Anda di halaman 1dari 226

TONGTONG MA DI BAGASAN

HOLONG NI ROHA
NI DEBATA
ˇ Songon dia do patuduhon na
marsitutu hita mangkaholongi
Jahowa?
ˇ Andigan do boi taihuthon
panggora ni rohanta?
ˇ Aha do na tarida taringot hita
sian aleale na tapillit?
ˇ Boasa parangenta tu na mar-
huaso mangkorhon tu pingkiran
ni Debata taringot hita?
ˇ Boasa denggan mangihuthon
aturan ni Debata?
ˇ Songon dia do asa tahilala las
ni roha sian parkarejoanta?
ˇ Songon dia do asa boi taoloi
aturan ni Jahowa?

s
161201
lv-BT
TONGTONG MA DI BAGASAN
HOLONG NI ROHA
NI DEBATA
BUKU ON AMPUNA NI

Photo Credits: ˛ Page 14: ˘ COMSTOCK Images/age fotostock


˛ Page 134: Mixa/age fotostock ˛ Page 201: ˘ bilderlounge/Tips RF/age fotostock

Buku on ndang margarar. Alai dipatupa sian sumbangan sukarela


na diparade tu ulaon marsiajar Bibel di liat portibi on.
Laho mangalehon sumbangan, ida ma www.jw.org/bbc.

Molo ndang dipaboa goar ni Bibel na asing,


sude ayat na adong di buku on dibuat sian Bibel.
“Keep Yourselves in God’s Love”
Cetakan November 2016
Batak (Toba) (lv-BT)
˘ 2015
Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
Na Dipabinsar ni
Saksi-Saksi Yehuwa Indonesia
Jakarta, Indonesia
Made in Japan
Dibahen di Jepang
DAFTAR ISI

PASAL HALAMAN

1. On do Holong ni Roha tu Debata 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 5

2. Songon dia do asa Tongtong Ias Panggora ni Rohanta? 9 9 14

3. Haholongi ma Halak na Dihaholongi Debata 9 9 9 9 9 9 9 9 9 25

4. Boasa Ingkon Unduk tu na Marhuaso? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 36

5. Songon dia do asa Unang Mangihuthon Portibi On? 9 9 9 50

6. Songon dia Mamillit Hiburan na Denggan 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 62

7. Diargai Hamu do Hangoluan? 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 74

8. Debata Mangkaholongi Halak na Ias 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 86

9. Pasiding ma Parmainanon 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 97

10. Pardongansaripeon i ma Silehonlehon sian Debata 9 9 9 9 110

11. Pardongansaripeon na Sangap 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 121

12. Hatahon ma na Denggan 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 133

13. Angka Ari Raya na so Dihalomohon Debata 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 144

14. Jujur ma di Sude Ulaon 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 160

15. Hilala ma Las ni Roha sian Sude Ulaonmuna 9 9 9 9 9 9 9 9 9 171

16. Alo ma Sibolis dohot Angka Joratna 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 183

17. Pauliuli Diri di Atas ni Haporseaon na Badia Situtu 9 9 9 9 196

Lampiran 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 206
Angka Dongan na Mangkaholongi Jahowa,
Jesus mandok, ”Tandaonmuna ma na sintong i, jala pa-
luaon ni na sintong i ma hamu.” (Johannes 8:32) Dame do
pangkilalaan mambege hata on! Boi taantusi hasintongan
saonari, nang pe ”di angka tingki parpudi” on godang hatora-
ngan na so sintong. (2 Timoteus 3:1) Diingot hamu do
nandigan hamu parjolo sahali mananda hasintongan? Man-
sai las do roha di tingki i!
Taboto do, na ringkot marparbinotoan na denggan taringot
hasintongan jala paboahon i tu na asing. Alai, ingkon tapa-
hombar do parangenta tu na tarsurat di Bibel. Alani i, porlu
do hita tongtong di bagasan holong ni roha ni Debata. Aha
do na porlu taulahon? Alusna, boi ma taida sian hata ni Je-
sus tu angka apostelna, na mandok, ”Radoti hamu ma angka
patikku; i ma dalanna, asa mian hamu di bagasan holong ni
rohangku: Songon Ahu pe na mangaradoti angka patik ni Da-
mang, gabe mian di bagasan holong ni rohana.”—Johannes
15:10.
Ala tongtong do Jesus mangaradoti angka patik na sian
Jahowa, boi ma ibana tongtong di bagasan holong ni roha ni
Debata. Songon i ma nang hita. Ingkon taulahon do hasinto-
ngan di parngoluonta siganup ari, asa boi hita tongtong di
bagasan holong ni roha ni Debata. Di borngin andorang so
mate Jesus, didok ibana do, ”Molo diboto hamu i, martua ma
hamu mangulahonsa!”—Johannes 13:17.
Hirim do rohanami, buku on boi mangurupi hamu asa
mangulahon hasintongan ganup ari jala tongtong ”di baga-
san holong ni roha ni Debata! . . . asa sahat hamu tu
hangoluan salelenglelengna”.—Judas 21.
Punguan na Mangaradoti Organisasi
Sitindangi Ni Jahowa
PASAL 1

On do Holong ni Roha
tu Debata
”Ai on do holong ni roha di Debata; molo
taradoti patikna. Ndada na dokdok patikna i.”
—1 JOHANNES 5:3.

TAHAHOLONGI do Debata? Molo nunga tardidi hita


gabe sahalak Sitindangi Ni Jahowa, tontu dohononta
ma huhaholongi do Debata. Jala ingkon songon i ma
nian! Tutu tama do hita mangkaholongi Jahowa. Hi-
norhon ni holong ni Debata tu hita, mambahen ro-
hanta taronjar mangkaholongi Ibana. Bibel mandok so-
ngon on, ”Marroha holong ma hita, ala Ibana jumolo
mangkaholongi hita!”—1 Johannes 4:19.
2 Parjolo do Jahowa patuduhon holongNa tu hita.

Dilehon do tu hita inganan na uli i ma tano on. Dipa-


rade do na porlu di parngoluonta. (Mateus 5:43-48)
Na rumingkot muse, disarihon do partondionta. Dile-
hon do tu hita Bibel. Ditogihon do hita asa marta-
ngiang tu Ibana, dipapos do rohanta na tangiho-
nonNa tangiangta jala lehononNa tondi parbadia laho
mangurupi hita. (Psalmen 65:3; Lukas 11:13) Na ru-
mingkot sian saluhutna, dilehon do anakNa bahen to-
busan laho paluahon hita sian dosa dohot hamatean.
Balga situtu do holong ni roha ni Debata tu hita!—Jaha
Johannes 3:16; Rom 5:8.
1, 2. Alani aha do umbahen na taronjar rohanta mangkaholongi
Jahowa?

5
Molo talehon dirinta
tu Jahowa jala tardidi,
on patuduhon
pangoloionta
tu Debata

3 Lomo do roha ni Jahowa, asa mandapot laba sale-


lengna hita sian holongNa. Olo do hita manjang-
kon holongNa i manang na ndang, hita sandiri do
na manontuhon. Hata ni Debata manjujui hita, ”Ra-
moti hamu ma dirimuna di bagasan holong ni roha di
Debata . . . asa sahat hamu tu hangoluan salelengna.”
(Judas 21) Hata na mandok ”ramoti hamu ma dirimu-
na”, patuduhon ingkon adong do na taulahon jala ing-
kon tangkas do tapatuduhon na tajangkon holongNa i,
3. (a) Aha do na ingkon taulahon asa boi taramoti dirinta di bagasan
holong ni roha ni Debata? (b) Aha do sungkunsungkun na ringkot
tarimangi jala didia tadapot alusna?
On do Holong ni Roha tu Debata 7

asa tongtong hita di bagasan holong ni roha ni Deba-


ta. Alani i, adong sungkunsungkun na ringkot tarima-
ngi: Songon dia do ahu patuduhon holong tu Debata?
Alusna boi taida di surat ni apostel Johannes na man-
dok, ”Ai on do holong ni roha di Debata; molo tara-
doti patikna. Ndada na dokdok patikna i.” (1 Johannes
5:3) Denggan do molo taboto lapatan ni hata on. Lomo
do rohanta patuduhon na holong situtu rohanta tu
Debata.
ON DO HOLONG NI
ROHA TU DEBATA
4 Aha do na adong di pingkiran ni apostel Johannes

tingki manurathon, ”Holong ni roha di Debata”? Lapa-


tan ni hata on, ndang holong ni Debata tu hita, alai ho-
longta tu Ibana do. Taingot do nandigan mulai tahaho-
longi Jahowa?
5 Taingot ma muse, parjolo sahali taboto hasintongan

taringot Jahowa dohot sangkapNa dung i gabe marha-


porseaon ma hita. Taboto ma, nang pe naung mardosa
hita, dilehon Jahowa do dalan marhite Kristus asa boi
hita malua sian dosa jala mandapot hangoluan sale-
lengna. (Mateus 20:28; Rom 5:12, 18) Taargai ma pang-
hongkop ni Jahowa tu hita, dilehon anakNa bahen to-
busan tu hita. Alani i, tubu ma holong ni rohanta tu
Ibana ala naung dipatuduhon holongNa tu hita.—Jaha
1 Johannes 4:9, 10.
6 Holong ni rohanta tu Jahowa ndang holan

pangkilalaan sambing, ndang sae holan mandok,


4, 5. (a) Aha do lapatan ni hata na mandok ”holong ni roha di
Debata”? (b) Songon dia do mulana hita mangkaholongi Debata?
6. Songon dia do patuduhon holong tu Jahowa jala aha do na ing-
kon taulahon?
8 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

”Huhaholongi do Jahowa”. Alai, songon haporseaon,


holongta tu Jahowa ingkon tarida sian parniulaon.
(Jakobus 2:26) Molo tahaholongi sasahalak, tabahen
ma aha na pasonangkon rohana. Songon i ma molo ta-
haholongi Jahowa, ulahononta do lomo ni rohaNa
di parngoluonta. Nunga tardidi hamu gabe Sitindangi
Ni Jahowa? Molo nunga, tontu alani holongmuna do
tu Jahowa, umbahen taronjar rohamu mangulahon i.
(Jaha Rom 14:7, 8.) Asa boi tagohi janjinta tu Jahowa,
taparrohahon ma muse aha na sinurat ni apostel
Johannes.
”TARADOTI PATIKNA”
7Apostel Johannes patorangkon lapatan ni mang-
kaholongi Debata, i ma molo ”taradoti patikna”.
Angka aha do patik ni Debata? Marhite Bibel, di-
paboa Jahowa do angka patikNa tu hita. Umpa-
mana, diorai do hita mangulahon parmainanon,
mabuk, manomba ganaganaan, manangko dohot mar-
gabus. (1 Korint 5:11; 6:18; 10:14; Epesus 4:28; Kolosse
3:9) Mangulahon patik ni Debata lapatanna, ingkon
tapahombar do parniulaonta siganup ari tu aturan ni
Bibel.
8 Alai, laho pasonangkon roha ni Jahowa ndang ho-

lan patik na tarsurat i taulahon. Ndang diatur Jahowa


sude aha na ingkon taulahon di parngoluonta siganup
ari. Godang do angka situasi na masa di parngoluonta
na so disurat di Bibel. Alani i, songon dia do asa tabo-
to laho pasonangkon roha ni Jahowa? Tangkas do dipa-
7. Paboa ma pigapiga patik ni Debata jala songon dia laho mangu-
lahon angka patikNa i?
8, 9. Songon dia do asa taboto aha na dihalomohon Jahowa nang
pe ndang disurat di Bibel? Bahen ma tudosan.
On do Holong ni Roha tu Debata 9

boa di Bibel lomo ni roha dohot pingkiran ni Deba-


ta. Molo taparsiajari Bibel, taboto ma lomo ni roha ni
Debata dohot na so dihalomohon rohaNa. (Jaha Psal-
men 97:10; Poda 6:16-19) Taantusi ma muse parange
dohot parniulaon na dihalomohon rohaNa. Molo nu-
nga taboto parange dohot ulaon ni Jahowa, mura ma
hita maniru jala mangihuthon Ibana di parngoluonta.
Alani i, boi do taboto ”manang dia lomo ni roha ni Tu-
han i” di parngoluonta nang pe ndang disurat di Bibel.
—Epesus 5:17.
9 Ndang adong disurathon di Bibel na so boi hita

manonton film na so hasea manang manonton film


kekerasan. Alai, ingkon bahenon ni Debata do pa-
tik mangorai hita mangulahon i? Boi do taboto ndang
lomo roha ni Jahowa mangida sisongon i. Bibel paboa-
hon tu hita, ”Dihasogohon [Jahowa] do halak siulahon
hakejamon.” (Psalmen 11:5, Bibel siganup ari) Dipaboa
Bibel do muse, ”Uhumon ni Debata do angka parma-
inan dohot pangalangkup.” (Heber 13:4) Molo deng-
gan tarimangi hata na tarsurat di Bibel boi do taantusi
lomo ni roha ni Debata. Alani i, unang ma tatonton hi-
buran na dihasogohon Debata. Las do roha ni Jahowa
molo tapasiding hiburan na so hasea, na dihalomohon
portibi on.1
10 Aha do siala na rumingkot umbahen na tao-

loi patik ni Debata? Boasa ingkon tatiru Debata di


parngoluon siganup ari? Ndang holan alani pang-
korhon na roa tu parngoluon manang asa malua
1 Ida ma di Pasal 6 sian buku on na mangulas taringot songon dia
mamillit hiburan na denggan.

10, 11. Boasa taoloi Jahowa jala pangoloion na songon dia do taba-
hen tu Ibana?
10 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

sian rimas ni Debata, umbahen na olo hita mangula-


hon i. (Galatia 6:7) Alai, tabahen ma pangoloionta gabe
sada dalan laho patuduhon holong tu Debata. Songon
dakdanak, lomo do rohana mambahen las roha ni ba-
pana, songon i ma nang hita tu Jahowa. (Psalmen 5:13)
Ala Jahowa do Ama di hita, tahaholongi ma Ibana.
Dame ma pangkilalaanta ala nunga taulahon lomo ni
rohaNa.—Poda 12:2.
11 Ndang ala na so tarjua manang mangharing-

kothon diri umbahen na taoloi Debata.1 Taulahon


lomo ni roha ni Debata, ndang holan ala lomo ro-
hanta manang ala na mura mangulahon i. Alai, so-
ngon na didok di Bibel, ”Gabe pangoloi hamu nuaeng
sian nasa rohamuna.” (Rom 6:17) Tatiru ma panurat ni
buku Psalmen na mandok, ”Di pangoloion di paren-
taM jumpang ahu do las ni roha, ai huhaholongi
do i.” (Psalmen 119:47, Bibel siganup ari) Lomo rohanta
mangoloi Jahowa. Tangkas do taboto, tama do Jahowa
oloanta, ala i do na pinangidoNa sian hita. (5 Musa
13:1) Las do rohanta molo didok Jahowa tu hita so-
ngon na nidokNa tu si Noak. Ala marsihohot si Noak tu
Jahowa, disurat ma taringot ibana di Bibel. Bibel man-
dok, ”Dung i dibahen si Noak ma sude, songon na tino-
nahon ni Debata tu ibana, songon i dibahen.”—1 Musa
6:22.
12 Songon dia do pangkilalaan ni Jahowa molo ta-

oloi Ibana sian ias ni rohanta? Bibel paboahon, las ma


roha ni Jahowa molo taoloi Ibana. (Poda 27:11) Tutu do
1 Surusuruan na jahat pe mangoloi do nang pe ndang sian ias ni
rohana. Tingki disuru Jesus ruar angka begu sian sahalak na siarsia-
ran, ruar do angka begu i nang pe ala na tarpaksa.—Markus 1:27;
5:7-13.

12. Aha do na porlu taulahon asa las roha ni Jahowa?


On do Holong ni Roha tu Debata 11

boi las roha ni Jahowa molo taulahon lomo ni rohaNa?


Tutu! Dilehon Jahowa do tu hita hak laho manontuhon
aha na laho tapillit. Alani i, boi do hita mamillit laho
mangoloi Ibana manang ndang. (5 Musa 30:15, 16, 19,
20) Alai, las ma roha ni Jahowa molo tapillit mangoloi
Ibana sian ias ni rohanta jala alani holongta tu Ibana.
(Poda 11:20) Molo tabahen songon i, nunga tapillit be
hangoluan na dumenggan.
”NDADA NA
DOKDOK PATIKNA I”
13 Dipaboa apostel Johannes tu hita taringot patik

ni Jahowa na mambahen dame rohanta, i ma ”nda-


da na dokdok patikna i”. Hata Junani na diterjema-
hon ”dokdok” na disurat di 1 Johannes 5:3 lapatan-
na ”borat”.1 Ndang na pagodangku na pinangido ni
Jahowa sian hita umbahen na maol taulahon. Ndang
na dokdok patikNa i taulahon, nang pe hita jolma na
mardosa.
14 Songon sada tudosan. Adong donganmu na pin-

da jabu jala godang barangna laho diboan. Adong


do na boi diboan sahalak, alai adong na ingkon di-
boan dua halak. Suruonna do hamu mamboan barang
na borat, na so boi tarboan ni sahalak? Tontu ndang
suruonna. Ndang lomo rohana hamu gabe marsa-
hit ala mamboan barang na paborathu. Suang songon
1 Di Mateus 23:4 hata on dipangke manggombarhon ”boban ang-
ka na dokdok”, i ma angka aturan manang tradisi na dibahen ni ha-
lak Parise na gabe boban tu torop halak. Hata na sarupa di Ulaon ni
Apostel 20:29, 30, Bibel siganup ari, dibahen gabe ”na jahat” na pa-
tuduhon ”barita na so sintong” na dihatahon ni halak na dipabali
sian huria laho mangaliluhon pingkiran ni jolma.

13, 14. Boasa boi dohononta ndang dokdok patik ni Debata jala so-
ngon dia on tapatudos?
12 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

i ma Debata, ndang dipangido Ibana hita mangulahon


ulaon na so tolap taulahon. (5 Musa 30:11-14) Diboto
Jahowa do hagaleonta ala ”diingot do orbuk hita”.
—Psalmen 103:14.
15 Angka patik ni Jahowa ndang gabe boban

tu hita, alai sasintongna parohon laba. (Jaha Je-


saya 48:17.) Alani i, didok si Musa tu halak Isra-
el, ’Umbahen ditonahon Jahowa uju i tu hami ulaho-
nonnami sude angka uhumon, marhabiaran tu Jahowa,
Debatanami, asa marhasonangan hami ganup ari
jala tongtong hami pangoluonna, songon na andar
sadarion.’ (5 Musa 6:24) Tingki dilehon Jahowa patik-
Na, pos do rohanta naung diboto Jahowa na marla-
ba i salelengna tu hita. Jala ingkon songon i ma
nian, boasa? Ala Debata Jahowa, Debata na marbisuk.
(Rom 11:33) Alani i, diboto do aha na dumenggan tu
hita. Ai Debata parholong do Jahowa. (1 Johannes 4:8)
Holong do na mangonjar roha ni Debata mangula-
hon sude ulaonNa. Tarida ma on sian hata dohot ulaon-
Na tu hita.
16 Antong mura do laho mangoloi Jahowa? Ndang

mura. Alana ”di bagasan hajahaton do nasa porti-


bi on”. (1 Johannes 5:19) Alani i, ingkon girgir do
hita mangalo portibi na jahat on. Jala ingkon mar-
situtu do hita tongtong mangalo hagaleonta na jotjot
mambahen hita ndang mangoloi patik ni Debata. (Rom
7:21-25) Alai, boi do tapatuduhon holongta tu Deba-
ta. Dipasupasu Jahowa do halak na patuduhon holong
dohot pangoloion tu Ibana. Dilehon do tondi parbadia
”tu angka na mangoloi Ibana”. (Ulaon ni Apostel 5:32)
15. Boasa pos rohanta tu angka patik ni Jahowa?
16. Nang pe hita mangolu di portibi na jahat on jala ingkon mangalo
hagaleonta, boasa hita boi tongtong mangoloi Debata?
On do Holong ni Roha tu Debata 13

Jala tondi parbadia parohon parbue di parngoluonta,


i ma pangalaho na denggan na mangurupi hita asa boi
mangoloi Debata.—Galatia 5:22, 23.
17 Di buku on, taulas ma angka prinsip, aturan do-

hot tudutudu ni Jahowa taringot tu lomo ni rohaNa.


Huhut mangulahon i, taingot ma Jahowa ndang ma-
maksa hita mangoloi angka patik dohot prinsipNa.
Alai, dihalomohon rohaNa do asa taoloi Ibana sian
ias ni rohanta. Ingot ma, lomo do roha ni Jahowa asa
denggan parngoluonta saonari jala boi mangolu sale-
lengna di ari na naeng ro. Jala tabahen ma pangoloion-
ta tu Jahowa gabe dalan laho patuduhon holongta tu
Ibana.
18 Dilehon Jahowa do tu hita panggora ni roha asa

boi mangurupi hita mamboto na sintong dohot na sala.


Alai, ingkon talatik do panggora ni rohanta asa boi
manogunogu hita, songon na laho taulas di pasal na
mangihut.
17, 18. (a) Aha do na laho taulas di buku on jala aha do na porlu
taingot? (b) Aha ma na laho taulas di pasal na mangihut?

SONGON DIA DO ALUSMUNA?


ˇ Pangoloion na songon dia do na dipangido
Jahowa sian hita jala boasa on marlaba
tu hita?—5 Musa 5:28-33.
ˇ Sadia ringkot do pangoloionta tu Jahowa?
—1 Samuel 15:22, 23.
ˇ Aha do na boi taparsiajari sian pangoloion
ni Jesus tu Debata?—Johannes 8:29.
ˇ Boasa tama hita mangoloi Jahowa?
—Pangungkapon 4:11.
PASAL 2

Songon dia do Asa Tongtong


Ias Panggora ni Rohanta?
”Ulahon hamu ma i marhite . . . panggora ni roha
na ias.”—1 PETRUS 3:16, Bibel siganup ari.

TINGKI parlaut mamboan kapal jala pilot mamboan pe-


sawat, aha do dipangke nasida laho patuduhon dalan
molo ndang adong peralatan na maju? Ingkon adong do
kompas asa boi botoon ni nasida na tinujuna.
2 Kompas, i ma sada alat na metmet na boi patu-

duhon dalan na tinuju. Molo dipangke kompas rap do-


hot peta, boi do i mangurupi hita asa unang lilu ting-
ki di pardalanan. Kompas boi do dipatudos tu panggora
ni roha na dilehon Jahowa tu hita. (Jakobus 1:17) Molo
ndang adong panggora ni roha boi do hita lilu di parngo-
luon. Alai, molo denggan do tapangke panggora ni roha
boi do mangurupi hita asa sai mangulahon na denggan.
1, 2. Boasa ringkot kompas dipangke pigapiga halak jala boasa kom-
pas boi dipatudos tu panggora ni roha?
Songon dia do Asa Tongtong Ias Panggora ni Rohanta? 15

Saonari, taparsiajari ma aha do panggora ni roha jala


songon dia mangurupi hita. Dungkon i, taparsiajari ma
muse: (1) Aha do na ingkon taulahon asa ias panggora
ni roha, (2) Boasa ingkon tajaga panggora ni roha ni do-
ngan jala (3) Aha do laba ni panggora ni roha na ias.
AHA DO PANGGORA NI ROHA
JALA SONGON DIA MANGURUPI HITA
3 Hata Junani ni ”panggora ni roha”, i ma ”parbino-

toan, manang pangantusion naung suan hian di rohan-


ta”. Disuanhon Debata do pangantusion tu rohanta asa
boi taboto manang tatanda dirinta. Panggora ni roha on,
songon sahalak panguhum na manguhumi manang ma-
mareso parange dohot parniulaonta. Panggora ni roha
boi mangurupi hita mamillit mangulahon na denggan
manang paingothon hita laho pasidingkon ulaon na
sala. Panggora ni rohanta boi do mambahen dame pang-
kilalaanta molo taulahon na denggan manang gabe bu-
sisaon ala mangulahon na so denggan.
4 Dilehon Jahowa do panggora ni roha tu si Adam do-

hot tu si Hawa tingki ditompa nasida. Boi do taboto


na adong panggora ni roha nasida, i ma tingki mabiar
manang maila nasida dung mangulahon dosa. (1 Musa
3:7, 8) Diboto si Adam dohot si Hawa do na sala parni-
ulaonna i. Alai, dituntun nasida do mangalaosi patik ni
Debata. Nasida sandiri do na mamillit ndang mangoloi
Debata. Alani i, ndang adong be pangkirimon tu nasida.
5 Ndang songon si Adam dohot si Hawa, adong do

jolma na so tipak manangihon panggora ni rohana.


3. Di hata Junani, aha do lapatan ni hata ”panggora ni roha”? Jala
songon dia do i boi mangurupi hita?
4, 5. (a) Sian dia do taboto na adong panggora ni roha ni si Adam
dohot si Hawa jala aha do pangkorhonna tu nasida ala dilaosi patik
ni Debata? (b) Aha do pangkorhon ni panggora ni roha tu naposo ni
Debata najolo? Bahen ma tudosan.
16 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

Umpamana, si Job mandok, ”Sai marsitiopan do ahu


di hatigoranku, jala ndang paluaonku; ndang pola mar-
lobok taroktokku taringot tu ariaringku nanggo sada.”1
(Job 27:6) Ditangihon si Job do panggora ni rohana,
laos i do na manogunogu ibana laho manontuhon siu-
lahononna. Alani i, boi ma didok si Job ias do panggo-
ra ni rohana jala dame pangkilalaanna. Ndang songon
si Job, ”mallobuk ma taroktok ni si Daud” tingki ndang
sangap dibahen ibana raja na miniahan ni Jahowa.
(1 Samuel 24:6) Panggora ni roha ni si Daud manguru-
pi ibana asa unang mangulahon ulaon na sala tu ari na
naeng ro.
6 Holan tu naposoNa do dilehon Jahowa panggora ni

roha on? Alusna, boi taida sian hata ni apostel Pau-


lus na mandok, ”Ai diulahon angka sipelebegu sian di-
rina do na pinangido ni patik i, atik pe so adong patik
ni nasida, asa gabe nasida sandiri ma songon patik di na-
sida, angka na so marpatik hian. Sian i ma tarida paboa
naung tarsurat ulaon patik i di bagasan rohanasida, laos
mangkatindangkon do panggora ni rohanasida, angkup
ni pingkiran ni rohanasida, angka na masisolsolan nang
masiondian pe.” (Rom 2:14, 15) Sian on boi ma taboto,
jolma na so mananda patik ni Jahowa pe taronjar do ro-
hana laho mangulahon na dihalomohon ni Debata.
7 Alai, boi do sala panggora ni roha. Boasa? Songon

kompas, boi do sala tudutuduna molo dipeakhon jonok


tu bosi. Jala molo ndang mamangke peta ndang marla-
1 Ndang adong tarsurat di angka Buku Heber (padan na robi) hata
”panggora ni roha”. Alai, boi do tangkas tarida adong panggora ni
roha sian pigapiga tudosan na adong dison. Hata ”taroktok” patudu-
hon adong panggora ni roha. Di angka Buku Junani Kristen (padan
na imbaru) hata ”panggora ni roha” disurat lobi sian tolupulu hali.

6. Sian dia do taboto panggora ni roha i dilehon tu sude jolma?


7. Boasa panggora ni roha i boi sala?
Songon dia do Asa Tongtong Ias Panggora ni Rohanta? 17

patan be kompas i. Songon i ma, panggora ni roha boi


do sala alani giot ni roha na so sintong. Jala ndang boi
hita mamboto na sintong manang na sala molo panggo-
ra ni rohanta ndang mangihuthon Hata ni Debata. Asa
boi denggan panggora ni rohanta, porlu do panoguno-
guon sian tondi parbadia. Si Paulus manurat, ”Na sin-
tong do hatangkon marhitehite Kristus . . . dihatindang-
kon rohangku huhut marhitehite Tondi Parbadia.” (Rom
9:1) Alai, songon dia do asa mangihuthon tondi parbadia
panggora ni rohanta? Porlu dilatik.
SONGON DIA MANGALATIK
PANGGORA NI ROHA?
8 Songon dia do panggora ni roha mangurupi hita

mangulahon na sintong? Adong do halak na mangihut-


hon rohana sambing tingki mangulahon sada ulaon.
Dung i, didok nasida ”ndang pola ganggu panggora ni
rohangku”. Alai, boi do sala panggora ni roha ala dirajai
hagiot na adong di roha. Bibel mandok, ”Tung na ang-
kal situtu do roha ni jolma, jala na ganggu, tung ise ma
na tuk mandodoisa?” (Jeremia 17:9) Alani i, unang ta-
paloas hagiot ni rohanta laho manontuhon siulahonon-
ta. Ingkon jumolo ma tarimangi aha do lomo ni roha ni
Jahowa.1
1 Bibel patuduhon, ndang holan panggora ni roha na ias na porlu
di halak Kristen. Umpamana, si Paulus mandok, ”Ai ndang adong sa-
langku, anggo na huboto; alai ndada pintor ahu hinorhon ni i. Tu-
han i do manguhumi ahu.” (1 Korint 4:4) Halak na parohon hasu-
saan tu halak Kristen najolo songon si Paulus, boi do ias panggora ni
rohana ala dirimpu ulaon nasida i dihalomohon Debata. Alani i, ring-
kot do di hita panggora ni roha na ias di jolo ni Debata.—Ulaon ni
Apostel 23:1; 2 Timoteus 1:3.

8. (a) Songon dia do hagiot ni rohanta mampangkorhon tu pang-


gora ni roha, alani i aha do na rumingkot tapingkiri tingki mamillit
siulahononta? (b) Boasa ndang sae holan panggora ni roha na ias di
halak Kristen? (Ida ma surat na di toru.)
18 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

Molo tapillit ulaonta mangihuthon panggora ni


9

roha na tarlatik, on boi mangurupi hita mamillit ma-


ngulahon lomo ni roha ni Debata, ndang lomo ni rohan-
ta sandiri. Taida ma sada tudosan. Marhak do Gubernur
Nehemia manjalo pajak sian halak na maringanan di
Jerusalem. Alai, ndang diulahon ibana i. Boasa? Molo
diulahon i, dos ma ibana songon na parohon hasusaan
tu bangso ni Debata. Didok ibana, ”Anggo ahu ndang
songon i hubahen, ala ni biar mida Debata.” (Nehemia
5:15) Biar mida Debata lapatanna, hita mabiar mangula-
hon ulaon na sala na mambahen hansit roha ni De-
bata. Pangkilalaan sisongon on, boi mangonjar rohan-
ta asa mangihuthon Hata ni Debata tingki mangulahon
siulaonta.
10 Taringot siinumon na maralkohol songon tuak, olo

do sipata ingkon tapillit inumonta manang ndang, ting-


ki diparade di sada ulaon. Porlu tasungkun dirinta, ’Dia
do prinsip ni Bibel na ingkon huihuthon?’ Bibel ndang
mangorai hita manginum na maralkohol. Gariada, boi
do anggur manang tuak mambahen las roha ni jolma.
(Psalmen 104:14, 15) Alai, tangkas do dipaboa di Bibel
unang ma hita mabuk ala manginum na maralkohol.
(Lukas 21:34; Rom 13:13) Di Bibel, dipatudos do parma-
buk tu halak na mangulahon parmainanon dohot pa-
ngalangkup.1—1 Korint 6:9, 10.
11 Boi do denggan panggora ni roha ni halak Kris-

1 Godang dokter mandok, halak naung hatagian tu siinumon na


maralkohol ndang boi be manginum na maralkohol nang pe holan
”saotik”.

9. Aha do lapatanna biar mida Debata jala songon dia i mangkor-


hon tu panggora ni rohanta?
10, 11. Dia do prinsip ni Bibel na ingkon taingot taringot mangi-
num na maralkohol jala songon dia do bahenonta asa diurupi Debata
hita mangulahon prinsip i?
Songon dia do Asa Tongtong Ias Panggora ni Rohanta? 19

ten molo diihuthon prinsip ni Bibel. Alani i, molo lomo


rohanta manginum na maralkohol di sada ulaon, por-
lu tasungkun dirinta; ’Ulaon na songon dia do on?
Boi do ulaon on gabe pesta pora? Lomo hian do ro-
hangku manginum na maralkohol jala ingkon minum
do ahu asa barani mangkatai? Boi do huorom diring-
ku taringot sadia godang na ingkon huinum?’ Deng-
gan ma tarimangi prinsip ni Bibel dohot sungkunsung-
kun i jala martangiang ma hita mangido panogunoguon
sian Jahowa. (Jaha Psalmen 139:23, 24.) Molo taula-
hon on, tapaloas ma Jahowa manogunogu hita mar-
hite tondi parbadia. Jala, boi ma talatik panggora
ni rohanta asa mangihuthon angka prinsip ni Bibel. Alai,
adong do muse na ringkot tapingkirhon andorang so
mangulahon i.
BOASA INGKON TASARIHON
PANGGORA NI ROHA NI DONGAN?
12 Olo do sipata sungkunsungkun rohanta, boasa boi

marasingasing panggora ni roha ni jolma. Adong


do na lomo rohana mangulahon sadasada hasoma-
lan, alai di roha ni dongan na asing sala do haso-
malan i. Umpamana, taringot manginum na maral-
kohol. Adong do na olo manginum otik siinumon na
maralkohol tingki rap dohot angka dongan, alai sada ha-
somalan na sala do on di roha ni dongan na asing.
Boasa boi masa i jala aha do na taulahon tingki masa si-
songon on?
13 Adong do na mambahen marasingasing panggora ni

roha ni halak. Olo do alani hasomalan di tingki naung


salpu. Umpamana, adong do halak na maol manading-
kon hasomalan manginum siinumon na maralkohol.
12, 13. Boasa marasingasing panggora ni roha ni halak Kristen jala
songon dia do bahenonta molo masa sisongon on?
20 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

(1 Rajaraja 8:38, 39) Olo do ra gabe ndang lomo rohana


mangida siinumon na maralkohol. Molo ro ibana tu ja-
bunta, olo do ra ndang olo ibana manginum ala diorai
panggora ni rohana. Hansit do rohanta molo dibahen
ibana songon i? Paksaonta do ibana manginum i? Tontu
ndang. Nang pe ndang taboto boasa ndang olo ibana
manginum na maralkohol jala ndang olo ibana paboa-
hon di tingki i, taargai ma aha na mambahen ibana ma-
ngulahon i. Jala on patuduhon na holong do rohanta tu
ibana.
14 Songon na diida ni apostel Paulus, marasingasing

do panggora ni roha ni halak Kristen di abad na par-


jolo. Adong do na gabe ganggu panggora ni rohana alani
sipanganon i naung jumolo dipelehon tu ganaganaan.
(1 Korint 10:25) Ndang pola guga roha ni si Paulus ma-
ngallang sipanganon sisongon i, na digadis di pasar. Di-
boto si Paulus do ganaganaan, patung na so porlu lea-
non mangan. Jala sian Jahowa do haroro ni sipanganon.
Alai, diboto si Paulus do ndang sai dos pandapotna tu na
asing. Adong do deba sian nasida na manomba tu gana-
ganaan hian andorang so gabe halak Kristen. Alani i, aha
pe ulaon na hombar tu ganaganaan mambahen gang-
gu roha nasida. Songon dia do mangadopi molo masa
sisongon on?
15 Si Paulus mandok, ”Alai patut do hita na mar-

gogo i manganju hagaleon ni angka na hurang gogo,


jala unang ma tahasiani dirinta. Ai nang Kristus pe,
ndang dihasiani dirina.” (Rom 15:1, 3) Alani i, so-
ngon na diulahon Kristus ingkon jumolo ma tasa-
rihon na ringkot di angka donganta. Didok si Paulus
muse, dumenggan ma unang mangallang jagal ibana
14, 15. Taringot aha do marasingasing panggora ni roha ni halak
Kristen di abad na parjolo jala aha do sipaingot sian si Paulus?
Panggora ni roha naung mangihuthon Hata ni Debata boi
mangurupi hamu tingki laho manginum na maralkohol

molo i mambahen ganggu roha ni angka donganna.


Alana arga do di Jahowa sude birubiruNa.—Jaha 1 Korint
8:13; 10:23, 24, 31-33.
16 Unang ma tauhumi halak ala ndang sadalan tu

panggora ni rohanta. (Jaha Rom 14:10.) Alai, tapangke


ma panggora ni rohanta laho manguhumi dirinta sandi-
ri, ndang manguhumi dongan na asing. Songon na di-
dok Jesus, ”Unang hamu manguhumuhumi, asa unang
hona uhum hamu.” (Mateus 7:1) Alani i, unang ma tubu
parsoalan di huria alani panggora ni roha ni sasahalak.
Alai, sai talului ma dalan laho patuduhon holong dohot
manjaga hadameon.—Rom 14:19.
16. Boasa ndang uhumonta dongan na asing alani panggora ni ro-
hanta?
Panggora ni roha na denggan boi manogunogu hita
asa mangkilala dame dohot las ni roha di parngoluon

LABA NI PANGGORA
NI ROHA NA IAS
17 Apostel Petrus mandok, ”Ulahon hamu ma i marhite

roha na lambok dohot roha na hormat dohot panggora


ni roha na ias.” (1 Petrus 3:16, Bibel siganup ari) Panggo-
ra ni roha na ias, i ma silehonlehon na arga sian Deba-
ta. Saonari, torop halak ndang ias be panggora ni rohana.
Si Paulus mandok, ”Naung mate panggora ni rohana, so-
ngon na matutung binahen ni bosi na mohop.” (1 Timo-
teus 4:2, Bibel siganup ari) Panggora ni roha na mate, dos
songon sibuk na mate ala matutung binahen ni bosi na
mohop. Torop do halak mate panggora ni rohana gabe
ndang maila manang mabiar nasida tingki mangulahon
17. Songon dia do panggora ni roha ni godangan halak saonari?
Songon dia do Asa Tongtong Ias Panggora ni Rohanta? 23

na sala. Jala torop do halak saonari na so mamingkirhon


panggora ni rohana.
18 Tingki adong na sala taulahon, olo do panggora ni

rohanta gabe manguhumi hita. Alai, dosa na balga pe


boi do disesa molo tatangihon panggora ni rohanta jala
marhamubaon. Songon Raja Daud, nang pe mangula-
hon dosa na balga, alai disesa do dosana ala marhamu-
baon. Ditadingkon si Daud do dosana jala dioloi patik ni
Jahowa. Boi ma dihilala si Daud molo Jahowa, ”pardeng-
gan basa jala marpamuati”. (Psalmen 51:1-19; 86:5) Alai,
songon dia do molo sai diuhumi rohanta hita hape nu-
nga manolsoli hita jala marhamubaon?
19 Olo do sipata panggora ni roha i sai manguhu-

mi hita, hape nunga manolsoli jala marhamubaon hita.


Taingot ma umbalga do Debata sian panggora ni ro-
hanta jala pos ma rohanta naung tajalo do hasesaan ni
dosa sian Debata. (Jaha 1 Johannes 3:19, 20.) Panggo-
ra ni roha na ias, boi do mangalehon hadameon jala las
ni roha tu hita. Torop do halak naung mangkilala ha-
dameon huhut mangoloi Debata alani panggora ni roha
na ias, nang pe nasida hea mangulahon dosa na balga.
—1 Korint 6:11.
20 Buku on dipatupa laho mangurupi hita asa boi mar-

las ni roha jala ias panggora ni rohanta di tingki par-


pudi on. Di buku on, ndang dipatorang sude patik do-
hot prinsip ni Bibel na laho siulahonon di parngoluonta
siganup ari. Jala ndang dipatorang sude dison uhum
na hombar tu panggora ni roha. Buku on dipatupa laho
18, 19. (a) Aha do labana molo tatangihon panggora ni rohanta?
(b) Aha do na porlu taingot molo panggora ni rohanta sai manguhu-
mi hape nunga manolsoli jala marhamubaon hita?
20, 21. (a) Aha do laba ni buku on dipatupa tu hita? (b) Aha do hak
na sumurung dilehon tu halak Kristen jala songon dia do hita ma-
mangke on?
24 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

mangurupi hita mangulahon Hata ni Debata di par-


ngoluonta siganup ari jala asa ias panggora ni rohanta.
Ndang songon Patik ni si Musa, ”Patik ni Kristus” ma-
ngajari hita asa mamangke prinsip dohot panggora ni ro-
hanta, ndang holan mangihuthon patik na tarsurat laho
mangoloi Debata. (Galatia 6:2) Diloas Jahowa do halak
Kristen mamillit siulahononna. Alai, unang ma dipangke
hak na sumurung on laho ”mangondingi hajahaton”.
(1 Petrus 2:16) Alai, tapangke ma i laho patuduhon ho-
longta tu Jahowa.
21 Molo taihuthon prinsip ni Bibel jala taulahon di

parngoluonta, boi ma taboto dia na sintong dohot na


sala. (Heber 5:14) Panggora ni roha na denggan ala
mangihuthon prinsip ni Bibel, marlaba di parngoluan-
ta siganup ari. Songon kompas na patuduhon dalan asa
unang lilu hita, songon i ma panggora ni roha ma-
ngurupi hita mamillit ulaon na mambahen las roha ni
Jahowa. On ma muse na mangurupi hita asa tongtong di
bagasan holong ni roha ni Debata.

SONGON DIA DO ALUSMUNA?


ˇ Aha do pangkorhonna tu panggora ni
rohanta ala taboto patar do sude ulaonta
di Jahowa?—Heber 4:13.
ˇ Songon dia do panggora ni roha ni si Josep
mangurupi ibana laho pasidingkon elaela?
—1 Musa 39:1, 2, 7-12.
ˇ Asa boi jonok tu Jahowa, boasa panggora
ni roha na ias ringkot di hita?—Heber 10:22.
ˇ Boasa ingkon tapingkirhon panggora ni
roha ni dongan na so sahaporseaon?
—2 Korint 4:1, 2.
PASAL 3

Haholongi ma Halak
na Dihaholongi Debata
”Manang ise na mangkombar halak na bisuk,
gabe marbisuk do.”—PODA 13:20.

SONGON busa na boi mangisap aek, miak dohot ma-


nang aha pe na adong di lambungna, songon i ma hita
mura mangihuthon parange, hasomalan dohot ulaon ni
alealenta.
2 Bibel mandok, ”Manang ise na mangkombar halak na

bisuk, gabe marbisuk do, alai manang ise na sauduran do-


hot halak na oto, manjadi jahat do.” (Poda 13:20) Ndang
holan mardongan songon i sambing na didok ayat on.
Sada karya referensi Bibel paboahon, hata ”mangkombar”
boi do lapatanna ”manghaholongi manang masijaloan
roha”.1 Mangkorhon do parange ni halak na tahaholongi
tu hita? Ala sapangkilalaan do hita dohot na tahaholongi,
denggan manang roa parange nasida mangkorhon do i tu
hita.
3 Asa tongtong hita di bagasan holong ni roha ni De-

bata, talului ma aleale na boi mambahen denggan pa-


rangenta. Songon dia do mangulahon on? Tahaholongi
ma halak na dihaholongi Debata jala nasida ma tabahen
alealenta. Tarimangi ma, adong dope na dumenggan gabe
1 Hata Heber na diterjemahon ”sauduran dohot” boi do on dos
songon ”mandongani” manang ”maraleale”.—Panguhum 14:20; Poda
22:24.

1-3. (a) Aha do dipaboa Bibel taringot tu paralealeon? (b) Songon


dia do bahenonta mangalului aleale na boi mambahen denggan pa-
rangenta?
26 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

alealenta asing ni sisomba Jahowa? Saonari, taida ma ang-


ka parange ni halak na dihaholongi Debata. Molo tangkas
do taboto aha na dihalomohon Jahowa, taboto ma ma-
millit aleale na denggan.
JOLMA NA DIHAHOLONGI DEBATA
Manat do Jahowa mamillit alealeNa. Marhak do Ja-
4

howa mangulahon i? I do. Jahowa do Natumimbul di sa-


luhutna jala hak na sumurung do molo gabe alealeNa.
Alani i, ise do na dipillit Ibana gabe alealeNa? Jonok do Ja-
howa tu halak na marhaporseaon tu Ibana. Umpamana,
didok do si Abraham halak na togu haporseaonna. Jahowa
manuru si Abraham mamelehon anakna. Sada parungki-
lon na balga do on molo masa tu sada ama.1 Alai, ”di-
pelehon si Abraham si Isak” jala pos do rohana tu Debata
na boi ”manungguli nang sian na mate”. (Heber 11:17-19)
Ala marhaporseaon do si Abraham, didok ma ibana
”aleale ni Debata”.—Jesaya 41:8; Jakobus 2:21-23.
5 Arga do di Jahowa pangoloionta jala molo marsihohot

hita tu Ibana. Dihaholongi Jahowa do halak na mang-


haringkothon pangoloion tu Ibana di ngoluna. (Jaha
2 Samuel 22:26.) Songon naung taparsiajari di Pasal 1,
lomo do roha ni Jahowa tu halak na mangoloi Ibana alani
holong. Poda 3:32, Bibel siganup ari paboahon, ”Dipar-
dongan [Debata] do halak na tigor.” Halak na marsihohot
mangoloi Debata ditogihon asa maringanan di bagas joro-
1 Tingki Jahowa manuru si Abraham mamelehon si Isak, on patudu-
hon aha na laho ulahonon ni Debata di ari na naeng ro, i ma mamele-
hon anakNa sandiri bahen tobusan. (Johannes 3:16) Ndang saut dipe-
lehon si Abraham anakna. Diparade Jahowa do birubiru tunggal laho
pelehonon ni si Abraham manggantihon si Isak.—1 Musa 22:1, 2, 9-13.

4. Boasa Jahowa marhak mamillit halak na laho alealeNa jala boasa


didok si Abraham ”aleale ni Debata”?
5. Songon dia do Jahowa mangida halak na marsihohot mangoloi
Ibana?
Haholongi ma Halak na Dihaholongi Debata 27

Na. Lapatanna, boi nasida martangiang tu Ibana ganup


tingki.—Psalmen 15:1-5.
6 Dihaholongi Jahowa do halak na mangkaholongi Je-

sus. Jesus mandok, ”Ganup na holong roha di Ahu, ra-


dotan ni i do hatangki, jala haholongan ni damang ma
ibana, gabe ro ma Hami manopot ibana, maringanan tu-
bagasan ibana.” (Johannes 14:23) Songon dia do hita pa-
tuduhon holong tu Jesus? Tanda na tahaholongi Jesus,
ingkon taulahon do parentana, i ma marbarita na uli. (Ma-
teus 28:19, 20; Johannes 14:15, 21) Patuduhon holong tu
Jesus do, molo taihuthon ”bogas ni patna” marhite mani-
ru ibana di pangkataion nang di parniulaon. (1 Petrus
2:21) Las do roha ni Jahowa tu halak na mangihuthon
bogas ni pat ni Jesus.
7 Haporseaon, roha na marsihohot, pangoloion dohot

holongta tu Jesus, i do angka parange na dihalomohon Ja-


howa sian alealeNa. Tasungkun ma dirinta, tarida do
angka parange sisongon on di halak na hupillit gabe ale-
alengku? Hupillit do aleale ni Jahowa gabe alealengku?
Marbisuk do hita molo tapillit aleale ni Debata gabe ale-
alenta. Molo maraleale hita tu halak na patuduhon pa-
range na denggan jala ringgas marbarita, boi ma tongtong
taulahon lomo ni roha ni Debata.—Ida ma kotak ”Songon
dia do Aleale na Denggan?”, di halaman 29.
SITIRUON SIAN PARALEALEON
NA DISURAT DI BIBEL
8 Godang do disurat di Bibel halak na mangkilala

las ni roha ala maraleale tu halak na denggan parangena.


6. Songon dia do patuduhon holong tu Jesus jala songon dia do
Jahowa mangida halak na mangkaholongi anakNa?
7. Boasa marbisuk molo maraleale hita tu aleale ni Jahowa?
8. Aha do na mambahen lomo rohanta mangida paralealeon ni (a) si
Naomi dohot si Rut? (b) tolu halak Heber? (c) si Paulus dohot si
Timoteus?
28 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

Boi do tajaha taringot paralealeon ni si Naomi dohot


parumaenna si Rut, tolu halak Heber na marsihohot tu
donganna tingki di Babilon, paralealeon ni si Paulus do-
hot si Timoteus. (Rut 1:16; Daniel 3:17, 18; 1 Korint 4:17;
Pilippi 2:20-22) Alai, taida ma songon dia paralealeon ni si
Daud dohot si Jonatan.
9 Bibel paboahon, dung mate si Goliat dibahen si Daud,

”masijaloan ma roha ni si Jonatan, jala dihaholongi si


Jonatan ibana, songon hosana sandiri”. (1 Samuel 18:1)
Nang pe dao gumodang umur ni si Jonatan sian si Daud,
alai togu do paralealeon ni nasida sahat tu na mate si Jo-
natan di parporangan.1 (2 Samuel 1:26) Aha do na mam-
bahen togu paralealeon ni nasida?
10 Ala marsihohot do si Daud dohot si Jonatan mangka-

holongi Debata, gabe togu ma paralealeon ni nasida. Ma-


sipajujuan do nasida asa togu di partondion. Lomo roha
ni si Jonatan mangida habaranion ni si Daud na manga-
sahon goar ni Jahowa tingki manaluhon si Goliat. Ala di-
jangkon si Jonatan hata ni Jahowa taringot mambahen si
Daud gabe raja, on mambahen si Daud mangargai si Jo-
natan. Umpamana, tingki marmetmet ni roha si Daud ala
dipaburuburu si Saul, ro do si Jonatan ”mandapothon si
Daud . . . , jala dipapir tondina di bagasan Debata”. (1 Sa-
muel 23:16) Tontu, las do roha ni si Daud tingki didapot-
hon si Jonatan ibana.2
1 Tingki manaluhon si Goliat, ”bajar dope” si Daud. Marumur hira-
hira tolupulu taon ma si Daud tingki mate si Jonatan. (1 Samuel 17:33;
31:2; 2 Samuel 5:4) Mate si Jonatan marumur hirahira onompulu taon.
Alani i, tolupulu taon ma gumodang umur ni si Jonatan sian si Daud.
2 Songon na disurat di 1 Samuel 23:17, adong lima na didok si Jona-
tan laho paposhon roha ni si Daud: (1) Unang mabiar. (2) Ndang na boi
bunuon ni si Saul ibana. (3) Si Daud do na ingkon gabe raja songon
naung jinanjihon ni Debata. (4) Marjanji do si Jonatan, sai marsihohot
do rohana tu si Daud. (5) Dipaboa ibana tu si Daud, tangkas do diboto
si Saul paralealeon ni nasida ni togu.

9, 10. Boasa togu paralealeon ni si Daud dohot si Jonatan?


Haholongi ma Halak na Dihaholongi Debata 29

11 Aha do na boi taparsiajari sian paralealeon ni


si Jonatan dohot si Daud? Na rumingkot sian para-
lealeon, i ma rap manarihon asa togu di parton-
dion. Togu ma partondionta, molo maraleale hita
dohot dongan na marparange na denggan, na togu
11. Aha do na boi taparsiajari sian paralealeon ni si Jonatan dohot si
Daud?

SONGON DIA DO ALEALE NA DENGGAN?


Prinsip: ”Sai masihaholongan do na mardongan
jala songon na marhahamaranggi do di sitaonon.”
—Poda 17:17, Bibel siganup ari.
Sungkunsungkun
tu diri sandiri
ˇ Aleale ni Jahowa dohot
Jesus do alealengku?
—Johannes 15:14, 16;
Jakobus 2:23.
ˇ Diurupi alealengku
do ahu asa patuduhon
hasomalan na denggan?
—1 Korint 15:33.
ˇ Olo do alealengku
maminsang ahu molo sala?
—Psalmen 141:5; Poda 27:6.
ˇ Sian pangkataion dohot
parniulaonku, aleale na
songon dia do ahu?
—Poda 12:18; 18:24;
1 Johannes 3:16-18.
30 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

SONGON DIA HAMI BOI MARALEALE


ˇ ”Mulana, maol do ahu maraleale di huria.
Alai, ala ringgas do ahu marbarita na uli, mar-
siajar ma ahu patuduhon parange lambas ni
roha, holong ni roha dohot marsihohot. Hu-
hut hupatuduhon angka parange on, adong do
angka dongan na marparange sisongon i gabe
donganku, jala saonari nunga adong be ale-
alengku.”—Shivani.
ˇ ”Martangiang do ahu asa adong alealengku di
huria. Alai, hira na so dialusi do tangiang-
ki. Dung i, huantusi ma, ndang marsitutu dope
ahu jala ndang hulehon dope diringku laho
maraleale tu sasahalak. Alai, dung huulahon
hombar tu tangiangki, huantusi ma, on ma da-
lan ni Jahowa mangalusi pangidoanki.”—Ryan.

partondionna jala marsihohot mangoloi Debata.


(Jaha Rom 1:11, 12.) Holan di angka sisomba Jahowa
do boi jumpangta dongan sisongon i. Alai, sude do
halak na marpungu di parpunguan ni Sitindangi Ni
Jahowa aleale na denggan? Ndang sude.
SONGON DIA MAMILLIT ALEALE
Ingkon manat do hita mamillit aleale na boi ma-
12

ngurupi asa togu partondionta, nang pe dongan sa-


huria. Sala do molo tabahen songon i? Ndang sala.
Alana, olo do adong donganta na so pola togu
12, 13. (a) Boasa ingkon manat mamillit alealenta nang pe dongan
sahuria? (b) Aha do na masa di huria Kristen abad na parjolo jala aha
do sipaingot ni si Paulus?
Haholongi ma Halak na Dihaholongi Debata 31

dope haporseaonna. Boi tapatudos tu parbue ni hau.


