Laporan Kasus Gigi

ABSES PERIAPIKAL

Disusun oleh : Andika Siswanta, S.Ked Herry Saputra Yunior, S.Ked Muhammida, S.Ked ni Masriyati, S.Ked Putri Pratiwi, S.Ked Rahmatu! Khairiyah, S.Ked Re"ina Lisa, S.Ked Yu!ia Rosi, S.Ked #iska Ad$y, S.Ked

KEPA%I#ERAA% KLI%IK BA&IA% COMMUNITY ORIENTED MEDICAL EDUCATION (COME) 'AK(L#AS KE) K#ERA% (%I*ERSI#AS RIA( P(SKESMAS KAMPAR KIRI +,-.

S#A#(S REKAM ME)IS PASIE% &I&I 'AK(L#AS KE) K#ERA% (%I*ERSI#AS RIA( / RS() ARI'I% A0HMA) PEKA%BAR( I. I)E%#I#AS PASIE% Nama Umur : An. R : 8 tahun A!ama No RM II. A%AM%ESIS 1. Chief complaint: N'eri pa(a !i!i kiri (an kanan )a*ah sejak 1 )ulan 'an! lalu #. Present Illness History ejak 1 )ulan 'an! lalu+ pasien men!eluhkan !i!i kiri (an kanan )a*ah terasa n'eri+ n'eri terasa )er(en'ut+ n'eri (irasakan hilan! tim)ul+ mem)erat saat men!un'ah makanan+ !usi )en!kak (an mu(ah )er(arah+ na,as )er)au )usuk+ serin! merasa n!ilu saat minum minuman (in!in atau makanan panas. Pasien ti(ak a(a men!eluhkan (emam (an !i!i )erlu)an!. 3. Past Dental History Pasien serin! men!eluhkan sakit !i!i )erulan! (an pernah )ero)at ke (okter !i!i Puskesmas+ ti(ak (isarankan untuk men-a)ut !i!in'a. %. Past Medical History Ti(ak a(a 'an! )erhu)un!an 5. Past Habit History Pasien serin! men!konsumsi permen sejak usia # tahun Pasien memiliki ke)iasaan jaran! men!!osok !i!i Alamat : Tanah Merah- Lipat Kain elatan : "slam : #$.$$.11.%&

Pekerjaan : Pelajar

III.

PEMERIKSAA% 1. "NTRA .RAL "nspeksi Palpasi Perkusi Tes 2italitas tatus Lokalis

B1EK#I'

: u(em /01+ ru)or /01+ -aries /01+ a)ses periapikal &%+8% /01+ : n'eri /01+ ,luktuasi /01 : /01 : /01

Nomenklatur 3i!i /45.1

66 86

6% 8% Keteran!an :

67 87

6# 8#

61 81

81 &1

8# &#

87 &7

8% &%

86 &6

: Karies : Ra(iks .klusi : norma! 2ite Torus palatinus : tidak ada Torus Man(i)ularis : tidak ada ) %# &RAM 61 6# 67 6% 66 Normal Normal karies /01 karies /01 karies /01 Normal Normal karies /01 karies /01 karies /01 81 8# 87 8% 86 Palatum : (alam9sedan"9ren(ah upernumer' teeth : tidak ada9a(a Diasteros9spa-in!:tidak ada

C C

C C

C C

C C

C C C C C C

%1 %# 87 8% 86

karies /01 karies /01 karies /01 karies /01+ A)ses periapikal karies /01

karies /01 karies /01 karies /01 karies /01+ A)ses periapikal karies /01

71 7# &7 &% &6

#. :K TRA .RAL TD Na(i T : 11$9&$ mm5! : 88 ;9i : A,e)ris

Per)esaran:K3< /-1 "=. *. )IA&% SIS: A)ses periapikal RE%0A%A PERA3A#A% 4 1. Drainase pus trepanasi =". #I%)AKA% : 1. 1&-$#-1% (ilakukan trepanasi (an pem)erian anti)iotik Amo;i-ilin 7;#6$m!+ Para-etamol 7;#6$m!+ (an De;amethason #;$+#6 m!

