BAB 2 : ZAMAN PRASEJARAH DI MALAYSIA ISTILAH Zaman MAKSUD Jangka masa (sama ada panjang atau pendek) Tempoh

atau jangkamasa tertentu. Tempoh ini bebeza mengikut tempat bergantung kepada tahap teknologi yang digunakan oleh manusia. Zaman sebelum sejarah tertulis atau zaman purbakala. Zaman sebelum manusia mengenali sistem tulisan. Nama sebuah tempat di Vietnam. Di sana dijumpai alat-alat batu atau perkakas batu yang digunakan oleh manusia pada Zaman Mesolitik. Kawasan di mana dijalankan gali cari untuk mendapatkan bahan sejarah (artifak atau fosil) Kepercayaan setiap benda mempunyai semangat semangat (jiwa dan roh) orang mati. Alat (batu kasar) untuk memotong, mencarik, menetak, meraut, mengoyak. Berpindah randah. Tidak hidup menetap di sesuatu tempat. Aktiviti perniagaan secara tukar barang.

Zaman prasejarah Hoabinh Tapak ekskavasi Animisme Alat repihan Nomad Sistem Barter

Zaman-zaman prasejarah. Zaman-zaman prasejarah dunia. Pada tahun 1987--- Pusat Arkeologi Malaysia (Universiti Sains Malaysia) telah menjumpai peralatan batu Hoabinh di tapak ekskavasi di Bukit Jawa , Lenggong. Peralatan ini digunakan oleh manusia di zaman Mesolitik tetapi digunakan oleh manusia di Bukit Jawa pada zaman Paleolitik. Zaman zaman Prasejarah di Malaysia

Zaman Paleolitik

Zaman Mesolitik (alat batu Hoabinh di Vietnam)

Zaman Neolitik

Zaman Logam

Zaman Paleolitik Ciri-ciri zaman prasejarah di Malaysia : ZAMAN PALEOLITIK (ZAMAN BATU AWAL) 200 000 hingga 300 000 tahun dahulu (a) Dalam gua batu (b) Kawasan terbuka di luar gua. (c) Sekitar tasik. ZAMAN NEOLITIK (ZAMAN BATU BARU) 7 000 tahun dahulu (a) Dalam gua (b) berhampiran sungai

Zaman Neolitik

Zaman Logam

ZAMAN LOGAM 4 000 tahun dahulu (a) Dalam gua (b) berhampiran sungai

Tempoh masa Kawasan petempatan manusia

Sungai

Gua Tasik

Kawasan terbuka di luar gua, ZAMAN PALEOLITIK (ZAMAN BATU AWAL) (a) Hidup secara pindah randah (nomad) (b) Mengamalkan cara hidup sara diri ZAMAN NEOLITIK (ZAMAN BATU BARU) (a) Hidup menetap (b) Hidup bermasyarakat (c) Mempunyai ketua masyarakat (d) Terdapat pembahagian kerja (e) Mula berinteraksi dengan manusia luar (a) Memburu binatang (b) Memungut hasil hutan (c)Bercucuk tanam (d)Menternak binatang (e)Menangkap ikan (f) Berdagang secara tukar barang (sisten barter) (a) Peralatan daripada batu halus (b)Menggunakan peralatan diperbuat daripada tanah liat yang berukiran halus -----Tembikar , belanga, bekas menyimpan air dan makanan (c) Mencipta barang-barang kemas Animisme ZAMAN LOGAM (ZAMAN BESI DAN GANGSA) (a) Hidup menetap (b)Mempunyai adat resam (c) Berinteraksi dengan manusia luar melalui darat dan air.

Ciri-ciri petempatan

Kegiatan manusia

(a) Memburu binatang (b)Memungut hasil hutan (buah-buahan dan pucuk daun)

(a) Berburu (b) Bercucuk tanam (c)Menternak binatang (d) Menangkap ikan (e)Berdagang secara tukar barang (sistem barter) (a0 Menggunakan barangbarang yang diperbuat daripada logam (besi dan gangsa) Contoh : Kapak, Tulang mawas, pisau, mata lembing (a) Mempunyai kepercayaan dan pegangan hidup tertentu (b) Menjalankan pengkebumian dengan menggunakan kepingan batu.

Peralatan yang digunakan

Menggunakan alat-alat yang diperbuat daripada batu-batu kasar.

Kepercayaan manusia

(a) Animisme (percaya kepada setiap benda seperti pokok dan batu mempunyai semangat atau jiwa dan roh orang mati. (b) Mengamalkan upacara perkuburan mayat dikebumikan dengan barangbarang makanan dan alat-alat batu.

Lokasi di Malaysia

(a) Bukit Jawa, Kota Tampan dan Bukit Bunuh di Lenggong, Perak. (b)Gua Niah, Sarawak (c) Tingkayu , Sabah

Pokok besar/batu besar mempunyai roh orang mati. (a) Gua Cha, Kelantan (b) Bukit Tengkorak, Sabah

(a) Sungai Tembeling, Pahang (b) Gua Harimau, Perak (c) Changkat Menteri, Perak.

Kesimpulan : 1.

Perjumpaan Manusia Perak di Lenggong , Perak membuktikan sejarah zaman Prasejarah di Malaysia telah bermula kira-kira 200 00 hingga 300 000 tahun dahulu. Nilai-nilai manusia prasejarah yang harus dijadikan iktibar dan teladan oleh masyarakat kini ialah : (a) Semangat kegigihan (b) Sikap berdikari (c) Daya kreatif (d) Semangat berusaha

2.

3.

Penciptaan peralatan untuk kemajuan serta keselesaan hidup bagi manusia zaman prasejarah telah meletakkan asas perkembangan teknologi bagi zaman seterusnya.

Contoh peralatan manusia zaman Paleolitik (zaman batu awal)

Alat penetak -menetak pokok -memotong daging

Kapak genggam

Alat repihan -meraut dan memotong

Manusia Perak (rangka manusia zaman Paleolitik yang dikebumikan dengan kaki terlipat) . Rangka ini ditemuai di Gua Gunung Runtuh pada tahun 1990 Mayat dikebumikan dengan barang-barang seperti makanan dan alat batu.

Contoh peralatan manusia zaman Neolitik (zaman batu baru))

Beliung -menggali tanah -mengetam kayu

Aitifak tembikar -diperbuat daripada tanah liat

Artifak tembikar dari tanah liat

Anting-anting -alat perhiasan diri

Artifak yang diperbuat daripada tanah liat Perhiasan diri perempuan Pengebumian manusia Zaman Neolitik (Gua Cha, Kelantan) Contah peralatan zaman logam (zaman besi dan gangsa) Tembikar yang diperbuat daripada tanah liat

Selangor

Kapak di jumpai di Sungai Tembeling , Pahang

Tulang Mawas dijumpai di Kapak, Tulang Mawas, Raub, Pahang pisau ,sabit dan lembing Lokasi petempatan manusia prasejarah di Malaysia

Mata lembing dijumpai di Sungai Tembeling, Pahang

Gua Harimau

Kota Tampan , Lenggong, Perak Gua Cha, Kelantan

Tingkayu , Sabah

Bukit Tengkorak, Sabah

Raub, Pahang

Sungai Tembeling, Pahang Lembah Bernam, Selangor

Changkat Menteri , Perak.

Gua Niah, Sarawak

Klang, Selangor.

Manusia zaman Paleolitik

Manusia zaman Neolitik

Manusia zaman Logam

BAB 3 : KERAJAAN AWAL DI ASIA TENGGARA KERAJAAN AWAL DI ASIA TENGGARA

KERAJAAN AGRARIA (PERTANIAN) Kegiatan ekonomi : Berasaskan pertanian Lokasi kedudukan : Kawasan tanah subur Lembangan sungai dan Kawasan pedalaman Kegiatan masyarakat : Berburu, Mengutip hasil hutan, Menangkap ikan, Bercucuk tanam dan Menternak binatang Hasil pertanian utama : Ubi taro, Padi huma dan Padi sawah Usaha kerajaan (pemerintah) untuk memajukan pertanian dan penternakan : Kerajaan membina empangan, saliran dan kolam air (Baray) Kerajaan bertambah maju dan masyhur kerana ; (a) Kerjasama yang erat antara rakyat dan kerajaan (b) Kemahiran membina empangan, saliran dan kolam air untuk pertanian. KERAJAAN AGRARIA DI ASIA TENGGARA KERAJAAN FUNAN KERAJAAN ANGKOR

KERAJAAN MARITIM (KELAUTAN) Kegiatan ekonomi : Berkaitan dengan laut Lokasi kedudukan : Kawasan persisiran pantai dan Muara sungai Kegiatan masyarakat : Perdagangan , Membina kapal dan Perikanan Lokasi kegiatan perdagangan : Pelabuhan Peranan pelabuhan : Pelabuhan entrepot (mengumpul dan mengedar barangan) Jenis barang dagangan : Hasil hutan, rempah ratus , ubat-ubatan, gaharu, cendana dan damar. Pedagang asing yang berniaga : China, India , Arab dan Eropah. Kemudahan yang disediakan di pelabuhan : Bekalan air, Tempat tinggal , Gudang dan Pasar Laluan perdagangan utama : Laut dan sungai Kemahiran masyarakat : Mahir membuat kapal , Mahir menguasai ilmu pelayaran (belayar sehingga Afrika Timur) KERAJAAN MARITIM DI ASIA TENGGARA KERAJAAN CHAMPA , KERAJAAN CHIH TU, KERAJAAN SRIVIJAYA , KERAJAAN KEDAH TUA DAN KERAJAAN MAJAPAHIT. Perbandingan Tahun diasakan Lokasi pusat kerajaan Sistem pemerintahan kerajaan Raja pertama Zaman kegemilangan Pentadbir teragung Jalan perhubungan utama Pemerintahan raja Suryavarman II Jalan sungai Membina baray (kolam air besar) Hindu-Buddha . Tempat ibadat KERAJAAN ANGKOR Kurun (abad) masihi ke tujuh Vyadhapura Raja berkuasa mutlak (Devaraja) dan dibantu oleh kaum kerabat.

KERAJAAN FUNAN Kurun (abad) masihi pertama Hilir Sungai Mekong Raja berkuasa mutlak (Devaraja) Kaundinya yang menggunakan gelaran Krung Bnam (Raja gunung) Jeneral Fan Shih Man Jalan sungai (Sungai Mekong) dan jalan pesisiran pantai Membina empangan, saliran , terusan dan takungan air Hindu-Buddha

Usaha memajukan sistem pertanian Agama utama

Hilir Sungai Mekong Oc-Eo

Kawasan pertanian utama Pelabuhan utama

dikenali Angkor Wat Sekitar tasik Tonle sap

KERAJAAN-KERAJAAN MARITIM KERAJAAN CHAMPA Sekitar tahun 192 masihi Nama Champa wujud tahun 655 M Akhir kurun ke 13 terdapat pengaruh China dan lenyap pada kurun ke 15. Chu Lien Di tadbir 14 dinasti Sumber Sanskrit menyatakan tahun 400 masihi diperintah oleh Bhadravarmon Hindu Inderapura Pegawai pemungut cukai Tahun diasaskan KERAJAAN CHIH TU Abad ke 6 Masihi I- Ching menyatakan bahawa Chih Tu bermaksud Tanah Merah Raja Guatama Raja berkuasa mutlak Sistem pemerintahan beraja mengikut corak kerajaan Srivijaya (pengaruh agama Hindu) Hindu Pembantu raja terdiri daripada 3 orang menteri

Pengasas kerajaan Pentadbir (pemerintah)

Pusat pentadbiran Agama utama Pelabuhan utama Pegawai pembantu

Tahun diasaskan Pusat pentadbiran Corak pemerintahan

KERAJAAN SRIVIJAYA Abad ke 7 masihi Palembang , Sumatera Raja berkuasa mutlak. Catatan Arab menyatakan raja dianggap sebagai Raja di gunung dan Maharaja di Pulau Menteri menjadi perantara raja dengan rakyat. Sumber sejarah pada batu bersurat Telaga Batu 683 masihi menyatakan terdapat 3 bahagian pentadbiran : (a) Pentadbiran diraja (b) Pentadbiran ketenteraan (c) Pentadbiran daerah Palembang (pusat penukaran barangan dari China , India dan Barat ) Damar, Cendana, Kapur barus, Kemenyan, Lada hitam Menguasai Selat Melaka, Selat Sunda dan Laut Jawa

Pelabuhan utama Jenis barangan dagangan Langkah mengawal perdagangan di Kepulauan Melayu

Nama asal

Tahun diasaskan Keadaan bentuk muka bumi Pelabuhan utama (pelabuhan entripot) Panduan pedagang masuk ke pelabuhan Pedagang yang berniaga di pelabuhan Barangan tempatan yang diperdagangkan Agama utama

Bukti zaman kegemilangan Kedah Tua menjadi pelabuhan entrepot (pusat

KERAJAAN KEDAH TUA Pedagang India menyebut : Kataha , Kalagam, atau Kadaram Catatan pedagang China I- Ching : Cheh Cha Pedagang Arab :Kalah atau Kalah Bar Kurun ke 5 masihi Tanah pamah yang rata. Tanaman utama ialah padi Peringkat awal : terletak di Sungai Mas Peringkat ke dua : Lembah Bujang Kemuncak Gunung Jerai Pedagang dari negara Arab, Parsi, India, Sri Lanka Beras, emas, bijih timah, lada hitam, dammar, rotan, tanduk, gading Buddha dan Hindu Sumber sejarah bukti pengaruh agama Hindu : Candi di Lembah Bujang (Candi ialah bangunan tempat penyembahan agama Hindu- Buddha) Semasa pemerintahan Sultan al- Mutawakil (847-861 masihi) : (a) Penemuan wang perak

mengumpul dan mengedar barang)

(b) Manik dari India (c) Barangan kaca dari Timur Tengah

Pengasas kerajaan Corak sistem pentadbiran kerajaan

Zaman kegemilangan kerajaan Zaman kegemilangan perdagangan Pedagang yang berniaga di pelabuhan Pelabuhan utama

KERAJAAN MAJAPAHIT Raden Wijaya (Raja dipengaruhi oleh agama Hindu- Buddha) Konsep Devaraja. (wakil dewa untuk memimpin manusia) Diketuai oleh Raja dan dibantu oleh empat orang menteri. Sistem pentadbiran berasaskan Undang-Undang Manu (Undang-undang bertulis tentang peranan hakim membicarakan kes awam) Semasa pemerintahan Raja Hayam Wuruk (Raja Senagara). Raja dibantu oleh Perdana Menteri : Patih Gajah Mada Abad ke 15 Pedagang Asia Tenggara , China, India dan Timur Tengah Kataha (Kedah Tua) dan Temasik (Singapura)

SEBAB-SEBAB KERAJAAN AGRARIA DAN MARITIM BERKEMBANG MAJU DAN MASYHUR 1. 3. Sistem pentadbiran kerajaan yang teratur Suasana kerajaan yang aman dan damai 2. Kecekapan dan kemampuan pemimpin (kebijaksanaan) 4. Sokongan rakyat kepada kerajaan yang tidak berbelah bahagi

Angkor wat

Kapal masyarakat maritim yang belayar hingga Afrika Timur

Tapak candi Bukit Batu Pahat, Lembah Bujang

Batu bersurat Telaga Batu Zaman Kerajaan Srivijaya

Penemuan manik dan barangan kaca di Lembah Bujang

Duit perak di pelabuhan entripot Lembah Bujang , Kedah Tua.

Tercatat 3 bahagian pentadbiran

Raja Hayam Wuruk (Raja Senagara) Kerajaan Majapahit

Perdana menteri Patih Gajah Mada kerajaan Majapahit

Empangan untuk mengairi kawasan pertanian terutamanya padi sawah

PETA MENUNJUKKANKERAJAAN-KERAJAAN AGRARIA DAN MARITIM DI ASIA TENGGARA

ANGKOR

FUNAN

CHAMPA KEDAH TUA CHIH TU

SELAT MELAKA LAUT JAWA PALEMBANG SELAT SUNDA MAJAPAHIT

Bil. 1. 2.

Melintang Nama lama bagi negara Singapura Satu jenis mata wang logam semasa zaman Sultan al Mutawakil yang memerintah Kedah Tua. Batu bersurat yang tercatat tiga bahagian pentadbiran kerajaan Srivijaya. (2 perkataan) Sinonim bagi kurun

Bil. 19.

Menegak Undang-undang yang menjadi panduan untuk hakim membicarakan kes-kes awam. Jalan perdagangan antara Pulau sumatera dab Pulau Jawa. Pedagang dari India mengenali kerajaan Kedah tua dengan sebutan . Pelabuhan lama kerajaan Kedah Tua ialah pelabuhan Sungai Kolam air yang dibina untuk membekalkan air ke kawasan pertanian. Pelabuhan yang menjalankan aktiviti mengumpul dan mengedar barang dagangan. Kerajaan yang bergantung kepada kegiatan berasaskan kelautan. Perdana menteri yang terkenal di kerajaan Majapahit. Pelabuhan utama kerajaan Funan. Tempat ibadat kerajaan Angkor. Kerajaan maritim yang wujud pada abad ke 13. Rakyat yang menentang raja dianggap rakyat yang ..

20.

3.

21.

4. 5.

22. Pedagang dari Timur Tengah yang berdagang di kawasan Asia Tenggara. 23. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Jeneral agung kerajaan Funan. (3 perkataan) Bermaksud gunung dalam bahasa Kampuchea. Kerajaan awal berasaskan ekonomi pertanian. 25. Kuil Hindu. Tanaman utama kerajaan Kedah Tua. Gunung yang menjadi panduan kepada para pedagang masuk ke pelabuhan Kedah Tua. Kerajaan Maritim berhampiran kerajaan Funan. Konsep raja dilantik oleh tuhan untuk memerintah manusia. Sungai utama kerajaan Funan. Pelabuhan utama kerajaan Champa. Agama yang mempengaruhi pemerintahan kerajaan-kerajaan awal di Asia Tenggara. Kerajaan yang wujud di kawasan tanah merah. (2 perkataan) Tempat terletaknya kerajaan Funan, Angkor, Champa, Chih Tu, Kedah Tua, Srivijaya dan Majapahit. ( 2 perkataan) 26. 24.

27. 28. 29. 30.

12. 13.

14. 15. 16.

17. 18.

BAB 4 : PENGASAS KESULTANAN MELAYU MELAKA 1. BILAKAH KESULTANAN MELAYU MELAKA DIASASKAN DAN SIAPAKAH PENGASASNYA ? (a) Melaka diasaskan sekitar tahun 1400 (abad ke 13) (b) Pengasas Kesultanan Melayu Melaka ialah PARAMESWARA (se orang putera anak raja dari Palembang) 2. APAKAH PERISTIWA YANG BERLAKU DI PALEMBANG ? (a) Kerajaan Majapahit telah mengalahkan Kerajaan Srivijaya yang berpusat di Palembang serta Temasik yang pernah berada di bawah naungan Kerajaan Srivijaya. (b) Raja Srivijaya dan puteranya Parameswara berusaha membebaskan Palembang daripada Majapahit. (c) Raja Majapahit menyerang Palembang yang cuba membebaskan diri. 3. APAKAH TINDAKAN PARAMESWARA APABILA PALEMBANG DISERANG OLEH MAJAPAHIT ? (a) Parameswara dan pengikutnya telah berundur ke Temasik (Singapura). (b) Parameswara disambut dengan baik oleh pemerintah Temasik iaitu TEMAGI. (c) Temasik pada ketika itu berada dibawah naungan kerajaan Siam.

MELAKA MUAR

TEMASIK (SINGAPURA)

PALEMBANG

4. APAKAH WAWASAN PARAMESWARA TENTANG TEMASIK ? (a) Parameswara menjangka Temasik akan berkembang maju kerana berkedudukan strategik. 5. APAKAH TINDAKAN PARAMESWARA UNTUK MENGUASAI TEMASIK ? (a) Parameswara berusaha menuntut pertuanan ke atas Temasik kerana Temasik pernah berada di bawah naungan kerajaan Srivijaya. (b) Parameswara membunuh Temagi dan berusaha memajukan Temasik. 6. APAKAH KESAN PEMBUNUHAN TEMAGI OLEH PARAMESWARA ? (a) Kerajaan Siam ingin menuntut bela atas kematian Temagi. (b) Kerajaan Majapahit cuba menakluk Temasik.

7. APAKAH TINDAKAN PARAMESWARA UNTUK MENGELAKAN SERANGAN DARI SIAM DAN MAJAPAHIT ? (a) Parameswara dan pengikutnya (orang laut) berundur ke Muar dan seterusnya ke utara melalui Sening Ujung dan Bertam. (b) Beliau tiba ke sebuah perkampungan yang penduduknya terdiri daripada Orang Melayu, Orang Asli dan Orang Laut.

8. MENGAPAKAH PARAMESWARA MENGANGGAP KEDUDUKAN PERKAMPUNGAN TERSEBUT AMAT BAIK ? (a) Kedudukan berhampiran laut yang menjadi tempat laluan kapal dagang. (b) Bekalan air bersih mudah diperoleh. (c) Bentuk muka bumi yang berbukit bukau : (i) Menjadi petunjuk bagi pelayar Selat Melaka. (ii) Mudah mengawal

(d) Pokok-pokok bakau dan api-api yang tumbuh di sepanjang pantai boleh dijadikan benteng pertahanan dan perlindungan semulajadi. (e) Muara sungai terlindung darpada tiupan angin kencang (Angin Monson Timur Laut dan Angin Monson Barat Daya) dan tidak mengganggu perdagangan.

9. APAKAH ASAL USUL NAMA MELAKA ? Sumber sejarah Catatan dalam buku Sejarah Melayu Parameswara melihat seekor pelanduk putih menendang anjing perburuannya semasa berehat di bawah pokok Melaka.

Asal-usul nama (a) Pelanduk (b) Pokok Melaka

Pelanduk putih Pokok Melaka (a) Mulaqah bermaksud pertemuan. (b) Malakat bermaksud perhimpunan segala dagang.

Istilah daripada pedagang Arab

Catatan dalam Mitos Hindu dalam karya Skanda Purana

Amalaka (Pokok Melaka). --Pokok pertama tumbuh di alam semesta. --Buah pokok Amalaka mempunyai kuasa ajaib. -- dikaitkan dengan pokok kediaman tuhan agama Hindu (Shiva, Vishnu dan Brahma)

Buah pokok Amalaka

Dewa Shiva

10. APAKAH LANGKAH-LANGKAH YANG DIAMBIL OLEH PARAMESWARA UNTUK MEMBANGUNKAN MELAKA ? Langkah-langkah membangunkan kerajaan Melayu Melaka. 1. Mewujudkan Sistem Pemerintahan Yang Teratur Dan Sistematik. Huraian mengenai langkah yang diambil.

(a) Melantik pembesar bertanggungjawab dalan hal ehwal balairung seri. (b) Melantik 40 orang bentera untuk menjalankan perintah raja. (c) Melantik biduanda kecil untuk membawa alat-alat kebesaran raja. (nama lain bagi biduanda ialah budak kundang , budak raja, juak-juak, hamba atau orang suruhan raja)

2.

Menyediakan segala kemudahan di pelabuhan Melaka untuk para pedagang.

(a) Tempat membaiki kapal. (b) Bekalan air bersih dan makanan. (c) Tenaga pekerja (d) Tempat penginapan

(e) Tempat penginapan (e) Gudang menyimpan barang dagang.

(f) Pasar tempat berurus niaga.

3. Mengadakan hubungan diplomatik dengan Kerajaan Siam dan Kerajaan China.

Hubungan diplomatik diadakan untuk menjaga keselamatan Melaka serta negara lain mengiktiraf kedaulatan Melaka. (a) Hubungan diplomatik dengan negara China bermula apabila : 1404 - Lawatan Laksamana Yin Ching 1405 dan 1409 - Lawatan Laksamana Cheng Ho (b) Kerajaan Melaka juga menghantar utusan ke China. Parameswara memohon perlindungan dari Kerajaan China (Melaka menjadi negeri naungan China dan bersetuju menghantar ufti). Kerajaan China mengiktiraf kerajaan Melaka melalui pengurniakan payung kuning, cap mohor dan sepersalinan pakaian. (c) Hubungan Kerajaan Melaka dengan negara China menyebabkan Melaka terselamat daripada ancaman Kerajaan Siam dan Kerajaan Majapahit.

4. Bantuan dan ketaatsetiaan yang diberikan oleh Orang laut.

(a) Parameswara melantik Orang-orang laut untuk menjaga perairan Melaka kerana : (i) Orang Laut mempunyai ciri-ciri kepahlawanan (ii) Orang Laut mahir tentang selok belok Selat Melaka. Orang laut yang mencurahkan taat setia kepada Parameswara dan Kerajaan Melaka. Ini dapat menjamin keamanan dan kemakmuran perdagangan Melaka.

5. Kerjasama dan ketaatsetiaan yang tidak berbelah bagi daripada rakyat Melaka untuk membangunkan kerajaan Melaka. Mengikut catatan sunber sejarah dalam buku Sejarah Melayu : rakyat itu umpama akar, raja itu umpama pohon. Jikalau tiada akar, nescaya pohon tiada akan dapat berdiri Ciri-ciri rakyat Melaka : (a) Semangat sedia berkorban. (b) Menghargai pemimpin. (c) Taat setia kepada raja Melaka.