Adong do na hatop malamun, alai adong do na
leleng. Songon i ma partondion ni donganta di
huria. (Heber 5:12–6:3) Alani i, tahaholongi jala sa-
bar ma hita maradophon dongan na baru tardi-
di manang na gale partondionna. Jala, marsitutu ma
hita mangurupi nasida asa togu partondionna.—Rom
14:1; 15:1.
13 Tontu, olo do adong na mambahen hita ingkon

manat mamillit aleale di huria. Sipata, adong do na


hurang denggan parangena. Adong na mura muruk,
mura mandele manang jotjot marungutungut. Masa
do sisongon on di angka huria Kristen di abad na par-
jolo. Godang do na togu partondionna jala adong do
na patuduhon parange na humurang. Ala adong ha-
lak di huria Korint na so denggan mangihuthon
Hata ni Debata, dipaingot si Paulus ma nasida. Ibana
mandok, ”Unang hamu lilu! Mago do adat na deng-
gan anggo hinombar na roa!” (1 Korint 15:12, 33)
Si Paulus mandok tu si Timoteus, adong do dongan
na marparange na hurang denggan di huria i. Disuru
do ibana asa mandao jala unang maraleale tu nasida.
—Jaha 2 Timoteus 2:20-22.
14 Aha do na boi taparsiajari sian sipaingot ni si Pau-

lus on? Unang ma maraleale hita tu halak na di huria


manang di ruar ni huria, na mangkorhon parange na
so denggan tu hita. (2 Tessalonik 3:6, 7, 14) Ingkon ta-
jaga do partondionta asa tongtong denggan. Taingot
ma hita songon busa do, na mura maniru parange na
so denggan sian alealenta. Molo dipamasuk busa tu
aek na kotor, na diisap ndang holan aek na ias. Alani i,
14. Aha do parsiajaranna tu hita sian sipaingot ni si Paulus?
32 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

molo maraleale hita tu halak na hurang denggan pa-


rangena gabe mangkorhon na so denggan do on tu
hita.—1 Korint 5:6.
15 Mandok mauliate ma hita ala godang do aleale

na denggan di huria. (Psalmen 133:1) Songon dia


do asa boi hita maraleale dohot halak na
togu partondionna di huria? Molo tapadenggan pa-
rangenta jala taulahon lomo ni roha ni Debata,
gabe taronjar ma roha ni dongan na maraleale tu
Debata manjonok tu hita. Asing ni i, ingkon adong
do muse na ingkon taulahon asa boi mandapot
aleale. (Ida ma kotak ”Songon dia Hami Boi Mara-
leale”, di halaman 30.) Lului ma halak na marpa-
range na denggan na boi gabe aleale jala sitiruon di
hamu. Tingki mangalului aleale sian dongan sahapor-
seaon, ingot ma poda ni Bibel na mandok, ”palambas
hamu ma nang rohamuna”, nang pe marasing mar-
ga, bangso dohot hasomalanna. (2 Korint 6:13; jaha
1 Petrus 2:17.) Unang ma holan tu na satorbang hita
marsaor. Taingot ma, songon si Jonatan dao do gu-
modang umurna sian si Daud. Molo maraleale hita
tu halak na gumodang umurna sian hita, boi ma
tadapot bisuk dohot parsiajaran sian pengalaman ni
nasida.
TINGKI ADONG PARSALISIAN
Sipata, boi do adong parsalisian dohot aleale
16

ala marasingasing do parange dohot ingananta ma-


godang. Olo do ra adong pangkataion dohot parni-
15. Aha do na boi taulahon asa boi mandapot aleale na togu parton-
dionna?
16, 17. Boasa ndang tadingkononta huria, nang pe adong dongan
sahaporseaonta na mambahen hansit rohanta?
Boi do jumpangmuna aleale na denggan
di tongatonga ni sisomba Jahowa

ulaon ni dongan sahaporseaonta na mambahen han-


sit rohanta. (Poda 12:18) Jala olo do muse adong par-
salisian ala ndang sai sapandapot hita. Gabe marmet-
met ni roha do hita jala tatadingkon do huria alani i?
Molo tahaholongi do Jahowa dohot halak na dihaho-
longi Ibana, tontu ndang taulahon i.
17 Jahowa do Sitompa dohot Silehon hangoluan

di hita. Tama do hita mangkaholongi jala mango-


loi Ibana. (Pangungkapon 4:11) Jala tama do hita
marsihohot tu huria na dipangke Ibana laho ma-
ngurupi hita. (Heber 13:17) Alani i, molo
adong dongan di huria na mambahen hansit rohan-
ta, ndang gabe huria i na tatadingkon. Boasa?
Alana, ndang Jahowa na mambahen hansit rohan-
ta. Molo tahaholongi Jahowa, ndang tadingkononta
34 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

Ibana dohot dongan sahaporseaonta!—Jaha Psalmen


119:165.
18 Holong tu dongan sahaporseaon mangonjar ro-

hanta mambahen dame di huria. Marpamuati do Ja-


howa di hahuranganta, songon i ma nian hita tu
donganta. Ala tahaholongi donganta, unang ma ta-
paingotingot sala ni nasida. Jala taingot ma, sude hita
hea do mangulahon dosa. (Poda 17:9; 1 Petrus 4:8)
Holong ni roha tu dongan mangonjar rohanta asa
”masisesaan dosa”. (Kolosse 3:13) Ndang mura ma-
ngulahon i. Molo tapasombu do pingkiran na sala
mangarajai dirinta, somalna gabe sogo ni roha do
na adong di hita. Ninna rohanta, molo muruk hita
tu sasahalak na marsala, na manguhum nasida ma
hita disi. Alani i, ndang adong be las ni roha di hita.
(Lukas 17:3, 4) Alai, godang do labana molo rade ro-
hanta manesa dosa nasida, tahilala ma dame ni roha
dohot pingkiran, dame di huria jala lam togu ma pa-
ralealeonta tu Jahowa.—Mateus 6:14, 15; Rom 14:19.
ANDIGAN DO HITA
NDANG BOI BE MARALEALE?
19 Adong do na mambahen hita ndang maraleale be

manang marsaor tu sasahalak di huria. On boi masa


molo sasahalak mangalaosi patik ni Debata, ndang
mambahen hamubaon jala dipabali sian huria. Ma-
nang sasahalak mangajarhon na sala jala mansoa-
dahon haporseaonna manang papulikhon dirina sian
huria. Tangkas do dipaboa di Bibel, ”na so jadi saor”
18. (a) Aha do sibahenonta asa tongtong boi mardame di huria?
(b) Aha do na tahilala molo rade hita manesa dosa ni angka do-
nganta?
19. Aha do na mambahen hita ndang be maraleale manang marsaor
tu sasahalak di huria?
Haholongi ma Halak na Dihaholongi Debata 35

hita dohot angka halak sisongon i.1 (Jaha 1 Korint


5:11-13; 2 Johannes 9-11) Molo aleale manang ke-
luarganta do na dipabali i, olo do ra maol tarjalo ro-
hanta ala ndang boi be hita marsaor tu nasida. Boi do
tapatuduhon na marsihohot hita tu Jahowa dohot tu
patikNa, marhite ndang marsaor be tu nasida? Ingot
ma, mansai las do roha ni Jahowa molo marsihohot
jala taoloi Ibana.
20 Molo adong sasahalak na dipabali sian huria, on

patuduhon holong ni roha ni Jahowa. Boasa? Asa


tongtong do badia goar ni Jahowa umbahen dipabali
sasahalak na mangulahon dosa. (1 Petrus 1:15, 16) Boi
ma dame pangkilalaan ni angka dongan, molo ndang
adong be halak na mambahen ramun huria. Jala boi
ma nasida marlas ni roha mangoloi Debata, ala ndang
adong be parniulaon na jahat di bagasan huria. (1 Ko-
rint 5:7; Heber 12:15, 16) Molo dipabali sasahalak
sian huria, on patuduhon holong do tu ibana. Mar-
hite on, boi ma ibana marhamubaon jala maraleale
muse tu Jahowa.—Heber 12:11.
21 Nunga tangkas taboto, denggan manang roa pa-

range ni alealenta mangkorhon do tu hita. Alani i,


ingkon manat ma hita mamillit ise na laho gabe ale-
alenta. Molo maraleale hita tu aleale ni Jahowa jala
mangkaholongi halak na dihaholongi Ibana, jum-
pangta ma aleale na denggan. Angka parange na
denggan sian alealenta boi mangurupi hita asa lam
marsitutu mambahen las roha ni Jahowa.
1 Laho mandapot gumodangan hatorangan taringot songon dia ma-
ngadopi halak na dipabali sian huria manang na papulikhon diri, ida
ma Lampiran halaman 207-209.

20, 21. (a) Boasa patuduhon holong molo dipabali sasahalak?


(b) Boasa ingkon manat hita mamillit na laho alealenta?
PASAL 4

Boasa Ingkon Unduk


tu na Marhuaso?
”Marhapantunon ma hamu tu sasude.”
—1 PETRUS 2:17.

HEA do diparateatehon hamu dakdanak tingki disuru na-


tuatuana mangulahon na so dihalomohon rohana? Boi
do tarida sian bohina na so lomo rohana mangulahon i.
Dibege do hata ni natuatuana jala diboto do na ingkon
oloanna natuatuana i. Alai, ndang olo ibana mangulahon.
Songon na dihilala dakdanak on ma na jotjot tahilala.
2 Ndang sai mura unduk tu na marhuaso. Hea do dihila-

la hamu songon on? Ndang holan hita na maol mangula-


hon i. Di tingkinta on, gumodangan halak ndang olo un-
duk tu na marhuaso. Alai Bibel mandok, ingkon unduk do
hita tu halak na marhuaso. (Poda 24:21) Asa tongtong hita
di bagasan holong ni roha ni Debata, ingkon taulahon do
na didok Bibel. Alani i, taulas ma sungkunsungkun on:
Boasa sipata maol hita unduk tu na marhuaso? Boasa di-
pangido Jahowa asa unduk hita tu nasida, jala aha do na
mangonjar rohanta mangulahon i? Songon dia do bahe-
nonta patuduhon na unduk hita tu na marhuaso?
BOASA MAOL UNDUK TU NA MARHUASO
3Adong dua siala na mambahen hita maol unduk tu
na marhuaso. Na parjolo, ala na mardosa do hita. Na pa-
duahon, na marhuaso i pe jolma na mardosa do. Si Adam
1, 2. (a) Boasa ndang sai mura unduk tu na marhuaso? (b) Sung-
kunsungkun aha do na laho taulas?
3, 4. Alani aha do umbahen na mardosa si Adam dohot si Hawa jala
boasa on mambahen hita maol unduk tu na marhuaso?
Boasa Ingkon Unduk tu na Marhuaso? 37

dohot si Hawa mardosa ala ndang mangoloi Debata. Ala


na so unduk do nasida umbahen na mardosa. Alani i, sian
mulai tubu pe hita nunga adong roha na so olo unduk.
—1 Musa 2:15-17; 3:1-7; Psalmen 51:7; Rom 5:12.
4 Ala jolma na mardosa hita, jotjot do tubu ginjang ni

roha di bagasan rohanta. Ingkon marsitutu do hita sian


nasa gogonta asa boi tapatuduhon serep ni roha ganup
ari. Nang pe naung martaontaon hita gabe Sitindangi Ni
Jahowa, olo do maol hita manadingkon angka parange na
hurang denggan, songon jogal ni roha dohot ginjang ni
roha. Umpamana, marsihohot do si Kora rap dohot salu-
hut halak Israel laho mangoloi Jahowa. Alai, lomo do ro-
hana patimbotimbo dirina asa marhuaso tu halak Israel
jala dielaela ibana ma halak Israel asa mangalo tu si Musa.
(4 Musa 12:3; 16:1-3) Taingot ma muse si Usia. Alani gin-
jang ni rohana, masuk ma ibana tu bagas joro ni Jahowa
manutung pelean di langgatan ni Jahowa. Hape, holan
angka malim do na boi mangulahon i. (2 Kronika 26:16-
21) Ala na so mangoloi gabe diuhum Jahowa ma nasida.
Sada sipasingot do on di hita saonari. Alani i, unang ma
tapaloas ginjang ni roha mian di bagasan rohanta asa boi
hita unduk tu angka halak na marhuaso.
5 Halak na marhuaso jotjot mangulahon ulaon na

mambahen gabe hurang sangap nasida. Nunga taida sale-


leng on, lomolomo ni nasida do mamangke huasona.
Ndang marasi ni roha nasida alai mambahen susa do tu
halak na asing. (Jaha Parjamita 8:9.) Umpamana, halak
na burju jala na serep marroha do si Saul tingki dipillit
Jahowa ibana gabe raja. Alai, dipasombu ibana do pangi-
buruon dohot ginjang ni roha mian di bagasan rohana;
gabe naeng dibunu ibana ma si Daud. (1 Samuel 9:20,
21; 10:20-22; 18:7-11) Di pudian ni ari, si Daud ma ganti
5. Songon dia do halak na marhuaso jotjot ndang denggan ma-
mangke huasona?
38 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

ni si Saul gabe raja di Israel. Alai, dipangke ibana do hu-


asona laho mambuat ripe ni si Uria, tentara sian huta Het.
Dung i, dibahen ma si Uria di jolo tingki marporang asa
hona bunu ibana. (2 Samuel 11:1-17) Ala naung mardosa,
jotjot do halak na marhuaso mamangke huasona ndang
tu na denggan. Molo ndang mangoloi Jahowa muse halak
na marhuaso i, lam jahat ma parniulaon ni nasida. Didok
sahalak negarawan Inggris do taringot pigapiga paus Kato-
lik na hea mamarentahon asa pasiaksiak halak na torop,
ibana mandok, ”Ndang lam tu dengganna situasi dibahen
angka na marhuaso, alai lam tu susana do.” Molo jotjot
do saleleng on halak na marhuaso ndang denggan ma-
mangke huasona, taulas ma sungkunsungkun on: Boasa
ingkon unduk hita tu halak na marhuaso?
BOASA INGKON UNDUK
TU NA MARHUASO?
6 Molo unduk hita tu halak na marhuaso, on patudu-

hon na holong do rohanta tu Jahowa, tu dongan dohot tu


dirinta sandiri. Ala tahaholongi Jahowa sian nasa rohanta,
taulahon ma sude na mambahen las rohaNa. (Jaha Poda
27:11; Markus 12:29, 30.) Nunga tangkas taboto, dialo
do hadaulaton dohot hak ni Jahowa mamarenta saluhut-
na dung mardosa jolma di porlak Eden. Jala Sibolis ma
na diihuthon gumodangan halak saonari. Alai hita, las
do rohanta mamillit mangihuthon Jahowa. Molo tajaha
di Pangungkapon 4:11, tangkas ma taboto holan Jahowa
do na tama marhuaso di liat portibi on. Tapatudu ma
sian parngoluonta siganup ari naung tapillit Jahowa gabe
Parhuaso di hita.
7 Molo unduk hita tu Jahowa, taoloi ma Ibana. Alai,

denggan do molo hita mangoloi alani holongta tu Ibana.


6, 7. (a) Aha do na taulahon molo holong rohanta tu Jahowa, jala
boasa? (b) Songon dia do hita patuduhon unduk na sian roha tu
Jahowa?
Boasa Ingkon Unduk tu na Marhuaso? 39

Olo do sipata maol mangoloi Jahowa. Alai, songon dak-


danak na dipaboa di mula ni pasal on, disi ma hita porlu
patuduhon unduk na sian roha. Taingot ma, Jesus pe un-
duk do tu Amana, nang pe sipata maol mangulahon i. Di-
dok Jesus do tu Jahowa, ”Alai unang ma rohangku saut, ro-
ham ma!”—Lukas 22:42.
8 Saonari, marhite Bibel dohot angka naposoNa ma Ja-

howa mangkatai tu hita. Alani i, na patuduhon un-


duk na sian roha tu Jahowa do hita molo unduk tu ha-
lak na pinillitNa. Hansit do roha ni Debata molo ndang
taoloi poda dohot sipasingot na nilehon ni nasida marhite
Bibel. Tingki marungutungut halak Israel tu si Musa, na
marungutungut jala na mangalo tu Jahowa do nasida disi.
—4 Musa 14:26, 27.
9 Na mangkaholongi donganta do muse hita molo un-

duk hita tu halak na marhuaso. Boasa? Umpamana, molo


hita sahalak sian pasukan ni tentara, ingkon sahata sa-
oloan do sude asa boi tongtong mangolu. Jala ingkon un-
duk do sude tu parenta ni pangulima asa malua sude pa-
sukan i. Molo ndang unduk hita tu parenta na dilehon
pangulima jala ndang sahata saoloan be pasukan i, ndang
holan hita na susa alai sude tentara i do na mate. Tutu, pa-
sukan tentara ni jolma jotjot do mambahen susa saonari
on. Alai ndang songon i tentara ni Jahowa. Di Bibel,
marratus hali do Debata didok ”Jahowa Zebaot”. (1 Samu-
el 1:3) Lapatanna, Jahowa do ulubalang ni mansai to-
rop surusuruan na gogo dohot angka naposoNa di tano
on, na dipatudos songon punguan ni tentara. (Psalmen
68:12; Hesekiel 37:1-10) Molo ndang unduk hita tu angka
8. (a) Songon dia do hita patuduhon unduk na sian roha tu Jahowa
jala songon dia do pangkilalaan ni Jahowa molo ndang unduk hita
tu halak na pinillitna? (b) Aha do na mangonjar rohanta asa rade ma-
nangihon poda dohot sipasingot? (Ida ma kotak di halaman 46-47.)
9. Molo holong do rohanta tu angka dongan, songon dia do bahe-
nonta tu halak na marhuaso? Bahen ma tudosan.
Sahalak Ama maniru Kristus tingki
mamangke huasona di keluarga

sintua di huria, boi do gabe susa angka dongan na asing.


(1 Korint 12:14, 25, 26) Songon sahalak ianakhon, molo
ndang unduk ibana tu natuatuana, boi do gabe susa sude
na di keluarga i. Alani i, molo masiurupan jala masipasa-
ngapan hita tu angka donganta, on patuduhon na taha-
holongi do nasida.
10 Hita do na mandapot laba molo unduk hita tu halak

na marhuaso. Jala dipaboa Jahowa do labana molo unduk


hita tu nasida. Umpamana, didok Jahowa ingkon dipar-
sangapi ianakhon do natuatuana, asa martua jala leleng
mangolu nasida. (5 Musa 5:16; Epesus 6:2, 3) Didok do
muse ingkon unduk hita tu angka sintua di huria asa boi
tongtong togu partondionta. (Heber 13:7, 17) Jala ingkon
unduk do hita tu pamarenta ala mangkorhon na denggan
do on di parngoluonta.—Rom 13:4.
10, 11. Patorang ma boasa taronjar rohanta unduk tu halak na mar-
huaso.
Boasa Ingkon Unduk tu na Marhuaso? 41

11 Lam taronjar ma rohanta asa unduk tu halak na mar-


huaso, dung taboto boasa dipangido Jahowa hita unduk
tu nasida. Saonari, taulas ma adong tolu bagian songon
dia hita patuduhon unduk na sian roha.
UNDUK NA SIAN ROHA DI KELUARGA
12 Sian Jahowa do mula ni sude keluarga. Lomo do
roha ni Debata asa taratur jala denggan sude na di ba-
gasan keluarga. (1 Korint 14:33) Dilehon Ibana do
huaso tu tungganedoli manang ama, asa gabe ulu
ni keluarga. Ingkon unduk do tungganedoli tu Jesus
jala maniru ibana na patuduhon holong tu saluhut hu-
ria. (Epesus 5:23) Alani i, ingkon martanggung ja-
wab do tungganedoli manarihon keluargana. Ingkon bur-
ju, lambok jala marholong
ni roha ma ibana. Alai, ing-
kon ingotonna do, ndang
tumimbo huasona sian hu-
aso ni Jahowa.
13 Sahalak tungganeboru

manang ina, ingkon boi do


mangurupi tungganedoli-
na. Adong do dilehon hu-
aso tu ina. Didok do di Bi-
bel, ”Unang tulakkon poda
ni inangmu.” (Poda 1:8)
Alai, ndang gabe umtimbo
12. Aha do huaso na dilehon
Jahowa tu tungganedoli di ke-
luarga jala songon dia do ibana
mangulahon i?
13. Songon dia do tunggane-
boru patuduhon huasona di
keluarga asa pasonangkon roha
ni Jahowa?
42 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

TU HUASO NI ISE DO AHU INGKON UNDUK?


Prinsip: ”Ai Jahowa do siuhum hita, Jahowa do
silehon patik tu hita, Jahowa do Rajanta.”
—Jesaya 33:22.

Sungkunsungkun tu diri sandiri


ˇ Aha do huulahon molo disuru mangalo aturan ni
Jahowa?—Mateus 22:37-39; 26:52; Johannes 18:36.
ˇ Aha do na huulahon molo disuru ahu asa unang
be mangihuthon angka parenta ni Jahowa?—Ulaon
ni Apostel 5:27-29; Heber 10:24, 25.
ˇ Aha do na boi mangurupi ahu asa boi patuduhon
unduk na sian roha tu halak na marhuaso?—Rom
13:1-4; 1 Korint 11:3; Epesus 6:1-3.

huasona sian tungganedolina. Sahalak tungganeboru na


porsea ingkon unduk jala rade mangurupi tungganedoli-
na. Ndang boi tungganeboru mangatur, mangarajai dohot
pailahon tungganedolina. Alai, ingkon masiurupan do na-
sida. Molo ndang sapandapot ibana tu tungganedolina,
ingkon denggan do paboaonna pandapotna jala ingkon
tongtong unduk ibana. Molo ndang sahaporseaon ibana
dohot tungganedolina, olo do adong paraloan na diadopi
ibana. Alai, molo tongtong do unduk jala marparange na
denggan tungganeboru, boi do taronjar roha ni tunggane-
dolina mananda hasintongan.—Jaha 1 Petrus 3:1.
14 Angka ianakhon pe boi do mambahen las roha ni

Jahowa molo unduk tu natuatuana. Jala natuatuana pe


marlas ni roha ma. (Poda 10:1) Tarlumobi molo nunga
mabalu natuatuana i, ringkot situtu do pangoloion do-
14. Songon dia do ianakhon boi mambahen las roha ni Jahowa do-
hot natuatuana?
Boasa Ingkon Unduk tu na Marhuaso? 43

hot pangurupion sian nasida. Molo sude do na di bagasan


keluarga mangulahon Hata ni Debata tu nasida, boi ma
nasida mangkilala dame dohot las ni roha. Jala parohon
sangap ma on tu Debata Jahowa.—Epesus 3:14, 15.
UNDUK NA SIAN ROHA DI HURIA
15 Nunga dimiahi Jahowa anakNa gabe Raja manang ulu
ni huria Kristen. (Kolosse 1:13) Dung i, dilehon Jesus ma
huaso tu ”naposo haposan jala marroha” laho mangara-
doti na ringkot tu partondion ni sude naposo ni Debata
di tano on. (Mateus 24:45-47) ”Naposo haposan jala mar-
roha”, i do Punguan na Mangaradoti Organisasi Sitinda-
ngi Ni Jahowa. Songon angka huria Kristen di abad na
parjolo, angka sintua saonari on manjalo tudutudu do-
hot poda sian Punguan na Mangaradoti Organisasi i san-
diri manang marhite sintua kaliling. Na mangoloi Jahowa
do molo hita unduk tu angka sintua.—Jaha 1 Tessalonik
5:12; Heber 13:17.
16 Jolma na mardosa do angka sintua dohot parhobas.

Songon hita na marhahurangan, nasida pe adong do ha-


huranganna. Alai, ”silehonlehon tu angka jolma,” do na-
sida laho mangurupi asa togu partondion ni angka na di
huria. (Epesus 4:8) Boi dohonon, tondi parbadia do na
mangurupi tingki mamillit angka sintua. (Ulaon ni Apos-
tel 20:28) Boasa? Alana ingkon parjolo do nasida mangi-
huthon Bibel, naung sinihathon ni Debata marhite tondi
parbadia. (1 Timoteus 3:1-7, 12; Titus 1:5-9) Dung i, mar-
tangiang do angka sintua mangido pangurupion ni tondi
parbadia tingki mamillit donganta baoa na laho gabe sin-
tua manang parhobas.
15. (a) Songon dia do hita patuduhon na unduk tu huaso ni Jahowa
di huria? (b) Paboa ma angka prinsip na mangurupi hita asa unduk
tu angka sintua! (Ida ma kotak di alaman 48-49.)
16. Boasa boi dohonon tondi parbadia do na mangurupi tingki di-
pillit angka sintua?
44 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

Sipata, ndang adong sintua manang parhobas na


17

manguluhon ulaon di huria songon manguluhon par-


punguan laho marbarita na uli. Molo songon i na masa,
angka dongan baoa naung tardidi pe boi do mangu-
luhon. Alai, molo ndang adong, angka dongan borua
na togu partondionna pe boi do mangulahon. Alai, ing-
kon dihungkupi [martujung] do simajujungna.1 (1 Ko-
rint 11:3-10) Ndang gabe patoruhon sangapna molo diula-
hon songon i. Alai, dalan na denggan do i di ibana laho
patuduhon unduk na sian roha tu huaso naung ditontu-
hon Debata di keluarga nang di huria.
UNDUK TU HUASO NI PAMARENTA
Marsitutu do halak Kristen mangihuthon prinsip ni
18

Bibel di Rom 13:1-7. (Jaha.) Hata ”panggomgomi” na di-


dok di ayat i, i ma pamarenta na marhuaso di portibi
on. Saleleng diloas Jahowa dope nasida marhuaso, ring-
kot do ulaon ni nasida di hita laho paradehon jasa na ta-
haporluhon jala asa taratur sude. Na patuduhon unduk
na sian roha do hita tu pamarenta molo taihuthon uhum
na binahen ni nasida. Songon manggarar pajak, ndang
margabus tingki mangisi formulir na sian pamarenta
jala mangihuthon uhum na masa di hita, keluarga, bis-
nis nang artanta. Alai, ndang unduk hita tu nasida molo
diorai mangulahon hata ni Debata. Ingkon songon angka
apostel di abad na parjolo ma hita na mandok, ”Ingkon
oloan do iba di Debata asa di jolma.”—Ulaon ni Apostel
5:28, 29; ida ma kotak ”Tu Huaso ni Ise do Ahu Ingkon
Unduk?”, di halaman 42.
1 Lampiran di halaman 209-212, marisi hatorangan taringot ma-
ngulahon prinsip on.

17. Di tingki andigan do sahalak borua ingkon mamangke tujung-


tujung di huria?
18, 19. (a) Patorang ma prinsip na dipaboa di Rom 13:1-7. (b) So-
ngon dia do hita patuduhon unduk na sian roha tu pamarenta?
Boasa Ingkon Unduk tu na Marhuaso? 45

19 Tapatuduhon ma muse unduk na sian roha tu nasi-


da marhite parangenta. Olo do sipata adong urusanta tu
pamarenta. Hea do apostel Paulus mangkatai tu Raja He-
rodes Agripa dohot tu Gubernur Festus. Nang pe diboto si
Paulus adong dosa na balga na diulahon nasida, alai tong-
tong do dipasangap si Paulus nasida. (Ulaon ni Apostel 26:
2, 25) Tatiru ma si Paulus, sangap ma hita tingki mang-
katai tu pejabat nang tu polisi. Ingkon dipasangap ianak-
hon ni halak Kristen do guru dohot sude na karejo di
parsingkolaanna. Ndang holan na marlomo ni roha tu Si-
tindangi Ni Jahowa na ingkon taparsangapi, alai dohot do
na so marlomo ni roha. Ingkon boi do idaon ni halak na
tapasangap nasida.—Jaha Rom 12:17, 18; 1 Petrus 3:15.
20 Sai tongtong ma rade hita patuduhon unduk na sian

roha. Songon na disurat apostel Petrus, ”Marhapantunon


ma hamu tu sasude.” (1 Petrus 2:17) Molo tapatuduhon
do unduk na sian roha tu jolma, boi do gabe las rohana
mangida hita. Alana saonari, godang jolma na so olo be
patuduhon unduk na sian roha. Molo tapatuduhon un-
duk na sian roha, na mangihuthon hata ni Jesus do hita,
”Naeng songon i ma marsinondang palitomuna na deng-
gan i, asa dipuji nasida Amamuna na di banua ginjang i.”
—Mateus 5:16.
21 Nang pe godang hajahaton di portibi on, boi do

idaon ni halak parlambok roha hasintongan. Alani i, molo


tapatuduhon do unduk na sian roha di keluarga, di huria
dohot tu halak di humaliangta, boi ma mangonjar roha
ni halak laho mananda hasintongan. Taingot ma, nang pe
ndang olo nasida manjangkon hasintongan, las do roha
ni Jahowa molo unduk hita tu dongan jolma jala boi ma
tongtong hita di bagasan holong ni rohaNa. Adong dope
upa na umbalga sian i?
20, 21. Aha do labana molo tongtong tapatuduhon unduk na sian
roha?
46 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

”TANGIHON MA HATA SIPAINGOT


JALA JANGKON PANGAJARAN”
Nunga somal taida halak na patuduhon parange ni Si-
bolis, jotjot mangalo dohot marbada. Alani i, didok Bi-
bel do Sibolis ”na marhuaso di aoangaoang” jala mam-
pangkorhon do ulaonna ”di bagasan angka anak na so siat
hata”. (Epesus 2:2) Godangan halak nuaeng holan mangu-
lahon lomo ni rohana sambing. Parange sisongon on sahat
do tu huria. Umpamana, adong do halak na so olo manang
jut rohana tingki dilehon sintua poda taringot mangida hi-
buran na patuduhon parange na rorang dohot film keke-
rasan. Hita porlu mangulahon prinsip di Poda 19:20, ”Sai
tangihon ma hata sipaingot jala jangkon pangajaran, asa
gabe pistar ho di hasusuda ni bohalmu.”
Aha do na mangurupi hita asa boi mangulahon on? Par-
rohahon ma tolu sidalian na mambahen halak jotjot ma-
ngalo poda manang pinsangpinsang, dung i taida ma na
didok Bibel taringot i.
ˇ ”Ninna rohangku, ndang pas podana i tu ahu.” Ra, olo do
tahilala ndang pas poda i tu na taadopi. Ndang diantusi
halak na mangalehon poda i aha na taadopi. Gabe leas
ma rohanta tingki manangihon poda i. (Heber 12:5) Ala
halak na mardosa hita, porlu do padengganonta pingki-
ran sisongon i? (Poda 19:3) Taingot ma, ndang lehonon
ni sasahalak poda molo ndang adong alana. Alani i, porlu
ma manat taparrohahon. Hata ni Debata mandok, ”Mar-
sitiopan tu pangajaran ma ho, unang parsitading i; sai
tiopi ma i, ai i do hangoluanmu.”—Poda 4:13.
ˇ ”Ndang lomo rohangku cara ni ibana mamodai ahu.”
Tutu do, dibahen do aturan di Bibel songon dia cara na
denggan laho mangalehon poda. (Galatia 6:1) Alai, Bibel
paboahon, ”Tung saluhut do nasida mardosa jala ndang
Boasa Ingkon Unduk tu na Marhuaso? 47

dapot pujion ni Debata nasida.” (Rom 3:23) Asa manda-


pot poda na so adong hurangna, i ma molo dipasahat jol-
ma na so mardosa. (Jakobus 3:2) Alai, Jahowa mamodai
hita marhite halak na mardosa. Alani i, ndang denggan
holan cara ni na mamodai taparrohahon. Isi ni poda i ma
taparrohahon, dung i tapingkirhon ma songon dia ma-
ngulahon i jala martangiang mangido panogunoguon.
ˇ ”Ndang tama dope ibana mamodai ahu!” Molo tabahen
do hahurangan ni halak na mamodai mambahen ndang
mararga podana i, porlu ma taingot aha naung dipaboa
nangkin. Molo adong do di pingkiranta ndang tama hita
dipodai alani umur, pengalaman, manang hak na sumu-
rung di huria, porlu ma tapauba pingkiranta. Di Israel
najolo, nang pe balga tanggung jawab ni raja, alai ing-
kon olo do ibana mangihuthon poda na dilehon ni ang-
ka panurirang, malim dohot rakyatna. (2 Samuel 12:1-13;
2 Kronika 26:16-20) Saonari, dipillit organisasi ni Jahowa
do halak na mardosa laho mangalehon poda. Jala, las do
roha ni halak Kristen na toras di partondion manangihon
dohot mangulahon poda na dilehon tu nasida. Molo gu-
modang do pengalaman manang tanggung jawabta sian
na asing, ingkon marsitutu ma hita gabe sitiruon laho
patuduhon serep ni roha dohot lambok ni roha marhite
rade manangihon jala mangihuthon poda i.—1 Timoteus
3:2, 3; Titus 3:2.
Tangkas ma, ndang adong halak na so mangkaporlu-
hon poda. Alani i, marsitutu ma hita asa rade manangihon
poda jala hatop mangulahon. Mandok mauliate ma hita tu
Jahowa ala diparade silehonlehon on na mangurupi hita.
Na dihaholongi Jahowa do molo adong na mamodai hita,
asa tongtong di bagasan holong ni roha ni Debata.—Heber
12:6-11.
48 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

”TANGIHON HAMU MA ANGKA


NA MANGULUHON HAMU”
Halak Israel najolo porlu do diorganisasi. Alani i, ingkon
diurupi halak na asing do si Musa laho manguluhon mar-
juta halak Israel na adong di halongonan. Aha do na di-
ulahon ni ibana? ”Dung i dipillit si Musa ma baoa angka
na marsihohot sian sandok Israel, jala dipabangkit nasida
bahen induk ni bangso i gumomgom marsasaribu, mar-
sasaratus, marlimalimapulu jala marsasampulu.”—2 Musa
18:25.
Huria Kristen porlu diorganisasi. Alani i ma adong na
mangaradoti kelompok dinas, adong sintua di huria,
adong sintua kaliling na mangaradoti pigapiga huria jala
adong Punguan Na Mangaradoti Kantor Cabang. Ganup
halak na dipillit gabe parmahan ingkon marsitutu mam-
parrohahon birubiru ni Jahowa. Nasida martanggung ja-
wab tu Jahowa dohot tu Jesus.—Ulaon ni Apostel 20:28.
Sude hita ingkon manangihon jala mangoloi tudutudu
na dilehon ni organisasi. Ndang olo hita songon si Dio-
trepes, na so mangargai halak na mangaradoti di hu-
ria. (3 Johannes 9, 10) Alai, taihuthon ma poda na disu-
rat ni si Paulus na mandok, ”Tangihon hamu ma angka
na manguluhon hamu jala oloi hamu ma nasida! Ai nasi-
da do manjagai tondimuna, laos nasida do maralus sogot;
naeng ma marlas ni roha nasida disi, unang mardongan
hoihoi, ai ndang ulimuna i.” (Heber 13:17) Adong do halak
olo manangihon tudutudu na dilehon ni organisasi molo
nasida sapandapot tu aturan i. Alai, nasida ndang olo ma-
ngoloi aturan na dilehon organisasi, molo ndang sapanda-
pot manang ndang mangantusi tudutudu i. Alai, ingot ma
hata ’mangoloi’ lapatanna, ingkon rade do manangihon
jala mangulahon, nang pe ndang tangkas taantusi boasa
Boasa Ingkon Unduk tu na Marhuaso? 49

dilehon tudutudu i. Tasungkun ma dirinta, ’Hutangihon


jala huoloi do tudutudu na dilehon ni angka na mangulu-
hon’?
Ndang disurat di Bibel sude cara manang aturan asa boi
maratur ulaon di huria. Alai, Bibel mandok, ”Asal sasudena
i marruhut na denggan jala maratur.” (1 Korint 14:40) Pu-
nguan Na Mangaradoti Organisasi mangoloi tudutu-
du on marhite manontuhon aturan dohot cara na mam-
bahen maratur ulaon di huria. Angka baoa naung dipillit
laho martanggung jawab tu huria gabe sitiruon marhite
manangihon tudutudu na dilehon ni organisasi. Nasida
’lambok [mangantusi] jala pangoloi’ maradophon ang-
ka baoa na dipillit laho mangaradoti huria. (Jakobus 3:17)
Mauliate ma ala adong do halak na togu haporseaonna,
olo mangihuthon aturan jala marsitutu parohon sangap
tu Jahowa di ganup kelompok, huria, wilayah, dohot sada
negeri.—1 Korint 14:33; 1 Timoteus 1:11.
Hata ni si Paulus na disurat di Heber 13:17, patuduhon
boasa marlaba manangihon tudutudu sian organisasi.
Molo olo hita manangihon halak na dipillit laho manga-
radoti huria, ndang ”mardongan hoihoi” nasida ma-
ngulahon ulaonna. Boi do hak na sumurung on gabe maol
diulahon sahalak donganta baoa, ala ndang olo huria
masiurupan manang ndang manangihon. Pangkorhonni i,
sude halak na di huria ndang mandapot laba sian tudutu-
du i. Adong do muse pangkorhon na asing molo ndang
olo sasahalak mangoloi tudutudu sian organisasi. Molo
ginjang do rohana jala ndang olo mangoloi tudutudu,
sega ma partondionna dohot paralealeonna tu Jahowa.
(Psalmen 138:6) Alani i, marsitutu ma hita asa tongtong
rade manangihon jala mangoloi tudutudu na dilehon
organisasi.
PASAL 5

Songon dia do asa Unang


Mangihuthon Portibi On?
”Ndang sian portibi on hamu”.
—JOHANNES 15:19.

DI BORNGIN na parpudi andorang so dibunu Jesus, dipa-


tudu ibana do holso ni rohana taringot na masa tu sisean-
na di ari na naeng ro. Martangiang ma ibana tu Amana,
”Ndang apala hupangido, taitonmu nasida sian porti-
bi on; alai naeng ma ramotanmu nasida maralohon na ja-
hat i. Ndang na sian portibi on nasida, songon Ahu na so
sian portibi on.” (Johannes 17:15, 16) Sian tangiang on, ta-
ida ma holong situtu do roha ni Jesus tu siseanna. Ringkot
do mangingot hata ni Jesus na mandok, ”Ndang sian por-
tibi on hamu.” (Johannes 15:19) Tangkas ma, mansai ring-
kot do di Jesus asa unang diihuthon siseanna tondi ni
portibi on!
2 Hata ”portibi” lapatanna, i ma sude jolma naung mar-

dosa na dirajai Sibolis jala gabe hatoban ni parange na


mangkaringkothon diri sandiri. (Johannes 14:30; Epesus
2:2; 1 Johannes 5:19) Tutu ma, ”hamusuon dompak Deba-
ta do paralealeon dohot portibi on”. (Jakobus 4:4) Songon
dia do hita na maringanan di portibi on, ndang mangihut-
hon lomo ni roha ni portibi on? Taulas ma lima cara: Mar-
sihohot ma tu Harajaon ni Debata na diparenta Kristus jala
ndang parsidohot tu politik, ndang mangihuthon tondi ni
portibi on, pantun marpangkean, parngoluon na sederha-
na jala mamangke sinjata na sian Debata.
1. Aha do na dipaboa Jesus tu siseanna andorang so dibunu ibana?
2. Aha do lapatan ni hata ”portibi” songon na didok Jesus?
Songon dia do asa Unang Mangihuthon Portibi On? 51

MARSIHOHOT JALA NDANG


PARSIDOHOT TU POLITIK
3 Ndang olo Jesus parsidohot tu politik. Na rumingkot di

ngoluna, i ma marbarita na uli taringot Harajaon ni De-


bata, sada pamarentaon sian surgo na laho mamarenta di
ari na naeng ro jala Jesus ma na laho gabe Raja. (Da-
niel 7:13, 14; Lukas 4:43; 17:20, 21) Di adopan ni Gubernur
Rom Pontius Latus, didok Jesus ma, ”Ndang sian portibi
on harajaonku.” (Johannes 18:36) Angka siihuthon Jesus
marsihohot tu Harajaon ni Debata jala mamaritahon i, di
liat portibi on. (Mateus 24:14) Alani i, disurat si Paulus ma,
”Partonaan ni Kristus do hami, ai na mangapoi do Debata
marhite sian hami. Singkat ni Kristus do hami mangelehe-
lek: Sai olo ma hamu padengganon tu Debata!”1—2 Korint
5:20.
4 Sasahalak didok do partonaan (duta) ala ibana disuru

laho tading di negara na asing laho mangurus na ringkot tu


negarana sandiri. Nasida ndang parsidohot tu sude ulaon
ni negara ingananna tading. Alai, sahalak duta ingkon ma-
ngihuthon aturan ni negarana sandiri. Songon i ma angka
halak na miniahan ni Kristus, nasida gabe sambulon [war-
ganegara] ”di banua ginjang”. (Pilippi 3:20) Marhite mar-
barita, nasida mangurupi marjuta ’birubiru na asing’ ni
Kristus asa ’mardenggan tu Debata’. (Johannes 10:16; Ma-
teus 25:31-40) Birubiru na asing on, gabe halak na disu-
ru Kristus laho mangurupi halak na miniahan. Nasida sada
1 Sian Pentakoste 33 M, Kristus nunga gabe Raja tu huria ni angka
halak na miniahan ni tondi, na adong di tano on. (Kolosse 1:13)
Taon 1914, Kristus nunga gabe raja ni ”harajaon ni hasiangan on”.
Alani i ma, halak Kristen na miniahan pe gabe duta ni Harajaon ni
Messianik.—Pangungkapon 11:15.

3. (a) Songon dia do roha ni Jesus mangida politik? (b) Boasa sii-
huthon Jesus na dimiahi tondi digoari partonaan (duta)? (Ida ma
surat na di toru.)
4. Songon dia do halak Kristen patuduhon molo nasida marsihohot
tu Harajaon ni Debata? (Ida ma kotak di halaman 52.)
52 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

NDANG MARPIHAK HALAK KRISTEN


DI ABAD NA PARJOLO
Godang do sejarah patuduhon molo halak Kris-
ten di abad na parjolo, ndang parsidohot tu po-
litik jala ndang marporang. Buku The Beginnings
of Christianity mandok, ”Angka na pajongjongkon
Hakristenon manat do asa unang parsidohot tu
ulaon ni pamarentaon ni portibi on.” Buku On the
Road to Civilization mandok, ”Di abad na parjolo,
ndang diantusi jala ndang marlomo ni roha pama-
renta tu haporseaon ni halak Kristen. . . . Ndang
olo halak Kristen parsidohot tu ulaon ni warga ne-
gara Rom. . . . Jala ndang olo nasida parsidohot tu
politik.”
Teolog Jerman Peter Meinhold paboahon ta-
ringot halak Kristen di abad na parjolo na so
parsidohot tu dinas militer. Ibana mandok, ”Ndang
denggan sahalak Kristen parsidohot gabe sahalak
tentara.” Artikel ”An Inquiry Into the Accordancy of
War With the Principles of Christianity” (Manuling-
kit Angka Prinsip ni Hakristenon taringot Porang),
panurat na margoar Jonathan Dymond mandok,
dung mate Jesus angka siihuthon ibana ”ndang par-
sidohot laho marporang, nang pe nasida dihosomi,
dipenjara jala dibunu”. Didok muse, ”Ndang adong
na boi mansoadahon na masa on.” Sahalak panu-
rat na asing paboahon, dung pe Hakristenon disegai
ajaran na so sintong, halak Kristen olo gabe tentara.

punguan na mangurupi Harajaon ni Messianik jala ndang


parsidohot tu politik.—Jaha Jesaya 2:2-4.
5 Na mambahen halak Kristen ingkon ndang parsidohot

5. Aha do imbar ni halak Kristen dohot halak Israel najolo? Jala so-
ngon dia do nasida patuduhon i?
Songon dia do asa Unang Mangihuthon Portibi On? 53

tu politik, ndang holan ala marsihohot tu Kristus. Hita


ndang songon bangso Israel najolo, na tading di sada inga-
nan na pinarade ni Debata. Halak Kristen saonari on, i ma
punguan ni dongan sahaporseaon na adong di liat portibi
on. (Mateus 28:19; 1 Petrus 2:9) Alani i, molo parsidohot
hita tu politik na adong di ingananta, on mangambati hita
mangkatai taringot Harajaon ni Debata dohot taringot do-
ngan sahaporseaon na adong di liat portibi on tu na asing.
(1 Korint 1:10) Molo parsidohot hita marporang, maralo
ma hita dohot angka dongan sahaporseaon. Hape diparen-
tahon do hita asa masihaholongan dohot angka dongan.
(Johannes 13:34, 35; 1 Johannes 3:10-12) Alani i ma, di-
parentahon Jesus do tu siseanna asa dipasarung podang
ni nasida jala dihaholongi angka musuna.—Mateus 5:44;
26:52; ida ma kotak ”Boi do Ahu Tongtong Netral?”, di ha-
laman 55.
6 Sahalak Kristen nunga mangalehon dirina tu Debata,

ndang tu pamarentaon ni jolma manang tu sada bangso.


Di 1 Korint 6:19, 20 mandok, ”Ndada hamu nampuna di-
rimuna. Ai arga do hamu ditobus.” Nang pe angka siihut-
hon Jesus disuru mangalehon sangap, pajak dohot pango-
loion na patut tu ”Kesar”, ingkon lehonon ni nasida do ”tu
Debata na sian Debata!” (Markus 12:17; Rom 13:1-7) Do-
hot ma i, panombaon na sintong, holong na sian nasa roha
dohot pangoloion tu sude parentaNa. Molo dihaporluhon,
nasida ingkon rade mangalehon ngolu ni nasida tu Debata.
—Lukas 4:8; 10:27; jaha Ulaon ni Apostel 5:29; Rom 14:8.
NDANG MANGIHUTHON
TONDI NI PORTIBI ON
7 Halak Kristen ndang mangihuthon portibi on molo

6. Songon dia do sahalak Kristen naung mangalehon dirina tu De-


bata maradophon Kesar?
7, 8. Aha do ”tondi ni portibi on” jala songon dia do tondi i
”mangula” di bagasan roha ni jolma?
54 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

ndang diihuthon nasida tondi ni portibi on. Si Pau-


lus manurat, ”Ndang hujalo hami tondi portibi on; Ton-
di na sian Debata do.” (1 Korint 2:12) Ibana mandok tu
huria Epesus, ”Angka na niulahonmuna marguru tu tingki
ni hasiangan on, mangihuthon lomolomo ni na marhuaso
di aoangaoang, i ma tondi na mangula nuaeng di bagasan
angka anak na so siat hata.”—Epesus 2:2, 3.
8 Hata ”aoangaoang” manang alogo dohot tondi ni por-

tibi on lapatanna, i ma huaso na so tarida, na manjujui jol-


ma ndang mangoloi Debata jala na patubuhon ”lomolomo
ni roha ni daging, giotgiot ni roha ni mata”. (1 Johannes
2:16; 1 Timoteus 6:9, 10) ”Marhuaso” do tondi on mange-
laela pingkiran na mardosa, manipu roha jala marsitutu
asa mangulahon dosa. Songon alogo, adong do ulaon na
sala on didia pe. Tondi ni portibi on ”mangula” do di roha
ni sasahalak, lapatanna lam leleng boi do dibahen roha
ni sasahalak mangulahon parange na so denggan. Songon
mangkaringkothon diri sandiri, roha haginjangon, panga-
hution jala mangalo tu uhum.1 Tangkas ma, tondi ni porti-
bi on lam leleng boi mambahen parange ni Sibolis tubu di
roha ni sasahalak.—Johannes 8:44; Ulaon ni Apostel 13:10;
1 Johannes 3:8, 10.
9 Boi do tondi ni portibi on marurat di bagasan pingki-

ran dohot rohamuna? Boi, molo ndang jaga di partondion.


(Jaha Poda 4:23.) Jotjot do ndang pintor tarida pangkor-
hon ni tondi ni portibi on. Boi do on ro sian angka dongan
na taida burju, alai sasintongna ndang mangkaholongi Ja-
howa. (Poda 13:20; 1 Korint 15:33) Boi do tondi ni porti-
bi on masuk tu pingkiranta marhite aha pe, na pasahathon
parange ni Sibolis dohot lomo ni rohana. Umpamana, situs
1 Ida ma buku Bertukar Pikiran mengenai Ayat-Ayat Alkitab, hala-
man 312-315, na dipabinsar Sitindangi Ni Jahowa.

9. Marhite aha do tondi ni portibi on masuk tu roha dohot pingki-


ranta?
Songon dia do asa Unang Mangihuthon Portibi On? 55

pornografi manang hata ni halak na dipabali, sijahaon, hi-


buran dohot olahraga na so denggan.
10 Songon dia do hita asa unang mangihuthon ton-

di ni portibi on jala tongtong di bagasan holong ni roha


ni Debata? Martangiang ma hita mangido tondi parba-
dia jala tapangke ma sude sipanganon partondion na pi-
narade ni Jahowa. Umbalga do huaso ni Jahowa sian
10. Songon dia do hita asa unang mangihuthon tondi ni portibi on?

BOI DO AHU TONGTONG NDANG MAMIHAK?


Prinsip: ”Ndang sian portibi on harajaonku”.
—Johannes 18:36.
Sungkunsungkun tu diri sandiri
ˇ Songon dia do ahu patorangkon
molo manghormat tu bendera
sada panombaon tu ganaga-
naan?1—2 Musa 20:4, 5;
1 Johannes 5:21.
ˇ Tingki patorangkon hapor-
seaon taringot ndang parsi-
dohot upacara nasional,
songon dia do ahu boi
tongtong mangargai halak
na so sahaporseaon?
—1 Petrus 3:15.
ˇ Aha do na mambahen
ahu ndang parsidohot tu
partai politik manang dinas
militer?—Johannes 13:34;
1 Johannes 3:10-12.
1 Ida ma Lampiran di
halaman 212-215.
56 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

Sibolis dohot portibi na jahat on. (1 Johannes 4:4) Alani i,


ringkot do molo tongtong tapajonok tu Debata marhite
tangiang!
PANTUN MARPANGKEAN
Boi do taida aha tondi na mangula di diri ni sasaha-
11

lak sian carana marpangkean, parsurion dohot haiason. Di


godang negara, ndang diharingkothon be cara ni sasahalak
marpangkean. Sahalak pembawa acara di TV paboahon,
ndang leleng nai, ndang marimbar be pangkean ni boru-
boru na so hasea tu na asing. Sada surat kabar paboahon,
angka anak boru na poso pe, nunga ”mamangke baju na so
tama idaon”. Na asing muse, ndang maratur marpangkean
na patuduhon parange na mangalo jala ndang patuduhon
sangap tu dirina sandiri.
12 Naposo ni Jahowa ingkon marpangkean na ias, na

pantun, tama idaon jala hombar tu na taulahon. Sian


pangkeanta, tarida ma molo hita manomba Jahowa jala
”marpangkean hahormaton dohot toruk ni roha”. Na ru-
mingkot, unang ma marpangkean asa parohon sangap tu
diri sandiri alai asa tongtong do ”di bagasan holong ni roha
ni Debata”. (1 Timoteus 2:9, 10; Judas 21) Tutu, las do ro-
hanta mamangke pangkean na arga. Alai, ”jolma parbaga-
san na buni . . . , i do na arga dietong Debata”.—1 Petrus
3:3, 4.
13 Ingot ma, cara marpangkean dohot parsurionta mang-

korhon do tu cara ni sasahalak mangida panombaon na


sintong. Hata Junani na diterjemahon gabe hata ”pantun”
lapatanna, i ma parange na parohon sangap dohot pa-
ngargaion tu pangkilalaan manang pandapot ni na asing.
Alani i, rumingkot do mangargai panggora ni roha ni
halak sian hakta laho manontuhon pangkean na tapangke.
11. Songon dia do tondi ni portibi on marpangkorhon tu cara ni sa-
sahalak marpangkean?
12, 13. Aha do prinsip na boi tapangke asa pantun marpangkean?
Taingot ma, hita naeng par-
ohon sangap tu Jahowa do-
hot naposoNa. Tapatarida-
hon ma molo hita olo
”pasangaphon Debata” di
saluhut ulaon.—1 Korint
4:9; 10:31; 2 Korint 6:3, 4;
7:1.
14 Ringkot do mampar-

rohahon pangkean dohot


haiason tingki marbarita
manang laho tu parpu-
nguan. Sungkun ma diri-
muna, ’Parohon sangap tu
diringku do carangku mar-
pangkean? Parohon ila do
i tu na asing? Na ruming-
Parohon sangap tu Jahowa
kot do di ahu mangihuthon do carangku marpangkean?
giotgiot ni roha taringot
pangkean sian mandapot hak na sumurung laho marbari-
ta na uli?’—Psalmen 68:6; Pilippi 4:5; 1 Petrus 5:6.
15 Ndang disurat sude di Bibel taringot cara marpang-

kean, parsurion dohot haiason tu halak Kristen. Lomo do


roha ni Jahowa asa tapangke hakta mamillit laho mamba-
hen haputusan. Alani i, lomo do rohaNa asa tapangke prin-
sip ni Bibel jala gabe halak ”naung pasomalsomal rohana,
gabe malo mambolati na denggan sian na roa”. (Heber 5:
14) Lomo do rohaNa asa sude ulaonta mardongan ho-
long, i ma holong tu Debata dohot tu dongan. (Jaha Mar-
kus 12:30, 31.) Molo tapangke prinsip on, boi ma tapillit
14. Aha do na porlu tasungkun tu dirinta tingki mamilit cara mar-
pangkean na pantun?
15. Boasa ndang dipatorang sude di Bibel taringot caranta marpang-
kean, parsurion dohot haiason?
marragam pangkean dohot parsurion. Tarida ma on sian
marragam pangkean na dipangke naposo ni Debata na
adong di liat portibi on.
PARNGOLUON NA SEDERHANA
16Tondi ni portibi on mangaliluhon jala manjujui
marjuta halak asa mangalului hepeng dohot arta na pa-
rohon las ni roha. Alai, Jesus mandok, ”Ai nang pe marlo-
bilobi halak, ndada sian artana i ngoluna.” (Lukas 12:15)
Ndang lomo roha ni Jesus molo humolongan rohanta tu
hepeng dohot tu arta. Alai, songon na didok Jesus, mar-
las ni roha do sasahalak na ”umboto na pogos parton-
dionna”, sederhana di parngoluon jala mangkaringkothon
ulaon partondion di ngoluna. (Mateus 5:3, Bibel siganup
16. Songon dia do tondi ni portibi on maralo tu ajaran ni Jesus jala
aha do na porlu tasungkun tu dirinta sandiri?
Songon dia do asa Unang Mangihuthon Portibi On? 59

ari; 6:22) Sungkun ma dirimuna, ’Tutu do huhaporseai


aha na diajarhon ni Jesus? Manang, lomo ni roha ni ”ama
ni sude gabus” do huihuthon? (Johannes 8:44, Bibel siga-
nup ari.) Aha do na tarida sian pangkataionta, sangkapta
dohot na ringkot di ngolunta?’—Lukas 6:45; 21:34-36; 2 Jo-
hannes 6.
17 Disurat do di Bibel, ”Gabe siulahon Hata i ma hamu,

unang holan pananginangi.” (Jakobus 1:22) Parroha-


hon ma laba na dihilala halak na manjaga parngoluonna
tongtong sederhana. Dapot ni nasida ma las ni roha ala par-
sidohot marbarita na uli. (Mateus 11:29, 30) Ndang palo-
bihu nasida mamingkiri hasusaan asa unang marsahit jala
mura tarrimas. (Jaha 1 Timoteus 6:9, 10.) Ala boi do ma-
mangke na adong, godang ma tingki nasida tu keluar-
ga jala marsaor dohot dongan sahaporseaon. Alani i, re-
nge ma nasida modom. (Parjamita 5:12) Dapot las ni roha
do nasida ala lomo rohana mangalehon nasa na tolap na-
sida. (Ulaon ni Apostel 20:35) Dame ma roha, ”marpang-
kirimon” jala las roha ni nasida mandalani ngolu saona-
ri. (Rom 15:13; Mateus 6:31, 32) Mansai las roha mandapot
laba sisongon on!
MAMANGKE ”SINJATA NA SIAN DEBATA”
18 Halak na tongtong di bagasan holong ni roha ni De-
bata, diramoti do asa togu partondionna. Ala sogo do roha
ni Sibolis tu halak Kristen, na boi marlas ni roha saona-
ri jala mandapot hangoluan salelengna di ari na naeng
ro. (1 Petrus 5:8) Si Paulus mandok, ”Ai ndada marung-
kil hita mangalo mudar dohot sibuk, angka harajaon do,
angka parhuaso, angka sigomgomi hasiangan haholomon
on, angka tondi hajahaton na di ginjang i.” (Epesus 6:12)
Hata ”marungkil” di Terjemahan Dunia Baru dibahen
17. Paboa ma aha do laba na tadapot molo sederhana di parngoluon.
18. Songon dia do musunta dohot carana laho mangalo hita digom-
barhon di Bibel?
60 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

gabe hata ”marsiranggut”. On patuduhon molo paraloan i,


ndang ro sian inganan na dao manang inganan na buni
alai sian inganan na mansai jonok. Hata ”angka harajaon”,
”angka parhuaso” dohot ”angka sigomgomi hasiangan ha-
holomon”, patuduhon molo paraloan i, marharoroan sian
tondi ni portibi on jala diatur laho mamorangi hapor-
seaonta.
19 Nang pe hita halak na mardosa jala marhahurangan,

alai boi do monang. Songon dia carana? Mamangke ”sinja-


ta na sian Debata.” (Epesus 6:13) Di Epesus 6:14-18, sinja-
ta na sian Debata digombarhon songon on, ”Jongjong ma
hamu, marhohoshon hasintongan di gontingmuna, ang-
ka naung manolukkon bajubaju partahanan, i ma hatigo-
ran i. Marsipatu ma patmuna, laho mangkaringgashon ba-
rita na uli, pardamean i. Angkup ni sudena i, jalo hamu
ma lombulombu haporseaon i; haintopan hamu do marhi-
te sian i sude sumbia api ni parjahat i. Jangkon hamu ma
nang tahuluk haluaon dohot podang ni tondi, i ma hata ni
Debata. Martangiang ma hamu, mardongan sandok pangi-
doan dohot elehelek di bagasan Tondi.”
20 Ala sude sinjata on marharoroan sian Debata, tarondi-

ngi ma hita molo tongtong tapangke. Halak Kristen, ndang


songon tentara na boi maradi tingki marporang. Tongtong
do nasida marporang ala mangkorhon tu hangoluan do-
hot hamatean. Marporang do nasida sahat tu na ripasho-
non ni Debata portibi na nirajaan ni Sibolis dohot ang-
ka begu. (Pangungkapon 12:17; 20:1-3) Alani i, marsitutu
ma hamu tongtong mangalo hahurangan dohot giotgiot
na sala, ala hita sude ingkon ’mamukpuhi’ dirinta sandi-
ri asa boi tongtong marsihohot tu Jahowa. (1 Korint
9:27) Porlu do pingkirhononmuna molo ndang olo hamu
marsiranggut!
19. Gombarhon ma songon dia sinjata na sian Debata dibahen di
Bibel.
20. Boasa imbar halak Kristen dohot tentara?
Songon dia do asa Unang Mangihuthon Portibi On? 61

21 Ndang boi hita monang di paraloan on molo holan


mangasahon gogonta sandiri. Alani i, si Paulus paingothon
porlu do martangiang tu Jahowa ”di bagasan Tondi, ma-
nang sadihari pe”. Tatangihon ma Jahowa marhite marsia-
jar Bibel dohot marsaor tu angka dongan na ”marungkil”
ganup ari! (Pilemon 2; Heber 10:24, 25) Halak na marsiho-
hot mangulahon sude cara on, ndang holan asa mandapot
hamonangan. Alai, rade ma nasida mangkatindangkon ha-
porseaonna manang sadihari pe.
TONGTONG MA HATINDANGKON
HAPORSEAONMU
22 Jesus mandok, ”Ndang sian portibi on hamu. . . . ala ni

i do, umbahen na dihosomi portibi on hamu.” (Johannes


15:19) Alani i, halak Kristen ingkon sai rade do mangkatin-
dangkon haporseaonna mardongan lambok ni roha dohot
biar. (Jaha 1 Petrus 3:15.) Sungkun ma dirimuna, ’Tang-
kas do huantusi boasa Sitindangi Ni Jahowa olo mamba-
hen pandapot na imbar sian pandapot ni godangan halak?
Tingki mangulahon prinsip on, porsea do ahu molo on na
marharoroan sian Bibel dohot naposo haposan? (Mateus
24:45; Johannes 17:17) Tingki mangulahon na sintong,
rade do ahu marimbar sian na asing jala las do rohangku
tingki mangulahon on?’—Psalmen 34:2; Mateus 10:32, 33.
23 Alai, ndang mura asa unang mangihuthon portibi on.

