3.1 Mengidentifikasi, Disajikan ilustrasi L2 11 Gatekna ketrangan unsur kebahasaan cerkak ing ngisor iki! B,D 2
Memahami dan unsur kebahasaan Ukara langsung yaiku ukara sing jejere sing ngomong, utawa
menganalisis struktur teks cerkak, wong kapisan/utama purusa sing ngomong. Ukara ora langsung
teks, unsur peserta didik dapat yaiku ukara sing ngomong/nyritakake wong katelu.
kebahasaan, dan pesan menentukan unsur
I. "De, sajake kok lagi ana masalah. Coba crita nyang ibu
moral cerita fiksi kebahasaan cerkak
sapa ngerti Ibu bisa mbantu? " ngendikane ibune.
(wayang/cerkak/folklor yang dimaksud
II. Kandhane ibune, yen Dea ana masalah diutus crita
/ topèng ḍhâlâng) dengan benar
nyang ibune sapa ngerti ibune bisa mbantu.
secara lisan dan tulis.
III. "Ngeten lo Bu, kula ngraos yen sampun mboten kiyat
dados ketua kelas", ature Dea.
IV. Kandhane Dea, dheweke ngrasa wis ora kuwat dadi
ketua kelas.
Tuladha ing dhuwur kang kalebu tuladha Ukara ora langsung
ana ing tuladha….
A. I
B. II
C. III
D. IV
13.2 Memahami Disajikan ilustrasi L2 12 Wacanen cerita ngisor iki kanti permati! D 1
s1truktur teks, dan cerita kebahasaan "Pak, njenengan ki mbok ya nyebut. Mungsuh Mas Hadi kuwi
unsur kebahasaan ragam bahasa, kaya timun mungsuh duren! Meh sewulan kepungkur, Ali
dalam teks sesuai peserta didik dapat manek-manekake ngudhari apa kang bruwet ing sirahe
ragam Bahasa dan menentukan arti menyang bapake.
gaya berbahasa ragam bahasa Kelincipen. Meh wae ukara iku mlumpat saka lambene Ali.
(Bahasa rinengga) dalam cerita yang Ning nyawang raine bapake sing semangat makantar-kantar, Ali
dimaksud dengan ora mentala. Mantan lurah sing dikojahake bapake mau pancen
benar wong sugih mblegedhu, sawahe pirang-pirang hektar, sapine
kang diparon-paronke mblasah neng ngendi-endi. Malah
mantan lurah kidul kali kuwi duwe anak-duwe mantu pegawe
bank. Nyendhal dhuwit satus rong atus yuta paribasane suwe
mijet wohing ranti. Sinambi watuk-dhehem sethithik akeh caire.
Sumber; Sulistiani Sri, Kirtya Basa, Dinas Pendidikan Provinsi Jawa
Timur, 2015
Paribasan “kaya timun mungsuh duren”, tegese….
A. Sopo duweni pangkat, nanging seneng beda-bedakna rakyate
B. Sopo wae sing pinter, nanging sombong sifate
C. Sifate seneng bedak-bedakna ndelok akase
D. Wong cilik mungsuh wong sing duwe panguwasa.
3.3 Memahami kaidah Disajikan ilustrasi L1 13 Wacanen teks wawancara ngisor iki kanti permati! B 1
dalam kegiatan wawancara, Bocah-bocah : Assalamualaikum . . .
wawancara, dialog dan peserta didik dapat Bu Ninik : Wa’alaikum salam, mangga-mangga pinarak!
diskusi sesuai dengan menunjukkan Hayo..., oleh tugas apa saka sekolahan?
tata krama unsur wawancara Bocah-bocah : Punika lo Bu, kanca-kanca kepengin nyuwun
yang dimaksud informasi bab kripik pisang prodhuk panjenengan.
dengan benar Sista : Rumah prodhuksi punika dipunparingi nami punapa Bu?
Bu Ninik : Dakjenengi "Lestari" mbak, ben usaha iki bisa lestari
terus.
Sista : Sampun dangu ta Bu, panjenengan mbikak usaha
punika?
Bu Ninik : Ya wis suwe banget, wong wiwit aku isih cilik kok.
Sista : Yuswa panjenengan sapunika pinten bu?
