Anda di halaman 1dari 6

MULA NI BAGOT

Mangihuthon turi-turian ni halak Batak, marmula do bagot, ndang tubu songon i. Di sada
huta di tano Batak sai tubu do bagot, jala sian bagot do dapot tuak. Dihalak Batak Toba, tuak tung
siinuman na tangkas pahirpashon ni daging do i, ido alana umbahen didok: "tuak tangkasan",
tangkas maduma, tangkas mamora. Tuak do paronsothon parsaoran, jala molo minum tuak pir ma
holiholi, sindak panaili, gogo mula-uloan. Minum tuak do najolo nametmet sahat tu namagodang.
Siboru Sorbajati boru ni Bataraguru na ro sian ginjang, dipaorohon ma tu Siraja Enda-enda
di banuatonga. Ndang hea do pe nasida masitandaan, dibahen i masihol do roha ni Siboru Enda-
enda mamereng na naeng tungga ni dolina. Pangaririt baoa, pangariritan do boru-boru, dibahen i do
umbahen naeng tangkasan ni Siboru Sorbajati anak ni "namboruna", ai so hea do pe nasida
pajumpang. O., amang na basa, nunga balga daginghu, hape sian na metmet do ahu dipaorohon ho
tu Siraja Enda-enda, paborhat ma jolo ahu asa hutanda na naeng sinondukhi, ninna Siboru Sorbajati
tu amangna Bataraguru. Nauli ma inang nanidokmi, paboa ma tu ibotom Datu Tantan Debata, asa
dipaborhat ho mandapothon
Siraja Enda-enda, ninna Bataraguru tu boruna i. Dipaboa ma tu ibotona, jala dipaborhat ma
Siboru Sorbajati tu huta Losung Gaja, Losung sipitu kamata, asa marsitandaan nasida. Borhat ma
Siboru Sorbajati, jala sahat ma ibana tu pogu ni alaman ni Siraja Enda-enda.
Didok Siboru Sorbajati ma sian pogu ni alaman: "Leang-leang mandi tambolunghon ahu
jolo, baoa pangoli tailihon ma ahu jolo". Dialusi Siraja Enda-enda ma sian jabu: "jang ma
jajang i, jang ma jajang on, padoras ma sian i, pajonok ma tu lambunghon".
Naeng nangkok ma Siboru Sorbajati tu jabu, hape diida pitu tangga ni jabu i songon piso
raut parnabung tajomna. Jadi ndang olo ibana nangkok. Alai didok Siraja Enda-enda ma sian jabu.
"O, boru ni datulang, buat ma sabungan ni obukmi, ullushon tu balatuk ni jabu on, molo so
magotap, ba nangkok ma ho". Dibahen Soboru Sorbajati ma songon i, hape magotap do obuk i,
gabe ndang boi ibana nangkok tu jabu.
Jadi dialu-aluhon ma na masa i tu ibotona datu Tantandebata, dipangido ma "partahanan"
asa boi didege balatuk i. Dilehon ibotona Tantandebata ma pinangido ni ibotona i, dung i boi ma
ibana nangkok tu jabu. Tarsonggot situtuma Siboru Sorbajati mamereng si Raja Enda-enda, ai
songon ilik do Siraja Enda-enda, "Siraja ilik, songon bindoran" Patna opat, adong ihurna, matana
balga nasa paluan ni ogung, peak ibana nasa odap nabolon. Didok Siboru Sorbajati ma:
"Tumangonan na ma langge, unang singkoru, tumagonan ma ahu mate, unang mangolu, ianggo
tung muli tu Siraja Enda-enda".
Dipangido ma tu ibotona Tantandebata, asa digondangi ibana saborngin songon papuashon
hinadangolna. Saut ma antong dipalu ogung sabangunan, manortor ma Siboru Sorbajati. Dibahen
ma tortorna songon tortor ni namangondasi, sipata duruk-duruk tu jolo, dirgak-dirgak tu pudi. Dung
sidung manortor i, manimbung ma ibana tu pogu ni alaman, gabe lonong pitu hali nasa ganjang ni
losung sipitu kamata. Dung songon i na masa i, dilaon-laon ni ari gabe "bagot" ma Siboru
Sorbajati. Holi-holina gabe pangkona, butuhana gabe unokna, abitna gabe bangkarna, obukna gabe
ijukna, tanganna gabe hodongna, jari-jarina gabe lilina, iluna gabe tuak ni bagot.
