HASIL PEMBELAJARAN

 Hubungan Etnik bukan sahaja dipengaruhi unsur etnik

malah unsur-unsur sosial yang lain
 Mengetahui perspektif kesepaduan sosial
 Dapat menjelaskan konsep perpaduan dalam
kepelbagaian.
Kedinamikan Hubungan Etnik

 Dimensi etnik
 Dimensi kelas
 Dimensi status
 Dimensi agama
 Dimensi gender
 Dimensi bahasa
 Dimensi kedudukan sosioekonomi
 Ideologi politik
 Pengaruh wilayah
PENGENALAN

 Di Malaysia, sepanjang 62 tahun merdeka, yang di

highlight adalah konflik.
 Namun hubungan etnik yang positif sebenarnya lebih
banyak.
 Oleh itu, konsep kesepaduan sosial diutarakan untuk
menjelaskan fenomena yang berlaku di Malaysia.
 Konsep perpaduan Dalam
Kepelbagaian
1. Maksud ‘perpaduan dalam kepelbagaian’ (unity in diversity)
dari perspektif :
 Psikologi Sosial - rasa kesatuan’ yang merentas pemisahan
fizikal dan psikologikal. (perilaku&pemikiran)
 Antropologi-sosiologi - suatu rumusan yang menyimpulkan
dan mengartikulasikan bagaimana manusia mengurus dan
menyusun, dari segi abstrak dan nyata, perbezaan sosial
yang sedia ada dalam kalangan mereka.
 Ontologikal - perlunya mengurus dan menyusun perbezaan
ini adalah, pada umumnya, atas keinginan untuk
mewujudkan keadaan aman dan stabil dalam sesebuah
masyarakat yang rencam keanggotaan kelompok sosialnya
agar dapat meraih kesenangan dan mungkin juga
kemewahan material.
 Perpaduan:
 Proses yang menyatupadukan seluruh masyarakat
dan negara supaya setiap anggota masyarakat
dapat membentuk satu identiti dan nilai
bersama serta memiliki perasaan cinta dan
bangga kepada tanah air.
 Konsep Utopia - unity is uniformity atau
'perpaduan‘ ialah keSAMAan atau keSATUan
 satu bangsa, satu agama, satu bahasa, satu
negara, yang juga merupakan kata-kata slogan.
Unity is uniformity hanyalah suatu gambaran
tentang suatu masyarakat yang sempurna yang
tidak boleh menjadi kenyataan.
Konsep Kesepaduan Sosial

 Suatu fenomena sosial yang dipacu

oleh idaman mendalam terhadap
perpaduan yang seharusnya pula
mempengaruhi para anggota
masyarakat tersebut untuk
merungkai pelbagai ikhtiar dan
kegiatan yang dianggap sebagai
prasyarat mencapai perpaduan.
 Memahami konsep ‘kesepaduan sosial’
menerusi pemahaman konsep:
 takrifan harian (everyday define)
 takrifan autoriti (authority define)
 sekiranya timbul sebarang konflik,
anggotanya akan segera mencari jalan
penyelesaian melalui perundingan dalam
pelbagai cara dan bentuk
Takrifan Autoriti

 Paradigma kesepaduan sosial lebih memberi tumpuan kepada

takrifan terhadap interaksi seharian yang dibentuk oleh anggota
masyarakat itu sendiri berbanding dengan takrifan yang dibentuk
oleh autoriti
 Takrifan autoriti
 CONTOH: negara dengan sempadannya yang tidak boleh
diubah.
 CONTOH: takrifan Melayu oleh negara sebagaimana yang
termaktub dalam Artikel160
Takrifan Harian

 Takrifan masyarakat awam kemungkinannya lebih

anjal, cair, rencam, pelbagai dan terdapat tolak
ansur, akomodasi serta saling memahami dalam
kalangan mereka untuk memastikan kehidupan
seharian mereka dapat diteruskan dengan aman tanpa
sebarang konflik.
 Kesepaduan sosial memberi pengiktirafan terhadap
takrifan harian oleh anggota masyarakat dan takrifan
harian dalam konteks hubungan etnik ialah pelekat
sosial yang menjadikan masyarakat Malaysia yang
majmuk,pelbagai dan rencam ini secara sosialnya
bersepadu.
 Konsep kesepaduan adalah lebih realistik dalam konteks
Malaysia.

