FISIOLOGI JANIN
Perkembangan Konsepsi
SOURCE:
SOFIE R. KRISNANDI & ADHI PRIBADI. OBSTETRI FISIOLOGI. JAKARTA:SAGUNG SETO. 2019. HALAMAN: 174-175
FERTILISASI
EMBRIOGENESIS
MASA GERMINAL
SOURCE:
SOFIE R. KRISNANDI & ADHI PRIBADI. OBSTETRI FISIOLOGI. JAKARTA:SAGUNG SETO. 2019. HALAMAN: 174-175
Perkembangan Fungsi Organ Janin
Usia gestasi Organ tubuh janin
6 Minggu Pembentukan hidung, dagu, platum & tonjolan paru, jari-jari telah terbentuk namun masih tergenggam,
jantung telah terbentuk penuh.
7 Minggu Mata tampak pada muka, adanya pembentukan alis & lidah
8 Minggu Mirip bentuk manusia, mulai pembentukan genetalia eksterna, sirkulasi melalui tali pusat dimulai, tulang
mulai terbentuk.
9 Minggu Kepala meliputi separuh besar janin, terbentuk muka janin, kelopak mata terbentuk namun tidak akan
membuka sampai usia janin 28 minggu.
13-16 Minggu Janin berukuran 15 cm (awal trimester 2) kulit janin masih transparan, tumbuh lanugo, janin bergerak aktif
(menghisap & menelan air ketuban). Telah terbentuk meconium dalam usus, jantung berdenyut 120-150
×/menit
17-24 Minggu Komponen mata terbentuk, juga sidik jari, seluruh tubuh diliputi oleh verniks kaseosa, janin telah mempunyai
refleks.
25-28 Minggu Permulaan trimester 3, terdapat perkembangan otak yang cepat. Sistem saraf mengendalikan gerakan dan
fungsi tubuh, mata sudah terbuka. Kelangsungan hidup pada periode ini sangat sulit apabila janin lahir.
29-32 minggu Bila bayi dilahirkan ada kemungkinan untuk hidup (50-70%) tulang telah terbentuk sempurna, gerakan napas
regular, suhu relative stabil.
33-36 minggu Berat janin 1500-2500 gr. Bulu kulit janin (lanugo) mulai berkurang pada saat usia 35 minggu, paru telah
matur (janin akan dapat hidup tanpa kesulitan)
38-40 minggu Sejak 38 minggu kehamilan disebut aterm, air ketuban mulai berkurang namun masih dalam batas normal.
SOURCE:
SARWONO PRAWIROHARDJO. ILMU KEBIDANAN. JAKARTA: PT BP-SP. 2011. HALAMAN 158
https://biofar.id/wp-content/uploads/2019/06/Tahap-Perkembangan-Janin.jpg
SISTEM KARDIO VASKULER JANIN
SOURCE:
SOFIE R. KRISNANDI & ADHI PRIBADI. OBSTETRI FISIOLOGI. JAKARTA:SAGUNG SETO. 2019. HALAMAN: 185
SISTEM KARDIO VASKULER JANIN
Darah yang berisi banyak oksigen terutama akan memasok organ vital
jantung dan otak.
https://1.bp.blogspot.com/-PXjuRxqFCX4/X1AsCx7fHrI/AAAAAAAAFX4/gUZ5aOfA5JAuk1cP1aNYu4JgTuLfQWsTACLcBGAsYHQ/s546/Screen%2BShot%2B2020-09-03%2Bat
%2B08.34.16.png
NEXT…
Setelah bayi lahir maka semua pembuluh umbilical, ductus venosus dan
ductus arteriosus akan mengerut.
SOURCE:
SARWONO PRAWIROHARDJO. ILMU KEBIDANAN. JAKARTA: PT BP-SP. 2011. HALAMAN 159-160
DARAH JANIN
Darah janin bermula diproduksi di yolk sac kemudian di hati dan terakhir di sumsum tulang.
Eritrosit janin relative besar dan berinti
Hemoglobin mengalami peningkatan dari 12 gr/dl pada pertengahan kehamilan menjadi 18
gr/dl pada saat aterm.