Penduduk Melaka terdiri daripada : (a) Orang Melayu (b) Orang Laut (c) Orang Asli

Sumbangan penduduk Melaka dalam membangunkan Melaka : Orang Asli -- membekalkan hasil hutan untuk perdagangan. Orang Laut membekalkan hasil laut dan menjaga keselamatan Selat Melaka. Orang Melayu Ketua-ketua masyarakat Melayu dilantik menjadi pembesar dalam pentadbiran Melaka( Hulubalang , dan Biduanda)

Sifat-sifat yang ada pada kepimpinan Parameswara : (a) Bijak mengatur strategi. (b) Keyakinan diri (c) Kegigihan

BAB 5 : KEGEMILANGAN MELAKA Kesultanan Melayu Melaka telah mencapai kegemilangan dalam bidang : (a) Bidang pentadbiran (b) Bidang perdagangan (e) Kegiatan Ilmu (c) Bidang hubungan luar (diplomatik) (f) Perluasan kuasa (penaklukan)

(d) Perkembangan Agama Islam

A. Apakah usaha yang telah dibuat oleh Sultan Melaka untuk melicinkan urusan pentadbiran kerajaan Melaka ? Sultan Melaka telah mengadakan suatu sistem pentadbiran yang tersusun dikenali sebagai : SISTEM PEMBESAR EMPAT LIPATAN Semua pembesar mempunyai tanggungjawab yang perlu dilaksanakan dengan jujur dan bijaksana. Raja/Sultan (a) Sultan mengetuai kerajaan P 4 8 16 32 SISTEM PEMBESAR EMPAT LIPATAN Pembesar Berempat (b) Sultan dibantu oleh orang pembesar : Pembesar Berlapan Pembesar Enam Belas Pembesar Tiga Puluh Dua (i) Bendahara (Ketua segala pembesar ) (ii) Penghulu Bendahari (iii) Temenggung (iv) Laksamana

SUSUNAN RAJA/SULTAN DAN BENDAHARA KERAJAAN MELAYU MELAKA RAJA/SULTAN MELAKA BENDAHARA MELAKA 1. PARAMESWARA (1400 1414 M) 2. MEGAT ISKANDAR SHAH (1414 1423/4 M) 3. SULTAN MUHAMMAD SHAH (1424 1444 M) 4. SULTAN ABU SYAHID (1444 1445 M) 5. SULTAN MUZAFFAR SHAH (1445 1459 M) 6. SULTAN MANSOR SHAH (1459 1477 M) 7. SULTAN ALAUDDIN RIAYAT SHAH (1477 1488 M) 8. SULTAN MAHMUD SHAH (1488 1511 M) 9. SULTAN AHMAD SHAH (1511 1513 M) PERANAN RAJA/SULTAN KERAJAAN MELAKA 2. Melantik pembesar negeri 3. Penyelaras semua kegiatan ekonomi negeri 5. Ketua Agama Islam dan adat istiadat Melayu 1. TUN PERPATIH PUTIH (SERI WAK RAJA) 2. SERI AMAR DIRAJA 3. TUN PERPATIH SEDANG (SERI WAK RAJA) 4. TUN ALI (SERI NARA DIRAJA) 5. TUN PERAK (PADUKA RAJA) 6. TUN PERPATIH PUTIH 7. TUN MUTAHIR (SERI MAHARAJA) 8. PADUKA TUAN (BENDAHARA LUBOK BATU / TEPOK)

1. Ketua kerajaan Melaka 4. Ketua angkatan tentera Melaka

6. Mengetuai hubungan diplomatik dengan negara lain

7. Menjadi lambang perpaduan rakyat Melaka.

8. Menerajui pemerintahan Melaka PERANAN EMPAT PEMBESAR UTAMA DALAM KERAJAAN MELAKA BENDAHARA (Perdana Menteri) 1. Ketua segala pembesar 2. Menteri paling utama 3. Penasihat raja dalam bidang pentadbiran negeri. 4. Ketua turus angkatan perang 5. Ketua hakim 6. Pemangku sultan (ketika sultan gering atau keluar negara) PENGHULU BENDAHARI (Menteri Kewangan) 1. Ketua urusetia istana 2. Pemungut hasil cukai dan ufti 3. Ketua segala bendahari 4. Ketua segala Syahbandar TEMENGGUNG (Ketua Polis Negara) 1. Ketua polis dan penjara 2. Penguasa bandar dan Kota Melaka 3. Ketua protokol istana 3. Ketua pembawa utusan 4. Hakim di kawasan darat 4. Pengawal peribadi raja Jawatan Penghulu Bendahari diwujudkan oleh Parameswara ketika memerintah Temasik. Tokoh terkenal ialah Seri Nara Diraja Tun Ali. Jawatan ini diwujudkan di Melaka . Tokoh utama ialah Seri Maharaja Tun Mutahir Jawatan ini diperkenalkan oleh Sultan Mansor Shah. Tokoh terkenal ialah Hang Tuah. LAKSAMANA (Ketua Turus Angkatan Laut) 1. Ketua angkatan laut Melaka. 2. Ketua duta (hubungan diplomatik)

Gambar lukisan Bendahara Tun Perak

Lambang Polis Diraja Malaysia sekarang

Tentera Laut pada masa sekarang.

1.

Para pembesar bertanggungjawab nenegakkan dan mempertahankan kedaulatan sultan dan kerajaan Melaka .

2. Para pembesar perlu menjalankan tugas dengan jujur dan bijaksana. 3. Sokongan padu dan taat setia pembesar kepada sultan penting untuk membina kerajaan yang kuat dan maju. 4. Sultan memberi kuasa kepada pembesar untuk mentadbir wilayah , sungai atau pulau demi meningkatkan sokongan dan taat setia para pembesar kepada raja dan kerajaan Melaka. 5. Kawasan pentadbiran pembesar dipanggil KAWASAN PEGANGAN 6. Sultan juga melantik pembesar untuk memungut cukai di kawasan jajahan dan daerah. 7. Kawasan memungut cukai dipanggil KAWASAN PEMAKANAN PEMBESAR MELAKA DAN KAWASAN PEGANGAN (PENTADBIRAN) BENDAHARA PENGHULU BENDAHARI LAKSAMANA MUAR DAN BENTAN SENING UJUNG DAN KAMPAR TEMASIK

HULUBALANG

SUNGAI RAYA DAN SIANTAN

TEMENGGUNG TIADA KAWASAN PEGANGAN KEGEMILANGAN MELAKA DALAM BIDANG PERDAGANGAN

Sumber sejarah Kerajaan Melayu Melaka

Buku Sejarah Melayu

Petikan muka surat 82 : Pertengahan abad ke 15 Melaka muncul sebagai pusat perdagangan antarabangsa. Maka segala dagang atas angin(pedagang dari barat) dan bawah angin (pedagang dari timur) sekaliannya datang ke Melaka ; terlalu ramai bandar Melaka pada zaman itu

FAKTOR-FAKTOR MELAKA MUNCUL SEBAGAI PUSAT PERDAGANGAN ANTARABANGSA : A. KEDUDUKAN GEOGRAFI MELAKA YANG STRATEGIK 1. Melaka terletak di pertengahan laluan perdagangan antara Timur dan Barat 2. Melaka terletak berhampiran Selat Melaka dan dapat mengawal Selat Melaka (tempat laluan kapal dagang) 3. Melaka mempunyai bekalan makanan dan minuman untuk para pedagang. 4. Muara sungai Melaka yang dalam membolehkan kapal dapat berlabuh untuk menurun dan mengumpul barang keperluan. 5. Pelabuhan Melaka terlindung dan selamat daripada tiupan angin monson Barat Daya (dilindungi oleh Pulau Sumatera) dan angin monson Timur Laut (dilindungi oleh Banjaran Titiwangsa). Sungai Melaka 6. Bentuk muka bumi Melaka yang berbukit bukau menjadi panduan untuk kapal dagang menuju ke pelabuhan Melaka 7. Bukit bukau di Melaka juga menjadi tempat memerhati dan mengawasi keselamatan Selat Melaka. B. PERANAN SYAHBANDAR 1. Jawatan Syahbandar diwujudkan untuk melancarkan kegiatan perdagangan 2. Syahbandar berperanan sebagai pengurus pelabuhan dan menjalankan tugas dengan cekap dan bijaksana. Antara tugas mereka ialah : (a) (b) (c) (d) (e) (f) Mengurus pasar dan gudang Menjaga kebajikan dan keselamatan pedagang Memeriksa alat timbang, alat sukat dan mata wang Menjadi hakim di pelabuhan Mengurus peraturan keluar masuk kapal di pelabuhan Mengurus cukai di kalangan pedagang.

3. Tugas para Syahbandar dibahagikan mengikut kumpulan pedagang SYAHBANDAR I Mengurus pedagang dari Gujerat (India) SYAHBANDAR II Mengurus pedagang China, Champa dan Ryukyu (Jepun) SYAHBANDAR III Mengurus pedagang Kalingga , Pegu (Myanmar), Benggala dan Parsi SYAHBANDAR IV Mengurus pedagang Pulau Jawa, Maluku, Banda, Kalimantan, Borneo, Pasai

dan Filipina Syahbandar

C. PERANAN LAKSAMANA DAN ORANG LAUT

1. LAKSAMANA adalah pembesar yang dilantik untuk menjaga keselamatan perairan Melaka. 2. ORANG LAUT menjalankan tugas mengawal perairan Melaka kerana mereka mempunyai sikap keberanian , pakar dalam selok belok Selat Melaka. 3. ORANG LAUT menjamin keselamatan pedagang dan keamanan perairan Melaka.

Orang Laut D. KEBERKESANAN UNDANGUNDANG LAUT MELAKA 1. Kerajaan Melaka telah menggubal undang-undang bagi memastikan aktiviti perdagangan berjalan lancar dan adil serta memberi keyakinan kepada para pedagang. 2. Kerajaan Melaka menggubal UNDANG-UNDANG LAUT MELAKA (24 fasal/ bab) 3. Antara fasal utama UNDANG-UNDANG LAUT MELAKA : (a) (b) (c) (d) (e) Undang Undang Laut Melaka Ruang perahu

Peraturan dan tata tertib perniagaan Cara menjalankan urusan menjual dan membeli barang Hukum-hukum jenayah yang berlaku di kapal Larangan dan tanggungjawab nakhoda (kapten kapal) Larangan dan tanggungjawab kiwi (penyewa ruang perahu). Ketua segala kiwi disebut mulkiwi (f) Larangan dan tanggungjawab anak kapal (kelasi kapal / pekerja dalam kapal) Pemimpin kerajaan Melaka bertindak dengan bijak dengan menyediakan pelbagai kemudahan kepada para pedagang untuk menarik mereka kei pelabuhan Melaka. Antaranya : (a) Menyediakan gudang untuk menyimpan barang (b) Menyediakan tempat penginapan (tinggal) (c) Syahbandar menyediakan kapal, perahu, jong, lancar, gajah dan pekerja untuk mengangkut barang pedagang ke gudang. (d) Menyediakan tempat membaiki kapal yang rosak. (e) Menyediakan bekalan makanan dan minuman.

E. KEMUDAHAN DI PELABUHAN UNTUK PARA PEDAGANG (PRASARANA DI MELAKA)

Perahu

Jong

Gajah Tempat penginapan (tinggal)

Gudang

F. SISTEM CUKAI DAN SURAT KEBENARAN BERNIAGA

Kerajaan Melaka mengenakan cukai yang berpatutan dan adil kepada para pedagang. Para pedagang perlu membayar Panduan (cukai rasmi) sebelum berniaga. Cukai rasmi ini berbeza mengikut tempat asal pedagang. Sistem cukai ini dinamakan SISTEM CUKAI BERKEUTAMAAN Pedagang barat (India, Arab, Siam dan Pegu ) Cukai rasmi 6% Pedagang yang tinggal tetap di Melaka Cukai rasmi 3 % Pedagang Ryukyu (Jepun) dan China Perlu memberi

G. PENGGUNAAN SISTEM MATA WANG

persembahan (hadiah) kepada Sultan, Temenggung atau Syahbandar Kerajaan Melaka menggunakan pelbagai mata wang untuk melancarkan urusan perdagangan di kalangan pedagang. (a) Mata wang logam daripada timah dipanggil calains (b) Mata wang emas tempatan (c) Mata wang emas dari Pedir , Pasai, Kembayat dan Gujerat.

Mata wang zaman Sultan Mansor Shah calains (logam timah) mata wang emas Pasai Mata wang emas Pedir

Mata wang zaman Sultan Muzaffar Shah

H. PELABUHAN ENTREPOT

Pemerintah Melaka telah menjadikan Melaka sebagai pelebuhan entrepot. (a) Pusat pengumpulan barangan dari Kepulauan Melayu (b) Pusat pengedaran barangan dari Timur dan Barat ke Kepulauan Melayu

I. BAHASA MELAYU SEBAGAI LINGUA FRANCA (BAHASA PERANTARAAN) Catatan Tome Pires : .. di pelabuhan Melaka biasanya terdapat 84 bahasa dituturkan, tiap-tiap satunya berlainan

Pedagang asing menggunakan bahasa Melayu apabila berurusan pedagang dan Pegawai di Melaka kerana : (a) Mudah difahami (b) Bahasa utama masyarakat di Kepulauan Melayu.

Pedagang India

Pedagang Arab

Pedagang Kepulauan Melayu

KEGEMILANGAN MELAKA DALAM MENGADAKAN HUBUNGAN DIPLOMATIK DENGAN NEGARA LUAR 1. Kerajaan Melaka telah mengadakan hubungan luar dalam dua peringkat iaitu : (a) Negara-negara serantau (b) Antarabangsa Kerajaan Melaka telah menetapkan dasar luar dengan jelas dan tegas supaya negara lain tahu kedudukan mereka. Tujuan Kerajaan Melaka menetapkan dasar luar : (a) Menjamin keselamatan 4. (b) Menjaga kepentingan perdagangan antarabangsa

2. 3.

Kerajaan Melaka telah mengadakan hubungan diplomatik dan perdagangan dengan negara serantau : (a) Pasai (b) Jawa (c) Siak (d) Kampar

Pasai
(perkahwinan)

Sumatera

Jawa

Siak
(Jajahan takluk Melaka)

Kampar
(Jajahan takluk Melaka )

Palembang

Negara

PASAI

Cara hubungan diplomatik wujud dengan kerajaan Melaka (a) Menurut Tome Pires : Hubungan Melaka dan Pasai terjalin melalui perkahwinan . (Megat Iskandar Shah kahwin dengan Puteri Pasai ) (b) Hubungan dalam bentuk pertukaran pendapat tentang soal-soal berkaitan hukum agama Islam. (c) Melaka membantu Pasai menamatkan huru hara dengan menghantar bantuan pembesar dan tentera .

Kedudukan kerajaan selepas hubungan diplomatik

Jenis barangan dagangan yang dibekalkan ke pelabuhan Melaka

SAMA TARAF Semasa mengutus surat ke dua-dua negara menggunakan istilah salam. Wujud perasaan hormat menghormati dan tolong menolong antara Melaka dan Pasai

Lada hitam Emas Beras

JAWA

Membekalkan barangan dagangan ke pelabuhan Melaka

SAMA TARAF Menggunakan istilah sembah ketika mengutus surat. TARAF NAUNGAN Taraf Kampar lebih rendah daripada Melaka. Kampar menghantar ufti kepada Melaka dalam bentuk wang atau barangan. Semasa mengutus surat ke dua-dua negara menggunakan istilah sembah

Beras Bahan makanan Rempah

KAMPAR

Kampar menjadi jajahan takluk Melaka. Melaka menguasai hasil perdagangan Kampar.

Emas

SIAK

SIAK menjadi jajahan takluk Melaka. Melaka menguasai hasil perdagangan Siak.

TARAF NAUNGAN Emas Taraf Siak lebih rendah daripada Melaka. Siak menghantar ufti kepada Melaka dalam bentuk wang dan barangan.

Semasa mengutus surat ke dua-dua negara menggunakan istilah sembah Bukti kebesaran kerajaan Melaka dapat dilihat apabila Sultan Mansor Shah melawat Majapahit , baginda diiringi oleh raja dari Palembang, Jambi dan Lingga. 5. Kerajaan Melaka mengadakan hubungan diplomatik dan perdagangan di peringkat antabangsa iaitu :

(a) China

(b) Siam

(c) Ryukyu ( Jepun )

(d) Gujerat

(e) Tanah Arab

Ryukyu (Jepun )

Tanah Arab

China

Gujerat Siam

Negara CHINA

Cara hubungan diplomatik wujud dengan kerajaan Melaka (a) Lawatan Laksamana China Ke Melaka 1404 - Laksamana Yin Ching 1405 - Laksamana Cheng Ho & 1409 (a) Kerajaan Melaka menghantar utusan diplomatik ke Siam yang diketuai oleh : TUN TELANI MENTERI JANA PUTERA (a) Sultan Mansor Shah mengutus surat kepada raja Ryukyu tentang tingkahlaku pedagang Jepun tidak mematuhi undang undang perdagangan Melaka. (b) Raja Ryukyu membalas surat

Kesan hubungan diplomatik (a) Hubungan diplomatik dan perdagangan bertambah erat . (b) Kerajaan Melaka dapat pengiktirafan dari Kerajaan China. (a) Kerajaan Siam berbaikbaik dengan Melaka. (b) Melaka dapat menjaga kepentingan ekonominya. (a) Hubungan diplomatik dan perdagangan bertambah erat.

Jenis barangan dagangan teh kain sutera barangan tembikar

Laksamana Cheng Ho SIAM

Kayu jati Beras Bahan makanan

RYUKYU (JEPUN)

dan menyanjung tinggi

GUJERAT

Perdagangan dua hala

TANAH ARAB

Perdagangan dua hala

(a) Kegiatan perdagangan menjadi lancar. (b) Penyebaran agama Islam di Melaka (a) Kegiatan perdagangan menjadi lancar. (b) Mengembangkan ajaran Agama Islam di Melaka.

Membekalkan kain dan memerlukan rempah Membeli barangan dari (a) Kepulauan Melayu (emas & rempah) (b) China (kain sutera & teh)

KEGEMILANGAN MELAKA SEBAGAI PUSAT PENGEMBANGAN AGAMA ISLAM SEJARAH PERTAPAKAN AGAMA ISLAM DI SEMENANJUNG MALAYSIA NEGERI KEDAH TERENGGANU MELAKA MASA ABAD KE 9 ABAD KE 13 ABAD KE 15 BUKTI SEJARAH BATU NISAN DI TANJUNG INGGERIS BATU BERSURAT DI KUALA BERANG MEGAT ISKANDAR SHAH MEMELUK AGAMA ISLAM

CARA MELALUI PERKAHWINAN

CARA AGAMA ISLAM DISEBARKAN KE MELAKA PERISTIWA Perkahwinan sultan Melaka , MEGAT ISKANDAR SHAH dengan PUTERI RAJA PASAI ( sultan memeluk Islam diikuti oleh para pembesar dan rakyat Melaka)

MELALUI MUBALIGH ARAB

Menurut sumber sejarah HIKAYAT RAJA-RAJA PASAI & BUSTANUS SALATIN Mubaligh Arab bernama SYEIKH ABDUL AZIZ dari MAKKAH mengislamkan RAJA SRI MAHARAJA , pembesar dan rakyat Melaka.

MELALUI KEGIATAN PERDAGANGAN

(a) Pedagang dari Arab dan India menjalankan kegiatan dakwah di samping berniaga. (b) Kalangan Pedagang Arab dan India berkahwin dengan penduduk tempatan Melaka. (c) Pedagang Arab dan India membawa AHLI AGAMA untuk membantu menjalankan kegiatan dakwah. (a) Sifat-sifat agama Islam yang meliputi semua aspek kehidupan telah menarik golongan istana antaranya :

SIFAT AGAMA ISLAM

TOLERANSI , ADIL dan RASIONAL

KEUNGGULAN MELAKA SEBAGAI PUSAT PENYEBARAN DAN PENGAJIAN AGAMA ISLAM PADA ABAD KE 15 1. Melaka menjadi tempat pertemuan ulama dan pendakwah seperti Arab dan Pasai. Pemerintah Melaka menyediakan pelbagai kemudahan kepada ulama dan pendakyah. Ulama --- (a) Orang yang ahli (pakar) dalam hal atau dalam pengetahuan agama Islam. (b) Guru mengajar ilmu agama kepada sultan, pembesar dan rakyat Melaka. Pendakwah ---- (a) Orang yang menjalankan kegiatan penyebaran Islam dan ajaran-ajaran Islam. (b) Berperanan mengajar ilmu agama kepada seluruh rakyat Melaka. (c) Sanggup berkorban di luar Melaka untuk menyebarkan agama Islam SEBAB-SEBAB AGAMA ISLAM AGAMA ISLAM CEPAT BERKEMBANG DI MELAKA 1. PERANAN RAJA MELAKA (a) Menyambut baik dan menganuti agama Islam. (b) Sultan berminat mendalami ilmu pengetahuan Islam. Contoh : SULTAN MANSOR SHAH telah menghantar pembesar TUN BIJA WANGSA ke Pasai untuk bertanya hal-hal agama (d) Sultan menyokong dan melibatkan diri dalam usaha menyebarkan agama Islam Contoh : SULTAN MUZAFFAR SHAH mendirikan masjid , surau dan madrasah sebagai tempat mempelajari agama Islam dan membaca kitab al- Quran.

Raja Melaka 2. MELAKA SEBAGAI PUSAT PENGAJIAN ILMU TASAWUF --- satu cara atau kaedah untuk mengenal Tuhan dan mendekati diri kepada Tuhan. 3. PERANAN ISTANA MELAKA sebagai Pusat aktiviti keagamaan. Istana Melaka

Ahli tasawuf terkenal di Melaka : ABDUL KARIM al JILI yang mengarang kitab : INSAN al KAMIL Di istana Melaka terdapat perpustakaan untuk aktiviti agama seperti (a) Menterjemah kitab-kitab agama Islam. (b) Menyadur (mengubahsuai) kitab-kitab agama Islam. (c) Menyimpan kitab-kitab agama Islam Contoh kitab yang diterjemahkan ialah : (i) (ii) HIKAYAT AMIR HAMZAH HIKAYAT MUHAMMAD ALI HANAFIAH

4. PENERAPAN NILAI-NILAI ISLAM dalam aktiviti harian.

Sultan Melaka telah menerapkan nilai-nilai Islam seperti : MUSYAWARAH (perbincangan) dalam urusan pentadbiran.

PENYEBARAN AGAMA ISLAM KE RANTAU ASIA TENGGARA Kerajaan Melaka telah menyebarkan agama Islam ke rantau Asia tenggara melalui : A. PERDAGANGAN (a) Melaka menjadi pusat perdagangan antarabangsa. (b) Melaka menjadi pusat tumpuan pedagang asing. (c) Pedagang asing memeluk agama Islam dan menyebarkan di tempat asal mereka.

B. TENTERA UPAHAN

(a) Melaka mempunyai ramai tentera upahan dari Jawa. (b) Semasa berkhidmat ada di kalangan mereka memeluk agama Islam. (c) Tentera upahan menyebarkan agama Islam apabila kembali ke Tanah air mereka.

Tentera Upahan Jawa C. PENAKLUKAN

(a) Kerajaan Melaka mempunyai jajahan takluk yang luas. (b) Kebanyakan raja negeri taklukan Melaka memeluk agama Islam bagi menjamin keselamatan negeri serta menunjukkan taat setia kepada sultan Melaka. Contoh : SULTAN MANSOR SHAH dibantu oleh BENDAHARA TUN PERAK telah menakluk PAHANG, TERENGGANU, KELANTAN , ROKAN dan INDERAGIRI

D. PERANAN AHLI AGAMA (i) MUBALIGH (II) ULAMA (III) AHLI SUFI (pakar ilmu Tasawuf) E. PERKAHWINAN (I) PERKAHWINAN POLITIK

(a) Pendakyah dari Melaka telah menyebarkan agama Islam sehingga ke PULAU JAWA , KALIMANTAN dan SELATAN FILIPINA. (b) Ahli agama dari Melaka menjalankan kegiatan pendakwahan secara berhemah dan tidak memaksa. Agama Islam disebarkan ke rantau Asia Tenggara melalui putera atau puteri Melaka dengan putera atau puteri kerajaan lain . Contoh : Perkahwinan PUTERI SULTAN MANSOR SHAH dengan PUTERA RAJA SIAK

F. KESUNGGUHAN DAN PERANAN PEMERINTAH MELAKA

(a) SULTAN ALAUDDIN RIAYAT SHAH telah menghantar ahli agama untuk mengajar raja-raja PAHANG, KAMPAR dan INDERAGIRI mengenai hal ehwal agama. (b) Pemerintah Melaka memberi galakan dan dorongan kepada pendakyah untuk menyebarkan agama Islam

SINAR ISLAM DI MELAKA KESAN-KESAN PERKEMBANGAN ISLAM DI NEGERI MELAKA KEWUJUDAN INSTITUSI KESULTANAN SEBELUM KEDATANGAN ISLAM SELEPAS KEDATANGAN ISLAM Mengamalkan SISTEM BERAJA Ketua negara digelar RAJA Mengamalkan INSTITUSI KESULTANAN Ketua negara digelar SULTAN (wakil Allah di bumi) SULTAN MUHAMMAD SHAH ialah raja Melaka yang pertama menggunakan gelaran SULTAN GOLONGAN ULAMA BERPERANAN DALAM URUSAN PENTADBIRAN SEBELUM KEDATANGAN ISLAM Amalan konsep DEVARAJA. Raja berkuasa mutlak. Pengaruh AGAMA HINDU SELEPAS KEDATANGAN ISLAM ULAMA menasihati sultan dalam hal ehwal pemerintahan. Sultan memerintah dengan ADIL dan SAKSAMA. Mengamalkan nilai MUSYAWARAH dalam menjalankan sistem pentadbiran. Sultan berunding dengan para pembesar sebelum membuat keputusan SELEPAS KEDATANGAN ISLAM UNDANG-UNDANG FIKAH ( Syariah) mempengaruhi HUKUM KANUN MELAKA dan UNDANGUNDANG LAUT MELAKA. Contoh : Hukum berkaitan minum arak, zina , membunuh.