 Oleh itu, konsep kesepaduan sosial diutarakan untuk

menjelaskan fenomena yang berlaku di Malaysia.
1. Malaysia: umumnya aman dan stabil tapi ranjau
sepanjang jalan tetap ada
 Era Konflik 1945-1960 ( Darurat)
 Era ‘Tegang tapi Stabil 1961-1970
 Era Kesepaduan Sosial 1971- 2011

2. Punca Kesepaduan Sosial – Pelbagai Usaha

3. Rakyat yang matang- Mahu elak konflik
 A | ERA KONFLIK (1945 – 60)
Pendudukan Jepun 1942-1945.
Zaman pendudukan Jepun berlaku ketegangan antara orang cina dan
melayu. Jepun Vs MPAJA (PKM) (tentera Jepun + Melayu vs tentera
MPAJA orang cina)
Pasca Perang Dunia Kedua (PD2)
Rusuhan etnik - konflik etnik antara etnik Cina dengan
Melayu yang tercetus daripada tindakan Bintang Tiga
selama 14 hari selepas tamatnya penaklukan Jepun
( pengeboman Hiroshima)
* komunis menyerang balai polis dan bunuh polis – balas
dendam terhadap orang melayu
* tercetus rusuhan kaum sehigga kembalinya British.
 Selepas Pdunia kedua tamat , British memperkenalkan MALAYAN
UNION Dan PTM (10% orang cina layak jadi warganegara).
 PTM lebih untungkan orang melayu jadi orang cina menentang.
 Komunis pengaruhi buruh dan berlakulah :
 Huru-hara Buruh - Pemimpin kesatuan sekerja yang terlibat
mengorganisasi rusuhan dan mogok. Rusuhan menjadi tegang- dgn
Penglibatan Bintang Tiga yang membunuh tiga orang pengurus ladang
keturunan Eropah di Sungai Siput sehingga diisytiharkan darurat dan
tamat pada 1960.
Negara China – telah menjadi Komunis pada masa itu , 1949.
CLC

 Usaha-usaha kearah perpaduan – Communities

Liason Committee (CLC)( Jawatan Kuasa
Hubungan Antara Kaum) - 1949
◦ Keselamatan ditingkatkan
◦ Rancangan Malaya Pertama.
◦ Pembangunan Lima Tahun 1950-1955
◦ Perundingan Etnik ( usaha longgarkan
kewarganegaraan) penggubalan
perlembagaan
 B | ERA TEGANG TAPI STABIL
(1961 – 70)
 Pembentukan Malaysia 1963: Perjanjian 20 perkara dengan Sabah dan
Perjanjian 18 Perkara dengan Sarawak
Tuntutan Sabah& sarawak sebagai prasyarat menyertai malaysia.
( contoh: agama, bahasa, imigresen, peruntukan kewangan, royalty
minyak)
 Konfrontasi 1963-66 – Malaysia-Indonesia (neo-kolonialisme)
 Konflik etnik terbuka 1964 (isu perkauman singapura )
 1969 – 13 mei ( pergaduhan cina + melayu) ( parti pembangkang
menang besar - perarakan)
 Singapura & Malaysia berpisah 9 Aug. 1965 kerana hak istimewa
melayu dicabar oleh- singapura dibawah pimpinan Lee Kuan Yew)
Cara Atasi: ( selepas tragedi 13 Mei )
Majlis Perundingan Negara- untuk wujudkan perpaduan

Dasar Ekonomi Baru dan Rukun Negara dan Jabatan Perpaduan –

wujudkan Rukun Tetangga
 C | ERA KESEPADUAN SOSIAL
(1971-2011)
40 tahun keamanan dan kestabilan, kecuali
pada 2011 peristiwa Kg. Medan yang
mengingatkan bahawa faktor ekonomi sangat
penting untuk kesepaduan sosial.
Namun harapan untuk ‘perpaduan’ tetap ada
Masyarakat Malaysia yang matang:
◦ Suka bertikam lidah tetapi tidak
berparangan
◦ Konflik wujud, namun masih hidup dalam
kesepaduan
 MASYARAKAT
PELBAGAI
ETNIK -
MALAYSIA

Kumpulan etnik, Kumpulan etnik,

Kumpulan etnik, Subetnik, Suku,
Subetnik, Suku, Subetnik, Suku,
Kumpulan Bahasa Kumpulan Bahasa
Kumpulan & Dialek -
Bahasa & Dialek & Dialek -
Sabah Sarawak
- Iban,melanau,
Semenanjung Kadazan,Sulu,
bajau, kelabit, murut
Semenanjung

 MELAYU : Jawa, Minangkabau, Bugis, Aceh, Siak, Riau,

Batak, Banjar, Brunai, Orang Laut.

 CINA : Hokkien, Hakka, Cantonese, Hainan, Hakka,

Teochew.

