MENDESKRIPSIKAN PAKAI

AN ADAT JAWA
(BATIK)
Nama Kelompok :
1. Afifah Setya Rahayu
2. Dewi Nur Laeli w.f
3. Kiki Andriyani
4. Nur Afni Oktaviani
 A. PENGERTIAN BATIK
Batik yaiku produk kerajinan tekstil sing termasuk kuna, wis ana Kawit 2000
tahun gemiyen. Asal kata batik yaiku Ambatik (basa jawa) sing maknane
nggambar utawa nulis. Nganti siki pancen esih akeh teori bab keaslian seni
kerajinan batik, sing pasti kata batik yakuwe asli sekang jawa.
Werna-werna utawa batik jawa ya iku werna biru, nila karo cokelat. Celupan
biru karo cokelat sing digabung karo kain putih kuwe nggambarna telu dewa
Hindu (Siwa, Wisnu karo Brahma).
Pesona batik Indonesia yakuwe akeh perubahan nang corak karo motif sing
muncul sesuatu karo perbedaan kebudayaan. Batik utama nang Jawa motif-
motife akeh dipengaruhi ajaran Hindu misal pemujaan manuk garuda karo
kesucian kembang teratai. Pengaruh Islam ning motif-motif batik antarane motif-
motif batik sing geometrik karo botanik.
B. Macam-Macam Batik
1. Batik Yogyakarta
Batik Yogyakarta minangka salah sawijining batik
Indonesia sing asline digawe winates kanggo keluarga
kerajaan wae. Werna batik tradisional werna biru lan
ireng, lan cokelat soga cokelat saka pewarna alami.
2. Batik Solo
Solo minangka salah sawijining bidang sing kudu kasebut
nalika bgrembug babagan batik. Batik Solo misuwur amarga pola
lan pola batik tradisional ing proses cap lan batik sing ditulis.
Macem-macem motif bathik saka asal Solo dipengaruhi karo
makna simbolik sing asale saka buda Hindhu.

3. Batik Pekalongan
Pekalongan minangka salah sawijining area produksi batik
utama kanti desain kanggo pesisir lor jawa. Sanajan Pekalongan
dudu produsen batik pesisir paling tuwa, nanging iki produsen
sing paling apik lan nganti saiki dadi produsen batik utama.
Dekorasi Hindhu-Jawa asli, nanging ora kaya Solo-Yogya, sing ana
gandhengane karo peraturan istana. Pembuat batik santri di
pekalongan uga nggunakake seni hiasan saka nuansa Islam.
4. Batik Tegalan
Batik tegalan didominasi werna cokelat lan biru.
Karakteristik batik Tegalan liyane yaiku werna-werni. Batin
tulis Tegal utawa Tegalan bisa dingerteni saka pola gambar
utawa motif rengrengan gedhe utawa kembar. Motif iki
dudu duweke wilayah liyane supaya Katon eksklusif. Akeh
motif sing diadaptasi saka macem-macem flora lan fauna
sajrone urip masyarakat ing kutha Tegal.

5. Batik Banten
Motif batik Banten sing paling misuwur lan khas yaiku
motif Datulaya. Datulaya tegese papan luhur pangeran.
Pokoke kembang sing dibentuk ketupat, lan bunder sing
dibunderake nganggo godong-godong. Werna dhasare
biru, beda-beda kanthi sulur godhong awu lan lowone
kuning.
6. Batik Palembang
Bathik Palembang nggunakake sutra, organdy,
jumputan, katun, lan biongsong. Dene motif batik
Palembang kalebu kembang Jepri, Lesem, Sisik Iwak,
Gribik, Encim, Kembang Lili, Kerak Mutung, Sembagu
lan Salahi. Kanggo pewarna nggunakake werna khas
Melayu sing padhang, kayata abang, kuning, lan ijo
sing padhang.

7. Batik Sidoarjo
Sidoarjo uga duwe desa bathin kanthi jeneng
Bathik Jetis. Desa iki ngasilake bathin tulisan tangan
kanthi motif khas saka Sidoarjo. Motif kain anyar saka
Jetis didominasi flora lan fauna khas Sidoarjo sing
duwe werna cerah, abang, ijo, kuning, lang ireng.
8. Batik Mojokerto
Batik Mojokerto minangka budaya kerajinan batik
sing sejarah e dikembangake nalika jaman kerajaan
Majapahit. Keunikan batin Mojokerto minangka
jeneng gaya sing asing banget lan ora dimangerteni
sawetara wong. Tuladhane Gedeg Rubuh, Srengenge,
Mrico Bolong, Pring Sedapur, utawa Surya Majapahit.
C. Perlengkapan Membatik
1. Gawangan
Gawangan yaiku alat kanggo masang lan nyebar
mori nalika digawe bathin. Gawangan digawe saka
kayu lan pring.