PERUBAHAN DALAM BIDANG PERUNDANGAN

Hukum Kanun Melaka dan UndangUndang Laut Melaka

SEBELUM KEDATANGAN ISLAM Terdapat unsur-unsur Hindu dalam perundangan Melaka

PENGAJIAN al-QURAN menjadi asas sistem pendidikan.

SEMASA PERKEMBANGAN ISLAM BAHASA MELAYU menjadi bahasa ilmu dan LINGUA FRANCA Perkembangan TULISAN KHAT

SEMASA PERKEMBANGAN ISLAM

Kitab suci alQuran

TULISAN JAWI digunakan secara meluas.

PERUBAHAN DALAM BUDAYA MASYARAKAT

PERUBAHAN DALAM SENI BINA DAN CORAK UKIRAN Corak ukiran di kubah masjid, mimbar, mihrab, menara azan, tempat berwuduk, batu nisan dll

PERUBAHAN DALAM AMALAN MASYARAKAT. Upacara Khatam al-Quran, majlis kesyukuran dan kenduri arwah.

Kubah masjid

Mimbar masjid

Mihrab masjid

Menara azan

Tempat berwuduk

Batu nisan

Langit-langit masjid

Dinding masjid

KEGEMILANGAN MELAKA SEBAGAI PUSAT KEGIATAN ILMU (PUSAT INTELEKTUAL) Peranan istana Melaka sebagai pusat kegiatan intelektual : (a) (b) (c) (d) Istana menjadi tempat perkumpulan golongan cerdik pandai ( jurutulis , pengarang dan ulama) Golongan cerdik pandai menguasai bahasa asing. Golongan cerdik pandai melakukan kegiatan menterjemah dan menyadur karya sastera dari Arab dan Parsi. Selain karya dari Arab dan Parsi hikayat Melayu juga dihasilkan seperti HIKAYAT HANG TUAH dan HIKAYAT BAYAN BUDIMAN (e) Karya undang-undang juga dihasilkan seperti HUKUM KANUN MELAKA dan UNDANG-UNDANG LAUT MELAKA. HUKUM KANUN MELAKA ---- Digubal semesa pemerintahan SULTAN MUHAMMAD SHAH ---- Dilengkapkan semasa pemerintahan SULTAN MUZAFFAR SHAH ---- Disusun semula semasa pemerintahan SULTAN MAHMUD SHAH (f) Istana menjadi menyimpan buku-buku tempatan. Yang juga menjadi khazanah kerajaan Melaka. (g) Istana menjadi tempat perbincangan dan perdebatan alim ulama mengenai hal-hai agama. Contoh : Membahaskan kitab DARUL MANZUM (kitab utama aspek ketuhanan) PERANAN GOLONGAN CERDIK PANDAI DI ISTANA MELAKA PENGARANG

JURUTULIS

ULAMA

Mengarang surat rasmi raja Menggubal perjanjian Menjadi guru anak-anak raja

Mengarang sejarah Menulis dan menterjemah kitab agama Islam Menghasilkan pelbagai jenis kesusasteraan Menyusun salasilah raja Mencatat diari istana KARYA-KARYA SASTERA TERJEMAHAN DAN SADURAN KARYA SASTERA TERJEMAHAN KARYA SASTERA SADURAN HIKAYAT BULAN BELAH HIKAYAT NABI BERCUKUR HIKAYAT BAKHTIAR HIKAYAT NABI WAFAT (MANGKAT) HIKAYAT NABI YUSOF

HIKAYAT AMIR HAMZAH HIKAYAT MUHAMMAD ALI HANAFIAH HIKAYAT ISKANDAR ZULKARNAIN

PERANAN BAHASA MELAYU DENGAN KEDATANGAN AGAMA ISLAM (a) BAHASA ILMU PENGETAHUAN (b) BAHASA PERSURATAN (c) BAHASA PERANTARAAN dalam kegiatan dakwah TULISAN JAWI ditambah dengan lima huruf berasaskan huruf Arab. Lima huruf yang ditambah

Ca

nga

pa

ga

nya

KEGEMILANGAN MELAKA DALAM PERLUASAN KUASA CARA-CARA KERAJAAN MELAKA MELAKUKAN MELUASKAN EMPAYAR DAN SETERUSNYA MENJADIKAN NEGERI LAIN SEBAGAI NEGERI NAUNGAN MELAKA. PENAKLUKAN Melaka melakukan penaklukan ke atas beberapa kerajaan bagi menjamin keselamatan, kemakmuran dan keutuhan. Kejayaan Melaka melakukan penaklukan disebabkan oleh : (a) Kebijaksanaan sultan mengatur strategi (b) Askar yang berani dan sanggup berkorban. Negara-negara yang ditakluk oleh Melaka : (a) KAMPAR (b) PAHANG (c) INDERAGIRI Perkahwin Menyerah diri secara suka rela kepada kerajaan Melaka. PERKAHWINAN Putera dan puteri sultan Melaka akan dikahwinkan dengan putera dan puteri raja negeri lain. Perkahwinan akan mengukuhkan hubungan persaudaraan antara kerajaan. (a) PAHANG (b) KELANTAN (c) SIAK KERELAAN KERAJAAN UNTUK BERNAUNG Kerajaan yang secara rela hati mahukan naungan kerajaan Melaka ialah : (a) JAMBI (b) LINGGA Sultan Melaka akan menabalkan raja-raja negri dibawah naungan Melaka. BANTUAN KERAJAAN MELAKA Kerajaan Melaka membantu negara yang menghadapi huru hara. (a) Kerajaan Melaka membantu raja Pasai SULTAN ZAINAL ABIDIN yang hendak digulingkan daripada takhta. (b) Kerajaan Melaka membantu Pasai mengalahkan KERAJAAN ARU yang mengancam kerajaan Pasai dan Melaka. Oleh yang demikian kekuasaan Melaka diakui oleh kerajaan Pasai.

Perkahwinan Diraja KEBIJAKSANAAN PEMIMPIN MELAKA DALAM MEMBENTUK SEBUAH EMPAYAR YANG LUAS SULTAN MUZAFFAR SHAH a. Sultan Melaka yang pertama memulakan usaha peluasan empayar. b. Tempat-tempat yang dijajah : (i) PAHANG SULTAN MANSOR SHAH Meneruskan usaha peluasan kuasa Sultan Muzaffar Shah. a. Tempat-tempat yang ditakluk ialah : (i) BERNAM (ii) PERAK (iii) SIAK b. Berjaya menghalang usaha PAHANG, KAMPAR dan INDERAGIRI untuk membebaskan diri. SULTAN ALAUDDIN RIAYAT SHAH Pemimpin yang warak (taat dan patuh kepada perintah Allah) dan sangat mementingkan pentadbiran negara. a. Buku Sejarah Melayu mengambarkan baginda sebagai pemimpin yang gagah. b. Sangat mengambil berat tentang keamanan dan keselamatan dalam negeri. c. Menyamar menjadi rakyat biasa untuk membanteras kejadian jenayah d. Menguasai kerajaan ARU dengan bantuan hulubalang yang gagah berani seperti LAKSAMANA HANG TUAH BENDAHARA TUN PERAK Pembesar yang berwibawa (hak member kuasa dan patut diikuti) dan cekap. a. Semasa menjadi penghulu di Klang , beliau berjaya menghalang serangan Siam (1445) --- beliau mengarahkan pengikutnya membawa keluarga masing-masing berpindah ke Melaka bagi menaikkan semangat tenteranya mempertahankan Melaka. b. Semasa menjadi bendahara Melaka (1456) beliau sekali lagi Berjaya mematahkan serangan Siam. (i) Mengarahkan askarnya menggunakan perahu kecil sebagai muslihat perang. (ii) Mengarahkan tenteranya mengikat jamung di pokok bakau untuk mengelirukan tentera Siam. Kegagahan askar Melaka Kebijaksanaan Tun Perak mengatur strategi perang. Mengarahkan penggunaan perahuperahu kecil sebagai muslihat menentang musuh (Siam) Angkatan laut Melaka c. Berjaya menguasai PAHANG yang berada di bawah Siam. d. Bendahara yang sangat setia kepada sultan. (i) Tidak menuntut bela apabila anaknya TUN BESAR dibunuh oleh putera Sultan Mansor Shah iaitu RAJA MUHAMMAD. Ucapan Tun Perak kepada anak buahnya. Adat hamba Melayu tidak pernah derhaka, tetapi akan kita bertuankan seorang ini,

(ii) KAMPAR (III) INDERAGIRI c. Menghantar TUN PERAK untuk menghadapi serangan Siam. d. Menjalin hubungan diplomatik dengan negara China. e. Menyelesaikan masalah dalam negeri Melaka iaitu perbalahan antara orang Melayu dengan orang IndiaMuslim di istana.

janganlah KESAN-KESAN PERLUASAN KUASA TERHADAP KERAJAAN MELAKA 1. Melaka menerima pelbagai ufti dari negeri-negeri yang ditakluk iaitu dalam bentuk : (a) wang (b) barangan (c) ketenteraan Bentuk Ufti 40 000 calains (wang timah) setahun 40 kati emas setahun 40 buah perahu dan lancara bersama hulubalang

Kawasan Jajahan Takluk Melaka Klang, Bernam, Perak dan Jugra

Kampar, inderagiri dan Pahang Lingga, Rokan, Tunggal dan Rupat

2. 3.

Kerajaan Melaka dapat mengawal perairan Selat Melaka. Bekalan barangan ke pelabuhan Melaka diperoleh dari negeri jajahan dan naungan.

4. Membolehkan Melaka mengembangkan ajaran agama Islam ke Kepulauan Melayu. 5. Melaka muncul sebagai kuasa teragung di Selat Melaka.

BAB 6 : KEMEROSOTAN MELAKA KESULTANAN MELAYU MELAKA

PENGASAS PARAMESWARA

MENCAPAI ZAMAN KEGEMILANGAN SULTAN MANSOR SHAH

KEMEROSOTAN SULTAN MAHMUD SHAH

FAKTOR-FAKTOR KEMEROSOTAN DAN KEJATUHAN KERAJAAN MELAYU MELAKA A. KELEMAHAN KEPEMIMPINAN (i) BENDAHARA TUN MUTAHIR (bersikap pilih kasih) (ii) SULTAN MAHMUD SHAH (bertindak tanpa usul periksa) (iii) SULTAN AHMAD SHAH (tidak cekap dan lemah) Kelemahan kepemimpinan Bendahara TUN MUTAHIR : (i) TUN MUTAHIR menjadi bendahara Melaka selepas bendahara TUN PERAK meninggal dunia. (ii) TUN MUTAHIR berketurunan IndiaMuslim dan bersikap pilih kasih terhadap golongan India- Muslim. Golongan Melayu- Muslim diketepikan

KESAN SIKAP PILIH KASIH BENDAHARA TUN MUTAHIR (i) Pembesar-pembesar lain (berketurunan Melayu-muslim) berasa iri hati terhadap Bendahara Tun Mutahir. (ii) Bendahara Tun Mutahir difitnah cuba mengatasi kekayaan sultan Mahmud Shah.

Kelemahan kepemimpinan Sultan Mahmud Shah: Amalan fitnah menfitnah (i) Sultan Mahmud Shah bertindak mengikut emosi telah menjatuhkan hukuman bunuh terhadap Bendahara Tun Mutahir dan ahli keluarganya. Kelemahan kepemimpinan Sultan Ahmad Shah : Amalan rasuah berleluasa (i) Sultan Ahmad Shah seorang pemimpin yang tidak cekap dan lemah

KESAN TINDAKAN SULTAN MAHMUD SHAH TANPA USUL PERIKSA (i) SULTAN MAHMUD turun takhta dan menyerahkan pemerintahan kepada puteranya SULTAN AHMAD SHAH. KESAN PEMERINTAHAN SULTAN AHMAD SHAH YANG LEMAH (i) Pentadbiran Melaka menjadi semakin lemah. (ii) Sultan Ahmad Shah melantik Bendahara TUN PERPATIH PUTIH yang uzur dan tepok (lumpuh kaki dan tangan) menggantikan tempat bendahara Tun Mutahir

Sultan dan pembesar yang lemah (iii) Amalan rasuah dan fitnah menfitnah berleluasa dikalangan pembesar dan rakyat. Pembesar yang tepok (lumpuh kaki dan tangan) dan tidak berwibawa memimpin negeri. (iv) Kadar cukai yang tinggi diamalkan dan pedagang memilih pelabuhan laian seperti Acheh, Bantam, Patani dan Brunei.

Cukai pelabuhan dan dagangan tinggi membebankan para pedagang

B. MASALAH PERPADUAN (i) Perpaduan di kalangan pembesar (ii) Perpaduan di kalangan rakyat

(i) Persaingan di kalangan pembesar Kesan sikap pilih kasih Bendahara Tun Mutahir semasa menjalankan pentadbiran telah mewujudkan persaingan antara ORANG MELAYU dengan ORANG INDIA-MUSLIM KESAN PERSAINGAN PEMBESAR (i) Rakyat berpecah belah dan tidak bersatu padu (ii) Menjejaskan keutuhan kerajaan

Contoh persaingan pembesar Melaka (i) LAKSAMANA KHOJA HASSAN merebut pengaruh dengani TUN MUTAHIR. (ii) RAJA MENDELIAR menfitnah TUN MUTAHIR cuba mengatasi kekayaan sultan.

Pembesar Melaka bersaing untuk mendapatkan pengaruh

(iii) Menjejaskan perdagangan di pelabuhan Melaka (i) Peralatan perang Melaka. Askar Melaka menggunakan senjata tradisional seperti keris, panah, sumpit beracun, perisai, tombak (ii) Angkatan tentera Melaka Tidak mempunyai struktur yang lengkap Askar Melayu kurang latihan (iii) Ketidaksetiaan askar upahan Melaka Askar upahan dari Jawa telah melarikan diri semasa serangan Portugis ke atas Melaka.

India Muslim

Pembesar Melayu

C. KELEMAHAN ASKAR MELAYU (i) Kelemahan peralatan perang (ii) Kelemahan angkatan perang (iii) Kelemahan latihan tentera (iv) Askar upahan Melaka tidak setia

(i) Peralatan perang Portugis Senapang dan Meriam boleh menembak dari jarak jauh.

(ii) Angkatan perang Portugis Angkatan perang Portugis mempunyai struktur yang lengkap yang dipimpin oleh Alfonso de Albuquerque (dilantik oleh Raja Portugal mengetuai serangan ke atas Melaka. Angkatan Portugis lebih terlatih dan mendapat sokongan dari pangkalan tentera di Goa, India.

Meriam Portugis D. KEDATANGAN PORTUGIS SLOGAN PORTUGIS SEMASA MENJELAJAH KE TIMUR Gospel bermaksud agama Gold bermaksud ekonomi Glory bermaksud politik (i) Penemuan jalan laut ke timur oleh pelayar-pelayar Portugis atas dorongan Putera Henry 1488 - Bartholomew Diaz sampai di Tanjong Harapan (Cape of Hope) 1498- Vasco da Gama sampai ke India 1509- Lopez de Sequeira tiba di Melaka (ii) Keinginan Portugis meneruskan Perang Salib --- Ingin menghancurkan kerajaan Islam di sebelah timur (Melaka) (iii) Keinginan Portugis mengaut kekayaan di Timur --- Portugis mahu menguasai Selat Melaka (jalan utama perdagangan) dan memonopoli hasil rempah yang dahulunya membawa keuntungan besar kepada pedagang Arab. --- Rempah ratus sangat diperlukan di Eropah untuk mengawet dan menyedapkan makanan serta memanaskan badan. Contoh rempah ratus : Lada hitam, kayu manis, buah pala,

Kapal Portugis PERISTIWA PORTUGIS MENAWAN MELAKA 1509 Ketibaan LOPEZ de SEQUEIRA di Melaka. Penangkapan pegawai kanan Portugis, RUY de ARAUJO dan kejayaan LOPEZ de SEQUEIRA melariKan diri ke GOA, INDIA.

--- Portugis mahu menyebarkan agama Kristian

bunga cengkih yang membawa keuntungan besar kepada Portugis.

LOPEZ de SEQUEIRA dihantar oleh raja Portugal untuk memulakan hubungan dengan kerajaan Melaka. Mereka dibenarkan berniaga jaminan keselamatan daripada SULTAN MAHMUD SHAH. Pedagang Islam dari Jawa dan Gujerat menyampaikan maklumat kepada BENDAHARA TUN MUTAHIR yang PEDAGANG PORTUGIS datang untuk menguasai perdagangan dan menentang Islam. SULTAN MAHMUD SHAH mengarahkan pegawai kanan Portugis RUY de ARAUJO dan pengikutnya ditangkap atas nasihat Bendahara Tun Mutahir. LOPEZ de SEQUEIRA berjaya menyelamatkan diri ke petempatan Portugis di GOA , INDIA.

1510- Ketibaan angkatan laut Portugis ke Melaka atas arahan raja Portugal. Angkatan laut Portugis dibawah pimpinan ALFONSO de ALBUQUERQUE

ALFONSO de ALBUQUERQUE bersama angkatan tentera tiba di Melaka dan menuntut : (i) Tawanan Portugis dibebaskan (ii) Meminta ganti rugi atas kemusnahan barang perdagangan dan kematian pedagang Portugis (iii) Meminta pembinaan kubu Portugis di Melaka SULTAN MAHMUD SHAH dengan berani menolak semua tuntutan.

25 JULAI 1511 Serangan pertama angkatan Portugis dan berjaya menguasai jambatan Sungai Melaka. Kejayaan Portugis menguasai jambatan Sungai Melaka disebabkan Kebocoran maklumat kekuatan pertahanan tentera Melaka oleh SI KITOL Tentera Melaka berjaya mengundurkan tentera Portugis apabila memperoleh semangat daripada pembacaan kisah panhlawan Islam HIKAYAT MUHAMMAD ALI HANAFIAH.

10 OGOS 1511 Serangan ke dua angkatan Portugis 24 OGOS 1511 ALFONSO de ALBUQUERQUE Berjaya menguasai kerajaan Melaka. SULTAN AHMAD SHAH , SULTAN MAHMUD SHAH ,PEMBESAR ,RAKYAT berundur ke MUAR kemudian ke PAHANG dan seterusnya ke BENTAN. SULTAN MAHMUD SHAH mendirikan kerajaan baru di Bentan selepas kemangkatan SULTAN AHMAD SHAH SULTAN MAHMUD SHAH telah berusaha beberapa kali untuk menawan

semula Melaka tetapi tidak berjaya kerana kekebalan KOTA A FAMOSA BAB 7 : JOHOR MENEGAKKAN SEMULA KEWIBAWAAN KESULTANAN MELAYU MELAKA PENGUNDURAN SULTAN MAHMUD SHAH DARI MELAKA (Portugis menawan Melaka pada bulan Ogos 1511)

Melaka

Pahang

Pagoh Muar Bentan

Kampar

Pengunduran Sultan Mahmud Shah dari Melaka. MELAKA (kejatuhan Melaka ke tangan Portugis)

PAGOH MUAR

(Sultan Mahmud bersama pembesar ,dan Orang Laut ) (Membina kubu pertahanan di Bentayan, Muar)

PAHANG ( Bersemayam (tinggal) sementara)

BENTAN (PULAU RIAU) --- Maharaja Lingga, Raja Inderagiri , Raja Siak , Sultan Aru, wakil kerajaan Manjung dan Beruas , Kampar, Klang , Rembau dan Sungai ujong menghadap Sultan Mahmud Shah dan menyatakan kesetiaan mereka. Sultan mengumpul kekuatan tentera. KAMPAR (Sultan Mahmud Shah berundur ke Kampar (Sumatera) dan mangkat di sana 1528. Sebelum meninggalkan Bentan , Sultan Mahmud Shah mengatur strategi menyerang Portugis di Melaka beberapa kali tetapi gagal. Sultan Mahmud Shah meninggalkan Bentan kesan serangan Portugis).

PENGASAS KERAJAAN JOHOR PENGASAS GELARAN RAJA ALI selepas naik takhta KAWASAN PEMERINTAHAN RAJA ALI (Putera Sultan Mahmud Shah) SULTAN ALAUDDIN RIAYAT SHAH II (1528 1564) UJONG TANAH (nama lama bagi Johor) DAN BENTAN Perkataan Johor berasal daripada perkataan Arab : Jim , Ha , Ra YANG DISEBUT JAUHAR (bermaksud permata) Penduduk tempatan menyebut JOHOR

LANGKAH-LANGKAH AWAL SULTAN ALAUDDIN RIAYAT SHAH II UNTUK MENGUKUHKAN KUASA PEMERINTAHAN 1. Membangunkan PEKAN TUA sebagai pusat pentadbiran kerajaan Johor. 3. Semua jajahan takluk Melaka dijadikan JAJAHAN TAKLUK JOHOR . Ini dikakukan untuk MEMPERKUKUHKAN KUASA SULTAN. 6. Menguasai ARU pada tahun 1540 2. Se buah kota (KOTA KARA) dibina untuk menjaga keselamatan PEKAN TUA (ibu negeri Johor) 4. Sultan Johor mengawal hal ehwal Pahang. Bakal sultan Pahang ditentukan oleh Sultan Johor. 7. LAKSAMANA TUN ABDUL JAMIL memperkukuhkan jajahan takluk Johor dengan menempatkan wakil di Bengkalis , Kampar, Jambi, Siak dan Rokan. 9. Jajahan takluk Johor perlu membekalkan barangan eksport kepada Johor.

8. Negeri-negeri jajahan Johor perlu menghantar askar untuk menyertai angkatan perang Johor. 9. Sentiasa mengubah pusat pentadbiran Johor di sepanjang Sungai Johor sebagai muslihat untuk mempertahankan diri daripada ancaman kuasa luar seperti Portugis , Acheh dan Jambi.

PERUBAHAN PUSAT-PUSAT PENTADBIRAN JOHOR SEBAGAI MUSLIHAT MEMPERTAHANKAN DIRI DARIPADA ANCAMAN LUAR ( PORTUGIS , ACHEH DAN JAMBI ) Tahun Sultan yang memerintah Pusat pentadbiran Johor 1528 1564 1564 1570 1570 1571 1571 - 1597 1615 - 1623 1623 - 1677 1677 - 1685 1685 - 1699 Sultan Alauddin Riayat Shah II Sultan Muzaffar Shah Sultan Abdul Jalil Shah I Sultan Ali Jalla Abdul Jalil Shah Sultan Abdullah Muayat Shah Sultan Abdul Jalil Shah III Sultan Ibrahim Shah Sultan Mahmud Shah Pekan Tua Sayong/ Johor Lama / Seluyut Tanah Putih Johor Lama / Batu Sawar / Pulau Lingga Pulau Tembelan / Makam Tauhid Batu Sawar / Riau Kota Tinggi

USAHA-USAHA JOHOR UNTUK MENGUASAI MELAKA Kerajaan Johor tidak mudah putus asa untuk mendapatkan kembali Melaka malahan usaha itu tidak pernah berhenti. Johor telah memperlihatkan ketabahan, kegigihan dan keberanian. Bulan Jun 1511 dan berterusan sehingga tahun 1564 Gabungan antara perang Johor dengan angkatan perang Perak, Pahang dan Japara (Jawa) menyerang Melaka. Melaka dikepung selama 3 bulan tetapi gagal menawan Melaka daripada Portugis kerana : (a) Kekebalan kota Melaka ( A FAMOSA) (b) Persenjataan perang Portugis lebih baik. 1608 - 1641 Gabungan angkatan perang Johor dengan angkatan perang Belanda. PORTUGIS TEWAS PADA TAHUN 1641 BELANDA MENDUDUKI MELAKA. Ini bermakna Johor gagal merampas semula Melaka daripada penjajahan. (a) Angkatan perang Johor yang diketuai oleh LAKSAMANA TUN ABDUL JAMIL mengepung Melaka dari darat. (b) Angkatan perang Belanda menyerang dari laut. 2 pembesar Johor yang terlibat : (a) BENDAHARA TUN SRI LANANG (b) LAKSAMANA TUN ABDUL JAMIL

Angkatan darat Johor

Angkatan laut Belanda

Kota A Famosa

Nama sebenar : Tun Muhamad

Tempat lahir : Seluyut , Johor (1565)

Jawatan : Bendahara (Paduka Raja) semasa pemerintahan : Sultan Ali Jalla Abdul Jalil Shah II Sultan Alauddin Riayat Shah III Sultan Abdul Ma ayat Shah Jasa beliau : 1. Terlibat dalam perancangan menawan Melaka ( 1586, 1587 dan 1606) Tun Sri Lanang ( Bendahara Johor ) 2. Menyusun pertahanan Johor ketika menghadapi serangan Portugis dan Acheh 3. Menjadi utusan kerajaan Johor ke Goa , India untuk mengadakan perundingan dengan Portugis (1583) 4. Beliau menyusun karya Sejarah Melayu (1612) 5. Beliau mengatur perjanjian dengan Admiral Matelief Belanda (1606) untuk mempertahankan Johor daripada serangan Acheh.