Ido alana molo maragat bagot hala Batak, sai didok do "O, Siboru Sorbajati I tangis ma
ho, asa minum hami sian ilum", dungi doras ma hua ni bagot niagatan i.
Mangihuthon turi-turian on, ndang denggan paorahononhon ianakhon, lumobi molo so
marsitandaan. Beha ma bahenonna mananda rohana, ai mulai metmet do dipaorohon, hape dung
magodang jotjot ndang saut, ala so masihaholongan. Na manat do halak Batak mangaririt, lumobi
boru naniririt. Pangaririt baoa, pangariritan do boru-boru, lapatanna" sai ditangkasi do natoras ni
boru, manang boru naniririt i ditangkasi do parulan dohot harohaon ni nanaeng pangoli.
SIGALE-GALE

Di sada luat adong sada raja na margoar Rabat Raja, naburju do raja on, jala parasi ni roha tu
angka na pogos. Nunga nania lelengna raja i paima-imahon hasosorang ni sada dak-danak poso-
poso sian siubeon ni parnihutana, alai laos so adong dope dapot tingkina. Di bahen i dipapungu raja
ima angka raja sian angka luat, songon i nang angka natorop rampak maminta-mangido tu sahala ni
angka raja lumobi tu Mula jadi Na Bolon, asa dipaisoranghon sada anak di raja i.
Ditingki halehetansa dua hali balik bungki (2 taon), manggora ma pamuro, dapot ma sibasa-
basa, ai gok ma di bulanna, jumpang di tingkina tumundun ma pardihutana ala naung sorang sada
dakdanak baoa. Mansai las ma roha ni Rabat Raja dohot pardihutana dihasosorang ni si uncok,
tampuk ni ate-ate urat ni pusu-pusu, ala holan ibana do anak, laos ibana do gabe boru di natorasna.
Lungun do roha ni anak sasada, ai so boi ibana papuashon na songon tu donganna dakdanak, ai
holan sahalaksa do anak ni amangna tubu ni inangna. Dung togap marmahan anakna I las situtu ma
roha ni Rahat Raja, ai nunga adong donganna laho mangula, mambuat sibuaton ditingki
haporluanna.
Alai di sada tingki marsahit ma anakna i, pola mansai posi. Diontang ma datu bolon
mangubati, pola margantiganti datu, alai marisuang do, ai ujungna mate do anakna i.
- Landit porhot gota ni simargala-gala,
- Hansit jala ngot-ngot naung adong gabe soada.
Marsak ma raja i, huhut margundokpong hinorhon ni parmate ni anakna i. Di suru ma
pangulubalangna papunguhon angka pande (tukang ukir, dohot panggana), jala sahalak sian angka
pande i margoar Rabat Bulu na malo nautusan, na so adong tudosan. Didok Rabat Raja ma tu Rabat
Bulu dohot tu angka pande naung pungu tingki i: "Hamu angka pandenami, dibereng hamu do
naung mate anakhi, hasoloan ni rohangku, tampuk ni ate-atengku, urat ni pusu-pusungku".
Sidohononhu tu hamu, asa taba hamu ma sada hau na di balianan, gana hamu ma i suman tu rupa di
anakhon dibagasan tolu ari on.
Mangkilalahon naung pupur raja i ndang marrindang be, sada ma roha nasida mambahen
songon nidok ni raja. i. Dung sidung digana dohot diukir hau i, tung suman situtu do rupa ni anak ni
raja i, ba dibahen ma sirimanan (talina), asa boi manortor. Boi ma antong manortor songon jolma,
gabe sabam ma satongkin roha ni raja i. Dung sae manortor hau naginana i, disuru ma asa ditanom
anak nai i, jala hau na ginanaanna i rampak ma dohot anakna i ditanom dung jolo dibuat ulu ni hau
naginanana i.