Bu Ninik : 67 taun.
Sista : Kejawi kripik pisang kripik ingkang dipun prodhuksi
punika kripik punapa kemawon?
Bu Ninik : Kripik pohung, pisang, sukun, tela wungu, lan bothe.
Sumber; Sulistiani Sri, Kirtya Basa, Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Timur,
2015
Teks wawancara ing dhuwur wong kang ditakoni yaiku Bu
Nanik . Bu Nanik miturut jenenge dadi….
A. reporter
B. narasumber
C. jurnalis
D. wawancara
Disajikan ilustrasi L2 14 Gatekna tuladha ing ngisor iki! B 1
contoh unsur I. Jamu iki diprodhuksi wiwit taun 2023
kebahasaan dalam II. Aku nampa pesenan sawayah-wayah
wawancara, III. Barang dagangan dakkirim seminggu pisan
peserta didik dapat IV. Kripik rasa original sing paling disenengi konsumen.
menentukan Unsur penulisan teks wawancara anakalane nganggo ukara
contoh yang tanduk lan ukara tanggap. Ukara ing dhuwur, sing kalebu
sesuai dengan ukara tanduk ana ing tuladha….
unsur kebahasaan A. I
dalam wawancara B. II
yang dimaksud C. III
dengan benar D. IV
3.4 Memahami Disajikan ilustrasi L1 15 Gatekna gambar Iklan ing ngisor iki! A 1
struktur teks, dan unsur contoh iklan,
kebahasaan dalam peserta didik dapat
menulis berbagai jenis mengidentifikasi
surat, iklan dan reklam contoh iklan yang
sesuai konteks dimaksud dengan
benar
Sumber: https://online.fliphtml5.com/sjlnv/dfrg/#p=3
Iklan iku ana kalane niturut tujuane lan fungsine. Gambar
dhuwur iku, miturut tujuane kalebu maceme iklan….
A. komersial
B. layanan masyarakat
C. informatif
D. persuatif
3.5 Memahami Disajikan ilustrasi L1 16 Gatekna isi layang ngisor iki! D 1
struktur teks, dan unsur contoh layang,
kebahasaan dalam peserta didik dapat
menulis berbagai jenis mengidentifikasi
surat dan iklan sesuai jenis layang
konteks dengan benar
Sumber:https://www.scribd.com/document/425553588/macem-layang-
docx
Macem-maceme layang nduweni kaidah dewe-dewe. Gambar
nang nduwur iku, kalebu layang….
A. iber-Iber
B. ulem
C. kitir
D. paturan
3.5 Memahami Disajikan ilustrasi L1 17 Gatekna isi layang ngisor iki! A 1
struktur teks, dan unsur contoh layang,
kebahasaan dalam peserta didik dapat
menulis berbagai jenis mengidentifikasi
surat dan iklan sesuai contoh layang
konteks dengan benar
Sumber: https://brainly.co.id/tugas/21597096
Layang ing inggil niku, tegese nuduhaken layang….
A. iber-Iber
B. ulem
C. kitir
D. paturan
Memahami struktur Disajikan ilustrasi L2 18 Gatekna isi layang Iber-iber ngisor iki! B 1
teks, dan unsur contoh layang, I. Adangiyah- Papan titilamangsa- Bebuka- Peprenah- Tapak
kebahasaan dalam peserta didik dapat Asma- Surasa Basa- Wasana Basa- Asma Terang
menulis berbagai jenis mengurutkan II. Adangiyah- Papan titilamangsa- Bebuka- Surasa Basa-
surat dan iklan sesuai struktur teks Wasana Basa- Peprenah- Tapak Asma- Asma Terang
konteks layang yang III. Papan lan titilamangsa- Bebuka- Surasa Basa- Wasana
dimaksud dengan Basa- Peprenah- Tapak Asma-Asma Terang
benar IV. Adangiyah- Papan lan titilamangsa- Bebuka- Surasa-
Wasana Basa- Tapak Asma- Asma Terang
Layang iber-iber (surat pribadi) ing dhuwur iku miturut
perangane ana walu. Urutane perangane layang iber-iber sing
bener ana ing….
