CED 20013:

ELECTRICAL
INDUSTRIAL
INSTALLATION
1
TOPIK 6
PERLINDUNGAN
KILAT
1. ASAS PERLINDUNGAN KILAT

Sistem perlindungan panahan

kilat yang lazimnya adalah
berdasarkan konsep, iaitu apabila
setiap kali lejang kilat memasuki
kawasan yang perlu dilindungi,
lejang kilat tersebut akan
ditangkap oleh sistem itu dan
melencungkannya ke bumi
melalui laluan yang selamat.
Sistem perlindungan mestilah berkeupayaan
bertindak dengan baik dan melaksanakan
fungsi-fungsi berikut:-
 Menangkap penjurus lejang (flash).

 Melencongkan kesemua unsur tenaga

di persekitaran peralatan dilindungi.

 Mewujudkan antara muka berintangan

sangat rendah dengan bumi.

 Melenyapkan kesan-kesan sekunder

(cas- cas pantulan).
CONTOH PERLINDUNGAN KILAT

2
3
 MENARA
PEMANCAR
TELEKOMUNIKASI
 RUMAH
KEDIAMAN
2. SISTEM PERLINDUNGAN KILAT

Sistem perlindungan kilat perlu ada

kesemua elemen di bawah di mana
berfungsi bersama untuk mengelak
kerosakan akibat kilat:

a. Pangkalan Udara (Air Terminal /

Surge Arrestors – Rods)

b. Pengalir / Kabel (Conductor)

c. Pangkalan Bumi (Ground Termination)

a. Pangkalan Udara (Air Terminal – Rod)

Pangkalan udara mempunyai satu titik yang

terdapat pada penghujung pangkalan itu.
Pangkalan udara ini akan menghasilkan
penjurus yang dapat naik ke atas.

Bahagian-bahagian atas suatu bumbung

rumah yang dapat berfungsi dengan baik
sebagai pangkalan udara adalah seperti
menara, penjuru-penjuru dan komponen
besi menegak kerana pada tempat-tempat
inilah berlaku pemusatan medan elektrik.
Sekiranya bangunan yang mempunyai
ketinggian melebihi 6.13 hingga 9.2 meter
mengalami panahan kilat pada bahagian
penjurunya, maka perlulah diadakan
pangkalan udara pada permukaan menegak
bangunan tersebut. Ukiran-ukiran besi,
kerangka tingkap, reling, kerangka iklan dan
pengalir bawah yang terdedah boleh
digunakan untuk tujuan ini.
Pangkalan udara ini mestilah berkeadaan
terdedah dan diletakkan pada suatu tempat
paling tinggi. Ia perlulah bebas terlindung
daripada bahan bangunan.
AIR TERMINAL
(ROD)
AIR TERMINAL
(ROD)
JENIS-JENIS
ROD
 JARAK
PEMASANGAN
ROD
b. Pengalir / Kabel (Conductors)

Pengalir-pengalir mestilah dipasang pada

bahagian tepi menara, cerobong dan semua
tempat-tempat atas dari aras bumbung
rumah.

Kadang-kadang pengalir bumbung ini

digantikan dengan pengalir yang dipasang
di bawah bumbung finial yang menonjol ke
atas dan diletakkan di atas bumbung itu.
PENGALIR PENGALIR
JENIS-JENIS PENGALIR

HORIZONTAL
CONDUCTOR

DOWN
CONDUCTOR
 DOWN CONDUCTOR &
INSPECTION POINT

INSPECTION
POINTS
c. Pangkalan Bumi (Ground Termination)

Pangkalan udara mestilah disambung kepada

bumi melaui pengalir bawah yang mengambil
laluan yang terpendek ke bumi agar rosotan
potensi teraruh dapat dikurangkan.

Untuk mengatasi kejadian beza potensi yang

berlebihan disebabkan oleh nyahcas arus kilat,
satu kaedah yang digunakan ialah dengan
penanaman pengalir ke bumi (bentuk litar cincin
tertutup mengelilingi struktur itu) yang akan
menghasilkan hubungan antara struktur dengan
bumi.
Kaedah ini mempunyai kebaikan tambahan,
iaitu nilai rintangan bumi tidak akan lagi
memberi kesan kepada perlindungan
struktur itu dan juga pemasangan dalaman.
Pembumian sendiri bagi setiap pengalir
bawah hanya boleh digunakan apabila objek
yang dilindungi tidak mempunyai sebarang
pemasangan bahan metalik ataupun
persamaan potensi tidak dikehendaki
seperti bangunan mudah pertanian, atau
reban-reban binatang ternakan.
Sekiranya satu elektrod saja digunakan ia
mesti berupaya melencongkan arus kilat itu
ke bumi tanpa berlaku nyahcas di atas
permukaan bumi.
 SISTEM
PEMBUMIAN
EARTH CHAMBER & EARTH ELECTRODE
EARTH CHAMBER
EARTH ELECTROD
EARTH CLIP
EARTH CLIP & ELECTRODE
 JENIS ELEKTROD BUMI
 Standard Earth Electrode 6 kaki
panjang bersalut tembaga dibahagian
luarnya.

 Galvanised Iron (G.I) hollow pipe

bergarispusat 2 inci.

 Besi cerucuk bangunan.

 Wire mesh.
PITA TEMBAGA PEMBUMIAN
DITANAM DITEPI BANGUNAN
SALAH SATU KAEDAH
PEMBUMIAN
BACAAN ELEKTROD BUMI

 Nilai rintangan maksima elektrod bumi

untuk pemasangan elektrik ialah 1
ohm.

 Nilai rintangan maksima elektrod bumi

untuk sistem penangkap kilat ialah 10
ohm.
3. PERLINDUNGAN DALAMAN

Untuk Bangunan Tinggi / Bertingkat:

Struktur yang mempunyai ketinggian

melebihi 20 meter dibina dengan
menggunakan kerangka keluli atau konkrit
bertetulang dan ini sangatlah berfaedah
dalam memberi perlindungan kepada
bangunan dari panahan kilat.
Pembinaan seperti ini adalah terbaik dalam
mengagihkan arus kilat itu kepada
kerangka-keluli yang berfungsi sebagai
laluan untuk dinyahcas ke bumi.

Bar tetulang mestilah disambung secara

elektrik dengan penggunaan pengapit,
kimpalan atau dengan wayar pengikat.
Juga pengalir bawah asing boleh juga
dimasukkan ke dalam konkrit.
Bahagian-bahagian bangunan yang
diprabikian (baru dibina), bar tetulang
mestilah disatukan dengan penyambung
boleh lentur.