Tongtong do hita dielaela sian cara na so tangkas tarida.


Umpamana, songon naung dipaboa nangkin, Sibolis mar-
situtu mangelaela naposo ni Debata marhite hiburan. So-
ngon dia do hita mamillit hiburan na denggan jala mam-
bahen panggora ni rohanta ias? Taulas ma on di pasal na
mangihut.
21. Songon dia do hita asa boi monang tingki mandapot paraloan di
partondion?
22, 23. (a) Boasa hita ingkon tongtong rade mangkatindangkon ha-
porseaonta jala aha do na porlu tasungkun tu dirinta sandiri? (b) Aha
do na laho taulas di pasal na mangihut?
PASAL 6

Songon dia Mamillit


Hiburan na Denggan
”Bahen hamu ma saluhutna i, pasangaphon Debata”.
—1 KORINT 10:31.

TINGKI naeng mangallang apel hamu, diida hamu


ma adong saotik na busuk. Aha do ulahononmu? Boi
do diallang sude dohot na busuk i, manang dibolong-
kon apel i. Alai, boi do bolongkonon na busuk i,
dung i dipangan ma. Molo hamu mangulahon na so-
ngon dia?
2 Boi ma tapatudos hiburan songon apel i. Sipa-

ta lomo do rohanta naeng rekreasi, alai taboto do go-


dangan sian hiburan na adong saonari on ndang pa-
tuduhon parange na dihalomohon Debata. Antong aha
ma ulahononmuna? Adong do halak na so mangkaso-
gohon parange na roa dohot hiburan na so denggan
na dipatudu ni portibi on. Na deba, olo do pasiding-
kon sude hiburan asa unang diida nasida angka para-
nge na roa i. Na asing muse, lomo do rohana mangida
hiburan, alani i manat ma nasida mamillit na laho sii-
daonna. Dia do pillitonmuna asa boi tongtong di baga-
san holong ni Debata?
3 Godangan sian hita mamillit mangulahon na pa-

toluhon. Taboto, ringkot do di hita rekreasi. Lomo


do rohanta hiburan na tapillit patuduhon parange na
denggan. Alani i, porlu ma tapingkirhon songon dia do
1, 2. Haputusan aha do na taulahon tingki mamillit hiburan?
3. Aha do na laho taulas?
Songon dia Mamillit Hiburan na Denggan 63

manontuhon hiburan na denggan dohot na roa. Par-


jolo sahali, taulas ma songon dia hiburan na tapillit
mangkorhon tu panombaon na sintong.
”BAHEN HAMU MA SALUHUTNA I
PASANGAPHON DEBATA”
4 Sahalak donganta na tardidi taon 1946 man-

dok, ”Ringkot do di ahu manangihon jamita pandi-


dion di kebaktian, huparrohahon
do denggan jala huhilala dohot
do ahu na tardidi di tingki i.” Boa-
sa? Ibana mandok, ”Molo sai nii-
ngot tongtong janji tu Jahowa, on
mambahen hita boi marsihohot.”
Sapandapot do hita tu hata ni do-
nganta on. Molo sai taingot jan-
jinta tu Jahowa, naung talehon
dirinta laho manomba Ibana,
gabe marsihohot ma hita. (Jaha
Parjamita 5:4.) Molo sai tarima-
ngi janjinta tu Jahowa, mangkor-
hon do on tu sude ulaonta.
Ndang holan tu ulaon marbarita,
alai dohot do tingki mamillit hi-
buran. Apostel Paulus paboahon
ringkot ni hasintongan i ting-
ki ditongos ibana surat tu huria
di Korint, ”Na mangan manang
na minum hamu, manang dia pe
diula hamu: Bahen hamu ma sa-
luhutna i, pasangaphon Debata.”
—1 Korint 10:31
4. Songon dia do janjinta tu Jahowa
mangkorhon tu hiburan na tapillit?
64 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

Sude na taulahon di ngolunta on marpangkorhon


5

do tu panombaon na sintong. Tangkas ma on dipaboa


si Paulus tu angka dongan sahaporseaon marhite su-
rat na ditongos tu huria Rom. Ibana mandok, ”Pasa-
hat hamu ma dagingmuna bahen pelean na mangolu,
na badia, na hinalomohon ni Debata; i ma hadaulaton
ni na marroha.” (Rom 12:1) Na adong di daging, i ma
pingkiran, roha dohot gogo. Sude on, boi tapangke ma-
nomba Debata. (Markus 12:30) Didok si Paulus do on
sada pelean tu Jahowa, molo sian nasa hosanta marho-
bas tu Ibana. Molo naeng mangalehon pelean, adong
do na ingkon siingoton. Dipaboa do di patik ni si Musa,
molo pelean na martihas ndang dihalomohon Debata.
(3 Musa 22:18-20) Songon i ma sahat tu tingkinta on.
Songon dia do on boi masa?
6 Si Paulus mangalehon poda tu huria di Rom,

”Unang ma dosa i mangarajai di bagasan dagingmuna.”


Disuru si Paulus do asa ”dipamate” parulaon ni pama-
tang nasida. (Rom 6:12-14; 8:13) Andorang so dipaboa
on, dilehon do sada tudosan taringot ”parulaon ni pa-
matang”. Songon on ma parulaon ni pamatang ni jol-
ma na mardosa, ”gok burabura . . . pamangannasida”.
”Hirtap do patnasida mandurushon mudar”. ”Ndang
marhabiaran di Debata rohanasida”. (Rom 3:13-18) Sa-
halak Kristen mambahen pamatangna martihas molo
dipangke ’angka ruas’ ni pamatangna mangulahon
dosa. Umpamana, molo jotjot sahalak Kristen mangida
pornografi manang film kekerasan, dos ma on naung
’pasahat [mata] tu dosa’. Alani i, nunga martihas be
sude pamatangna. Aha pe na diulahon ibana, ndang
5. Songon dia do 3 Musa 22:18-20 mangurupi hita mangantusi sipa-
singot di Rom 12:1?
6, 7. Songon dia do sahalak Kristen boi mambahen martihas pama-
tangna jala aha do pangkorhonna?
Songon dia Mamillit Hiburan na Denggan 65

gabe pelean na badia be i jala ndang dihalomohon De-


bata. (5 Musa 15:21; 1 Petrus 1:14-16; 2 Petrus 3:11) Go-
dang do harugian molo ndang tapillit hiburan na
denggan!
7 Tangkas ma hiburan na tapillit godang do pangkor-

honna. Alani i, tapillit ma hiburan na mambahen lam


denggan peleanta tu Jahowa, unang ma mambahen
martihas. Taulas ma songon dia manontuhon hiburan
na denggan dohot na roa.
”HAGIGIHON HAMU MA NA JAT”
8 Adong do dua ragam ni hiburan. Na parjolo, hibu-
ran na tangkas ndang boi diihuthon halak Kristen. Na
paduahon, hiburan na boi dijalo roha ni halak Kristen
alai na deba ndang. Parjolo sahali, taulas ma hiburan na
tangkas ndang boi diihuthon halak Kristen.
9 Songon naung dipaboa di Pasal 1, adong do hibu-

ran na tangkas patuduhon parange na dihagigihon De-


bata. Umpamana, situs Web manang film, acara TV do-
hot musik na marisi hata na kasar, hadatuon dohot
angka begu, pornografi dohot parange na rorang. Di ba-
gasan hiburan sisongon on, diulahon do angka pa-
range na maralo tu prinsip ni Bibel. Alani i, hiburan si-
songon on ingkon dipasiding halak Kristen. (Ulaon ni
Apostel 15:28, 29; 1 Korint 6:9, 10; Pangungkapon 21:8)
Molo ndang taihuthon hiburan sisongon i, tarida ma
molo hita marsitutu ’mangkagigihon aha na jat’ jala
pasidingkon diri ”sian hajahaton”. Molo taulahon on,
adong ma di hita ”haporseaon na so marlaok [ndang
munafik]”, i ma haporseaon na dihalomohon Debata.
—Rom 12:9; Psalmen 34:14; 1 Timoteus 1:5.
8, 9. (a) Aha do dua ragam ni hiburan? (b) Hiburan na dia do na
ingkon tapasiding jala boasa?
66 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

Adong do na marpandapot, molo hiburan na patu-


10

duhon parange na roa ndang marpangkorhon tu diri ni


sasahalak. Nasida mandok, ’Tutu do hutonton film siso-
ngon i, alai ndang ulahononku i.’ Pingkiran sisongon
on ndang denggan jala boi parohon jea. (Jaha Jeremia
17:9.) Molo lomo do rohanta manonton na dihagigi-
hon Jahowa, tutu do hita ’mangkagigihon na jat’? Molo
sai taihuthon hiburan na so denggan, on boi mamba-
hen ndang mangkilala be panggora ni rohanta. (Psal-
men 119:70; 1 Timoteus 4:1, 2) Parange sisongon on,
boi mangkorhon tu ulaonta manang songon dia hita
mangida dosa ni halak na asing.
11 Tutu do on hea masa. Adong do halak Kristen ma-

ngulahon parange na roa ala somal ibana mangida hi-


buran na so denggan. Masa ma tu nasida ayat na
mandok, ”Ia i disabur halak, i do gotilonna [tapuon-
na].” (Galatia 6:7) Alai, boi do ndang masa on tu hita.
Molo manat hita mamillit hiburan, mamingkirhon pa-
range na denggan, marlas ni roha ma hita di ngolunta.
—Ida ma kotak ”Hiburan na Songon dia do na Ingkon
Tapillit?”, di halaman 67.
HAPUTUSAN NA MANGIHUTHON
PRINSIP NI BIBEL
12 Saonari taulas ma na paduahon, hiburan na pa-

tuduhon parange na so tangkas diorai di Bibel. Tingki


mamillit hiburan sisongon on, sahalak Kristen ingkon
mambahen haputusan sandiri taringot on. (Jaha Ga-
latia 6:5.) Alai, adong do na boi mangurupi hita mam-
bahen haputusan on. Di Bibel, godang prinsip na boi
mangurupi hita mangantusi pingkiran ni Jahowa
10. Aha do pingkiran na sala taringot hiburan jala boasa?
11. Songon dia do Galatia 6:7 mangkorhon tu hiburan na tapillit?
12. Songon dia do Galatia 6:5 mangkorhon tu hiburan jala aha do
na boi mangurupi hita mambahen haputusan?
Songon dia Mamillit Hiburan na Denggan 67

HIBURAN NA SONGON DIA


DO NA INGKON TAPILLIT?
Prinsip: ”Hagigihon hamu ma na jat;
pareak hamu ma na denggan.”—Rom 12:9.
Las do roha ni Debata molo . . .
ˇ lirik ni musik na hutangihon mangambati ahu
mamingkirhon parange na ias?—1 Korint 6:9, 10.
ˇ hutiru pangkataion dohot parange na so
denggan sian film na hutonton i?—Lukas 6:40.
ˇ game na hupillit manuru ahu asa songon
pambunu dohot mangulahon na jahat?
—Psalmen 11:5, 7.
ˇ prinsip na huajarhon
tu na asing marimbar tu
prinsip na huulahon
tingki mamillit hiburan?
—Rom 2:21.
68 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

dohot lomo ni rohaNa. Molo taparrohahon do angka


prinsip on, taantusi ma ”dia lomo ni roha ni [Jahowa]”
di sude ulaonta dohot ma i mamillit hiburan.—Epesus
5:17.
13 Ndang dos pangantusion ni halak Kristen taringot

mangulahon prinsip ni Bibel. (Pilippi 1:9) Asing ni i,


marimbar do na dihalomohon ni sasahalak taringot
13. Aha do na manjujui hita pasidingkon hiburan na dihagigihon Ja-
howa?

Molo taihuthon prinsip ni Bibel tingki mamillit


hiburan boi ma denggan partondionta
Songon dia Mamillit Hiburan na Denggan 69

hiburan. Alani i, ndang hirim rohanta molo sude ha-


lak Kristen mambahen haputusan na sarupa taringot
mamillit hiburan. Nang pe songon i, molo sai tabahen
do prinsip ni Debata manogunogu pingkiran dohot ro-
hanta, lam marsitutu ma hita pasidingkon hiburan na
dihagigihon Jahowa.—Psalmen 119:11, 129; 1 Petrus
2:16.
14 Tingki mamillit hiburan, ringkot do tapingkirhon

tingki na tapangke. Isi ni hiburan na tapillit patudu-


hon aha na denggan di hita, alai sadia godang tingki na
tapangke laho mangulahon on, patuduhon aha na ru-
mingkot di hita. Tangkas ma, ulaon di partondion do
ulaon na rumingkot di halak Kristen. (Jaha Mateus
6:33.) Aha do na ingkon taulahon asa tongtong tapa-
tujolo Harajaon ni Debata di ngolunta? Apostel Pau-
lus mandok, ”Manat ma hamu mamereng manangkasi
parulaonmuna; songon angka na marroha, unang ma
songon angka na hurang roha! Parhaseang hamu ma
tingki.” (Epesus 5:15, 16) Songon na didok ayat on, por-
lu do tapangke tingki sadenggandengganna. Lapatan-
na, tatontuhon ma sadia godang tingki na tapangke
mangulahon hiburan on. Molo taulahon on, adong ma
tingkinta mangulahon ulaon ”na rumingkot”, na
mambahen lam denggan partondionta.—Pilippi 1:10.
15 Ingkon tangkas do taboto molo hiburan na ta-

pillit i dihalomohon Debata. Aha do lapatanna? Dipa-


tudos ma on songon apel na adong busukna. Asa
unang tarallang na busuk i, ndang holan na busukna i
tabolongkon, alai dohot ma na di humaliangna. Dos
14. (a) Aha do na ringkot tapingkirhon tingki mamillit hiburan?
(b) Songon dia do hita boi tongtong patujolohon Harajaon ni
Debata?
15. Boasa denggan mamboto hiburan na tapillit dihalomohon
Debata manang ndang?
70 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

songon i ma, ingkon taboto do tangkas molo hiburan


na tapillit i dihalomohon Debata. Sahalak Kristen na
marbisuk ndang holan pasidingkon hiburan na tangkas
diorai Bibel. Alai, dohot do pasidingkon hiburan na so
tatanda tangkas isina, na tahilala boi manegai parton-
dionta. (Poda 4:25-27) Boi ma taulahon on molo sai ta-
pangasahon Hata ni Debata.
PINGKIRI HAMU MA ANGKA NA IAS
Tingki mamillit hiburan, na porjolo sahali diula-
16

hon halak Kristen, i ma mamingkirhon songon dia


pingkiran ni Debata. Di Bibel, dipaboa do songon dia
pangkilalaan dohot pingkiran ni Jahowa. Umpamana,
dipaboa Raja Salomo do angka ulaon na dihasogohon
Jahowa, ”dila pargabus; tangan na mamunu halak na
burju, roha na sai mamingkiri na jahat, pat na ringgas
laho mangulahon hajahaton”. (Poda 6:16-19, Bibel siga-
nup ari.) Songon dia do pingkiran ni Jahowa mangkor-
hon tu pingkiranta? Panurat ni Psalmen mandok,
”Hamu ale angka na mangkaholongi Jahowa, sai hagi-
gihon hamu ma na jat!” (Psalmen 97:10) Hiburan na ta-
pillit ingkon patuduhon molo hita mangkagigihon aha
na dihagigihon Jahowa. (Galatia 5:19-21) Taingot ma,
16. (a) Songon dia do hita patuduhon na sapingkiran hita dohot
Jahowa taringot parange na denggan? (b) Songon dia do asa boi tong-
tong taulahon prinsip ni Bibel di ngolunta?

Andorang so mamillit hiburan, halak Kristen


porlu manungkun tu dirina sandiri
ˇ Aha do pangkorhon ni on tu paralealeonku
dohot Jahowa?
ˇ Aha do pangkorhon ni on tu diringku sandiri?
ˇ Aha do pangkorhon ni on tu halak na asing?
Songon dia Mamillit Hiburan na Denggan 71

aha na taulahon tingki sahalakta, rumingkot do sian


aha na taulahon tingki diida na torop. Sian i ma tabo-
to hadirion na songon dia hita sasintongna. (Psalmen
11:4; 16:8) Molo naeng sapingkiran do hita dohot Jaho-
wa taringot parange na denggan, aha na tapillit ingkon
hombar do tu prinsip ni Bibel. Jala on ma na tongtong
taulahon di ngolunta.—2 Korint 3:18.
17 Tingki mamillit hiburan, aha do muse na taula-

hon asa haputusanta hombar tu pingkiran ni Jahowa?


Rimangi ma sungkunsungkun on, ’Aha do pangkorhon
ni hiburan on tu diringku dohot paralealeonku tu Jaho-
wa?’ Umpamana, andorang so manonton sada film ta-
sungkun ma dirinta, ’Aha do pangkorhon ni film on tu
panggora ni rohangku?’ Taulas ma pigapiga prinsip na
boi taulahon.
18 Sada prinsip na ringkot i ma di Pilippi 4:8 na man-

dok, ”Pingkiri hamu ma nasa parange na sintong, na


daulat, na tigor, na bontor, na uli, na denggan be-
geon ro di sude na targoar haburjuon, na tau pujipu-
jian.” Ndang hiburan na diulas ni si Paulus di ayat on,
alai angka ulaon na porlu tarimangi do na pasonang-
kon roha ni Jahowa. (Psalmen 19:14) Nang pe songon i,
denggan do hata ni si Paulus on taulahon tingki mamil-
lit hiburan. Songon dia do on boi taulahon?
19 Tasungkun ma dirinta, ’Tutu do film, video game,

musik dohot hiburan na asing na hupillit parohon


pingkiran na ias?’ Umpamana, dung sae manonton
sada film, aha do na ro tu pingkiranta? Molo las do
17. Aha do sungkunsungkun na porlu tarimangi tingki mamillit hi-
buran?
18, 19. (a) Songon dia do prinsip di Pilippi 4:8 mangurupi hita
mamillit hiburan na denggan? (b) Paboa ma prinsip na asing na ma-
ngurupi hamu mamillit hiburan na denggan. (Ida ma surat na di
toru.)
72 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

rohanta dung manonton film i, taboto ma na deng-


gan do na tapillit. Alai, molo gabe na roa do taping-
kiri dung manonton film i, ndang denggan hiburan
na tapillit i. (Mateus 12:33; Markus 7:20-23) Boasa so-
ngon i? Molo tapingkiri angka parange na so denggan,
ndang dame rohanta, ganggu ma panggora ni rohanta
jala sega ma paralealeonta tu Debata. (Epesus 5:5; 1 Ti-
moteus 1:5, 19) Ala mangkorhon na roa do hiburan na
sala, marsitutu ma pasidingkon i.1 (Rom 12:2) Tatiru
ma tangiang ni panurat Psalmen na mandok, ”Ramoti
ma ahu asa unang sai angka na so marguna i huparro-
hahon.”—Psalmen 119:37, Bibel siganup ari.
MANGKARINGKOTHON DONGAN NA ASING
Si Paulus paboahon sada prinsip na ringkot di-
20

pingkirhon tingki mambahen haputusan, na mangkor-


hon tu dirinta sandiri. Ibana mandok, ”Saluhutna jadi
do, alai ndang saluhut marguna; saluhutna jadi do, alai
ndang saluhut patoguhon. Unang ma masiringkoti na
di ibana, na di dongan i ma.” (1 Korint 10:23, 24) Aha
do pangkorhon ni prinsip on tingki mamillit hiburan
na denggan? Tasungkun ma dirinta, ’Aha do pangkor-
hon ni hiburan na hupillit on tu na asing?’
21 Panggora ni roha boi do paloashon hita mangula-

hon hiburan na tahilala ”marguna” manang na tar-


jalo rohanta. Alai, molo adong diparrohahon hamu
donganta na panggora ni rohana mangorai nasida ma-
millit hiburan i, denggan ma asa unang diulahon hamu
hiburan i. Boasa? Ala ndang lomo rohamuna ”mardo-
sa dompak angka dongan” marhite mangambati na-
1 Angka prinsip na asing na boi tapangke tingki mamillit hiburan,
i ma Poda 3:31; 13:20; Epesus 5:3, 4; dohot Kolosse 3:5, 8, 20.

20, 21. Songon dia do 1 Korint 10:23, 24 mampangkorhon tingki


mamillit hiburan na denggan?
Songon dia Mamillit Hiburan na Denggan 73

sida marsihohot tu Debata. Ulahon hamu ma hata on,


”Unang bahen hamu partuktuhan . . . di huria ni Deba-
ta.” (1 Korint 8:12; 10:32) Halak Kristen saonari on, ing-
kon mardophon roha jala manat tingki mangulahon
poda na dilehon si Paulus on, marhite pasidingkon hi-
buran na tahilala ”marguna” alai ndang ”patoguhon”
partondion.—Rom 14:1; 15:1.
22 Alai, adong dope na porlu taulahon asa boi ma-

ngargai donganta na asing. Molo panggora ni roha ni


sahalak Kristen ndang paloashon ibana mangulahon
sada hiburan, unang ma dipaksahon haputusanna i tu
dongan na asing. Molo dipaksahon haputusanna i, di-
patudos ma on songon sahalak supir na mamaksa na
asing asa sarupa hatop ni nasida mamboan motor. Ton-
tu ndang denggan parange sisongon on. Ala marpara-
nge holong do hita, molo panggora ni rohanta ndang
paloashon mangulahon sada hiburan, ingkon taargai
do haputusan ni dongan sahaporseaon, na so maralo tu
prinsip ni Bibel. Molo taulahon on, na patuduhon roha
na denggan ma hita tu saluhut halak.—Pilippi 4:5; Par-
jamita 7:16.
23 Songon dia do hita mamillit hiburan na denggan?

Pasiding ma sude hiburan na patuduhon parange na so


denggan, na tangkas diorai di Bibel. Ihuthon ma prin-
sip ni Bibel tingki mamillit hiburan na so tangkas dio-
rai di Bibel. Pasiding ma hiburan na manggugai pang-
gora ni rohanta. Rade ma hamu pasidingkon hiburan
na boi manegai panggora ni roha ni dongan, tarlumo-
bi dongan sahaporseaon. Anggiat ma haputusanmuna
parohon sangap tu Debata jala mambahen hamu dohot
keluargamuna tongtong di bagasan holong ni rohaNa.
22. Boasa halak Kristen ndang mamaksahon panggora ni rohana tu
na asing?
23. Songon dia do hita mamillit hiburan na denggan?
PASAL 7

Diargai Hamu
do Hangoluan?
”Ai di lambungmi do mual hangoluan.”
—PSALMEN 36:10.

DILEHON Jahowa do tu hita hangoluan dohot haboion


laho maniru parangeNa. (1 Musa 1:27) Alani silehonlehon
on, taantusi ma na marlaba do prinsip ni Bibel tu hita. Molo
taulahon on, boi ma hita toras di partondion, mangkaholo-
ngi Jahowa jala ”malo mambolati na denggan sian na roa.”
—Heber 5:14.
2 Haboionta laho mangihuthon prinsip ni Bibel man-

sai ringkot saonari on, ala portibi on digohi parange na so


denggan. Alani i, sadia godang pe uhum na adong, ndang
boi mangurupi jolma mangadopi hasusaan. Patar ma on
tingki hita mangadopi angka dokter, umpamana taringot
mamangke mudar di parubatan. Ringkot do on antusan ni
naposo ni Jahowa. Molo taantusi prinsip ni Bibel taringot
mudar, boi ma tabahen haputusan na denggan, na mamba-
hen ias panggora ni rohanta. Jala tongtong ma hita di baga-
san holong ni roha ni Debata. (Poda 2:6-11) Taulas ma prin-
sip taringot on.
BADIA DO HANGOLUAN
DOHOT MUDAR
3 Ndang leleng dung dibunu si Abel, dipatangkas Jahowa

ma na badia do hangoluan dohot mudar. Jahowa mandok


tu si Kain, ”Joujou do mudar ni anggim i sian tano i, sahat
1, 2. Aha do dilehon Debata tu hita jala boasa ringkot tapangke on?
3, 4. Nandigan do dipaboa Debata na badia hangoluan dohot mu-
dar jala aha do prinsip na patangkashon on?
Diargai Hamu do Hangoluan? 75

tu Ahu.” (1 Musa 4:10, Bibel siganup ari) Di adopan ni Jaho-


wa, mudar ni si Abel manggombarhon hangoluan. Alani i
ma, boi didok mudar ni si Abel ”joujou” tu Debata laho ma-
ngido pambalosan.—Heber 12:24.
4 Dung masa aek na sumar, dipaloas Debata ma jolma ma-

ngallang jagal alai ndang dohot mudarna. Jahowa mandok,


”Unang pangan hamu juhut [jagal], molo di bagasan dope
hosana mandok mudarna i. Tongon do, sai luluhononku do
mudarmuna marguru tu hosamuna.” (1 Musa 9:4, 5) Paren-
ta on ingkon ulahonon ni sude pinompar ni si Noak sahat
tu saonari. Parenta on patangkashon hata ni Debata na tu
si Kain, molo mudar manggombarhon hangoluan manang
jiwa ni na mangolu. Hata on pe patangkashon uhumon ni
Jahowa do jolma na so mangargai hangoluan dohot mudar.
—Psalmen 36:10.
5 Dipatangkas do on di patik ni si Musa. Di 3 Musa 17:

10, 11 didok, ”Manang ise . . . mangan mudar . . . ingkon


Bohingku sandiri mangalo jolma na manganhon mudar i,
jala ingkon Ahu maniaphon ibana sian tongatonga ni bang-
sona. Ai hosa ni sibuk i di bagasan mudar do i, jala nunga
pola Ahu mangalehoni di hamu di atas langgatan, asa ba-
hen pardengganan di tondimuna, ai mudar i do mambahen
pardengganan marhite sian tondi na di bagasan i.”1—Ida ma
kotak ”Huaso ni Mudar gabe Pardengganan tu Debata”, di
halaman 76.
6 Molo mudar ni binatang na diseat ndang dipelehon

tu joro ni Debata, ingkon diusehon ma mudar i tu tano.


On patangkashon molo hangoluan i dipaulak tu Debata.
(5 Musa 12:16; Hesekiel 18:4) Alai, ndang porlu halak Israel
1 Taringot hata na mandok, ”hosa ni sibuk i di bagasan mudar”,
jurnal Scientific American mandok, ”Tutu do, mudar manggombar-
hon hangoluan, alana sude ragam ni sel darah mansai dihaporluhon
asa boi mangolu.”

5, 6. Songon dia patik ni si Musa patuduhon na badia do hangoluan


dohot mudar? (Ida ma kotak di halaman 78.)
76 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

HUASO NI MUDAR GABE


PARDENGGANAN TU DEBATA
Di Bibel dipatudos do mudar tu hangoluan. Di
halak Israel najolo, halak na mangulahon dosa alai
marhamubaon, boi do mangalehon pelean situtu-
ngon tu joro ni Debata, asa unang diuhum ibana.
(3 Musa 4:27-31) Pelean on gabe pardengganan tu
Debata, alai ndang salelengna.
Di Bibel, hata ”pardenggananna” lapatanna,
”manungkar” manang ”manutup”. Umpamana,
molo pas do tutup ni sada panci, boi ma dipang-
ke laho manutup panci i. Tontu, pelean ni binatang
ndang sae laho manutup sude hasalaan manang
gabe pardengganan tu dosa ni jolma. Alai, pelean ni
binatang gabe ”halinu ni angka parulian” tu ari so-
got.—Heber 10:1, 4.
Pardengganan on diparade marhite ”daging ni
Jesus Kristus, naung pinelehonna, na sahali i.” (He-
ber 10:10) Hangoluan ni Kristus na so mardosa na
digombarhon ni ’mudar ni Kristus na arga, na so-
ngon mudar ni birubiru na so hasurahan, na so
marlindang.’ On ma tudosan na pas tu hangoluan
na mago dibahen si Adam. (1 Petrus 1:19) Satong-
kinnari, digohi hatigoran ma tano on jala tada-
pot ma ”hangoluan na salelenglelengna”.—Heber
9:11, 12; Johannes 3:16; Pangungkapon 7:14

palobihu pasidingkon mudar sian binatang na diseat i. Na


porlu, mudar ni binatang i ingkon diusehon tu tano.
Dung i, boi ma halak Israel mangallang jagalna. Panggora ni
rohana pe boi ias, ala nunga patuduhon pangargaion tu Ja-
howa.
7 Si Daud, ”anak ni si Isai, halomoan [ni Debata]”. (Ulaon

7. Songon dia do si Daud patuduhon na diargai Ibana do mudar?


Diargai Hamu do Hangoluan? 77

ni Apostel 13:22) Di sada tingki, mauas hian ma si Daud.


Laho ma tolu halak tentarana mambuat aek siinumon ma-
molus parkemahan ni halak Palistim. Songon dia do pang-
kilalaan ni si Daud? Ibana mandok, ”Nda mudar ni angka
baoa do i, angka na laho maneahon hosanasida?” Dipatu-
dos si Daud do aek siinumon i songon mudar ni tolu halak
tentarana. Nang pe mauas ibana, ”ndang olo ibana mangi-
numsa, laos diusehon do i tahe bahen pelean tu Jahowa”.
—2 Samuel 23:15-17.
8 Hirahira 2.400 taon, dung dilehon Debata parenta tari-

ngot mudar tu si Noak jala 1.500 taon dung dilehon patik


tu si Musa, Jahowa manogunogu pingkiran ni punguan na
mangaradoti huria Kristen di abad na parjolo, laho manu-
rathon on, ”Denggan do di roha ni Tondi Parbadia nang di
rohanami: Unang be niampehon tu hamu na dokdok, dung-
kon ni na ringkot on: Parsubangkon hamu ma pelean na tu
begu dohot mudar dohot na mate so sineat, angkup ni i par-
mainanon.”—Ulaon ni Apostel 15:28, 29.
9 Diantusi punguan na mangaradoti huria Kristen i do na

badia mudar i. Molo disalagunahon mudar, dipatudos ma


songon na mangalehon pelean tu begu dohot tu ulaon par-
mainanon. Halak Kristen saonari on dos do pangantusion-
na. Ala mamparsiajari jala mangihuthon prinsip ni Bibel,
nasida boi mambahen las roha ni Jahowa, tingki mamba-
hen haputusan taringot mudar.
MAMANGKE MUDAR TINGKI
MAMILLIT PARUBATAN
10 Diparhatutu Sitindangi Ni Jahowa do molo ”parsu-

bangkon . . . mudar” lapatanna, ndang manjalo jala ndang


8, 9. Naung muba do pingkiran ni Debata taringot hangoluan
dohot mudar dung adong huria Kristen di abad na parjolo? Pato-
rang ma.
10, 11. (a) Songon dia do pandapot ni Sitindangi Ni Jahowa ta-
ringot transfusi darah dohot komponen utama darah? (b) Tingki
andigan do boi marimbar pandapot ni halak Kristen taringot mudar?
78 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

ARGAI MA HANGOLUAN NI BINATANG


Nang pe diloas Jahowa hita mamunu binatang
laho dibahen gabe sipanganon, pangkean, ma-
nang laho mangondingi diri sian jea, ingkon deng-
gan do tapangke huaso on jala mardongan holong.
(1 Musa 3:21; 9:3) Ndang lomo rohanta songon si
Nimrod, pambunu na so marasi roha, na mamu-
nu binatang holan alani mangkaringkothon dirina
sandiri. (1 Musa 10:9) Tatiru ma Jahowa na tong-
tong mamparrohahon hangoluan ni binatang, um-
pamana pidong amporik.—Jona 4:11; Mateus 10:29.
Tarida ma holong ni Debata sian patik ni si
Musa. (2 Musa 23:4, 5, 12; 5 Musa 22:10; 25:4) Dos
tu patik on, Poda 12:10, Bibel siganup ari mandok,
”Dipiaro halak na burju do pinahanna, alai dohot
do tu pinahanna kejam halak parjahat i.” Satong-
kinnari, ripashonon ni Debata ma halak parjahat.

mangalehon manang manimpan mudarna sandiri laho di-


transfusi. Nasida pe ndang olo manjalo opat komponen
utama darah: sel darah merah, sel darah putih, keping darah
dohot plasma.
11 Saonari, sude komponen on nunga dibahen gabe frak-

si na dipangke tu parubatan. Boi do sahalak Kristen man-


jalo angka fraksi on? Boi do tadokkon fraksi on ”mudar”?
Hita sandiri ma na mambahen haputusan taringot on. Um-
pamana, tingki mamillit parubatan, songon hemodialisis,
hemodilusi dohot penyelamatan sel na mamangke mudarna
sandiri, asal ma ndang disimpan dope mudarna i.—Ida ma
Lampiran, di halaman 215-218.
12 Boasa dipaloas Jahowa hita mambahen haputusan san-

12. Songon dia do hita mamangke panggora ni roha tingki mamba-


hen haputusan?
Diargai Hamu do Hangoluan? 79

diri taringot on, na so diparrohahon Debata do hita? Ndang


songon i. Diparrohahon Ibana do aha na tapingkiri jala
na mambahen hita mamillit haputusan i. (Jaha Poda 17:3;
24:12.) Alani i, dung martangiang jala taparsiajari songon
dia parubatan na tapillit, taihuthon ma panggora ni roha
na mangihuthon prinsip ni Bibel. (Rom 14:2, 22, 23) Taboto
do, ndang boi halak na asing mamaksahon panggora ni ro-
hana tu hita. Unang ma tadok, ”Aha do ulahononmu molo
diadopi ho songon na masa tu ahu on?” Molo masa on, hita
ingkon mangalusi ”Debata taringot tu dirinta be”.1—Galatia
6:5; Rom 14:12; ida ma kotak ”Badia do Mudar i di Ahu?”, di
halaman 81.
UHUM NI JAHOWA PATUDUHON
IBANA AMA PARHOLONG
13 Uhum dohot prinsip na adong di Bibel, patuduhon

molo Jahowa, Silehon uhum na marbisuk jala Ama parho-


long na mamparrohahon hangoluan ni ianakhonna. (Psal-
men 19:7-11) Nang pe parenta laho ”parsubangkon . . . mu-
dar” ndang dibahen gabe aturan di kesehatan, alai parenta
on mangondingi hita sian parsoalan alani transfusi. (Ulaon
ni Apostel 15:20) Godang do halak sian kedokteran mandok
molo operasi ndang mamangke mudar, sada hamajuon na
dumenggan saonari. Hamajuon on patangkashon molo Ja-
howa mansai marbisuk jala mangkaholongi jolma.—Jaha Je-
saya 55:9; Johannes 14:21, 23.
14 Tarida do sian uhum na dilehon Jahowa tu bangso Is-

rael molo Debata mamparrohahon hangoluan nasida. Um-


pamana, halak Israel ingkon mambahen pagar di tarup
1 Ida ma Sedarlah! Agustus 2006, halaman 3-12, na dipabinsar Si-
tindangi Ni Jahowa.

13. Aha do na pinatudu ni uhum dohot prinsip taringot hadirion ni


Jahowa? Patorang ma.
14, 15. (a) Uhum na dia do na patuduhon holong ni Debata tu
naposoNa? (b) Songon dia do hita mangulahon prinsip taringot man-
jaga hangoluan?
80 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

ni jabuna, asa unang adong na madabu. (5 Musa 22:8;


1 Samuel 9:25, 26; Nehemia 8:16; Ulaon ni Apostel
10:9) Diparentahon Debata do asa dijaga nasida lombu na
olo mananduk jolma. (2 Musa 21:28, 29) Halak na so ma-
ngulahon parenta on, patuduhon molo nasida ndang ma-
ngargai hangoluan ni donganna jala marutang mudar tu
nasida.
15 Songon dia do hita boi mangulahon angka prin-

sip on? Parrohahon ma sungkunsungkun on: Denggan do


motor dohot kareta na tapangke? Manat do hita mamang-
ke i? Songon dia do pahanpahanan, jabu, ingananta kare-
jo dohot rekreasi na tapillit? Di pigapiga negara, godang do
na poso mate alani na marlanggar. Alai, na poso na naeng
tongtong di bagasan holong ni Debata, ingkon mangar-
gai hangoluanna. Unang ma parsidohot tu ulaon na paro-
hon jea holan asa dipuji halak. Unang ma didok molo
nasida ndang boi hona jea. Alai, marlas ni roha ma di ting-
ki haposoonna marhite pasidingkon ulaon na parohon jea.
—Parjamita 11:9, 10.
16 Mansai diargai Jahowa do hangoluan na adong di bor-

tian. Di Israel najolo, molo adong sasahalak na mambahen


jea tu sahalak ina na mardenggan pamatang jala mate ina i
manang posoposo na di bortianna, di adopan ni Debata dos
ma i songon pamunu. Ibana ingkon diuhum ”hosa [ganti]
ni hosa”.1 (Jaha 2 Musa 21:22, 23.) Pingkirhon ma songon
dia pangkilalaan ni Jahowa tingki mangida godang halak
manggugurhon posoposona manang aborsi ganup taon, na
holan mamingkirhon dirina sandiri.
1 Sian hata na adong di bahasa Heber, pakar kamus ni Bibel man-
dok, ”Tangkas ma taida molo na tinuju ni hata on ndang holan jea
na ro tu borua i.” Parrohahon ma, ndang adong dipaboa sadia leleng
umur ni bortianna i. On patuduhon ndang mangkorhon umur na di
bortian i di adopan ni Jahowa.

16. Songon dia do prinsip ni Bibel taringot aborsi? (Ida ma surat na


di toru.)
Diargai Hamu do Hangoluan? 81

BADIA DO MUDAR I DI AHU?


Prinsip: ’Parsubangkon ma . . . mudar.’
—Ulaon ni Apostel 15:20.
Sungkunsungkun tu diri sandiri
ˇ Songon dia do ahu patorangkon opat komponen
utama dohot fraksi darah?1
ˇ Boasa hita ingkon mambahen haputusan sandiri
taringot manjalo manang mamangke fraksi darah,
manang parubatan na mamangke mudarta sandiri?
—Rom 12:2; Galatia 6:5.
ˇ Songon dia do ahu patorangkon
tu dokter taringot aha na
mambahen hujalo manang
ndang hupangke fraksi da-
rah?—Poda 13:16.
1 Laho mandapot gumodang
hatorangan, ida ma Lampiran di
halaman 215-216.

17 Songon dia do molo sahalak ina hea mangulahon

aborsi, andorang so ditanda dope hasintongan? Boi do


17. Aha do pangapulion na boi dilehon tu halak na hea mangula-
hon aborsi andorang so mananda hasintongan?
82 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

ibana mandapot asi ni roha ni Debata? Boi! Halak na marsi-


tutu laho muba boi marpos ni roha molo Jahowa rade ma-
nalpuhon hasalaan ni nasida marhite mudar ni Jesus. (Psal-
men 103:8-14; Epesus 1:7) Jesus mandok, ”Ndang na ro Ahu
manjou angka partigor, asa dipauba rohana, angka pardosa,
i do!”—Lukas 5:32.
PASIDING MA PINGKIRAN
NA SO DENGGAN!
18 Ndang holan ulaon na parohon jea tu na asing na ing-

kon tapasiding. Lomo do roha ni Jahowa asa tapasiding ho-


som ni roha, na jotjot mambahen halak mambunu. Apostel
Johannes mandok, ”Sibunu jolma do ganup na hosom roha
di donganna.” (1 Johannes 3:15) Halak sisongon on, ndang
holan mangkosomi donganna, alai hirim do rohana asa
mate donganna i. Hosom ni roha, boi do diulahon marhite
mandok hata na so tutu taringot donganna. Umpamana, di-
dok ma molo donganna i mangulahon ulaon na sala di ado-
pan ni Debata. (3 Musa 19:16; 5 Musa 19:18-21; Mateus 5:22)
Alani i, ringkot do marsitutu pasidingkon angka sangkap na
so denggan sian rohanta!—Jakobus 1:14, 15; 4:1-3.
19 Halak na mangargai hangoluan jala na tongtong di ba-

gasan holong ni roha ni Debata, ingkon pasidingkon ulaon


hajahaton. Psalmen 11:5 mandok, ”Dihosom [Jahowa] do
parjahat i dohot na mangkaholongi hajahaton.” Ayat on
ndang holan patuduhon hadirion ni Debata, alai adong
prinsip na ingkon taulahon. On manjujui halak na mangka-
holongi Debata, pasidingkon sude hiburan na mambahen
nasida marlomo ni roha tu hajahaton. Jahowa ”Debata Si-
pardame” lapatanna, dijujui do naposoNa mangisi pingki-
ran dohot roha marhite ulaon na patuduhon holong, puji-
pujian dohot parange na dame.—Jaha Pilippi 4:8, 9.
18. Songon na dipaboa Bibel, aha do na jotjot mambahen halak
mambunu?
19. Songon dia do halak Kristen mangulahon prinsip di Psalmen
11:5 dohot Pilippi 4:8, 9?
Songon dia do ahu patorangkon haputusan na hupillit
tu dokter taringot mamangke fraksi darah tingki marubat?

RUAR MA SIAN ORGANISASI


NA MARUTANG HOSA
20 Di adopan ni Debata, sude portibi na nirajaan ni Sibo-

lis nunga marutang hosa. Sistem politik digombarhon di Bi-


bel songon binatang na mambunu marjuta halak dohot ma
i angka naposo ni Debata. (Daniel 8:3, 4, 20-22; Pangung-
kapon 13:1, 2, 7, 8) Ulaon bisnis dohot ilmu pengetahuan
masiurupan dohot politik, na digombarhon songon bina-
tang na mambahen sinjata. Nasida mandapot godang he-
peng sian on. Tutu ma, ”di bagasan hajahaton do nasa por-
tibi on”!—1 Johannes 5:19.
21 Angka siihuthon Jesus ”ndang sian portibi on” jala na-

sida ndang parsidohot tu politik manang parporangan, ala


ndang olo nasida marutang hosa tu angka donganna.1 (Jo-
hannes 15:19; 17:16) Ditiru nasida do Jesus. Ndang olo
1 Ida ma Pasal 5, ”Songon dia do asa Unang Mangihuthon Portibi
On?”

20-22. Songon dia do halak Kristen mangadopi portibi on jala boasa?


84 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

nasida mambalos nang pe dipaburuburu. Dipatudu do ho-


long tu musuna marhite manangiangkon nasida.—Mateus
5:44; Rom 12:17-21.
22 Na rumingkot, halak Kristen ndang parsidohot tu ulaon

ni ”Babel na balga”, punguan ni sude agama na so sin-


tong dohot punguan na umbalga marutang hosa. Bibel pa-
boahon, ”Na jumpang do di bagasan huta i mudar ni ang-
ka panurirang dohot angka na badia, ro di mudar ni saluhut
naung tarseat di tano on.” Alani i, didok Debata ma, ”Laho
ma hamu, ale bangsongku, ruar sian i.”—Pangungkapon
17:6; 18:2, 4, 24.
23 Ruar sian Babel na balga lapatanna, ndang holan ma-

nesa goar asa unang gabe ruas ni nasida. Alai, ingkon diha-
sogohon do ulaon na jahat na tangkas diulahon agama na
so sintong, songon parmainanon, politik dohot holongan
di arta. (Jaha Psalmen 97:10; Pangungkapon 18:7, 9, 11-17)
Jotjot do angka ulaon sisongon on mambahen halak mate!
24 Andorang so mangihuthon panombaon na sintong, ra

hea do hita parsidohot tu ulaon portibi on, na boi mam-


bahen hita marutang hosa. Alai, marhite tobusan, tapatudu
ma hamubaon jala talehon ma dirinta tu Debata. Tadapot
ma asi ni roha dohot parlinggoman sian Debata di parton-
dion. (Ulaon ni Apostel 3:19) Parlinggoman on mang-
gombarhon huta haporusan na hea masa najolo.—4 Musa
35:11-15; 5 Musa 21:1-9.
25 Songon dia do on diulahon? Molo halak Israel mam-

bunu sasahalak alai ndang sian sangkapna, ibana ingkon


maporus tu huta haporusan. Dung dibahen panguhum ha-
putusan taringot parsoalan i, halak na maporus i ingkon
tongtong tading di huta haporusan sahat tu na mate sintua
ni malim. Dung i, boi ma ibana ruar jala maringanan ma-
nang didia pe. Tudosan on manggombarhon asi ni roha ni
23. Aha do lapatanna ruar sian Babel na balga?
24, 25. (a) Marhite aha do dipatudu Debata asi ni rohaNa tu halak
na marutang hosa naung marhamubaon? (b) Songon dia do on di-
gombarhon di Bibel?
Diargai Hamu do Hangoluan? 85

Debata. Tangkas ma, diargai Debata do hangoluan ni jolma!


Saonari, ”huta haporusan”, i ma angka na pinarade ni Deba-
ta marhite tobusan ni Jesus. On mangondingi hita sian ha-
matean ala mangulahon na sala taringot hangoluan dohot
mudar, na so sian sangkap ni rohanta. Diargai hamu do on?
Songon dia do hamu patuduhon pangargaion tu Debata?
Marhite manggokkon halak asa parsidohot tu ”huta hapo-
rusan” sisaonari, tarlumobi ala nunga jonok ”haporsuhon”
bolon.—Mateus 24:21; 2 Korint 6:1, 2.
TAARGAI MA HANGOLUAN MARHITE
MAMARITAHON BARITA HARAJAON
26 Angka na masa tu naposo ni Debata saonari on, pai-

ngothon hita tu panurirang Hesekiel na disuru Jahowa gabe


sahalak parjaga, na pasahathon sipasingot tu pinompar ni
halak Israel. Debata mandok, ”Ia adong hata nanggo sada
dibege ho sian pamanganku, ingkon sipasingothononmu
do i tu nasida sian ahu.” Molo ndang diulahon si Hesekiel
on, marutang hosa ma ibana tu halak na mate tingki diri-
pashon Jerusalem. (Hesekiel 33:7-9) Alai, dioloi si Hesekiel
do parenta on, gabe ndang marutang hosa ibana.
27 Saonari, hita mangadopi ujung ni portibi on. Alani i, Si-

tindangi Ni Jahowa pasahathon ”ari partubolan [panguhu-


man] ni Debatanta” tingki marbarita. (Jesaya 61:2; Mateus
24:14) Hiras do rohamuna mangulahon ulaon on? Mansai
ringkot do ulaon marbarita di apostel Paulus. Ibana man-
dok, ”Naung [ias] do ahu sian sapata ni mudar ni saluhut
hamu.” (Ulaon ni Apostel 20:26, 27) Sitiruon na denggan do
on tu hita!
28 Asa boi hita tongtong di bagasan holong ni Jahowa,

ndang sae holan pahombarhon pingkiranta tu pingkiran


ni Debata taringot hangoluan dohot mudar. Porlu ma hita
tongtong ias manang badia di adopanNa, songon na laho
taulas di pasal na mangihut.
26-28. Songon dia do na masa di tingkinta saonari dos tu na masa
di tingki ni panurirang Hesekiel? Songon dia do hita asa boi tong-
tong di bagasan holong ni roha ni Debata?
PASAL 8

Debata Mangkaholongi
Halak na Ias
”Ias do rohaM tu angka parroha na ias.”
—PSALMEN 18:27, Bibel siganup ari.

SAHALAK ina mangurupi ianakhonna borhat tu sada inga-


nan. Disuru ibana do ianakhonna maridi jala marpangkean
na ias, ala diboto do i ringkot tu kesehatan. Jala cara ni ianak-
honna marpangkean patuduhon songon dia natuatuana.
2 Lomo do roha ni Jahowa angka naposoNa ias jala badia.

Hata ni Debata mandok, ”Ias do rohaM tu angka parroha


na ias.”1 (Psalmen 18:26) Ala dihaholongi Jahowa do hita,
1 Hata na diterjemahon gabe ”ias”, boi do on patuduhon haiason
ni pamatang, alai jotjot do hata on patuduhon haiason ni parange
manang partondion.