A. I
B. II
C. III
D. IV
3.3 Memahami Disajikan contoh L3 23 Wacanen teks pidato ing ngisor iki! D 1
struktur teks, dan unsur struktur teks Assalamualaikum warahmatullahi wabarakatuh
kebahasaan dari teks Pidato, peserta Bapak kepala madrasah ingkang kinurmatan
pidato dan teks pewara didik dapat Bapak saha ibu guru ingkang satuhu luhuring budi
menganalisis Para kanca kang kula tresnani
struktur teks Bapak ibu serta kaca-kanca ingkang kinurmatan. Wonten ing
pidato yang mriki kula badhe matur irah-irahan bahaya dipunagem narkoba
dimaksud dengan serta obat-obatan ingkang dipun larang. Kito sedoyo sampun
benar keterangan barito ing pawartos tivi sok sinten ingkang
ginakaken narkoba bagi dingin bahayanipun narkoba kolo wau.
Sawipun badhe ngrisak badan, kasehatan lan pikiran boten
saged dicekek lan sanes-sanesipun gangguan liane.
Tiyang ingkang nggadahi karemenan ngisap narkoba menawi
dipun tingali saking kesehatan banget meruhi aken dumateng
badan kita sedaya. Amargi tiyang ingkang nggadahi karemenan
ngisap narkoba menika gampil kenging penyakit.
Awit meniko kulo ngajak dumateng para warga masyarakat
supados ojo pisan-pisan nggunakake narkoba lan obat-obatan
terlarang meningkat. Monggo kita sedaya gunakaken wekdal
sae kagem hal-hal ingkang positif inggih punika maca buku,
olah raga sepak bola lan sak panunggalane.
Bapak lan ibu kanca-kanca ingkang kinurmatan kanti
pangertosan ingkang sampun kulo aturaken menika Kulo ngajak
monggo kito tansah njaga badan kito ampun ngantos
ngginakaken barang ingkang dipun larang agama lan
pemerintah. Mugo-mugo kito sedoyo dados umat ipun ingkang
becik.
Wassalamu’alaikum warahmatullahi wabarakatuh
Sumber:https://kabar24.bisnis.com/read/20230913/79/1694659/7-contoh-
teks-pidato-bahasa-jawa-singkat-dari-berbagai-tema
Tuladha pangarep-arep saking teks pidhato ing dhuwur
yaiku….
A. awit meniko kulo ngajak dumateng para warga masyarakat
supados ojo pisan-pisan nggunakake narkoba lan obat-
obatan terlarang meningkat.
B. tiyang ingkang nggadahi karemenan ngisap narkoba
menawi dipun tingali saking kesehatan banget meruhi aken
dumateng badan kita sedaya.
C. kito sedoyo sampun keterangan barito ing pawartos tivi sok
sinten ingkang ginakaken narkoba bagi dingin bahayanipun
narkoba kolo wau.
D. monggo kito tansah njaga badan kito ampun ngantos
ngginakaken barang ingkang dipun larang agama lan
pemerintah. Mugo-mugo kito sedoyo dados umat ipun
ingkang becik.
Disajikan contoh L2 24 Wacanen katrangan ing ngisor iki! A 1
struktur teks 1) Asung pakurmatan marang para tamu.
Pranatacara, 2) Muji syukur marang ngarsaning Gusti Kang Murben
peserta didik dapat Dumadi.
menggolongkan 3) Ngaturake gatining ayahan.
struktur teks 4) Ngaturake reroncening adicara.
pranatacara yang 5) Tata laksitaning adicara kawaca saka pambuka nganti tekan
dimaksud dengan panutup, banjur para tamu kasuwun lenggah kanthi sekeca,
benar anganti adicara sabanjure.
Ukara ing dhuwur iku pethikan saka pranatacara kang kagolong
ana ing perangan….
A. purwaka
B. isi
C. wasana
D. panutup
Disajikan contoh L2 25 Wacanen petikan teks pidato ing ngisor iki! D 1
struktur teks “Kula kinten cekap semanten atur kula, mugi-mugi punapa
Pranatacara, ingkang kula aturaken punika samangke saged mumpangati
peserta didik dapat dhumateng kita sedaya, amin. Wusana bokbilih wonten
menentukan lepatipun
struktur teks anggen kula matur, kula nyuwun samodra pangaksami..”.
