PENGURUSAN RISIKO

&
SISTEM KAWALAN DALAMAN

MAKTAB KOPERASI MALAYSIA

ZON TENGAH

1
2
 3 kategori objektif
diwakili oleh lajur

5 komponen
kawalan dalaman
diwakili oleh baris Struktur dalam
entiti (Bahagian,
unit, subsidiari,
fungsi dan proses)
diwakili oleh sisi
kiub COSO.

Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway

Commission (COSO): Internal Control- Intergrated Framework
Risiko = Halangan kepada Pengurusan Risiko Pengurusan Risiko Enterprise
pencapaian objektif adalah satu proses (ERM) = pengurusan risiko secara
yang sistematik untuk keseluruhan di dalam organisasi
Kesan yang tidak menentu
mengurus risiko. Pengurusan Risiko Enterprise
terhadap objektif koperasi.
(peristiwa yang menghalang
adalah sebuah proses, yang
organisasi daripada mencapai Risiko: dijalankan oleh ALK dan
objektif) - diketahui Pengurusan.
-dijangka dan
- yang boleh dijangka Ia digunakan dalam membentuk
“The effect of uncertainty on strategi koperasi.
objectives which includes Pengurusan Risiko
events or in other word dilakukan melalui Ia bertujuan:
events that prevent proses pengurusan
organisations from risiko menggunakan 1) mengenalpasti risiko yang boleh
achieving objectives”. alat dan teknik yang mempengaruhi koperasi, dan
bersesuaian. menguruskan risiko yang
(ISO 31000 Definisi Risiko)
bersesuaian dengan selera risiko.
Tujuan:
1)mengurangkan 2) memberikan jaminan yang wajar
pendedahan risiko bahawa objektif koperasi boleh
2)memaksimumkan dicapai.
peluang.
PROSES PENGURUSAN RISIKO
 MENGENALPASTI RISIKO

Penilaian risiko bermula dengan visi & misi yang

jelas, objektif dan strategi dan prestasi organisasi

Risiko strategi/ sebenar yang memberi kesan

kepada koperasi adalah mudah dikenal pasti dan
boleh diuruskan
MENGENALPASTI RISIKO
DAFTAR RISIKO
 Kekerapan Ketenatan
Jenis Kerugian Kerugian Teknik
Risiko (Probability) (Impact)

1 Rendah Rendah Mengekalkan

risiko
2 Tinggi Rendah Mengawal risiko

3 Rendah Tinggi Memindahkan

risiko
4 Tinggi Tinggi Mengelakkan
risiko
Sumber : Redja, G.E (1998) Principles of Risk Management and Insuranse 6 th Edition , New York :
Addison=Wesley , p.50 16
 PENILAIAN RISIKO
Plot melalui ‘heat map’
1 2 3 4 5
Impak
Tidak Kecil Ketara Besar Sangat
Kebarangkalian
Ketara Besar
5 Hampir Pasti (5) (10) (15) (20) (25)

4 Kemungkinan Tinggi (4) (8) (12) (16) (20)

3 Berpeluang Utk (3) (6) (9) (12) (15)

Berlaku
2 Kemungkinan Rendah (2) (4) (6) (8) (10)

1 Tiada Kemungkinan (1) (2) (3) (4) (5)

Jumlah scoring = 39
 TEKNIK PENGENDALIAN RISIKO

“Rule of thumb” : Risiko Tidak Mungkin Dapat Dihapuskan

 Risiko mana yang harus diberi keutamaan untuk dikendali dan
diurus?

 Perhatian kepada isu ketersediaan sumber, kemampuan dan kos.

 Cara-cara mengendali risiko:

1. Mengekalkan Risiko (Retain the Risk)

 apabila tiada pilihan lain yang lebih sesuai
 risiko jenis ini perlu dipantau.

 bersedia untuk menampung kos yang timbul dari risiko ini.