KEBANGKITAN ACHEH SEBAGAI KUASA KUAT TINDAKAN PORTUGIS UNTUK MENGHAPUS MONOPOLI PERDAGANGAN DI KALANGAN PEDAGANG ASING DI MELAKA (a) Mengenakan peraturan dan sekatan perdagangan yang ketat (b) Mengenakan cukai yang tinggi kepada para pedagang

KESAN TINDAKAN PORTUGIS : Pedagang dari Benggala , Sri Lanka , Pegu , dan Turki beralih ke pelabuhan ACHEH. PEMIMPIN ACHEH YANG BERWAWASAN : SULTAN ISKANDAR MUDA MAHKOTA ALAM ( 1607 1636) KEJAYAAN SULTAN ISKANDAR MUDA MAHKOTA ALAM : (a) Berjaya menjadikan Acheh sebagai kuasa yang kuat (b) Mahu menguasai perdagangan Selat Melaka (c) Berazam menguasai Semenanjung Tanah Melayu (d) Acheh muncul sebagai kuasa politik dan ekonomi yang kuat apabila mencapai kemajuan dalam perdagangan antarabangsa. DASAR PENAKLUKAN MENJADIKAN ACHEH SEBAGAI KUASA KUAT 1575 dan 1620 1617 1619 Menyerang Perak untuk menguasai bijih timah Menyerang Pahang dan berkuasa menentukan bakal sultan Johor. Menyerang Kedah Menakluk Pedir dan Pasai untuk menguasai perdagangan lada hitam

PERSAINGAN ANTARA JOHOR DENGAN ACHEH DAN PORTUGIS JOHOR , ACHEH DAN PORTUGIS bersaing bagi menguasai jalan perdagangan di SELAT MELAKA. Persaingan Johor, Portugis dan Acheh telah mengakibatkan peperangan selama 100 tahun Peperangan antara JOHOR , PORTUGIS dan ACHEH dikenali sebagai PERANG TIGA SEGI PERANG TIGA SEGI berlaku kerana : (a) (b) (c) (d) Johor menyerang Portugis untuk merampas semula Melaka. Acheh menyerang Portugis disebabkan Portugis menghalang perdagangan Acheh. Acheh menyerang Johor kerana kemajuan perdagangan Johor mengancam perdagangan Acheh. Portugis menyerang Johor kerana menganggap Johor berpakat dengan Acheh untuk meyerang Melaka.

Belanda juga berminat untuk menguasai perdagangan di Kepulauan Melayu. Bagi mencapai hasrat ini, Belanda telah bergabung dengan Johor dan menawan Melaka pada tahun 1641.

KEGEMILANGAN KERAJAAN JOHOR FAKTOR-FAKTOR YANG MEMBANTU KEGEMILANGAN KERAJAAN JOHOR. 1. 2. 3. KECEKAPAN SULTAN DAN PEMBESAR JOHOR MENTADBIR NEGERI KEMAJUAN DALAM KEGIATAN PERDAGANGAN PERKEMBANGAN BIDANG PERSURATAN

KEGEMILANGAN JOHOR SEBAGAI PUSAT PERDAGANGAN A. Johor menjadi pusat pengumpulan pelbagai hasil dagangan. Barangan dagangan diperoleh dari kawasan jajahan takluk Johor yang luas Kesan : 1. Johor menjadi pelabuhan entrepot bagi Kepulauan Melayu. 2. Kapal dagangan Johor telah berdagang hingga ke Maluku dan Makasar

B. Pelabuhan Johor menjadi pusat tumpuan pedagang asing dari timur dan barat

1. Pedagang China dari Canton (Guangzao) dan Amoy 2. Pedagang Belanda 3. Pedagang Inggeris

Kesan : 1. Johor menjadi pelabuhan entrepot dan pelabuhan antarabangsa. 2. Pelabuhan Johor pusat pengumpulan dan pengedaran barangan dari timur dan barat

Pedagang China

C. Pelabuhan Johor menjadi pelabuhan yang sibuk dengan kapal dagang.

Belanda Inggeris Pemerintah : Sultan Mahmud II (1685 1699) Pusat pentadbiran dan pelabuhan: Berpindah dari Batu Sawar ke Riau

Bukti kesibukan pelabuhan Riau : Thomas Silcher (Gabenor Belanda di Melaka menyatakan bilangan kapal yang berlabuh di Riau terlalu banyak ketika beliau melawat Johor. (1689)

Kapal dagang Inggeris (British) Kapal dagang China D. Kepelbagaian barangan dagangan terdapat di pelabuhan Johor Pelbagai barang tempatan dan luar negara diperdagangkan di Johor. Barangan tempatan : Damar, tikar, bijih timah, sagu, minyak, lada hitam , pinang, ikan masin, garam , kayu gaharu dan beras. Kain corak baru Tembikar China Teh China Barangan luar negeri : Dari negara China : Benang emas, kain sutera putih, Kapal dagang Belanda Kesan : Pelabuhan Johor sibuk dengan kapal-kapal dagang dari Kepulauan Melayu dan antarabangsa.

Johor menjadi pembekal kain corak

baru. E. Kemudahan-kemudahan di pelabuhan Johor untuk para pedagang.

teh, barangan tembikar dan tembaga Kemudahan di pelabuhan Johor : (a) Gudang menyimpan barang (b) Khidmat membaiki kapal tempat membaiki kapal

Kain sutera China Kesan :

tembaga China

Ramai pedagang asing memilih pelabuhan Johor untuk menjalankan urusan perdagangan.

Gudang menyimpan barang

Pasar kegiatan perdagangan F. Urusan perdagangan dijalankan dua cara iaitu : (i) Tukar barang (ii) Menggunakan mata wang Penggunaan mata wang tempatan. Mata wang Johor digunakan semasa pemerintahan SULTAN ALAUDDIN RIAYAT SHAH 11 (1528 1564 ) iaitu : Mata wang emas ----- mas Duit Belanda Mata wang perak ---- kupang Mata wang timah ----- katun Mata wang asing digunakan pada akhir abad ke 18 di pelabuhan Johor iaitu : Dolar Sepanyol Dolar Mexico

Mata wang Sepanyol Mata wang Belanda Mata wang lama Johor G. Kecekapan pemimpin mentadbir pelabuhan dan mengamalkan Sistem cukai yang berpatutan. Mata wang Mexico

Sistem cukai berpatutan . Contoh : Kuantiti barang 1 bahara lada hitam 1 bahara timah Nilai cukai 6 keping emas

Kesan amalan sistem cukai berpatutan : Pelabuhan Johor menjadi pusat tumpuan pedagang dari barat dan timur.

H. Kerajaan Johor menjamin keselamatan pedagang asing. (a) Sistem naungan (b) Peranan Orang Laut

10 keping emas Kerajaan Johor mengamalkan sistem naungan untuk menjamin keselamatan pedagang asing. Mengikut sistem ini setiap pedagang dilindungi oleh Bendahara , Raja Indera Bongsu, Temenggung dan Laksamana.

Kerajaan Johor mengarahkan Orang Laut mengawal pelabuhan , mengawas perairan Johor , menunda dan menunjuk arah. Orang Laut tenaga utama Kerajaan Johor. Tugas mereka ialah mengumpul hasil laut, hasil hutan dan menjadi pendayung kapal Kerajaan. Kesan : Keselamatan pedagang dan kapal yang berlabuh ke pelabuhan Johor terjamin.

Orang Laut

I. Kedudukan Johor yang strategik.

Kedudukan geografi pelabuhan Johor : (a) Terlindung darpada tiupan angin monson. (b) Terletak di pintu masuk di bahagian selatan Selat Melaka.

Kesan : Johor dapat mengawal lalu lintas kapal dagang dari barat dan timur.

J. Peranan pelabuhan Johor sebagai pusat membuat dan membaiki kapal.

Johor berperanan pusat membuat kapal persisir pantai seperti : (a) Banteng (c) Kolek (e) Pencacap (b) Baluk (d) Pencalang

Kapal pesisir pantai digunakan untuk mengangkut barang dari kapal pedagang ke daratan

Pusat membaiki kapal

Kolek

KEGEMILANGAN JOHOR DALAM BIDANG PERSURATAN Johor terkenal sebagai pusat persuratan Melayu sajak abad ke 17. Antara karya-karya utama ialah : A. SEJARAH MELAYU Tahun 1612 TUN SRI LANANG ( Tun Muhammad) telah berjaya menyusun SEJARAH MELAYU. SEJARAH MELAYU menjadi sumber sejarah kerajaan Melayu. SEJARAH MELAYU a. Ditulis di negeri Melaka. b. 1511 - Dibawa bersama oleh Sultan Mahmud Shah. c. 1528 Dibawa ke Johor dari Kampar d. 1536 Portugis merampas Sejarah Melayu semasa menyerang Johor Lama. Naskah asal ini dibawa balik ke Johor oleh Orang Kaya Suguh. e. 1612 Tun Sri Lanang menyusun semula dan memperbaiki naskah asal Sejarah Melayu Tun Sri Lanang menyusun Sejarah Melayu pada tahun 1612

SEJARAH MELAYU adalah sumber pensejarahan Melayu dan dokumen kebudayaan Melayu yang ulung.

B. HIKAYAT HANG TUAH

Hikayat Hang Tuah dihasilkan pada abad ke 17. Potret Hang Tuah Buku ini mengisahkan tentang watak Hang Tuah dan empat orang rakannya. Hikayat ini mengagungkan nama Kesultanan Melayu Melaka sebagai sebuah empayar Melayu yang agung.

C. KARYA SEJARAH , BAHASA , BUKU AGAMA ISLAM Naskah asal ditulis dengan tangan dalam tulisan jawi Abad ke 19 --- Naskah dicetak dengan menggunakan kaedah cap batu

Abad ke 18 : PUSAT PENTEDBIRAN JOHOR IALAH RIAU. PENGARANG TERKENAL IALAH : A. RAJA HAJI AHMAD B. RAJA ALI HAJI Antara karya abad ke 18 dan 19 : Tuhfat al Nafis (Hadiah yang bernilai) Salsilah Melayu dan Bugis dan Sekalian Raja-rajanya Hikayat Johor serta Pahang Peringatan Sejarah Negeri Johor Aturan Setia Bugis dan Melayu Syair Sultan Mahmud Lingga Kitab Pengetahuan Bahasa Bustanul Katibin Lissubyanilmutaalimi

Raja Ali Haji pengarang terkenal kerajaan Johor

Aturan Setia Bugis dan Melayu; Syair Sultan Mahmud Lingga

Bustanul Katibin Lissubyanilmutaalimi C. PUSAT PENGAJIAN ILMU AGAMA ISLAM

Abad ke 17 : PUSAT PENTADBIRAN JOHOR IALAH MAKAM TAUHID ---- menjadi pusat pengajian ilmu agama Islam Abad ke 18 : PUSAT PENTADBIRAN JOHOR IALAH RIAU ---- meneruskan tradisi yang dibuat di Makam Tauhid.

Mengaji ilmu agama Islam

KEMEROSOTAN KERAJAAN JOHOR EMPAT FAKTOR UTAMA KEMEROSOTAN KERAJAAN JOHOR PERANG JOHOR - JAMBI PEREBUTAN KUASA DAN PEREBUTAN TAKHTA PENGLIBATAN BUGIS DALAM PEMERINTAHAN JOHOR PENGARUH SYARIKAT HINDIA TIMUR BELANDA (V.O.C)

PERANG JOHOR JAMBI

KEMAJUAN YANG DICAPAI OLEH JAMBI PADA PERTENGAHAN ABAD KE 17 : (a) Kuasa politik dan ekonomi baru di Selat Melaka (b) Menyaingi Johor dalam kegiatan perdagangan. (c) Berusaha mendapatkan kebebasan daripada Johor. USAHA-USAHA JAMBI MEMBEBASKAN DIRI DARI JOHOR : Mendapatkan bantuan Belanda untuk menyerang Johor. bermula 1670 1673 Jambi menyerang Johor Lama dan Batu Sawar. KESAN PEPERANGAN JOHOR-JAMBI (a) Perdagangan Johor terjejas (b) Pada tahun 1673 - SULTAN ABDUL JALIL RIAYAT SHAH III telah berpindah ke Pahang kerana Johor tidak lagi selamat. (c) Beberapa negeri jajahan takluk Johor berusaha membebaskan diri. KEJAYAAN JOHOR MENEWASKAN JAMBI (a) LAKSAMANA TUN ABDUL JAMIL telah menyelamatkan Johor daripada merosot. Pada tahun 1679 - Beliau telah menewaskan Jambi dengan bantuan ASKAR UPAHAN BUGIS. KESAN KEJAYAAN LAKSAMANA TUN ABDUL JAMIL MENEWASKAN JAMBI (a) Dianugerahkan gelaran PADUKA RAJA. (b) Menjadi pembesar yang amat berkuasa di Johor. (c) Jawatan kanan seperti TEMENNGUNG , SRI BIJA DIRAJA & SRI AMAR DIRAJA dilantik dalam kalangan anak-anaknya. Peperangan

Sultan Abdul Jalil Riayat Shah III

Askar upahan Bugis

PEREBUTAN KUASA (ANTARA LAKSAMANA TUN ABDUL JAMIL DENGAN BENDAHARA TUN HABIB ABDUL MAJID)

Peranan LAKSAMANA TUN ABDUL JAMIL dalam pentadbiran Johor: (a) (b) (c) (d) (e) Se orang pembesar Johor yang paling berpengaruh (1623 1688) Se orang panglima perang yang gagah berani. Dianugerahkan gelaran Paduka Raja selepas menewaskan Jambi. Mengalahkan Palembang dan menawan semula Siak. 1623 mengambil alih tugas bendahara sebagai pelantik dan pemangku raja. (f) Melantik anak-anaknya dalam jawatan kanan kerajaan Johor. (g) 1677 Melantik menantu beliau menjadi sultan Johor dengan gelaran SULTAN IBRAHIM SHAH. (h) Melantik anak Sultan Ibrahim Shah yang berumur 10 tahun, iaitu SULTAN MAHMUD SHAH II sebagai sultan Johor sementara ibunya pemaisuri Sultan Ibrahim Shah menjadi pemangku raja. KESAN TINDAKAN LAKSAMANA TUN ABDUL JAMIL

Sultan Ibrahim Shah (a) BENDAHARA JOHOR , TUN HABIB ABDUL MAJID , berasa tidak puas hati kerana beliau diketepikan dalam urusan kerajaan. (b) BENDAHARA TUN HABIB ABDUL JALIL berasa tidak senang kerana beliau tidak dirujuk ketika melantik SULTAN MAHMUD II sebagai sultan Johor serta perlantikan PEMAISURI SULTAN IBRAHIM SHAH sebagai pemangku raja. (c) BENDAHARA TUN HABIB ABDUL MAJID berasa beliaulah yang sepatutnya menjalankan tugas sultan. KESAN PERSENGKETAAN ANTARA LAKSAMANA TUN ABDUL JAMIL DENGAN BENDAHARA TUN HABIB ABDUL MAJID Sultan Mahmud Shah II (a) Kestabilan politik negeri Johor terjejas. (b) 1688 - Bendahara TUN HABIB ABDUL MAJID mendapat semula kuasa selepas TUN ABDUL JAMIL MENINGGAL DUNIA (1688) (c) BENDAHARA TUN HABIB ABDUL MAJID berusaha menyatukan pembesar Johor yang berpecah belah. (d) Apabila Bendahara Tun Habib Abdul Majid meninggal dunia , anak beliau TUN ABDUL JALIL dilantik menjadi bendahara Johor

Pembesar Johor PEREBUTAN TAKHTA PERISTIWA PEMBUNUHAN SULTAN MAHMUD SHAH II (a) SULTAN MAHMUD SHAH seorang sultan yang zalim. Baginda dibunuh oleh seorang pembesar ketika baginda dijulang (1699) Peristiwa itu dikenali SULTAN MAHMUD MANGKAT DIJULANG KESAN KEMANGKATAN SULTAN JOHOR (SULTAN MAHMUD SHAH II ) (a) Sultan Mahmud Shah II TIADA ZURIAT (b) BENDAHARA TUN ABDUL JALIL DILANTIK MENJADI SULTAN JOHOR dengan gelaran SULTAN ABDUL JALIL RIAYAT SHAH IV (1699 1718) (c) Bermulanya kesultanan Johor daripada KETURUNAN BENDAHARA Sultan Abdul Jalil Riayat Shah IV

KESAN PERLANTIKAN KESULTANAN JOHOR DARIPADA KETURUNAN BENDAHARA (a) RAJA KECHIL dari SIAK tidak puas hati kerana baginda mendakwa dirinya sebagai PUTERA SULTAN MAHMUD SHAH II (b) RAJA KECHIL SIAK menuntut takhta kerajaan Johor (c) RAJA KECHIL SIAK menyerang Johor dengan bantuan angkatan perang MINANGKABAU (1717) (d) ORANG LAUT menyokong RAJA KECHIL sebagai bukti taat setia keturunan Johor daripada keturunan sultan Melaka. (e) RAJA KECHIL berjaya menguasai Johor dan naik takhta dengan gelaran SULTAN ABDUL JALIL RAHMAT SHAH (1718) KESAN PEREBUTAN KUASA DAN PEPERANGAN TERHADAP JOHOR (a) Kemakmuran Johor mulai merosot Raja Siak

Makam Sultan Mahmud Shah mangkat dijulang

PENGLIBATAN BUGIS DI JOHOR Sejarah kedatangan anak raja Bugis ke Johor. (a) Pada awal abad ke 17 Belanda menguasai MAKASAR (tempat asal orang Bugis) (b) Orang Bugis dan lima orang anak raja Bugis diusir keluar. 5 orang anak raja Bugis ialah : (i) DAENG PERANI (ii) DAENG MENAMBUN (iii) DAENG MEREWAH (iv) DAENG CHELAK (v) DAENG KEMASI (c) 5 anak raja Bugis bersama angkatan perangnya menjadi tentera upahan yang gagah berani. (e) 5 anak raja Bugis bersetuju membantu RAJA SULAIMAN dengan syarat mereka diberi kuasa sebagai YAMTUAN MUDA.

KESAN RAJA KECHIL DARI SIAK MENJADI SULTAN JOHOR DENGAN GELARAN SULTAN ABDUL JALIL RAHMAT SHAH (a) RAJA SULAIMAN (Putera Sultan Abdul jalil Riayat Shah IV) telah berpakat dengan anak raja Bugis lima bersaudara untuk mengusirRaja Kechil. KESAN PAKATAN RAJA SULAIMAN DENGAN ANAK RAJA BUGIS LIMA BERSAUDARA (a) 1772 - RAJA KECHIL dikalahkan. (b) RAJA SULAIMAN ditabalkan menjadi Sultan Johor. (c) DAENG MEREWAH (gelaran Kelana Jaya Putera) dilantik sebagai YAMTUAN MUDA RIAU (d) DAENG MENAMPOK dikurniakan gelaran RAJA TUA Yamtuan Muda Bugis di Johor (1772 - 1844) DAENG MAREWAH (1772 1728) DAENG CHELAK (1728 1745) DAENG KEMBOJA ( 1745 1777) RAJA HAJI ( 1777 -- 1784 ) RAJA ALI (PUTERA DAENG KEMBOJA) 1784 - 1806 RAJA JAAFAR (PUTERA RAJA HAJI) 1806 1831 RAJA ABDUL RAHMAN (PUTERA RAJA JAAFAR) 1833 - 1844

KESAN PAKATAN ORANG MELAYU DENGAN BUGIS DI JOHOR (a) Orang Melayu Johor berasa kuasa mereka terhakis (b) Orang Bugis mempertahankan kedudukan mereka di Johor (c) Yamtuan Muda mempertahankan haknya untuk melantik sultan Johor mengikut pilihan beliau. (d) Orang Melayu Johor merasakan sultan dan pembesar Melayu semakin lemah dan hilang kuasa

Anak raja Bugis

CARA ORANG BUGIS MENGUKUHKAN KUASA DI JOHOR (a) Menggalakkan perkahwinan antara suku Bugis dengan anak raja dan anak pembesar Melayu. (b) Anak-anak hasil perkahwinan ini menggunakan gelaran raja pada awal nama ( RAJA HAJI , RAJA ALI , RAJA JAAFAR) KESAN PERTIKAIAN ANTARA ORANG MELAYU DAN ORANG BUGIS Melemahkan pentadbiran kerajaan Johor TINDAKAN YANG DIAMBIL ORANG MELAYU UNTUK MENANGANI MASALAH ORANG BUGIS DI JOHOR (a) 1784 - Pembesar Melayu meminta bantuan Belanda untuk mengusir orang Bugis dari Riau (b) Pembesar Melayu dapat menguasai tampuk pemerintahan kerajaan Johor TINDAKAN ORANG BUGIS SETELAH DIUSIR OLEH BELANDA 1802 Orang Bugis kembali semula ke Riau dan memberi persaingan kepada pembesar Melayu Johor. Masalah ini tidak dapat diselesaikan. RIAU DIKUASAI SEMULA OLEH ORANG BUGIS. Kapal perang orang Bugis

Raja Ali Haji

Pahlawan Bugis

Kapal perang Belanda Baju besi Bugis Keris Bugis Pedang Bugis

PEMBESAR MELAYU JOHOR BERUSAHA MENGEKALKAN KUASA DAN PENGARUH DI KAWASAN MASING-MASING (a) TEMENGGUNG --- bertapak di Pulau Bulang dan menguasai Singapura dan tanah besar Johor . (b) BENDAHARA ---- bertapak di Pahang (c) SULTAN JOHOR ----- bersemayam di Lingga (d) ORANG LAUT --- berpecah dan mengikut pembesar Melayu ---- Ramai menjauhkan diri dari sultan dan pembesar. KESAN PERSAINGAN ANTARA PEMBESAR MELAYU DAN BUGIS Peta kedudukan Riau yang dikuasai V . O . C (Belanda) Berlaku perpecahan dalam kerajaan Johor.

PENGARUH SYARIKAT HINDIA TIMUR BELANDA (V . O . C ) Vereenigde Indische Compagnie (a) Ditubuhkan pada abad ke 17 oleh pedagang Belanda. (b) Bertujuan mengembangkan perdagangan Belanda di Asia Tenggara.

V . O . C mula-mula bertapak di BETAWI ( Jakarta) HUBUNGAN V . O . C DENGAN KERAJAAN JOHOR BERMULA APABILA V . O . C MEMULAKAN PERDAGANGAN DI PELABUHAN BATU SAWAR. BAGAIMANA HUBUNGAN BELANDA DENGAN BUGIS ? (a) Belanda menguasai MAKASAR (tempat asal orang Bugis) pada awal abad ke 17. (b) Belanda dan Bugis bermusuhan (c) V . O . C berasa bimbang dengan penguasaan orang Bugis dalam kerajaan Johor kerana mengancam kedudukan Belanda di Melaka. (d) Belanda dan Bugis telah bertempur beberapa kali di TELUK KETAPANG dan RIAU. (e) Orang Bugis memusuhi Belanda apabila Belanda menawan Riau.

KESAN KEKALAHAN BUGIS DI PULAU RIAU Jata Syarikat V . O . C Kawasan yang dikuasai oleh V . O . C di Asia Tenggara ialah : BETAWI (JAKARTA) MELAKA PULAU RIAU Belanda mengusir orang Bugis dari Pulau Riau. Belanda melantik DAVID RUHDE SEBAGAI GABENOR BELANDA DI RIAU. Jawatan YAMTUAN MUDA dan SULTAN DIHAPUSKAN Belanda MENCARI PELUANG MENGUASAI JOHOR setelah menguasai Betawi dan Melaka.