Pranatacara yang Sumber; Sulistiani Sri, Kirtya Basa, Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Timur,
dimaksud dengan 2015
benar Ukara ing dhuwur iku pethikan saka pidhato kang kagolong ana
ing perangan….
A. salam pambuka
B. purwaka
C. pengarep-ngarep
D. panutup
3.2.1 Memahami Disajikan ilustrasi L2 1 Gatekna unsur basa teks profil tokoh ing ngisor iki! B,B,B 3
struktur teks, dan unsur paragraf, peserta ”Raden Ajeng Kartini miyos tanggal 21 April 1879 ing Jepara,
kebahasaan dari teks didik dapat Jawa Tengah. Panjenengane isih klebu golongan kaum priyayi
lisan dan tulis untuk mengidentifikasi utawa kaum bangsawan, jalaran Raden Ajeng Kartini putra
menceritakan struktur teks profil bupati Jepara kang asma Raden Mas Adipati Ario Sosroningrat
pengalaman peribadi, tokoh yang lan ibune asma M.A Ngasirah.”
profil tokoh, kegiatan, dimaksud dengan Sumber; Sulistiani Sri, Kirtya Basa, Dinas Pendidikan Provinsi Jawa
atau pariwisata. benar Timur, 2015.
Unsur basa teks profil tokoh ing dhuwur kabedaake antarane
tembung-tembung yaiku tembung (tanggal, kaum, putra, isih,
asma, klebu, golongan, bangsawan, kaparingan). Manut
wujude tembung kaperang dadi loro, yaiku tembung lingga lan
tembung andhahan
No Pernyataan Benar Salah
3.6 Memahami Disajikan tembang L1 2 Semaken tembang macapat ing ngisor iki! S,B,B 3
struktur teks, unsur Macapat. peserta Dandhanggula
kebahasaan, dan pesan didik dapat Ilmu sing iso digowo mati.
moral tembang mengidentifikasi Mung ilmu manfaat lan jariyah.
macapat secara lisan kaidah unsur Dieling titi wancine.
dan tulis tembang Macapat Wancinane uripmu.
yang dimaksud Merga urip ning dunya iki.
dengan benar Namung urip sadela.
Bebarengan ngilmu.
Ilmu sing marang agama.
Kunci kaselamatane dunya iki.
Ing dunya lan akhirat.
Sumber: https://www.sonora.id/read/423650454/15-contoh-tembang-
dhandhanggula-dilengkapi-dengan-artinya Artikel ini telah tayang di
https://www.sonora.id dengan judul "15 Contoh Tembang Dhandhanggula
Dilengkapi dengan Artinya".
Tembang macapat jinise ana 11. Saben jinis tembang macapat
duwe paugeran dhewe-dhewe.
No Pernyataan Benar Salah
3.3 Memahami kaidah Disajikan ilustrasi L2 3 Gatekna teks wawancara ing ngisor iki! B,S,B 3
dalam kegiatan kegiatan Tata : Kulanuwun, Bu.
wawancara, dialog dan wawancara, Bu Suci : Oh, nggih mangga pinarak. Ana perlu apa, Mbak?
diskusi sesuai dengan peserta didik dapat Tata : Punika kula kaliyan kanca kula kepengin mangertosi
tata krama menentukan unsur kadospundi caranipun ngolah bandeng lan kadospundi
kebahasaan teks caranipun panjenengan masaraken prodhuk olahan bandeng
wawancara yang punika.
dimaksud dengan Bu Suci : Oh, iya-iya
benar Lintang : Punapa naminipun prodhuk olahan bandeng ingkang
panjenengan prodhuksi punika, Bu?
Bu Suci : Akeh, Mbak. Prodhuk olahan bandeng ing kene,
kayata; bandeng presto, othak-othak bandeng, bandeng cabut
duri, abon bandeng, lan sapanunggalane.
Sumber:Sulistiani Sri, Kirtya Basa, Dinas Pendidikan Provinsi Jawa Timur,
2015.