3am)ar 1. A)ses periapikal a1 rahan! kanan )a*ah+ )1 rahan! kiri )a*ah

ABSES PERIAPIKAL

>arin!an periapikal merupakan struktur 'an! )er(ekatan (en!an apeks akar !i!i+ termasuk (i (alamn'a li!amen perio(ontal (an tulan! 'an! )ertan!!un! ja*a) (alam menja!a inte!ritas (an 2italitas (aerah mulut.%

-. Lesi Periapika! Lesi periapikal a(alah suatu lesi (i (aerah periapikal seperti perio(ontis apikalis+ !ranuloma periapikal+ kista periapikal+ (an a)ses periapikal. Perio(ontis apikalis merupakan permulaan kea(aan (ari eksu(ati, jarin!an periapikal+ (imana terja(i hiperemi jarin!an periapikal. Apa)ila kea(aan perio(ontitis apikalis ini )erlanjut terus selama pulpa men!alami kontaminasi atau iritasi+ !i!i itu akan )ertam)ah rusak sampai terja(i kea(aan 'an! he)at 'an! (ise)ut a)ses periapikal.1 3ranuloma periapikal merupakan )entuk lain 'an! le)ih )erat (ari perio(ontis apikalis 'an! kronis (itan(ai (en!an ter)entukn'a jarin!an !ranulomatous periapikal se)a!ai reaksi terha(ap iritasi pulpa 'an! terus menerus (an (ijumpai kapsul jarin!an kola!en (i pin!!irn'a. A)ses periapikal merupakan kea(aan 'an! )erkepanjan!an (ari reaksi pera(an!an (alam tin!kat 'an! le)ih ren(ah (ari jarin!an connective periapikal terha(ap iritasi pulpa. Karakteristik kea(aan ini (apat (ilihat a(an'a pem)entukan pus 'an! akti,. A)ses ini )iasan'a (imulai (ari re!io periapikal (ari akar !i!i (an se)a!ai aki)at (ari pulpa 'an! non 2ital atau pulpa 'an! men!alami (e!enerasi.1

3am)ar #. Lesi periapikal% +. A2ses Periapika! A)ses periapikal a(alah proses supurati, 'an! terlokalisasi pa(a re!io perapikal )aik akut maupun kronik. Pa(a (aerah a)ses (apat (ijumpai eksu(at+ jarin!an nekrotik. A)ses periapikal ter)entuk oleh karena perio(ontitis periapikal akut atau karena !ranuloma periapikal kronik.#+%

3am)ar 7. A)ses periapikal% a. Anamnesis7 1. Kea(aan saat itu ejumlah in,ormasi rutin 'an! )erkaitan (en!an (ata pri)a(i+ ri*a'at me(is (an ri*a'at (ental serta keluhan utama. #. Aspek n'ata (ari n'eri N'eri 'an! intensitasn'a tin!!i )iasan'a )ersi,at intermiten se(an!kan 'an! intensitasn'a ren(ah serin! )ersi,at terus menerus (an )erlarut-larut. ejumlah aspek n'eri merupakan petunjuk kuat )a!i a(an'a pen'akit en(o(onsi 'an! ire2ersi)el (an perlun'a (ilakukan pera*atan. Aspek-aspek ini a(alah intensitas+ kontinuitas n'eri. 7. "ntensitas n'eri Makin intens n'erin'a /misaln'a makin men!!an!!u n'eri terse)ut terha(ap !a'a hi(up pasien1+ makin )esar kemun!kinan a(an'a pen'akit 'an! ire2ersi)el. N'eri intens a(alah n'eri )aru 'an! terja(i 'an! tak (apat (ire(akan oleh anal!esik (an telah spontanitas+ (an