Tanah besar Johor

Pulau Sumatera Sumatera

Singapura Riau

Peta Kedudukan Riau yang dikuasai Belanda

BAB 8 : KERAJAAN NEGERI-NEGERI MELAYU KERAJAAN NEGERI-NEGERI MELAYU

KERAJAAN MELAYU TUA (wujud sebelum zaman Kesultanan Melayu Melaka)

KERAJAAN MELAYU BARU (wujud selepas zaman Kesultanan Melayu Melaka )

KEDAH PERAK PAHANG

KELANTAN TERENGGANU SELANGOR NEGERI SEMBILAN

KELANTAN

Kerajaan Melayu Tua

KEDAH

TERENGGANU PERAK

Kerajaan Melayu Baru

PAHANG SELANGOR

NEGERI SEMBILAN

KERAJAAN MELAYU TUA NEGERI KEDAH ASAL USUL NAMA NEGERI KEDAH PEMBENTUKAN KERAJAAN Orang Cina : Che Cha Pedagang India : Kataha Kalagam Kadaram Bendera Negeri Kedah Pedagang Arab : Kalah atau Kalah Bar Orang Siam : Sai (ii) Al- Tarikh Salasilah Negeri Kedah - Maharaja Derba Raja memeluk Islam pada tahun 1136 dan menggunakan gelaran Sultan Muzaffar Shah Jata Negeri Kedah Menurut sumber sejarah (i) Hikayat Merong Mahawangsa - Kerajaan Kedah wujud abad ke 7 - Raja pertama : Merong Mahawangsa - Gelaran Merong Mahawangsa setelah memeluk Islam : Sultan Muzaffar Shah

Alat-alat kebesaran Negeri Kedah

Keistimewaan dan keunikan Kedah serta ancaman luar. -- Terletak di kedudukan yang strategik yang menarik pedagang Arab, Parsi, India, Sri Lanka , Cina dan Barat. Kedah berkembang sebagai kerajaan yang maju. -- Kedah menghantar Bunga Emas ke Siam sebagai tanda persahabatan untuk mendapat sokongan bagi menghadapi ancaman luar.

Sultan Muzaffar Shah telah membahagikan Kedah kepada tiga pusat pentadbiran : (i) Kota Palas (ii) Langkawi (iii) Kota Ulu 1735 Kota Setar menjadi pusat pentadbiran baru.Di sini wujud bandar Alor Setar. Perlis merupakan sebahagian daripada Negeri Kedah yang kemudiannya telah membentuk kerajaan sendiri. Raja Perlis Pertama : Sultan Husain Jamalulail

Keris Diraja Kedah Cokmar

Tengkolok

Bunga Emas MUSUH-MUSUH KEDAH (i) KERAJAAN ACHEH 1619 SULTAN ISKANDAR MUDA MAHKOTA ALAM (ACHEH) menyerang Kedah.

Kesan serangan Acheh : Sultan Kedah berundur ke Perlis dan meminta bantuan Siam.

Sultan Iskandar Muda Mahkota Alam (Acheh) (ii) KERAJAAN SIAM Peperangan SIAM BURMA 1767 Kerajaan Siam yang berpusat di Ayuthia ditawan Burma. Kurun ke 18 Kerajaan Kedah tidak stabil kerana : (i) Perebutan takhta (ii) Kerajaan Siam mengancam Kesan kekalahan Siam : Kedah menjalinkan persahabatan dengan Burma untuk menjamin keselamatan Kesan Kerajaan Kedah yang tidak stabil : (i) Kerajaan Kedah meminta bantuan Inggeris. (ii) Kerajaan Inggeris tidak membantu Kedah kerana mempunyai jalinan baik dengan Siam. (iii) Siam menakluk Kedah ( 1821 ) Sultan & pembesar berundur ke Pulau Pinang.

Raja Burma

Askar Burma

Kerajaan Burma menawan pusat pentadbiran Siam iaitu Ayuthia dalam peperangan Burma-Siam tahun 1767

Usaha-usaha Kerajaan Kedah untuk mendapatkan kembali wilayahnya dari Siam : (i) Sultan dan pembesar Kedah telah mengatur strategi menyerang Siam di Kedah beberapa kali.

Kesan serangan Sultan dan pembesar dari Pulau Pinang :

(i) 1842 : Kedah telah mendapat kemerdekaan dari Siam. (ii) Kerajaan Kedah menjalin semula hubungan dengan kerajaan Siam.

Angkatan perang Kedah (iii) Permuafakatan dan kerjasama dengan kerajaan Siam telah meningkatkan kemajuan dan kemakmuran negeri Kedah. SEBAB-SEBAB KEDAH MENJADI SEBUAH PELABUHAN ENTREPOT YANG TERKENAL. (a) Mengurus pelabuhan dengan mengamalkan UNDANG-UNDANG LAUT MELAKA (b) Memperkenalkan sistem sukat dan mata wang untuk memudahkan urusan perdagangan. (c) Pelabuhan Kedah membekalkan barangan tempatan seperti emas, bijih timah, lada hitam, dammar, rotan , tanduk dan gading kepada pedagang luar.

Dacing sejenis alat untuk menyukat

Undang-undang Laut Melaka

Alat timbang lama

SUMBER SEJARAH UTAMA NEGERI KEDAH

Cerita Hikayat Merong Mahawangsa

Sultan Abdul Hamid Halim Shah (Kedah) yang pernah mengetuai serangan ke atas Siam.

Kulit buku Hikayat Merong Mahawangsa

Sebahagian kisah dalam Hikayat Merong Mahawangsa

KERAJAAN MELAYU TUA -- NEGERI PERAK ASAL USUL NAMA NEGERI PERAK PEMBENTUKAN KERAJAAN Nama sejenis logam : Perak Menurut dua sumber : (a) Sejarah Melayu (b) Salasilah Perak Diasaskan pada tahun 1528 . Sultan pertama : Sultan Muzaffar Shah Ibni al-Marhum Sultan Mahmud Shah. Pusat pemerintahan : Tanah Abang Kisah perlantikan : TUN SABAN telah mengadap Sultan Mahmud Shah untuk mendapatkan se orang putera untuk dijadikan raja negeri Perak. Sultan Mahmud Shah menabalkan Raja Muzaffar berserta alat kebesaran negeri CURA SI MANJAKINI Jata Negeri Perak Duit syiling daripada logam perak Raja Muzaffar disambut oleh Orangorang Besar Perak di Kuala Perak di tempat yang bernama Beting Beras Basah.

Catatan dalam Buku Sejarah Negeri Perak ( Karya A. Halim Nasir ) : Sempena nama Sungai Perak di Chegar Galah di mana terdapat sejenis ikan berwarna putih seperti perak.

Bendera Negeri Perak

Nama negeri Perak diambil sempena Ikan berwarna putih dijumpai di Chegar Galah di Sungai Perak

Alat-alat kebesaran negeri Perak

Keris Cura Si Manja Kini Antara keunikan Negeri Perak : Proses pemilihan dan perlantikan sultan adalah mengikut SISTEM GILIRAN bukan mengikut sistem turun temurun daripada sultan kepada puteranya.

Beting Beras Basah yang terletak berhampiran Bagan Datoh, Perak Aigrette diraja negeri Perak

KEMAJUAN DAN MUSUH-MUSUH NEGERI PERAK Hasil bumi penyumbang kekayaan negeri Perak : Negeri Perak kaya dengan mineral bijih timah . Perdagangan bijih timah berkembang pesat sejak zaman kerajaan Beruas dan Manjung. PENGARUH ACHEH KE ATAS PERAK : 1575 - Acheh menguasai Perak dan menjadikan negeri naungan. PENGARUH BELANDA DI PERAK : Penguasaan Acheh ke atas Perak, menyebabkan Belanda sukar menjalankan perdagangan dengan Perak --- perdagangan bijih timah 1651 - Belanda mengepung Perak dan memaksa Sultan Perak menandatangani perjanjian dgn. V . O . C pada 13 Mac 1753 bersetuju menjual bijih timah kepada Belanda. (Sultan Iskandar Zulkarnain dan Thomas Acheppers).

PENGARUH SIAM KE ATAS PERAK : Semasa pemerintahan Sultan Mansor Shah (Melaka) : Bendahara Perak ( MEGAT TERAWIS ) telah menetapkan sempadan antara Perak dan Siam untuk memudahkan kutipan cukai daripada lombong bijih timah di KLIAN INTAN kepunyaian orang REMAN dari Siam. Makam Sultan Iskandar Zulkarnain KESANNYA : SIAM MENAKLUK PERAK (1819) DAN (i) Memaksa Perak menghantar BUNGA EMAS setiap tahun. (ii) Perak hendaklah membenarkan orang Siam membeli bijih timah tanpa membayar cukai TETAPI hasrat Siam tidak terhasil akibat penglibatan British di Perak melalui PERJANJIAN LOW. Nilai-nilai murni daripada sejarah Negeri Perak : (i) Bangga dengan kekayaan hasil bumi (ii) Rakyat sewajarnya menjaga hasil bumi.

Bendahara Megat Terawis (Perak)

KERAJAAN MELAYU TUA - NEGERI PAHANG ( wujud akhir abad ke 9 atau awal abad ke 10 ) ASAL USUL NAMA NEGERI PAHANG : PEMBENTUKAN KERAJAAN : Rekod China : sebutan Phang atau Pahangh Catatan penulis China ( 1225 ) Chao Ju-Kua : Bendera Negeri Pahang Pong fong (menjadi kerajaan yang bernaung di bawah Kerajaan Palembang ) Orang Arab : Fahan Cerita tradisi orang Melayu : Mengikut nama pokok Mahang yang tumbang merentasi sungai Pahang di Kampung Kembahang. Jata Negeri Pahang Menurut buku Sejarah Melayu : Sumber catatan Portugis dan China : Hasil bumi Pahang ialah beras, bijih timah, dan hasil hutan ( kayu kapur dan kapur barus ) Dikenali sebagai Pura Bendahara Wan Ahmad menjadi Sultan dengan gelaran Sultan Ahmad al-Muadzam Shah selepas merampas kuasa drpd. Bendahara Tun Mutahir. Semasa berlaku perpecahan kerajaan Johor : Pahang berada di bawah pemerintahan Bendahara Johor 1882 : Berlaku rampasan kuasa 1641 1673 Pahang berada di bawah pemerintahan Yamtuan Muda Johor iaitu Raja Bajau.(berakhir keturunan Melaka) 1470 - Sultan Mansor Shah menabalkan Raja Muhammad sebagai sultan Pahang dengan gelaran Sultan Muhammad Shah. (keturunan Melaka)

Bendahara Wan Ahmad Negeri Pahang (Sultan Ahmad al- Muadzam Shah )

Pokok kayu kapur

Sungai Pahang

KERAJAAN MELAYU BARU -- KELANTAN ( NEGERI CIK SITI WAN KEMBANG ) ASAL USUL NAMA NEGERI KELANTAN : PEMBENTUKAN KERAJAAN : Sejarawan China : Shen Yau mencatat sebagai Ho lo tan atau Kuo lo tan Gerini : Pengarang Researches on Ptolemys Geography of Eastern Asia Gabungan perkataan iaitu : kolam bermaksud tanah autam bermaksud sempadan Kolantam Kelantan Peringkat awal : Di bawah pemerintahan beberapa raja yang memerintah daerah yang berasingan. Raja yang menyatukan Kelantan kepada satu pemerintahan : Raja Long Yunus

Bendera Negeri Kelantan

Jata Negeri Kelantan

1794 - Raja Long Yunus memindahkan ibu kota Kelantan : Kota Kubang Labu Kota Bharu Peristiwa di akhir pemerintahan Raja Long Yunus : Raja Long Yunus Long Yunus menghadapi pertikaian dgn.sultan Terengganu. Peristiwa selepas Raja Long Yunus mangkat : 1795 dan 1800 : Terengganu dibantu oleh Patani ( Siam ) lalu menawan Kelantan 1801 : Raja Long Muhammad (putera Raja Long Yunus) menyerang Kelantan dari Ulu Kelantan dan berjaya memerdekakan Kelantan daripada jajahan Terengganu. Raja Long Muhammad bergelar Sultan Muhammad I dan kemudiannya menjalinkan hubungan persahabatan dengan kerajaan Siam

Mahkota Kelantan KELANTAN SEBAGAI PUSAT KEGIATAN PERDAGANGAN Menurut catatan Rentse : (i) Kelantan terletak di laluan perdagangan antara timur dan barat. (ii) Pelabuhan Kuala Sungai Kelantan menjadi tempat persinggahan pedagang sebelum ke Teluk Siam , Kemboja dan China. (iii) Negeri Kelantan mengeluaran mata wang emas : dinar dan wang pitis . Raja Long Muhammad ( Sultan Muhammad I ) Langkah-langkah yang diambil oleh Sultan Muhammad I untuk mengelakkan serangan luar & menjaga menjaga kemerdekaan negeri Kelantan (i) Menjalin hubungan diplomatik dgn. Kerajaan Siam. (ii) Kelantan menghantar Bunga Emas setiap tiga tahun sekali. Bermula tahun 1818 (iii) Kerajaan Siam merestui hubungan dengan memberi hadiah yang lumayan kepada Kelantan.

Kesan Kelantan menjalinkan hubungan dengan Kerajaan Siam : Terengganu tidak lagi bermusuhan dengan Kelantan.

Dinar Kelantan

Pitis Kelantan

Bendera Negeri Terengganu

KERAJAAN MELAYU BARU -- TERENGGANU ASAL USUL NAMA TERENGGANU : HUBUNGAN PERSAHABATAN KERAJAAN TERENGGANU DENGAN KEREJAAN SIAM Menurut sultan Terengganu ke 9 : BUKTI HUBUNGAN : Sultan Umar : sebutan taring anu (anu merujuk kepada harimau) (i) 1765 --- Sultan Mansor Shah I membantu Siam ketika menyerang Catatan Cina : Wang Ta Yuan Raja Ligor. Terengganu wujud tahun 1386 Gelaran : Tong Ya Nong Teng Ya Nung (ii) Sultan Mansor Shah menghantar Bunga Emas ke Siam sebagai tanda persahabatan. WALAUBAGAIMANAPUN Penghantaran bunga Emas diberhentikan apabila kerajaan Siam menganggap Terengganu menerima ketuanan Siam.

PEMERINTAHAN KERAJAAN TERENGGANU : Jata Negeri Terengganu Wujud : sekitar 1700 1703 Raja pertama dilantik : Tun Zainal Abidin Paduka Maharaja daripada keluarga bendahara Pahang. Gelaran : Sultan Zainal Abidin I Sultan yang melantik : Sultan Badrul Alam Shah (Sultan Johor ) ZAMAN KEGEMILANGAN KERAJAAN TERENGGANU : Pemerintahan sultan Terengganu ke 2 : Sultan Mansor Shah I Kejayaan Sultan Mansor Shah : Payung Diraja (i) Menjadikan Terengganu sebagai pelabuhan pedalaman yang terpenting di Kepulauan Melayu. (ii) Baginda sendiri terlibat dalam bidang perniagaan serta melantik wakilwakil dalam kegiatan perdagangan. (iii) Barangan dagangan ialah : Lada hitam , emas & bijih timah Balai Singgahsana (iv) Jumlah hasil : 30 000 dolar Sepanyol

PENGARUH ISLAM DI TERENGGANU (i) SULTAN UMAR seorang pemerintah yang berpegang kuat kepada ajaran agama Islam . (ii) Terengganu antara negeri terawal menerima pengaruh Islam BUKTI MENERIMA ISLAM : (a) Penemuan artifak abad ke 13 : TEMBAGA PURBA BERTULIS AYAT AL QURAN ( Surah al-Kafhi dan al Taubat ) tarikh 652 Hijrah atau 1254 Masihi. (b) PRASASTI TERENGGANU (tarikh : 702 Hijrah / 1303 Masihi) mengisahkan tentang 10 darma atau undang-undang khususnya hokum jenayah Islam.

Tengkolok

Prasasti Terengganu

Tembaga Purba

KERAJAAN MELAYU BARU --- SELANGOR ASAL USUL NAMA SELANGOR : Dipercayai sempena nama : Sungai Selangor SEJARAH PEMERINTAHAN SELANGOR : Bendera Negeri Selangor Peringkat awal berasaskan kampungkampung kecil yang berajakan kerajaan Melayu Melaka. Jajahan kerajaan Melaka di Selangor : Jeram , Klang , Langat , Kuala Selangor Klang (tempat asal Bendahara Melaka terkenal iaitu TUN PERAK yang dilantik oleh SULTAN MUZAFFAR SHAH (1445 1458) sebagai bendahara Melaka. Peristiwa pada kurun ke 17 : Jata Negeri Selangor Orang Bugis menduduki kawasan Kuala Selangor dan Klang. Pemerintah Klang : Orang Besar Klang bergelar TO ENGKU KLANG berasal dari sultan Johor keturunan bendahara. 1700 : Orang Besar Klang menghadiahkan cap mohor kepada Yamtuan Selangor untuk mentadbir Kawasan Sungai Selangor Pada kurun ke 18 Kerajaan Melayu Baru Selangor wujud Sultan Selangor pertama : Berasal dari keturunan Bugis (Raja Lumu --putera Daeng Chelak -yang ditabalkan oleh Sultan Mahmud dari Perak dengan gelaran : SULTAN SALEHUDDIN SHAH (1766) Petempatan awal orang Bugis di Selangor : Kuala Selangor dan Kuala Linggi Raja Lumu (Sultan Salehuddin Shah) Sultan Selangor Pertama

PEMERINTAH YANG MEMAJUKAN SELANGOR : SULTAN IBRAHIM SHAH (menggantikan Sultan Salehuddin Shah) Hasil utama negeri Selangor : Bijih timah KESAN KEKAYAAN BIJIH TIMAH DI NEGERI SELANGOR : Belanda menyerang Sultan Ibrahin Shah di Kuala Selangor Sultan Ibrahim Shah berundur ke Hulu Selangor kemudian ke Bernam dan seterusnya ke Pahang. TINDAKAN SULTAN IBRAHIM SHAH DI PAHANG : 1785 --- Sultan Ibrahim Shah dengan bantuan Pahang melancar serangan dan menguasai semula Kuala Selangor TINDAKAN BELANDA : 1786 --- Belanda mengepung Kuala Selangor TINDAKAN SULTAN IBRAHIM SHAH APABILA BELANDA MENGEPUNG : Sultan Ibrahim Shah meminta bantuan kerajaan Perak melalui perjanjian kerjasama.

Keris Diraja Negeri Selangor

SULTAN SELANGOR KE TIGA : SULTAN MUHAMMAD SHAH

Tengkolok diraja Negeri selangor

Bendera Negeri Sembilan

KERAJAAN MELAYU BARU --- NEGERI SEMBILAN NEGERI SEMBILAN TERDIRI DRPD. SEMBILAN DAERAH ATAU LUAK : PERLANTIKAN RAJA MELEWAR SEBAGAI PEMERINTAH NEGERI SEMBILAN : 1. Sungai Ujong 2. Rembau 1. RAJA MELEWAR telah pergi ke 3. Jelebu 4. Johol Siak dan Johor untuk mendapatkan keizinan memerintah Negeri 5. Ulu Muar 6. Inas Sembilan. 7. Gunung Pasir 8. Terachi 9. Jempul EMPAT DAERAH KEPUNYAAN ORANG ASLI YANG BERADA DI BAWAH KERAJAAN MELAYU MELAKA (pada abad ke 15 ialah : 1. Sungai Ujong 2. Klang 3. Jelebu 4. Johol 3. Amalan melantik pembesar dari Pagar Ruyong sebagai YAMTUAN BESAR berakhir dengan RAJA LENGGANG. 2. RAJA MELEWAR ditabalkan sebagai YAMTUAN BESAR pada tahun 1773.

Jata Negeri Sembilan KESAN KEMAJUAN MELAKA : Potret Raja Melewar dari Pagar Ruyong 1. Menarik minat orang Minangkabau dari Sumatera ke Tanah Melayu. 2. Orang Minangkabau menetap di NANING , SUNGAI UJONG dan REMBAU Istana Ampang Tinggi Negeri Sembilan 3. Orang Minangkabau menunjukkan taat setia kepada sultan Melaka kerana sultan Melaka berasal dari MELAYU-JAMBI SEBAB-SEBAB KEADAAN DI NEGERI SEMBILAN TIDAK AMAN : 1. Kejatuhan Melaka di tangan Portugis. 2. Kekuatan pengaruh Bugis di Johor. 3. Bermulanya kesultanan Bugis di Selangor. Orang lelaki Minangkabau KESAN KETIDAKAMANAN DI NEGERI SEMBILAN : 1. Penghulu-penghulu Negeri Sembilan memohon seorang putera raja dari Sultan Johor untuk mentadbir negeri. 2. Sultan Johor tidak dapat membantu dan member kuasa mendapatkan seorang anak raja dari Pagar Ruyong iaitu RAJA MELEWAR Orang perempuan Minangkabau HASIL UTAMA BUMI NEGERI SEMBILAN Bijih timah , beras , hasil hutan KEAMANAN DI NEGERI SEMBILAN WUJUD HASIL : 1. Segala keputusan dibuat secara muafakat 2. Perpaduan yang wujud antara masyarakat Negeri Sembilan dengan orang Minangkabau.

Anak Buah (Perut)

Sistem perlantikan pemerintah di Negeri Sembilan

BAB 9 : WARISAN KESULTANAN MELAYU Warisan kesultanan Melayu yang diwarisi oleh kerajaan sekarang dalam bidang : (a) SISTEM PEMERINTAHAN DAN PENTADBIRAN (b) SISTEM PERUNDANGAN (d) SOSIOBUDAYA (c) KEGIATAN EKONOMI

SISTEM PEMERINTAHAN DAN PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI MELAYU ( Cara pentadbiran dan pengurusan sesebuah kerajaan ) (a) Negeri-negeri Melayu mengamalkan sistem pemerintahan beraja. (b) Struktur pentadbiran : Peringkat KAMPUNG Struktur Pemerintahan dan Pentadbiran Negeri-negeri Melayu DAERAH atau JAJAHAN ALAT-ALAT KEBESARAN RAJA ATAU SULTAN : NEGERI SULTAN

PENTADBIRAN PERINGKAT NEGERI Ketua : Raja atau Sultan

Tombak berambu diraja

Raja atau Sultan menjadi lambang KEDAULATAN NEGERI. Ciri-ciri seseorang raja atau sultan yang berdaulat dalam mentadbir kerajaan: Mememiliki: kesempurnaan kebolehan keistimewaan Mahkota diraja Kedaulatan raja dan sultan dapat dilihat melalui kemampuan melaksanakan undangundang dengan adil demi menjamin keamanan , kesetiaan dan sokongan rakyat. Unsur unsur penting untuk mengukuhkan kedaulatan raja atau sultan (a) Kecemerlangan (b) Keunggulan peribadi (c) Kepahlawanan (d) Alat-alat Kebesaran Keris diraja

ALAT-ALAT KEBESARAN DIRAJA

Cap mohor diraja ( Digunakan untuk mengesahkan arahan dan sebagai lambang surat rasmi kerajaan ) Alat-alat kebesaran lain yang tidak boleh digunakan oleh rakyat biasa : Tengkolok atau destar , Keris , Pedang , Lembing , tombak berambu , payung ubur-ubur berwarna kuning , kendi, ketur , kipas dan tepak sireh.

Payung ubur-ubur berwarna kuning

Kendi

Ketur

Tengkolok diraja

Kipas Pedang diraja

Lembing diraja

Tepak sireh

WARNA DIRAJA : NOBAT WARNA KUNING (a) hiasan sapu tangan (b) ulasan bantal besar (c) ulasan tilam PAYUNG DIRAJA PAYUNG PUTIH ---- RAJA PAYUNG KUNING --- ANAK RAJA (a) upacara pertabalan Raja (b) kemangkatan raja dan kerabat raja (c) keberangkatan raja Ke balairung seri. Merupakan alat muzik diraja Nobat akan dimainkan ketika :

BAHASA DIRAJA: BAHASA ISTANA ( BAHASA DALAM ) Rakyat dilarang menggunakan bahasa istana. Contoh bahasa istana : (a) bersiram (mandi) (b) bersantap (makan) (c) beta (saya bagi raja ) (d) bersemayam (tinggal) (e) mangkat (meninggal dunia ) (f) gering (sakit)

PERINTAH RAJA (SULTAN) Segala perintah raja mesti dilaksanakan. KESAN JIKA RAKYAT MENDERHAKA ATAU TIDAK MENURUT PERINTAH RAJA (SULTAN) : Rakyat akan ditimpa tulah (tulah ialah bencana yang menimpa individu, masyarakat atau negara)

Katil diraja

Alat-alat muzik nobat

Nobat diraja Perak ALAT-ALAT MUZIK NOBAT (a) Semambu yang dibawa oleh ketua nobat (b) Gong (c) Nafiri (d) Serunai (e) Nakara (2 gendang besar) (f) Tabal (2 gendang kecil)
Nakara Nafiri

Serunai

Nobat diraja Kedah

Gendang anak

Gong

PEMBESAR PERINGKAT NEGERI ,DAERAH (JAJAHAN) , KAMPUNG PEMBESAR PERINGKAT NEGERI : PEMBESAR PERINGKAT PEMBESAR PERINGKAT DAERAH DAN JAJAHAN : KAMPUNG : Peranan : Membantu pentadbiran dan melaksanakan Cara perlantikan : Ketua kampung atau perintah raja atau sultan Dilantik terus oleh sultan dikenali penggawa atau (raja) melalui pemberian penghulu Kuasa pembesar negeri : surat tauliah. Tugas : Kuasa mentadbir dan mengutip Tugas utama pembesar : (a) memungut cukai cukai di kawasan tertentu. (a) menjaga keamanan & (b) membekalkan tenaga mengekalkan keamanan tentera (c)mempertahankan (c)mengekalkan taat setia Kedaulatan negeri. masyarakat kampung (d) menyerahkan (d)menjadi perantara sebahagian hasil dan cukai antara pembesar kepada kerajaan. dengan rakyat.

