadap tahap kesihatan mental pekerja.

67
 BIBLIOGRAFI

1. Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan 1994 (Akta 514).

2. Ab. Aziz Yusof dan Intan Osman (2002). “Pengurusan Sumber Manusia: Konsep, Isu
dan Pelaksanaan.” Edisi Pertama, Petaling Jaya : Prentice Hall.
3. Lee Lam Thye (1999). “Usah Abai Keselamatan.” Berita Harian. 11hb Oktober 1999.
4. Datuk Seri Ismail Sabri Yaakob (2021). “Teks ucapan Pelan Induk Keselamatan dan
Kesihatan Pekerjaan 2021-2025”
5. Ivancevich, J.M. (2001). “Human Resources Management.” Boston : Irwin.
6. Mustazar & Peng, H.S. 2009. Keberkesanan latihan keselamatan dan kesihatan dalam
mengurangkan kemalangan di tempat kerja. Prosiding Perkem IV 2; 293-324
7. https://www.dosh.gov.my
8. https://www.perkeso.gov.my
9. Kamus Dewan (2002). Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka
10. Ramlan Zainal Abidin (1997). “Latihan Dalam Bidang Keselamatan dan Kesan
Terhadap Kesedaran Keselamatan Di Tempat Kerja : Satu Kajian Di Kilang X (M)
Sdn. Bhd.” Projek Sarjana Pengurusan Teknologi : Universiti Teknologi Malaysia.
Tidak Diterbitkan
11. National Institute of Occupational Safety dan Health (2000). “Comprehensive Safety
Recommendations.” United Kingdom: NIOSH

12. Akta Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan 1994 (Akta 514).

13. Mohd Yazam Sharif (2001). “Asas Pengurusan Sumber Manusia.” Edisi Pertama.
Utusan Publications: Kuala Lumpur

14. Ab. Aziz Yusof dan Intan Osman (2002). “Pengurusan Sumber Manusia: Konsep, Isu
dan Pelaksanaan.” Edisi Pertama, Petaling Jaya: Prentice Hall.

15. Mondy, R.W., dan Noe, R.M. (1993). “Human Resources Management.” Edisi Ke-5,
Boston: Allyn and Bacon

68
16. Lim Poh Hung (2002). “Kajian Terhadap Tahap Keselamatan Tapak Bina di Daerah
Johor Bahru.” Projek Sarjana Pengurusan Teknologi : Universiti Teknologi Malaysia.
Tidak Diterbitkan

17. Armstrong, P.T (1980). “Fundamentals Of Construction Safety.” London :

Hutchinson & Co. Ltd.

18. Fong Chan Onn (2002). “Teks Ucapan Seminar Keselamatan dan Kesihatan
Pekerjaan Untuk Pemilik dan Penyelia Ladang Ternakan Haiwan ” Kuala Lumpur:
Kementerian Sumber Manusia.

19. Davies, V.J., Tomasin, K. (1996). “ Contruction Safety Handbook.” London: Thomas
Telford Ltd.

20. Maccollum, D.V. (1995). “Contruction Safety Planning.” United States of America:
Van Nostrand Reinhold

21. Goldsmith, D. (1987). “Safety Management In Construction and Industry.” New

Jersey : Mc Graw Hill.

22. Hinze, J.W. (1997). “Contruction Safety.” Columbus, Ohio : Prentice Hall

23. Anton, T.J. (1989). “Occupational Safety and Health Management.” New York : Mc
Graw-Hill.

24. Bibbings, R. (2001). “Learning From Safety Failure.” Birmingham : Royal Society
for the Prevention of Accidents.

25. Dessler, D. (1997). “Human Resources Management.” Edisi Ke-5, New Jersey:
Prentice Hall International.

26. Goetsch, D.L (1999). “Occupational Safety and Helath for Technologies, Engineers
and Managers.” New Jersey: Prentice Hall.

27. Fadzli Shah Abd Aziz, shuhymee Ahmad, Chandrakantan a/l Subramaniam &
Zulkiflee Daud (2002). “Kesedaran Pekerja-pekerja Ladang Getah dalam Aspek
Keselamatan dan Kesihatan Pekerjaan: Satu Tinjauan.” Kertas Kerja Seminar
Kebangsaan Pengurusan dan Pembangunan Sumber Manusia. Johor: FPPSM, UTM:

28. Overheul, V. (2001) “20 Years of Safety.” WACO: Stevens Publishing Corp.

69
29. Harper, R.S and Koehn, E. (1998). “Managing Industrial Contruction Safety In
Southeast Texas.” Journal of Contruction engineering and Management, ASCE
Nov/Dec 1998, 452-457.