1-3. (a) Boasa sahalak ina ingkon mambahen ianakhonna marpang-


kean na denggan jala ias? (b) Boasa lomo roha ni Jahowa angka
naposoNa ias jala aha do na mambahen taronjar rohanta?
Debata Mangkaholongi Halak na Ias 87

diboto Ibana do molo haiason i marlaba tu hita. Lomo do


rohaNa, angka sitindangiNa parohon sangap tu Ibana. Jala
caranta marpangkean na ias dohot pangalaho na denggan,
parohon pujian tu goarNa na badia.—Hesekiel 36:22; jaha
1 Petrus 2:12.
3 Ala taboto do Debata mangkaholongi halak na ias, ta-

ronjar ma rohanta asa tongtong ias. Lomo rohanta sude na


taulahon parohon sangap tu Debata ala tahaholongi do Iba-
na jala asa tongtong di bagasan holong ni roha ni Debata.
Alani i, taulas ma boasa hita porlu tongtong ias, di ulaon na
songon dia do hita porlu ias jala songon dia do asa tongtong
ias. Di pasal on, diurupi ma hita mangida aha na laho tapa-
denggan asa boi ias.
BOASA HITA PORLU
TONGTONG IAS?
4 Sada dalan ni Jahowa manogunogu hita, i ma marhite

mangalehon sitiruon tu hita. Alani i, Hata ni Debata man-


jujui hita asa gabe ”sitiru Debata”. (Epesus 5:1) On ma na
mambahen hita ringkot asa tongtong ias: Debata Jahowa
na tasomba, ias jala badia di sude ulaonNa.—Jaha 1 Petrus
1:15, 16.
5 Songon parange dohot angka ulaon ni Jahowa, haiason-

Na pe tarida do sian angka na tinompaNa. (Rom 1:20) Ias do


ditompa tano on laho inganan ni jolma. Jahowa mambahen
siklus-siklus alam, asa tongtong ias alogo dohot aek. Adong
do bakteri na boi paiashon dohot na mambahen limbah
gabe produk na boi dipangke. Angka ilmuwan pe mamang-
ke mikroorganisme laho paiashon miak na use alani parniu-
laon ni jolma. Tangkas ma, mansai ringkot do haiason di
Debata na ”manjadihon tano on”. (Jeremia 10:12) Songon i
ma nang hita.
4, 5. (a) Aha do na mangonjar rohanta asa tongtong manjaga haia-
son? (b) Songon dia do haiason ni Jahowa tarida sian angka na
tinompaNa?
88 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

Porlu do hita tongtong ias, ala lomo do roha ni Jahowa,


6

Parhuaso Natumimbul, asa ias naposoNa. Sian patik na dile-


hon tu halak Israel, tarida do molo haiason ringkot tu pa-
nombaon na sintong. Di bagasan patik i, dipaboa do tangkas
molo di Ari Pardengganan, sintua ni malim ingkon mari-
di dua hali. (3 Musa 16:4, 23, 24) Angka malim na dohot
tu ulaon on, ingkon mamburi tangan dohot patna ando-
rang so mambahen pelean situtungon tu Jahowa. (2 Musa
30:17-21; 2 Kronika 4:6) Di bagasan patik i, adong hirahi-
ra 70 ulaon na mambahen sasahalak ndang ias pamatang-
na manang ramun. Halak Israel na ramun, ndang boi par-
sidohot manomba Jahowa jala boi do ibana mate alani on.
(3 Musa 15:31) Disuru do nasida paiashon diri, marhite ma-
ridi dohot manunsi pangkeanna. Molo ndang diulahon na-
sida on, ingkon ”siaphononhon ibana sian tongatonga ni
huria”.—4 Musa 19:17-20.
7 Nang pe hita ndang diatur patik ni si Musa, alai on

mambahen hita mangantusi taringot pingkiran ni Debata.


Patik on, patuduhon ringkot do naposo ni Debata manjaga
haiason. Taboto do, Jahowa ndang mubauba. (Maleaki 3:6)
Panombaonta na sintong ingkon ”ias” jala ndang martihas.
(Jakobus 1:27) Alani i, porlu ma taboto aha do dihalomohon
Debata sian hita.
AHA DO LAPATANNA IAS
DI ADOPAN NI DEBATA?
8 Di Bibel, hata ias ndang holan patuduhon haiason

di pamatang. Ias di adopan ni Debata marpangkorhon do


tu sude parngoluonta. Lomo do roha ni Jahowa molo hita
tongtong ias di partondion, parange, pingkiran dohot pa-
matang. Taulas ma di ulaon sisongon dia do on porlu
taulahon.
6, 7. Songon dia do patik ni si Musa patuduhon na ringkot naposo
ni Debata manjaga haiason?
8. Di angka ulaon sisongon dia do hita ingkon tongtong ias?
Debata Mangkaholongi Halak na Ias 89

9 Ias di partondion. Ias di partondion lapatanna, ndang


tapadomu ajaran na sintong tu ajaran na so sintong. Ting-
ki ruar halak Israel sian Babel jala mulak tu Jerusalem,
dijujui do nasida asa mangulahon on, ”Ruar, borhat ma
hamu sian i, unang jama hamu na ramun! Ruar ma hamu
sian tongatonganasida! . . . Manguras [ias] ma hamu.” (Jesa-
ya 52:11) Halak Israel mulak tu Jerusalem laho padenggan-
hon panombaon ni nasida tu Jahowa. Panombaon i ingkon
ias, ndang ramun dibahen ajaran, pangalaho dohot haso-
malan na so pasangaphon Debata, na somal diulahon di
Babel.
10 Saonari, halak Kristen ingkon manat asa unang ramun

dibahen ajaran na so sintong. (Jaha 1 Korint 10:21.) Porlu


do hita jaga, ala dipataridahon do di godang ulaon ajaran na
so sintong on. Di godang negeri, jotjot do dipatudu ajaran
na so sintong marhite adat, ulaon dohot upacara. Umpama-
na, porsea do nasida na mangolu do tongtong tondi ni ha-
lak naung mate. (Parjamita 9:5, 6, 10) Halak Kristen ingkon
pasidingkon hasomalan na marharoroan sian agama na so
sintong.1 Unang ma hita tarelaela tu hata ni halak na asing,
na mambahen hita ndang mangulahon prinsip ni Bibel ta-
ringot panombaon na ias.—Ulaon ni Apostel 5:29.
11 Marparange na ias. Marparange na ias lapatanna, pa-

sidingkon sude ragam ni parmainanon. (Jaha Epesus 5:5.)


Ringkot do asa marparange na ias hita. Songon na taida
di pasal na mangihut, asa boi tongtong di bagasan holong
ni roha ni Debata, hita ingkon ’pasidingkon parmainanon’.
Ndang ”sitean harajaon ni Debata” halak na mangulahon
1 Ida ma Pasal 13 sian buku on, na mangulas taringot ari raya dohot
hasomalan na ingkon pasidingon ni halak Kristen.

9, 10. Aha do lapatan ni tongtong ias di partondion jala aha do na


ingkon pasidingon ni halak Kristen?
11. Aha do lapatan ni marparange na ias jala boasa ringkot hita tong-
tong marparange na ias?
90 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

parmainanon jala na so marhamubaon. (1 Korint 6:9, 10, 18)


Di adopan ni Debata, dos ma nasida tu halak ”angka na ra-
mun”. Molo nasida ndang marparange na ias, jaloon ni na-
sida ma ”tohapna . . . i ma hamatean na paduahon”.
—Pangungkapon 21:8.
12 Pingkiran na ias. Aha na taulahon marharoroan sian

pingkiranta. Molo tapasombu pingkiran na sala adong di


rohanta, lam leleng boi ma hita mangulahon ulaon na ra-
mun. (Mateus 5:28; 15:18-20) Alai molo tapingkiri do angka
na denggan, boi ma hita marpangalaho na ias. (Jaha Pilip-
pi 4:8.) Songon dia do hita boi tongtong marpingkiran na
ias? Na ringkot taparrohahon, i ma porlu pasidingkon sude
ragam ni hiburan na mambahen ramun pingkiranta.1 Asing
ni i, ingkon tapingkirhon do angka na ias manang na deng-
gan marhite taratur marsiajar Bibel.—Psalmen 19:9, 10.
13 Asa tongtong di bagasan holong ni roha ni Debata,

ringkot do hita ias di partondion, parange dohot pingkiran.


Ganup ulaon on, taulas ma di angka pasal na asing di buku
on. Saonari, taulas ma songon dia pamatang na ias.
SONGON DIA DO ASA TONGTONG
IAS PAMATANGTA?
14 Pamatang na ias lapatanna, mamparrohahon haiason

ni pamatang dohot humaliangta. Boi do holan haputusanta


sandiri na tapingkirhon taringot haiason? Tontu ndang so-
ngon i. Songon naung taulas, pamatang na ias ringkot do di
Jahowa ndang holan ala na marlaba di hita, alai pamatang
na ias patuduhon ise Debata na tasomba. Parrohahon ma
tudosan na dipaboa di paragraf na parjolo. Molo taida saha-
lak dakdanak na dorsun, olo do sungkunsungkun rohanta
1 Cara mamillit hiburan na denggan, ida ma Pasal 6 di buku on.

12, 13. Aha do pangkorhon ni pingkiranta tu parniulaonta jala so-


ngon dia do hita boi tongtong marparange na ias?
14. Boasa ndang holan haputusanta sandiri na tapingkirhon taringot
haiason?
Pamatang na ias i ma haiason ni pamatang
dohot na di humaliangta

ise natuatua ni dakdanak i. Ndang lomo rohanta molo ca-


ranta marpangkean dohot parniulaonta parohon lea tu Ja-
howa. Jala gabe ndang dijangkon jolma barita na uli na tapa-
sahat tu nasida. Hata ni Debata paboahon, ”Ndang olo hami
mambahen tartuktuk halak di manang aha pe ulaonnami,
asa unang hona insak parhobasonnami. Jadi di sasude do
hupatuduhon hami, na parhobas ni Debata hami.” (2 Ko-
rint 6:3, 4, Bibel siganup ari) Songon dia do asa tongtong ias
pamatangta?
15 Haiason dohot caranta marpangkean. Nang pe marra-

gam hasomalan dohot parngoluon di ganup negara, sai


adong do sabun dohot aek asa boi tongtong maridi na mam-
bahen hita dohot ianakhonta ias. Ringkot do pasomalhon
diri manunsi tangan mamangke sabun dohot aek andorang
15, 16. Paboa ma di ulaon sisongon dia do hita ringkot ias jala so-
ngon dia do caranta marpangkean?
92 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

so mangan, paradehon sipanganon, ndung sian kamar


mandi, ndung paridihon manang mangganti lampin ni po-
soposo. Manunsi tangan mamangke sabun dohot aek boi
pasidingkon sahit. Jala mangambati asa unang tarsar virus
dohot bakteri na mambahen sahit diare. Molo ndang adong
diparade kamar mandi di jabuna, ditanom ma kotoranna,
songon na diulahon halak Israel najolo.—5 Musa 23:13, 14.
16 Pangkeanta pe, porlu do taratur disunsi asa ias jala tama

idaon. Pangkean ni halak Kristen ndang ingkon arga ma-


nang mangihuthon mode, alai ingkon ias jala tama idaon.
(Jaha 1 Timoteus 2:9, 10.) Didia pe hita maringanan, ca-
ranta marpangkean tongtong ma mambahen ”marsangap
poda ni Debata, Sipalua hita”.—Titus 2:10.
17 Jabu dohot humaliangna. Ra ndang balga jabunta, alai

ingkon ias jala tama do idaon. Ingkon tongtong do muse ias


motor na tapangke laho tu parpunguan manang marbarita
na uli. Taingot ma molo ias jabunta dohot humaliangna, boi
do on parohon sangap tu Debata na tasomba. Tarlumobi nu-
nga tabaritahon molo Jahowa, Debata na ias laho ”mangago
angka na mangago tano” on. Dung i, tapaboa do molo Ha-
rajaonNa satongkinnari paulihon tano on gabe Paradeiso.
(Pangungkapon 11:18; Lukas 23:43) Molo nunga somal ias
tabahen jabu dohot humaliangna, on patuduhon hita nu-
nga rade mangolu di tano na imbaru.
18 Inganan parpunguanta. Holong tu Jahowa manjujui

hita asa mangargai Bale Harajaon, na gabe inganan panom-


baon na sintong. Molo adong halak na baru dope ro tu inga-
nan parpunguan, lomo do rohanta asa parohon sangap tu
Debata ala mangida inganan parpunguanta. Porlu do diba-
hen aturan taringot paiashon dohot mamparrohahon Bale
Harajaon asa tongtong ias. On patuduhon na taargai do
17. Boasa jabu dohot humaliangna ingkon tongtong ias jala tama
idaon?
18. Songon dia do hita patuduhon pangargaion tu inganan parpu-
nguan?
Debata Mangkaholongi Halak na Ias 93

inganan parpunguanta. Hak na sumurung do molo tapa-


rade tingki laho mangurupi paiashon manang padenggan-
hon inganan parpunguanta. (2 Kronika 34:10) Prinsip on di-
pangke do tingki ro tu kebaktian.
PAIASHON DIRI SIAN HASOMALAN DOHOT
PANGALAHO NA SO DENGGAN
19 Asa tongtong ias pamatangta, porlu do tapasiding ha-

somalan dohot pangalaho na so denggan. Songon mari-


sap, mabuk dohot marnarkoba. Ndang dipatorang di Bibel
taringot hasomalan on. Alai, adong do prinsip na mamba-
hen hita mangantusi pangkilalaan ni Debata molo taulahon
ulaon on. Ala taboto do songon dia pangkilalaan ni Debata,
holong tu Ibana manjujui hita mangulahon lomo ni roha-
Na. Taulas ma lima prinsip ni Bibel.
20 ”Hamu angka haholongan, ala naung tu hita angka ba-

gabaga ondeng, tapaias ma dirinta sian nasa na tau paho-


darhon daging dohot tondi, laho patulushon habadiaon mar-
dongan biar mida Debata!” (2 Korint 7:1) Lomo do roha ni
Jahowa asa unang taihuthon ulaon na manegai pamatang
dohot ”tondi” manang pingkiranta. Alani i, ingkon tapasi-
ding do ulaon na mambahen hita hatagian, na manegai pa-
matang dohot pingkiran.
21 Dipatorang do di Bibel boasa ingkon tapaias dirinta

”sian nasa na tau pahodarhon”. Poda na adong di 2 Korint


7:1 dipungka dohot hata ”ala naung tu hita angka bagaba-
ga”. Aha do bagabaga na didok dison? Songon na dipaboa
angka ayat na parjolo, Jahowa marjanji, ”Gabe Ama ma Ahu
di hamu, jala hamu gabe anak dohot boru di Ahu”. (2 Korint
6:17, 18) Pingkiri ma: Marjanji do Jahowa laho mangondingi
jala mangkaholongi hamu songon ama tu ianakhonna. Alai,
19. Asa tongtong ias pamatangta, aha do na porlu tapasiding jala so-
ngon dia do Bibel mangurupi hita?
20, 21. Aha do na dihalomohon Jahowa sian hita jala boasa ingkon
taulahon parenta on?
94 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

MARSITUTU DO AHU ASA


MANGULAHON NA DENGGAN?
Prinsip: ”Hupukpuhi do dagingku jala
hupatunduk, asa unang angka na asing
hujamitai, hape ahu gabe bolong.”
—1 Korint 9:27.
Sungkunsungkun tu diri sandiri
ˇ Tingki adong huhilala giotgiot ni rohangku naeng
mangulahon hasomalan na manegai pamatangku,
martangiang do ahu tu Debata laho pasidingkon
roha sisongon i?—Mateus 6:13.
ˇ Mangkorhon na denggan do tu pingkiranku
dongan marsaor, film na hutonton dohot musik
na hutangihon?—1 Petrus 4:3, 4.
ˇ Boasa ulaon na denggan, ndang boi gabe
sidalianta laho mangulahon hajahaton?
—Mateus 23:25-28.
ˇ Boasa rade ahu susa songon
Jesus alani mangulahon lomo
ni roha ni Debata?—1 Petrus
2:21; 4:1.
ˇ Songon dia do ahu boi
patorangkon haputusan-
ku taringot na so mari-
sap?—Rom 12:1, 2.
ˇ Tangkas do huboto,
na boi dope ahu mar-
denggan dohot Debata
molo huulahon ulaon
na ramun?—Rom 7:21-25.
Debata Mangkaholongi Halak na Ias 95

digohi Jahowa do janjiNa on molo dipasiding hamu ”na tau


pahodarhon daging dohot tondi”. Alani i, haotoon do molo
holan alani mangulahon hasomalan dohot pangalaho na so
denggan, gabe mago paralealeonta na arga tu Jahowa!
22 ”Sihaholonganmu do Tuhan Debatam sian nasa atea-

tem, sian nasa hosam dohot sian nasa roham.” (Mateus


22:37) Jesus mandok, on do parenta na umbalga. (Mateus
22:38) Tama do Jahowa mandapot holong sisongon i sian
hita. Asa boi tahaholongi Debata sian nasa roha, ateate do-
hot hosa, ingkon tapasiding do ulaon na parohon jea ma-
nang na manegai pingkiranta.
23 ”[Jahowa] do mangalehon di sudena hangoluan dohot

hosa ro di saluhutna i.” (Ulaon ni Apostel 17:24, 25) Hango-


luan, i ma silehonlehon sian Debata. Ala tahaholongi do
Debata, tapatudu ma pangargaion tu silehonlehon i, tapasi-
ding ma hasomalan dohot pangalaho na parohon jea tu ke-
sehatanta. Taantusi do molo ulaon on, ndang mangargai ha-
ngoluan.—Psalmen 36:10.
24 ”Sihaholonganmu do donganmi doshon dirim.” (Mateus

22:39) Hasomalan dohot parange na so denggan, ndang ho-


lan marpangkorhon tu na mangulahon, alai dohot do tu ha-
lak na adong di humaliangna. Umpamana, timus ni sigaret
boi do mambahen marsahit halak na so marisap. Manang
ise na parohon harugian tu halak na di humaliangna, on
ndang hombar tu parenta ni Debata, na ingkon mangkaho-
longi angka dongan. Jala on patuduhon molo ibana ndang
mangkaholongi Debata.—1 Johannes 4:20, 21.
25 ”Paingot ma nasida, asa marroha na unduk mango-

loi panggomgomi na mangarajai.” (Titus 3:1) Adong do ra


sada ragam ni ubat na diorai dipangke di godang negara.
Alani i, halak Kristen ndang mamangke ubat sisongon on.
—Rom 13:1.
22-25. Aha do prinsip ni Bibel na mangurupi hita pasidingkon ha-
somalan dohot pangalaho na so denggan?
96 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

”ANGGO DEBATA, SALUHUT DO TARPATUPASA”


Si Helen1 mandok, ”Tingki marumur 15 taon,
nunga marisap ahu ganup ari jala mabuk dohot
angka dongan ganup minggu. Dungkon mabalu
ahu jala nunga tolu ianakkonku tongtong dope
hatagian ahu mamangke kokain murni (narko-
ba). Sursar do parngoluonku. Alai, dung marsia-
jar Bibel jala marhite pangurupion ni Jahowa, boi
ma hupadenggan parngoluonku jala ndang mar-
narkoba be ahu. Maol do ahu mangulahon on.
Ndang tolap ahu molo holan mangasahon di-
ringku sandiri mambahen hamubaon. Alai, sao-
nari nunga huhilala hata ni Jesus na mandok,
’Anggo di Debata saluhut do tarpatupasa.’ ”
—Mateus 19:26.
1 Goarna nunga diganti.

Asa tongtong hita di bagasan holong ni roha ni Deba-


26

ta, porlu do hita tongtong ias di sude ulaonta. Ndang


mura manadingkon jala pasidingkon hasomalan dohot par-
niulaon na mambahen sega pamatangta. Alai, boi do taula-
hon on.1 Sasintongna, on do dalan na dumenggan di ngo-
lunta ala Jahowa mangajar hita taringot ulaon na marlaba.
(Jaha Jesaya 48:17.) Na rumingkot, las ma rohanta ala nu-
nga parohon sangap tu Jahowa jala boi di bagasan holong ni
rohaNa.
1 Ida ma kotak ”Marsitutu do Ahu asa Mangulahon na Denggan?”,
di halaman 94 dohot kotak ”Anggo Debata, Saluhut do Tarpatupasa”,
na adong di ginjang.

26. (a) Asa tongtong di bagasan holong ni roha ni Debata aha do na


ingkon taulahon? (b) Boasa tongtong ias di adopan ni Debata dalan
na dumenggan?
PASAL 9

Pasiding ma Parmainanon
”Pamate hamu ma di bagasan dirimuna angka pangala-
ho portibi on, i ma parmainanon, haramunon, hisap ni
daging, roha na jahat dohot hahisapon na dos dohot
parsombaon tu begu.”—KOLOSSE 3:5, Bibel siganup ari.

SAHALAK pangkail laho mangkail dengke. Diboto ibana do


didia inganan ni dengke na laho sihailonna. Dipillit iba-
na do umpan na pas tu dengkena i. Dung i, disampathon
ma hailna i, ndang leleng tanggir ma tali ni hail i jala mar-
dengkuk baorna (pancingna). Mengkel ma ibana, ala dial-
lang dengke i do umpan na dipillitna.
2 Taon 1473 S.M., sahalak baoa na margoar si Bileam,

naeng mambahen umpan tu naposo ni Debata, na marun-


dungundung di Adaran ni Moab, di parbatasan ni Tano Ka-
naan. Si Bileam mandok tu halak Israel, molo ibana saha-
lak panurirang ni Jahowa. Alai sasintongna, naung digaji do
ibana laho mamburai halak Israel. Marhite pangurupion ni
Jahowa, gabe hata pasupasu do na dipasahat ibana. Nang
pe songon i, marsitutu do ibana mandapot hepeng i. Dibo-
to si Bileam do na uhumon ni Debata bangso Israel molo
boi dielaela ibana bangso i mangulahon dosa na balga. Ala-
ni i, dibahen ibana ma boru ni halak Moab laho mange-
laela halak Israel.—4 Musa 22:1-7; 31:15, 16; Pangungkapon
2:14.
3 Marhasil do angkal ni si Bileam on? Marhasil do tu pi-

gapiga halak Israel. Marpuluribu halak Israel tarelaela laho,


”marmainan tu boru ni halak Moab”. Nasida do parsido-
hot manomba debata ni halak Moab, songon Baal Peor, na
1, 2. Aha do dipangke si Bileam laho mangelaela naposo ni Jahowa?
3. Sadia godang do na tarelaela tu akkal ni si Bileam on?
98 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

digoari dewa kesuburan manang dewa seks. Pangkorhon ni


on, 24.000 halak Israel mate di parbatasan ni Tano Kanaan.
Mansai ngeri do na masa on!—4 Musa 25:1-9.
4 Boasa boi masa on? Nunga godang sian nasida sai ma-

mingkirhon roha na jahat, ala nunga mandao sian Jahowa,


Debata na paluahon nasida sian Mesir, na mamparrohahon
nasida di halongonan jala mangurupi nasida bongot tu
Tano Kanaan. (Heber 3:12) Tingki mangarimangi on, apos-
tel Paulus manurat, ”Unang ma hita marmainan, songon
na deba sian nasida na marmainan i, gabe mate satongkin
duapulutolu ribu di na sadari i”.1—1 Korint 10:8.
5 Aha na disurat di buku 4 Musa on, gabe parsiajaran na

ringkot tu naposo ni Debata saonari on, na laho bongot tu


tano na imbaru. (1 Korint 10:11) Umpamana, portibi on
holan mangharingkothon seks, dos songon na masa di
Moab najolo. Alai, tarlumobi saonari on. Asing ni i, ganup
taon marribu halak Kristen tarelaela mangulahon parmai-
1 Bilangan na dipaboa di buku 4 Musa on, i ma bilangan ni angka
”induk ni bangso”, na diuhum mate angka panguhum hirahira 1.000
halak dohot bilangan ni halak na diuhum ni Jahowa.—4 Musa 25:4, 5.

4. Boasa marribu halak Israel boi tarelaela mangulahon parmaina-


non?
5, 6. Boasa marlaba tu hita saonari aha na disurat taringot na masa
tu halak Israel di Adaran Moab?

Manatap tu Adaran Moab


Pasiding ma Parmainanon 99

nanon, songon umpan na dipangke laho mangelaela halak


Israel. (2 Korint 2:11) Songon si Simri na mamboan boru ni
Midian tu undungundungna sandiri di adopan ni godang
halak Israel. Saonari pe, adong do songon si Simri di tonga-
tonga ni naposo ni Debata, na mangkorhon na roa di huria.
—4 Musa 25:6, 14; Judas 4.
6 Boi do diida hamu molo dirimuna adong di Adaran

Moab sisaonari on? Boi do ditatap hamu tano na imbaru


na laho tajalo satongkinnari? Marsitutu ma hamu, asa tong-
tong di bagasan holong ni roha ni Debata marhite mangu-
lahon parenta, ”Pasiding parmainanon!”—1 Korint 6:18.
AHA DO PARMAINANON I?
7 Hata ”parmainanon” (di hata Junani, por·neia) lapa-
tanna, i ma mangulahon seks di luar ni ruhut parsa-
ripeon, na so hombar tu Hata ni Debata. Songon manga-
langkup, marboruboru na so hasea, mangulahon seks tu
halak na so dongan saripena, manang mangulahon seks
oral dohot anal, dohot manjamajama laho patubuhon giot-
giot ni daging na sala. Dohot ma on baoa marjolmahon
baoa manang mangulahon seks dohot binatang, na digoa-
ri bestialitas.1
8 Tangkas do didok di Bibel: Halak na mangulahon par-

mainanon ndang boi tongtong di bagasan huria Kristen


jala ndang boi mandapot ngolu salelengna. (1 Korint 6:9;
Pangungkapon 22:15) Asing ni i, halak na mangulahon
parmainanon susa do pangkilalaanna ala ndang dihapor-
seai be nasida, ndang diargai halak, panggora ni roha na
so denggan, mardenggan pamatang na so dihalomohon,
1 Laho mangulas lapatan ni ulaon na ramun dohot pangalaho na
so mamboto ila, ida ma ”Pertanyaan Pembaca” di Menara Pengawal
15 Juli 2006, na dipabinsar ni Sitindangi Ni Jahowa.

7, 8. Aha do ”parmainanon” i jala aha do na boi masa tu halak na


mangulahon i?
100 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

marsahit jala boi mate. (Jaha Galatia 6:7, 8.) Aha ma laba-
na molo taulahon dalan ngolu sisongon i? Godang do na
so mamingkirhon aha pangkorhonna molo mangulahon
on. Ulaon aha ma i? Mangida pornografi.
PORNOGRAFI MA MULA NI PARMAINANON
9 Di godang negeri, gambar pornografi dipatudu do di
toko majalah, di musik, di TV dohot di internet.1 Tutu do
pornografi ndang parohon jea, songon na didok godangan
halak? Ndang tutu songon i! Halak na mangida porno-
grafi boi gabe mangulahon masturbasi. Dung i, patubuhon
”hisaphisap hailaon” na mambahen hatagian mangulahon
seks, giotgiot ni daging na sala, mambahen sursar jala mar-
sirang di parsaripeon.2 (Rom 1:24-27; Epesus 4:19) Sahalak
panulingkit patorangkon, molo halak na hatagian mangu-
lahon seks dipatudos songon sahit kanker. Ibana mandok,
”Lam rarat do sahit on jala ndang boi mago sandiri. Maol
diubati manang dipamalum.”
10 Parrohahon ma hata na disurat di Jakobus 1:14, 15,

”Alai ditaiti jala dipaelaela sangkapsangkap ni rohana sandi-


ri do ganup, umbahen na tarunjun. Jadi dung manjangkon
sangkapsangkap ni roha i, ditubuhon ma dosa; alai dung
gok dosa i, ditubuhon ma hamatean.” Molo adong sangkap
na roa di pingkiranmuna, pintor hatop ma pasiding! Um-
pamana, olo do na so panagaman diida hamu gombar na
1 Hata ”pornografi” lapatanna, i ma angka pangkataion dohot
ulaon parmainanon na laho patubuhon giotgiot ni daging na dipa-
rade marhite gombar, sijahaon manang soara. Pornografi boi do pa-
tuduhon gombar ni sasahalak na boi patubuhon giotgiot na sala ma-
nang manggombarhon dua halak manang lobi na mangulahon seks.
2 Masturbasi diulas di halaman 218-219.

9. Tutu do pornografi ndang parohon jea, songon na didok goda-


ngan halak? Patorang ma.
10. Songon dia do hita mangulahon prinsip di Jakobus 1:14, 15? (Ida
ma kotak di halaman 101.)
Pasiding ma Parmainanon 101

so hasea, hatop ma padao pamerenganmu manang pama-


te ma komputermuna manang ganti ma siaran TV. Ulahon
ma na asing, asa unang sanga sangkap na roa mangarajai
pingkiranmuna!—Jaha Mateus 5:29, 30.
11 Jahowa do na tumanda dirinta. Debata mandok, ”Pa-

mate hamu ma di bagasan dirimuna angka pangalaho por-


tibi on, i ma parmainanon, haramunon, hisap ni daging,
roha na jahat dohot hahisapon na dos dohot parsombaon
tu begu.” (Kolosse 3:5, Bibel siganup ari.) Nang pe maol ma-
ngulahon on, alai ingot ma, adong do Ama parholong na
tongtong sabar mangurupi hita. (Psalmen 68:20) Alani i,
11. Tingki mangalo giotgiot na sala, songon dia do hita patuduhon
na mangasahon Jahowa?

MANDAPOT GOGO ASA


BOI MARPARANGE NA IAS
Sahalak dolidoli mandok, ”Tingki remaja, tare-
laela do ahu manonton pornografi dohot mangu-
lahon masturbasi jala somal mangulahon on. Do-
ngan singkolangku mandok molo na huulahon i
somal do di nasida. Gabe sega ma panggora ni ro-
hangku jala huulahon ma parmainanon. Ujungna,
huboto ma molo ahu holan hatoban ni giotgiot ni
dagingku sandiri. Alai, boi do hupasiding hasoma-
lan na ramun, marhite pangurupion ni Jahowa do-
hot huria. Saonari, manat do ahu mamillit dongan,
ala huboto mangkorhon do on tu diringku. Hu-
hilala do molo tangiang dohot parsiajaran Bibel sa-
halakku mansai ringkot, laho mangurupi ahu asa
unang tarelaela muse mangulahon hasomalan na
so denggan on. Ndang hatoban ni giotgiot ni da-
ging be ahu jala saonari nunga dapothu hak na su-
murung gabe sahalak perintis biasa.”
102 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

hatop ma lului pangurupion sian Debata tingki adong giot-


giot na sala na ro tu pingkiranmuna. Martangiang ma ma-
ngido ”hagogoon na sumurung” jala paksa ma dirimuna
asa mamingkirhon na asing.—2 Korint 4:7; 1 Korint 9:27;
ida ma kotak ”Songon dia do Pasohon Hasomalan na Roa?”
di halaman 104.
12 Si Salomo sahalak baoa na marbisuk manurat, ”Sian sa-

luhut sijagaon i, gumodang ma jaga roham, ai sian i do ruar


angka mual hangoluan.” (Poda 4:23) Hata ’roha’ lapatanna,
i ma songon dia rohanta na sasintongna di adopan ni De-
bata. Na manontuhon boi manang ndang hita mangolu sa-
lelengna, i ma songon dia Debata mangida rohanta ndang
mangihuthon pandapot ni jolma taringot hita. Si Job mam-
bahen parjanjian tu simalolongna, asa unang mangida sa-
halak borua huhut marsangkap na so denggan. (Job 31:1)
Sada sitiruon na denggan di hita! Panurat ni Psalmen sa-
pandapot do tu pingkiran on, ibana martangiang, ”Sai pa-
salpu ma angka matangku, unang marnida na so gabeak
[na so marguna].”—Psalmen 119:37.
SI DINA NA SO MARBISUK
13 Songon na taulas di Pasal 3, balga do pangkorhon ni
angka dongan tu hita, boi do manjujui hita mangulahon
na denggan manang na roa. (Poda 13:20; jaha 1 Korint
15:33.) Umpamana, si Dina boru ni si Jakob. Nang pe nu-
nga diajari ibana sian na gelleng, alai ndang marbisuk iba-
na mamillit donganna. Mardongan do ibana dohot angka
boru ni Kanaan. Songon halak Moab, tarbarita do halak Ka-
naan marparange na so suman. (3 Musa 18:6-25) Di ping-
kiran ni angka dolidoli Kanaan dohot ma i si Sikem, ”na
sumangap sian sude pinompar ni amana” si Dina sahalak
borua na mura dielaela.—1 Musa 34:18, 19.
12. Aha do ’roha’ i jala boasa hita ingkon mangondingi rohanta?
13. Ise do si Dina jala boasa ndang marbisuk ibana mamillit dongan?
Marbisuk do molo mamangke internet
di jabu jala boi diida anggota keluarga

14 Ra, ndang adong di roha ni si Dina laho mangulahon

parmainanon tingki jumpang dohot si Sikem. Alai, di ping-


kiran ni si Sikem ulaon na somal do sisongon i. Paraloan ni
si Dina tu si Sikem ndang adong labana, ala nunga diboan
jala ”digogoi [diperkosa]” ibana. Nang pe di pudian ni ari
”lomo rohana” tu si Dina, alai on ndang mambahen muba
na masa naung dibahen ibana tu si Dina. (Jaha 1 Musa 34:
1-4.) Alani na masa on, ndang holan si Dina na mangkilala
hasusaan. Godang do na masa na parohon lea tu angka ke-
luargana.—1 Musa 34:7, 25-31; Galatia 6:7, 8.
15 Si Dina marsiajar sian aha na masa tu dirina. Angka ha-

lak na mangkaholongi dohot mangoloi Jahowa, ndang por-


lu marsiajar taringot hangoluan marhite na masa tu dirina
14. Ala sala si Dina mamillit dongan, aha do na masa tu ibana?
15, 16. Songon dia do hita boi mandapot bisuk? (Ida ma kotak di
halaman 109.)
104 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

SONGON DIA DO PASOHON


HASOMALAN NA ROA?
Prinsip: ”Hamu ale angka na mangkaholongi
Jahowa, sai hagigihon hamu ma na jat!”
—Psalmen 97:10.
Sungkunsungkun tu diri sandiri
ˇ Hupasiding do ulaon na patubuhon sangkap
na so denggan?—Mateus 5:27, 28.
ˇ Aha do pangkorhonna molo huulahon sangkap
na so denggan?—Poda 22:3.
ˇ Aha do haputusan na hatop huulahon laho pasohon
hasomalan na so denggan?
—Mateus 5:29, 30.
ˇ Rade do ahu paboahon on tu
natuatuangku manang tu halak
na toras di partondion?
—Poda 1:8, 9; Galatia 6:1, 2.
ˇ Songon dia do ahu pa-
tuduhon na mangasahon
Jahowa laho pasidingkon
hasomalan na so deng-
gan?—Poda 3:5, 6;
Jakobus 1:5.

sandiri. Ala manangihon Debata, boi do nasida mamillit


asa ”mangkombar halak na bisuk.” (Poda 13:20a) Alani i,
diantusi nasida ma sude ”pangalaho na denggan” jala pasi-
dingkon parsoalan na boi parohon hasusaan.—Poda 2:6-9;
Psalmen 1:1-3.
16 Dilehon Jahowa do bisuk tu halak na mangkaporlu-

hon, marhite martangiang jala taratur marsiajar Bibel do-


Pasiding ma Parmainanon 105

hot publikasi na diparade naposo haposan. (Mateus 24:45;


Jakobus 1:5) Ringkot do serep ni roha tapatudu tingki ma-
ngihuthon poda ni Bibel. (2 Rajaraja 22:18, 19) Umpama-
na, diparhatutu sahalak Kristen do molo rohana boi angkal
manang ganggu. (Jeremia 17:9) Molo dibahen do haputu-
san na so marbisuk, tutu do ibana marserep ni roha, ala
rade mangido poda dohot pangurupion na denggan sian
na asing?
17 Pingkiri ma on. Molo ndang adong na mandongani,

sahalak ama ndang paloashon boruna paduadua dohot sa-


halak donganta baoa. Didok boruna i ma, ”Na so porsea do
ho bapa tu ahu? Ndang ulahononnami na sala!” Ra, boru-
na on denggan do na sinangkap ni rohana. Alai, tutu do
ibana mangihuthon bisuk na sian Debata? Dipasiding do
parmainanon? Na ”marhaposan tu rohana sandiri” do iba-
na? (Poda 28:26) Ra, boi do paboaonmu angka prinsip na
asing, na mangurupi sahalak ama dohot boruna maming-
kirhon on.—Ida ma Poda 22:3; Mateus 6:13; 26:41.
DIPASIDING SI JOSEP DO PARMAINANON
18 Sahalak dolidoli, na margoar si Josep mangkaholo-
ngi Jahowa pasidingkon parmainanon. (1 Musa 30:20-24)
Tingki gelleng, diida si Josep do na masa tu ibotona, si
Dina. Roha ni si Josep na marsitutu asa tongtong di bagasan
holong ni roha ni Debata dohot na masa tu ibotona, ma-
ngurupi ibana boi mangolu di Mesir saleleng martaontaon.
Malua ma ibana sian tungganeboru ni si Potipar, na mange-
laela ibana mangulahon parmainanon ganup ari. Ala saha-
lak hatoban, ndang boi si Josep pintor so sian karejona jala
laho sian inganan i! Ingkon adopanna do na masa i marhite
mamangke bisuk dohot habaranion. Mulahulak do ibana
17. Paboa ma na masa di sada keluarga jala songon dia sahalak ama
mangurupi boruna mangulahon prinsip ni Bibel.
18, 19. Aha do elaela na masa tu si Josep jala songon dia do ibana
mangadopi i?
106 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

mandok na so olo tu tungganeboru ni si Potipar sahat tu na


maporus ibana.—Jaha 1 Musa 39:7-12.
19 Pingkiri ma: Autsura si Josep jotjot mamingkirhon

tungganeboru ni si Potipar jala somal maranganangan ta-


ringot seks, boi do ibana tongtong denggan di adopan ni
Debata? Tontu ndang boi! Dipatudu si Josep do na so
olo ibana mamingkirhon ulaon on, marhite patuduhon pa-
ngargaion tu Jahowa. Tangkas ma on sian hatana tu tung-
ganeboru ni si Potipar. Ibana mandok, ”Ndang adong ma-
nang ise na umbalga di jabu on sian ahu, jala ndang adong
na so dipadapot tu ahu, dungkon ni ho, ala jolmana [tung-
ganeboruna] ho; tung olo ma ahu mambahen jea na sai
godang, asa mardosa ahu maradophon Debata?”—1 Musa
39:8, 9.
20 Pingkiri ma las ni roha ni

Debata tingki mangida si Jo-


sep na dao sian keluargana
boi tongtong marbisuk ganup
ari. (Poda 27:11) Di pudian ni
ari, diurupi Jahowa do si Jo-
sep asa kaluar sian penjara.
Gabe sahalak perdana mente-
ri, na mangurus sipanganon
di Mesir ma ibana! (1 Musa
41:39-49) Tutu ma hata di
Psalmen 97:10, ”Hamu ale
angka na mangkaholongi Ja-
howa, sai hagigihon hamu
ma na jat! Ibana do siramoti
tondi ni angka na niasianna,
sai paluaonna do nasida sian
tangan ni parjahat!”
20. Songon dia do Jahowa mangu-
rupi parngoluon ni si Josep?
Pasiding ma Parmainanon 107

21 Godang do naposo ni Debata saonari, patuduhon


molo nasida ’mangkagigihon na jat jala mangkaholongi na
denggan’. (Amos 5:15) Sahalak donganta baoa di Afrika,
dielaela sahalak anak boru dongan sakalasna mangulahon
parmainanon, molo diurupi donganta baoa i ibana ujian
matematika. Donganta baoa on mandok, ”Pintor hupasi-
ding do elaelana i. Molo hujaga diringku tongtong ias, gabe
diargai halak ma ahu. Ummarga do on sian mas dohot pe-
rak.” Tutu ma, dosa boi mambahen sonang roha ”satong-
kin”, alai jotjot do on parohon gok hasusaan. (Heber 11:25)
Ndang adong labana taulahon on molo tapatudos do tu las
ni roha na tahilala ala mangoloi Jahowa.—Poda 10:22.
JANGKON MA PANGURUPION SIAN DEBATA
22 Ala mardosa do hita, porlu do marsitutu asa boi ma-
ngulahon lomo ni roha ni Debata dohot pasidingkon giot-
giot ni daging. (Rom 7:21-25) Tangkas do ditanda Jahowa
hita, ala ”diingot do orbuk hita”. (Psalmen 103:14) Sipa-
ta, olo do sahalak Kristen mangulahon dosa na balga. Alai,
boi dope ibana mandapot pangurupion? Boi! Ra, on paro-
hon na hansit tu ibana, songon na hea dihilala Raja Daud.
Alai, tongtong do roha ni Debata ”marpamuati” tu halak na
marsitutu mambahen hamubaon.—Psalmen 86:5; Jakobus
5:16; jaha Poda 28:13.
23 Di huria Kristen, diparade Debata do muse ”silehon-

lehon tu angka jolma”, i ma angka sintua na toras di par-


tondion jala rade mangalehon pangurupion. (Epesus 4:8,
12; Jakobus 5:14, 15) Na tinuju ni nasida, i ma mangurupi
angka na mangulahon dosa asa mardenggan dohot Debata
jala mandapot bisuk asa unang mangulahon dosa i muse.
—Poda 15:32.
21. Songon dia do sahalak donganta na poso di Afrika mambahen
haputusan na denggan?
22, 23. (a) Boi do sahalak Kristen na mangulahon dosa na balga
mandapot pangurupion? (b) Aha do pangurupion na diparade tu
angka na mangulahon dosa?
108 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

’MANDAPOT ROHA NA BISUK’


24 Adong do dipaboa di Bibel taringot halak ”na hu-
rang roha” dohot halak na ”dapotan roha”. (Poda 7:7)
Ala ndang toras di partondion jala ndang hea marho-
bas tu Jahowa, sasahalak ” na hurang roha” boi do ndang
marpangantusion laho mambahen haputusan na denggan.
Songon baoa na poso na disurat di Poda 7:6-23, ummura
do dielaela mangulahon dosa na balga. Alai, halak na ”da-
potan roha” mamareso rohana marhite marsiajar Bibel jala
tongtong martangiang. Marsitutu do ibana nang pe jol-
ma na mardosa laho pahombarhon pingkiran, roha dohot
nasa ulaonna tu lomo ni roha ni Debata. Marhite so-
ngon i, ibana ”mangkaholongi hosana” jala ”dapotan tua”.
—Poda 19:8.
25 Tasungkun ma dirinta: ’Porsea do ahu sintong sude

prinsip ni Bibel? Porsea do ahu molo huulahon i boi man-


dapot las ni roha?’ (Psalmen 19:7-10; Jesaya 48:17, 18) Molo
hurang dope pos ni rohamuna, nang pe holan saotik, mar-
situtu ma hamu asa boi marpos ni roha. Rimangi ma aha
do pangkorhonna molo sasahalak ndang mangulahon hata
ni Debata. Asing ni i, ”dai jala ida hamu denggan basa ni
Jahowa” marhite mangulahon hasintongan jala mamingki-
ri angka parange na denggan, na sintong, na tigor, na ias
jala manjujui hita mangulahon holong. (Psalmen 34:8; Pi-
lippi 4:8, 9) Molo diulahon on, lam holong ma rohamuna
tu Jahowa, diulahon hamu ma lomo ni rohaNa jala diha-
sogohon hamu ma sogo ni rohaNa. Halak na mardosa do
si Josep. Alai, boi do dipasiding parmainanon, diloas ibana
do Jahowa mangajari ibana saleleng martaontaon, manga-
lehon tu ibana bisuk dohot roha pangantusion. Anggiat ma
hamu mangulahon na sarupa.—Jesaya 64:8.
24, 25. (a) Songon dia do sahalak baoa na poso na disurat Poda
7:6-23 patuduhon dirina halak ”na hurang roha”? (b) Songon dia do
hita boi gabe halak na ”dapotan roha”?
Pasiding ma Parmainanon 109

ANGKA AYAT NA LAHO TARIMANGI


”Hamu ale angka na mangkaholongi Jahowa,
sai hagigihon hamu ma na jat!”—Psalmen 97:10.
”Manang ise na mamereng boruboru huhut
marsangkap na roa, nunga saut dilangkup i di
bagasan rohana.”—Mateus 5:28.
”Alai na marmainan, mardosa di dagingna san-
diri do.”—1 Korint 6:18.
”Hupukpuhi do dagingku jala hupatunduk, asa
unang angka na asing hujamitai, hape ahu gabe
bolong.”—1 Korint 9:27.
”Ai ia i disabur halak, i do gotilonna! Ai na
manabur tu dagingna manggotil do sian dagingna
hamagoan; alai na manabur tu tondi, manggo-
til do sian tondi i hangoluan salelenglelengna!”
—Galatia 6:7, 8.
”Pamate hamu ma di bagasan dirimuna angka
pangalaho portibi on, i ma parmainanon, haramu-
non, hisap ni daging.”—Kolosse 3:5, Bibel siganup
ari.
”Naeng ma ganup hamu umboto mardongan sa-
ripe di bagasan habadiaon na tama. Unang ma
mangihuthon hisaphisap na garang i.”—1 Tessa-
lonik 4:4, 5

26 Jahowa manompa organ reproduksi ndang laho dipar-


meammeam manang laho manggohi giotgiot ni daging.
Alai, asa boi do marpinompar jala mangkilala las ni roha di
parsaripeon. (Poda 5:18) Songon dia do roha ni Debata ta-
ringot parsaripeon, taulas ma di dua pasal na mangihut.
26. Aha do na taulas di pasal na mangihut?
PASAL 10

Pardongansaripeon i ma
Silehonlehon sian Debata
”Tali na tinolu maol do tos.”
—PARJAMITA 4:12.

LAS do rohamuna ro tu pesta parbogason? Godang halak


marlas ni roha ro tu pesta parbogason. Uli do rupa ni ha-
lak na marhasohotan i. Minar bohi ni nasida jala las hian ro-
hana! Hira na mansai denggan situtu do ari na laho sidala-
nanna.
2 Sasintongna, godang do pardongansaripeon na sursar

saonari. Nang pe lomo rohanta mangida angka na baru


mardongan saripe marlas ni roha, alai olo do sungkun-
sungkun rohanta, ’Boi do nasida tongtong marlas ni roha?
Boi do togu pardongansaripeon ni nasida?’ Taboto ma alus-
na molo tungganedoli dohot tungganeboru porsea jala ma-
ngulahon poda ni Bibel taringot pardongansaripeon. (Jaha
Poda 3:5, 6.) On ringkot diulahon asa tongtong nasida di
bagasan holong ni roha ni Debata. Saonari, taulas ma so-
ngon dia alus ni Bibel taringot opat sungkunsungkun on:
Boasa marhasohotan? Ise do na tapillit gabe dongan saripe?
Aha do na porlu taparade asa denggan parsaripeon? Songon
dia do asa togu pardongansaripeon?
BOASA MARHASOHOTAN?
3 Adong do halak mandok, ingkon marhasohotan do sasa-
1, 2. (a) Taringot halak na baru mardongan saripe, sungkun-
sungkun aha do na olo ro tu rohanta jala boasa? (b) Aha do
sungkunsungkun na laho taulas di pasal on?
3. Boasa ndang marbisuk molo marhasohotan holan naeng mang-
gohi lomo ni roha ni halak?
Pardongansaripeon i ma Silehonlehon sian Debata 111

halak asa boi marlas ni roha. Ndang denggan pingkiran siso-


ngon on! Jesus, halak na so hea marhasohotan. Ibana man-
dok molo adong na so marhasohotan, on sada silehonle-
hon sian Debata. Jala ndang diorai Jesus molo tarbahen ni
sasahalak ndang marhasohotan. (Mateus 19:11, 12) Dipa-
boa apostel Paulus do muse labana molo ndang marhasoho-
tan sasahalak. (1 Korint 7:32-38) Alai, Jesus dohot si Paulus
ndang hea mambahen parenta, asa sude halak ndang mar-
hasohotan. Gariada, ”podapoda ni angka Sibolis” do molo
’diorai mardongan saripe’ angka halak. (1 Timoteus 4:1-3)
Alani i, ndang marbisuk molo marhasohotan holan naeng
manggohi lomo ni roha ni halak. Umpamana, ala dijujui
angka dongan. Alana, godang do laba na dihilala na so mar-
hasohotan ala nasida boi mangalehon gumodang tingkina
marhobas tu Jahowa.
4 Alai, sala do hita molo marhasohotan? Ndang sala. Sile-

honlehon sian Debata do pardongansaripeon. (Jaha 1 Musa


2:18.) Alani i, adong do labana molo marhasohotan. Boi
do on parohon las ni roha di keluarga. Umpamana, pardo-
ngansaripeon na martua, i ma mula ni parsaripeon na
togu. Boi ma angka natuatua mangalehon na dihaporlu-
hon ni angka ianakhonna. Songon patuduhon holong, ma-
ngalehon pinsangpinsang dohot panogunoguon tu nasida.
(Psalmen 127:3; Epesus 6:1-4) Alai, ndang holan laho asa
marianakhon umbahen marhasohotan sasahalak.
5 Parrohahon ma ayat tema na adong di pasal on do-

hot na tinujuna, ”Dumenggan do dua halak sian apala ho-


lan sahalak, ai boi ma nasida rap karejo jala dumenggan
ma karejo nasida. Molo tinggang sahalak, boi ma na sa-
halak nai manogu. Marjea ma na tinggang molo so adong
4. Aha do pangkorhon ni pardongansaripeon na martua tu ianak-
hon?
5, 6. (a) Songon na dipatudu di Parjamita 4:9-12, aha do laba ni
paralealeon na solhot? (b) Songon dia do pardongansaripeon asa boi
dipatudos songon tali na tinolu?
112 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

donganna na manogu. Molo ngali ari, boi ma las dua halak


sapodoman, alai molo holan sahalak do sapodoman, boha
ma bahenonna palashon dagingna? Molo holan sahalak,
mura ma talu; alai, molo dua halak, nunga boi martahan.
Maol do magotap tali na tinolu.” —Parjamita 4:9-12, Bibel
siganup ari.
6 Na diulas di ayat on, i ma ringkot ni paralealeon. Pardo-

ngansaripeon, i ma paralealeon na mansai solhot. Songon


na dipatudu di ayat i, molo nunga mardongan saripe sasa-
halak, boi ma nasida masiurupan, mangapuli roha jala ma-
ngondingi dongan saripena. Lam togu ma pardongansari-
peon molo ndang holan nasida na dua maraleale. Songon
na didok di ayat i, maol do magotap tali na tinolu. Molo pa-
sonangkon roha ni Jahowa do na rumingkot di tunggane-
doli dohot tungganeboru, dipatudos ma on songon tali na
tinolu. Asa boi togu, ringkot do Jahowa parsidohot di pardo-
ngansaripeon.
7 Asing ni i, holan tu dongan saripe do boi marsampur di

parumatanggaon. Di bagasan parsaripeon, marsampur boi


do parohon las ni roha. (Poda 5:18) Ingkon marsitutu do
anak boru nang dolidoli mangorom giotgiot ni daging-
na, nang pe nunga salpu tingki haposoon di nasida. Molo
ndang diorom nasida giotgiot ni daging, on mangkorhon tu
ulaon na parohon dosa. Si Paulus manurat poda tu halak na
so marhasohotan. Ibana mandok, ”Molo so harajaan nasi-
da dirina, mardongan saripe ma; ai dengganan do mardo-
ngan saripe sian na garang [marsigorgor giotgiot ni daging-
na].”—1 Korint 7:9, 36; Jakobus 1:15.
8 Aha pe na mambahen sasahalak marhasohotan, ingkon

rade do ibana mangadopi na laho masa di parsaripeon. Si


Paulus mandok, ”marniae di daging” do halak naung mar-
7, 8. (a) Aha do poda na disurat si Paulus tu halak Kristen na so
marhasohotan? (b) Aha do na didok di Bibel taringot pardongansa-
ripeon?
Pardongansaripeon i ma Silehonlehon sian Debata 113

dongan saripe. (1 Korint 7:28) Halak naung mardongan sa-


ripe, mangadopi parungkilon na so diadopi halak na so mar-
hasohotan. Alai, molo ingkon marhasohotan do, songon dia
do hamu boi mangorui parungkilon jala manambai las ni
roha di parsaripeonmuna? Sada cara na denggan, i ma mar-
bisuk mamillit dongan saripe.
ISE DO NA TAPILLIT
GABE DONGAN SARIPE?
9 Apostel Paulus manurat prinsip na mansai ringkot

dipingkiri tingki mamillit dongan saripe. Ibana mandok,


”Unang saauga hamu dohot angka na so porsea!” (2 Korint
6:14) Dipangke ibana do tudosan na jotjot dipangke ang-
ka partani. Molo ndang dos balga ni horbo jala ndang dos
gogona laho manuhuk auga, marsingkor do horbo i.
Dos songon i ma, marsingkor do molo dua halak na
so sahaporseaon marhasohotan. Olo do sahalak sian nasi-
da naeng tongtong di bagasan holong ni roha ni Debata,
alai dongan saripena, ndang mangkaringkothon i. Alani i,
ndang sadalan be nasida di parngoluon, on parohon hasu-
saan tu nasida. Alani i ma, si Paulus manjujui halak asa mar-
hasohotan ’asal ma dohot dongan sahaporseaon’.—1 Korint
7:39.
10 Sipata, adong do halak Kristen na so marhasohotan

mandok, dumengganan ma mardongan saripe dohot ha-


lak na so sahaporseaon sian na lungunlungunan. Alai, gabe
panolsolion do na ro tu nasida. Dihilala nasida ma, molo
dongan saripe na so sahaporseaon, ndang boi sapingkiran
tingki mamillit na rumingkot di parngoluon. Gariada, um-
lungun ma dihilala nasida dung marhasohotan. Alai, marri-
bu halak Kristen na so marhasohotan boi do porsea jala
9, 10. (a) Aha do tudosan na dilehon si Paulus laho manggombar-
hon na so denggan marhasohotan dohot na so sahaporseaon? (b) Aha
do na jotjot dihilala halak ala marhasohotan dohot na so sahapor-
seaon?
114 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

AHA DO NA PORLU HUIDA SIAN HALAK NA


LAHO GABE DONGAN SARIPENGKU?
Prinsip: ”Gabe sada daging do nasida na dua.”
—Mateus 19:5.
Sungkunsungkun tu
diri sandiri
ˇ Molo naeng marhasohotan
ahu, boasa ringkot paimahon
sahat tu na salpu tingki hapo-
soonku?—1 Korint 7:36; 13:11;
Mateus 19:4, 5.
ˇ Nang pe nunga boi marha-
sohotan, aha do labana molo
tarbahenku ndang marhaso-
hotan?—1 Korint 7:32-
34, 37, 38.
ˇ Molo ingkon marhasoho-
tan, boasa ingkon hupillit do-
ngan saripe naung leleng manomba
Jahowa?—1 Korint 7:39.
ˇ Songon dia do ayat on ma-
ngurupi sahalak borua, mam-
boto parange na dihaporlu-
hon sian sahalak baoa na
gabe dongan saripena?—Psal-
men 119:97; 1 Timoteus 3:1-7.
ˇ Songon dia do Poda 31:10-
31 mangurupi sahalak baoa
marbisuk mamillit do-
ngan saripena?
Pardongansaripeon i ma Silehonlehon sian Debata 115

mangoloi poda ni Bibel. (Jaha Psalmen 32:8.) Nang pe hi-


rim roha ni nasida laho marhasohotan di sada tingki, tarba-
hen ni nasida do ndang mardongan saripe sahat tu na dapot
dongan saripena na manomba Jahowa.
11 Nang pe sasahalak nunga manomba Jahowa, ndang i

na manontuhon molo ibana boi gabe dongan saripe na


pas tu hita. Molo naeng marhasohotan hamu, lului ma ha-
lak na parangena, holongna tu Debata dohot na tinuju ni
partondionna, na dos tu hamu. Rimangi ma poda na dile-
hon naposo haposan taringot on. Martangiang ma asa boi
mamangke poda on tingki mamillit dongan saripe.1—Jaha
Psalmen 119:105.
12 Di godang inganan, somal do natuatua mamillit do-

ngan saripe tu ianakhonna. Ala porsea nasida, na gumo-


dang do pengalaman dohot bisuk ni natuatua laho ma-
millit dongan saripe tu ianakhonna. Pardongansaripeon na
dipatohotoho jotjot do denggan, songon na disurat di Bi-
bel. Umpamana, disuru si Abraham do naposona mangalu-
lui tungganeboru tu si Isak. On gabe parsiajaran na denggan
tu angka natuatua saonari on. Ndang hepeng dohot hasa-
ngapon na rumingkot di si Abraham. Alai, olo do ibana dao
mangalului tungganeboru ni si Isak asal ma halak na ma-
nomba Jahowa.2—1 Musa 24:3, 67.
1 Ida ma pasal 2 sian buku Rahasia Kebahagiaan Keluarga, na di-
pabinsar Sitindangi Ni Jahowa.
2 Adong do pigapiga halak na marsihohot tu Debata, na disurat di
Bibel na martungganeboru lobi sian sada. Dipasombu Jahowa do na-
sida dohot halak Israel najolo mangulahon i. Alai, ndang hea dipa-
rentahon Jahowa asa diulahon nasida songon i. Jala porlu do diingot
halak Kristen, molo Jahowa ndang paloashon naposoNa martungga-
neboru lobi sian sada.—Mateus 19:9; 1 Timoteus 3:2.