Dung mulak sian parbandaan (udean) martona ma raja i, songon on: "Molo marujung
ngolu ahu, songon hau na ginana i ma bahen hamuna manortor ahu, ai so adong be anakhu".
Hau naginanamuna i goarna "Sigale-gale", ai gale-gale ibana manortor. Ditingki i ma hamuna
mangan dohot minum, pasuda hamu ma sude artangku, ai nunga "purpur" ahu so maranak so
marboru. Papurpur hamu ma sapatangku marhite-hite namanortorhon sigale-gale. Ndang jadi ahu
tortoran ni jolma, jala arta nahutinggalhon pasuda hamu ma, ai tung na so jadi do teanon arti ni
halak na mate purpur, asa unang tubu jolma tu tano on songon ahu halak na purpur, ninna Rabat
Raja.
Disada tingki marujung ma muse ngolu ni Rahat Raja dipasaut natorop ma songon tonana i,
dibahen ma sigalegale manortori, jala dipasuda natorop artana ditingki hamamatena i. Mate ma
muse Rabat Bulu, pande na so hatudosan, jala jonok ma ditanom tu tanoman ni Rabat Raja. Hape
dilaon-laon ni ari tubu ma disi hau ristop, latong, sitorngom dohot sitaratullit. Dung hatiha i ma,
sude angka na purpur molo mate, ditortori ma dohot sigale-gale, jala arta ni na purpur i dipasuda
jolma natorop.
Ditingki na mananom badan ni Sigale-gale i rampak dohot bangke ni na purpur i, diboan ma
tu huta anggo ulu ni Sigale-gale, jala dipamasuk ma i tu jabu ni na purpur i. Ndang boi sian pintu ni
jabu masuk, alai sian toru ni bara do, dung jolo dibahen lubang hamasuhan tu jabu sian toru
bara. Sude natorop na dihuta i ingkon mangantuhi belek-belek, mangantuhi timba nasian bulu asa
muli begu jau, muli begu toba. Balok ma, balok ni uma, balohan ma balok ni hata, asa saut ma hata
ni natorop, muli begu jau, muli nang begu toba. Sai sorang ma Sipasindak panaili. sideak pangisi,
sitorop pinompar, penggeng laho matua.
Molo adong parsahitan na leleng, dibahen ma muse suman-suman ni Sigale-gale, ima
"parsili", na dibahen sian batang ni pisang. Lapatanna: singkat ni na marsahit i ma parsili, anggita
malum sahit na renge, asa muli begu lading unang sai marsahiti be. Parsili pasisihon bahen-bahenon
ni halak, asa mapultak tabu-tabuna, mulak tu ibana baenbaenanna. Songon i ma mula ni Sigale-gale
dohot parsili dituriturian ni halak Batak. Halak na purpur na jolo ditonga ni bangso Batak ndang
adong anina, ndang adong tudosanna, Ndang manjambari di adat, ndang be mangalehon toho tu
natorop, jala pantang situtu mangalehon pasu-pasu tu pamuruonna. Jadi molo halak na purpur
(ndang maranak, ndang marboru), sai soding do i sian natorop.
SI POGOS-POGOS

Molo didok pogos boi ma botoon parniahapanna, ai ha- hurangan ma i di sipanganon,


hahurangan di parabiton. Marsali pe halak na pogos maol dioloi halak, ai biar do roha ni na naeng
pasalihon, maon annon so boi dipaulak di pudian ni ari.
Goar si Pogos-Pogos boi do goar tulut, ala ni pogosna. Alai adong do hea binereng na
margoar "Raja Napogos", hape namora do ibana, ai gok artana manang sinamotna.
Turi-turian sipaboaon ni panurat, i ma sahalak na tingkos na pogos, alai na pantun
marpangalaho, burju marnatuatua, ' dihahologi donganna do ibana, atik pe pogos.
Di sada inganan adong do sada ripe, holan sada do anak- na, tampuk ni pusu-pusuna, urat ni
ate-atena, na margoar si Padot. Goar ni ama i, A ni Padot, tontu Nai Padot ma par- dihutana.