30. Ramlan Zainal Abidin (1997). “Latihan Dalam Bidang Keselamatan dan Kesan
Terhadap Kesedaran Keselamatan Di Tempat Kerja : Satu Kajian Di Kilang X (M)
Sdn. Bhd.” Projek Sarjana Pengurusan Teknologi : Universiti Teknologi Malaysia.
Tidak Diterbitkan

31. Flynn, G. (1994). “Company Strive for Yawn-Free Safety Awareness.” Personal
Journal, Jun, Vol 73 Issues 7.

32. Nor Haniza binti Bakhtiar Jemily (2008) “Kajian Penilaian Risiko Terhadap
Keselamatan Pekerja Pemprosesan Buah Kelapa Sawit”

33. Kerlinger, F. N. (1970) Foundation of Behavioural Research. New York: Holt,

Rinehart and Winston.

34. Harper, R.S and Koehn, E. (1998). “Managing Industrial Contruction Safety In
Southeast Texas.” Journal of Contruction engineering and Management, ASCE
Nov/Dec 1998, 452-457.
35. Goldsmith, D. (1987). “Safety Management In Construction and Industry.” New
Jersey : Mc Graw Hill.
36. Davies, V.J., Tomasin, K. (1996). “ Contruction Safety Handbook.” London: Thomas
Telford Ltd
37. Ramlan Zainal Abidin (1997). “Latihan Dalam Bidang Keselamatan dan Kesan
Terhadap Kesedaran Keselamatan Di Tempat Kerja : Satu Kajian Di Kilang X (M)
Sdn. Bhd.” Projek Sarjana Pengurusan Teknologi : Universiti Teknologi Malaysia.
Tidak Diterbitkan
38. Mohd Yusof Amadan (2000). “Pengurusan Keselamatan dan Kesihatan Pekerja.”
Berita Harian. 24 Januari 2000.

70
LAMPIRAN BORANG SOAL SELIDIK

71
 BORANG SOAL SELIDIK

“TAHAP KESEDARAN STAF DAN PEKERJA TERHADAP KESELAMATAN DAN

KESIHATAN DI KILANG SAWIT FELCRA SEBERANG PERAK, PERAK”

PANDUAN KEPADA RESPONDEN

1. Soal Selidik ini mengandungi 2 bahagian:

i) Bahagian A – Soalan berkaitan latar belakang responden
ii) Bahagian B – Soalan-soalan kajian.

2. Isikan kedua-dua bahagian dengan jawapan

3. Sila jawab setiap soalan
4. Semua maklumat dan jawapan hanya digunakan untuk kajian ini sahaja.

BAHAGIAN A

Arahan : Sila tandakan ( / ) pada jawapan anda.

1. Jawatan

( ) Pengurus

( ) Eksekutif

( ) Penolong/Pembantu Eksekutif

( ) Juruteknik

( ) Pekerja Bengkel

72
( ) Pekerja Operasi

( ) Pekerja Am

2. Bahagian/Stesyen

( ) Pentadbiran

( ) Operasi Kilang (Proses Buah Tandan)

( ) Operasi (Bengkel Mekanikal & elektrik)

( ) Projek Hiliran

( ) Lain-lain

3. Jantina

( ) Lelaki

( ) Perempuan

4. Umur

( ) 20 – 30 tahun

( ) 31 – 40 tahun

( ) 41 – 50 tahun

( ) 50 tahun dan ke atas

5. Tempoh Berkhidmat

( ) 5 tahun dan ke bawah

( ) 6 – 10 tahun

( ) 11 – 15 tahun

( ) 16 tahun dan ke atas

73
6. Tahap Pendidikan

( ) Doktor Falsafah (PhD)

( ) Ijazah Sarjana (Master)

( ) Ijazah Sarjana Muda

( ) Diploma

( ) Sijil

( ) SPM/STPM

( ) Lain-lain

BAHAGIAN B

Sila tandakan ( / ) pada jawapan yang paling sesuai berdasarkan petunjuk di bawah.