11. Aha do na boi mangurupi sasahalak asa marbisuk mamillit do-


ngan saripe? (Ida ma kotak di halaman 114.)
12. Aha do hasomalan na jotjot diulahon di godang negeri taringot
mangalului dongan saripe? Aha do parsiajaran na boi taida sian na
diulahon si Abraham?
116 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

AHA DO NA PORLU TAPARADE


ASA DENGGAN PARSARIPEON?
13 Molo ingkon marhasohotan hamu, sungkun ma di-

rimuna sandiri, ’Nunga rade be ahu marhasohotan?’


Ndang holan pangkilalaanta taringot holong, seks, para-
lealeon manang pagodanggodang ianakhon na ringkot
dipingkiri. Alai, adong do tanggung jawab na ingkon
dipingkirhon sasahalak na laho gabe tungganedoli
manang tungganeboru.
14 Sahalak dolidoli na laho marhasohotan ingkon ma-

mingkirhon prinsip on, ”Jolo sarihon ulaonmu di ba-


lian, jala pature ladangmu, dung i pe asa pauli bagas-
mu.” (Poda 24:27) Aha do lapatan ni ayat on? Di
tingki i, sahalak baoa na laho marhasohotan porlu ma-
nungkun dirina, ’Nunga rade ahu manarihon na ring-
kot di tungganeboru dohot ianakhonku?’ Alani i, ingkon
ringgas ma ibana mulaulaon. Dos songon i ma saona-
ri, sasahalak na laho marhasohotan ingkon boi do mar-
tanggung jawab. Dipaboa do di Bibel, molo sahalak baoa
ndang manggohi na ringkot di pardagingon, holong do-
hot partondion ni keluarga, jumahat do ibana sian halak
na so marhaporseaon.—Jaha 1 Timoteus 5:8.
15 Sahalak borua na laho marhasohotan pe ingkon

martanggung jawab tu keluargana. Dipuji do di Bibel


tungganeboru na ringgas di keluarga, marparange na
denggan jala rade mangurupi tungganedolina. (Poda
31:10-31) Halak na mangkaringkothon dirina sandi-
ri do molo pahatophu marhasohotan, ala ndang di-
pingkirhon na porlu tu dongan saripena. Alai na
rumingkot, halak na laho marhasohotan porlu toras di
partondion.
13-15. (a) Songon dia do prinsip di Poda 24:27 boi mangurupi sa-
halak dolidoli na laho marhasohotan? (b) Aha do na porlu diparade
sahalak borua na laho marhasohotan?
Pardongansaripeon i ma Silehonlehon sian Debata 117

16 Porlu do mangarimangi tanggung jawab na dilehon De-


bata tu tungganedoli manang tungganeboru molo naeng
marhasohotan. Porlu do botoon ni sahalak baoa, aha lapa-
tan ni ulu di keluarga. Ditiru ma songon dia Jesus mangulu-
hon huria asa unang marlomolomo maradophon keluarga-
na. (Epesus 5:23) Songon i ma nang borua, ingkon diantusi
do tanggung jawab ni sahalak tungganeboru. Ingkon olo do
ibana unduk tu ”patik pardongansaripeon”. (Rom 7:2) Sa-
halak tungganeboru, ingkon mangihuthon patik ni Jahowa
dohot Kristus. (Galatia 6:2) Alai, boi do ibana tongtong man-
jangkon jala unduk tu aturan na dibahen sahalak baoa na
mardosa? Molo ndang boi dope, dumengganan ma ibana
unang marhamulian.
17 Asing ni i, angka na mardongan saripe ingkon parade-

hon na ringkot di dongan saripena. (Jaha Pilippi 2:4.) Si


Paulus manurat, ”Alai sandok ganup hamu, masihaholongi
pardihutana be songon dirina; alai dihabiari parompuan i
ma baoana!” Sian ayat on, sahalak baoa porlu mangkilala na
diargai tungganeboruna do ibana. Jala, sahalak borua ing-
kon mangkilala molo ibana mansai dihaholongi tunggane-
dolina.—Epesus 5:21-33.
18 Alani i, ndang holan na laho marmeammeam molo

marhamlet. Di tingki on ma, boi idaon ni sahalak baoa


dohot borua naung boi nasida marhasohotan. Tingki siso-
ngon on ma nasida porlu mangorom diri! Somalna, lomo
do roha ni halak na masihaholongan sai naeng rap. Halak
na masihaholongan ingkon pasidingkon ulaon na so deng-
gan, na mambahen sega partondion ni halak na dihaholo-
ngina. (1 Tessalonik 4:6) Alani i, taorom ma diri tingki mar-
hamlet, asa dapot las ni roha salelengna nang pe ndang
marhasohotan.
16, 17. Aha do prinsip ni Bibel na porlu dipingkirhon halak na laho
marhasohotan?
18. Boasa ingkon mangorom diri halak na masihaholongan tingki
marhamlet?
118 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

SONGON DIA DO ASA TOGU


PARDONGANSARIPEON?
19 Asa togu pardongansaripeon, ingkon tangkas do antu-

san ni nasida janji manang padan taringot parbogason ni


nasida. Di bagasan buku dohot film, jotjot do pardongan-
saripeon dipaujung dohot las ni roha. Sasintongna, pardo-
ngansaripeon i ndang dope ujungna, alai on do mula ni par-
saripeon na ingkon tongtong dijaga asa boi togu. (1 Musa
2:24) Godang halak ndang marpingkiran sisongon on ta-
ringot pardongansaripeon. Di pigapiga hasomalan, mardo-
ngan saripe dipatudos songon ”dua tali na dipudun”. Alai,
ndang diboto nasida molo hata on manggombarhon panda-
pot ni godangan halak taringot pardongansaripeon. Di nasi-
da, tali na dipudun on togu saleleng dihaporluhon, alai ing-
kon mura do dibungka manang dipudun muse di tingki na
asing.
20 Saonari, godang do halak marpingkir holan parsatong-

kinan do parsaripeon i. Hatop do nasida marhasohotan ala


holan mangkaringkothon hisaphisap ni daging. Alai, tingki
adong parungkilon, hatop do nasida marsirang. Ingot ma,
pardongansaripeon dipatudos Bibel do songon tali na tino-
lu manang na dipilin. Tali na dipilin manang tali tambang,
na dipangke tu kapal laut ndang mura magotap, nang pe
ro habahaba manang halisungsung. Songon i ma, ingkon
togu do pardongansaripeon. Jesus mandok, ”Naung pinado-
mu ni Debata, ndang jadi sirangon ni jolma.” (Mateus 19:6)
Ringkot do hamu mangingot patik on molo naeng marha-
sohotan. Sada ulaon na borat do mangulahon on di parsari-
peon? Ndang songon i.
21 Sahalak tungganedoli dohot tungganeboru porlu mar-

19, 20. Songon dia do pangantusion ni halak Kristen marimbar tu


pangantusion ni godangan halak taringot pardongansaripeon? Pato-
rang ma jala bahen tudosan.
21. Pingkiran sisongon dia do na porlu patuduhonon ni na mardo-
ngan saripe jala aha do na mangurupi nasida boi mangulahon on?
Pardongansaripeon i ma Silehonlehon sian Debata 119

pos ni roha tu dongan saripena. Molo marsitutu do nasida


mangida parange dohot ulaon na denggan na binahen ni
dongan saripena, dihilala nasida ma dame dohot las ni roha.
Boi do hita marpingkiran positif tu dongan saripe, nang
pe marhahurangan nasida? Tongtong do positif Jahowa ma-
ngida hita nang pe marhahurangan parniulaonta. Panurat
ni Psalmen mandok, ”Molo tung manjujur Ho, ale Jahowa,
di angka dosa, tung ise ma manahan jongjong?” (Psalmen
130:3) Songon Jahowa, angka na mardongan saripe ingkon

Godang do na laho mardongan saripe manogihon


sasahalak mandongani nasida tingki marhamlet
120 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

marpingkiran na positif jala sai marpamuati rohana tu do-


ngan saripena.—Jaha Kolosse 3:13.
22 Godang do las ni roha na dihilala nang pe naung leleng

parsaripeon i. Songon parsaripeon ni si Abraham dohot si


Sarah, tongtong do marlas ni roha sahat tu na matua nasida.
Gok do hasusaan dohot parsoalan na diadopi nasida. Pingki-
ri ma, songon dia pangkilalaan ni si Sarah naung marumur
hirahira 60 taon manadingkon jabu dohot godang artana
di huta Ur jala tading di undungundung. Alai, gabe dongan
dohot pangurupi do si Sarah tu haputusan ni tungganedoli-
na. Ndang holan di pamangan sambing dipatudu si Sarah
na unduk ibana tu tungganedolina, alai dohot do ”di baga-
san rohana”. (1 Musa 18:12; 1 Petrus 3:6) Tutu ma, sian roha
do pangargaion ni si Sarah tu si Abraham.
23 Alai, ndang sai sapandapot si Abraham dohot si Sarah.

Hea do pandapot ni si Sarah mambahen ”sogo situtu” roha


ni si Abraham. Alai, marhite tudutudu sian Jahowa, marse-
rep ni roha do si Abraham manangihon hata ni si Sarah jala
tutu do marlaba hatana i tu keluargana. (1 Musa 21:9-13)
Angka tungganedoli dohot tungganeboru naung marhaso-
hotan saleleng marpulu taon boi marsiajar sian on.
24 Di huria, adong do marribu parsaripeon na marlas ni

roha. Tungganeboru patuduhon pangargaion na sian roha


tu tungganedolina. Tungganedoli mangkaholongi jala ma-
ngargai tungganeboruna. Marsitutu do nasida asa rap pa-
tujolohon Harajaon ni Debata. Molo naeng marhasohotan
hamu, marbisuk ma mamillit dongan saripe, parade ma
na ringkot di parsaripeon. Marsitutu ma mambahen par-
saripeon na dame, na togu jala parohon sangap tu Jaho-
wa. Molo diulahon on, boi ma parsaripeonmuna manguru-
pi hamu tongtong di bagasan holong ni roha ni Debata.
22, 23. Aha do sitiruon ni halak naung mardongan saripe sian
si Abraham dohot si Sarah?
24. Parsaripeon na songon dia do na parohon sangap tu Jahowa, jala
boasa?
PASAL 11

Pardongansaripeon na Sangap
”Dihalashon roham ma jolma ni haposoonmu!”
—PODA 5:18.

NUNGA marhasohotan hamu? Molo nunga, parohon las


ni roha do pardongansaripeonmuna manang parohon
hansit ni roha? Na hurang denggan do paralealeonmu tu
dongan saripemuna? Sae do holan mampartahanton par-
dongansaripeon asa tama idaon ni halak, hape ndang
adong sada ni roha? Molo songon i, lungun do ra rohamu-
na ala so dihalala hamu be las ni roha na hea dapotmu sian
pardongansaripemuna. Hirim do ra rohamuna asa paro-
hon sangap tu Jahowa pardongansaripeonmu. Nang pe so-
ngon i, unang ma dokkon na so boi be padengganonmuna
parsaripeonmu.
2 Saonari, godang do pardongansaripeon na gabe si-

tiruon. Nasida hea mangadopi parsoalan di parsaripeon.


Alai, boi do nasida patoguhon parsaripeon i. Hamu pe boi
do marlas ni roha di parsaripeon. Songon dia carana?
PAJONOK MA TU DEBATA DOHOT
TU DONGAN SARIPEMU
3 Lam jonok ma hamu tu dongan saripemuna molo

marsitutu hamu pajonokhon diri tu Debata. Boasa?


Parrohahon ma tudosan on: Pingkiri ma, adong sada do-
lok na timbo. Sahalak tungganedoli mardalan sian bari-
ba ni sada dolok i. Dung i, tungganeboruna marda-
lan sian bariba na sada nai. Nangkok ma nasida tu punsu
1, 2. Aha do sungkunsungkun na laho taulas jala boasa?
3, 4. Boasa boi lam jonok na mardongan saripe molo marsitutu na-
sida pajonokhon diri tu Debata? Patorang ma.
122 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

Parbinotoan na sian Bibel marhuaso do laho


patoguhon pardongan saripeonmuna

ni dolok na sarupa. Tingki di toru ni dolok i, dao be do na-


sida, ndang masipaidaan. Alai, lam jonok tu punsu ni do-
lok i, lam jonok ma nasida jala boi masipaidaan. Boi do
diida hamu aha parsiajaran na palashon roha sian tudo-
san on?
4 Sude na diulahon hamu laho manomba Jahowa, di-

patudos ma tu sude na dibahen hamu laho manangkohi


dolok i. Ala dihaholongi hamu do Jahowa, marsitutu ma
hamu mangulahon lomo ni rohaNa, dos songon manang-
kohi dolok i. Alai, molo hurang denggan do hamu tu do-
ngan saripemuna, dipatudos ma on songon na manang-
kohi dolok sian bariba na sada dohot na sada nari, ndang
masipaidaan. Alai, aha do na masa molo marsitutu hamu
Pardongansaripeon na Sangap 123

manangkohi dolok i? Nang pe mulana dao manang ndang


boi masipaidaan, alai molo lam marsitutu hamu manang-
kohi dolok i, lam jonok ma hamu. Songon i ma, molo
marsitutu hamu pajonokhon diri tu Debata, lam jonok ma
hamu tu dongan saripemuna. Alai, songon dia do hamu
boi mangulahon on di parngoluon siganup ari?
5 Sada cara na ringkot asa boi lam jonok tu Jahowa do-

hot tu dongan saripe, i ma molo diihuthon aturan taringot


parsaripeon na adong di Bibel. (Psalmen 25:4; Jesaya 48:17,
18) Parrohahon ma poda na disurat si Paulus taringot par-
dongansaripeon, ”Sangap ma pardongansaripeon di na sa-
luhut.” (Heber 13:4) Aha do lapatan ni ayat on? Hata ”sa-
ngap”, patuduhon adong na ingkon diharingkothon jala
diargai. Alani i, sangap jala diargai Jahowa do pardongansa-
ripeon.
HOLONG TU JAHOWA MAMBAHEN
SANGAP PARSARIPEON
6 Nunga tangkas diboto hamu molo pardongansaripeon

mansai arga jala badia. Ala Jahowa sandiri do na ma-


mungka pardongansaripeon. (Jaha Mateus 19:4-6.) Ndang
sae holan mamboto molo pardongansaripeon i sangap, asa
boi manjujui hamu dohot dongan saripemuna masihaho-
longan jala masipasangapan tingki mangadopi parsoalan.
Molo songon i, aha do na boi manjujui hamu mangu-
lahon on? Parrohahon ma songon dia si Paulus patudu-
hon taringot pangargaion manang sangap di parsaripeon.
Ndang didok ibana na ”sangap do pardongansaripeon”,
alai ibana mandok ”sangap ma pardongansaripeon”. Hata
ni si Paulus on, ndang holan marisi hatorangan alai adong
5. (a) Paboa ma sada cara asa boi lam jonok tu Jahowa dohot tu
dongan saripe. (b) Songon dia do roha ni Debata mangida pardo-
ngansaripeon?
6. Aha do na boi taida sian poda na dilehon ni si Paulus taringot par-
dongansaripeon jala boasa ringkot marningot i?
124 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

parenta na ingkon diulahon.1 On ma na boi manjujui


hamu asa patuduhon pangargaion tu dongan saripemuna.
Boasa songon i?
7 Rimangi ma songon dia rohamuna mangida parenta

na asing, na adong di Bibel. Umpamana, taringot ulaon


marbarita na uli dohot ro tu parpunguan. (Mateus 28:19;
Heber 10:24, 25) Olo do maol mangulahon parenta on.
Adong do halak na so manjangkon hita tingki marbarita
na uli. Boi do alani lojana di parkarejoan mambahen hita
maol ro tu parpunguan. Nang pe songon i, marsitutu do
hita marbarita jala ro tu parpunguan. Ala tahaholongi do
Jahowa, ndang taloas manang aha pe, songon i nang Sibo-
lis mangambati hita mangulahon parentaNa. (1 Johannes
5:3) Aha do labana? Boi ma hita mangkilala dame dohot
las ni roha, ala nunga mangulahon lomo ni roha ni Deba-
ta. Pangkilalaan sisongon on, mambahen hita lam margo-
go mangadopi parsoalan. (Nehemia 8:10) Aha do na tapar-
siajari sian on?
8 Nang pe adong na mangambati, holong tu Jaho-

wa manjujui hamu mangoloi parenta marbarita na uli do-


hot ro tu parpunguan. Dos songon i ma, holong tu Jaho-
wa manjujui hamu mangihuthon parenta laho mambahen
’sangap pardongansaripeon’, nang pe mangadopi parsoa-
lan. (Heber 13:4; Psalmen 18:29; Parjamita 5:4) Hilalaon-
muna ma pasupasu sian Jahowa, molo marsitutu hamu
marbarita na uli jala ro tu parpunguan. Dos songon i ma,
molo marsitutu hamu mambahen sangap pardongansari-
peonmuna.—1 Tessalonik 1:3; Heber 6:10.
1 Poda ni si Paulus taringot pardongansaripeon, i ma sada sian ra-
gam ni poda na disurat ibana.—Heber 13:1-5.

7. (a) Aha do angka parenta na ingkon taulahon jala boasa? (b) Aha
do labana mangulahon parenta ni Debata?
8, 9. (a) Aha do na manjujui hita mangoloi parenta taringot mam-
bahen sangap pardongansaripeon jala boasa? (b) Aha do na laho
taulas na mambahen sangap pardongansaripeon?
Pardongansaripeon na Sangap 125

9 Alai, songon dia do bahenon asa boi sangap pardo-


ngansaripeon? Pasiding ma parniulaon dohot pangkataion
na mambahen sega pardongansaripeon. Jala, marsitutu ma
asa tongtong togu parsaripeonmuna.
PASIDING MA PANGKATAION NANG PARNIULAON
NA SO PASANGAP PARDONGANSARIPEON
10 Sahalak tungganeboru mandok, ”Martangiang do ahu

tu Jahowa mangido gogo laho mangadopi parsoalan.” Di-


dok muse, ”Jotjot do tungganedolingku mangaleai ahu.
Hansit situtu do rohangku tingki didok, ’Holan na mam-
bahen susa do ho!’ jala ’Ndang adong huida lapatanmu!’”
Tungganeboru on mangadopi parsoalan na balga, ala dileai
dongan saripena ibana.
11 Mansai lungun do roha, molo na marhasohotan ma-

ngaleai dongan saripena, ala boi parohon hansit ni roha


na maol dihalupahon! Ndang sangap parsaripeon molo
adong pangkataion sisongon on. Masa do sisongon on di
parsaripeonmu? Sungkun ma tu dongan saripemuna tari-
ngot pangkataionmu, ”Songon dia do pangkilalaanmu
mambege hatangki?” Molo hansit do roha ni dongan sari-
pemuna mambege pangkataionmu, ingkon rade do hamu
mambahen hamubaon.—Galatia 5:15; jaha Epesus 4:31.
12 Ingotma, pangkataionmu tu dongan saripe mangkor-

hon do tu paralealeonmuna tu Jahowa. Bibel paboahon,


”Molo adong halak naung mangetong dirina maragama,
hape ndang dirajai dilana, na paotootohon dirina do ibana
disi, jala magopo ma paragamaonna i.” (Jakobus 1:26, Bi-
bel siganup ari) Ringkot do pangkataionta tu panombaon
na sintong. Ndang dihalomohon Debata molo sasahalak
mandok dirina manomba Jahowa, alai ndang denggan
10, 11. (a) Aha do parange na so parohon sangap tu pardongansari-
peon? (b) Aha do na porlu tasungkun tu dongan saripenta?
12. Aha do na mambahen ndang marlapatan na diulahon sasahalak
laho manomba Debata?
126 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

parniulaonna di jabu. Unang ma dipaotooto dirina. Dosa


na balga do on. (Jaha 1 Petrus 3:7.) Nang pe malo manang
ringgas hamu mula ulaon, alai molo pangkataionmu paro-
hon hansit ni roha tu dongan saripemuna, on ndang mam-
bahen sangap pardongansaripeon. Jala aha pe na diulahon
hamu laho manomba Jahowa, ndang adong lapatanna.
13 Adong do parniulaon na asing, na boi mambahen

hansit roha ni dongan saripe. Parrohahon ma dua na masa


on: Sahalak ina na mabalu di huria, jotjot martelepon tu
sahalak donganta baoa naung marhasohotan. Jotjot do ina
na mabalu on, leleng mangkatai jala mangido poda sian
ibana. Dung i, sahalak donganta baoa na so marhasohotan,
jotjot rap marbarita na uli dohot sahalak donganta borua
naung marhasohotan. Ra, denggan do na tinuju ni roha ni
angka donganta naung marhasohotan on. Alai, songon dia
do on mangkorhon tu dongan saripena? Sahalak tungga-
neboru na mangkilala sisongon on mandok, ”Hansit hian
do rohangku mangida tungganedolingku mangalehon go-
dang tingkina tu donganta borua na asing di huria. Ndang
adong lapatanku huhilala.”
14 Boi do taantusi hansit ni roha na dihilala tungganebo-

ru on dohot halak na hea mangadopi sisongon on di parsa-


ripeon. Dongan saripe ni nasida ndang mangulahon poda
na sian Debata taringot pardongansaripeon na mandok,
”Dibahen i tadingkonon ni baoa do amana dohot inana
mandongani jolmana [tungganeboruna], jadi sada sibuk
nasida.” (1 Musa 2:24) Tangkas do taboto, ingkon disari-
hon halak naung marhasohotan do natuatuana. Alai, ma-
ngihuthon uhum na binahen ni Debata, ingkon ruming-
kot do di nasida manarihon dongan saripena. Dos songon
13. Aha do parniulaon na boi mambahen hansit roha ni dongan sa-
ripe?
14. (a) Aha do na ingkon diulahon halak na mardongan saripe so-
ngon na dipaboa di 1 Musa 2:24? (b) Aha do na porlu tasungkun tu
dirinta sandiri?
Pardongansaripeon na Sangap 127

i ma, nang pe halak Kristen ingkon mangkaholongi do-


ngan sahaporseaonna, alai rumingkot do manggohi tang-
gung jawab tu dongan saripena. Alani i, molo sahalak Kris-
ten naung marhasohotan mangalehon gumodang tingkina
manang umsolhot tu dongan sahaporseaon, tarlumobi tu
halak na so dongan saripena, on boi parohon parsoa-
lan di pardongansaripeon. Masa do on di parsaripeonmu?
128 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

Sungkun ma dirimuna sandiri, ’Gumodang do hulehon


tingki dohot rohangku tu dongan saripengku?’
15 Boi do parohon dosa molo halak Kristen naung mar-

hasohotan mangalehon gumodang roha dohot tingkina tu


halak na so dongan saripena. Adong do halak Kristen na
gabe marholong ni roha tu na so dongan saripena, ala pa-
solhothu nasida. (Mateus 5:28) Ujungna, on ma na mam-
bahen nasida mangulahon ulaon na parohon dosa jala
ndang pasangaphon parsaripeonna. Parrohahon ma aha
na didok apostel Paulus taringot on.
UNANG MA RAMUN PARSAORAN
PARDONGANSARIPEON
16 Didok si Paulus, ”sangap ma pardongansaripeon”, di-

bahen halak naung marhasohotan. Dung i, didok ibana


do muse, ”Unang ramun parsaoran pardongansaripeon; ai
uhumon ni Debata do angka parmainan dohot pangalang-
kup.” (Heber 13:4) Hata ”parsaoran pardongansaripeon”
lapatanna, i ma sampur. Ulaon on ”unang ramun” jala ho-
lan tu dongan saripena ma on boi diulahon. Alani i, halak
Kristen ingkon mangihuthon hata na mandok, ”Dihalas-
hon roham ma jolma ni haposoonmu!”—Poda 5:18.
17 Ndang mangargai uhum ni Debata sasahalak na sam-

pur tu halak na so dongan saripena. Ulaon na somal do


mangalangkup di godang halak saonari. Alai, ndang boi
mangkorhon on tu pingkiran ni halak Kristen. Diboto na-
sida do ndang jolma na laho manguhum halak sisongon
on. Alai, ”Uhumon ni Debata do angka parmainan dohot
15. Songon na didok di Mateus 5:28, boasa halak Kristen naung mar-
hasohotan ndang boi mangalehon gumodang rohana tu halak na so
dongan saripena?
16. Aha do parenta na dilehon ni si Paulus taringot pardongansari-
peon?
17. (a) Boasa ndang boi mangkorhon pingkiran ni godang jolma tu
halak Kristen taringot mangalangkup? (b) Songon dia do hita boi ma-
niru si Job?
Pardongansaripeon na Sangap 129

pangalangkup.” (Heber 10:31; 12:29) Alani i, pingkiran ni


Jahowa do na ingkon siihuthonon ni halak Kristen taringot
on. (Jaha Rom 12:9.) Ingot ma, hata ni si Job na man-
dok, ”Nunga huhomat [hurajai] matangku.” (Job 31:1) Asa
unang diulahon mangalangkup, ingkon dirajai halak Kris-
ten do simalolongna. Unang ma tubu sangkap na roa ma-
ngida halak na so dongan saripena.—Ida ma Lampiran, di
halaman 219-221.
18 Songon dia do roha ni Jahowa mangida pangalang-

kup? Taboto ma on sian Patik ni si Musa. Di Israel na-


jolo, dipamate do halak na mangalangkup dohot na ma-
nomba ganaganaan. (3 Musa 20:2, 10) Boasa dipatudos
uhum ni na mangalangkup dohot na manomba ganaga-
naan? Molo sahalak Israel manomba ganaganaan, on pa-
tuduhon ibana mangose padanna tu Debata. Dos songon
i ma, molo mangalangkup sahalak Israel, on patuduhon
ibana mangose padanna tu dongan saripena. Alani i, halak
na mangose padan do angka na manomba ganaganaan do-
hot pangalangkup. (2 Musa 19:5, 6; 5 Musa 5:9; jaha Ma-
leaki 2:14.) Ulaon on ndang dihalomohon Jahowa, Deba-
ta na mangkaholongi hatigoran dohot na so hea mangose
padan.—Psalmen 33:4.
19 Saonari, halak Kristen ndang diatur Patik ni si Musa.

Alai, marsitutu do halak Kristen asa unang mangalangkup


ala diingot, dosa na balga do mangalangkup di Israel na-
jolo. Boasa? Tapatudos ma na masa on tu dirinta: Olo do
hamu masuk tu gareja, marsinggang jala martangiang di
jolo ni patung? Tontu ndang olo hamu! Alai, olo do hamu
tarelaela mangulahon on molo dilehon godang hepeng?
Na so tupa taulahon on! Holan mamingkirhon on pe hita
18. (a) Songon dia do roha ni Jahowa mangida pangalangkup?
(b) Boasa dipatudos uhum ni na mangalangkup dohot na manomba
ganaganaan?
19. Patorang ma tudosan na mangurupi sasahalak marsitutu pasi-
dingkon ulaon mangalangkup jala boasa?
130 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

nunga magigi. Alani i, ingkon dihagigihon halak Kristen


do ulaon manang aha pe na boi mangose padanna tu Ja-
howa. Songon i nang tu dongan saripe, unang ma manga-
langkup nang pe godang elaela. (Psalmen 51:3, 6; Kolos-
se 3:5) Ndang lomo rohanta pasonangkon roha ni Sibolis
marhite mangulahon ulaon na so pasangaphon Jahowa do-
hot parsaripeon.
DALAN LAHO PATOGUHON
PARDONGANSARIPEON
20 Asing ni pasidingkon parniulaon na so pasangaphon

pardongansaripeon, aha dope na porlu diulahon asa boi


muse diargai dongan saripena? Dipatudos ma parsari-
peon songon sada jabu. Lam bagak do sada jabu molo
adong hiasanna. Hata na lambok dohot parniulaon na pa-
tuduhon holong, boi do dipatudos tu hiasan na mamba-
hen lam bagak sada jabu. Molo sada rohamu tu dongan
saripemuna, dipatudos ma on tu jabu na bagak jala mam-
bahen dame pingkiran. Molo moru holong ni rohamu tu
dongan saripemuna, dipatudos ma on songon jabu na so
adong hiasanna. Lomo do rohanta padengganhon parsari-
peon ala naeng taoloi parenta ni Debata laho mambahen
sangap parsaripeon. Songon dia do hamu mangulahon
on? Disurat do di Bibel, ”Marhitehite hapistaran pinajong-
jong sada bagas, jala dipahot do i marhitehite roha ha-
pantason. Jala marhitehite parbinotoan, gok angka bilutna
dohot ugasan marragamragam angka na arga jala na uli.”
(Poda 24:3, 4) Parrohahon ma songon dia hita mangula-
hon on di parsaripeon.
21 Angka ugasan na arga jala na uli di pardongansa-

ripeon, i ma parange songon holong na marsihohot,


biar mida Jahowa dohot haporseaon na togu.
20. Aha do na masa di pigapiga parsaripeon? Lehon ma tudosan.
21. Songon dia do hita boi patoguhon pardongansaripeonta? (Ida
ma kotak di halaman 131.)
Pardongansaripeon na Sangap 131

SONGON DIA DO ASA BOI LAM DENGGAN


PARSARIPEONKU?
Prinsip: ”Sandok ganup hamu, masihaholongi
pardihutana be songon dirina: alai dihabiari
parompuan i ma baoa na!”—Epesus 5:33.
Sungkunsungkun tu diri sandiri
ˇ Aha do angka parange na denggan sian dongan
saripengku jala songon dia do ahu patuduhon pa-
ngargaion tu ibana?—Poda 14:1; 31:29; 1 Petrus 3:
1, 6; 4:8.
ˇ Marsitutu do ahu mangantusi pingkiran dohot
roha ni dongan saripengku?—Pilippi 2:4.
ˇ Rade do ahu manalpuhon hahurangan ni
dongan saripengku?—Mateus 6:14, 15.
ˇ Nandigan do parpudi sahali hudokkon holong ro-
hangku tu dongan saripengku?—Angka Ende 2:9-14.
ˇ Aha do na tinuju di
partondion na laho ula-
hononnami?—Mateus 6:
33, 34; 1 Korint 9:24-27.
ˇ Aha do na boi huula-
hon asa rade dongan sa-
ripengku manjaha Bibel
dohot ayat harian rap
dohot ahu?
132 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

(Poda 15:16, 17; 1 Petrus 1:7) Angka parange on patogu-


hon pardongansaripeon. Alai diboto hamu do, songon dia
angka bilut boi digohi angka ugasan na arga songon na di-
dok di buku Poda nangkin? Marhite ”parbinotoan”. Molo
diulahon hamu poda na sian Bibel, boi ma on pauba ping-
kiran jala manjujui hamu asa patuduhon holong muse
tu dongan saripe. (Rom 12:2; Pilippi 1:9) Molo rap hundul
hamu dohot dongan saripemuna mangulas angka ayat ni
Bibel, songon ayat harian, manang parsiajaran sian Joujou
Paboahon taringot pardongansaripeon, dipatudos ma on
songon mamillit hiasan na laho bahenonmu di jabumuna.
Alani i, tingki diulahon hamu on, dipatudos ma on songon
mambahen ugasan na arga tu bilut na adong di jabu. Hila-
laonmuna ma muse las ni roha songon tingki parjolo saha-
li hamu mamungka parsaripeon.
22 Ra, porlu do godang tingki laho mambahen mu-

lak muse las ni roha songon


tingki parjolo sahali hamu
mamungka parsaripeon. Alai,
molo marsitutu do hamu,
hilalaonmuna ma las ni roha
ala nunga mangihuthon pa-
renta ni Debata na mandok,
”Masijolojoloan ma hamu ma-
sipasangapan.” (Rom 12:10;
Psalmen 147:11) Alai na ru-
mingkot, sude na diulahon
hamu laho padengganhon
pardongansaripeonmuna boi
mambahen hamu tongtong di
bagasan holong ni roha ni
Debata.
22. Aha do na tahilala molo marsi-
tutu hita patoguhon parsaripeon?
PASAL 12

Hatahon ma na Denggan
”Unang ma hamu marhata na roa. Alai angka hata
na denggan ma hatahon hamu, na gabe mambahen
hadengganon tu angka na umbegesa.”
—EPESUS 4:29, Bibel siganup ari.

MOLO dilehon hamu hadiah tu sasahalak, songon dia do


pangkilalaanmu molo ndang dipangke ibana hadiah i tu
na denggan? Umpamana, hadiah na dilehonmuna i mo-
bil. Molo diida hamu gasagasaon ibana mamangke mobil i
jala mangalanggar halak na asing, tontu gabe sogo do roha-
muna tu ibana.
2 Haboionta mangkatai, i ma silehonlehon sian Jahowa.

Sian Ibana do sude ”silehonlehon na denggan, nasa uliba-


sa na mauliutus”. (Jakobus 1:17) Silehonlehon on paimbar-
hon jolma sian binatang, ala boi tapasahat aha na adong
di pingkiran dohot na di rohanta tu na asing. Alai songon
mobil, haboionta mangkatai olo do ndang dipangke tu na
denggan. Hansit do roha ni Jahowa molo ndang tapangke
tu na denggan silehonlehon on, na mambahen hansit roha
ni na asing!
3 Asa boi tongtong di bagasan holong ni roha ni Deba-

ta, ingkon tapangke do haboionta mangkatai hombar tu


lomo ni rohaNa. Dipaboa Jahowa do tangkas songon dia
pangkataion na hombar tu lomo ni rohaNa. Ibana man-
dok, ”Unang ma hamu marhata na roa. Alai angka hata
na denggan ma hatahon hamu, na gabe mambahen
1-3. (a) Aha do silehonlehon sian Jahowa tu hita jala songon dia do
on dipangke tu na so denggan? (b) Asa boi hita tongtong di bagasan
holong ni roha ni Debata, songon dia do mamangke haboionta
mangkatai?
Pangkataion
na denggan
mambahen hiras
roha ni jolma

hadengganon tu angka na umbegesa.” (Epesus 4:29, Bibel


siganup ari) Taulas ma boasa ingkon tongtong tajaga pang-
kataionta, na songon dia do pangkataion na ingkon tapasi-
ding jala aha do na ingkon taulahon asa denggan pangka-
taionta.
BOASA INGKON TAJAGA
PANGKATAIONTA
4 Na mambahen hita ringkot manjaga pangkataionta,

na parjolo, i ma adong do huaso ni pangkataion. Poda


15:4, Bibel siganup ari mandok, ”Hata na denggan manga-
lehon ngolu, alai ianggo hata na kejam mambahen han-
sit roha.” Dos songon aek na mansai denggan tu suansua-
nan na malos, hata na denggan boi mambahen hiras roha
ni halak na manangihon. Alai, hata na kejam boi mam-
bahen hansit roha ni sasahalak. Tutu ma, pangkataionta
boi mambahen hansit manang las roha ni sasahalak.—Poda
18:21.
5 Sada tudosan na manggombarhon huaso ni pangka-

taion disurat di Bibel, ”Hata na asal nidok, maniham


do i songon podang.” (Poda 12:18, Bibel siganup ari) Molo
4, 5. Songon dia do Bibel patudoshon huaso ni pangkataion?
Hatahon ma na Denggan 135

ndang tapingkiri hata na laho tapasahat, on boi parohon


hansit ni roha jala manegai paralealeon. Hea do hansit ro-
hamuna alani pangkataion songon na tiniham ni podang?
Tudosan na sarupa mandok, ”Alai ianggo hata na didok
marhite habisuhon, mambahen hamalumon do i.” Pang-
kataion na mamangke bisuk sian Debata, boi pamalum-
hon hansit ni roha jala padengganhon paralealeon. Hea do
dihilala hamu pangkataion na mardongan holong boi pa-
malum roha? (Jaha Poda 16:24.) Ala taboto do marhua-
so pangkataion ni sasahalak, lomo do rohanta asa pangka-
taionta pamalumhon roha, ndang mambahen hansit
roha ni na asing.
6 Nang pe naung marsitutu hita, ndang boi saluhutna ta-

rajai pangkataionta. Alani i, ingkon tajaga ma pangkataion-


ta. Na paduahon, pangkorhon ni dosa mambahen hita maol
mangarajai pangkataionta. Aha na tahatahon marharoroan
sian roha jala ”na jat do pingkiran ni roha ni jolma sian sie-
tehetehonna”. (1 Musa 8:21; Lukas 6:45) Alani i, porlu do
hita marsitutu mangarajai pangkataionta. (Jaha Jakobus 3:
2-4.) Nang pe ndang boi tarajai sude pangkataionta, alai boi
do hita marsitutu asa lam denggan pangkataionta. Songon
sasahalak na marlange mangalo arus ni sunge, ingkon mar-
situtu do hita mangalo pangkorhon ni dosa taringot ma-
mangke haboionta mangkatai tu na so denggan.
7 Na patoluhon na mambahen hita porlu manjaga pang-

kataionta, i ma dipangido Jahowa do partanggungjawaban


taringot pangkataionta. Pangkataionta ndang holan mang-
korhon tu paralealeon dohot dongan, alai mangkorhon do
tu Jahowa. Jakobus 1:26 mandok, ”Molo adong na man-
dok di bagasan rohana, na daulat ibana, hape ndang diran-
tei dilana, diansi do tahe rohana: Na magopo ma hadaula-
tonna i.” Songon di Pasal 11, pangkataionta ringkot do tu
6. Boasa porlu hita marsitutu mangarajai pangkataionta?
7, 8. Boasa hita ingkon martanggungjawab tu pangkataionta?
136 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

panombaon na sintong. Molo ndang tarajai pangkataionta,


sude parniulaonta ndang marlapatan di adopan ni Deba-
ta. On patuduhon, mansai ringkot do tapingkirhon pangka-
taionta.—Jakobus 3:8-10.
8 Tangkas ma, adong do na mambahen hita ingkon

manat asa unang mamangke haboionta mangkatai tu


na so denggan. Andorang so taulas ragam ni pangka-
taion na denggan, taida ma aha do pangkataion na ingkon
tapasiding.
PANGKATAION NA SO DENGGAN
9 Angka hata barangsi [na rorang]. Hata bura, hata na
mangaleai dohot hata na rorang somal do di portibi on.
Ala ndang diantusi nasida songon dia pasahathon pang-
kataionna, godang halak mamangke hata na so denggan.
Angka pelawak, jotjot do mamangke hata na so denggan,
na patuduhon ulaon seks laho mambahen halak mengkel.
Alai, ndang boi tabahen hata barangsi gabe sada gaitgait.
Hirahira 2.000 taon naung salpu, apostel Paulus mamodai
huria Kolosse asa pasidingkon angka ”hata barangsi”. (Ko-
losse 3:8) Taringot hata barangsi dohot pargaitgaiton na
so patut, dipaboa si Paulus do tu huria Epesus, ”haru man-
dok pe” unang ma diulahon nasida.—Epesus 5:3, 4, Bibel
siganup ari.
10 Dihagigihon Jahowa do angka hata barangsi. Pangka-

taion sisongon on pe, ingkon dihagigihon halak na mang-


kaholongi Debata. Holong tu Jahowa, manjujui hita pasi-
dingkon angka hata barangsi. Dipaboa si Paulus do na
parsidohot tu ”parulaon ni daging, i ma . . . hahodaron”
dohot ma i pangkataion na so denggan. (Galatia 5:19-21)
Ringkot do on taantusi. Sasahalak boi dipabali sian huria
molo tongtong mamangke hata barangsi, na boi manegai
9, 10. (a) Angka hata sisongon dia do na somal di portibi on?
(b) Boasa ingkon tapasiding hata barangsi? (Ida ma surat na di toru.)
Hatahon ma na Denggan 137

huria jala ndang marhamubaon nang pe nunga mulahulak


dipodai.1
11 Gosip na parohon jea, i ma mangkatahon na so tutu

taringot sasahalak. Gosip, i ma pangkataion na somal ta-


ringot sasahalak manang parngoluon ni nasida. Sai paro-
hon jea do gosip? Ndang songon i. Molo na tinuju ni
pangkataion i ndang parohon harugian. Umpamana, ta-
ringot ulaon na marlaba, barita taringot sasahalak na baru
tardidi manang sasahalak na porlu hata pangapulion. Halak
Kristen di abad na parjolo, mansai lomo do roha ni nasida
mamboto parngoluon ni donganna jala dilehon nasida do
angka barita na denggan taringot dongan sahaporseaon tu
nasida. (Epesus 6:21, 22; Kolosse 4:8, 9) Alai, boi do paro-
hon jea gosip molo mangkatahon hata na so tutu manang
paboaboahon urusanna sandiri tu na asing. Gosip boi gabe
fitnah, i ma ”mangkatahon na so tutu manang manudu
sasahalak mangulahon na so tingkos, na paroaroahon jala
manegai goar ni sasahalak”. Umpamana, laho paroaroahon
goar ni Jesus, didok halak Parise do molo ibana mangula-
hon na jahat. (Mateus 9:32-34; 12:22-24) Fitnah jotjot do
mambahen parbadaan.—Poda 26:20.
12 Ndang leas di Jahowa molo tapangke haboionta mang-

katai tu na so denggan, na manegai goar ni sasaha-


lak manang patubu parbadaan. Dihasogohon Ibana do na
”pabolabola halak na marhahamaranggi”. (Poda 6:16-19)
1 Songon na dipaboa di Bibel, ”hahodaron” i ma hata na dipang-
ke laho manggombarhon angka ragam ni dosa. Nang pe ndang sude
parsoalan on diboan tu panitia pengadilan, alai sasahalak boi dipa-
bali sian huria molo tongtong ibana mangulahon ulaon na dihagigi-
hon Debata jala ndang mambahen hamubaon.—2 Korint 12:21; Epe-
sus 4:19; ida ma ”Pertanyaan Pembaca” di Menara Pengawal, 15 Juli
2006.

11, 12. (a) Aha do gosip i jala songon dia do gosip boi parohon jea?
(b) Boasa naposo ni Debata pasidingkon pangkataion na manudu sa-
sahalak mangulahon hajahaton?
138 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

Hata Junani na diterjemahon gabe ”halak na mangulahon


fitnah”, i ma di·abo·los, dipangke do gabe goar panjouon
tu Sibolis. Didok do ibana ”Sibolis”, ala sada hadirion na ja-
hat do ibana, na manudu Jahowa mangulahon hajaha-
ton. (Pangungkapon 12:9, 10) Lomo do rohanta pasiding-
kon pangkataion na mambahen hita dos songon Sibolis.
Ndang boi adong di huria pangkataion na manudu sasa-
halak mangulahon hajahaton. Ala on, boi patubuhon ”par-
badabadaon” dohot ”parsalisian”. (Galatia 5:19-21) Alani i,
andorang so tahatahon taringot sasahalak tu na asing, ta-
sungkun ma dirinta: ’Sintong do barita on? Na patudu-
hon holong do ahu molo hupaboa tu na asing? Ringkot do
manang marbisuk do ahu molo hupaboa on tu na asing?’
—Jaha 1 Tessalonik 4:11.
13 Hata insahinsak. Songon naung taulas, pangkataionta

boi do parohon hansit ni roha. Sipata, alani pangkorhon


ni dosa, olo do tasolsoli muse aha na tahatahon. Alai, di-
pasingot Bibel do hita taringot pangkataion na so boi ta-
hatahon di jabu manang di huria. Si Paulus mamodai ha-
lak Kristen, ”Dao ma sian hamu nasa riting ni roha dohot
muruk dohot rimas, nang hata songgaksonggak dohot in-
sahinsak, songon i nasa hajahaton.” (Epesus 4:31) Di terje-
mahan na asing, hata ”insahinsak” diterjemahon gabe
”hata na jat”, ”hata na mambahen hansit roha” dohot
”hata na mangaleai”. Hata insahinsak, songon na mamba-
hen gelar tu sasahalak na paroaroahon dohot hata na ma-
nguhumi, boi mambahen marmetmet ni roha sasahalak.
Roha ni dakdanak na lambok jala na mura porsea tu ha-
lak, mansai hatop do hansit roha ni nasida molo diinsaki.
—Kolosse 3:21.
14 Dihagigihon do ulaon mangarehei, i ma hasomalan

laho paroaroahon halak marhite pangkataion na mangaleai


13, 14. (a) Aha do pangkorhon ni hata insak tu na manangihon?
(b) Aha do lapatan ni hata mangarehei jala boasa sahalak na manga-
rehei parohon jea tu dirina sandiri?
Hatahon ma na Denggan 139

sasahalak. Sasahalak na somal mamangke pangkataion si-


songon on parohon jea tu dirina sandiri. Alana, boi dipabali
sian huria molo ndang olo muba. Jala ibana ndang parsido-
hot tu Harajaon ni Debata. (1 Korint 5:11-13; 6:9, 10) Tang-
kas ma, ndang boi hita tongtong di bagasan holong ni roha
ni Debata, molo somal mangkatai taringot na so denggan,
na so sintong jala ndang patubuhon holong. Pangkataion
sisongon on mambahen hansit roha ni halak.
PANGKATAION NA DENGGAN
15 Songon dia do hita mamangke haboionta mangkatai
hombar tu lomo ni roha ni Debata? Taingot ma, dijujui
do hita asa mangkatahon ”na denggan na tau padenggan-
hon na humurang”. (Epesus 4:29) Lomo do roha ni Jaho-
wa molo pangkataionta denggan, mambahen hiras roha ni
sasahalak jala patoguhon na asing. Alani i, porlu manat ta-
pingkiri aha na laho tahatahon. Ndang disurat di Bibel so-
ngon dia hita mamangke ragam ni ”hata na denggan”. (Ti-
tus 2:8, Bibel siganup ari) Asa boi pangkataionta marlaba
laho ”padengganhon na humurang”, adong tolu na ingkon
taingot: pangkataion na denggan, na sintong jala patudu-
hon holong. Huhut taingot on, taulas ma pigapiga tudosan
taringot pangkataion na denggan.—Ida ma kotak ”Nunga
Denggan Pangkataionku?”, di halaman 140.
16 Hata pujian sian roha na denggan. Ringkot do di Ja-

howa dohot Jesus, laho mangalehon hata pujian. (Mateus


3:17; 25:19-23; Johannes 1:47) Sahalak Kristen, ingkon ma-
ngalehon hata pujian na sian roha na denggan tu na
asing. Boasa ringkot mangulahon on? Poda 15:23 mandok,
”Hata sisandok pe di tingki halehetanna, mansai denggan
do.” Tasungkun ma dirinta, ’Songon dia do pangkilalaanku
15. Patorang ma aha do pangkataion na marlaba laho ”padenggan-
hon na humurang”!
16, 17. (a) Boasa porlu tapuji halak na asing? (b) Tingki sisongon
dia do boi tapuji halak na asing di huria? Di keluarga?
140 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

NUNGA DENGGAN PANGKATAIONKU?


Prinsip: ”Sai tong ma lambok hatamuna.”
—Kolosse 4:6.
Sungkunsungkun tu diri sandiri
ˇ Andigan do ahu parpudi sahali mangalehon pujian
tu sasahalak?—1 Korint 11:2; Pangungkapon 2:1-3.
ˇ Hupatudu do pangargaion tu halak na asing
marhite mandokkon tolong dohot mauliate?
—1 Musa 13:14; Johannes 11:41.
ˇ Tingki mangkatahatai, gumodang do ahu pa-
boahon taringot diringku sandiri, manang hu-
pingkiri do pingkiran dohot pangkilalaan ni na
asing?—Pilippi 2:3, 4;
Jakobus 1:19.
ˇ Hupangke do barita
taringot sasahalak laho
patoguhon manang
mambahen hansit
roha ni dongan?
—Poda 15:1, 2.
ˇSongon dia do
pangkilalaanku ma-
nangihon hata na so
pantun, jala aha do na
tarida sian pangkila-
laanki?—Lukas 6:45;
Jakobus 3:10, 11.
Hatahon ma na Denggan 141

tingki mandapot pujian na denggan sian dongan? Las do


rohangku?’ I do, hata pujian na dipasahat sian roha na
denggan patuduhon adong na mamparrohahon hita jala
marlaba do ulaonta. Hata na mangapul roha boi patogu-
hon haporseaonta jala manjujui hita lam marhiras ni roha
di ari na naeng ro. Ala las do rohanta mandapot pujian
sian sasahalak, marsitutu do hita mangalehon pujian tu na
asing?—Jaha Mateus 7:12.
17 Marsitutu ma hamu mangalului na denggan sian diri

ni na asing, dung i lehon ma pujian. Di huria, ditangihon


hamuna do jamita na dipasahat dohot denggan, diparro-
hahon hamu do angka na poso marsitutu mangalehon go-
dang tingkina marhobas tu Jahowa manang diida hamu do
sahalak donganta na matua na tongtong ro tu parpunguan.
Hata pujian na dipasahat sian roha na denggan boi patogu-
hon nasida di partondion. Di keluarga, porlu do tunggane-
doli dohot tungganeboru manangihon manang mangale-
hon pujian. (Poda 31:10, 28) Angka ianakhon pe, boi lam
marhiras ni roha molo dipatudu na diparrohahon jala diar-
gai nasida. Hata pujian na dipasahat tu ianakhon, dipatu-
dos songon mataniari dohot aek tu suansuanan. Hamu
angka natuatua, lului ma tingki laho mamuji ianakhonmu
taringot parange dohot ulaon ni nasida na denggan. On boi
mambahen nasida barani, marpos ni roha jala manjujui na-
sida lam marsitutu mangulahon na denggan.
18 Pangapulion. Diparrohahon Jahowa do halak na ”se-

rep marroha” dohot ”parroha na magopu”. (Jesaya 57:15)


Dijujui do hita marhite Bibel asa ”sai masipaingotan” jala
mangapul roha ni na gale. (1 Tessalonik 5:11, 14) Pos ma
rohanta, diida jala diparrohahon Jahowa do halak na mar-
situtu laho patoguhon dohot mangapul roha ni angka do-
ngan sahaporseaon.
18, 19. Boasa ingkon marsitutu laho patoguhon dohot mangapul
angka dongan sahaporseaon jala songon dia do hita mangulahon i?
142 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

19 Aha do na tahatahon
asa boi patoguhon roha Las do roha ni Jahowa molo
pangkataionta patoguhon
ni halak na marmetmet roha ni na asing
roha? Unang ma adong
di pingkiranta na ingkon
hita pasaehon parsoalan-
na. Sian na hea masa, hata
na denggan jotjot do mar-
laba. Papos ma rohana, na
taparrahon do nasida. Rap
martangiang ma hamu.
Pangido ma tu Jahowa asa
diurupi ibana mangantu-
si molo Debata dohot na
asing mangkaholongi iba-
na. (Jakobus 5:14, 15) Pa-
pos ma roha ni nasida,
na dihaporluhon jala diar-
gai do nasida di huria.
(1 Korint 12:12-26) Jahahon ma sada ayat laho paposhon
rohana molo Jahowa mamparrohahon ibana. (Psalmen
34:19; Mateus 10:29-31) Molo talehon godang tingki laho
pasahathon ”hata na denggan” tu halak na marmetmet
roha, dihilala ma na tahaholongi jala taargai nasida.—Jaha
Poda 12:25.
20 Poda na denggan. Ala hita halak na mardosa, porlu do

hita sude mandapot poda sian tingki tu tingki. Bibel man-


jujui hita, ”Sai tangihon ma hata sipaingot jala jangkon pa-
ngajaran, asa gabe pistar ho di hasusuda ni bohalmu.”
(Poda 19:20) Ndang holan sintua na boi mangalehon poda
tu na asing. Natuatua pe, ingkon dipodai do ianakhonna.
(Epesus 6:4) Angka donganta borua na toras di partondion,
boi mangalehon poda tu angka borua na poso. (Titus 2:3-5)
Holong tu dongan manjujui hita mangalehon poda na so
20, 21. Aha do na mambahen boi denggan sada poda?
Hatahon ma na Denggan 143

mambahen hansit roha ni na manangihon. Aha do na ma-


ngurupi hita asa boi mangalehon poda sisongon on? Parro-
hahon ma adong tolu na ingkon taboto andorang pasahat-
hon poda: songon dia rohanta dohot na tinuju ni poda i,
aha do mambahen hita mangalehon poda jala caranta ma-
modai.
21 Poda na denggan dipasahat sian halak na denggan.

Tasungkun ma dirinta, ’Aha do na mambahen ahu mura


mangulahon sada poda?’ Mura do tajalo di rohanta poda ni
sasahalak molo nunga taboto aha na tinujuna. Jala taboto
na diparrohahon nasida do hita, ndang alani sogo rohana.
Alani i, marsitutu do hita marparange sisongon on, ting-
ki mangalehon poda tu na asing? Poda na denggan mar-
haroroan sian Bibel. (2 Timoteus 3:16) Nang pe holan ma-
ngenet manang manjahahon sada ayat, poda na talehon
ingkon sian Bibel. Angka sintua, manat ma asa unang ma-
maksahon pandapotna sandiri tu na asing jala mamangke
ayat ni Bibel laho pasintongkon pandapotna i. Boi do lam
denggan sada poda molo dipasahat dohot cara na deng-
gan. Songon na siniraan do sada poda, molo tapasahat mar-
dongan burju ni roha. Molo taulahon on, mura ma sasa-
halak manjalo poda i jala patuduhon na diargai do ibana.
—Kolosse 4:6.
22 Tangkas ma, silehonlehon sian Debata do aha na taha-

tahon. Holong tu Jahowa manjujui hita asa denggan ma-


mangke silehonlehon on. Taingot ma, marhuaso do pang-
kataionta laho padengganhon manang mambahen hansit
roha ni sasahalak. Alani i, marsitutu ma hita mamangke si-
lehonlehon on hombar tu lomo ni roha ni Debata, i ma
pangkataion ”na denggan na tau padengganhon na humu-
rang.” Molo taulahon on, boi ma pangkataionta mamba-
hen hiras roha ni na asing jala mangurupi hita tongtong di
bagasan holong ni roha ni Debata.
22. Aha do sangkap ni rohamuna taringot mamangke haboion
mangkatai?
PASAL 13

Angka Ari Raya na so


Dihalomohon Debata
”Tangkasi hamu ma, manang dia lomo
ni roha ni Tuhan i!”—EPESUS 5:10.