GOLONGAN LAIN DALAM PENTADBIRAN NEGERI & KAMPUNG : Ahli agama (negeri) (a) Penasihat sultan (b) Kadi (c) Mufti Ahli agama (kampung) (a) imam (b) khatib (c)bilal (d) juru nikah Pembesar lain : Ahli Magis (bomoh & pawang mahir dalam bidang perubatan) berkemahiran mengubati & menyembuh penyakit.

SISTEM PEMERINTAHAN DAN PENTADBIRAN NEGERI SEMBILAN ADAT SISTEM PEMERINTAHAN DAN PENTADBIRAN NEGERI-NEGERI MELAYU DI TANAH MELAYU STRUKTUR PEMERINTAHAN DAN PENTADBIRAN NEGERI SEMBILAN YAMTUAN BESAR YAMTUAN BESAR (YANG DIPERTUAN BESAR) ADAT ADAT TEMENGGUNG PERPATIH Kedua-dua adat ini berasal dari Pulau Sumatera Pengasas Datuk Ketemenggungan (pemerintahan Palembang) Pengasas Datuk Perpatih Nan Sebatang (pemerintah Pagar Ruyong) BUAPAK LEMBAGA UNDANG UNDANG LEMBAGA PEMILIHAN PEMIMPIN DALAM ADAT PERPATIH ( MENGIKUT AMALAN DEMOKRASI )

YAMTUAN BESAR (YANG DIPERTUAN BESAR) Pemerintah tertinggi Negeri Sembilan Ketua negeri Berperanan sama seperti rajaraja Melayu di negeri lain UNDANG

BUAPAK

Dibawa ke Tanah Melayu oleh keturunan raja Palembang pada abad ke 15 (negeri Melaka) Diamalkan di negeri-negeri : Perlis Kedah Perak Kelantan Terengganu Pahang Melaka Selangor Johor

Dibawa ke Tanah Melayu oleh orang Minangkabau dan menetap di Negeri Sembilan dan Naning Diamalkan di negeri : Negeri Sembilan Naning

ANAK BUAH Perbilangan adat pemilihan pemimpin secara demokrasi di Negeri Sembilan Bulat anak buah menjadi buapak Bulat buapak menjadi lembaga Bulat lembaga menjadi penghulu Bulat penghulu menjadi raja Masyarakat yang mengamalkan Adat Perpatih hidup secara bersukusuku.Setiap suku dianggap satu keluarga Antara suku Adat Perpatih ialah : Biduanda Batu Hampar Paya Kumbah Mungkal Tiga nenek Seri Melenggang Seri Lemak Batu Belang Tanah Datar Anak Acheh Anak Melaka Tiga Batu

Ketua luak / luhak (daerah atau jajahan) 4 luak yang diperintah oleh Undang Sungai Ujong , Jelebu, Johol dan Rembau (Daerah lain diperintah oleh Penghulu) Tugas utama undang ialah memilih YAMTUAN BESAR LEMBAGA ( ketua suku atau waris )

ORANG YANG MAHIR MENTAFSIR DAN MELAKSANAKAN UNDANG-UNDANG ADAT DINAMAKAN KETUA ADAT

Payung kuning

Memilih UNDANG Menjaga keamanan & keselamatan Menyelesaikan pertelingkahan antara suku Mengurus pembahagian harta pusaka Menjadi perantara antara anggota suku dengan Undang BUAPAK (Ketua Perut)

Keris panjang

Anggota perut adalah anak buah Menjadi tempat rujukan berkaitan dengan adat dan hukum

Yang Dipertuan Besar Negeri Sembilan

SISTEM PERUNDANGAN KERAJAAN MELAYU

UNDANG-UNDANG ADAT Adat Temenggung Adat Perpatih

UNDANG-UNDANG BERTULIS Hukum Kanun Melaka Undang-undang Laut Melaka Undang-undang Pahang Undang-undang 99 Perak Undang-undang Kedah

Merupakan peraturan berdasarkan amalan kebiasaan masyarakat . Dihafal secara turun temurun . Peraturan yang mesti dipatuhi.

Merupakan himpunan peraturan, himpunan larangan dan himpunan adat istiadat dalam bentuk bertulis.

CIRI-CIRI SERTA KEISTIMEWAAN ADAT TEMENGGUNG DAN ADAT PERPATIH ADAT TEMENGGUNG Sistem pemerintahan bercorak autokratik Kuasa tertinggi terletak pada raja atau sultan Raja atau sultan menjadi simbol kedaulatan serta perpaduan rakyat Raja atau sultan menjadi ketua pentadbir , ketua agama ADAT PERPATIH Sistem pemerintahan menekankan unsur demokrasi dan permuafakatan Setiap suku mempunyai wakil dalam pemerintahan Sebarang keputusan dibuat secara bersama YAMTUAN BESAR berunding dengan UNDANG untuk membuat sesuatu keputusan

Sistem keluarga mengikut sebelah ibu dan bapa (ayah) Selari dengan hukum syarak, lelaki diutamakan kerana mereka adalah ketua keluarga Nasab keturunan dikira daripada sebelah bapa

Sistem keluarga mengikut sebelah ibu. Jurai keturunan ibu melahirkan suku Setiap ahli suku adalah bersaudara

Perkahwinan dilakukan mengikut hukum syarak

Perkahwinan sesama suku dilarang Suku yang sama dianggap bersaudara

Kriteria pembahagian harta pusaka Anak lelaki diutamakan kerana mereka mempunyai tanggungjawab lebih berat daripada wanita

Pewarisan harta pusaka secara turun temurun daripada kepunyaan suku Pewarisan harta pusaka diutamakan di sebelah ibu kerana anak perempuan menjadi asas kewujudan suku

Pelaksanaan hukuman Hukuman sebagai pengajaran kepada orang lain Sultan melaksanakan hukuman Pembesar dan penghulu boleh melaksanakan hukuman jika diberi mandat

Pelaksanaan hukuman Hukuman untuk pemulihan pesalah Undang-undang menyedarkan pesalah supaya tidak mengulangi kesalahan

UNDANG-UNDANG BERTULIS (Himpunan peraturan /Himpunan larangan/Himpunan adat istiadat dalam bentuk tulisan) UNDANG-UNDANG BERTULIS TERAWAL (Digubal pada zaman kegemilangan Kesultanan Melayu Melaka)

HUKUM KANUN MELAKA

UNDANG-UNDANG LAUT MELAKA

Unsur-unsur dalam Hukum Kanun Melaka dan Undang-undang Laut Melaka terbesar ke negeri negeri jajahan takluk Melaka seperti JOHOR , PERAK , PAHANG DAN KEDAH Undang-undang dalam kerajaan Melayu menekankan unsur pencegahan , pengajaran dan nasihat melalui hukuman yang dikenakan kepada pesalah. UNDANG-UNDANG BERTULIS KERAJAAN MELAYU HUKUM KANUN MELAKA Dokumen mengandungi 44 fasal (bab) UNDANG-UNDANG LAUT MELAKA Digubal bagi menentukan peraturan pelayaran dan perdagangan Tugas pegawai kapal Langkah keselamatan dalam kapal Tugas anakanak kapal Penyewaan dan penumpangan kapal dagang Kuasa nakhoda menjatuhkan hukuman UNDANG-UNDANG PAHANG Digubal semasa pemerintahan Sultan Abdul al- Ghaffar Muhaiyuddin Shah (1596) Adat lembaga negeri, keistimewaan raja serta pembesar Undangundang jenayah, penderhaka, penzina dan undangundang awam UNDANG-UNDANG KEDAH UNDANG-UNDANG 99 PERAK Berasal dari Parsi dan digunakan pada abad ke 18. Terdapat 99 kesalahan dan hukuman Syarat memegang jawatan kerajaan seperti sultan, penghulu, khatib dan kadi (hakim) Peraturan adat istiadat menghadap dan melantik raja Hukuman janayah, undangundang dan pertanian Undangundang kekeluargaan seperti perkahwinan, penceraian dan zina

Hak dan keistimewaan raja dan kaum kerabatnya Peranan dan t / jawab raja dan pembesar Unsur Islam berkaitan jenayah, muamalah , keluarga , keterangan dan acara

Undangundang pelabuhan seperti cukai , peraturan keselamatan pelabuhan, serta peraturan timbang dan ukuran

* Lembaga negeri bermaksud badan yang memberi nasihat selepas mesyuarat

* Muamalah bermaksud hal-hal yang berkaitan dengan bidang kemasyarakatan

* nakhoda bermaksud kapten kapal atau ketua kapal

* undang-undang awam bermaksud Undang-undang yang berlaku untuk seluruh rakyat (tidak barkaitan dengan jenayah

* khatib bermaksud pembaca khutbah .

KEGIATAN EKONOMI DI NEGERI-NEGERI MELAYU KEGIATAN PERTANIAN JENIS-JENIS TANAMAN ORANG MELAYU KAWASAN UTAMA KEGIATAN PERTANIAN Kawasan berhampiran dengan sungai kerana : (a) terdiri dari tanih yang subur (b) mudah mendapat sumber air Contoh kawasan utama tanaman padi sawah : T (a) Delta sungai di negeri Kedah Tajak (b) Delta sungai di negeri Kelantan Usaha-usaha untuk meningkatkan hasil padi : (a) Petani membina empangan untuk menakung air. Tenggala (b) Membina terusan untuk menyalur air ke kawasan pertanian. Contoh terusan : TERUSAN WAN MAT SAMAN DI KEDAH Cangkul t PERALATAN PERTANIAN

Tanaman yang menjadi sumber makanan utama : (a) Padi sawah (b) Padi huma ( bukit) (c) Sayur-sayuran (d) Buah-buahan (e) Ubi

Tajak , cangkul , bajak , tenggala , penggelek , penyisir , pencakar kuku kambing , kerbau untuk membajak kawasan penanaman padi.

Bajak Penyisir

Kuku kambing

Kerbau membajak sawah

Terusan Wan Mat Saman

Sabit menuai padi Ketam padi untuk menuai padi Pencakar

KEGIATAN PERIKANAN Peralatan menangkap ikan : Masyarakat Melayu mempunyai kemahiran membuat pelbagai peralatan menangkap ikan. Hasil tangkapan diperdagangan kerana mendapat permintaan yang tinggi. Lebihan hasil tangkapan akan dibuat : (a) Ikan kering (b) Belacan (c) Budu (d) Keropok Bubu Serkap Peralatan tradisional menangkap ikan di kalangan orang Melayu : (a) Serkap (c) Bubu (b) Tangguk (d) Tanggul

Tangguk

Menangkap ikan dengan tanggul Budu Ikan kering Menangkap ikan dengan tangguk

KEGIATAN MEMBUAT PERALATAN DARI TANGAN ( KRAF TANGAN ) Masyarakat Melayu tradisional kreatif dan berkemahiran tinggi dalam membuat barangan kraf tangan. Antara kemahiran kraftangan ialah : (a) Menganyam dengan daun mengkuang , daun pandan dan daun nipah. (b) Menenun songket dengan benang (c) Membuat senjata seperti keris (d) Membuat alat perhiasan daripada Emas dan Perak. (e) Kemahiran menekat

Menyemat atap nipah

Menenun kain songket

Kemahiran menekat

Menganyam tikar mengkuang Alatan perhiasan diri Kemahiran membuat keris

KEGIATAN PERLOMBONGAN Negeri-negeri Melayu kaya dengan sumber mineral (logam) seperti : (a) Bijih timah (b) Emas Kegiatan perlombongan merupakan pekerjaan tradisi masyarakat Melayu. Lokasi utama bijih timah : Lokasi Lembah Kinta Larut Dinding Beruas Sungai Linggi Sungai Ujong Sungai Bernam Sungai Selangor Sungai Klang Negeri Perak

KAEDAH MELEOMBONG MASYARAKAT MELAYU TRADISIONAL :

Kaedah melampan Negeri Sembilan

Selangor Kaedah mendulang

Bijih timah digunakan untuk membuat : (a) Bahan perdagangan (b) Mata wang (c) Perkakas rumah Kawasan perlombong bijih timah

Lokasi utama emas : (a) Kelantan (b) Pahang (c) Terengganu Emas dan perak digunakan untuk membuat barangan perhiasan. Lombong siam

Perhiasan diri daripada emas

Alat perhiasan diri daripada perak

Alat perhiasan diri daripada perak

SISTEM PERCUKAIAN TRADISIONAL CUKAI ialah bayaran yang dikenakan ke atas hasil : (a) Pertanian cth. Beras (b) Perlombongan cth. Bijih timah Jenis-jenis cukai di kawasan sungai : (c) Perdagangan cth. Ikan kering Cukai labuh batu (d) Hasil hutan cth. Getah perca Rotan Kepentingan cukai : (a) Sumber pendapatan pemerintah (b) Lambang kekuasaan seseorang pembesar di kawasannya. Cukai bebas kuala Cukai yang dipungut ditempat-tempat tertentu di sepanjang sungai Cukai yang dipungut di kawasan kuala sungai Tempat memungut cukai yang utama : (a) Sungai (b) Pelabuhan CUKAI-CUKAI LAIN YANG DIPUNGUT OLEH PIHAK PEMERINTAH : Cukai kepala Contoh negeri yang mengenakan cukai kepala : Kedah Kelantan Terengganu Cukai tanaman Cukai kepala ialah cukai yang dikenakan kepada rakyat. Cukai ini digunakan untuk membuat bunga emas (ufti)

Cukai yang dikenakan kepada rakyat jika tanaman mereka mengeluarkan hasil yang banyak

SISTEM SERAH SISTEM SERAH : Sistem serah bermaksud pemberian sebahagian daripada hasil tanaman oleh rakyat kepada pemerintah. TUJUAN RAKYAT MEMBERI SEBAHAGIAN HASIL TANAMAN KEPADA PEMERINTAH : Sebagai balasan kepada pembesar yang menyediakan tanah untuk rakyat. KADAR DAN NILAI SERAHAN : Bergantung kepada hasil tanaman dan ternakan yang diperoleh dalam sesuatu tahun.

Tanah untuk rakyat bercucuk tanam yang disediakan oleh pemerintah.

Sebahagian hasil diserahkan kepada pihak pemerintah

Sebahagian hasil ternakan lembu diserahkan kepada pihak pemerintah

Tanah yang diberikan oleh pembesar digunakan untuk menanam jagung

Hasil tanaman ---- beras

Sebahagian Kambing diserahkan kepada pembesar atau pemerintah apabila bilangan kambing bertambah banyak.

SISTEM KERAH KERAH merupakan sesuatu pekerjaan yang dibuat tanpa diberi upah kepada pihak pemerintah. Contoh pekerjaan : (a) (b) (c) (d) Membina istana Membina kubu Membina jalan Membina saliran Membina istana Membina jalan

Sistem kerah menunjukkan adanya sikap-sikap mulia rakyat untuk membantu pihak pemerintah seperti : (a) Taat setia kepada raja dan negara (b) Sedia berkorban tenaga , masa dan nyawa kepada pemerintah (a) bahu (c) akyat sanggup berganding untuk mempertahankan negara.

Membina kubu KEGIATAN PERDAGANGAN

Membina saliran

Cara-cara kegiatan perdagangan dilakukan masyarakat Melayu : (a) Berjual beli (b) Bertukar barang Pemodal utama dan pemonopoli kegiatan perdagangan : (a) Sultan (b) Pembesar Cara rakyat menjalankan kegiatan perdagangan : (a) Berjaja di pasar atau di luar kawasan Pusat kegiatan perdagangan : Pelabuhan yang terletak di muara sungai. (Pusat mengumpul dan mengedar barangan dari timur dan barat) Contoh : Pelabuhan Melaka Pelabuhan Kedah Pelabuhan Klang Pelabuhan Johor Lama

Barangan dagangan utama : Rempah Garam Hasil tenunan Bijih timah Beras Lada hitam Hasil hutan Kayu kayan Rotan Damar Madu lebah Kegiatan mengumpul hasil hutan untuk tujuan perdagangan dikenali sebagai MERAMU

MATA WANG PEDAGANG AWAL : (a) Kulit siput geweng (b) Kulit siput gerus

Siput gerus

SISTEM PERDAGANGAN SISTEM TUKAR BARANG (BARTER) Sesuatu barang ditukar sengan barangan lain mengikut keperluan penjual dan pembeli SISTEM PENGGUNAAN MATA WANG Mata wang digunakan selepas berlaku perkembangan ekonomi

Siput geweng

MATA WANG LOGAM : (a) Mata wang emas (b) Mata wang timah JENIS MATA WANG LOGAM DI NEGERINEGERI MELAYU : JENIS MATA WANG KELENG (CALAINS) -- diperbuat daripada timah WANG EMAS DAN KUPANG -- berbentuk segi lapan WANG SYILING KEPINGAN (PITIS) JOKOH MATA WANG EMAS ( MAS DAN KUPANG) WANG EMAS KIJANG DINAR KUPANG POHON PITIS MATA WANG JONGKONG TAMPANG ATAU TIMAH JONGKONG TIMAH DIKENALI TAMPANG SEBUAYA MATA WANG BERBENTUK AYAM JANTAN NEGERI MELAYU Mata wang timah calains Melaka Jokoh Terengganu

MELAKA

TERENGGANU

Mas dan kupang Johor

Wang emas Terengganu

JOHOR

Duit kijang dan Pohon pitis Kelantan

KELANTAN Wang emas dan duit syiling kupang Terengganu NEGERI SEMBILAN PAHANG SELANGOR PERAK SELANGOR

Jongkong tampang Pahang Tampang sebuaya

KEDAH

Wang syiling kepingan pitis Terengganu Mata wang berbentuk ayam jantan

SISTEM TIMBANG , SUKATAN DAN UKURAN ( Sistem timbangan, sukatan dan ukuran memudahkan urusan jual beli ) SUKATAN DIGUNAKAN UNTUK MENGUKUR ISIPADU SESUATU BENDA (beras , bijih timah, rempah, garam dan kacang) ALAT-ALAT SUKATAN MASYARAKAT MELAYU LAMA : (a) Kaul (b) Cupak (c) Gantang Leng , cupak dan gantang Unit untuk menyukat barang : 1 leng = 2 kepul 1 kal = 2 leng 1 cupak = 4 kepul 1 gantang = 4 cupak

TIMBANGAN DIGUNAKAN UNTUK MENGUKUR BERAT SESUATU BARANG (emas , perak , bijih timah , rempah ) ALAT-ALAT TIMBANGAN MASYARAKAT MELAYU LAMA : (a) Dacing (b) Pikul

Unit untuk mengukur timbangan : 16 tahil = 1 kati 1 kati = 600 gram

100 kati = 1 pikul

Dacing dan pikul MENGUKUR KELUASAN TANAH UNIT UKURAN KELUASAN TANAH DI NEGERI KEDAH (a) Relung (a) Sejengkal (c) Sedepa (b) Sehasta MENGUKUR JARAK KEPENDEKAN SESUATU BENDA UNIT UKURAN BERDASARKAN ANGGOTA BADAN Sedepa

Sedepa (panjang dua tangan) Sehasta

Sejengkal Unit relung digunakan untuk mengukur keluasan tanah seperti sawah padi.

MENGUKUR JARAK ANTARA TEMPAT BERDASARKAN TEMPOH MASA BERJALAN ATAU BERKAYUH SAMPAN (a) (b) (c) (d) (e) Sepelaung Setanak nasi Sehari Sepekan Sepurnama

AHAD ISNIN SELASA

Sepelaung ( sejauh terdengarnya laungan orang )

RABU
Sepekan ( 1 minggu )

KHAMIS

JUMAAT SABTU

Setanak nasi ( waktu diperlukan untuk nasi masak secukupnya )

Sepurnama ( 1 bulan )

Sehari ( siang dan malam = 24 jam )

PENGANGKUTAN PERHUBUNGAN MASA DAHULU : (a) Jalan air ( sungai dan laut ) (b) Jalan darat Kepentingan jalan air : (a) Sebagai jalan perhubungan ke sesuatu tempat. (b) Jalan untuk mengangkut barangan dengan mudah dan cepat. Jenis-jenis pengangkutan air : (a) (b) (c) (d) Jalur Kolek Perahu Sampan Sampan JENIS-JENIS PENGANGKUTAN AIR MASYARAKAT MELAYU TRADISIONAL: JENIS-JENIS PENGANGKUTAN DARAT MASYARAKAT MELAYU TRADISIONAL :

Kolek Gajah

DENAI PENARIKAN ( SEJENIS JALAN DARAT ) Jalan yang wujud apabila perahu ditarik untuk sampai ke sungai. DENAI PENARIKAN menghubungkan Pahang dengan Melaka. Masa perjalanan dapat disingkatkan. BINATANG YANG DIGUNAKAN OLEH MASYARAKAT MELAYU UNTUK MENGANGKUT BARANG DI DARAT : (a) Gajah (b) Kerbau (c) Lembu Perahu Kerbau mengangkut barang Melalui pelbagai kegiatan ekonomi yang dijalankan oleh masyarakat Melayu tradisional kita dapati mereka : (a) (b) (c) (d) Mereka mempunyai semangat yang gigih Mereka mempunyai kebolehan Mereka mempunyai keupayaan yang tinggi Mereka mempunyai daya kreativiti yang tinggi

Jalur Kereta lembu

SOSIOBUDAYA MASYARAKAT TRADISIONAL ( Struktur susun lapis masyarakat, gaya hidup , kegiatan sosiobudaya ) SOSIOBUDAYA merangkumi corak GOLONGAN PEMERINTAH kehidupan yang menjadi amalam 1. RAJA ATAU SULTAN PENDETA masyarakat. 2. KELUARGA DAN KAUM (Pakar dalam ilmu pengetahuan) KERABAT RAJA 1. Pakar yang dirujuk oleh raja atau STRUKTUR MASYARAKAT MELAYU 3. PEMBESAR Sultan dan masyarakat TRADISIONAL 4. ULAMA 2. Mahir dalam bidang salasilah raja , 5. PENDETA Kesusasteraan , kebudayaan , pembahagian masyarakat kepada Kesenian , dan adat istiadat. beberapa lapisan sosial dalam RAJA ATAU SULTAN sesuatu hierarki kedudukan 1. Pemerintah tertinggi GOLONGAN DIPERINTAH 2. Bertanggungjawab memelihara : 1. GOLONGAN MERDEHEKA kedudukan individu dalam 2. GOLONGAN HAMBA masyarakat boleh berubah melalui Perpaduan kemakmuran dua cara : Keamanan GOLONGAN MERDEHEKA ( Rakyat biasa dan orang asing ) (a) Melalui taraf sedia ada SISTEM PENGGANTI RAJA BERBEZA ANTARA NEGERI-NEGERI Rakyat biasa Orang asing Pertukaran tugas atau pekerjaan tanpa menjejaskan taraf sosialnya. NEGERI PERAK Pedagang Askar upahan Petani Pedagang Contoh : En. Ahmad , Guru Kanan MENGGUNAKAN SISTEM GILIRAN Peniaga Pelombong Bahasa di SMK Ulu Tiram Tukang ukir di tukarkan ke SMK Leman RAJA / SULTAN Pembuat sebagai Guru Kanan senjata Sains dan Matematik. RAJA MUDA Pembuat barang (b) Melalui taraf pencapaian RAJA DI HILIR tembikar Penghibur raja Berubah ke lapisan yang lebih tinggi RAJA KECIL BESAR Pelakon kerana kebolehan istimewa atau sandiwara khidmat bakti kepada pemerintah. RAJA KECIL MUDA Pawing Bomoh Contoh : TUN Perak dari jawatan RAJA KECIL TENGAH GOLONGAN HAMBA Penghulu ditukarkan ( kumpulan masyarakat paling menjadi bendahara Melaka RAJA KECIL BONGSU bawah ) kerana jasanya menghalang Terdapat tiga jenis hamba : serangan Siam. KAUM KERABAT RAJA / SULTAN 1. Membantu raja dalam HAMBA RAJA SUSUN LAPIS MASYARAKAT MELAYU Pentadbiran HAMBA BERHUTANG 2. Menjalankan tugas rasmi yang HAMBA BIASA diberikan oleh raja / sultan SULTAN 3. Dilantik menjadi pembesar daerah Menjalankan kerja berkaitan atau raja di jajahan dengan pertanian , perlombongan PEMBESAR dan pertahanan. GOLONGAN PEMERINTAH (disandang secara monarki) Cth : Jawatan Laksamana disandang Hubungan antara golongan pemerintah oleh keluarga Hang Tuah ) dan golongan diperintah wujud Keluarga dan Kerabat Sultan 1. Pembantu raja dalam pentadbiran berasaskan sikap 2. Mengarahkan rakyat menjalankan HORMAT MENGHORMATI kerja awam. Pembesar / Ulama / Pendeta ULAMA Contoh : Penggunaan bahasa mengikut (Ulama tempatan dan luar negeri ) kedudukan GOLONGAN DIPERINTAH 1. Mendidik rakyat supaya berakhlak mulia Golongan diperintah : Hamba 2. Penasihat raja Golongan pemerintah : Beta , Patik 3. Guru agama , kadi atau imam

Rakyat / Hamba

GAYA HIDUP GOLONGAN BANGSAWAN DAN GOLONGAN RAKYAT ADAT ISTIADAT MENJUNJUNG DULI DI BALAIRUNG SERI KETIKA MENGHADAP DAN MENYEMBAH RAJA : GOLONGAN GOLONGAN BANGSAWAN RAKYAT (a) Tanda hormat dan taat setia (raja , kerabat diraja, ( Pembesar & pembesar kepada raja Pembesar kerajaan) rakyat ) (b) Menggunakan istilah patik dan tuanku Diamalkan Diamalkan (c) Pembesar bertanjak, berpancung di istana di luar istana Cogan Tepak dan keris terselit di hadapan (d) Dilarang memakai kain nipis yang GAYA HIDUP GOLONGAN BANGSAWAN dipanggil KASA MERANGKUMI : (a) Adat istiadat (b) Bahasa (c) Cara berpakaian Keris panjang GAYA HIDUP Ia melambangkan status kedudukan yang tinggi drpd. rakyat biasa ADAT ISTIADAT UPACARA PERTABALAN RAJA ATAU SULTAN : Contoh pertabalan sultan Melaka : Kedudukan pembesar di Singgahsana istana : Bendahara duduk berhampiran Singgahsana Ketur Tempat bara

Pakaian ketika menghadap raja ADAT ISTIADAT MENYAMBUT TETAMU ATAU UTUSAN MELAKA : (a) Upacara berdasarkan taraf negara (setaraf atau rendah taraf) (b) Banyak atau kurang alat kebesaran dan peralatan bergantung kepada kedudukan negara.