2. Bandul
Bandul digawe saka timah, kayu, utawa watu sing
dilebokake ing wadah. Fungsi utama bandul yaiku
nyekel mori sing nembe digawe supaya gampang
digeser nalika diunekake angin utawa kepincut karo
bathik kanthi ora sengaja.
3. Wajan
Waja minangka piranti kanggo mbuwang lilin. Waja
digawe saka baja utawa tanah liat.

4. Kompor
Kompor minangka alat kanggo ngobong geni.
Kompor sing umume digunakake yaijunkompor
adhedasar minyak.

5. Taplak
Taplak yaiku kain kanggo nutupi paha si pembathik
supaya ora kena lilin sing panas nalika canting
diunekake utawa sing nggawe bathik.
6. Saringan Malam (lilin)
Saringan minangka alat kanggo nyaring lilin sing panas sing
akeh rereget utaaa kotoran. Yen lilin ora disaring, rereget bisa
ngganggu aliran lilin ing pungkasan canting. Kamangka yen lilin
disaring, rereget bisa dicopot supaya ora ngganggu lakune lilin
ing pungkasane canting nalika digunakake kanggo bathik.

7. Canting
Canting minangka alat sing digunakake kanggo mindhah
utawa njujut cairan, digawe saka lembaga utawa Pring minangka
gagang. Canting iki digunakake kanggo nulis pola bathik nganggo
lilin. Ing wektu iki, canting kanthi alon nggunakake bahan telpon.
8. Mori
Mori minangka bahan baku batik sing digawe saka katun. Kualitas
macem-macem jinis lan jinis mori pancen nentokake kaluwihan kain bathik
sing digawe.

9. Malam (lilin)
Lilin minangka bahan sing digunakake kanggo nggawe bathik. Sejatine
lilin kasebut ora enteng (ilang) amarga pungkasane lilin bakal dijupuk
maneh ing proses mbabar, proses kerja wiwit nggawe bathik nganti batikan
dadi kain.

10. Dhingkiki (kursi)

Minangka papan lenggah para produsen bathik. Biasane digawe saka
pring, kayu, plastik, utawa wesi

11. Pewarna Alami

Yaiku pewarna sing digunakake kanggo bathik. Ing sawetara panggonan
bathik, pewarna alami iki esih dikelola, luwih-luwih yen pengin entuk warna
khas, sing ora bisa dipikolehi saka warna buatan.
D. Proses Pembuatan Batik
1. Ngemplong
Ngemplong minangka tataran paling wiwitan utawa wiwitan. Diwiwiti
karo ngumbah kain. Tujuane yaiku nyingkirake kanji. Banjur lanjut e
karo pengeloyoran, yaiku lebokake kain mentang minyak jarak utawa
minya kacang sing wis ana ing awu (abu merang).

2. Nyorek utawa Memola

Yaiku proses nglacak utawa nggawe pola ing kain mori kanthi niru
pola sing wis ana, utawa umume diarani ngeblat.

3. Mbathik
Mbathik minangka tahap sebanjure, kanthi lilin nganggo irisan dadi
bathik ing kain, wiwit saka nglowong (nggambar garis ing njaba pola)
lan isen-isen (ngisi pola kanthi macem-macem bentuk).
4. Nembok
Nembok minangka proses nutupi bagean sing ora kena
warna dhasar, ing kasus iki biru, nggunakake lilin. Ditutupi
lapisan lilin sing kandel kaya tembok penahan.

5. Medel
Medel yaiku proses kain pewarna sing wis dibathik bola-
bali saengga entuk warna sing dikarepake.

6. Ngerok utawa Mbirah

Ing proses kasebut, lilin ing kain kasebut dikerok kanthi
tliti kanthi nggunakake piring logam, banjur kain kasebut
dibilas nganggo banyu sing resik. Sawise iku, diangin-
anginna.
7. Mbironi
Mbironi yaiku nutupi warna biru lan pola isen-isen
arupa kadal utawa titik kanthi nggunakake lilin.

8. Menyoga
Menyoga asale saka tembung soga, yaiku salah
sawijineng jinis kayu sing digunakake kanggo entuk
warna cokelat. Dene caranipun nyelupake kain ing
campuran cokelat.

9. Nglorod
Ing tahap iki, produsen bathik ngeculake kabeh lilin
kanthi nyelehake kain sing wis cukup tuwa kanggo
nggodhog banyu. Sawise diangkat, kain dibilas kanggo
banyu sing resik banjur diawisi nganti garing.