JESUS mandok, ”Sintong ma sombaon ni halak Ama i,


sombaonnasida ma Ama i dibagasan Tondi dohot ha-
sintongan. Ai partangiang na songon i do dihalomohon
Ama i.” (Johannes 4:23, Bibel siganup ari) Tingki diida Ja-
howa adong halak na olo manomba Ibana di bagasan
tondi dohot hasintongan, ditogu ma nasida tu Ibana do-
hot tu AnakNa. (Johannes 6:44) On sada hak na sumu-
rung! Ala pangotootoi do Sibolis, halak na mangkaho-
longi hasintongan ingkon tongtong manangkasi ”manang
dia lomo ni roha ni Tuhan i!”—Epesus 5:10; Pangungkapon
12:9.
2 Parrohahon ma na masa di Dolok Sinai tingki di-

pangido halak Israel si Aron mambahen debata di nasida.


Nang pe borat roha ni si Aron, dibahen do sada patung
lombu sian mas na manggombarhon Jahowa. Didok Ibana,
”Marsogot ma ari raya di Jahowa”. Naung diloas Jahowa do
marsaor agama na sintong tu agama na so sintong? Ndang
songon i. Marrimas do Jahowa tu nasida. Hirahira 3.000 ha-
lak dibunu. (2 Musa 32:1-6, 10, 28) Aha do parsiajaranna?
Asa tongtong di bagasan holong ni roha ni Debata, unang
ma tajama ”na ramun”. Marsitutu ma manjaga hasinto-
1. Halak na songon dia do na ditogu tu Jahowa jala boasa nasida ing-
kon tongtong manangkasi lomo ni rohaNa?
2. Patorang ma songon dia Jahowa mangida halak na mambahen
agama na sintong marsaor tu agama na so sintong.
Angka Ari Raya na so Dihalomohon Debata 145

ngan asa tongtong ias sian ulaon na ramun.—Jesaya 52:11;


Hesekiel 44:23; Galatia 5:9.
3 Dung mate angka apostel, halak Kristen na so sin-

tong mambahen angka ulaon ni sipelebegu, hasomalanna


dohot ari rayana gabe ulaon ni halak Kristen. (2 Tessalonik
2:7, 10) Molo taparrohahon, tondi ni portibi on do na dipa-
tudu angka ari raya i, ndang tondi ni Debata. Umpamana,
songon giotgiot ni daging na so denggan, haporseaon ni
agama na so sintong dohot ulaon hadatuon na somal diula-
hon ”Babel na balga”.1 (Pangungkapon 18:2-4, 23) Taingot
ma, diida jala dihagigihon Jahowa do molo hasomalan si-
pelebegu dibahen gabe hasomalan ni halak nuaeng. Alani i,
ringkot do taboto prinsip ni Bibel asa taantusi songon dia
pangkilalaan ni Jahowa taringot on.—2 Johannes 6, 7.
4 Diboto halak Kristen do molo angka ari raya on ndang

dihalomohon Jahowa. Alai, ingkon marsitutu do hita asa


unang parsidohot tu angka ari raya i. Molo taulas muse aha
na mambahen Jahowa ndang mangkalomohon ari raya si-
songon on, lam togu ma rohanta pasidingkon ulaon na
mangambati hita asa tongtong di bagasan holong ni roha
ni Debata.
ARI NATAL I MA GOAR NA BARU
TU ULAON MANOMBA MATA NI ARI
5 Ndang disurat di Bibel ari manang tanggal piga Je-

sus tubu. Alai pos do rohanta, Jesus ndang tubu tang-


gal 25 Desember, tingki musim udan dohot salju di Timur
1 Ida ma kotak ”Boi do Ahu Dohot Mangarayahon?”, di hala-
man 148-149. Pigapiga ari raya dipaboa di Indeks Publikasi Menara
Pengawal na dipabinsar Sitindangi Ni Jahowa.

3, 4. Boasa ingkon manat taparrohahon prinsip ni Bibel tingki ma-


ngadopi hasomalan dohot ari raya na diulahon godangan halak
saonari?
5. Boasa pos rohanta Jesus ndang tubu di tanggal 25 Desember?
146 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

Tengah.1 Marhite hatorangan na disurat si Lukas, ting-


ki tubu Jesus, ”marborngin di ladang” do angka parmahan
manjaga hambing dohot birubirunasida. (Lukas 2:8-11)
Autsura naung somal nasida ganup ari ”marborngin di la-
dang”, tontu ndang porlu hatorangan on disurathon. Alai,
molo masa musim udan dohot salju di Betlehem, hambing
dohot birubiru diboan tu handang jala parmahan ndang
”marborngin di ladang”. Jala, si Josep dohot si Maria laho
tu Betlehem ala diparentahon Kesar Agustus pasurathon
dirina. (Lukas 2:1-7) Alani i, ndang parentahonon ni Kesar
halak naung marsogo ni roha tu halak Rom, asa ro tu bona
pasogitna be di tingki musim udan dohot salju.
6 Ndang marharoroan sian Bibel ari Natal. Alai marharo-

roan sian angka ari raya sipelebegu najolo, songon Saturna-


lia na dirayahon halak Rom laho manomba Saturnus, dewa
pertanian. Asing ni i, New Catholic Encyclopedia paboahon,
sian paretongan ni halak Rom, tanggal 25 Desember, ha-
lak na manomba Dewa Mitra mangarayahon ”ari hatutu-
bu mata ni ari”. Hirahira tolu abad dung mate Jesus, ”dira-
yahon ma ari Natal tingki panombaon tu mata ni ari gabe
agama ni godangan halak Rom”.
7 Saleleng ari raya on, angka halak sipelebegu masitung-

karan hadiah jala mambahen pesta manganmangan, haso-


malan na diulahon di ari Natal. Alai, dos songon saonari,
hadiah na dilehon di tingki i ndang mardongan hiras ni
roha songon na disurat di 2 Korint 9:7, na mandok, ”Ganup
ma nionjar ni rohana, unang ma sian muruk manang sian
1 Mangihuthon paretongan sian Bibel dohot sejarah, Jesus tubu hi-
rahira taon 2 SM di bulan Etanim di kalender Jahudi, na dos tu bu-
lan September/Oktober di kalender na tapangke saonari.—Ida ma
buku Pemahaman Alkitab, Jilid 2, halaman 1251-1252, na dipabinsar
Sitindangi Ni Jahowa.

6, 7. (a) Sian dia do haroroan ni hasomalan na diulahon tingki ari


Natal? (b) Aha do imbar ni hadiah na dilehon tingki ari Natal dohot
hadiah na dilehon halak Kristen?
Halak Kristen
mangalehon hadiah
mardongan holong

na so tarjua; ai dihaholongi Debata do na las roha manga-


lehon.” Halak Kristen mangalehon hadiah mardongan ho-
long ni roha, ndang alani angka ari raya jala ndang hirim
roha nasida asa dibalos silehonlehonna i. (Lukas 14:12-14;
jaha Ulaon ni Apostel 20:35.) Asing ni i, mandok mauliate
do nasida ala nunga dipalua sian hasomalan tingki ari Na-
tal dohot utang laho manutupi ulaon on.—Mateus 11:28-
30; Johannes 8:32.
8 Adong do ra na mandok, ”Ndang na ro angka ahli bin-

tang mangalehon hadiah tingki tubu Jesus?” Ndang so-


ngon i. Ala hasomalan do di tingki i mangalehon hadiah tu
halak na sangap laho patuduhon pangargaion, dilehon ahli
bintang ma hadiah tu Jesus. (1 Raja 10:1, 2, 10, 13; Mateus
2:2, 11) Ndang tingki ari hatutubu ni Jesus nasida ro jala
8. Tutu do ahli bintang mangalehon hadiah tu Jesus tingki ari hatu-
tubuna? Patorang ma.
148 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

BOI DO AHU DOHOT MANGARAYAHON?


Prinsip: ”Ruar ma hamu sian tongatonga nasida
jala paholang hamu ma dirimuna, ninna [Jahowa];
unang ma jama hamu na ramun, asa hujangkon
hamu!”—2 Korint 6:17.
Sungkunsungkun tu diri sandiri
ˇ Tutu do ari raya on marharoroan sian ajaran
agama na so sintong manang ulaon spiritisme?
—Jesaya 52:11; 1 Korint 4:6; 2 Korint 6:14-18;
Pangungkapon 18:4.
ˇ Aha do na pinatudu ni ari raya i?
Parohon sangap na malobihu do tu jolma,
organisasi manang tu lambang negara?
—Jeremia 17:5-7; Ulaon ni Apostel 10:25, 26;
1 Johannes 5:21.
ˇ Sumurung do sada bangso manang marga di
ari raya i?—Ulaon ni Apostel 10:34, 35; 17:26.
ˇ Patuduhon tondi ni portibi on do ari raya i?
—1 Korint 2:12; Epesus 2:2.
ˇ Tartuktuk do panggora ni roha ni na asing
molo dohot ahu mangarayahon?—Rom 14:21.
ˇ Songon dia do cara na denggan patorangkon
haporseaonku molo ndang dohot ahu
mangarayahon?—Rom 12:1, 2; Kolosse 4:6.

Angka ayat on mangurupi hamu mangalusi


sungkunsungkun taringot ari raya:
ˇ ”Lam disaorsaor [halak Israel na so marsihohot]
do angka parbegu, jala diguruhon angka
pambahenannasida.”—Psalmen 106:35.
Angka Ari Raya na so Dihalomohon Debata 149

ˇ ”Ia haposan halak di na ummotik, haposan ma


ibana nang di na godang: Ianggo geduk ibana
di na ummotik, geduk ma nang di na godang.”
—Lukas 16:10.
ˇ ”Ndang sian portibi on hamu.”—Johannes 15:19.
ˇ ”Ndang tarbahen hamu partohap di langgatan
ni Tuhan i huhut di langgatan ni angka begu.”
—1 Korint 10:21.
ˇ ”Ai sae ma, antong angka ari naung salpu i,
di na niulahonmuna roha hasipelebeguon, ai
diulahon hamu do disi harorangon, hahisapon,
parmabuhon, parmanganon, parminumon
dohot pangoloion di ajiajian na so uhum i.”
—1 Petrus 4:3.
150 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

ndang sahalak posoposo na peak di panggagatan be ibana.


Jesus nunga marumur pigapiga bulan di tingki i jala nunga
tading di sada jabu.
HATORANGAN SIAN BIBEL
TARINGOT ARI HATUTUBU
9 Las do roha tingki sorang sahalak posoposo. Alai,

ndang adong disurat di Bibel naposo ni Debata mangaraya-


hon ari hatutubuna. (Psalmen 127:3) Na so arga do di na-
sida ari hatutubuna? Ndang songon i. Di Bibel dipaboa do
halak na mangarayahon ari hatutubuna, si Firaun di Mesir
dohot si Herodes Antipas. (Jaha 1 Musa 40:20-22; Markus
6:21-29.) Alai di ulaon on, masa do na so denggan. Tingki
9. Aha do na ingkon diparrohahon taringot ari hatutubu na disurat
di Bibel?

ANGKA ARI RAYA DOHOT SETANISME


Porlu do taparrohahon, ari na ringkot di sada
agama na digoari Setanisme, i ma ari hatutubu ni
sasahalak. Boasa? Ala nasida porsea molo ganup
halak boi do gabe debata. Alani i, mangaraya-
hon ari hatutubu ni sasahalak lapatanna manga-
rayahon ari hatutubu ni debata. Godangan halak
ndang olo palobihu pasangaphon dirina. Nang
pe songon i, buku The Lore of Birthdays mandok,
”Angka ari raya na asing pasonangkon roha, alai
ari hatutubu mambahen ginjang roha.”
Ari raya na paduahon na ringkot di halak na
mangihuthon ajaran Setanis, i ma Borngin Wal-
purga dohot Halloween. Merriam-Webster’s Colle-
giate Dictionary mandok, molo Borngin Walpur-
ga i ma ”borngin May Day tingki angka tukang
sihir laho marpungu tu inganan na ditontuhon”.
Angka Ari Raya na so Dihalomohon Debata 151

ulaon ni si Herodes Antipas, diponggol do ulu ni si Johan-


nes pandidi.
10 The World Book Encyclopedia mandok, ”Halak Kristen

di abad na parjolo porsea molo mangarayahon ari hatutu-


bu, i ma sada hasomalan ni sipelebegu.” Porsea do halak Ju-
nani najolo, adong sada tondi na ro mandongani sasaha-
lak tingki tubu. Saleleng mangolu, tondi on mangaramoti
ibana. Buku The Lore of Birthdays mandok, ”Adong do hu-
bungan gaib ni tondi on dohot dewa na sarupa ari hatu-
tubuna tu halak na baru tubu.” Saleleng marratus taon, ari
hatutubu jotjot dipahombar tu ramalan bintang.
11 Naposo ni Debata najolo pasidingkon hasomalan na

dipahombar tu ari hatutubu, ala marharoroan sian ulaon ni


sipelebegu dohot hadatuon. Asing ni i, ala marsiajar prinsip
ni Bibel, nasida ndang mangarayahon ari hatutubuna. Boa-
sa? Ala nasida halak na serep marroha, na mangkilala
ndang ulaon na mansai ringkot mangarayahon ari hatutu-
buna.1 (Mika 6:8; Lukas 9:48) Alai, Jahowa do dipasangap
jala mandok mauliate do nasida ala nunga dilehon hango-
luan.2—Psalmen 8:4, 5; 36:10; Pangungkapon 4:11.
12 Molo mate sasahalak na marsihohot, diingot jala dipa-

hehe Debata do nasida di ari na naeng ro. (Job 14:14, 15)


Parjamita 7:1, Bibel siganup ari paboahon, ”Dumenggan do
goar na angur sian miak na angur na arga; jala dumeng-
gan do ari hamamate ni jolma sian ari hatutubuna.” Boi
1 Ida ma kotak ”Angka Ari Raya dohot Setanisme”, di halaman 150.
2 Dipaboa do di patik ni si Musa molo sahalak borua porlu manga-
lehon pelean situtungon dung tubuan anak ibana. (3 Musa 12:1-8)
On gabe sada sipasingot molo ianakhonna i mandapot dosa teantea-
nan marhite ibana. Alani i, denggan do pangantusion ni halak Israel
taringot ari hatutubu. On mambahen nasida ndang mangihuthon
hasomalan ni sipelebegu taringot ari hatutubu.—Psalmen 51:5.

10, 11. Songon dia do haporseaon ni halak Kristen di abad na par-


jolo taringot ari hatutubu jala boasa?
12. Boasa didok dumenggan ari hamamate sian ari hatutubu?
152 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

do tabahen ”goar” na denggan di adopan ni Debata, molo


marsihohot hita manomba Ibana. Jala porlu taingot, holan
sada do ulaon na diparentahon laho dirayahon halak Kris-
ten. Ulaon on, ndang ari hatutubu alai ari hamamate ni Je-
sus, na paluahon hita.—Heber 1:3, 4; Lukas 22:17-20.
ARI PASKA I MA ULAON
MANOMBA DEWI KESUBURAN
13 Ari Paska, na jotjot dibahen halak gabe ari haheheon ni

Jesus, sasintongna marharoroan sian agama na so sintong.


Hata Inggris ni Paska, i ma Easter, na sadalan tu Eostre ma-
nang Ostara, i ma dewi fajar dohot dewi musim semi ni ha-
lak Anglo-Saxon. Boasa kelinci dohot tolor dipangke tingki
mangulahon Paska? Encyclopædia Britannica mandok,
molo tolor ”dipangke laho manggombarhon hangoluan na
imbaru dohot haheheon”. Kelinci dibahen manggombar-
hon na ramos (kesuburan). Alani i, Ari Paska sasintongna,
ulaon laho manomba dewi kesuburan.1
14 Lomo do roha ni Jahowa molo ulaon manomba dewi

kesuburan dibahen gabe ari parningotan tu haheheon ni


Jesus? Ndang lomo rohaNa! (2 Korint 6:17, 18) Sasintong-
na, ndang hea disurat di Bibel na diparentahon manang di-
halomohon Jahowa mambahen ari parningotan tu hahe-
heon ni Jesus. Alani i, mangarayahon jala mambahen
goarna Paska, i ma ulaon na dihagigihon Debata.
SONGON DIA DO HASOMALAN
NA DIULAHON TU HALAK NAUNG MATE?
15 Halak Kristen ingkon pasidingkon sude hasomalan na

1 Eostre (manang Eastre) dibahen manggombarhon dewi kesubu-


ran. The Dictionary of Mythology mandok, ”Adong kelinci ni dewi on
di bulan na lomo rohana mangallang tolor jala ulu ni dewi on di-
gombarhon songon ulu ni kelinci.”

13, 14. Marharoroan sian dia do ulaon ari Paska?


15. Boasa halak Kristen pasidingkon hasomalan na ramun na diula-
hon tu halak naung mate?
Angka Ari Raya na so Dihalomohon Debata 153

ramun, na diulahon tu halak naung mate. Umpamana,


adong do aturan taringot posisi parpeak ni halak na mate,
mamangke baju na birong, mambahen borngin pandu-
ngoi, marsuap di kuburan dohot mangalehon mangan na-
torop. Dibahen do sude angka abit dohot na asing di baga-
san batang ni halak naung mate. Sude ulaon on dibahen
ala porsea do nasida molo halak naung mate boi manguru-
pi manang parohon jea tu halak na mangolu. Alai, taboto
do sian Bibel molo halak na mate ”ndang diboto agia aha”.
Asa tongtong di bagasan holong ni roha ni Debata, ndang
boi sasahalak parsidohot tu hasomalan on.—Parjamita
9:5, 10.
PASIDING MA ULAON NA RAMUN
SIAN PESTA PARBOGASON
16 Bibel mandok, ”Ndang tagamon tarbege be di ba-

gasan [Babel na balga] soara ni pangoli dohot oroan.” (Pa-


ngungkapon 18:23) Boasa? Alani ulaon spiritisme na diula-
hon di pesta parbogason, mambahen ramun parsaripeon.
—Markus 10:6-9.
17 Ndang dos ulaon pesta parbogason di ganup inganan.

Ra, adong do na so sala idaon, alai marharoroan sian haso-


malan ni halak Babel najolo, na dihaporseai boi parohon
na denggan tu na laho mardongan saripe dohot tu angka
tondong na ro tu pesta i. (Jesaya 65:11) Umpamana, mam-
bahen boras sipir ni tondi. Boras dihaporseai boi mamba-
hen torop pinompar, las ni roha dohot ganjang ni umur.
Porsea do nasida molo sipanganon boi mambahen las roha
ni tondi na jahat, asa unang parohon jea tu na laho mardo-
ngan saripe. Tangkas ma, halak na tongtong di bagasan ho-
long ni roha ni Debata ingkon pasidingkon hasomalan on.
—Jaha 2 Korint 6:14-18.
16, 17. (a) Boasa halak na laho mardongan saripe ingkon mam-
parrohahon prinsip ni Bibel taringot na laho diulahon di pesta
parbogason? (b) Aha do na ingkon pingkirhonon halak Kristen tari-
ngot mambahen boras sipir ni tondi?
154 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

18 Naposo ni Jahowa ingkon pasidingkon hasomalan ni


portibi on, na mambahen sega panggora ni roha ni halak
na ro jala mambahen ramun pesta parbogason. Umpama-
na, tingki pasahathon jamita manang mandok hata, ing-
kon pasidingon do hata na mambahen hansit roha, hata
barangsi dohot hata gaitgait na pailahon halak na laho mar-
dongan saripe manang na asing. (Poda 26:18, 19; Lukas
6:31; 10:27) Ndang porlu mambahen pesta na malobihu,
”na manenganengahon sinadongan”, na so patuduhon se-
rep ni roha. (1 Johannes 2:16) Molo marsangkap do hamu
laho mardongan saripe, ingot ma lomo do roha ni Jahowa
asa tongtong las rohanta mangingot ari i, ndang na gabe
manolsoli.1
BERSULANG
19 Hasomalan na diulahon di pesta parbogason dohot
manamue, i ma bersulang. Taon 1995, International Hand-
book on Alcohol and Culture mandok, ”Bersulang . . . i ma
hasomalan na sasintongna marharoroan sian ulaon ni aga-
ma sipelebegu laho mamelehon siinumon tu angka dewa
. . . ganti ni tangiang na mandok ’sai ganjang ma umur!’
manang ’sai horashoras ma!’ ”
20 Ndang hea tarpingkir halak molo bersulang, ulaon

ni agama na so sintong manang sipelebegu. Alai, haso-


malan mangangkat galas timbo boi disarupahon so-
ngon mangido hagogoon na sumurung tu ”surgo”, mar-
hite cara na so hombar tu ajaran ni Bibel.—Johannes 14:6;
16:23.2
1 Ida ma tolu artikel taringot pesta parbogason dohot manamue di
Menara Pengawal, 15 Oktober 2006, halaman 18-31.
2 Ida ma Menara Pengawal, 15 Februari 2007, halaman 30-31.

18. Aha do prinsip ni Bibel na porlu botoon ni halak na laho mar-


dongan saripe dohot halak na laho ro tu ulaon pesta parbogason?
19, 20. Aha do didok sada buku taringot bersulang jala boasa on
ndang boi diulahon halak Kristen?
Angka Ari Raya na so Dihalomohon Debata 155

”HAMU ALE ANGKA NA MANGKAHOLONGI JAHOWA,


SAI HAGIGIHON HAMU MA NA JAT”
21 Ditolopi Babel na balga do parange ni portibi on na

lam tu jahatna. Tarida ma on sian karnaval na dibahen ga-


nup taon manang Mardi Gras. Pigapiga negara parsidohot
do tu karnaval on na patuduhon angka tarian na so ha-
sea jala marlas ni roha tu angka baoa na marjolmahon baoa
manang tu angka borua na marjolmahon borua. Deng-
gan do halak na mangkaholongi Jahowa ro manang ma-
nonton acara sisongon on? Molo diulahon on, tutu do iba-
na mangkagigihon ulaon na jahat? (Psalmen 1:1, 2; 97:10)
Denggan ma tatiru panurat Psalmen na mandok, ”Sai pasal-
pu ma angka matangku, unang marnida na so gabeak [na so
marguna]”!—Psalmen 119:37.
22 Di angka ari raya ni portibi on, halak Kristen ingkon

manat asa unang patuduhon molo ibana parsidohot ma-


ngarayahon. Si Paulus manurat, ”Na mangan manang na
minum hamu, manang dia pe diula hamu: Bahen hamu
ma saluhutna i, pasangaphon Debata. (1 Korint 10:31; ida
ma kotak ”Marbisuk Mambahen Haputusan”, di halaman
158-159.) Alai, molo sada hasomalan manang ari raya ndang
marharoroan sian agama na so sintong jala ndang parsido-
hot tu ulaon ni politik manang patriotik jala ndang diorai
prinsip ni Bibel, sahalak Kristen boi mambahen haputusan
sandiri taringot on. Porlu pingkirhononna panggora ni roha
ni na asing.
PASANGAP MA JAHOWA SIAN
PANGKATAION DOHOT PARNIULAON
23 Godang halak marpingkir, dalan na denggan laho mar-

pungu dohot keluarga nang aleale do tingki masa ari raya.


21. Aha do perayaan na ingkon dipasiding halak Kristen jala boasa?
22. Andigan do sahalak Kristen boi mambahen haputusan sandiri ta-
ringot parsidohot manang ndang tu sada ulaon?
23, 24. Songon dia do boi tapatorang haporseaonta tu na asing?
156 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

PANOMBAON NA SINTONG
PAROHON LAS NI ROHA
Lomo do roha ni Jahowa, Debata ”na martua”,
asa marlas ni roha angka naposoNa. (1 Timoteus
1:11) Tarida ma on sian angka ayat na mangihut:
”Anggo roha na hilas i hira marharoan [marpes-
ta] tongtong.”—Poda 15:15.
”Dibahen i nunga tung hutanda, ndang adong
na dumenggan di nasida, nda na marlas ni roha
dohot na mambahen na denggan saleleng di ngo-
luna. Angkup ni tahe manang ise jolma na ma-
ngan dohot na minumi dohot marnida na deng-
gan marhite sian ulaonna, silehonlehon ni Debata
do nang i.”—Parjamita 3:12, 13.
”Halak pardenggan basa mokmohan do, jala
lam lobian manang ise na mardenggan basa.”
—Poda 11:25
”Ro ma hamu tu Ahu [Jesus], hamu angka na
loja jala na sorat, asa hupasonang hamu! . . . Ai
lambok do augangku jala neang do dohot na hu-
paporsanhon.”—Mateus 11:28, 30.
”Dung i tandaonmuna ma na sintong i, jala pa-
luaon ni na sintong i ma hamu.”—Johannes 8:32.
”Ganup ma nionjar ni rohana, unang ma sian
muruk manang sian na so tarjua: ai dihaholongi
Debata do na las roha mangalehon!”—2 Korint
9:7.
”Angka on do parbue ni Tondi: Holong do-
hot las ni roha, dame, . . . habasaron, habasaon.”
—Galatia 5:22.
”Ai nasa habasaon dohot hatigoran dohot ha-
sintongan, i do parbue ni na tiur i.”—Epesus 5:9.
Angka Ari Raya na so Dihalomohon Debata 157

Alani i, molo adong na mandok ndang patuduhon holong


manang palobihu haputusanta taringot Bibel, denggan ma
tapatorang molo sasintongna Sitindangi Ni Jahowa mangar-
gai keluarga na rap marpungu dohot alealena. (Poda 11:25;
Parjamita 3:12, 13; 2 Korint 9:7) Las do rohanta rap marpu-
ngu dohot halak na tahaholongi ganup tingki, alai ala ta-
haholongi do Debata dohot parentaNa, unang ma tabahen
ramun ulaon on marhite mangulahon hasomalan na mam-
bahen hansit roha ni Debata.—Ida ma kotak ”Panombaon
na Sintong Parohon Las ni Roha”, di halaman 156.
24 Adong do Sitindangi na mandapot laba tingki pasahat-

hon parsiajaran na adong di pasal 16 buku Aha do na Dia-


jarhon Bibel tu Hita?1 Ingot ma na tatuju, i ma paboahon
haporseaonta ndang laho maralo pandapot. Tapatudu ma
pangargaion tu nasida, marparange na lambok jala pangka-
taionta ”songon na siniraan”.—Kolosse 4:6.
25 Naposo ni Debata ingkon malo mambolati na denggan

sian na roa. Taboto do tangkas boasa tahaporseai, taulahon


manang tapasiding sada ulaon. (Heber 5:14) Alani i, hamu
angka natuatua, ajari ma ianakhonmu mamingkirhon ang-
ka prinsip ni Bibel asa lam togu haporseaon ni nasida. Na-
sida boi mangalusi angka sungkunsungkun taringot Bibel.
On mambahen pos roha ni nasida tu Jahowa.—Jesaya 48:17,
18; 1 Petrus 3:15.
26 Sude halak na manomba Debata ”di bagasan Tondi do-

hot hasintongan”, ndang holan pasidingkon ari raya na dio-


rai Bibel alai marsitutu do asa tigor di sude parngoluon-
na. (Johannes 4:23) Saonari, godang halak mandok ndang
adong labana molo marparange na tigor. Alai, songon na
laho taulas di pasal na mangihut, ndang adong na dumeng-
gan sian mangihuthon dalan ni Debata.
1 Na dipabinsar ni Sitindangi Ni Jahowa.

25, 26. Songon dia do natuatua boi mangurupi ianakhonna asa


marhaporseaon na togu jala mangkaholongi Jahowa?
158 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

MARBISUK MAMBAHEN HAPUTUSAN


Sipata, adong do na mambahen ingkon tapatudu togu ma-
nang ndang holongta tu Jahowa. Jala porlu marpangantusion
na denggan taringot prinsip ni Bibel. Umpamana, sahalak Kris-
ten ditogihon dongan saripena na so sahaporseaon, rap ma-
ngan dohot sisolhot tingki adong ari raya. Adong do halak
Kristen na olo ditogihon mardongan panggora ni roha na ias.
Alai na asing ndang olo. Molo sahalak Kristen olo ditogihon tu
ulaon sisongon i, ingkon tarida do sian parniulaonna na so par-
sidohot ibana mangarayahon ari raya i. Alai, dipatudu ma holan
naeng rap mangan do ibana dohot angka sisolhot.
Marbisuk do sahalak Kristen asa mangkatai taringot hapor-
seaonna, mardongan lambok ni roha rap dohot dongan saripe-
na, na so sahaporseaon. Boi do patorangonna tu dongan sari-
pena olo do gabe ndang tabo pangkilalaan ni angka sisolhot
ala ndang parsidohot ibana mangulahon ulaon di ari raya i rap
dohot nasida. Olo do ra, dongan saripe na so sahaporseaon i
gabe mangulahon on di tingki na asing.—1 Petrus 3:15.
Alai, dung ditangihon hatorangan ni tungganeboruna, so-
ngon dia do molo tungganedolina i tongtong mangidohon asa
ingkon dohot ibana? Boi do tungganeboru marpingkir, ala ulu
di keluarga tungganedolina, martanggung jawab do ibana pa-
radehon na porlu tu keluargana dohot ma i sipanganon. (Kolos-
se 3:18) Di tingki sisongon on, tungganedolina manggohi tang-
gung jawabna marhite manogihon ibana rap mangan dohot
angka sisolhot. Jala on, boi do gabe tingki na denggan di tung-
ganeboru laho pasahathon barita na uli tu sisolhot. Ndang
gabe ramun sipanganon ala tapangan di tingki masa ari raya.
(1 Korint 8:8) Sahalak Kristen boi do marpingkir molo on holan
rap mangan sambing alai ndang parsidohot mandok hata, ma-
rende, bersulang manang hasomalan na asing.
Na porlu dipingkirhon muse, i ma pangkorhonna tu na asing
molo ro ibana. Sahalak tungganeboru Kristen porlu mamingkir-
hon panggora ni roha na asing, asa unang tartuktuk ala mam-
Angka Ari Raya na so Dihalomohon Debata 159

bege taringot haputusanna rap mangan dohot sisolhot tingki


masa ari raya.—1 Korint 8:9; 10:23, 24.
Asing ni i, dipaksahon keluarga do tungganeboru Kristen on
asa parsidohot tu ari raya i? Ra, mangkorhon do tu haputusan-
na asa unang mambahen hansit roha ni keluarga! Ringkot do
sahalak tungganeboru Kristen mamingkirhon sude naung ta-
ulas nangkin dohot ma i panggora ni rohana sandiri.—Ulaon ni
Apostel 24:16.

Boi do Hujalo Bonus Ari Natal?


Tingki ari Natal, olo do dilehon tongke bonus tu parkarejo-
na. Boi do sahalak Kristen manjalo i? Boi dijalo, boi ndang. Ra,
ndang adong di pingkiran ni tongke i na parsidohot mangara-
yahon ari Natal halak na manjalo bonus. Olo do ibana holan
mangalehon laba ni usahana tu parkarejona. Manang, bonus i,
tanda hamuliateon ala nunga marsitutu nasida karejo saleleng
sataon jala mangonjar roha ni nasida asa lam burju karejo di
tingki na naeng ro. Ra, dilehon do bonus on tu sude parkare-
jo na maragama Buddha, Islam dohot na asing, na mangaraya-
hon ari Natal manang ndang. Alani i, unang ma didok molo Si-
tindangi Ni Jahowa ndang boi manjalo bonus di tingki ari raya.
Nang pe bonus i dilehon alani ari raya ni agama, on ndang
patuduhon molo na manjalo gabe sahaporseaon tu halak na
mangalehon. Sahalak dongan sakarejo manang sisolhot olo do
mandok tu sahalak Sitindangi, ”Huboto do ndang dohot ho
mangarayahon ari raya on, alai lomo do rohangku jaloonmu
bonus on.” Molo ndang ganggu panggora ni roha ni sahalak
Kristen, boi do jaloonna jala mandok mauliate alai unang pola
dihatahon taringot ari raya i. (Ulaon ni Apostel 23:1) Di ting-
ki na asing, denggan do sahalak Kristen on paboahon hapor-
seaonna tu na mangalehon i.
Alai, songon dia do molo na mangalehon bonus i, naeng
patuduhon molo hepeng do na rumingkot di sahalak Kristen
ndang haporseaonna? Molo songon i, unang ma dijalo bonus i.
Ala holan Jahowa do na rumingkot di ngolunta.—Mateus 4:8-10.
PASAL 14

Jujur ma di Sude Ulaon


”Huringkoti hami marparange na denggan
di na saluhut.”—HEBER 13:18.

SAHALAK dakdanak dohot omakna ruar sian sada toko.


Tompu ma so anakna i, ala adong di tanganna meam-
meam na so diingot ibana paulakhon tu toko. Lupa do iba-
na mangido tu omakna asa dituhor meammeam i. Ala nu-
nga mabiar, dijou ma omakna. Dung i, didok omakna ma
asa unang pola mabiar ibana. Rap ma nasida tu toko i pau-
lakhon meammeam i jala mangakku sala tu partoko i. Ton-
tu, las do roha ni omakna tingki diulahon anakna songon i.
Boasa?
2 Las do roha ni natuatua molo diida ianakhonna marpa-

range na jujur. Suang songon i ma nang Jahowa, ”Debata ni


hasintongan”. (Psalmen 31:5) Las do roha ni Jahowa tingki
diida hita marparange na jujur, ala on patuduhon hita mar-
situtu asa lam toras di partondion. Taboto do, asa tongtong
hita di bagasan holong ni roha ni Debata jala mambahen
las rohaNa, ingkon taulahon do songon na didok si Paulus,
”Huringkoti hami marparange na denggan di na saluhut.”
(Heber 13:18) Alai, olo do sipata maol mangulahon on di
parngoluonta siganup ari. Taida ma di tingki andigan hita
porlu jujur jala aha do labana mangulahon i.
JUJUR MA TU DIRINTA SANDIRI
3 Sada sian ulaon na maol, i ma jujur tu diri sandiri. Ala
1, 2. Boasa las roha ni Jahowa tingki diida hita marparange na ju-
jur? Lehon ma tudosan.
3-5. (a) Aha do sipasingot na disurat Bibel molo tagabusi dirinta san-
diri? (b) Aha do na boi mangurupi hita asa boi jujur tu diri sandiri?
Jujur ma di Sude Ulaon 161

jolma na mardosa hita, mura do manggabusi diri sandi-


ri. Umpamana, ala didok halak Kristen di Laodikia nunga
togu partondion ni nasida, Jesus mandok nasida mangga-
busi dirina sandiri. Sasintongna, ”na dangol, na pogos, na
mapitung jala na marsaemara” do nasida di partondion.
(Pangungkapon 3:17) Molo digabusi nasida dirina, gabe
lam tu segana ma partondion ni nasida.
4 Ra, diingot hamu do sipasingot na dilehon si Jako-

bus, ”Molo adong halak naung mangetong dirina mara-


gama, hape ndang dirajai dilana, na paotootohon dirina
do ibana disi, jala magopo ma paragamaonna i.” (Jako-
bus 1:26, Bibel siganup ari) Alani i, molo tadokkon dihalo-
mohon Jahowa ulaonta di partondion hape ndang deng-
gan pangkataionta, na mangotootoi diri sandiri do hita
disi. Antong, aha do na taulahon asa unang masa
songon on?
5 Dipatudos si Jakobus do Hata ni Debata songon sor-

min manang kaca. Dijujui do hita asa manulingkit isi ni Bi-


bel jala mambahen hamubaon na dihaporluhon. (Jaha Ja-
kobus 1:23-25.) Marhite Bibel, boi do taboto aha na laho
tapauba sian dirinta. (Andungandung 3:40; Haggai 1:5)
Martangiang ma hita tu Jahowa asa diurupi mangida ha-
huranganta, dung i taakkui ma hasalaanta jala mamba-
hen hamubaon. (Psalmen 139:23, 24) Sada hahurangan do
molo ndang jujur hita tu diri sandiri. Alani i, ingkon tapa-
hombar do pingkiranta tu pingkiran ni Jahowa. Poda 3:32,
Bibel siganup ari mandok, ”Sogo do roha ni Jahowa di ha-
lak na jahat alai dipardongan do halak na tigor.” Diurupi
Jahowa do hita asa boi tapahombar pingkiranta tu Ibana
jala diurupi asa boi mangida dirinta sandiri songon Iba-
na mangida hita. Ingot ma, hata ni si Paulus na mandok,
”Huringkoti hami marparange na denggan [jujur].” Nang
pe mardosa hita, alai boi do hita marsitutu asa marparange
na jujur di sude ulaon.
162 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

JUJUR MA DI KELUARGA
6 Marparange na jujur ringkot do dipatuduhon di
keluarga. Alani i, ingkon paboaon ni halak na marha-
sohotan do sude aha na diulahon tu dongan saripe-
na asa unang adong parniulaon na ramun na paro-
hon hansit ni roha. Songon manggoda halak na so
dongan saripena, mardongandongan dohot halak na
so dongan saripena marhite internet manang manon-
ton pornografi. Molo adong halak Kristen naung marha-
sohotan mangulahon on jala ndang dipaboa tu dongan
saripena, on patuduhon ibana ndang marparange na ju-
jur tu dongan saripena. Parrohahon ma aha na didok
Raja Daud, ”Ndang dung sahundulan ahu dohot halak
sineang roha, jala ndang huparangkupi angka parsibuni.”
(Psalmen 26:4) Molo nunga
Boi do tapasiding
marhasohotan hamu, unang ulaon na ramun, molo
ma tabunihon manang aha pe marparange na jujur hita
sian dongan saripemuna!
7 Denggan do angka natua-

tua mamangke sitiruon na


adong di Bibel laho mangajari
ianakhonna asa marparange
na jujur. Di Bibel, adong do
parange na so sitiruon, songon
si Agan, na manangko jala ma-
nabunihon dosana. Si Geha-
si, na margabus asa manda-
pot hepeng. Si Judas manangko
6. Boasa na marhasohotan porlu ju-
jur tu dongan saripena jala aha do
ulaon na ingkon dipasiding nasida?
7, 8. Aha do sitiruon na adong di Bi-
bel na boi mangajari ianakhon asa
marparange na jujur?
Jujur ma di Sude Ulaon 163

jala mardua roha mangihuthon Jesus.—Josua 6:17-19;


7:11-25; 2 Rajaraja 5:14-16, 20-27; Mateus 26:14, 15; Johan-
nes 12:6.
8 Adong do sitiruon na denggan di Bibel, songon si

Jakkob na manjujui angka ianakhonna paulakhon hepeng


na adong di siboanon ni nasida. Rade do si Jepta do-
hot boruna marsitutu manggohi padanna tu Debata.
Dung i, Jesus barani mangkatindangkon ise ibana di ado-
pan ni halak na marsogo ni roha tu ibana laho manggo-
hi surirang jala asa unang marjea angka siseanna. (1 Musa
43:11; Panguhum 11:30-40; Johannes 18:3-11) Angka siti-
ruon on boi mangurupi angka natuatua mangajari ia-
nakhonna asa mangkaholongi Jahowa jala marparange na
jujur.
9 Molo diajarhon angka natuatua on tu ianakhon-

na, on patuduhon adong tanggung jawab na laho


ulahonon ni nasida. Apostel Paulus mandok, ”Ia na
asing dipodai ho do, alai dirim ndang dipodai ho. Di-
tingtingkon ho do, na so jadi manangko, hape ma-
nangko do anggo ho!” (Rom 2:21) Angka natuatua
unang holan mangajarhon parange na jujur tu ianak-
honna alai ingkon dohot do nasida gabe sitiruon ma-
ngulahon i. Adong do natuatua mandok, molo manang-
ko manang margabus sasahali ndang sala. Nasida mandok,
”Ndang pola dia molo holan on do dibuat” manang
”Ndang pola boha molo sasahali margabus.” Sasintongna,
sasahali pe margabus manang otik pe ditangko, sarupa do
balga ni dosana.1 (Jaha Lukas 16:10.) Hatop do diantu-
si angka ianakhon molo ndang sian roha angka natuatua
1 Molo somal mangkatahon hata na so tutu na mambahen hansit
roha ni angka dongan na asing, on boi diboan tu panitia pengadilan
di huria.

9. Aha do na ingkon dipasiding angka natuatua tingki mangajari ia-


nakhonna jala boasa natuatua ingkon gabe sitiruon?
164 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

HATA NA SO SINTONG
TARINGOT DOSA NA BALGA
Lomo do roha ni Sibolis asa tahaporseai pigapi-
ga hata na so sintong taringot dosa na balga. Alai,
tangkas do diboto halak Kristen ”utiutian ni Sibo-
lis”. (Epesus 6:11) Parrohahon ma adong tolu hata
na so sintong taringot dosa na balga.
”Boi do ditabunihon dosa.” Sasintongna, diida
Jahowa do sude na taulahon. ”Tung saluhut do te-
dek, so adong na hungkup diida matana. Tu Ibana
do hita mardabudabu!” (Heber 4:13) Ala diida jala
ingkon mardabudabu do hita tu Jahowa, adong do
labana manabunihon dosa na balga sian angka na-
posoNa di tano on?—Ida ma muse 2 Samuel 12:12.
”Ndang boi nihaporseaan angka sintua, alani
i, unang pola tapaboa manang aha.” Dijou
Raja Ahab do si Elia, ”Ale musungku.” (1 Raja-
raja 21:20) Ala sahalak panurirang di Israel, sasin-
tongna boi do diurupi si Elia asa marpamuati roha
ni Jahowa tu si Ahab. Di huria, diparade Jesus
do angka sintua gabe ”silehonlehon tu angka jol-
ma”. (Epesus 4:8) Nang pe hita halak na mardosa,
alai angka sintua rade do mamparrohahon parton-
dionta. (Heber 13:17) Alani i, ndang musunta ang-
ka sintua, alai nasida do na dipangke Jahowa ma-
ngurupi hita.
”Na mangurupi aleale do molo tatabunihon
dosana.” Sasintongna, lam sega do partondion ni
alealenta molo taurupi ibana manabunihon dosa-
na. Patuduhon naung marsahit do partondion ni
sasahalak molo nunga diulahon dosa na balga jala
dos ma on, songon na so paboahon sahit na posi
tu dokter. (Jakobus 5:14, 15) Ra, mabiar do na ma-
ngulahon dosa i dipinsang. Sasintongna, patudu-
Jujur ma di Sude Ulaon 165

hon holong ni Jahowa do molo dilehon pinsang-


pinsang. Jala boi paluahon ngoluna. (Poda 3:12;
4:13) Parange ni halak na tongtong manabunihon
dosana boi parohon jea tu halak na asing di hu-
ria. Antong, olo do hamu parsidohot tu ulaon si-
songon i? (3 Musa 5:1; 1 Timoteus 5:22) Marsitutu
ma hamu asa dipaboa halak na mangulahon dosa
i sude ulaonna tu sintua di huria.

mangajari jala on boi mambahen sega nasida. (Epesus 6:4)


Alai, molo dipatuduhon angka natuatua do sitiruon na
denggan taringot marparange na jujur, boi ma ianakhonna
parohon sangap tu Jahowa di tongatonga ni portibi na so
jujur.—Poda 22:6.
JUJUR MA DI HURIA
10Tapatudu ma parange na jujur tingki marsaor tu ang-
ka dongan di huria. Songon na taparsiajari di Pasal 12,
ingkon manat do tajaga pangkataionta tarlumobi mara-
dophon angka dongan sahaporseaon. Hata gait, boi do
gabe gosip na parohon jea manang fitnah! Molo taha-
tahon sada barita na so tangkas taboto tu halak, on pa-
tuduhon na parsidohot hita margabus. Alani i, tarajai ma
pangkataionta. (Poda 10:19) Alai, nang pe taboto tangkas
sada barita, ndang ingkon tahatahon i tu na asing. Umpa-
mana, ndang urusanta parsoalan i manang ndang patudu-
hon holong molo sai tahatai taringot i. (1 Tessalonik 4:11)
Adong halak na mandok, marparange na jujur do molo
mangkatahon aha na binotona, alai taingot ma pangka-
taionta ingkon lambok jala patuduhon holong.—Jaha
Kolosse 4:6.
10. Aha do na porlu taingot tingki mangkatai dohot dongan saha-
porseaon?
166 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

11 Ringkot do marparange na jujur tu angka baoa na


dipillit di huria. Ndang lam tu dengganna molo sasa-
halak manabunihon manang margabus tingki disungkun
sintua taringot dosana. Halak sisongon on gabe mardua
roha manomba Jahowa alai torus mangulahon dosa na
balga. Jala on boi gabe tongtong diulahon di ngoluna.
(Psalmen 12:3) Na asing, ndang olo paboahon sude na
diboto ibana tu sintua. (Ulaon ni Apostel 5:1-11) Jot-
jot do halak manabunihon dosana ala mangkaporseai
hata na so sintong taringot dosa na balga.—Ida ma kotak
”Hata na so Sintong Taringot Dosa na Balga”, di hala-
man 164-165.
12 Ringkot do muse hita jujur tu organisasi ni Jaho-

wa, tingki mangalusi sungkunsungkun na tarsurat. Umpa-


mana, tasurat ma songon dia sasintongna tingki manurat
laporan dinas, tingki mangisi formulir permohonan laho
mandapot hak na sumurung di huria manang taringot ke-
sehatanta.—Jaha Poda 6:16-19.
13 Ingkon jujur do hita tingki marbisnis dohot ang-

ka dongan sahaporseaon. Porlu do manat tingki rap


marbisnis. Ingkon paimbaron ni nasida do ulaon di
Bale Harajaon manang marbarita na uli dohot ulaon bis-
nis. Boi do sahalak sian dongan sahaporseaon gabe
tongke manang parkarejonta. Molo parkarejonta sahalak
sian dongan di huria, ingkon marparange na jujur do
hita tu nasida. Talehon ma gajina di tingki na ditontu-
hon manang bonus songon naung tarsurat di uhum na
marlangku tu parkarejo. (1 Timoteus 5:18; Jakobus 5:1-4)
Alai, molo hita gabe parkarejo tu sahalak donganta di
11, 12. (a) Aha do na boi mambahen lam balga dosa ni sasahalak?
(b) Paboa ma angka hata na so sintong taringot dosa na balga jala so-
ngon dia do hita pasidingkon on. (c) Songon dia do hita marparange
na jujur tu organisasi ni Jahowa?
13. Songon dia do hita patuduhon parange na jujur tingki marbis-
nis dohot dongan sahaporseaon?
Jujur ma di Sude Ulaon 167

JUJUR DO AHU DI SUDE ULAON?


Prinsip: ”Ale Jahowa, ise ma na boi masuk
tu Bagas JoroM? . . . I ma halak na tongtong
mangoloi Debata, na tongtong mangulahon
hatigoran. Sude angka hatana sintong jala tutu.”
—Psalmen 15:1, 2, Bibel siganup ari.

Sungkunsungkun tu diri sandiri


ˇ Boasa ingkon sai huhatahon na sintong?—Poda
6:16, 17.
ˇ Songon dia do ahu ’mambolongkon gabus’ tingki
mangisi formulir pajak, ujian di singkola manang
formulir na asing sian pamarenta?—Epesus 4:25;
Jesaya 28:15; Mateus 22:17-21; Rom 13:1-7.
ˇ Songon dia do pangkataion dohot parangengku
asa boi gabe parkarejo na jujur?—Poda 11:1; Epesus
4:28; Kolosse 3:9, 10.
ˇ Songon dia do holongan di hepeng boi mamba-
hen ahu maol marparange na jujur?—Psalmen 37:21;
1 Timoteus 6:9, 10.
168 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

huria, marsitutu ma hita karejo. (2 Tessalonik 3:10)


Unang ma tahirim asa dibahen sumurung ala dongan
sahaporseaonta nasida. Umpamana, ingkon loasonna hita
tingki tapangido ndang karejo, ingkon leanonna bonus
manang na asing na so dilehon tu parkarejo na asing.
—Epesus 6:5-8.
14 Songon dia do molo bisnis na taulahon dibahen sian

hepeng na dipinjam manang guguan? Songon na dipa-


boa prinsip ni Bibel, porlu do mambahen surat parjanjian
tingki marbisnis! Umpamana, tingki si Jeremia manuhor
tano, disuru ibana do asa dibahen dua surat ni tano i, di
adopan ni pigapiga halak jala disimpan dohot denggan.
(Jeremia 32:9-12; ida ma muse di 1 Musa 23:16-20.) Ting-
ki marbisnis dohot dongan sahaporseaon, ingkon tangkas
do tapaboa sude di surat parjanjian i jala ditekken di
adopan ni pigapiga halak. On ndang patuduhon na so
porsea hita tu donganta, alai asa unang adong pangan-
tusion na sala, hansit ni roha manang parsalisian na ma-
negai paralealeon. Ganup halak Kristen na marbisnis porlu
mangingot manang aha pe na masa tingki nasida marbis-
nis unang ma manegai paralealeon di huria.1—1 Korint
6:1-8.
JUJUR MA DI PARNGOLUON
SIGANUP ARI
15 Marparange na jujur ndang holan ringkot di hu-

ria. Si Paulus mandok, ”Huringkoti hami marparange na


denggan di na saluhut.” (Heber 13:18) Lomo do roha
ni Jahowa asa marparange na jujur hita tingki marbis-
1 Taringot aha na porlu diulahon molo masa parsoalan tingki mar-
bisnis, ida ma sipasingot na denggan di Lampiran, halaman 222-223.

14. Tingki marbisnis dohot dongan sahaporseaon, aha do na porlu


diulahon jala boasa?
15. Songon dia do pangkilalaan ni Jahowa molo ndang jujur tingki
martigatiga jala aha do na ingkon dipasiding halak Kristen?
Jujur ma di Sude Ulaon 169

nis manang martigatiga. Di buku Poda, adong do pigapiga


ayat na manurat taringot timbangan na so sintong. (Poda
11:1; 20:10, 23) Najolo, timbangan dohot batu ni timba-
ngan somal do dipangke laho manimbang situhoron do-
hot hepeng na dipangke laho manggarar. Angka partigati-
ga na so jujur mamangke dua ragam ni batu timbangan.
Timbangan na so sintong dipangke laho mangotootoi pa-
nuhor.1 Sogo do roha ni Jahowa tu halak na mangulahon
on! Asa tongtong hita di bagasan holong ni roha ni De-
bata, ingkon tapasiding do sude parange na so jujur tingki
martigatiga.
16 Ndang pola longang rohanta molo jotjot taida angka

parange na so jujur saonari, ala Sibolis do na mangarajai


portibi on. Ganup ari, boi do tarelaela hita asa unang ju-
jur. Godang do halak margabus tingki manurat formulir ri-
wayat hidup laho mangalului karejo, manurat ulaon na so
hea diulahon jala mamangke ijasah na dituhor. Jotjot do
disurat hatorangan na so sintong tingki mangisi formulir
laho manggarar pajak, formulir imigrasi dohot formulir na
asing. Godang parsingkola mancontek tingki ujian, mam-
bahen karya ni halak sian internet gabe ulaonna sandiri.
Tingki mangadopi angka pejabat na korup, jotjot do halak
manghepengi. Alani i, ndang longang rohanta mangida
halak na jotjot ’mangkaholongi dirina, impolan di perak
dohot na so marholong ni roha di na denggan’ di portibi
on.—2 Timoteus 3:1-5.
17 Halak Kristen na marsihohot marsitutu do asa unang

mangulahon on. Alai, molo taida halak na so jujur gabe


1 Asing do dipangke angka partigatiga batu timbangan laho manu-
hor dohot batu timbangan laho manggadis, asa godang laba dapot
ni nasida. Manang dipangke do timbangan na so dos borat ni batu
timbanganna asa boi mangotootoi panuhor.

16, 17. Paboa ma parange na so jujur na somal diulahon halak


saonari jala aha do na ingkon diulahon halak Kristen?
170 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

mamora manang sonang saonari on, olo do gabe maol


hita jujur. (Psalmen 73:1-8) Adong do halak Kristen gabe
pogos ala marsitutu marparange na jujur di ”saluhut”
ulaonna. Antong, marisuang do molo hita jujur? Tontu
ndang! Alai, boasa masa on? Jala, aha do labana molo hita
jujur?
LABA NI MARPARANGE NA JUJUR
18 Mansai arga do molo ditanda halak hita marparange
na jujur jala boi dihaporseai. (Ida ma kotak ”Jujur do Ahu
di Sude Ulaon?” di halaman 167.) Taingot ma, ganup halak
boi do marparange na jujur! Ndang alani haboion, hamo-
raon, rupa manang na asing mambahen hita boi mangu-
lahon on. Alai ndang godang halak na boi marparange
na jujur manang dihaporseai. (Mika 7:2) Ra, adong do na
mangarehei hamu ala marparange na jujur. Alai, na asing
mangargai jala gabe manghaporseai hamu. Godang do
Sitindangi Ni Jahowa na mangkilala laba ala marparange
na jujur. Umpamana, ndang dohot nasida tingki parkarejo
na so jujur di-PHK. Na asing muse, mura ma dapot nasi-
da karejo di perusahaan na mangkaporluhon parkarejo na
jujur.
19 Nang pe ndang masa on tu hamu, alai molo marpa-

range na jujur, ias ma panggora ni rohamuna. Si Paulus


manurat, ”Pos do rohanami, na so pola solsolan ni pang-
gora ni roha i hami.” (Heber 13:18) Diparrohahon jala di-
haholongi Jahowa do hita molo marparange na jujur.
(Jaha Psalmen 15:1, 2; Poda 22:1.) Na rumingkot, boi ma
hita tongtong di bagasan holong ni roha ni Debata. Di pa-
sal na mangihut, taparsiajari ma songon dia pangkilalaan
ni Jahowa mangida karejo na tapillit.
18. Boasa mansai arga molo ditanda halak hita marparange na jujur
jala boi dihaporseai?
19. Songon dia do parange na jujur mangkorhon tu panggora ni roha
dohot tu Jahowa?
PASAL 15

Hilala ma Las ni Roha


sian Sude Ulaonmuna
”Denggan ma ganup hita . . . mangkalashon na taula.”
—PARJAMITA 3:13, Bibel siganup ari.