2. Mengawal Risiko (Control the Risk)

 mengurangkan kebarangkalian kejadian atau kesan dari risiko
 gunakan konsep penggantian (substitution), laksana kawalan
pentadbiran atau beri bekalan peralatan keselamatan, latihan

19
3. Memindahkan Risiko (Transfer the Risk)
 memindahkan kesemua atau sebahagian daripada risiko

kepada pihak lain yang dapat mengurus risiko dengan lebih

baik (insurans, sub-kontrak kepada profesional)

4. Mengelak Risiko (Avoid the Risk)

 tidak meneruskan projek, guna cara lain bagi mencapai

matlamat

20
 Sebelum Kawalan Selepas Kawalan
Keterangan Tindakan Kawalan
Kebarang Kebarang
Kesan Tahap Kesan Tahap
kalian kalian

Pindaan Undang-Undang
Kecil berkaitan penerimaan
menjadi anggota
Memastikan korum MAT
2 3 6 2 2 4
melebihi 2/3 (Kurang)

Menyediakan 'backup' sebagai

Kegagalan server berfungsi 3 4 12 3 2 6
sandaran (Pindah)

Penipuan data keanggotaan 3 5 15 Job rotation (Elak) 2 5 10

Semakan gaji atau pemberian

Peningkatan kadar pekerja
4 3 12 elaun (elak)/Penyediaan SOP 3 2 6
koperasi berhenti
lengkap (Kurang)

Aliran tunai ketat dan tidak

Menurunkan kadar 'Margin
mampu mengeluarkan 3 5 15 2 4 8
Financing' kepada 60% (Terima)
pembiayaan

Ketidakstabilan harga CPO 5 3 15 Melaksanakan 'Hedging' (Pindah) 5 1 5

21
 PENILAIAN RISIKO
Plot melalui ‘heat map’
1 2 3 4 5
Impak
Tidak Kecil Ketara Besar Sangat
Kebarangkalian
Ketara Besar
5 Hampir Pasti (5) (10) (15) (20) (25)

4 Kemungkinan Tinggi (4) (8) (12) (16) (20)

3 Berpeluang Utk (3) (6) (9) (12) (15)

Berlaku
2 Kemungkinan Rendah (2) (4) (6) (8) (10)

1 Tiada Kemungkinan (1) (2) (3) (4) (5)

Jumlah scoring = 39
 MELAPOR RISIKO
• 1 daripada 6 risiko didaftarkan adalah kritikal
• 2 daripada 6 risiko didaftarkan adalah tinggi
• 2 daripada 6 risiko didaftarkan adalah sederhana
• 1 risiko didaftar adalah rendah
• Risk Scoring = 39

Risiko Bersih

75 - 36 =39
 Daftar risiko perlu dinilai semula
 Sistem Kawalan Dalaman perlu terus diperbaiki
 Pematuhan prosedur harus diketatkan
 Laporan kawalan risiko pelu disediakan
 Tukarkan amalan menjadi budaya
 LAMPIRAN

CONTOH-CONTOH
SISTEM KAWALAN
DALAMAN

32
 Ciri - Ciri Kawalan
 Dokumen dan rekod penerimaan disimpan dengan lengkap
dan terkawal
 Baki tunai disimpan sepenuhnya (intact), pada tahap dan
masa yang munasabah dan dibawah pengawasan pihak
bertanggung jawab
 Pemeriksaan baki tunai dengan rekod dibuat dari semasa
ke semasa melalui pemeriksaan mengejut
 Penukaran tunai dengan cek dan pendahuluan tunai tidak
dibenarkan
 Diwujudkan tunai runcit untuk menguruskan pembayaran
secara tunai

33
 Ciri-Ciri Kawalan
 Pembayaran mempunyai dokumen sokongan yang lengkap bagi
memastikan urusniaga dibuat dengan betul.
 Pembayaran hanya dibuat setelah disahkan oleh pihak-pihak yang
bertanggungjawab.
 Cek dikeluarkan mengikut prosedur dan had kuasa, selamat dan
dipertanggungjawabkan (cek tunai tidak harus digunakan).
 Cek rosak/ batal dikendalikan dengan betul.
 Cek yang belum dikeluarkan dijaga dengan selamat dan tidak di pra-
tandatangani.
 Pembayaran direkodkan dalam akaun dengan tepat dan betul dan dalam
tempoh yang ditentukan.

34
 Ciri-Ciri Kawalan
 Permohonan pinjaman disertakan dengan
semua dokumen sokongan yang berkaitan dan
lengkap.
 Permohonan pinjaman dan proses kelulusan
dikendalikan mengikut prosedur/syarat yang
sah dan diberi pertimbangan wajar.
- proses kelulusan & had kuasa
- kelayakan
- jaminan
- kaedah pembayaran
35
36