Maringanan do nasida di topi ni sada binanga, jala harangan do na humaliang binanga i. Ulaon ni A
ni Padot mambuat soban sian tombak, gabe digadis ma parbodarian- na. Ndang apala boi ladang di
humaliang bagas na i diula, ala marbatu tano i, huhut rahis deba. Jadi porsuk ma pangkilalaan
nasida manarihon parbodarianna. Marhais mar- tuduk do nasida, ai molo adong dapot soban sian
tombak, ba digadis ma, ipe asa boi mangalompa.
Ala ni pogos ni A ni Padot, atik pe nian padot ibana, di- goari halak ma anakna si Padot i "si
Pogos-Pogos". Nang pe si pogos-pogos dijou halak si Padot i, dialusi do, ai ro tu rohana, tingkos do
panjouon ni angka halak i, ai so dapot mangan hami.
Na burju do si Pogos-Pogos marnatoras, ai sai dihasiati do natorasna i unang loja, gabe
ibana ma marsoban songon manghasiati natorasna i.
Di sada tingki laho ma ibana marsoban tu tombak, alai na so sian panagamanna
patungaroman ma "Ompu ni Tombak" i (babiat), jala mabiar situtu ma ibana. Lam jonok ma soara
ni babiat i, dung i tompu ma tarida di jolo ni si Pogos-Pogos.
Didok si Pogos-Pogos ma tu babiat i: "Ompung na gogo, raja do ho di tombak on!"; pasiat
ma pangidoanhu, unang pangan ahu. Didok babiat i ma: nIse marsuru ho tu inganan on, jala boasa
barani ho ro tu tombak on so parmisi sian ahu?" Didok si Pogos-Pogos ma: "Tajom raut parnabung,
tu- majoman do siubeon, molo male". Na male do ahu ompung, mambuat soban asa adong gadison
ni dainang, laho manuhor parbodarian!".
Diultong si Pogos-Pogos ma hosana, ala ni biarna, aisai patungoromon do babiat i. Muli ma
ho tu hutam, nunga hu- tanda roham, na burju do hojala molo ro ho tu tombak on unang dok
goarhu, alai jou ma ahu "Ompung" manang "Nagogo", nina babiat i.
Dung mulak ibana, sahat tu jabu, pintor dipaboa do na masa i tu natorasna, gabe dijomput
natorasna ma parbue tuulu ni anakna i, didok ma: "pir ma tondim anak hasian, nunga mulak tondi tu
ruma". Dung hatiha i, mangula porlak ma ibana di rondang ni bulan, gabe disuan ma angka suan-
suanan na paro sipanganon.
Nunga lam balga pamatang ni si Pogos-Pogos, gumodang nama ibana mula-ulaon sian
natorasna. Lam tamba ma parbodarianna, ala gabe na niulana, jala lam torop ma donganna doli-doli
mandongani ibana. Bangkona ma i, molo di hajolmaon on, molo dung songon na dirgak, adong do
na manogu, alai molo unduk, godang manjomjomhon. Situnjang na jurguk, sitogu naung hehe,
songon i do godangan jolma. Di sada tingki hundul-hundul do ibana di sopo-sopo pangulaanna, ala
tung posi do pa- milngas ni mata ni ari tingki i. Songon palumbang hosana, laho ma ibana
mardalan-dalan tu topi ni binanga i, jala di- bege ibana ma sada soara ni tohuk na hansitan.
Dipamanat ma tu inganan haroro ni soara i, diida ma sada ulok mamargut tohuk i huhut laos diharat
tohuk i di pamanganna.
Marnida i si Pogos-Pogos didok ma tu ulok i: "rajanami, beha palua ma tohuk i, unang
pangan, ai nang pe dipangan ho i ndang gabe butong ho, ai met-met do tohuk i".
Alai didok ulok i ma: "dirim ma pature, masiula-ulaonna do, ai sian na sogot sahat tu hos ni
ari on, on do pe ahu dapotan, nang pe met-met tohuk on, nunga boi palumbang butuhangku",
panalom anturaparhu, bursik ho!.
dipahusor-husor si Pogos-Pogos ma hata ni ulok i, alai humalaput ma ibana mambuat parang
sian gontingna, disilbakhon ma sibuk-sibuk ni hae-haena, laos disampathon tu ulok i. Marnida i
ulok i pintor hatop ma manangkup sibuk-sibuk i, ai nunga tung tangkas umbalga i sian tohuk i.