GODANGAN halak saonari on ndang mangkilala las ni


roha di parkarejoanna. Ganup ari, nasida ingkon loja
mangulahon karejo na so dihalomohon nasida. Alani i,
borat do roha ni nasida borhat tu inganan parkarejoan.
Molo songon i, aha do na ingkon ulahonon ni nasida
asa boi mangkilala las ni roha sian sude ulaonna?
2 Dipaboa do di Bibel, silehonlehon sian Debata

do parkarejoan dohot laba na tadapot. Si Salomo ma-


nurat, ”Denggan ma ganup hita mangan, minum, jala
mangkalashon na taula, ai silehonlehon ni Debata do
i.” (Parjamita 3:13, Bibel siganup ari) Lomo do roha
ni Jahowa asa tahilala las ni roha sian sude ulaonta.
Asa tongtong hita di bagasan holong ni roha ni Jahowa,
ingkon tapahombar do pingkiran dohot prinsip ni Deba-
ta taringot parkarejoanta.—Jaha Parjamita 2:24; 5:18.
3 Di pasal on, taparrohahon ma adong opat sung-

kunsungkun: Songon dia do hita asa boi mangkilala


las ni roha sian sude ulaonta? Aha do karejo na boi
diulahon halak Kristen? Songon dia do asa unang ta-
ding ulaon di partondion dibahen parkarejoan? Jala,
aha do parkarejoan na rumingkot di parngoluonta? Alai,
andorang so taboto alusna, parjolo sahali taparrohahon
1-3. (a) Songon dia do pangkilalaan ni godang halak taringot par-
karejoan? (b) Aha do didok Bibel taringot parkarejoanta jala aha do
sungkunsungkun na laho taulas di pasal on?
172 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

ma sitiruon na dumenggan sian Jahowa dohot Jesus tu


hita.
SITIRUON SIAN JAHOWA
DOHOT JESUS
4 Jahowa do sitiruon na dumenggan di hita taringot

mulaulaon. Di 1 Musa 1:1 mandok, ”Di mula ni mulana


ditompa Debata langit dohot tano on.” Dung ditompa De-
bata sude na adong di tano on, didok Ibana do, ”nunga
denggan situtu” sude na tinompaNa. (1 Musa 1:31) On pa-
tuduhon, mansai las do roha ni Jahowa mangida ulaonNa
di tano on. Alani i ma, Jahowa didok Debata na ”martua”,
na mangkilala las ni roha sian sude na tinompaNa.
—1 Timoteus 1:11.
5 Tongtong do Debata Jahowa mulaulaon sahat tu sao-

nari on. Dung leleng sae ditompa tano on dohot sude


isina, Jesus mandok, ”Na mangula do Damang rasira-
sa nuaeng”. (Johannes 5:17) Aha do na diulahon Jahowa?
Tongtong do Ibana manogunogu jala mamparrohahon
angka jolma sian surgo. Dibahen Debata do halak na pinil-
litNa gabe ”na tinompa na imbaru”, na dimiahi tondi na
laho mamarenta rap dohot Jesus sian surgo. (2 Korint 5:
17) Tongtong do Debata mulaulaon laho pasauthon sang-
kapNa tu jolma, i ma mambahen halak na dihaholongi
Ibana mangolu salelengna di tano na imbaru. (Rom 6:23)
Marjuta halak manjangkon barita on jala ditogu Debata
nasida asa mambahen hamubaon jala tongtong di baga-
san holong ni rohaNa. Las do roha ni Jahowa mangida na
masa on.—Johannes 6:44.
6 Tarbarita do Jesus sahalak parkarejo na ringgas. An-

dorang so ro ibana tu tano on, didok do ibana ”pande”


4, 5. Songon dia do Bibel patuduhon molo Jahowa sitiruon na du-
menggan?
6, 7. Aha do na patuduhon molo Jesus sahalak parkarejo na ringgas?
Hilala ma Las ni Roha sian Sude Ulaonmuna 173

ni Debata laho manompa sude ”na di banua ginjang do-


hot na di tano on”. (Poda 8:22-31; Kolosse 1:15-17) Ting-
ki Jesus di tano on, ditanda do ibana parkarejo na ringgas.
Di tingki haposoonna, didok do ibana sahalak ”tukang”
hau.1 (Markus 6:3) Alani i, ingkon ringgas jala malo do
ibana asa boi mangulahon on. Di tingki i, ndang adong
dope gargaji masin, toko na manggadis alat bangunan,
panglong dohot listrik. Boi do dipingkirhon hamu songon
dia Jesus mangalului hau na laho pangkeonna pajongjong
jabu? Ra, ingkon tabaonna jala tuhukonna hau i tu inga-
nan parkarejoanna. Boi do dipingkirhon hamu ibana pa-
jongjong jabu, paradehon jala panangkokhon kudakuda,
mambahen pintu dohot meja? Tontu, las do roha ni Jesus
tingki diida ibana denggan situtu ulaonna.
7 Sahalak na marhiras ni roha do Jesus laho marbarita

na uli. Saleleng tolusatonga taon, marsitutu do Jesus mar-


barita na uli. Lomo rohana naeng manjumpangi godang
halak. Alani i, sogot dope ari nunga dungo ibana laho bor-
hat marbarita na uli sahat tu tonga borngin. (Lukas 21:37,
38; Johannes 3:2) Dijumpangi ibana do angka jolma sian
”angka huta dohot lumban marjamita, laho mamarita-
hon harajaon ni Debata”. (Lukas 8:1) Mardalan pat do Je-
sus marratus kilometer mamolus dalan na so diaspal laho
pasahathon barita na uli.
8 Boi do dihilala Jesus las ni roha sian ulaon marbarita

na uli? Boi! Disabur ibana do boni hasintongan tu godang


halak jala bidang do sisabion ditadingkon ibana di angka
siseanna. Di adopan ni Jesus, mangulahon lomo ni roha
ni Debata dos songon sipanganon na mambahen ibana
margogo jala sehat. Alani i, olo do ibana ndang mangan
1 Hata Junani na diterjemahon gabe ”tukang” hau, i ma ”panjouon
na somal didok tu halak na paturehon ugasan sian hau songon jabu,
meja, kursi dohot na asing”.

8, 9. Aha do na dihilala Jesus sian sude ulaonna?


174 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

sahat tu na sae ulaonna. (Johannes 4:31-38) Pingkirhon


ma las ni roha na dihilala Jesus dung sae sude ulaonna di
tano on. Songon na didok ibana tu Amana, ”Nunga hupa-
sangap Ho di tano on, ai nunga hupasidung ulaon na ni-
lehonmi siulaonku.”—Johannes 17:4.
9 Jahowa dohot Jesus do sitiruon na mansai denggan ta-

ringot mangkilala las ni roha sian sude ulaonna. Holong


tu Jahowa mangonjar rohanta asa gabe ”sitiru Debata”.
(Epesus 5:1) Holongta tu Jesus manjujui hita asa mangi-
huthon ”bogas ni patna”. (1 Petrus 2:21) Saonari, taparro-
hahon ma songon dia hita boi mangkilala las ni roha sian
sude ulaonta.
ASA BOI MANGKILALA LAS NI
ROHA SIAN SUDE ULAONTA
10 Ingkon mulaulaon do halak Kristen di parngoluonna.

Lomo do rohanta boi tahilala las ni roha sian sude ulaon-


ta nang pe ndang tahalomohon ulaon na taulahon i. An-
tong, songon dia do hita boi mangkilala las ni roha sian
sude ulaonta?
11 Taargai ma parkarejoanta. Ndang sai boi songon

lomo ni rohanta karejo na taulahon. Alai, boi do ta-


pauba pingkiranta asa las rohanta mangulahon i. Molo
tarimangi do pingkiran ni Debata, boi ma taargai parka-
rejoanta. Umpamana, molo hamu ulu di keluarga, ing-
kon martanggung jawab do hamu manggohi na ringkot
di keluargamuna. Didok do di Bibel halak na so manga-
lehon na ringkot tu keluargana, ”jumahat do i sian ha-
lak na so porsea”. (1 Timoteus 5:8) Alani i, las ma ro-
hamuna ala nunga boi manggohi na ringkot tu keluarga,
nang pe karejomuna leas di adopan ni godangan halak.
Ra, pangkilalaan sisongon on ndang dihilala angka
dongan sakarejomuna.
10, 11. Aha do na porlu tarimangi asa boi taargai parkarejoanta?
Mangihuthon prinsip ni Bibel boi mangurupi hita
mangkilala las ni roha sian sude ulaonta
12 Ringgas jala marparange na jujur. Molo marsitutu hita

karejo dohot marsiajar songon dia asa denggan mangula-


hon sada ulaon, boi do on parohon na denggan tu hita.
Diargai tongke do parkarejo na ringgas dohot na malo.
(Poda 12:24; 22:29) Sahalak Kristen ingkon marparange
na jujur di parkarejoan, ndang manangko hepeng dohot
ugasan na adong di parkarejoanna. Karejo ma di tingki
naung ditontuhon. (Epesus 4:28) Songon naung taida di
pasal 14, mangkorhon na denggan do molo marparange
12. Boasa marparange na jujur jala ringgas di parkarejoan mangkor-
hon na denggan tu hita?
176 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

na jujur. Sahalak parkarejo na jujur jotjot do dihaporseai


tongkena. Alai, nang pe ndang diparrohahon tongke aha
na taulahon, boi do las rohanta ala ias panggora ni ro-
hanta jala taboto nunga taulahon lomo ni roha ni Debata.
—Heber 13:18; Kolosse 3:22-24.
13 Ingot ma, parangenta boi do parohon sangap tu De-

bata. Molo tongtong tajaga parangenta na denggan di


parkarejoan, halak na asing boi do mamparrohahon
hita. Aha ma pangkorhon ni on? Hita parsidohot mam-
bahen ”marsangap poda ni Debata, Sipalua hita”. (Ti-
tus 2:9, 10) Marhite parangenta na denggan, idaon
ni halak ma panombaonta na sintong jala olo ma na-
sida manjangkon hita. Pingkirhon ma songon dia las
ni rohamuna molo sahalak dongan sakarejomu manan-
da hasintongan alani parangemuna na denggan di par-
karejoan! Alai na rumingkot, pingkirhon ma on: Adong
dope na asing na boi mambahen las rohanta, asing ni
marparange na denggan na parohon sangap tu Jahowa
jala mambahen las rohaNa?—Jaha Poda 27:11; 1 Petrus
2:12.
MARBISUK MAMILLIT PARKAREJOAN
14 Ndang dipatorang sude di Bibel taringot karejo na boi
manang na so boi taulahon. On ndang patuduhon boi
taulahon sude parkarejoan. Bibel mangurupi hita asa boi
tapillit parkarejoan na denggan, na so diorai uhum jala na
palashon roha ni Debata. (Poda 2:6) Tingki mamillit par-
karejoan na denggan, adong dua sungkunsungkun na por-
lu tapingkirhon.
15 Disuru do ahu mangulahon ulaon na diorai Debata di

parkarejoan on? Tangkas do dipaboa di Bibel, ndang di-


13. Aha do pangkorhon ni parange na denggan di parkarejoanta?
14-16. Tingki mamillit parkarejoan, aha do sungkunsungkun na por-
lu tapingkirhon?
Hilala ma Las ni Roha sian Sude Ulaonmuna 177

BOI DO HUULAHON KAREJO ON?


Prinsip: ”Manang dia pe diula hamu; Bahen
hamu ma saluhutna i, pasangaphon Debata.”
—1 Korint 10:31.
Sungkunsungkun tu diri sandiri
ˇ Disuru do ahu mangulahon ulaon na diorai
Debata di parkarejoan on?—2 Musa 20:13-15.
ˇ Parsidohot do ahu mangulahon na sala molo
huulahon karejo on?—Pangungkapon 18:4.
ˇ Holan paradehon jasa do karejo na hupillit on
manang ulaon na so dihalomohon Debata?
—Ulaon ni Apostel 14:16, 17.
ˇ Aha do pangkorhonna molo
hupillit karejo on; mangkor-
hon do on tu panggora
ni roha na asing?
—Rom 14:19-22.
ˇ Molo karejo ahu di
luar negeri jala hutading-
kon keluargangku, aha do
pangkorhonna tu parton-
dion ni nasida?—Epesus
5:28–6:4.

halomohon Debata panangko, pargabus dohot na mam-


bahen ganaganaan. (2 Musa 20:4; Ulaon ni Apostel 15:29;
Epesus 4:28; Pangungkapon 21:8) Unang ma tapillit kare-
jo na manuru hita mangulahon on. Ala tahaholongi do
Jahowa, unang ma hea tapillit karejo na so dihalomohon
Debata.—Jaha 1 Johannes 5:3.
16 Na parsidohot do ahu mangulahon na sala molo hupil-

lit karejo on? Parrohahon ma sada tudosan. Ndang diorai


178 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

hita karejo di bagian administrasi ni sada kantor. Alai, so-


ngon dia do molo hita karejo di bagian administrasi ni
kantor na manggadis mudar? Ra, ndang hita na disuru
laho mambuat mudar na laho ditransfusihon. Alai, ndang
na parsidohot hita tu ulaon mambuat jala mantransfusi-
hon mudar molo tongtong hita karejo disi? (Ulaon ni
Apostel 15:29) Sasahalak na mangkaholongi Jahowa,
ndang lomo rohana parsidohot tu ulaon na so hombar tu
Bibel.
17 Molo manat taida alus ni dua sungkunsungkun

na adong di paragraf 15 dohot 16, boi ma tapillit parkare-


joan na denggan. Alai adong dope na asing na porlu ta-
17. (a) Aha do na ingkon tapingkirhon muse tingki mamillit parka-
rejoan na denggan? (Ida ma kotak di halaman 177.) (b) Songon dia
do panggora ni rohanta boi mangurupi hita mamillit karejo na pa-
sonangkon roha ni Debata?

Tapatudu ma holong tu Jahowa marhite


manjumolohon ulaon marbarita di parngoluonta
Hilala ma Las ni Roha sian Sude Ulaonmuna 179

pingkirhon tingki mamillit parkarejoan.1 Porlu do ta-


pangke bisuk ala ndang dibahen naposo haposan aturan
tu sude ulaonta. Songon na taparsiajari di Pasal 2, por-
lu do tapasomalsomal panggora ni rohanta marhite
mamparsiajari songon dia mangulahon Hata ni Debata
di parngoluon siganup ari. Molo nunga tapasomalsomal
panggora ni rohanta ”malo mambolati na denggan sian
na roa”, boi ma panggora ni rohanta mangurupi hita ma-
millit parkarejoan na pasonangkon roha ni Debata.
—Heber 5:14.
UNANG MA TADING ULAON DI
PARTONDION ALANI PARKAREJOAN
18 Ndang mura tongtong patujolohon ulaon di parton-

dion di ”tingki parpudi” na gok ”hasusaan”. (2 Timoteus


3:1) Ndang mura mangalului jala mampartahanhon par-
karejoan. Sahalak Kristen ingkon ringgas karejo asa boi
manggohi na ringkot tu keluargana. Alai porlu do nasi-
da manat, ala elaela sian dongan sakarejo dohot pingkiran
na holongan di hepeng boi manegai partondion. (1 Timo-
teus 6:9, 10) Taparrohahon ma songon dia hita boi tong-
tong patujolohon ulaon di partondion marhite ”manang-
kasi na rumingkot”.—Pilippi 1:10.
19 Marhaposan ma tu Jahowa. (Jaha Poda 3:5, 6.) Tama

do hita marhaposan tu Jahowa sian nasa rohanta? Tama.


Ala disarihon Ibana do hita. (1 Petrus 5:7) Umbotoan do
Debata taringot na tahaporluhon sian dirinta sandiri. Jala,
1 Laho mandapot gumodangan hatorangan taringot aha na porlu
tapingkirhon tingki mamillit parkarejoan, boi ma taida di Menara
Pengawal, 15 April 1999, halaman 28-30, dohot 15 Juli 1982, hala-
man 26.

18. Boasa ndang mura patujolohon ulaon di partondion saonari?


19. Boasa tama hita marhaposan tu Jahowa jala ulaon aha do na so
boi tatadingkon?
180 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

”AHA NA HUPILLIT MAMBAHEN


NGOLUNGKU MARLAS NI ROHA”
”Malo do ahu di singkola jala mandapot beasis-
wa tu singkola swasta na mansai denggan di New
York. Gurungku manjujui ahu asa mandaftar tu pi-
gapiga universitas na denggan. Boi do ahu masuk
jala mandapot beasiswa di universitas na mansai
denggan di Amerika Serikat. Alai adong do dua na
mambahen ahu ndang manjalo on. Huboto do pa-
rohon jea molo dao ahu sian keluarga jala parange
na rorang do na masa di kampus. Jala, lomo hian
do rohangku naeng merintis.
”Saonari, nunga gabe perintis sipitupulu jom
ahu saleleng lobi sian 20 taon. Marhiras ni roha do
ahu mangulahon ragam ni ulaon di partondion,
marbarita di inganan na manghaporluhon, ma-
ngurupi pajongjongkon Bale Harajaon dohot ma-
ngurupi halak na hona mara. Saonari on, las ro-
hangku marbarita di kelompok bahasa na asing di
New York.
”Molo hurimangi do ulaon partondion na huu-
lahon saleleng on, huhilala ma nunga godang hu-
jalo pasupasu. Aha na huulahon on mambahen
ngolungku marlas ni roha. Ndang olo ahu ma-
nungkar las ni roha na huhilala dohot paralealeon-
ku tu manang aha pe.”—Zenaida.

boi do ibana patupahon sude na ringkot di hita. (Psalmen


37:25) Alani i, tatangihon ma Hata ni Debata na man-
dok, ”Unang ma marholong ni roha di hepeng pangalaho-
muna; hasabamhon hamu ma na adong! [Debata] sandiri
do mandok: ”Sandok na so tadingkononku do ho; san-
dok na so pasombuonku do ho!” (Heber 13:5) Godang ha-
lak naung mangalehon gumodangan tingkina mangkilala
Hilala ma Las ni Roha sian Sude Ulaonmuna 181

molo Jahowa boi patupahon aha na ringkot di hita. Molo


marhaposan hita tu Jahowa na parrohahononNa hita,
unang ma holsoan rohanta laho manggohi na ringkot tu
keluarga. (Mateus 6:25-32) Alani i, unang ma tatadingkon
angka ulaon di partondion songon marbarita na uli dohot
ro tu parpunguan holan alani parkarejoan.—Mateus 24:14;
Heber 10:24, 25.
20 Tahalashon ma na adong di hita. (Jaha Mateus

6:22, 23.) Mangkalashon na adong di hita lapatanna, i ma


mambahen hangoluan na sesep manang sederhana. Sada
do na tinuju ni halak na mambahen sesep hangoluanna, i
ma mangulahon lomo ni roha ni Debata. Alani i, ndang
marsitutu be hita mangalului karejo na margaji na balga
jala ndang mangihuthon parngoluon ni na mora. Ndang
sai tatuhori be angka barang na imbaru dohot na adong di
iklan. Songon dia do asa boi tahalashon na adong di hita?
Unang ma marutang molo so porlu hian. Unang ma sai
tatuhori angka ugasan na boi pahabishon godang tingki
dohot pingkiran. Ihuthon ma poda ni Bibel na mandok,
tahalashon ma ”molo adong di hita sipanganon dohot
parabiton”. (1 Timoteus 6:8) Marsitutu ma asa boi tong-
tong tahalashon na adong di hita.
21 Tontuhon ma na rumingkot jala ulahon ma. Ala

ndang boi sude taulahon, porlu do tatontuhon aha na


rumingkot di parngoluonta. Molo ndang, angka ulaon na
so ringkot boi pahabishon tingki na laho tapangke ma-
ngulahon na rumingkot. Aha do ulaon na rumingkot di
parngoluonta? Godang halak marsitutu laho marsingkola
na timbo asa boi mandapot karejo dohot sangap di por-
tibi on. Alai, Jesus manjujui angka siseanna asa jumolo
20. Aha do lapatanna mangkalashon na adong di hita jala songon
dia do asa boi tongtong mangulahon on?
21. Boasa porlu tatontuhon ulaon na rumingkot di parngoluonta jala
aha do na ingkon tajumolohon?
182 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

mangalului ”harajaon ni Debata”. (Mateus 6:33) Sahalak


Kristen ingkon patujolohon Harajaon ni Debata di par-
ngoluonna. Tapatuduhon ma on sian haputusanta dohot
aha na tatuju di parngoluonta. Jala unang ma hita holsoan
tu arta dohot ulaon ni portibi on.
MARHIRAS NI ROHA DI
ULAON PARTONDION
22 Ala nunga taboto hita mangolu di ari parpudi, tong-

tong ma tajumolohon ulaon marbarita na uli dohot mam-


bahen sisean. (Mateus 24:14; 28:19, 20) Songon Jesus,
marhiras ni roha ma hita mangulahon on. Songon dia do
hita patuduhon na ringkot ulaon on di hita? Godang na-
poso ni Debata mangalehon dirina laho marbarita na uli
jala didok do nasida penyiar di huria. Adong do muse na
gabe perintis manang missionaris. Angka natuatua man-
jujui ianakhonna asa mangalehon gumodang tingki laho
patujolohon Harajaon ni Debata di ngolu ni nasida. Las
do roha ni nasida mangulahon on? I do. Molo marhiras ni
roha hita di ulaon partondion, on boi parohon las ni roha
dohot pasupasu.—Jaha Poda 10:22.
23 Godang sian hita ingkon mamangke gok tingki laho

karejo asa boi manggohi na ringkot tu keluarga. Ingot ma,


lomo do roha ni Jahowa tahilala las ni roha sian sude
ulaonta. Molo tapahombar do parange dohot parniulaon-
ta tu pingkiran dohot prinsip ni Jahowa, boi ma tahila-
la las ni roha di sude ulaonta. Martahi ma hita asa unang
tading ulaon marbarita na uli alani parkarejoan. Molo ru-
mingkot do ulaon marbarita di ngolunta, on patuduhon
na tahaholongi do Jahowa jala asa boi hita tongtong di ba-
gasan holong ni rohaNa.
22, 23. (a) Aha do ulaon na rumingkot di halak Kristen jala songon
dia patuduhon na ringkot di hita ulaon on? (Ida ma kotak di hala-
man 180.) (b) Martahi do hita mangulahon aha?
PASAL 16

Alo ma Sibolis dohot


Angka Joratna
”Alo hamu ma sibolis i, dung i maporus
ma ibana sian hamu.”—JAKOBUS 4:7.

MOLO nunga marpulu taon hamu manomba Jahowa, ra


nunga mulahulak ditangihon hamu jamita pandidion di
kebaktian. Ra, balga do rohamuna ganup mangida do-
nganta na laho tardidi hundul di jolo, jongjong laho patu-
duhon naung rade nasida tardidi. Sude na torop martopak
laho patuduhon las ni rohana. Olo do ra naeng manetek
ilunta mangida halak na rade manomba Jahowa. Mansai
las do roha di tingki sisongon i!
2 Ra, taida do pigapiga hali ganup taon pandidion dipa-

tupa di ingananta tading. Alai, ganup minggu angka suru-


suruan mangida marribu halak di liat portibi on mangale-
hon dirina laho tardidi gabe sahalak Sitindangi Ni Jahowa.
Boi do dipingkirhon hamu songon dia ”las ni roha” na
masa di banua ginjang? (Lukas 15:7, 10) Tontu las situtu
do roha ni surusuruan mangida godang halak na mangale-
hon dirina tu Jahowa!—Haggai 2:7.
NA MAOTAOT DO SIBOLIS SONGON
BABIAT NA MARAUANG
3 Marrimas situtu do Sibolis dohot angka begu mangi-

da halak na tardidi. Ndang lomo roha ni nasida mangida


marribu halak manadingkon giotgiot ni portibi on. Ala
nunga dihatahon Sibolis hian, na so adong jolma na
1, 2. Ise do na marlas ni roha tingki adong na tardidi?
3. Boasa didok Sibolis maotaot songon ”babiat na marauang” jala
aha do na naeng bahenonna?
184 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

olo manomba Jahowa sian nasa rohana jala marsihohot


manomba Debata. (Jaha Job 2:4, 5.) Alani i, tingki adong
halak na tardidi, tarida ma na so tutu gabus ni Sibolis i. So-
ngon na dipastapi ma Sibolis marribu hali ganup minggu.
Umbahen i ma didok, ”Na maotaot do alomuna, sibolis i,
songon babiat na marauang!” (1 Petrus 5:8) Sibolis na so-
ngon ”babiat”, naeng mambondut hita di partondion asa
sega paralealeonta tu Jahowa.—Psalmen 7:2, 3; 2 Timoteus
3:12.
4 Ndang pola mabiar hita nang pe mangadopi alo na

mansai gogo. Boasa? Adong dua dibahen Jahowa laho pa-


poshon rohanta, tongtong do dijaga ibana hita sian
”babiat na marauang” i. Aha ma i? Na parjolo, nunga disu-
4, 5. (a) Aha do dua cara na dibahen Debata paposhon rohanta na
so boi ripashonon ni Sibolis sude naposoNa? (b) Aha do na boi ula-
honon ni halak Kristen molo jonok tu Debata?

Tingki sasahalak mangalehon dirina tu Jahowa jala


tardidi, tarida ma molo Sibolis pargabus
Alo ma Sibolis dohot Angka Joratna 185

rirangkon Jahowa adong ”mansai torop” halak Kristen na


laho malua sian ”haporsuhon godang”. (Pangungkapon
7:9, 14) Taboto, tongtong do saut naung disurirangkon De-
bata. Alani i, diboto Sibolis do ndang na boi ripashononna
sude naposo ni Debata.
5 Na paduahon, taida ma sian hata ni panurirang Aza-

ria tu Raja Asa na mandok, ”Didongani Jahowa hamu,


ala marsitiopan hamu tu Ibana.” (2 Kronika 15:2; jaha
2 Petrus 2:9.) Godang do disurat di Bibel, na patuduhon
molo Sibolis ndang hea boi mangelaela naposo ni Jahowa
na marsihohot. (Heber 11:4-40) Saonari, halak Kristen na
tongtong pajonokhon dirina tu Debata, boi mangalo do-
hot manaluhon Sibolis. Hata ni Debata mandok, ”Alo
hamu ma sibolis i, dung i maporus ma ibana sian hamu.”
—Jakobus 4:7.
MARSITUTU MA MANGALO JORAT NI SIBOLIS
6 Nang pe Sibolis ndang boi mangaripashon sude napo-
so ni Debata, alai boi do taluhonon ni ibana ganup hita
marsadasada molo ndang jaga di partondion. Diboto Sibo-
lis do, molo boi dibahen ibana gale partondionta, talu ma
hita. Aha ma dibahen ibana? Marsitutu do ibana manjorat
hita ganup marsadasada. Saonari, taparrohahon ma angka
na dipangke Sibolis laho mangalo hita.
7 Sitaonon na sai ro. Apostel Johannes mandok, ”Di ba-

gasan hajahaton do nasa portibi on.” (1 Johannes 5:19)


Hata on, sipasingot tu halak Kristen molo Sibolis nu-
nga manaluhon sude jolma di portibi on di bagasan haja-
haton. Jala saonari, marsitutu do ibana mambahen sitao-
non tu angka naposo ni Debata. (Mika 4:1; Johannes 15:19;
Pangungkapon 12:12, 17) Ala diboto ibana otik nama
tingkina, tongtong do dibahen Sibolis paraloan tu hita.
6. Aha do dibahen Sibolis mangalo hita ganup marsadasada?
7. Boasa sai dibahen Sibolis sitaonon tu naposo ni Jahowa?
186 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

Alani i, tarlumobi saonari on, marrimas situtu ma ibana


mambahen sega paralealeonta tu Debata.
8 Paraloanta ganup marsadasada. Didok apostel Paulus

do tu halak Kristen, ”Marungkil [marsiranggut] hita ma-


ngalo . . . angka tondi hajahaton na di ginjang i.” (Epe-
sus 6:12) Boasa si Paulus mamangke hata ”marungkil”
manang marsiranggut? Hata on patuduhon paraloan na
mansai jonok marsiadopadopan. Alani i, hata on patudu-
hon ganup hita marsadasada ingkon marungkil do manga-
lo Sibolis dohot angka begu. Nang pe hita ndang tading di
inganan ni halak na manghaporseai angka begu, alai tai-
ngot ma molo nunga mangalehon diri hita tu Jahowa, di-
patudos do hita songon nangkok tu matras laho marsi-
ranggut. Molo talehon diri tu Jahowa, naung rade ma hita
marsiranggut dohot Sibolis. Alani i ma, tolu hali si Pau-
lus manjujui halak Kristen di Epesus asa ”hot jongjong”!
—Epesus 6:11, 13, 14.
9 Jorat ni Sibolis. Si Paulus manjujui halak Kristen asa

marsitutu mangadopi ”utiutian ni sibolis”. (Epesus 6:11)


Sian ayat on, si Paulus paboahon ndang holan sada ragam
ni utiutian na dipangke ni Sibolis dohot angka begu. Ala-
ni i, boi do sasahalak martahan mangadopi sada jorat, alai
ndang martahan tingki mangadopi jorat na asing. Sai di-
parrohahon Sibolis dohot angka begu do ganup hita mar-
sadasada asa diboto nasida didia hahuranganta. Dung i, di-
pangke ma hahuranganta on laho manegai paralealeonta
tu Jahowa. Alai, boi do taantusi marhite Bibel sude jorat
na dipangke Sibolis. (2 Korint 2:11) Di pasal na asing sian
buku on, nunga taparsiajari jorat na dipangke Sibolis so-
8. Aha do lapatan ni hata ”marungkil” manang marsiranggut so-
ngon na didok si Paulus?
9. (a) Boasa Sibolis dohot angka begu mamangke marragam jorat?
(b) Boasa marsitutu Sibolis manegai pingkiranta jala songon dia do
hita mangalo i? (Ida ma kotak di halaman 192-193.) (c) Aha do na
laho taulas saonari?
Alo ma Sibolis dohot Angka Joratna 187

ngon holongan di arta, paralealeon na so denggan dohot


parmainanon. Saonari, taulas ma jorat ni Sibolis na asing,
i ma ulaon spiritisme.
ULAON SPIRITISME
10 Molo mangulahon ulaon spiritisme sasahalak, on pa-
tuduhon ibana marsaor tu Sibolis dohot angka begu. Pi-
gapiga na didok ulaon spiritisme, i ma mardatu, mangu-
laulai, mandormai dohot manungkun tu halak na mate.
Tangkas do taboto, dihasogohon Jahowa do ulaon spiritis-
me. (5 Musa 18:10-12; Pangungkapon 21:8) Ala didok do
hita ingkon ’manghagigihon na jat’, unang ma hita mar-
saor tu angka begu. (Rom 12:9) Alana molo taulahon spiri-
tisme, dos ma songon mangose padan tu Jahowa!
11 Diboto Sibolis do na mangose padan tu Jahowa molo

taulahon ulaon spiritisme. Alani i, marsitutu do ibana


mangelaela hita mangulahon ulaon spiritisme, asa magi-
gi Jahowa tu hita. Molo adong halak na boi dielaela iba-
na marsaor tu angka begu, songon na mandapot hamona-
ngan na balga ma Sibolis. Boasa? Parrohahon ma tudosan
on: Molo boi sahalak tentara dielaela asa mangalo tu ko-
mandan jala marpihak tu tentara ni musu, tontu las hian
do roha ni komandan ni musu i. Olo do dibahen ibana on
gabe dalan laho mangaleai komandan ni alona i. Songon i
ma, halak Kristen na olo dielaela mangulahon spiritisme,
dos ma songon naung manadingkon Jahowa jala mangale-
hon dirina diparenta Sibolis. Pingkirhon ma songon dia las
ni roha ni Sibolis ala boi mangaleai Jahowa marhite halak
na mangulahon spiritisme! Olo do hita parsidohot mam-
bahen las roha ni Sibolis? Tontu ndang olo. Ala ndang
pangose padan hita.
10. (a) Aha do ulaon spiritisme? (b) Songon dia do roha ni Jahowa
mangida spiritisme jala songon dia pandapotmu taringot i?
11. Boasa Sibolis songon na marhamonangan molo boi mangelaela
halak mangulahon spiritisme? Bahen ma tudosan.
188 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

SUNGKUNSUNGKUN NA
MAMBAHEN GANGGU ROHA
12 Ndang boi dijorat Sibolis hita marhite ulaon spiri-

tisme, molo sai tahagigihon do ulaon i. Alani i, marsi-


tutu ma Sibolis manegai pingkiranta. Songon dia carana?
Dilului ibana ma dalan laho mangaliluhon pingkiran ni
halak Kristen. Dibahen ma nasida marpingkir molo
”hajahaton i na denggan” jala ”na denggan i hajahaton”.
(Jesaya 5:20, Bibel siganup ari) Laho mangulahon on, jotjot
do dipangke Sibolis jorat naung mangelaela godang jolma,
i ma sungkunsungkun na boi mambahen ganggu roha ni
jolma.
13 Taparrohahon ma songon dia Sibolis mamangke cara

on tingki di porlak Eden. Disungkun ibana tu si Hawa,


”Atehe tongon do didok Debata, na so jadi panganonmu-
na sian saluhut hau angka na di porlak on?” Tingki pu-
ngu surusuruan di surgo, disungkun Sibolis do taringot si
Job. Didok Sibolis, ”Nda na marpambuat do biar ni si Job i
mida Debata?” Jala tingki Sibolis mangunjuni Jesus, didok
do, ”Molo na tutu Ho Anak ni Debata, dokkon ma batu on
gabe sipanganon!” Pingkirhon ma, barani do Sibolis ma-
ngarehei Jesus mamangke hata na didok ni Jahowa ting-
ki tardidi Jesus, ”On do Anakku, Haholongan i; halomoan
ni rohangku do Ibana”!—1 Musa 3:1; Job 1:9; Mateus 3:17;
4:3.
14 Saonari, dipangke Sibolis do sungkunsungkun asa

ganggu roha ni halak Kristen taringot spiritisme. Jala go-


dang do halak Kristen na gabe ganggu pingkiranna tari-
12. Aha do jorat na dipangke Sibolis asa mangaliluhon pingkiranta
taringot spiritisme?
13. Songon dia do Sibolis mamangke sungkunsungkun laho palilu-
hon pingkiran ni jolma?
14. (a) Songon dia do Sibolis paliluhon pingkiran ni halak taringot
spiritisme? (b) Aha do na laho taparrohahon di paragraf na mangi-
hut?
Alo ma Sibolis dohot Angka Joratna 189

ngot i. Adong do na gabe sungkunsungkun, ’Tutu do sala


sude ulaon spiritisme?’ (2 Korint 11:3) Songon dia do hita
mangurupi halak na marpingkiran sisongon on? Sian dia
do taboto molo jorat ni Sibolis on ndang mangkorhon tu
hita? Laho mangalusi sungkunsungkun on, taparrohahon
ma adong dua na ringkot di parngoluonta na dipangke Si-
bolis laho manjorat mamangke spiritisme. Ulaon on, i ma
hiburan dohot parubatan na tapillit.
JORAT NA RO SIAN HIBURAN
DOHOT PARUBATAN
15 Tarlumobi di halak Barat, ndang parohon jea be di

nasida ulaon hadatuon, sulap dohot ulaon spiritisme na


asing. Di nasida, hiburan na palashon roha dohot na so
hatinggalan jaman do film, acara ni TV dohot game di
komputer na mamangke spiritisme. Adong do film do-
hot buku na patuduhon ulaon hadatuon na mansai
dihalomohon halak. Alani i, dibahen nasida ma sada
punguan na mangkalomohon i. Tangkas ma, nunga go-
dang jolma na boi dielaela angka begu asa leas roha
ni nasida tu jea na boi ro sian ulaon hadatuon. Mangkor-
hon do ulaon on tu halak Kristen? I do. Dung ditonton
sahalak Kristen film na patuduhon ulaon hadatuon, di-
dok ibana do, ”Nang pe hutonton film i, ndang hea huu-
lahon ulaon spiritisme.” Boasa pingkiran sisongon on boi
parohon jea?
16 Adong do imbar ni mangulahon spiritisme dohot

na manonton ulaon spiritisme. Alai, ndang na gabe so pa-


rohon jea molo holan manonton ulaon spiritisme. Boa-
sa? Pingkirhon ma on: Dipaboa do di Bibel molo Sibolis
15. (a) Songon dia do pandapot ni halak Barat taringot spiritisme?
(b) Songon dia do pingkiran ni portibi on taringot spiritisme boi
mangkorhon tu pingkiran ni halak Kristen?
16. Boasa ndang denggan mamillit hiburan na marisi ulaon spiri-
tisme?
190 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

dohot angka begu ndang boi mamboto isi ni pingkiran-


ta.1 Alani i do umbahen na sai diparrohahon angka begu
ulaonta, songon hiburan na tapillit asa diboto nasida aha
na tapingkiri jala naung gale partondionta. Molo tahalo-
mohon do film dohot buku taringot ulaon hadatuon,
ulaula dohot sarito taringot halak na hasurupan, dos ma
on songon na paboahon hagaleonta tu Sibolis dohot ang-
ka begu! Pangkorhon ni on, lam marsitutu ma angka
begu mambahen paraloan mamangke hagaleon ni halak
na mangulahon i, asa sega situtu partondionna. Sasintong-
na, sasahalak na mulana tarelaela manonton ulaon spiri-
tisme, boi do ujungna gabe mangulahon ulaon spiritisme.
—Jaha Galatia 6:7.
17 Ndang holan marhite hiburan Sibolis mangelaela

hita, alai dohot do sian na ringkot tu hita, i ma parubatan


na tapillit. Songon dia do Sibolis mamangke jorat on? Olo
do sahalak Kristen mandele molo ndang marnamalum sa-
hitna hape nunga loja mangalului parubatan. (Markus
5:25, 26) On ma dipangke Sibolis dohot angka begu laho
manegai partondionna. Dielaela ma halak naung mande-
le on asa mamillit parubatan na mamangke spiritisme ma-
nang ulaon ”hajahaton [’hagogoon ni Sibolis’, New World
Translation (NWT)]”. (Jesaya 1:13) Molo diulahon halak
na marsahit i do ulaon on, gabe gale ma partondionna.
Boasa?
18 Dipasingot Jahowa do halak Israel na mangulahon

1 Goar panjouon na dipangke tu Sibolis (Pangalo, Pargabus, Pani-


pu, Pangotootoi) ndang patuduhon na boi ibana mamboto isi ni roha
dohot pingkiranta. Alai taringot Jahowa, didok do di Bibel, na boi
Ibana ”manguji angka roha ni jolma” jala dipaboa do muse molo Je-
sus ”sidodo ateate dohot roha”.—Poda 17:3; Pangungkapon 2:23.

17. Aha do jorat na dipangke Sibolis laho manegai partondion ni ha-


lak na marsahit?
18. Aha do parubatan na ingkon pasidingon ni halak Kristen jala
boasa?
Alo ma Sibolis dohot Angka Joratna 191

”hajahaton [’mamangke hagogoon ni Sibolis’, NWT]”.


Ibana mandok, ”Nang dipaherbang hamu tanganmuna,
padaoonku do matangku maradophon hamu; jala nang di-
jotjoti hamu martangiang, ndang tagamon tangiho-
nonku hamu.” (Jesaya 1:15) Alani i, sai tapasiding ma
sude ulaon na boi mambahen tangiangta ndang dihalo-
mohon Jahowa manang na
mambahen ndang dipargogoi
Debata hita tarlumobi tingki
marsahit. (Psalmen 41:3) Alani
i, ingkon pasidingon ni halak
Kristen do molo adong paru-
batan na mamangke spiritis-
me.1 (Mateus 6:13) Molo diula-
hon on, dipargogoi Debata ma
ibana.—Ida ma kotak ”Tutu do
On Ulaon Spiritisme?”, di hala-
man 194.
UNANG MANSARHON
BARITA TARINGOT Marsitutu ma hamu
ANGKA BEGU asa dipargogoi Jahowa
19 Nang pe godangan halak tingki marsahit
Barat leas rohana tu hagogoon
ni Sibolis, alai ndang songon i pandapot ni halak di inga-
nan na asing. Di pigapiga inganan, jotjot do Sibolis ma-
ngotootoi godang jolma asa porsea na margogo situtu do
ibana. Adong do halak na karejo, mangan jala modom
1 Ida ma gumodang hatorangan di artikel ”Tes Kesehatan untuk
Saudara?” di Menara Pengawal 15 Desember 1994, halaman 19-22,
dohot artikel ”Pandangan Alkitab: Memilih Perawatan Medis—Pen-
tingkah?”, di Sedarlah! 8 Januari 2001.

19. (a) Aha do na dihalomohon Sibolis umbahen na diotootoi


godang jolma? (b) Aha do na so boi saritohonon ni halak Kristen?
192 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

JAGA MA HAMU TU ANGKA JORAT NI SIBOLIS!


Nunga marribu taon sahat tu saonari, dipapitung Sibolis
”pingkiran ni angka na so porsea”. (2 Korint 4:4) Marsitutu
do Sibolis manegai pingkiran ni naposo ni Debata. Boasa?
Ala diboto Sibolis do tangkas, molo pingkiran ni sasahalak
mangkorhon tu parniulaonna. Diboto ibana do molo nunga
sega pingkiranta, boi ma elaelaonna hita asa mangulahon
dosa.—Jakobus 1:14, 15.
Ingot ma songon dia Sibolis mangaliluhon pingkiran ni
si Hawa. Apostel Paulus manurat, ”Alai biar do rohang-
ku, so tung diago maon pingkiranmuna, manadingkon bu-
lus ni roha maradophon Kristus, suman tu na pinaotooto ni
ulok i si Haoa marhitehite angkalna i.” (2 Korint 11:3) Die-
laela Sibolis do si Hawa marhite ulok asa mangulahon ulaon
na parohon jea. Marsitutu ma ibana asa sega pingkiran ni
si Hawa. Ditangihon si Hawa do elaela ni Sibolis jala ma-
ngulahon na diorai ni Debata ma na adong di pingkiran-
na. Dung sega pingkiran ni si Hawa, mura ma ibana dielaela
Sibolis laho mangulahon dosa.—1 Musa 3:1-6; Pangungka-
pon 12:9.
Ndang muba dope Sibolis. Dos dope na diulahon ibana
tu jolma: Manegai pingkiran, dung i dielaela laho mangula-
hon dosa. Dipangke ibana do politik, agama, perdagangan
dohot hiburan ni portibi on laho pasahathon pingkiranna tu
hita. (Johannes 14:30) Nunga godang na sega pingkiran ni
halak dibahen Sibolis. Dijangkon godang halak do pangala-
ho na so denggan songon baoa marjolmahon baoa, baoa
dohot borua sajabu alai ndang marhasohotan jala ma-
rianakhon andorang so marhasohotan. Boi do Sibolis ma-
ngelaela jolma? Bibel mandok, ”Di bagasan hajahaton do
nasa portibi on.”—1 Johannes 5:19.
Halak Kristen pe boi do tarelaela tu jorat ni Sibolis. (1 Ko-
rint 10:12) Ala otik nama tingkina, ”marrimas situtu” do
Alo ma Sibolis dohot Angka Joratna 193

Sibolis. Marsitutu do ibana mangaliluhon naposo ni Deba-


ta. (Pangungkapon 12:12) Molo ndang manat, pingkiran ni
Sibolis dohot angka na ”mangaliluhon” boi manegai ping-
kiran jala mangelaela hita asa mangulahon dosa.—Titus
1:10.
Umpamana, taparrohahon ma songon dia pingkiran ni
portibi on taringot pardongansaripeon. Di Bibel, badia do
didok pardongansaripeon i, ala adong padan manang jan-
ji na so boi diose salelengna. (Mateus 19:5, 6, 9) Alai, film
dohot acara ni TV patuduhon holan padan parsatongkinan
do pardongansaripeon i. Ingkon jaga do hita tu pingkiran
ni portibi on, asa unang sega pingkiran dohot padanta tu
dongansaripe. Tingki taadopi parsoalan di pardongansari-
peon, ra olo do tarelaela hita mangalului pangurupion sian
sasahalak na so dongan saripenta, songon dongan sakare-
jo manang dongan di huria. Lam leleng, boi do gabe um-
solhot hita tu ibana sian tu dongansaripenta. Dung i, tubu
ma holong na so denggan na mangelaela hita mangulahon
dosa.
Taparrohahon ma muse parange ni jolma na so olo dia-
tur. Godang halak ”parroha na neang, sipaburnang diri”
jala holongan di hisap ni daging. (2 Timoteus 3:4) Molo ta-
loas do angka parange sisongon on manegai pingkiranta,
olo do gabe ndang unduk jala ndang marroha pangoloion
be hita. Jala, hansit do roha ni sasahalak naung marpara-
nge sisongon on molo dipodai angka sintua. (Heber 12:5)
Sahalak donganta borua, boi do gabe ndang olo mangihut-
hon aturan ni Debata taringot ise na manguluhon.—1 Korint
11:3.
Mandok mauliate do hita tu Jahowa ala nunga dipasingot
taringot jorat ni Sibolis. (2 Korint 2:11) Marsitutu ma hita asa
unang hea paloashon pingkiran ni Sibolis manegai pingki-
ranta. Asa tongtong di bagasan holong ni roha ni Debata,
sai ’angka na di ginjang i ma taparrohahon’.—Kolosse 3:2.
194 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

mardongan biar ni roha tu angka begu. Godang sarito ta-


ringot halongangan na dibahen angka begu. Dung i, lam
digandai ma sarito taringot na masa on, gabe longang ma
roha ni godangan halak. Parsidohot do hita mansaritohon
angka na masa sisongon on tu jolma? Ndang boi angka na-
poso ni Debata mangulahon sisongon on. Taparrohahon
ma adong dua na mambahen hita ndang boi mangula-
hon on.
20 Na parjolo, molo tasarhon sarito taringot halonga-

ngan na binahen ni angka begu, dos songon na mangu-


rupi ulaon ni Sibolis ma hita. Boasa? Ala nunga tangkas
hita dipasingot marhite Bibel, molo Sibolis boi mamba-
hen ”tanda halongangan na so tutu” jala na ”paotooto-
hon”. (2 Tessalonik 2:9, 10, Bibel siganup ari) Ala pango-
tootoi do Sibolis, diboto ibana do songon dia mangelaela
20. Songon dia do sasahalak boi parsidohot mangulahon lomo ni
roha ni Sibolis?

TUTU DO ON ULAON SPIRITISME?


Prinsip: ”Tandap do parulaon ni daging, i ma . . .
hadatuon, parmusumusuon, parbadabadaon . . .
Ndang teanon ni angka na mangulahon
sisongon i harajaon ni Debata.”
—Galatia 5:19-21.
Sungkunsungkun tu diri sandiri
ˇ Adong do partalian ni hasomalan na huihuthon
tu ajaran ni agama na so sintong?—2 Korint 6:16, 17.
ˇ Sian angka ugasan na hupangke, adong do na
martalian tu ulaon spiritisme?—Ulaon ni Apostel
19:19.
ˇ Mamangke hagogon ni Sibolis do parubatan
na hupillit?—3 Musa 19:26.
Alo ma Sibolis dohot Angka Joratna 195

pingkiran ni jolma na manghaporseai ulaon spiritisme.


Halak sisongon on, olo do porsea molo nasida hea mangi-
da jala mambege soara ni angka begu jala paboahon i tu
na asing. Dung i, lam dihaporseai halak ma sarito on ala
nunga mulahulak ditaringoti. Molo diulahon sahalak Kris-
ten sisongon on, sasintongna ibana mangulahon lomo ni
roha ni Sibolis, ”ama ni gapgap”.—Johannes 8:44; 2 Timo-
teus 2:16.
21 Na paduahon, unang ma mulahulak dihatahon saha-

lak Kristen taringot angka begu tu angka dongan sa-


haporseaon, nang pe hea diida ibana di tingki naung
salpu. Boasa? Ala didok do tu hita, ”Tabereng ma in-
duk ni haporseaon i jala na paujungkonsa, i ma Jesus.”
(Heber 12:2) Tangkas ma, ingkon tu Jesus do talehon gu-
modangan pingkiranta, ndang tu Sibolis. Taingot ma, ting-
ki Jesus di tano on, ndang hea ibana mangkatahatai tari-
ngot angka begu tu angka siseanna. Nang pe sasintongna
diboto Jesus do aha na boi dohot na so boi diulahon
Sibolis. Barita taringot Harajaon do na rumingkot di Je-
sus. Alani i, molo tatiru do Jesus dohot angka apostel, taba-
hen ma ”angka ulaon habalgaon ni Debata” na rumingkot
di pangkataionta.—Ulaon ni Apostel 2:11; Lukas 8:1; Rom
1:11, 12.
22 Marragam do jorat na dipangke Sibolis laho manegai

paralealeonta tu Jahowa. Alai, molo tahagigihon do ang-


ka na jahat jala tahaholongi ulaon na denggan, on patu-
duhon na so tapaloas do Sibolis mambahen gale rohan-
ta laho pasidingkon angka ulaon spiritisme. (Jaha Epesus
4:27.) Tapingkirhon ma songon dia ”las ni roha di banua
ginjang” molo taralo hita ”utiutian ni sibolis i” sahat tu na
diripashon ibana!—Lukas 15:7; Epesus 6:11.
21. Aha do na rumingkot tabahen di pangkataionta?
22. Songon dia do hita boi tongtong parohon ”las ni roha di banua
ginjang”?
PASAL 17

Pauliuli Diri di Atas ni


Haporseaon na Badia Situtu
”Pauliuli hamu ma dirimuna di atas haporseaonmuna
na badia situtu . . . Ramoti hamu ma dirimuna di
bagasan holong ni roha ni Debata.”—JUDAS 20, 21.