Contoh singgahsana istana raja Laksamana dan Seri Bija Diraja membawa pedang kerajaan

Kitab al-Quran

PAKAIAN DIRAJA (a) Dibuat dengan menggunakan emas dan dihiasi dengan permata (b) Alat perhiasan pending, dokoh, bengkung dan keris.

ADAT ISTIADAT UPACARA KEMANGKATAN RAJA ATAU SULTAN : (a) Jenayah raja/sultan akan disempurnakan mengikut hukum agama Islam (b) Bendera kuning diturunkan dan Bendera putih dinaikkan (c) Tembakan meriam dilepaskan untuk dihebahkan kepada rakyat (d) Upacara perlantikan raja/sultan baru akan dijalankan

Pending

Dokoh

Pedang kerajaan negeri Perak Alat-alat lain yang dibawa : Keris panjang, cogan, tepak , ketur , tempat bara , Kitab al- Quran.

Keris diraja

Masyarakat Melayu mempunyai nilainilai murni yang manjadi amalan seharian. Nilai-nilai murni ini terjalin erat dan membentuk perpaduan. Antara nilai murni : (a) Gotong royong --- majlis perkahwinan --- aktiviti bersawah --- membina jalan ---membina rumah Di Kawasan utara Semenanjung Malaysia amalan gotong royong dinamakan : Berderau atau berseraya

GAYA HIDUP GOLONGAN RAKYAT (c) Amalan ziarah menziarah (i) Tetamu memberi salam dan dijawab oleh tuan rumah (ii) Tetamu membasuh kaki dan bersalaman dengan tuan rumah (iii) Tuan rumah mempersilakan tetamu masuk Makan dan minum secara sopan (iv) Tikar dihamparkan untuk tetamu duduk (v) Tepak sireh disorongkan (vi) Tetamu dihidangkan dengan makanan dan minuman (vii) Sebelum makan , membasuh tangan dan membaca doa (viii) Tangan kanan digunakan untuk menyuap makanan (ix) Ketika makan , kurang berbual atau ketawa kerana dianggap kurang sopan. Membasuh tangan d sebelum makan Tepak sireh disorong kepada tetamu

Gotong royong majlis perkahwinan (b) (i) Menghormati jiran --- Jiran dianggap keluarga terdekat Hubungan baik dengan jiran mewujudkan keadaan aman , tenteram dan harmoni. (ii) Menghormati pemimpin dan orang yang lebih tua ditunjukkan melalui cara : Memanggil berdasarkan pangkat Pak long , Pak ngah dan Pak lang Hormat dilakukan dengan mencium tangan , membongkokkan badan dan berjalan dengan tertib di hadapan atau belakang otang yang lebih tua.

Anak-anak menghormati ibu bapa Berdoa sebelum makan

Mengucap salam kepada orang tua

Makan dengan tangan kanan

Bersalaman dengan semua orang Membongkok badan dan berjalan dengan tertib

Menghormati jiran

Kegiatan sosiobudaya masyarakat Melayu meliputi : (a) aktiviti masa lapang (b) berkarya (c) pelbagai bentuk kesenian (d) amalan adat resam (e) mempelajari ilmu pengetahuan Masa luang dihargai bersesuaian dengan peribahasa masa itu emas KEGIATAN MASA LAPANG GOLONGAN PEMERINTAH (semasa tidak menjalankan urusan pentadbiran negara) Aktiviti golongan bangsawan (bersama pembesar dan rakyat) (a) (b) (c) (d) (e) bermain sepak raga bermain catur bermain senjata bersilat menunggang kuda

KEGIATAN SOSIOBUDAYA AKTIVITI GOLONGAN BANGSAWAN BERSAMA PEMBESAR DAN RAKYAT

AKTIVITI GOLONGAN RAKYAT

Bermain layang-layang

Bermain sepak raga

Bermain gasing

Bermain catur Bermain congkak

KEGIATAN MASA LAPANG GOLONGAN RAKYAT (semasa menunggu hasil atau selepas menuai hasil. Dilakukan waktu petang atau malam) Aktiviti golongan rakyat Bermain senjata (a) (b) (c) (d) (e) (f) bermain layang-layang bermain gasing bermain congkak berpantun bercerita bersyair Berpantun

Aktiviti masa lapang dapat memupuk persefahaman dan saling membantu Bersilat Selain berhibur aktiviti tersebut dapat menajamkan fikiran dan ingatan. KEGIATAN MASA LAPANG DI ISTANA Terdapat persembahan hiburan oleh tukang cerita , penyair , dan alat muzik untuk sultan dan pembesar. Contoh : Tarian asyik-- kekasih (ditarikan di istana Kelantan diiringi alat muzik Rebab, gambang dan gedombak Tarian Mak Yong Tukang cerita

Menunggang kuda

Bersyair

KARYA PERSURATAN (hasil tulisan jawi cara pengarang menyampaikan buah fikirannya. Ia dihasikan dalam pelbagai bidang : BIDANG AGAMA ( Fikah , Usuluddin , tasawuf , tafsir dan hadis ) , BIDANG KESUSASTERAAN , BIDANG KETATANEGARAAN, BIDANG SEJARAH , BIDANG BAHASA, BIDANG PERUBATAN.) Karya persuratan dapat menambahkan ilmu pengetahuan. Contoh karya bertulis : MISA MELAYU , SEJARAH MELAYU , SYAIR SULTAN AHMAD TAJIDDIN , NAZAM KAMZUL ULA , TUHFAT AL NAFIS , KITAB AL- DARR AL MANZUM SASTERA LISAN (disampaikan oleh tukang cerita sambil bermain alat muzik seperti gendang dan rebab) SASTERA LISAN DAPAT MENGHIBURKAN DAN MEMBERI NASIHAT KEPADA RAKYAT CONTOH SASTERA LISAN : PENGLIPUR LARA Hikayat Raja Muda Hikayat Malim Deman Hikayat Anggun Cik Tunggal JENAKA Lebai Malang Pak Kaduk Si Luncai BINATANG Sang Kancil dan Harimau Pelanduk dan Buaya Kura-kura dan Arnab CERITA DONGENG Puteri Sadong Tasik Dayang Bunting Cik Siti Wan Kembang

Penglipur lara bercerita dengan alat muzik gendang

Penglipur lara bercerita dengan alat muzik rebab

KESENIAN RAKYAT KESENIAN RAKYAT : merupakan hasil ciptaan rakyat seperti (a) Seni muzik (d) Seni ukir (g) Seni tenun (b) Seni tari (e) Seni bina (c) Seni suara (f) Seni tekat SENI MUZIK (a) HADRAH -- dikir yang menggunakan kompang atau rebana ubi ( dikir ialah nyanyian dengan berpantun yang dipersembahkan secara beramai-ramai) (b) GAMELAN -- alat muzik Jawa terdiri daripada gong , gendang dan lain-lain.

(h) Seni mempertahankan diri

Kepentingan kesenian rakyat : (a) Dapat mempamerkan bakat dan nilai mutu kesenian yang tinggi . (b) Kesenian secara berkumpulan dapat membentuk masyarakat yang bersatu padu dan harmoni

Kompang

Rebana ubi

Gong

SENI TARI : Tarian terkenal ialah JOGET , INANG , ZAPIN , KUDA KEPANG , ASYIK

Tarian Joget

Tarian Inang

Tarian Zapin

Tarian Kuda Kepang

Tarian Asyik (Istana Kelantan)

Tarian Canggung

Tarian Ulik Mayang

Tarian Ayam Didik SENI SUARA

Tarian Mak Yong

SENI SUARA ATAU LAGU TERKENAL : ENDOI ATAU DENDANG SITI FATIMAH , ULIT ANAK , NAZAM , MARHABAN , NASYID , QASIDAH , HADRAH , DIKIR BARAT , RODAT , GHAZAL ENDOI ATAU DENDANG SITI FATIMAH ULIT ANAK NAZAM MARHABAN NASYID QASIDAH HADRAH DIKIR BARAT RODAT GHAZAL Dipersembahkan sempena upacara mencukur rambut anak yang baru lahir. Beberapa peserta dijemput untuk berdikir dengan pakaian baju Melayu , berpelekat dan bersongkok. Lagu atau nyanyian untuk menidurkan anak. Puisi lama yang terdiri dari dua belas baris serangkap Puji-pujian yang dilagukan dalam bahasa Arab untuk memuji Nabi muhammad s.a.w. terutama semasa sambutan Maulidur Rasul. Lagu yang mengandungi senikata berunsur Islam. Syair Arab yang dilagukan. Dikir ( lagu yang memuji Allah ) yang menggunakan kompang dan rebana kecil. Nyanyian beramai-ramai sambil berbalas pantun. Nyanyian ( Arab) dan tarian yang diiringi dengan pukulan rebana. Terdiri dari penari lelaki dan perempuan. Irama lagu Melayu yang mengandungi unsur-unsur muzik Arab. Alat muzik yang digunakan seperti gambus.

REKA BENTUK RUMAH DI NEGERI SEMBILAN BERCORAK SENI BINA RUMAH MINANGKABAU

REKA BENTUK RUMAH MELAYU ( dipengaruhi oleh unsur dari luar alam Melayu) REKA BENTUK RUMAH DI KELANTAN , REKA BENTUK RUMAH DI JOHOR TERENGGANU DAN PAHANG DIPENGARUHI OLEH REKA BENTUK DIPENGARUHI OLEH SENI BINA SIAM BELANDA DAN MAJAPAHIT

SENI UKIR MASYARAT MELAYU TRADISIONAL ( ukiran yang dihasilkan adalah bercorak ukiran timbul , terbenam dan tembus) Tema utama ukiran adalah berbentuk daun , bunga serta ayat-ayat al- Quran dengan tulisan khat

SENI TEKAT seni kraf tangan yang popular di kalangan orang Melayu ( Kain baldu dijadikan kain dasar dan disulami dengan benang emas yang bebrbentuk bunga serta pohon-pohon) Hasil seni tekat ialah kipas , bantal dan balautan tepak sireh

SENI TENUN terkenal di Kelantan , Terengganu dan Pahang (terdapat 3 jenis tenunan : (a) tenunan biasa (b) benang ikat celup (c) songket Corak tenunan berunsurkan tumbuhan , binatang , bunga dan bentuk geometri

SENI MEMPERTAHANKAN DIRI DAN BERMAIN SENJATA (kesenian ini dapat mendisiplinkan serta membentuk ketahanan diri untuk menghadapi musuh)

ADAT RESAM (amalan yang telah ditetapkan oleh masyarakat dan diwarisi secara turun temurun) ADAT PERKAHWINAN Upacara adat yang dijalankan : (a) Adat Merisik Adat ini dijalankan bagi mengetahui sama ada gadis sudah berpunya atau tidak. Cincin tanda diberikan sebagai tanda setuju. (b) Adat Meminang Pihak lelaki menghantar rombongan peminangan dengan membawa cincin pertunangan. Tarikh akad nikah dan majlis perkahwinan akan ditetapkan. (c) Adat akad nikah Majlis akad nilah diadakan di rumah pengantin perempuan. Upacara dijalankan oleh JURU NIKAH.

Upacara akad nikah (d) Majlis perkahwinan

Cincin pertunangan

Cincin tanda sebagai tanda bersetuju

ADAT MENYAMBUT KELAHIRAN BAYI (a) Diadakan selepas seminggu bayi dilahirkan (b) Kenduri dan upacara mencukur rambut diadakan sebagai tanda kesyukuran kepada Allah s.w.t. (c) Di sesetengah tempat diadakan bacaan berzanji dan marhaban * berzanji --- nyanyian memuji Nabi Muhammad s.a.w. (c) Majlis diakhiri dengan bacaan tahlil dan doa selamat. *tahlil --- perbuatan melafazkan Lailahaillallah berulang-ulang

ADAT BERKHATAN (a) Dilakukan kepada kanak-kanak lelaki yang sudah baligh atau cukup umur (b) Biasanya dilakukan secara beramai-ramai (c) Sebelum upacara , kanak-kanak akan dimandikan dan diarak mengelilingi kampung (d) Upacara berkhatan akan dilakukan oleh TUK MUDIN semua adat resam dapat membentuk identiti bangsa Melayu. Upacara mandi beramai-ramai

Kanak-kanak diarak mengelilingi kampung

Upacara mengajar anak berjalan dengan betul di atas tanah Upacara mencukur rambut bayi

Upacara berkhatan dilakukan oleh Tuk Mudin

PENDIDIKAN (PENDIDIKAN FORMAL DAN PENDIDIKAN TIDAK FORMAL) Bertujuan melahirkan individu yang berakhlak mulia , berkelakuan sopan , bertatasusila dan berhemah tinggi PENDIDIKAN TIDAK FORMAL PENDIDIKAN FORMAL * Muqaddam --- juz ke 30 dalam al- Quran perlu di (a) Disampaikan melalui cerita lisan, (a) Berkembang selepas kedatangan pelajari dahulu peribahasa , pantun dan teka teki Agama Islam. * fardu ain --- kewajipan yang dituntut oleh agama Islam (b) Kanak-kanak mempelajari daripada (b) Masyarakat mempelajari kitab * Tajwid --- sebutan dan lafaz yang Ibu bapa atau orang dewasa yang muqaddam , al- Quran , fardu ain, betul dan sedap di dengar berpengalaman mengira , menulis jawi , tajwid , semasa membaca al- Quran rukun Islam dan rukun Iman * Rukun Islam --- 5 dasar agama Islam (c) Kanak-kanak mempelajari pantang ( mengucap dua kalimmah syahadat , larang , adat istiadat , sopan (c) Diajar di istana , masjid , pondok , Sembahyang lima waktu , berpuasa santun , kemahiran pertukangan , madrasah , surau atau rumah guru dalam bulan ramadan , mengeluarkan ilmu perubatan tradisional dan seni agama zakat dan naik haji ke Makkah mempertahankan diri * Rukun Iman ---Perkara yang menjadi (d) Sebilangan kecil masyarakat Melayu dasar iman seseorang. (e) Kemahiran diwarisi daripada satu melanjutkan pelajaran agama ke Percaya kepada Allah , Percaya kepada generasi kepada satu generasi lain Makkah. Malaikat , Percaya kepada Rasul , Percaya kepada kitab al-Quran , Pendidikan tidak formal diajar untuk Percaya kepada hari kiamat , Percaya seseorang individu BERDIKARI kepada untung baik dan buruk (qada dan qadar) daripada Allah

BAB 10 : SARAWAK

Peta negeri Sarawak

Bendera negeri Sarawak LATAR BELAKANG SEJARAH NEGERI SARAWAK Sejarah kewujudan manusia di Sarawak (a) manusia wujud kira-kira 40 000 tahun dahulu bukti penemuan di GUA NIAH spt : (i) tembikar , kapak , pisau daripada batu (ii) Lukisan di dinding Gua Niah (b) Salah satu negeri paling awal di duduki manusia di Asia Tenggara

Jata negeri Sarawak

ASAL USUL NAMA SARAWAK Berasal daripada nama Batang Sarawak atau Sungai Sarawak

Gua Niah Petempatan awal manusia

PERTALIAN SARAWAK DENGAN KESULTANAN BRUNEI Sejak abad ke 15 : Sarawak ditadbir oleh Kesultanan Brunei (a) Sarawak dibahagian kepada beberapa unit jajahan (b) Setiap jajahan ditadbir oleh pembesar yang diberikan kuasa autonomi (pemerintahan sendiri) Cara kerajaan Brunei Mentadbir Sarawak : Contoh kawasan dan pembesar yang diberi kuasa autonomi Kawasan / Pembesar Jajahan Sungai Skrang Syarif Sahap Sungai Sarawak (Kuching) Pangeran Mahkota

MASYARAKAT SARAWAK DAN PENEMPATAN ( TERDIRI DARIPADA 27 ETNIK YANG BERBEZA DARI SEGI BAHASA , BUDAYA DAN CARA HIDUP) PENEMPATAN KUMPULAN ETNIK KAWASAN PENEMPATAN KUCHING SIMANGGANG SIBU MUKAH OYA SARIBAS TANJUNG DATU LEMBAH UTARA RAJANG MUKAH OYA BINTULU

Orang Melayu

Persisiran pantai

Orang Melanau

Orang Iban

SUNGAI SARIBAS SUNGAI SKRANG SUNGAI BATANG LUPAR SUNGAI RAJANG

Lembah sungai

Orang Bidayuh

SINGGAI SADONG SUNGAI KAYAN

Orang Kenyah

BATANG BARAM KAWASAN ULU BATANG RAJAH BALUI

Orang Kelabit

LEMBAH TERUSAN SUNGAI BARAM

Pedalaman

Orang Penan

KAWASAN HUTAN BARAM SUNGAI RAJANG

Orang Murut

KAWASAN KAKI BUKIT UTARA KAWASAN KAKI GUNUNG DI UTARA KAWASAN SUNGAI TRUSAN LIMBANG

BENTUK RUMAH MENGIKUT ETNIK DI NEGERI SARAWAK

Rumah etnik Melayu Sarawak

Rumah panjang etnik Bidayuh

Rumah panjang etnik Iban

Rumah panjang etnik Kenyah

Rumah etnik Penan

Rumah etnik Melanau

KEGIATAN SOSIOBUDAYA DI NEGERI SARAWAK ( KEGIATAN SOSIOBUDAYA BERBEZA ANTARA ETNIK DAN DIWARISI DARIPADA GENERASI SEBELUMNYA) SETIAP ETNIK MENGHORMATI BUDAYA YANG DIAMALKAN. INI TELAH MEWUJUDKAN SEMANGAT KEKITAAN. PENDIDIKAN Terdapat dua jenis pendidikan : (a) PENDIDIKAN TIDAK FORMAL (b) PENDIDIKAN FORMAL PENDIDIKAN TIDAK FORMAL Diperoleh melalui cerita-cerita lisan yang berkaitan dengan amalan dan kepercayaan turun temurun seperti : (a) Cara-cara berburu (b) Cara-cara memungut hasil hutan PENDIDIKAN FORMAL (a) Dijalankan di masjid dan sekolah agama diajar membaca al- Quran, dan menulis jawi (b) Pendidikan berkaitan dengan hukum Islam --- cara melaksanakan ibadat akan diajar oleh guru al-Quran , iman dan lebai (orang yang tahu tentang agama)

PERATURAN DAN ADAT RESAM MASYARAKAT BERAGAMA ISLAM : Cara hidup dan adat resam berasakan ajaran agama Islam MASYARAKAT BUKAN ISLAM : TANGGUNGJAWAB TUAI RUMAH : Patuh pada cara hidup dan adat resam yang diwarisi turun temurun daripada nenek moyang. Menyelesaikan masalah seperti perkahwinan , penceraian , peraturan, dan perayaan (b) Perayaan BERANYI MASYARAKAT BUMIPUTERA SARAWAK KECUALI ORANG MELAYU MEMPUNYAI TUAI RUMAH( orang yang bertanggungjawab mrnjaga keselamatan dan keamanan kawasan. DUA PERATURAN YANG PERLU DITENTUKAN TUAI RUMAH : (a) Menetapkan tarikh HARI GAWAI atau PESTA MENUAI

PERATURAN DAN ADAT RESAM KUMPULAN ETNIK DI SARAWAK ETNIK IBAN Tradisi menyimpan pasu , gong dan tempayan yang dipanggil tajau. Tajau diwarisi turun temurun, bernilai, dianggap suci dan dihormati Tajau berfungsi sebagai harta simpanan dan diperoleh secara tukar barang ETNIK KAYAN, KELABIT DAN KENYAH Menindih telinga dan menggantung gelang timah atau tembaga hingga cuping telinga menjadi lanjut Menindih telinga menggambarkan kecantikan Jenis anting-anting yang dipakai melambangkan status yang berbeza Anting-anting diwarisi dari generasi ke generasi Melukis tatu atau mencacah badan dengan pelbagai corak yang mempunyai makna yang tersendiri ORANG MELAYU Amalan peraturan dan adat resam berasaskan ajaran agama Islam Hidup bermasyarakat dan saling membantu semasa menanam padi, perayaan dan kenduri

Lelaki Melayu Sarawak

Tajau

Amalan menindih telinga kalangan kaum Kenyah

Masyarakat Iban Sarawak

Amalan gotong royong semasa memanam padi

Amalan menindih telinga kaum Kelabit Tuai rumah masyarakat Iban

Amalan gotong royong semasa kenduri

Masyarakat Iban, Bidayuh dan Orang Ulu tinggal di rumah panjang hidup seperti sebuah keluarga

Corak tatu masyarakat Kayan

KEBUDAYAAN MASYARAKAT SARAWAK ETNIK MELANAU MERAYAAN PERAYAAN KAUL ETNIK IBAN MERAYAKAN PERAYAAN GAWAI ATAU PESTA MENUAI ETNIK MELAYU Terdapat sejenis kesenian tradisi dinamakan BERGENDANG Ciri-ciri kesenian bergendang : Kaum lelaki sahaja akan menari Kaum perempuan akan bermain gendang sambil menyanyi dan berpantun Tarian diikuti permainan muzik,nyanyian, pantun dan tarian

Perayaan ini diadakan untuk menjamu ipok TUJUAN MENJAMU IPOK MEMPEROLEH TANGKAPAN YANG BANYAK DAN MEMUASKAN SELAMAT KETIKA BERADA DI LAUT MENGELAKKAN DARIPADA DI TIMPA PENYAKIT

JENIS-JENIS HARI GAWAI : GAWAI BURUNG GAWAI BATU GAWAI KENYALANG GAWAI ANTU

Semasa perayaan Hari Gawai akan ditarikan : TARIAN NGAJAT ATAU TARIAN PERANG Tarian Ngajat ditarikan sebagai tanda KESYUKURAN dalam pesta Menuai Padi.

MAKANAN MENJAMU IPOK Menyediakan SERAHANG SERAHANG diperbuat daripada daun buluh dan nipah yang berisi bertih , telur ayam, pulut kuning,kirai atau rokok daun serta sireh

Kaum wanita bergendang sambil menyanyi dan berpantun

Seni bergendang masyarakat Melayu Sarawak Serahang untuk menjamu ipok

Tarian Ngajat

Kaum lelaki Melayu sedang menari Perayaan Kaul kaum Melanau Sambutan Pesta Gawai (Pesta Menuai)

ALAT-ALAT MUZIK MASYARAKAT SARAWAK

Sape Orang Ulu

Engkerurai

Suling

Gendang

Gong AGAMA DAN KEPERCAYAAN ETNIK DI SARAWAK

Sape kaum Penan

Sebilangan kecil masyarakat IBAN , MURUT, KELABIT, KENYAH , KAYAN , DAN BISAYA mengamalkan kepercayaan ANIMISME Percaya semua benda seperti gunung, bukit , busut, pokok kayu , sungai dan hutan mempunyai semangat dan roh

ETNIK PENAN (dikenali Penan nomad) Hidup berpindah randah apabila berlaku kematian Dilarang menetap secara kekal di sesuatu tempat Dilarang menebang pokok besar Dilarang melapangkan kawasan hutan

ETNIK IBAN Kepercayaan apabila membuka penempatan dan mendirikan rumah disesuatu tempat , kawasan tersebut hendaklah DISEMAH * semah merupakan makanan atau binatang disediakan untuk makhluk halus Percaya bahawa kawasan bunyi burung ketupung dan burung beragai tidak boleh mendirikan rumah.