Eritrosit janin lebih lentur karena berada dalam viskositas tinggi dan memiliki banyak enzim
Eritropoesis janin dikendalikan oleh eritropoetin janin. Terjadi peningkatan pada kondisi
perdarahan, persalinan, anemia akibat isoimunisasi.
Volume darah diperkirakan 78ml/kg berat sedangkan isi darah plasenta segera setelah
pemotongan tali pusat yaitu 45 ml/kg.
Hemoglobin janin adalah suatu tetramer terdiri dari 2 pasang masing-masing rantai β dan
alfa.
Gen alfa berasal dari kromosom 16 sedangkan gen β berasal dari kromosom 11.
Eritropoesis terjadi di yolk sac menghasilkan Hb awal yakni gower 1, 2, dan Portland
Setelah eritropoesis beralih ke hati dihasilkan hemoglobin F.
Setelah beralih ke tulang akan dihasilkan Hb A sampai janin matur.
Perbedaan fungsi Hb A dan F yakni pada tekanan oksigen dan Ph tertentu.
Hb F akan mengikat lebih banyak O2 dibandingkan Hb A.
Pada kehamilan aterm Hb lebih rendah dibandingkan kehamilan awal yaitu ¾ masih berupa
Hb F
Setealah kelahiran sampai 6 bulan Hb F sangat menurun sementara Hb A mendekati kadar
EXPLORE orang dewasa, hal tersebut dipengaruhi oleh peran glukokortikoid.
SOURCE:
SARWONO PRAWIROHARDJO. ILMU KEBIDANAN. JAKARTA: PT BP-SP. 2011. HALAMAN 160
SISTEM RESPIRASI
Gerakan napas janin telah dapat dilihat sejak kehamilan 12 minggu & pada kehamilan 34
minggu secara regular gerak napas 40-60×/menit dan diantara jeda yakni periode apnea.
Cairan ketuban akan masuk bronkioli sementara alveolus terdapat cairan alveoli.
Gerak napas janin dirangsang oleh hiperkapnia dan peningkatan kadar glukosa.
Kondisi hipoksia akan menurunkan frekuensi napas.
Pada kondisi aterm normal, gerak napas akan berkurang dan dapat terjadi apnea selama 2
jam
SOURCE:
SARWONO PRAWIROHARDJO. ILMU KEBIDANAN. JAKARTA: PT BP-SP. 2011. HALAMAN 161
SISTEM GINJAL
SOURCE:
SARWONO PRAWIROHARDJO. ILMU KEBIDANAN. JAKARTA: PT BP-SP. 2011. HALAMAN 162
SISTEM SARAF
MIELINISASI SARAF SPINAL TERBENTUK DIPERTENGAHAN KEHAMILAN DAN BERLANJUT SAMPAI USIA BAYI 1 TAHUN.
FUNGSI SARAF SUDAH TAMPAK PADA USIA 10 MINGGU YAITU JANIN BERGERAK, FLEKSI KAKI SEDANGKAN GENGGAMAN TANGAN
LENGKAP DAPAT DILIHAT KETIKA JANIN USIA 4 BULAN.
JANIN SUDAH MENELAN PADA USIA GESTASI 10 MINGGU. SEDANGKAN GERAK RESPIRASI USIA GESTASI 14-16 MINGGU
JANIN SUDAH MAMPU MENDENGAR SEJAK USIA 16 MINGGU ATAU 120 HARI. IA AKAN MENDENGAR SUARA IBUNYA KARENA
RAMBAT SUARA INTERNAL LEBIH BAIK DARIPADA SUARA EKSTERNAL.
KEMAMPUAN MELIHAT CAHAYA BARU JELAS PADA AKHIR KEHAMILAN SEMENTARA GERAK BOLA MATA SUDAH LEBIH AWAL.
JANIN MAMPU MEMBUAT HORMON SENDIRI SEPERTI TIROID, ACTH. KORTEKS ADRENAL DIRANGSANG OLEH ACTH. KELENJAR
ADRENAL INI MEMILIKI AREA YANG SANGAT AKTIF SELAMA IN UTERO & KEMUDIAN MENGHILANG.
KELENJAR ADRENAL INI MENGHASILKAN STEROID DAN KATEKOLAMIN YANG AKTIF MENJELANG PARTUS.