GANUP hita marsadasada marsitutu mangulahon sada


ulaon. Ulaon on nunga taulahon saleleng on jala tongtong
do taulahon sahat tu ari na naeng ro. Nang pe godang
na mangambati, alai boi do tahilala las ni roha. Jala mar-
situtu do hita mangulahon on, ala taboto mangkorhon do
ulaon on tu parngoluonta saonari dohot tu ari na naeng ro.
Boasa? Ala dirinta sandiri do na tapauliuli di ulaon on!
2 Sisean ni Jesus na margoar si Judas paboahon molo

hita ringkot pauliuli dirinta sandiri. Dijujui do halak Kristen


asa tongtong ”di bagasan holong ni roha ni Debata”. Asa
boi mangulahon on, didok ibana do, ”Pauliuli hamu ma
dirimuna di atas haporseaonmuna na badia situtu.” (Ju-
das 20, 21) Songon dia do hita boi pauliuli diri marhite
patoguhon haporseaon? Taparrohahon ma adong tolu na
porlu tapauliuli di partondionta.
TAPATOGU MA HAPORSEAONTA
TU ATURAN NI JAHOWA NA TIGOR
3 Parjolo sahali, porlu ma tapatogu haporseaonta tu

1, 2. Aha do na diulahon ganup hita marsadasada jala boasa marsi-


tutu hita mangulahon ulaon on?
3-5. (a) Pingkiran sisongon dia do na dihalomohon Sibolis taringot
uhum ni Jahowa? (b) Songon dia do dengganna pingkiranta taringot
aturan ni Debata jala songon dia do on mangkorhon tu hita? Bahen
ma tudosan.
Pauliuli Diri di Atas ni Haporseaon na Badia Situtu 197

uhum na dilehon Debata. Nunga taparsiajari marhite buku


on godang aturan ni Jahowa taringot parange na tigor. So-
ngon dia do pangkilalaanmu taringot aturan ni Jahowa?
Lomo do roha ni Sibolis mangaliluhon jolma asa mar-
pingkiran molo uhum, prinsip dohot aturan ni Jahowa
mangambati hita laho mandapot na dumenggan di par-
ngoluon. (1 Musa 3:1-6) Boi do pingkiran sisongon i
mangaliluhon pingkiranmuna? Boi, molo ndang denggan
pingkiranta taringot aturan ni Jahowa.
4 Umpamana, tingki laho hita tu taman na mansai uli,

taida ma adong pagar na timbo na mangondingi sada


inganan na uli di taman i. Mulana, olo do ra sogo rohan-
ta mangida pagar i ala gabe ndang boi hita laho tu inga-
nan i. Dung i, taida ma tu bagasan ni pagar i, adong ba-
biat na male. Gabe taantusi ma, laho mangondingi hita do
umbahen adong pagar na timbo di taman i. Adong do alo
na parohon jea tu hita saonari? Hata ni Debata paingothon
hita, ”Torang ma rohamuna, dungo ma hamu; na maotaot
do alomuna, sibolis i, songon babiat na marauang, manga-
lului sibondutonna.”—1 Petrus 5:8.
5 Sibolis dipatudos songon babiat na mangalului sibon-

dutonna. Ala ndang lomo roha ni Jahowa hita dibondut Si-


bolis, dilehon Ibana ma angka uhum manang patik laho
mangondingi hita sian sude ”utiutian ni sibolis”. (Epesus
6:11) Alani i, tingki tarimangi angka uhum ni Debata, tahi-
lala ma on dalan ni Jahowa laho patuduhon holongNa tu
hita. Molo taulahon on, boi ma uhum ni Debata mangon-
dingi jala parohon las ni roha tu hita. Si Jakobus manu-
rat, ”Alai na mamereng torus tu bagasan uhum haluaon na
sun denggan i jala mian disi, i ma na martua marhite sian
pangulaonna i.”—Jakobus 1:25.
6 Mangulahon angka parenta ni Debata, i ma sada

6. Songon dia do asa togu haporseaonta tu uhum dohot tu prinsip


ni Debata na tigor? Lehon ma sada tudosan.
198 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

cara na dumenggan laho patoguhon haporseaonta tu Sile-


hon uhum dohot tu bisuk na tarida sian angka uhumNa.
Umpamana, ”patik ni Kristus” dohot do parenta ni Jesus ta-
ringot mangajari ’nasa hata naung dipatikkon’ tu angka jol-
ma. (Galatia 6:2; Mateus 28:19, 20) Ingkon ringkot do di
halak Kristen parenta taringot ro tu parpunguan jala mar-
saor dohot angka dongan sahaporseaon. (Heber 10:24, 25)
Diparentahon Jahowa do asa ringgas martangiang. (Mateus
6:5-8; 1 Tessalonik 5:17) Molo taulahon angka parenta on,
boi ma tahilala on do dalan ni Jahowa laho patuduhon ho-
longNa tu hita. Tahilala ma las ni roha na so boi tadapot
sian portibi on. Tingki dirimangi hamu laba na hea dapot-
muna ala mangihuthon uhum ni Debata, tontu lam togu
ma haporseaonmuna tu uhum ni Debata na tigor.
7 Adong do na mangkilala mansai maol asa boi tong-

tong mangihuthon uhum ni Debata. Mabiar do nasida di


sada tingki ndang boi mangihuthon uhum ni Debata. Alai
ingot hamu ma hata ni Debata na mandok, ”Ahu do Jaho-
wa Debatam, na mangajarhon tu ho bahen hatuaonmu, na
7, 8. Songon dia do Hata ni Debata mambahen dame roha ni halak
na mabiar ndang boi tongtong mangihuthon uhum ni Debata?
Pauliuli Diri di Atas ni Haporseaon na Badia Situtu 199

manogu ho di dalan sidalananmu. Aut na diradoti roham


angka patikki, jala doshon batang aek hasonanganmu, jala
hatigoranmu doshon galumbang ni laut.” (Jesaya 48:17, 18)
Hea do dilehon hamu tingki laho mangarimangi ayat on?
8 Di ayat i, dipaboa Jahowa do molo taoloi Ibana, dapot-

ta ma laba. Adong dua pasupasu na boi tahilala. Na parjolo,


tahilala ma dame ni roha songon batang aek na tongtong
mardalan. Na paduahon, hatigoranta doshon galumbang
ni laut na so hea so sian tingki tu tingki. Hatigoranta, i ma
sude na taulahon hombar tu lomo ni roha ni Debata, boi
dos songon galumbang ni laut na so hea so. Molo marsi-
tutu hita marsihohot tu Jahowa, sai na urupanNa do hita!
(Jaha Psalmen 55:23.) Janji ni Jahowa na paposhon roha
on, mambahen togu haporseaonta tu Debata dohot tu atu-
ranNa na tigor.
MARSITUTU MA ASA LAM
TORAS PARTONDIONTA
9 Na porlu muse tapauliuli di dirinta, taida ma sian hata

na mandok, ”Mangalangka ma hita tu parsiajaran na um-


bagas [toras di partondion].” (Heber 6:1, Bibel siganup ari).
Ndang tarbahen ni jolma asa unang mardosa, alai tarbahen
ni nasida do toras di partondion. Alani i, denggan do saha-
lak Kristen marsitutu asa toras di partondion. Huhut ma-
ngulahon on, hilalaon ni nasida ma las ni roha mangula-
hon lomo ni roha ni Jahowa. Boasa boi dihilala sisongon i?
10 Halak Kristen na toras di partondion, i ma halak na

marsitutu mangihuthon pingkiran ni Jahowa di sude par-


ngoluonna. (Johannes 4:23) Si Paulus manurat, ”Parda-
gingon do diparrohahon angka na mangihuthon da-
ging i; alai Tondi do diparrohahon angka na mangihuthon
Tondi i.” (Rom 8:5) Halak na mangihuthon pardagingon
9, 10. (a) Boasa denggan sahalak Kristen marsitutu asa toras di par-
tondion? (b) Songon dia do pingkiran na mangihuthon Jahowa boi
parohon las ni roha?
200 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

ndang manghilala las ni roha ala holan mamingkiri dirina


sandiri jala mangkaringkothon arta portibi. Alai, halak na
mangihuthon pingkiran ni Jahowa, boi do marlas ni roha
ala holan mamingkiri lomo ni roha ni Debata ”na Mar-
tua”. (1 Timoteus 1:11) Halak na mangihuthon pingkiran
ni Jahowa, boi do tongtong marlas ni roha nang pe manga-
dopi sitaonon. Boasa? Marhite pangunjunan boi ma patu-
duhonon nasida molo Sibolis, pargabus jala tarlatik ma na-
sida asa marsihohot tu Jahowa.—Poda 27:11; jaha Jakobus
1:2, 3.
11 Boi do lam toras partondionta molo tapasomalsomal

rohanta mambolati na dengggan sian na roa. Taparroha-


hon ma ayat na mandok, ”Sipanganon hian do di angka na
rimpas, naung pasomalsomal rohana, gabe malo mambola-
ti na denggan sian na roa.” (Heber 5:14) Hata ”pasomalso-
mal” na dipangke ni si Paulus di ayat on, i ma hata Junani
na jotjot dipangke tu sasahalak na marlatik olahraga di Ju-
nani abad na parjolo. Alani i, boi do hata on diterjemahon
gabe ’parsenam atletik naung pasomalsomal dirina’. Tapar-
rohahon ma angka aha do na porlu dipasomalsomal sasa-
halak.
12 Ndang pintor boi hita mangulahon manang aha

pe disi tubu tu portibi on. Umpamana songon poso-


poso, ingkon pasomalsomalonna do tanganna dohot pat-
na dipahusorhusor. Dung i, martugarang ma ibana, marda-
lan laos marlojong.1 Molo songon i, aha do na diulahon
1 Angka ilmuwan mandok, adong do sada haboion ni jolma na di-
goari propriosepsi, i ma haboion ni dagingta laho manontuhon par-
peak dohot gerakan ruas ni dagingta. Umpamana, boi do hita marto-
pak nang pe pitpit simalolongta. Sasahalak na marsahit jala na mago
propriosepsina, ndang boi be jongjong, mardalan manang hundul.

11, 12. (a) Songon na didok si Paulus, aha do na porlu diulahon sa-
sahalak asa ”malo mambolati na denggan sian na roa” jala aha do
lapatan ni hata ”pasomalsomal”? (b) Aha do na ingkon bahenon ni
sasahalak asa tarlatik pamatangna?
201
Boi do gabe sahalak parsenam atletik?
dauk pamatang ni
parsenam atletik ala Molo taida sahalak parse-
dipasomalsomal nam atletik marsalto jala
dirina mangalumpat, ra ro do tu
pingkiranta naung somal
ibana mangulahon i. Jala
boi do godang tingki-
na habis laho mangula-
hon i. Bibel mandok, ”otik
do guna ni” na pasomal-
somal daging. Alani i, um-
marga do molo tapasomal-
somal rohanta mambolati na dengggan sian na roa!
—1 Timoteus 4:8.
13 Di buku on nunga taparsiajari godang cara na boi ma-

ngurupi hita pasomalsomal roha asa malo mambolati na


denggan sian na roa. Tingki mamillit aha na laho taulahon
di ngolunta ganup ari, bagas ma pingkiri angka prinsip do-
hot uhum ni Debata jala martangiang ma. Ganup mamba-
hen haputusan, sungkun ma dirimuna, ’Uhum dohot prin-
sip na dia do na porlu hupingkirhon? Songon dia do ahu
boi mangulahon on? Aha do na ingkon hupillit asa las roha
ni Jahowa?’ (Jaha Poda 3:5, 6; Jakobus 1:5.) Molo diula-
hon on, na pasomalsomal rohamuna do hamu asa malo
mambolati na denggan sian na roa. Jala boi ma hamu tong-
tong gabe halak na mangihuthon pingkiran ni Jahowa.
14 Nang pe hita boi toras di partondion, ingkon tong-

tong do tapatogu partondionta. Mangkorhon do sipanga-


non laho mambahen hita toras. Si Paulus manurat, ”Sipa-
nganon hian [parsiajaran na umbagas] do di angka na
rimpas [toras].” Asa boi lam togu partondionta, ingkon
13. Songon dia do carana pasomalsomal roha asa malo mambolati
na denggan sian na roa?
14. Aha do na porlu sai taparrohahon asa lam togu partondionta?
Jala aha do parange na porlu tapasiding?
202 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

tongtong do taparsiajari parsiajaran na umbagas sian Bibel.


Marbisuk ma hita molo taulahon na taparsiajari. Didok do
di Bibel, ”Mangalului habisuhon i do apala na rumingkot.”
Alani i, ingkon taparrohahon do asa tongtong hita mauas
male tu hasintongan. (Poda 4:5-7, Bibel siganup ari; 1 Petrus
2:2) Molo nunga taparsiajari godang parbinotoan taringot
Jahowa, unang ma tahaginjangkon. Alai tongtong ma tapa-
reso dirinta asa unang adong parange sisongon on di di-
rinta. Si Paulus manurat, ”Unjuni hamu ma dirimuna, ma-
nang na di bagasan haporseaon hamu; sulingkit hamu ma
dirimuna!”—2 Korint 13:5.
15 Nang pe nunga sae sada jabu dipauli, alai ringkot do

asa tongtong diradoti jabu i. Dipaias jala dipadenggan ma-


nang ditambai molo porlu. Antong, aha do na ringkot tau-
lahon asa tongtong togu jala toras partondionta? Tongtong
patuduhon holong tu Jahowa dohot tu dongan sahapor-
seaon. Molo ndang adong holong, marisuang ma sude
parbinotoan dohot ulaonta, na dipatudos songon soara ni
ogung na so adong lapatanna. (1 Korint 13:1-3) Molo
tapatudu holong, boi ma hita tongtong toras jala togu di
partondion.
TONGTONG MA RIMANGI
PANGKIRIMON NA SIAN JAHOWA
16 Adong dope na porlu tapauliuli asa boi gabe siihut-

hon Jesus, i ma manjaga pingkiranta. Alana mura do Sibo-


lis mangelaela hita asa mangihuthon pingkiran na negatif,
mura mandele, ndang manghaporseai dongan jala mura
marmetmet roha. (Epesus 2:2) Pingkiran sisongon on boi
parohon jea tu halak Kristen dos songon jabu na burburon.
Mauliate ma tadok tu Jahowa ala dilehon do pangkirimon
na mangondingi pingkiranta.
15. Boasa ringkot holong laho mambahen togu partondionta?
16. Pingkiran sisongon dia do na dihalomohon Sibolis jala aha do
dilehon Jahowa laho mangondingi hita?
Pauliuli Diri di Atas ni Haporseaon na Badia Situtu 203

17 Dipaboa do di Bibel angka sinjata na sian Debata na


ringkot tapangke mangalo Sibolis dohot portibi on. Umpa-
mana, tahuluk na manggombarhon ”pangkirimon ni roha
di haluaon”. (1 Tessalonik 5:8) Ndang boi sahalak tenta-
ra monang di parporangan molo ndang mamangke tahu-
luk. Tahuluk na dipangke sahalak tentara somalna dibahen
sian bosi na dilampisi dohot kain kulit. Alani i, muntul do
molo adong na mangantuk. Songon tahuluk, pangkirimon
pe boi do mangondingi pingkiranta.
18 Jesus ma sitiruon na denggan taringot manjaga pang-

kirimon. Taingot ma songon dia sitaonon na dihila-


la Jesus di borngin andorang so mate ibana. Sahalak si-
seanna pasahathon ibana tu musu holan alani hepeng. Na
asing, mansoadahon jala manadingkon ibana. Ndang di-
jangkon bangso Israel ibana, gariada dipangido do asa
dipasiaksiak jala dibunu tentara Rom ibana. Tangkas ma,
umborat do sitaonon na diadopi Jesus sian na taadopi. Aha
do na mangurupi ibana asa martahan? Heber 12:2 man-
dok, ”Manaonhon parsilangon i [digantung di sada hau],
singkat ni las ni roha, tohapna i hian, so dietong i hailaon,
gabe hundul di siamun ni habangsa ni Debata.” Tangkas
ma tongtong do dipingkirhon Jesus ”las ni roha, tohapna
i hian”.
19 Aha do tohap na dibahen di adopan ni Jesus na

mambahen las rohana? Diboto ibana do molo tongtong


martahan, parsidohot ma ibana pabadiahon goar ni Deba-
ta Jahowa. Dipatudu ibana ma Sibolis i pargabus. Diboto
ibana do molo Jahowa mangalehon upa, i ma na laho rap
nama ibana dohot Amana satongkinnari. On ma pangki-
rimon na boi mambahen Jesus marlas ni roha! Tongtong
do dirimangi ibana pangkirimon on tingki mangadopi si-
taonon na borat. Jala on ma na porlu taulahon. Adong do
17. Songon dia do Bibel manggombarhon pangkirimon?
18, 19. Aha do sitiruon na dilehon Jesus taringot manjaga pangki-
rimon jala songon dia do hita boi maniru ibana?
204 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

las ni roha naung diparade di adopanta. Dilehon Jahowa do


hak na sumurung tu hita laho pabadiahon goarNa. Molo
tapillit Jahowa gabe Parhuaso jala tapangasahon holong ni
Jahowa tingki mangadopi sitaonon, tapatudu ma Sibolis i
pargabus.
20 Sasintongna, lomo situtu do roha ni Jahowa laho

mangalehon upa tu angka naposoNa na marsihohot. (Je-


saya 30:18; jaha Maleaki 3:10.) Lomo do rohaNa ma-
ngalehon pangidoan ni angka naposoNa. (Psalmen 37:4)
Alani i, tongtong ma tarimangi pangkirimon naung dipa-
rade di adopanta. Unang ma hea loas pingkiran na ne-
gatif, na rorang jala na angkal manegai pingkiranta.
Molo tahilala adong parange ni portibi on naeng mane-
gai pingkiranta, martangiang ma hita tu Jahowa. Tapangi-
do ma ”dame ni Debata na sumurung sian saluhut roha”.
Dame na sian Debata boi manjaga roha dohot pingkiranta.
—Pilippi 4:6, 7.
21 Mansai denggan do pangkirimon na dilehon tu hita!

20. Aha do na mangurupi hita asa tongtong marpingkiran na deng-


gan jala marpangkirimon?
21, 22. (a) Aha do pangkirimon na laho hilalaon ni halak na parsi-
dohot tu punguan na ”mansai torop”? (b) Pangkirimon na dia do na
rumingkot di hamu jala aha do na ingkon taulahon?
Pauliuli Diri di Atas ni Haporseaon na Badia Situtu 205

Molo parsidohot do hamu di punguan na ”mansai to-


rop”, na ”ro sian haporsuhon godang”, pingkirhon ma
hangoluon na satongkinnari boi hilalaonmu. (Pangung-
kapon 7:9, 14) Molo ndang adong be Sibolis dohot ang-
ka begu, las situtu ma rohanta. Adong do sian hita na
so hea mangadopi elaela ni Sibolis? Molo ndang adong be
elaela sian Sibolis, las hian ma rohanta laho paulihon tano
on gabe Paradeiso mangihuthon tudutudu sian Jesus do-
hot 144.000 halak na miniahan sian surgo! Las situtu do
rohanta ala ndang adong be sahit, boi pajumpang dohot
halak na dipahehe jala mangolu hombar tu lomo ni roha
ni Debata! Huhut hita dipauliuli gabe halak na so mar-
dosa, tahilala ma muse upa na umbalga songon na didok
di Rom 8:21, ”Haluaon hasangapon na di angka anak ni
Debata.”
22 Lomo hian do roha ni Jahowa asa tahilala haluaon lobi

sian na tapingkirhon saleleng on. Alai, ingkon tongtong do


taoloi Debata asa boi tahilala haluaon i. Alani i, tama do ta-
hilala molo hita marsitutu saonari laho mangoloi Jahowa
ganup ari? Sai tapauliuli ma dirinta di atas ni haporseaon
na badia situtu asa boi tongtong di bagasan holong ni roha
ni Debata salelengna!
206

LAMPIRAN

TARINGOT HALAMAN

Mangadopi Halak na Dipabali sian Huria 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 207

Andigan jala Boasa Porlu Mamangke Tujungtujung? 9 9 9 9 9 9 209

Manghormat Bendera, Pemilihan Umum


dohot Dinas Sipil 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 212

Fraksi Darah dohot Prosedur Tingki Operasi 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 215

Boi do Hamu So sian Masturbasi 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 218

Na Didok Bibel taringot Parsirangan dohot Padaodao 9 9 9 9 9 219

Mangadopi Parsoalan alani Bisnis 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 222


Lampiran 207

Mangadopi Halak na Dipabali sian Huria

Mansai lungun do roha molo sahalak sian keluarga manang


aleale, dipabali sian huria ala mangulahon dosa jala ndang
marhamubaon. Sian caranta mangihuthon tudutudu taringot
mangadopi halak na dipabali, patuduhon sadia balga holong
nang pangargaionta tu Jahowa dohot tu aturanNa.1 Taparro-
hahon ma pigapiga sungkunsungkun taringot on.
Songon dia do hita mangadopi halak na dipabali? Bibel
mandok, ”Na so jadi saor hamu dohot halak na targoar do-
ngan, hape parmainan do ibana, manang parangat, manang
sioloi ajiajian, manang panginsahi, manang siparmabuk, ma-
nang pandobo pe; gari mangan rap dohot sisongon i, gari so
jadi.” (1 Korint 5:11) Taringot halak ”na so mian di bagasan
poda ni Kristus”, didok do, ”Unang ma jangkon hamu ibana tu
jabu, unang ma tabi hamu! Gari na mangalehon tabi tu iba-
na, saor do tu angka ulaonna na jahat i.” (2 Johannes 9-11)
Alani i, ndang boi hita mardongan manang mangkatai rap do-
hot halak na dipabali taringot partondion. Menara Pengawal
No. 37, halaman 21 manang The Watchtower 15 September
1981, halaman 25 mandok, ”Umpamana, hata ’Horas’ boi do
mamungka pangkataion dohot paralealeon tu sasahalak. Par-
sidohot do hita mangulahon on?”
Porlu do hita ndang marsiantoan be dohot nasida? Porlu. Na
parjolo, on patuduhon na marsihohot hita tu Jahowa dohot
tu aturanNa. Tapatudu ma na taoloi do Jahowa nang pe sipa-
ta maol mangulahon i. Holong tu Jahowa ma na mangonjar
rohanta mangoloi sude parentaNa. Tapatudu ma molo uhum-
Na i patuduhon holong, hatigoran jala marlaba tu hita. (Jesaya
48:17; 1 Johannes 5:3) Na paduahon, molo ndang mardongan
be hita dohot halak na so olo muba, tarondingi ma hita dohot
huria sian parange na so denggan. Asing ni i, tongtong ma ias
hurianta. (1 Korint 5:6, 7) Na patoluhon, molo marsihohot do
hita mangulahon prinsip ni Bibel taringot halak na dipabali,
1 Prinsip taringot halak na dipabali marlangku do tu halak na papulik-
hon diri sian huria.
208 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

boi do on marlaba tu halak na dipabali i. Molo taihuthon do


na dibahen panitia pengadilan, boi do on mangonjar roha ni
halak na dipabali asa mangargai pangurupion na dilehon ang-
ka sintua. Ala ndang boi be dihilala ibana mardongan dohot
halak na dihaholongi, gabe diboto ibana ma naung balga do-
sana. Dung i, bahenonna ma hamubaon asa boi maraleale tu
Jahowa.—Lukas 15:17.
Songon dia do molo sisolhot dohot keluarganta na dipa-
bali? Olo do gabe maol hita marsihohot tu aturan ni Jahowa
molo sian keluarganta sandiri na dipabali. Antong, songon
dia do hita maradophon sisolhotta na dipabali? Ndang sude
situasi na laho taparsiajari di lampiran on. Alai taparrohahon
ma adong dua situasi na jotjot masa.
Olo do halak na dipabali i sahalak sian keluarganta jala hita
tading sajabu dohot ibana. Nang pe dipabali ibana, alai boi
do taulahon ulaon na somal rap dohot ibana. Alai, taingot
ma nunga dibahen ibana haputusan, na so parsidohot be
mangulahon ulaon partondion rap dohot keluargana, na saha-
porseaon. Alani i, anggota keluarga na marsihohot tu Jahowa
unang ma mangulahon ulaon partondion rap dohot ibana.
Umpamana, molo dohot halak na dipabali tingki panombaon
na sasaripe, holan manangihon ma ibana. Alai, molo na-
tuatuana dope na martanggung jawab tu na dipabali i [anak
dibawah umur], marhak do natuatuana mangajari dohot ma-
minsang ibana. Jala, denggan do molo dibahen natuatuana
parsiajaran Bibel dohot ibana.1—Poda 6:20-22; 29:17.
Na asing, olo do ndang sian keluarganta halak na dipabali
i jala ibana ndang tading dohot hita. Ra, porlu do mangkatai
tu nasida tingki adong na mansai ringkot situtu, alai taingot
ma unang pagodangku mangkatai tu ibana. Unang ma talu-
lui sidalian asa mangkatai tu sisolhot na dipabali na so tading
sajabu. Molo marsihohot hita tu Jahowa dohot organisasiNa,
1 Laho mandapot gumodang hatorangan taringot ianakhon na dipaba-
li, na tading sajabu, ida ma di Menara Pengawal 1 Oktober 2001, hala-
man 16-17 dohot Menara Pengawal seri 54, halaman 31-32 manang The
Watchtower 15 November 1988, halaman 20.
Lampiran 209

taihuthon ma aturan taringot halak na dipabali. Molo diula-


hon on, boi do mangurupi halak na dipabali gabe mulak tu
Jahowa.1—Heber 12:11.
1 Laho mandapat gumodang hatorangan taringot mangadopi sisolhot
na dipabali, ida ma poda na sian Bibel na adong di Menara Pengawal
seri 47, halaman 27-32, manang The Watchtower 15 April 1988, hala-
man 26-31 dohot Menara Pengawal No. 37, halaman 23-27, manang The
Watchtower 15 September 1981, halaman 26-31.

Andigan jala Boasa Porlu


Mamangke Tujungtujung?

Tingki mangulahon ulaon partondion, andigan jala boa-


sa sahalak borua ingkon mamangke tujungtujung? Taparsiajari
ma aha na disurat apostel Paulus taringot on. Dilehon ibana
do hatorangan na mangurupi hita asa boi mangulahon na sin-
tong, na parohon sangap tu Debata. (1 Korint 11:3-16) Dipaboa
si Paulus do adong tolu na porlu tapingkirhon taringot ma-
mangke tujungtujung: (1) ulaon na mambahen sahalak borua
ingkon mamangke tujungtujung, (2) andigan sahalak bo-
rua porlu mamangke tujungtujung jala (3) boasa porlu sahalak
borua mamangke i.
Ulaon. Dipaboa si Paulus do adong dua ulaon na mambahen
sahalak borua ingkon mamangke tujungtujung, tingki marta-
ngiang dohot manurirangi. (Ayat 4, 5) Tangiang, i ma dalan na
denggan laho mangkatai tu Jahowa. Saonari, ulaon manurira-
ngi, i ma ulaon na diulahon sahalak Kristen laho mangajarhon
isi ni Bibel. Alai, didok si Paulus do na ingkon martujungtu-
jung sahalak borua ganup martangiang manang mangajarhon
isi ni Bibel? Ndang didok songon i. Porlu do sahalak borua ma-
mingkirhon andigan ibana mamangke tujungtujung.
Andigan dipangke. Sian hata ni si Paulus, boi ma taboto molo
sahalak borua porlu mamangke tujungtujung tingki di keluar-
ga dohot di huria. Ibana mandok, ”Baoa i do ulu ni boruboru
. . . ganup boruboru, na martangiang manang manurirangi, so
dihungkupi uluna, dileai do uluna, ai tudoshon na jinambak
210 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

do nasida.” (Ayat 3, 5) Di keluarga, tungganedoli do na diba-


hen Jahowa gabe ulu ni borua. Alani i, tungganeboru boi do
ndang mangargai huaso ni tungganedolina, molo diulahon
ibana tanggung jawab partondion na dilehon Jahowa tu tung-
ganedolina. Umpamana, tingki tungganeboru mangajarhon
parsiajaran Bibel tu sasahalak, ingkon martujungtujung do iba-
na, molo disi tungganedolina. Ingkon ulahononna do i nang
pe ndang tardidi gabe sahalak Sitindangi tungganedolina.1
Molo sahalak borua martangiang manang mangajar, tingki
adong ianakhonna baoa naung tardidi, ingkon martujungtu-
jung do ibana. Nang pe ndang ulu di keluarga ianakhonna i,
alai huaso laho mangajar di huria dilehon do tu angka baoa na
tardidi.
Dipaboa si Paulus do muse boasa sahalak borua porlu ma-
mangke tujungtujung di huria. Ibana mandok, ”Molo adong
na giot marbada di rohana, ndang i adat di hami, nang di ang-
ka huria ni Debata pe.” (Ayat 16) Di huria, sahalak baoa naung
tardidi do na boi manguluhon ulaon partondion. (1 Timoteus
2:11-14; Heber 13:17) Holan baoa do na dipillit gabe sintua do-
hot parhobas. Nasida dilehon tanggung jawab laho manjaga
naposo ni Debata. (Ulaon ni Apostel 20:28) Sipata, olo do di-
pangido asa angka donganta borua na mangulahon ulaon na
somal diulahon angka baoa na tardidi, na manggohi syarat.
Umpamana, porlu do sahalak borua manguluhon parpunguan
laho marbarita, ala ndang adong baoa na tardidi na manggohi
syarat. Manang, sahalak borua manguluhon parsiajaran Bibel
di jabu nang pe rap dohot sahalak baoa na tardidi, ala nunga
ditontuhon hian.2 Alai, ala sude on ulaon na di tontuhon tu
angka baoa naung tardidi di huria, ingkon pangkeonna do tu-
jungtujung laho patuduhon pangargaion.
Alai, godang do ulaon di partondion na boi ulahonon ni
sahalak borua na so porlu mamangke tujungtujung. Umpama-

1 Sahalak tungganeboru ndang boi mambahen tangiang molo disi


tungganedolina, asing ma molo marsahit manang ndang boi mangka-
tai tungganedolina.
2 Molo sahalak borua manguluhon parsiajaran Bibel jala adong saha-
lak baoa penyiar na so tardidi, na so tungganedolina, ndang porlu iba-
na mamangke tujungtujung.
211

na, tingki ibana mangalehon


alus di parpunguan, marbari-
ta na uli sian jabu tu jabu
rap dohot tungganedolina,
manang rap dohot dongan-
ta baoa na tardidi. Dung i,
tingki mambahen parsiaja-
ran Bibel dohot ianakhonna
na so tardidi jala rap marta-
ngiang nasida. Alai, molo
ndang pos roha ni saha-
lak donganta borua taringot
andigan ibana mamangke tujungtujung, boi do ibana ma-
ngalului gumodang hatorangan taringot on.1 Jala, ndang sala
molo panggora ni rohana manjujui ibana asa mamangke tu-
jungtujung, songon na adong di gombar.
Boasa dipangke. Di ayat 10, Bibel siganup ari, taida do
adong dua na mambahen sahalak borua ingkon mamangke tu-
jungtujung, ”Ala ni angka surusuruan, ingkon marsaongsaong
[martujungtujung] do boruboru i, patuduhon na di toru ni
huaso ni tungganedolina do ibana.” Na parjolo, sahalak borua
naeng patuduhon molo ibana ”di toru ni huaso”. Huaso ni ise?
Tangkas ma, mamangke tujungtujung cara ni sahalak borua
laho patuduhon pangargaion tu huaso, na dilehon ni Jahowa
tu baoa na tardidi di huria. Alani i, dipatudu ma na holong ro-
hana jala marsihohot tu Jahowa. Na paduahon, na mambahen
sahalak borua ingkon mamangke tujungtujung ”ala ni angka
surusuruan”. Aha do pangkorhon ni sahalak borua na ma-
mangke tujungtujung tu angka surusuruan?
Lomo do roha ni angka surusuruan molo huaso ni Debata
dioloi di surgo dohot di tano on. Porlu do angka surusuruan
unduk tu aturan ni Jahowa. Alani i, mangkorhon na denggan
do tu nasida molo angka jolma boi mangoloi Debata nang pe
mardosa. Ala on ulaon na maol diadopi angka surusuruan di

1 Laho mandapot gumodangan hatorangan, ida ma Menara Pengawal,


15 Februari 2015, halaman 30; 15 Juli 2002, halaman 26-27 dohot The
Watchtower 15 Februari 1977, halaman 125-128.
212 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

tingki naung salpu. (Judas 6) Olo do ra diida surusuruan sa-


halak donganta borua, na rade unduk tu huaso ni angka baoa
di huria. Nang pe gumodang pengalamanna, pangantusionna
jala ummalo sian donganta baoa na tardidi di huria. Olo do
ra sahalak donganta borua i halak Kristen na miniahan. Jala
ibana mandapot hak na sumurung na umbalga sian angka
surusuruan ala rap mamarenta dohot Jesus di surgo. Sada siti-
ruon na denggan do on di angka surusuruan. Alani i, hak na
sumurung do on, ala boi patuduhon roha pangoloion marhite
marsihohot jala unduk di adopan ni marjuta surusuruan!

Manghormat Bendera, Pemilihan Umum


dohot Dinas Sipil

Manghormat bendera. Sitindangi Ni Jahowa porsea molo


manghormat bendera na diiringi lagu kebangsaan, i ma ulaon
na patuduhon molo haluaon marharoroan sian Negara ma-
nang pemimpin ni negara, ndang sian Debata. (Jesaya 43:11;
1 Korint 10:14; 1 Johannes 5:21) Umpamana, songon Raja Ne-
bukadnesar sian Babel najolo. Asa tarbarita hasangapon dohot
hiras ni roha ni raja i maragama, dipajongjong ma patung na
timbo. Dung i, dibahen ma parenta asa sude na torop mar-
singgang manomba patung i, tingki dipatubegehon soara ni
sarune na songon lagu kebangsaan ni negara i. Alai, si Sad-
rak, si Mesak dohot si Abednego, ndang olo marsinggang
manomba patung i, nang pe gabe diuhum mate halak na so
mangulahon i.—Daniel, bindu 3.
Sejarawan Carlton Hayes mandok, molo bendera, i ma sada
”objek sisombaon” saonari. Didok muse, ”Tingki mamolus
diboan bendera, dibungka angka baoa do tahulukna. Angka
pujangga mambahen ode (puisi pujian) jala angka dakda-
nak mangendehon himne tu bendera.” Dohot do ”angka ari
raya kebangsaan” tu ulaon nasionalisme. Umpamana tanggal
4 Juli, i ma ari kemerdekaan ni Amerika Serikat. Asing ni i,
angka ”santo nang pahlawan” dohot ”inganan panombaon”,
Lampiran 213

dibahen do i di ulaon nasionalisme. Tingki adong upacara di


Brasil, sahalak menteri mandok, ”Dipasangap jala disomba do
bendera . . . songon negara na jotjot dipasangap rakyatna.” The
Encyclopedia Americana mandok, ”Marhagogoon do di nasida
bendera i, dos songon silang.”
Ensiklopedia on pe mandok, lagu kebangsaan i ma ”ende na
patuduhon pangkilalaan na mansai sangap tu negara jala isi-
na taringot tangiang asa diramoti jala ditogutogu angka rakyat
dohot pemimpin di negara i”. Alani i, ndang sian pingki-
ran ni angka Sitindangi Ni Jahowa sandiri, molo didok nasida
ulaon paragamaon do upacara patriotik, na di bagasanna
adong ulaon manghormat bendera dohot mangendehon lagu
kebangsaaan. Adong do na mangalehon pandapot taringot
ianakhon ni Sitindangi Ni Jahowa, na so manghormat ben-
dera manang na so dohot mandok sumpa di angka singkola
di Amerika Serikat. Buku The American Character man-
dok, ”Diakkui Mahkamah Agung do di pigapiga pengadilan,
molo upacara na dibahen ganup ari on, dos songon ulaon
paragamaon.”
Naposo ni Jahowa ndang parsidohot di ulaon na dibahen
di upacara, ala ndang hombar tu Bibel. Alai, diargai nasida
do hak ni sasahalak na mamillit mangulahon i. Dipatuduhon
nasida do pangargaion tu bendera na gabe simbol ni negara
jala diakkui nasida do ”pamarenta”, i ma ”naposo ni Deba-
ta”. (Rom 13:1-4, Bibel siganup ari) Alani i, martangiang do
Sitindangi Ni Jahowa ”humongkop angka raja dohot saluhut
parhuaso”. Alai na tinujuna, i ma ”asa marsonangsonang jala
so hariboriboan hita marpangalaho, di bagasan sandok ha-
daulaton dohot hahormaton”.—1 Timoteus 2:2.
Pemilihan umum. Diargai halak Kristen do hak ni jolma
laho mamilit sasahalak di pemilihan umum. Ndang ditogi-
hon halak asa unang dohot tu ulaon pemilu jala olo do nasida
mangihuthon aturan ni halak na tarpillit. Alai, tongtong do
nasida ndang parsidohot di sude ulaon politik. (Mateus 22:21;
1 Petrus 3:16) Aha do na ingkon diulahon halak Kristen molo
negara ingananna tading mamaksa nasida ingkon mamillit
214 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

di pemilu manang gabe dihosomi ala ndang laho tu inganan


pamillitan i? Ingot ma si Sadrak, si Mesak dohot si Abednego
na laho tu rura Dura. Sahalak Kristen na mangadopi situa-
si na sarupa, boi do laho tu inganan mamillit i, molo ndang
ganggu panggora ni rohana. Alai, manat ma asa unang parsi-
dohot tu politik. Denggan ma dipingkirhon onom prinsip na
mangihut:
1. Halak na mangihuthon Jesus ”ndang sian portibi on”.
—Johannes 15:19.
2. Halak Kristen nunga gabe duta ni Kristus dohot Hara-
jaonna.—Johannes 18:36; 2 Korint 5:20.
3. Sada do haporseaon ni huria Kristen jala dipasada ho-
long do nasida.—1 Korint 1:10; Kolosse 3:14.
4. Molo tapillit sasahalak gabe pejabat dohot do hita mar-
tanggung jawab tu sude ulaonna.—Parrohahon ma prinsip na
adong di 1 Samuel 8:5, 10-18 dohot 1 Timoteus 5:22.
5. Na manulak Jahowa do halak Israel tingki dipangido na-
sida sahalak raja.—1 Samuel 8:7.
6. Unang ma gabe tarambat hita mangkatai taringot Ha-
rajaon ni Debata tu angka halak sian saluhut partai politik.
—Mateus 24:14; 28:19, 20; Heber 10:35.
Dinas sipil. Di pigapiga negara, pamarenta mamaksa halak
na so olo parsidohot tu dinas militer asa mangulahon dinas si-
pil saleleng tingki na ditontuhon. Tingki mamillit dinas sipil,
hita porlu martangiang jala mangkatai dohot dongan saha-
porseaon na toras partondionna. Dung i, tapillit ma aha na
laho taulahon hombar tu panggora ni rohanta na denggan.
—Poda 2:1-5; Pilippi 4:5.
Dipaboa Bibel do tu hita ”asa marroha na unduk mangoloi
panggomgomi na mangarajai, huhut ringgas tu nasa ulaon na
denggan, . . . parroha na lambok”. (Titus 3:1, 2) Dung i, ta-
sungkun ma dirinta, ’Parsidohot do ahu tu politik manang tu
agama na so sintong molo hupillit dinas sipil?’ (Mika 4:3, 5;
2 Korint 6:16, 17) ’Tarambati do ahu mangulahon ulaon di
partondion molo hupillit dinas sipil?’ (Mateus 28:19, 20;
Epesus 6:4; Heber 10:24, 25) ’Boi do hubahen hamajuon di
Lampiran 215

partondion, songon gabe perintis molo huulahon dinas sipil?’


—Heber 6:11, 12.
Molo ndang ganggu panggora ni roha ni sahalak Kristen
mangulahon dinas sipil asa unang di penjara, angka dongan
sahaporseon na asing porlu mangargai aha na pinillitna. (Rom
14:10) Alai, ingkon taargai do molo sasahalak ndang olo ma-
ngulahon dinas sipil on.—1 Korint 10:29; 2 Korint 1:24.

Fraksi Darah dohot


Prosedur Tingki Operasi

Fraksi darah. Adong opat komponen utama darah, i ma sel


darah merah, sel darah putih, keping darah dohot plasma. Sian
i ma dibuat na gabe fraksi darah. Umpamana, adong do pro-
tein hemoglobin di bagasan sel darah merah. Adong do ubat
na dibahen sian hemoglobin ni jolma manang binatang laho
mangubati sahit anemia akut manang sasahalak na habis mu-
darna.
Adong 90 persen aek di bagasan plasma. Adong muse hor-
mon, garam anorganik, enzim, mineral dohot gula. Di plasma
on pe, adong zat pembeku darah, antibodi dohot protein so-
ngon albumin. Molo marsahit sasahalak, disuntik dokter do
gamma globulin na dibuat sian plasma ni sasahalak naung ke-
bal tu sahit i. Sel darah putih, boi do dibahen gabe interferon
dohot interleukin, na dipangke laho mangubati halak na mar-
sahit infeksi alani virus dohot mangubati sahit kanker.
Boi do sahalak Kristen manjalo parubatan na mamang-
ke fraksi darah? Ndang dipatorang sude di Bibel taringot
parubatan na laho tapangke. Alani i, ganup halak boi ma-
millit hombar tu panggora ni rohana. Adong do halak na so
olo mamangke sude fraksi darah ala songon na dipaboa di Pa-
tik ni si Musa, ingkon diusehon do mudar ni binatang ”tu
tano”. (5 Musa 12:22-24) Sasahalak na so manjalo transfusi da-
rah manang opat komponen utama darah, olo do ra manjalo
216 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

DARAH UTUH
NA SO BOI
TAPANGKE Sel Darah Sel Darah Keping Plasma
Merah Putih Darah

««««««««««««««««
«««««««««««
«««««««««««

«««««««««««
DIPILLIT Fraksi sian Fraksi sian Fraksi sian Fraksi sian
HALAK sel darah sel darah keping plasma
KRISTEN
merah putih darah
SANDIRI

parubatan na mamangke fraksi darah. Ra, pangantusion ni na-


sida, fraksi darah na dipangke i ndang dos be tu mudar.
Pingkirhon ma sungkunsungkun on tingki mamillit paru-
batan na mamangke fraksi darah: Tangkas do huantusi molo
ndang hupangke sude fraksi darah lapatanna, ndang hupang-
ke be manang aha ubat na dibuat sian fraksi darah, laho
mangubati sahit manang na mambahen beku mudar? Boi do
hupatorang tu dokter aha na mambahen ahu manjalo ma-
nang ndang parubatan na mamangke fraksi darah?
Prosedur tingki operasi. Prosedur on, i ma hemodilu-
si dohot penyelamatan sel. Hemodilusi, i ma deba sian mudar
ni sasahalak na dialirhon tu kantong darah marhite sa-
lang. Dung i, dipamasuk ma cairan pengembang volume darah
tu pamatangna. Dung sae operasi, dipamasuk ma mudar na
di kantong i tu pamatangna. Penyelamatan sel, i ma prosedur
mambuat mudar na ruar sian pamatang na dioperasi. Dung-
kon i, dialirhon tu masin na paiashon mudar. Laos dipamasuk
tu pamatang ni halak na dioperasi i. Ala ndang sai dos cara ni
sude dokter mangulahon on, ingkon sungkunon ni halak Kris-
ten do cara na laho bahenon ni dokter i.
Tingki naeng mangulahon on, tasungkun ma dirinta: ’Molo
so satongkin mudar na dialirhon tu kantong darah manang
masin i, ganggu do panggora ni rohangku pamasukhon mu-
dar i tu pamatangku, ala huhilala mudarhu dope i jala
Lampiran 217

ndang porlu diusehon ”tu tano”? (5 Musa 12:23, 24) Gang-


gu do panggora ni rohangku molo dibuat deba mudarhu jala
dimodifikasi, dung i dipamasuk tu pamatangku? Tangkas do
huboto molo ndang hupangke sude parubatan na mamangke
mudar, lapatanna ndang olo ahu mangalehon mudarhu laho
dipareso, mamangke prosedur hemodialisis manang mamang-
ke mesin pintas jantung-paru?’

ANGKA NA PORLU
TASUNGKUN TU DOKTER
Molo ingkon dioperasi do hamu manang
manjalo parubatan na mamangke mudar, parade
ma sude surat na dihaporluhon. Umpamana, asa
unang ditransfusihon mudar tu hamu, boan ma
Surat Kuasa Perawatan Kesehatan. Asing ni i,
sungkun ma pigapiga hatorangan na mangihut tu
dokter:
ˇ Sude do na mangubati dohot na mangoperasi
mamboto molo ahu Sitindangi Ni Jahowa, na so
manjalo transfusi darah (darah utuh, sel darah
merah, sel darah putih, keping darah manang
plasma darah) tung aha pe na masa?
ˇ Aha do isi ni ubat na hupangke, molo ubat i
dibuat sian fraksi darah? Sadia godang do ubat na
laho hupangke jala songon dia mamangke i?
ˇ Molo ndang ganggu panggora ni rohangku
manjalo parubatan na mamangke fraksi darah,
aha do pangkorhonna tu pamatangku? Aha do
parubatan na asing na diparade?
Andorang so mangulahon aha na tapillit, paboa
ma holso ni rohamuna tu Jahowa. LehononNa
do bisuk na dihaporluhon tu angka halak na
tongtong ”mangido” mardongan haporseaon.
—Jakobus 1:5, 6.
218 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

Sahalak Kristen ingkon mamillit sandiri prosedur na so-


ngon dia pangkeonna tingki operasi. Suang songon i ma,
ingkon dirina sandiri do na manontuhon tingki adong paru-
batan na mambahen ibana porlu mangalehon deba mudarna,
laho dimodifikasi jala dipamasuk muse tu pamatangna.

Boi do Hamu So sian Masturbasi

Masturbasi, i ma hasomalan na manegai partondion jala


na mambahen sasahalak holan mamingkirhon giotgiot ni da-
gingna dohot angka na rorang.1 Halak na mangulahon
masturbasi, olo do sai marpingkiran na rorang molo ma-
ngida sasahalak. Manang dibahen ibana sada alat holan laho
papuashon giotgiot ni daging, na so diulahon dua halak.
Holan parsatongkinan do sonang ni roha na dapot sian i. Sa-
sintongna, on ndang na laho pamatehon giotgiot ni daging
na sala, alai gabe lam marsigorgor do di pingkiranna ’parmai-
nanon, hahodaron dohot hisaphisap ni daging na so tarrajai’.
—Kolosse 3:5.
Didok apostel Paulus, ”Hamu angka haholongan . . . ta-
paias ma dirinta sian nasa na tau pahodarhon daging dohot
tondi laho patulushon habadiaon mardongan biar mida De-
bata!” (2 Korint 7:1) Molo maol hita mangihuthon poda on,
unang marmetmet ni roha. Sai ”marpamuati” do Jahowa jala
rade mangurupi. (Psalmen 86:5; Lukas 11:9-13) Molo nunga
marsitutu pasohon i alai sai manguhumi dope panggora ni ro-
hamuna, on patuduhon na olo do hamu muba. Nang pe olo
ro muse tu roha dohot tu pingkiran laho mangulahon i. Ingot
ma, ”Umbalga do Debata sian rohanta jala diboto saluhut-
na.” (1 Johannes 3:20) Ndang holan dosanta na diida Debata,
alai diida do naung marsitutu hita mambahen hamubaon. Ala
tangkas do ditanda Debata hita, rade do Ibana manangihon
1 Masturbasi, i ma mangososososhon alat kelamin, asa boi mangkila-
la orgasme (puncak kenikmatan seksual).
Lampiran 219

tangiang jala mangalehon asi ni roha tu hita. Unang ma mar-


naloja mangido pangurupion marhite tangiang, songon
dakdanak na mangido pangurupion tu bapana. Lehonon ni
Jahowa do panggora ni roha na ias. (Psalmen 51:3-14, 19;
Jesaya 1:18) Ulahon ma ulaon na hombar tu tangiangmuna,
songon marsitutu pasidingkon sijahaon manang sitontonon
na marisi pornografi.1
Molo maol do dipasiding hamu giotgiot ni daging taringot
masturbasi, unang maila paboahon tu natuatua na sahapor-
seaon dohot tu dongan na toras di partondion.2—Poda 1:8, 9;
1 Tessalonik 5:14; Titus 2:3-5.
1 Tingki mamangke komputer, pigapiga keluarga mambahen kompu-
ter di inganan na boi diida na asing. Adong do na manuhor program na
mangambati angka situs na rorang masuk tu komputer. Alai taingot ma,
ndang adong program na boi dihaporseai.
2 Hatorangan taringot mangatasi masturbasi, ida ma artikel ”Kaum
Muda Bertanya . . . Bagaimana Aku Dapat Menaklukkan Kebiasaan
Ini?” di Sedarlah! November 2006 dohot buku Pertanyaan Kaum Muda
—Jawaban yang Praktis, Jilid 1 halaman 178-182.

Na Didok Bibel taringot


Parsirangan dohot Padaodao

Lomo do roha ni Jahowa molo halak na marhasohotan


tongtong marsihohot tu padan ni parsaripeonna. Tingki di-
pasupasu Debata pardongansaripeon ni baoa dohot borua na
parjolo, didok Jahowa do, ”Tadingkonon ni baoa do amana
dohot inana mandongani jolmana, jadi sada sibuk nasida.” Di
pudian ni ari, diulahi Jesus do muse hata on, dung i didok,
”Naung pinadomu ni Debata, ndang jadi sirangon ni jolma.”
(1 Musa 2:24; Mateus 19:3-6) Alani i, di adopan ni Jahowa do-
hot Jesus, ingkon hot do pardongansaripeon ro di salelengna
asing ni disirang hamatean. (1 Korint 7:39) Ala badia do di
adopan ni Debata pardongansaripeon, ndang boi leas roha tu
parsirangan. Gariada, dihagigihon Jahowa do parsirangan na
so hombar tu Bibel.—Maleaki 2:15, 16.
220 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

Aha do na diajarhon Bibel taringot parsirangan? Dihaso-


gohon Jahowa do ulaon mangalangkup dohot parmainanon.
(1 Musa 39:9; 2 Samuel 11:26, 27; Psalmen 51:6) Ala diha-
gigihon Jahowa do parmainanon, diloas Ibana ma sasahalak
marsirang alani on. (Laho mamboto angka aha do ulaon na
parsidohot tu parmainanon, ida ma Pasal 9, paragraf 7.) Dile-
hon Jahowa do hak tu dongan saripe na so marsala, laho
mamillit marsirang manang ndang dohot dongan saripena.
(Mateus 19:9) Jala, ndang muruk Jahowa molo dongan saripe
na so marsala mamillit ingkon marsirang. Nang pe songon i,
ndang boi huria manjujui manang ise laho marsirang. Ra,
adong do pigapiga na so marsala tongtong olo rap dohot do-
ngan saripena na mangulahon dosa i, tarlumobi molo diida
adong panolsolion jala marsitutu laho muba. Alai, ingkon ha-
lak na so marsala i sandiri do na mamillit naeng marsirang
manang ndang, ingkon rade do ibana mangadopi pangkor-
hon ni on.—Galatia 6:5.
Tingki mangadopi situasi na borat, halak Kristen boi
do mamillit padaodao manang ndang dohot dongan sari-
pena, nang pe ndang mangulahon parmainanon. Alai, didok
Bibel do taringot halak na padaodao asa ”unang marha-
mulian be, tagonan ma domu muse” dohot dongan saripena.
(1 Korint 7:11) Ndang boi sahalak Kristen na padaodao mar-
sangkap laho marhasohotan tu halak na asing. (Mateus 5:32)
Taparrohahon ma pigapiga situasi na borat na boi mambahen
sasahalak padaodao.
Ndang disarihon keluargana. Ra, boi do pogos hian parngo-
luon di keluarga ala ndang olo tungganedoli paradehon na
ringkot di keluarga. Bibel mandok, ”Alai na so sumarihon do-
nganna . . . sabagas, naung mansoadahon haporseaon do i;
jumahat do i sian halak na so porsea.” (1 Timoteus 5:8) Molo
ndang adong hamubaon ni tungganedoli i, boi do tungga-
neboru mamillit laho padaodao sian tungganedolina asa boi
digohi ibana na ringkot tu dirina dohot tu ianakhonna. Ring-
kot do angka sintua manat mamingkirhon alualu ni halak
Kristen taringot dongan saripena na so olo manarihon keluar-
Lampiran 221

gana. Molo sasahalak ndang manarihon keluargana, boi do


ibana dipabali sian huria.
Jotjot mamungkuli dongan saripena. Ra, boi do marsa-
hit manang mate sasahalak molo jotjot ibana dipungkuli
dongan saripena. Molo sahalak Kristen do halak na jot-
jot mamungkuli dongan saripena i, porlu do patangkason
ni angka sintua. Sasahalak na mura tarrimas jala somal ma-
mungkuli dongan saripena, boi do dipabali sian huria.
—Galatia 5:19-21.
Diorai mangulahon sude ulaon partondion. Ra, olo do
sasahalak marsitutu mangorai dongan saripena asa unang
mangulahon ulaon partondion. Jala, dipaksa ibana laho ma-
ngulahon ulaon na so dihalomohon Debata. Alani i,
marbisuk ma dongan saripe na diorai mangulahon ulaon
partondion mamingkorhon, tutu do holan na padaodao da-
lan laho patuduhon na oloan ibana di Debata asa di jolma?
—Ulaon ni Apostel 5:29.
Di sude situasi na taparsiajari nangkin, ndang adong na boi
mamaksa halak na so marsala ingkon manirangkon manang
ingkon rap dohot dongan saripena. Nang pe angka dongan
na toras di partondion dohot angka sintua boi mangalehon
poda na hombar sian Bibel, alai ingot ma ndang diboto nasida
sude na masa di parsaripeon ni sasahalak. Holan Jahowa do
na mangida saluhut na masa. Ndang parohon sangap tu De-
bata manang pardongansaripeon, molo sahalak tungganedoli
manang tungganeboru manggandai barita taringot dongan
saripena, holan asa boi marsirang. Ndang boi tabunihonon
ni sasahalak sian adopan ni Jahowa aha na mambahen nasida
ingkon padaodao. Tutu ma, ”tung saluhut do tedek, so adong
na hungkup diida matana. Tu Ibana do hita mardabudabu”!
(Heber 4:13) Alai, olo do sahalak Kristen padaodao ala adong
situasi na mansai borat naung leleng masa. Ise pe ndang boi
manguhumi sasahalak na mangulahon on. Didok do di Bibel,
”Hita sasude pajongjongonna sogot tu adopan ni habangsa ni
Debata.”—Rom 14:10-12.
222 Tongtong ma di Bagasan Holong ni Roha ni Debata

Mangadopi Parsoalan alani Bisnis

Songon na disurat di 1 Korint 6:1-8, apostel Paulus ma-


ngulas parsoalan taringot uhum na masa di angka dongan
sahaporseaon. Marsak do ibana ala adong halak Kristen
di Korint, na barani laho ”mangaluhon parkarona i tu ha-
kim sipelebegu”. (Ayat 1, Bibel siganup ari) Dilehon si
Paulus do hatorangan boasa sahalak Kristen ndang porlu
mangaluhon parsoalanna tu pengadilan alai, denggan
ma nasida paboahon i tu angka sintua di huria. Taparroha-
hon ma pigapiga poda na dilehon taringot on jala taulas
ma songon dia prinsip on ndang dipangke di pigapiga
situasi.
Molo adong parsoalan alani marbisnis dohot dongan
sahaporseaon, parjolo sahali ingkon marsitutu do hita ma-
ngulahon lomo ni roha ni Jahowa, ndang lomo ni rohanta
sandiri. (Poda 14:12) Songon na didok Jesus, denggan ma
unang dipalelengleleng parsoalan i. (Mateus 5:23-26) Alai,
adong do halak Kristen na parbada, na lomo rohana
mamboan parsoalan i tu pengadilan. Si Paulus man-
dok, ”Sandok hataluanmuna hian do i, anggo marparkaro
hamu sama hamu.” Boasa? Ala ulaon sisongon on ndang
parohon sangap tu goar ni Debata dohot huria. Porlu ma
taingot sungkunsungkun ni si Paulus na mandok, ”Boasa
so tagonan ditaon hamu na so uhum?”—Ayat 7.
Adong do angka sintua diparade Jahowa di huria laho
mangurupi hita mangadopi parsoalan. Nasida, i ma ang-
ka baoa na marbisuk, na marpangantusion taringot Hata
ni Debata. Jala, didok si Paulus, boi do nasida ”ma-
nguhum dongan sama dongan” taringot tu ”ugasan tano
on [parkaro na somal]”. (Ayat 3-5) Dipaboa Jesus do muse,
molo masa parsoalan na balga songon fitnah dohot ma-
ngotootoi, boi do diadopi marhite tolu cara: na parjolo,
dua halak na mangadopi parsoalan i porlu denggan mang-
katai. Na paduahon, molo ndang mardenggan dope, boi
Lampiran 223

ma mangkatai di adopan ni sada manang dua halak na


boi mangkatindangkon. Na patoluhon, molo ndang sae
dope, boi ma dipaboa parsoalan i tu angka sintua.—Mateus
18:15-17.
Taboto do, ndang sude sintua di huria sahalak pengacara
manang parbisnis na boi mangalehon poda taringot uhum
manang bisnis. Ndang ditontuhon nasida angka aturan
laho mangadopi parsoalan alani bisnis na masa tu dongan
sahaporseaon. Alai, marsitutu do nasida mangurupi sude
asa mangulahon prinsip na sian Bibel jala mangulahon i
dohot dame ni roha. Molo borat do parsoalan i, boi do pa-
ngidoon ni nasida tudutudu sian sintua kaliling manang
kantor cabang. Alai, adong do situasi na so porlu mangi-
huthon prinsip na dipaboa si Paulus. Aha ma i?
Sipata, holan formalitas do sasahalak laho tu pengadilan
manang asa boi mandapot angka hakna, na so mangha-
ringkothon tu diri sandiri. Umpamana, laho mangurus
surat sirang, hak asuh tu ianakhon, laho manontuhon tun-
jangan perceraian, mandapot ganti rugi asuransi, surat asa
boi maminjam molo tumpur dohot papatehon surat wa-
siat. Asing ni i, sahalak donganta porlu mambahen surat
tuntutan balasan asa boi mangalinggomi diri sian parkaro
hukum.1
Ndang maralo tu na didok si Paulus molo sasahalak laho
tu pengadilan, asal ma unang na laho marbada.2 Nang pe
songon i, ringkot do sahalak Kristen pasangaphon goar ni
Jahowa dohot mambahen dame di huria. Ala ditanda do
angka siihuthon Jesus sian holong ni nasida jala ”holong
ni roha i . . . ndang mangalului laba tu dirina sandiri.”
—1 Korint 13:4, 5, Bibel siganup ari; Johannes 13:34, 35.
1 Olo do sahalak Kristen mangulahon hajahaton tu dongan sahapor-
seaonna. Songon mamerkosa, martumbuk, mambunu jala manangko.
Alani i, ndang sala molo sahalak Kristen mangaluhon parsoalan i tu po-
lisi, nang pe gabe marpengadilan.
2 Laho mandapot gumodang hatorangan, ida ma Menara Pengawal,
15 Maret 1997, halaman 17-22 dohot 15 Oktober 1991, halaman 25-28.
Laho mandapot godang hatorangan, ida www.jw.org/bbc
manang hubungi Sitindangi Ni Jahowa.

Anda mungkin juga menyukai