STS - Sangat Tidak Setuju

TS - Tidak Setuju

TP - Tidak Pasti

S - Setuju

SS - Sangat Setuju

BIL SOALAN STS TS TP S SS

1 2 3 4 5
7 Saya sedar bahawa setiap organisasi perlu ada Polisi
Keselamatan Pekerjaan.
8 Saya sedar bahawa Polisi Keselamatan telah
dimaklumkan kepada semua staf dan pekerja kilang

74
 9 Setiap staf dan pekerja mesti faham dengan jelas
tentang Polisi Keselamatan di tempat kerja
10 Polisi Keselamatan mesti ditampal di tempat-tempat
yang mudah dilihat.
11 Saya sedar bahawa ada peraturan keselamatan di
Kilang Sawit
12 Saya perlu mematuhi semua peraturan keselamatan
yang ditetapkan
13 Peraturan-peraturan keselamatan dapat difahami
dengan mudah.
14 Mematuhi arahan yang diberikan sebelum memulakan
kerja adalah penting untuk keselamatan pekerjaan.
15 Kegagalan saya mematuhi peraturan keselamatan
boleh mengakibatkan kecederaan kepada saya
16 Saya menggunakan alat perlindungan diri semasa
menjalankan operasi di kilang
17 Saya dapati alat pemadam api yang disediakan
mencukupi
18 Saya tahu tempat terletaknya alat pemadam api.
19 Setiap bahan perlu dilabel dengan jelas.
20 Bahan yang mudah terbakar disimpan di tempat yang
jauh dari sumber api
21 Mesin-mesin dan jentera perlu diperiksa oleh orang
yang bertanggungjawab.
22 Terdapat peralatan pertolongan cemas di tempat saya
bekerja
23 Saya tahu menggunakan alat pemadam api.
24 Saya sedar akan kepentingan program latihan
keselamatan ditempat kerja
25 Saya perlu mengikuti program latihan keselamatan
secara berterusan.
26 Program latihan keselamatan perlu didedahkan kepada
semua staf dan pekerja.

75
27 Saya sedar bahawa latihan pertolongan cemas adalah
penting
28 Saya sedar tentang kewujudan Bahagian Keselamatan
dan Kesihatan Pekerjaan di Ibu Pejabat Felcra Bhd
29 Saya sedar tentang kewujudan JKKP di kilang sawit
30 JKKP kerap mengadakan program latihan
keselamatan.
31 Ceramah keselamatan yang dianjurkan oleh JKKP
menyedarkan saya tentang kepentingan menjaga
keselamatan di mana juga saya berada.
32 JKKP sentiasa memantau peralatan keselamatan yang
disediakan oleh pihak kilang.
33 Saya suka melibatkan diri dalam aktiviti yang
dianjurkan dan dilaksanakan oleh JKKP
34 Di tempat kerja saya mempunyai pegawai K&K
khusus yang bertugas sepenuh masa di Kilang Sawit
35 JKKP menyiasat setiap kemalangan nyaris (near miss)
dan kemalangan yang berlaku.
36 JKKP menjalankan tugasnya dengan baik
37 Keselamatan saya di tempat kerja mestilah diutamakan
38 Kecuaian saya dalam menjaga keselamatan akan
membahayakan diri sendiri dan rakan sekerja.
39 Saya patut bekerja dengan berhati-hati.
40 Saya akan memberitahu kepentingan aspek
keselamatan kepada rakan sekerja yang lain.
41 Saya suka menggunakan alat perlindungan diri semasa
bekerja.
42 Alat perlindungan diri tidak menganggu kerja saya.
43 Saya akan memeriksa peralatan keselamatan sebelum
menggunakannya.
44 Saya sentiasa mematuhi semua peraturan keselamatan
di tempat kerja.
45 Saya tidak merokok ditempat keselamatan “Dilarang

76
 Merokok”
46 Saya sering memastikan alatan sentiasa dalam keadaan
bersih dan kemas selepas digunakan.
47 Sebarang kerosakkan peralatan saya perlu dilaporkan
segera.
48 Terdapat banyak laluan keluar (exit) disediakan di
tempat kerja.
49 Sisa sampingan dimusnahkan di tempat yang sesuai.
50 Persekitaran tempat kerja saya adalah selamat.
51 Saya sentiasa memastikan lorong laluan tidak disekat
olah sebarang halangan.
52 Barangan/peralatan disusun dengan kemas dan
selamat.
53 Bahan/peralatan disimpan di tempat yang sesuai dan
dilabel serta diasingkan mengikut kategori
54 Garisan keselamatan perlu dibuat pada mesin-mesin
yang berbahaya.
55 Saya sentiasa memastikan lantai bersih dari minyak,
habuk, air dan bahan-bahan tidak selamat.
56 Sistem peredaran udara pekerjaan adalah baik

77
78
79
80