SOURCE:
SARWONO PRAWIROHARDJO. ILMU KEBIDANAN. JAKARTA: PT BP-SP. 2011. HALAMAN 162
KELENJAR ENDOKRIN
SISTEM ENDOKRIN JANIN TELAH BEKERJA SEBELUM SISTEM SARAF MENCAPAI MATURITAS.
KELENJAR HIPOFISIS ANTERIOR MEMPUNYAI 5 JENIS SEL YANG DAPAT MENGELUARKAN 6 HORMON (LAKTOTROP MENGHASILKAN
PROLAKTIN, SOMATOTROP MENGHASILKAN HORMON PERTUMBUHAN, KORTIKOTROP MENGHASILKAN KORTIKOTROPIN, TITOTROP
MENGHASILKAN TSH, GONADOTROP MENGHASILKAN LH, FSH)
PADA KEHAMILAN 7 MINGGU SUDAH DAPAT DIKETAHUI PRODUKSI ACTH
MENJELANG 17 MINGGU SEMUA HORMON TELAH DIHASILKAN
HOPOFISIS MENGHASILKAN Β-ENDORPHIN
NEROHIPOFISIS JUGA SUDAH BERKEMBANG PADA USIA 10-12 MINGGU SEHINGGA OKSITOSIN DAN AVP (ARGININE VASOPRESSIN)
SUDAH DAPAT DIHASILKAN.
AVP BERFUNGSI MEMPERTAHANKAN AIR TERUTAMA DI DALAM PARU DAN PLASENTA
ADA LOBUS INTERMEDIET HIPOFISIS JANIN YANG MENGECIL SAAT ATERM & MENGHILANG PADA SAAT DEWASA. KELENJAR
TERSEBUT MENGHASILKAN ALPHA MELANOSIT STIMULATING HORMONE (α-MSH) DAN Β-ENDORPHIN.
KELENJAR TIROID JANIN TELAH BERFUNGSI PADA USIA 10-12 MINGGU
PLASENTA SECARA AKTIF MEMASOK IODIUM PADA JANIN SEHINGGA TERUS MENINGKAT SAAT KEHAMILAN BAHKAN KADAR TSH
LEBIH TINGGI DARI KADAR DEWASA, TETAPI T3 DAN TOTAL TIROID LEBIH RENDAH.
HORMON TIROID SANGAT PENTING UNTUK PERKEMBANGAN OTAK
HIPERTIROID PADA JANIN DAPAT TERJADI KETIKA ANTIBODI STIMULASI TIROID DARI IBU MASUK KE JANIN.
SOURCE:
SARWONO PRAWIROHARDJO. ILMU KEBIDANAN. JAKARTA: PT BP-SP. 2011. HALAMAN 162
PEMBENTUKAN SEKS
Dalam proses pematangan dari ovum dan spermatozoa terjadi
pembagian reduksi, pembagian sedemikian rupa sehingga sel-sel
yang baru hanya mempunyai separuh dari jumlah kromosom yang
biasa.
SOURCE:
SOFIE R. KRISNANDI & ADHI PRIBADI. OBSTETRI FISIOLOGI. JAKARTA:SAGUNG SETO. 2019. HALAMAN: 152-153
• Kelamin janin sudah ditentukan sejak konsepsi.
• Jika terdapat kromosom Y maka akan terbentuk Testis (anak laki-
laki).
• Perkembangan testis diatur oleh gen testis determining factor
(TDF) atau disebut sex determining region (SRY).
• Sel Sertoli pada testis mengeluarkan zat mullerian inhibiting
substance yang berfungsi represi ductus muller.
• Testosteron diproduksi oleh testis akibat rangsangan HCG dan LH.
• Apabila tidak terdapat testis maka akan terbentuk gonad dan
fenotip Perempuan.
• Jika pada janin Perempuan terpapar androgen berlebihan akan
timbul genitalia ambiguitas misalnya pada hyperplasia adrenal,
luteoma, srenoblastoma atau ibu yang memakai steroid.
SOURCE:
SARWONO PRAWIROHARDJO. ILMU KEBIDANAN. JAKARTA: PT BP-SP. 2011. HALAMAN 163