 INDIA : Tamil, Telugu, Malayalee, Punjabi, Gujerati,

Kannada, Hindi.
Potret Hubungan Etnik di Malaysia

• Negara Malaysia dengan kerencaman

demografi terus kukuh, maju dan membangun
malah disegani oleh jiran tetangga dalam
konteks negara berbilang etnik.
• Keadaan yang aman damai telah melahirkan
suatu bentuk kestabilan politik, ekonomi dan
sosial yang baik.
• Namun tadbir urus negara mengurus
perpaduan dalam kepelbagaian amat penting.
Hubungan Etnik dari Perspektif Konflik

 Terdapat pandangan - masyarakat yang memiliki

kerencaman budaya, bahasa, agama seperti di
Malaysia akan terpisah dan terasing mengikut
kumpulan etnik masing-masing.
Perbezaan etnik akan melahirkan persaingan
antara kumpulan etnik dan berlaku kepupusan
ciri-ciri etnik.
Etnik yang dominan menguasai etnik minoriti.
Media massa kerap memotretkan hubungan etnik
di Malaysia dalam perspektif yang sempit -
membangkitkan sentimen etnik atau agama
dalam laporan berita.
 Kebanyakan kajian tentang hubungan etnik di
Malaysia menggunakan paradigma konflik untuk
menganalisis dan memahami setiap
permasalahan yang wujud dalam masyarakat.
 Pandang sedemikian mengandaikan masyarakat
Malaysia sentiasa berada dalam persengketaan,
saling bersaing khususnya antara kumpulan
yang berlainan etnik dan agama.
 Hakikat mengangkat paradigma konflik sebagai
teras memahami permasalahan masyarakat di
Malaysia adalah kurang tepat kerana realitinya,
masyarakat hidup dalam aman dan stabil.
Menelusuri Hubungan Etnik
daripada Perspektif Konflik
 Pembentukan ilmu kolonial yang sarat dengan
ideologi orientalisme pada asasnya adalah untuk
“membezakan” kumpulan dalam masyarakat agar
wujud sempadan yang jelas antara mereka yang
menjajah dengan mereka yang terjajah.
 Mereka yang terjajah pula dikategorikan secara
pukul rata melalui perbezaan yang berdasarkan ciri-
ciri fisiologi, budaya, bahasa, agama dan etnik yang
diesensialisasi @ diasingkan secara mudah dan cetek.
 Ditambah dengan konflik 13 Mei, darurat
 Masyarakat Malaysia terhasil daripada
perkongsian sejarah – membina struktur
sosial, ekonomi, politik dan budaya.
 Masyarakat Malaysia bersifat dinamik –
membina kesepaduan sosial melalui interaksi
dan amalan harian secara langsung dan tidak
langsung secara berterusan.
 Kesepaduan sosial juga terbina menerusi
proses akomodasi, akulturasi, amalgamasi dan
asimilasi – mekanisme untuk mengekalkan
toleransi.
 Menelusuri Hubungan Etnik
daripada Perspektif Konflik
 Paradigma alternatif ini bukan bertujuan untuk
menafikan bahawa tiada konflik tetapi sebagai
satu cara pandang yang memberi tempat yang
lebih wajar kepada sisi positif dalam
menganalisis dan memahami hubungan etnik.

 Pemahaman terhadap situasi ini adalah wajar

kerana hakikatnya aspek yang lebih dominan
dalam kehidupan seharian dalam kalangan
masyarakat awam di Malaysia bukan berasaskan
konflik tetapi didasari oleh kesepaduan sosial.
Hubungan Saling Terkait dan
Saling Bergantungan
 Jalinan hubungan sosial secara berterusan terbina
dalam kalangan anggota masyarakat Malaysia merentas
etnik, agama, budaya dan bahasa menerusi interaksi
sesama mereka.
 Umpamanya, nasi yang dimakan oleh pelajar selepas
keluar dari bilik kuliah melibatkan pelbagai etnik
 Kesepaduan Sosial Melalui
Akomodasi, Akulturasi,
Amalgamasi dan Asimilasi
 Dalam proses rundingan sosial, unsur-unsur seperti akomodasi,
akulturasi, amalgamasi dan asimilasi sentiasa berlaku di
peringkat yang berbeza sebagai mekanisme untuk terus
mengekalkan toleransi etnik, penerimaan terhadap perbezaan
dan kesepaduan sosial yang wujud pada hari ini.
 Rakyat Malaysia di peringkat masyarakat awam tidak mudah
terpengaruh untuk bertindak secara melulu, emotif dan
menggunakan kekerasan terhadap isu-isu yang ditimbulkan.
 Masyarakat Malaysia di peringkat awam telah pun sedikit
sebanyak terikat dengan suatu bentuk kesepaduan sosial yang
baik dan organisasi sukarelawan masyarakat dan individu
daripada pelbagai etnik dan agama
Kesepaduan Sosial Melalui
Akomodasi, Akulturasi,
Amalgamasi dan Asimilasi
 takrifan yang diberikan oleh anggota masyarakat dalam acuan besar
bercirikan Malaysia adalah merujuk kepada interaksi dan hubungan sehari-
hari yang berlaku antara mereka melalui proses rundingan sosial yang
berterusan.

 Proses ini ditunjangi oleh unsur-unsur akomodasi,

akulturasi, amalgamasi dan asimilasi yang
merupakan inti pati penting untuk memahami
hubungan etnik di Malaysia dari perspektif
kesepaduan sosial.*