ETNIK MELANAU BUKAN ISLAM Mempercayai makhluk ghaib yang dipanggil ipok

Dilarang menebang pokok pokok dan melapangkan kawasan hutan Percayai kepada ipok iaitu kuasa ghaib mengawal laut Burung ketupung Burung beragai

KEGIATAN EKONOMI PENDUDUK DI NEGERI SARAWAK Kegiatan ekonomi penduduk bergantung pada : (a) BENTUK MUKA BUMI (b) KAWASAN PENEMPATAN SUKU KAUM dan (c) SUMBER ALAM Kegiatan ekonomi utama : EKONOMI SARA DIRI (menanam padi huma atau padi bukit , nelayan , memungut hasil hutan , berniaga secara kecil-kecilan ) Kumpulan etnik Kegiatan ekonomi Kawasan kegiatan ekonomi MELAYU Menanam padi sawah Menanam kelapa Peniaga kecil-kecilan Orang tengah dalam kegiatan perniagaan PESISIRAN PANTAI Sekitar Kuching Simanggang Sibu Mukah Oya Saribas Tanjung Datu PESISIRAN PANTAI Lembah Utara Rajang Mukah Oya Bintulu PEDALAMAN Kaki bukit Kaki gunung Lembah sungai LEMBAH SUNGAI Singgai Sadong Sungai Kayan LEMBAH SUNGAI Lembah Sungai Terusan Lembah Sungai Baram Hulu Sungai Baram Hulu Sungai RajanG

MELANAU

Menanam padi sawah Nelayan

IBAN KAYAN KENYAH MURUT BIDAYUH

Menanam padi huma (aktiviti secara gotong royong) Berburu Memungut hasil hutan ( jelutong, damar , rotan ) Menanam padi huma Peladang

KELABIT

PENAN

Menanam padi sawah Berburu Memungut hasil hutan Berburu binatang (menggunakan sumpitan) Memungut hasil hutan

KEGIATAN EKONOMI : PERTANIAN (kegiatan pertanian utama : Penanaman PADI HUMA , PADI SAWAH , SAGU dan LADA HITAM PADI HUMA atau PADI BUKIT PADI SAWAH Ditanam sekitar tempat tinggal Tidak memerlukan saliran Ditanam dikawasan berbukit Ditanam di lembah sungai Tanaman tidak terkenal Tumbuh di kawasan paya Pokok matang selepas 10 tahun Isi nya dikenali RIPO RIPO dikering dan diproses menjadi tepung sagu dikenali sebagai LEMANTAK Tanaman tradisional terpenting di negeri Sarawak Tanaman dan makanan utama kaum IBAN , BIDAYUH ,KENYAH dan ORANG ULU Orang KELABIT menanam di hulu Sungai Baram dan hasilkan BERAS BARIO Perusahaan sagu diusahakan oleh kaum MELANAU Negeri Sarawak merupakan pengeksport sagu

SAGU

LADA HITAM

Diusahakan oleh kebanyakan kaum seperti KEDAYAN dan MURUT

KEGIATAN EKONOMI : PERLOMBONGAN ANTIMONI DAN EMAS menjadi mineral terpenting di Sarawak sejak abad ke 19 ANTIMONI Peringkat awal kegiatan perlombongan antimoni di tadbir oleh pembesar : DATU PATINGGI ALI Orang CINA mendapat konsesi tanah dalam mengusahakan kegiatan melombong emas di BAU , PAKU dan BIDI KEGIATAN EKONOMI : PERDAGANGAN Kaum BIDAYUH terlibat secara aktif dalam melombong mineral antimoni.

EMAS

Kaum BIDAYUH terlibat secara aktif dalam melombong mineral emas.

ZAMAN KEGEMILANGAN KESULTANAN MELAYUMELAKA Negeri Sarawak menjalinkan hubungan perdagangan dengan Melaka. Barangan Sarawak yang diperdagangakan di pelabuhan Melaka adalah seperti : LADA HITAM , HALIA , KAPUR BARUS , SARANG BURUNG , EMAS , PERMATA , IKAN

PEDAGANGAN ASING YANG MENGUNJUNGI PELABUHAN SANTUBONG , SARAWAK : PEDAGANG CINA Barangan dagangan pedagang Cina ialah BARANGAN BESI , KACA dan PINGGAN MANGKUK , SUTERA , BARANGAN TEMBIKAR Barangan yang diperoleh dari Sarawak ialah LADA HITAM , KAPUR BARUS , EMAS , KAYU CENDANA , SUMBU BADAK dan TELUR PENYU

PEDAGANG ASING LAIN YANG MENGUNJUNGI SARAWAK : PEDAGANG ARAB INDIA KEPULAUAN MELAYU Barangan dagangan yang diperniagakan ialah : BARANGAN LOGAM KAIN BARANGAN PERHIASAN

BAB 11 : SABAH

Peta negeri Sabah

Bendera negeri Sabah LATAR BELAKANG SEJARAH NEGERI SABAH

Jata negeri Sabah

ASAL USUL NAMA SABAH Berasal daripada perkataan SABA Iaitu sejenis buah pisang yang dipanggil pisang saba Orang BAJAU mentebut pisang jaba Pisang ini ditanam sekitar pantai barat sebagai bahan makanan. (a) (b) (c)

Sebelum pemerintahan beraja (sebelum kurun ke 16) SISTEM PEMERINTAHAN SABAH TERBAHAGI KEPADA SISITEM POLITIK KESUKUAN SISTEM POLITIK KESULTANAN SISTEM POLITIK KETUA BEBAS SISTEM POLITIK KESUKUAN (a) Diamalkan di daerah pedalaman

Bukti sejarah kewujudan dua kesultanan di negeri Sabah : SALASILAH BRUNEI (a) Masalah perebutan kuasa berlaku pada tahun 1662 hingga 1674 dalam kesultanan Brunei (b) 1704 --Sultan Muyiddin Iaitu Sultan Brunei meminta bantuan Sultan Sulu untuk menewaskan musuh di Pulau Chermin (c) Pada akhir abad ke 17 :

(b) Terdiri daripada kaum Kadazandusun Murut dan Orang Sungei (c) Hidup dalam kelompok kecil dan dipisahkan dari kumpulan lain oleh bentuk muka bumi (banjaran gunung bukit dan sungai) SISTEM POLITIK KESULTANAN (a) Diamalkan di bahagian pesisiran pantai barat dan timur Sabah (b) Ditadbir oleh dua kesultanan KESULTANAN BRUNEI KESULTANAN SULU

Sultan Brunei mengurniakan jajahan utara Sabah (Kimanis ke Balik Papan, selatan Sungai Sibuku) kepada Sultan Sulu sebagai balasan menumpaskan musuh

(e)

(d)

MASYARAKAT SABAH DAN KAWASAN PENEMPATAN DIANGGARKAN TERDAPAT 30 KUMPUILAN ETNIK DI SABAH PENEMPATAN KUMPULAN ETNIK KAWASAN PENEMPATAN

PANTAI BARAT PAPAR KIMANIS SIPITANG Melayu Brunei

Pantai barat dan pantai timur Sabah : Bajau Pesisiran Pantai KOTA BELUD PAPAR SEMPORNA TUARAN

Pantai timur sabah : SEMPORNA LAHAD DATU TAWAU KUDAT

Suluk Pantai barat dan pedalaman : PENAMPANG TAMBUNAN RANAU PAPAR KUDAT

Lembah Pantai

Kadazandusun

Pedalaman

TENOM PERSIANGAN KENINGAU RUNDUM

Murut

KEGIATAN SOSIOBUDAYA DI NEGERI SABAH ( DIPENGARUHI OLEH KEADAAN SEKELILING ) DIWARISI SEJAK TURUN TEMURUN DISAMPAIKAN KEPADA GOLONGAN MUDA OLEH AHLI KELUARGA DAN MASYARAKAT DISAMPAIKAN MELALUI PENDIDIKAN TIDAK FORMAL TENTANG PERATURAN , ADAT RESAM , AGAMA DAN KEPERCAYAAN PENDIDIKAN Terdapat dua jenis pendidikan : (a) PENDIDIKAN TIDAK FORMAL (b) PENDIDIKAN FORMAL PENDIDIKAN TIDAK FORMAL (a) Kanak-kanak belajar melalui keluarga atau masyarakat bertujuan memberi kemahiran (b) Kemahiran untuk hidup berdikari apabila dewasa kelak. (c) Kemahiran yang dipelajari : MEMANCING , MEMANJAT , BERBURU , BERTUKANG , MENYUMPIT , BERSAWAH , BERTERNAK PENDIDIKAN FORMAL (a) Amat terhad (b) tertumpu kepada pendidikan agama Islam : membaca al Quran , menulis jawi (c ) Tempat aktiviti pembelajaran : Surau , pondok , rumah guru agama

PERATURAN DAN ADAT RESAM MASYARAKAT SABAH UNDANG-UNDANG ADAT (a) memainkan peranan penting dalam aktiviti harian (b) bertujuan memelihara dan menjamin kesejahteraan hidup (c) amalan undang-undang adat BABAS , SOGIT & KEPANASAN dilaksanakan oleh ketua adat. (d) Babas , sogit dan Kepanasan penting bagi mengeratkan hubungan masyarakat UNDANG-UNDANG ADAT PERTANIAN MASYARAKAT SABAH MASYARAKAT KADAZANDUSUN (a) Upacara memuja semangat padi semasa menanam dan menuai Dikenali sebagai MONOGIT (b) Antara perayaan penting ialah PESTA MENUAI ( Pesta Keamatan ) Persembahan hiburan semasa Pesta Menuai ialah : TARIAN SUMAZAU (Para penari memakai baju hitam bersulamkan benang emas ) UNDANG-UNDANG ADAT PERKAHWINAN MASYARAKAT SABAH MASYARAKAT BAJAU (a) Upacara diadakan pada 14 dan 15 haribulan Hijrah (ketika cahaya bulan terang kerana pengantin akan dimurahkan rezeki) (b) Upacara diadakan pada hari Rabu dan Ahad (c) Dihadiri oleh kaum kerabat dengan mengadakan acara MAGLAMILAMI (beramai-ramai) sambil menjamu selera dan berhibur.

MASYARAKAT KADAZANDUSUN Menaruh kepercayaan dan mematuhi undang-undang adat. Kesan-kesan jika sesorang tidak mematuhi undang-undang adat : (a) akan diserang wabak penyakit (b) ditimpa bencana alam (c) kerosakan tanaman yang diusahakan

Pasangan pengantin Bajau Penari Tarian Sumazau ketika sambutan perayaan Pesta Menuai

UNDANG-UNDANG ADAT KEMATIAN MASYARAKAT SABAH MASYARAKAT MURUT (a) Saudara mara akan memukul tiang rumah apabila ada kematian. (b) Mayat dibersihkan dan dikenakan pakaian. (c) Dikebumikan dalam posisi duduk (d) Mayat dibakar dalam tembikar dan disimpan selama 7 hari di rumah Tembikar membakar mayat Kaum Murut Rumah kaum Murut Sabah

AGAMA DAN KEPERCAYAAN MASYARAKAT SABAH (AGAMA PAGAN DAN AGAMA ISLAM) (a) Peringkat awal mempunyai pegangan PAGAN ( percaya kepada perkara ghaib iaitu mempercayai hubungan antara kehidupan dengan alam semesta ) (b) Kemudian pengaruh agama Islam telah secara beransur menerapkan nilai-nilai Islam terutamanya di kalangan Etnik BAJAU dan MELAYU BRUNEI (C) SISTEM KETUA atau ORANG TUA diwujudkan demi menjaga keharmonian dan kebahagiaan hidup masyarakat. Peringkat kampung : KETUA KAMPUNG Etnik beragama Islam Etnik bukan beragama Islam Peringkat rumah panjang : ORANG TUA

Ketua berperanan menguatkuasakan hukum agama Islam Ketua berperanan menguatkuasakan undang-undang adat

AGAMA DAN KEPERCAYAAN ETNIK KADAZANDUSUN Kebanyakan mengamalkan kepercayaan animisme Sebilangan kecil beragama Islam Tuhan mereka ialah KINOROHINGAN yang bersemayam di dunia lain PESTA KEAMATAN diadakan setiap tahun sebagai tanda kesyukuran kepada KINOROHINGAN yang mengurniakan rezeki padi (30 -31 hb Mei) Pertandingan ratu cantik atau UNDUK NGADAU merupakan satu acara Pesta Keamatan. Ratu Cantik melambangkan HUMINODUN yang dikorbankan menjadi padi Upacara MAGAVAU dijalankan setiap tahun selepas musim menuai untuk menghormati semangat padi Percaya roh orang mati akan ke Gunung Kinabalu. Tiba masanya roh tersebut akan pergi ke syurga atau neraka. Bomoh untuk membuang kepanasan dipanggil : BOBOHIZAN

Pesta Keamatan

Bomoh Bobohizan orang KadazanDusun

Acara Unduk Ngadau

AGAMA DAN KEPERCAYAAN ETNIK MURUT Mempercayai animisme Gunung ANTULAI atau Gunung ARU (Gunung Hantu) dianggap tempat yang suci Mempercayai kepada AKI KOPUNO iaitu kuasa yang mencipta segala-galanya Bomoh yang boleh berhubung dengan kuasa ghaib dipanggil BABALIAN Gunung Antulai atau Gunung Aru merupakan gunung suci etnik Murut di negeri Sabah Bomoh Babalian dikatakan mempunyai kuasa menghubungi kuasa ghaib

KESENIAN MASYARAKAT PELBAGAI ETNIK NEGERI SABAH ketika PESTA MENUAI para petani akan menjual hasil tanaman mereka di tempat perayaan atau TAMU BESAR Antara kesenian masyarakat Sabah ialah TARIAN , MUZIK , KRAFTANGAN , ANYAMAN , PERTAHANAN DIRI , PERTUKANGAN , UKIRAN dan BINAAN TARIAN ETNIK MURUT TARIAN MAGUNATIP Ditarikan dalam majlis sambutan perayaan HARI MAGAVAU (Hari memuja semangat padi ) Tarian oleh sepasang penari lelaki dan perempuan dengan pakaian tradisi diiringi pukulan gong Dua orang akan melagakan alu dan dua orang lagi memegang pangkal alu supaya tidak berganjak dari kedudukan TARIAN MANGALANG Ditarikan semasa upacara menyambut tetamu yang datang dari jauh , berpindah rumah dan semasa HARI MONGGOTOM (HARI PESTA MENUAI PADI ) TARIAN ETNIK KADAZANDUSUN TARIAN SUMAZAU Ditarikan semasa menyambut PESTA MENUAI , MUSIM PERAYAAN dan MAJLIS TERTENTU Biasanya tarian disertakan dengan pertandingan UNDUK NGADAU (RATU CANTIK)

Tarian Mangalang kaum Murut

Tarian Magunatip suku kaum Murut ketika perayaan Hari Magavau

Tarian Sumazau etnik Kadazandusun

TARIAN ETNIK BAJAU TARIAN LIMBAI

TARIAN ETNIK SULUK

TARIAN ETNIK MELAYU BRUNEI

ALAT MUZIK MASYARAKAT BUMI PUTERA SABAH ALAT-ALAT MUZIK KEBANYAKANNYA DIPERBUAT DARIPADA BULUH

Sompoton

Kulintangan dan salun

Suling

Gabang

Gendang kaum Kadazandusun

Alat muzik tradisional kaum Rungus

SENI BINA RUMAH MASYARAKAT SABAH (DIPERBUAT DARIPADA ROTAN , BULUH DAN RUMBIA)

Rumah etnik Murut

Rumah etnik Kadazandusun

Rumah etnik Bidayuh

Rumah etnik Bajau

Rumah etnik Suluk

Rumah etnik Rungus

BARANGAN KRAFTANGAN MASYARAKAT SABAH

Pedang

Inavol hasil tenunan suku kaum Rungus

Topi daripada anyaman buluh

Rantai leher

Bakul

Bakul dan topi

Hasil tenunan

Senjata etnik Suluk

Sumpit sebagai senjata buruan

KEGIATAN EKONOMI MASYARAKAT SABAH PENEMPATAN MASYARAKAT MENENTUKAN JENIS AKTIVITI EKONOMI SAMA ADA : PERTANIAN SARA DIRI , PERIKANAN atau PERDAGANGAN PERTANIAN SARA DIRI (a) (b) (c) (d) Pertanian Memungut hasil laut Memungut hasil hutan Menangkap ikan PERTANIAN DIJALANKAN SECARA DUA KAEDAH (a) Pertanian pindah (b) Pertanian kekal PERTANIAN PINDAH JENIS-JENIS TANAMAN MASYARAKAT SABAH Padi huma , Padi sawah , ubi keledek , sayur-sayuran , buah-buahan , kelapa , menternak binatang (a) Penanaman padi bukit , (b) Ditanam di kawasan kaki bukit (c) Petani berpindah ke tempat baru selepas dua hingga tiga tahun PERTANIAN KEKAL (a) Jenis tanaman ialah padi sawah (b) Tertumpu dikalangan etnik Kadazandusun yang tinggal di lembah pantai barat Sabah dan lembah bukit * Lembah pantai barat ( Penampang , Papar, Tuaran ) * Lembah bukit ( Ranau , Tambunan , Keningau )

Padi bukit ( padi huma )

Padi sawah

MEMUNGUT HASIL LAUT (a) Dijalankan oleh penduduk yang tinggal di pesisiran pantai ( Melayu-Brunei , Suluk , Bajau ) (b) Hasil laut yang menjadi sumber pendapatan utama ialah : agar-agar , timun laut , karang laut

MENANGKAP IKAN (a) Dijalankan oleh penduduk yang tinggal di persisiran pantai (Teluk Brunei , Teluk Kimanis , Pantai Sandakan dan Pantai Semporna ) (b) Kegiatan dijalankan oleh masyarakat Bajau pesisiran pantai (c) Menggunakan kaedah tangkapan tradisional (jaring dan kelong)

MEMUNGUT HASIL HUTAN SARANG BURUNG (a) Kawasan pengeluaran utama ialah GUA GOMANTONG di Sandakan (b) Dieksport ke negera China (c) Terdapat dua jenis sarang burung Sarang burung putih (lebih berkhasiat) Sarang burung coklat

(d) Sarang burung diperoleh dengan menggunakan tangga atau memanjat dinding dengan menggunakan buluh Orang Bajau adalah mahir sebagai penyelam dan pengutip hasil laut Jaring menangkap ikan Orang MURUT memungut hasil hutan sebagai kegiatan utama antaranya : Damar , rotan dan madu lebah

Kelong KEGIATAN PERDAGANGAN MASYARAKAT SABAH KEISTIMEWAAN PASAR TAMU (a) Tempat ramai pedagang dari kampung berdekatan dan kawasan pedalaman berkumpul untuk berjual beli (b) Orang Bajau , Melayu-Brunei dan Suluk memperdagangkan hasil laut dan beras (c) Orang Kadazandusun dan Murut memperdagangkan hasil hutan (d) Pasar tamu dapat mengeratkan hubungan antara etnik dan mewujudkan semangat muhibah dan harmoni

Sarang burung Gua Gomantong

PUSAT KEGIATAN UTAMA PERDAGANGAN IALAH :

PASAR TAMU Kegiatan perdagangan dijalankan secara : (a) TUKAR BARANG (dikalangan masyarakat etnik) Seperti : damar , getah perca , rotan, bahan getah , lilin lebah , sumbu badak , manik dan barangan makanan. (b) BERJUAL BELI DENGAN WANG ( dijalankan dengan pedagang Cina )

BAB 1 : SEJARAH DAN KITA PENGERTIAN SEJARAH Istilah sejarah Dikatakan berasal dari perkataan Arab Syajaratun Syajaratun bermaksud pohon atau pokok Syajaratun juga bermaksud salasilah , riwayat, keturunan dan asal usul Sejarah membicarakan tentang masyarakat manusia , atau peradaban manusia , tentang perubahan-perubahan yang berlaku pada sifat-sifat masyarakat itu.

IBN KHALDUN (ARAB)

HERODOTUS (BAPA SEJARAH DUNIA)

Sejarah ialah penceritaan tentang tindakan manusia dan sebab-sebab mereka melakukannya.

MUHD. YUSOF IBRAHIM (MALAYSIA)

Sejarah merupakan catatan atau rekod mengenai sesuatu peristiwa yang berlaku pada suatu masa yang lalu.

PENGERTIAN SEJARAH SECARA UMUM

Sejarah merupakan penyelidikan tentang perkara yang telah berlaku

PENULIS-PENULIS SEJARAH AWAL NEGARA

Tun Sri Lanang (Sejarah Melayu)

Raja Ali Haji (Tuhfat al-Nafis)

Abdul Hadi Hassan (Sejarah Alam Melayu)

CIRI-CIRI SEJARAH

Fakta yang Tepat dan Benar Segala peristiwa, tarikh, tempat dan tokoh penting dianggap sebagai fakta sejarah. Fakta sejarah hendaklah dibuktikan melalui sumber.

Penting dan Bermakna Peristiwa sejarah mestilah penting dan membawa kesan kepada pelajar, ahli keluarga, masyarakat dan negara.

Sebab dan Akibat Untuk mengetahui sebab dan akibat sesuatu peristiwa, pengkaji perlu mengetahui apa, siapa, bila, di mana, mengapa dan bagaimana sesuatu peristiwa berlaku.

SUMBER-SUMBER SEJARAH

Sumber Pertama / Primer Sumber yang belum diolah dan dicetak. Sumbernya bersifat asli. Contohnya: Fail rasmi kerajaan Surat peribadi Diari Fosil Artifak Manuskrip yang belum dicetak Batu bersurat Akhbar sezaman Minit mesyuarat

Sumber Kedua / Sekunder Sumber yang telah diolah dan dicetak. Sumber yang tidak asli. Contohnya: Buku Majalah Jurnal Ensiklopedia Akhbar Risalah Laporan tahunan jabatan Dokumentasi

KAEDAH-KAEDAH PENGKAJIAN SEJARAH Kaedah lisan Maklumat yang diperolehi melalui temu bual dan ucapan. Maklumat terus diperolehi daripada respondan melalui penceritaan, pengisahan, dan perbualan. Sejarawan harus memilih, mentaksir dan membandingkan fakta yang diperolehi. Ada unsur tokok tambah seperti dongeng, mitos, dan lagenda.

Kaedah bertulis Maklumat yang diperolehi daripada sumber yang bertulis, dilakar atau dipahat pada batu , dinding gua, kulit kayu, daun kayu, gading dan kerta

Kaedah arkeologi Maklumat yang diperolehi melalui kajian saintifik. Ada tiga bidang angkasa lepas , maritim dan gali cari. Maklumat yang diperolehi daripada bahan tinggalan sejarah. Contoh : fosil , binaan daripada batu, peralatan daripada logam, tembikar dan kulit siput. Kaedah ini yang paling sesuai untuk mengkaji ketamadunan.

PENTAFSIRAN SEJARAH Pentafsiran Sejarah Untuk membuat tafsiran sejarah yang betul dan tepat memerlukan penyelidikan Tafsiran boleh berbeza antara sejarawan, kerana ada kepentingan diri, bangsa, negara dan sebagainya. Contoh: Sejarawan Malaysia menulis Tok Janggut sebagai pejuang bangsa Sejarawan Barat menulis Tok Janggut sebagai pemberontak

KEPENTINGAN SEJARAH Untuk mengenali tokoh yang telah menyumbang khidmat bakti demi mempertahankan kedaulatan bangsa dan negara. Untuk mengajar kita sikap berhatihati supaya kesilapan masa tidak akan berulang. Ini menyebabkan generasi sekarang merangka wawasan masa depan.

TUJUAN MEMPELAJARI SEJARAH Untuk memperolehi banyak pengetahuan supaya dapat membuat penilaian. Untuk memahami tamadun awal bangsa kita supaya dapat melahirkan perasaan jati diri dan keperibadian bangsa.

Untuk memberi iktibar kepada kita untuk memperbaiki sebarang kesilapan yang telah dilakukan.

Untuk memberi perangsang. Contohnya, Keagungan Kesultanan Melayu Melaka (KMM)

FAEDAH MEMPELAJARI SEJARAH Memupuk semangat patriotisme dan cintakan negara

PERDANA MENTERI PERDANA MENTERI MALAYSIA Perdana Menteri Pertama (1957 1970 ) Perdana Menteri Ke Dua (1970 1976 ) Perdana Menteri Ke Tiga (1976 1981 ) Perdana Menteri Ke Empat (1981 2003 ) Perdana Menteri Ke Lima (2003 2009 )

Bapa Kemerdekaan

Bapa Pembangunan

Bapa Perpaduan

Bapa Pemodenan

Bapa Pembangunan Modal Insan

Perdana Menteri Ke Enam (2009- Kini )

Bapa Transformasi

INFORMASI PERKATAAN Fosil - tinggalan haiwan atau tumbuhan yang wujud pada zaman lampau Artifak barang yang dicipta oleh seperti kapak , pisau , dan pinggan mangkuk Manuskrip naskhah tulisan tangan atau bahan yang disediakan oleh penulis untuk dicetaK Mitos - cerita zaman dahulu yang dianggap benar, terutamanya yang mengandungi unsur-unsur kepercayaan. Lagenda - cerita dongeng yang bersangkutan dengan kisah-kisah yang bersejarah. Patriotisme - semangat cintakan tanah air. Kurun atau abad - seratus tahun. Masihi - tahun atau kurun yang dikira sesudah kelahiran Nabi Isa. Hijrah - tahun Islam bermula dari tarikh Nabi Muhammad s.a.w. berpindah dari Makkah ke Madinah. Kronologi berurutan mengikut masa kejadian. Dekad jangka masa sepuluh tahun atau dasawarsa.

Penulis sejarah awal negara; i. Tun Sri Lanang - Sejarah Melayu ii. Raja Ali Haji - Tuhfat al-Nafis iii. Abdul Hadi Hassan - Sejarah Alam Melayu