3.3 Memahami Disajikan contoh L1 4 Gatekna gambar ing ngisor iki! S,B,B 3
struktur teks, dan unsur struktur teks
kebahasaan dari teks Pidato, peserta
pidato dan teks pewara didik dapat
mengidentifikasi
macam-macam
pidato yang
dimaksud dengan Sumber: https://jogja.tribunnews.com/2023/06/19/contoh-naskah-pidato-
benar sambutan-dalam-bahasa-jawa-bila-anda-menjadi-tuan-rumah-sebuah-acara
Gambar ing dhuwur iku contoh ilustrasine pidhato uga diarani
medharsabda. medhar tegese ngandharake, sabda tegese
omongan. Pidhato miturut tujuane kaperang dadi telu:
1) Menehi hiburan
2) Menehi Kawruh
3) Pangajak-ajak
No Pernyataan Benar Salah
Menehi hiburan pidhato jinis iki
katindakake nalika ing acara
1
pahargyan, acara hiburan, kang
tujuane iku gawe lelayu,
3.3 Memahami Disajikan contoh L1 5 Gatekna katrangan ing ngisor iki! S,B,B 3
struktur teks, dan unsur struktur teks Ana ing adicara-adicara, pranatacara tansah nggunakake basa
kebahasaan dari teks pranatacara, kang endah, ora kaya basa padinan kang kita gunakake. Bakune
pidato dan teks pewara peserta didik dapat wedharaning pangandikan kudu urut runtut, cetha pilah-pilahe.
mengidentifikasi Babaring pangandikan, kaperang dadi telung (3) perkara yaiku:
pengertian 1) Purwaka
struktur teks 2) Isi kang wigati
pranatacara 3) Wasana
dengan benar
No Pernyataan Benar Salah
3.4 Memahami Disajikan ilustrasi L1 6 Gatekna gambar peta konsep ing ngisor iki! B,B,S 3
struktur teks, unsur peta konsep,
kebahasaan, dan pesan peserta didik dapat
moral dari teks drama mengeidentifikasi
modern. pengertian
struktur teks
drama dengan
benar
Sumber: https://brainly.co.id/tugas/27489355
Gambar ing dhuwur iku jelasake struktur teks drama modern
kacacah dadi telu lan dialog kacacah dadi telu perangan. Unsur
basane teks drama sing diandharake dideleng saka jenis rakitane
teks, yaiku
1) Teks dhialog
2) Teks gancaran.
3.5 Memahami Disajikan ilustrasi L2 8 Gatekna gambar peta konsep ing ngisor iki! S,B,B 3
struktur teks, kaidah struktur teks
dan unsur kebahasaan laporan kegiatan,
dalam memulis laporan peserta didik dapat
kegiatan menentukan
pengertian dari
pernyataan yang
dimaksud dengan
benar Sumber:https://www.sasanawidyaguru.com/2020/06/materi-bahasa-jawa-
kelas-9-teks-laporan_9.html
Manut ing gambar dhuwur. Struktur teks laporan kegiatan iku
kedadean saka:
4) Pambuka
5) Isi
6) Panutup
3.5 Memahami Disajikan ilustrasi L2 9 Unsur basa teks laporan kegiatan dumadi saka maneka warna S,B,B 3
struktur teks, kaidah unsur bahasa teks jinis ukara. Tuladhane, kayata ukara carita, ukara
dan unsur kebahasaan laporan kegiatan, sambawa,ukara tanduk, ukara tanggap, ukara lamba, lan
dalam memulis laporan peserta didik dapat ukaran camboran.
kegiatan menentukan
pernyataan yang No Pernyataan Benar Salah
dimaksud dengan
Ukara cerita yaiku ukara kang
benar 1
isine pitakonan marang wong liya
3.6 Menjelaskan Disajikan ilustrasi L1 10 Gatekna katrangan ing ngisor iki! S,S,B 3
kaidah penulisan penulisan Aksara swara iku arane aksara vokal sajrone panulisan aksara
aksara swara dalam aksara swara Jawa. Aksara swara nduweni titikan aksara swara iku sejatine
paragraf dalam paragraf, mung ana lima, yaiku : a, i, e, o, u.
peserta didik dapat
No Pernyataan Benar Salah
mengidentifkasi
kaidah penulisan Titikan panulisan aksara swara (A)
aksara swara 1 sing bener iku manggon ana tengah lan
dengan benar buri