Dipalua ma tohuk i, jala dipangan ma sibuk-sibuk ni hae-hae ni si Pogos-Pogos i. Dihilhil si Pogos-
Pogos ma duhut-duhut sirimpur laos didalhophon tu hae-haena na mabugang i.
Ndang sadia leleng na masa on, sar ma barita, pur ma alu-alu, madabu tintin homitan niboru
ni Raja na di huta i tu jongguran ni binanga. Tingki martapian boru ni raja i, dibuat tintin isian
tanganna, hape laos madabu tu jongguran. Mulak ma boru ni Raja i tu jabuna, dipaboa ma tu
natorasna, naung madabu tu jongguran tintin homitan i.
Sai marsak ma boru ni raja i, arian dohot borngin huhut tumatangis, ala mago tintin hasoloan
ni rohana i. Lam tamba ari, lam rr arniang ma boru ni raja i, pola sai ro tu nipina sogon na nona, ala
parmago ni tintin homitan i. Mamereng boruna i naung lam marniang, marhusori ma roha ni raja i,
songon dia dalan paulakhon tintin homitan naung mago i. Manghatai ma raja i dohot na bisuk ni
luat i, aha sipatupaon, gabe satolop ma nasida mambahen tingting tu ganup huta na di luat i
mandok: "manang ise doli-doli na boi mambuat, manang mangungkor tintin homitan buri ni raja,
jala dipasahat tu tangan ni boru ni raja i, imana ma saut gabe hela ni raja i". Dituptup ma sada
tingki, asa pungu angka doli-doli parhonong, jala diungkor ma tintin i, hape laos so dapot.
Dibege si Pogos-Pogos do nian tingting i, alai ditanda do dirina halak na pogos, gabe ndang
dohot ibana rampak dohot na torop i. Di ari partuptupan pangungkoran ni tintin ni boru ni raja i,
hundul-hundul do si Pogos-Pogos di sopo- sopona. Hape di naso pamotoanna, ro ma sada tohuk
mangangkat tu lambungna. Didok tohuk i ma tu si Pogos- Pogos: "Beta ma rajanami mangungkor
tintin homitan ni boruni raja i, ahu pe laho tu bagasan jongguran i, hubuat pe tintin homitan i, dung i
hulehon pe tuho rajanami".
Umbege i las ma roha ni si Pogos-Pogos, laho ma ibana rampak dohot tohuk i, ai tohuk na
pinaluana sian baba ni ulok i do na ro tu ibana. Sahat ma nasida tu binanga i, godang dope
painondur, alai anggo angka doli-doli pangungkor i nunga mulak, ala naung loja huhut maila.
Mangungkor ma tohuk i, laos mangungkor ma si Pogos- Pogos. Dung dapot ni tohuk i tintin
homitan i, dilehon ma tu si Pogos-Pogos di bagasan aek i, didok ma mauliate tu tohuk i. Mullop ma
si Pogos-Pogos, diboan ma tintin homitan ni boruni raja i, dung i dipasahat ma tu boru ni raja i.
Mansai las ma roha ni boru ni raja i, ala naung dapot si Pogos-Pogos tintin hasiholan ni
rohana i. Malum ma sahitna, jala montok ma arsakna. Las ma roha ni raja i, diontang ma isi ni luat i
mambahen sada pesta, jala torop do na ro di ari binuhulna i. Di tingki pesta i, dipasaut ma si Pogos-
Pogos gabe helana, marlas ni roha ma nang natorop, ala ni na masa i.
Pangarimpunan ni turi-turian on, i ma: Sai dapotan angka ha uli do halak na burju marnatua-
tua, jala na burju mar- pangalaho sai dihasiholi jolma do i. Na olo mangurupi halak, sai dapotan na
uli do i di sada tingki na so sian pamotoanna.

Anda mungkin juga menyukai