&

men'e)a)kan pasien men-ari pertolon!an. N'eri intens (apat tim)ul (ari pulpitis ire2ersi)el atau (ari perio(ontitis. .ran! 'an! memiliki (a'a tahan tu)uh ren(ah memiliki risiko tin!!i terha(ap pen'akit a)ses periapikal. Pa(a a)ses periapikal akut pasien )iasan'a men!eluhkan n'eri 'an! san!at pa(a !i!i. N'eri )iasan'a )er(en'ut pa(a (aerah a)ses. 3i!i akan menja(i le)ih sensiti, terha(ap ran!san!an panas+ (in!in+ (an tekanan pa(a pen!un'ahan. Dapat (itemukan (emam pa(a pasien ini. 2. Pemeriksaan o25ekti67 1. Pemeriksaan :kstra .ral Penampilan umum+ tonus otot+ asimetris *ajah+ pem)en!kakan+ peru)ahan *arna+ kemerahan (an jarin!an lim,e ser2ikal 9 *ajah mem)esar+ merupakan in(ikator status ,isik pasien. Pemeriksaan ekstra oral 'an! hati-hati akan mem)antu men!i(enti,ikasi sum)er keluhan pasien serta a(an'a (an luasn'a reaksi in,lamasi ron!!a mulut. Pa(a a)ses periapikal (apat (itemukan per)esaran kelenjer lim,e re!ional (en!an n'eri tekan pa(a pem)esaran kelenjar !etah )enin! terse)ut. #. Pemeriksaan "ntra .ral Pemeriksaan ini meliputi tes 2isual (an (i!ital jarin!an ron!!a mulut 'an! len!kap (an teliti. <i)ir+ mukosa oral+ pipi+ li(ah+ palatum (an otot-otot serta semua kea)normalan 'an! (itemukan (i periksa. Diperiksa pula mukosa al2eolar (an !in!i2a sekatn'a untuk melihat apakah (aerah terse)ut men!alami peru)ahan *arna+ terin,lamasi+ men!alami ulserasi atau mempun'ai saluran sinus. 7. 3i!i !eli!i 3i!i !eli!i (i periksa untuk men!etahui a(an'a peru)ahan *arna+ ,raktur+ a)rasi+ erosi+ karies+ restorasi 'an! luas atau a)normalitas lain. Mahkota 'an! )eru)ah *arna serin! merupakan tan(a a(an'a pen'akit pulpa atau merupakan aki)at pera*atan saluran akar 'an! telah (i lakukan se)elumn'a. Pa(a a)ses periapikal !i!i ti(ak )erespon terha(ap tes suhu atau tes elektrik. %. Tes klinis. Tes klinis meliputi tes (en!an men!!unakan ka-a mulut (an son(e serta tes perio(ontium selain tes pulpa (an jarin!an periapeks. 8

6. Tes Perkusi Perkusi (apat menentukan a(a ti(akn'a pen'akit perira(ikuler. ?ara melakukan perkusi a(alah (en!an men!etukkan ujun! ka-a mulut 'an! (i pe!an! paralel atau te!ak lurus terha(ap mahkota pa(a permukaan insisal atau oklusal mahkota. Ter(apat (ua meto(e perkusi 'aitu: tes perkusi 2ertikal (an tes perkusi hori@ontal. >ika tes perkusi 2ertikal positi, )erarti ter(apat kelainan (i (aerah periapikal+ (an jika tes perkusi hori@ontal positi, )erarti ter(apat kelainan (i perio(onsium. Tes perkusi (ilakukan (en!an -ara se)a!ai )erikut ini : Pukulan -epat (an ti(ak keras pa(a !i!i+ mula-mula memakai jari (en!an intensitas ren(ah kemu(ian intensitas (itin!katkan (en!an men!!unakan tan!kai suatu instrumen+ untuk men!etahui apakah !i!i terasa sakit 3i!i tetan!!a se)aikn'a (i perkusi le)ih (ahulu (an kemu(ian (iikuti !i!i 'an! menja(i keluhan. Reaksi 'an! le)ih 2ali( (i(apat (ari per!erakan tu)uh pasien+ reaksi re,lek+ )ahkan reaksi 'an! ti(ak )isa (ikatakan. Nilai (ia!nostik pa(a pemeriksaan perkusi a(alah untuk men!etahui apakah (aerah atau jarin!an apikal !i!i men!alami in,lamasi. Pa(a a)ses periapikal )iasan'a (itemukan n'eri ketok 'an! he)at pa(a (aerah a)ses (ise)a)kan karena penekanan ujun! sara, oleh pus+ ekstru(asi !i!i (ari soketn'a %. Pemeriksaan Penunjan! 3am)aran ra(io!ra,i pasien ini )iasan'a )erupa !am)aran ra(iolusen )er)atas (i,us (i periapikal. Pa(a pemeriksaan patolo!i anatomi pa(a se(iaan a)ses periapikal akut (apat (itemukan area supurati, /ka2itas1 'an! )erisi jarin!an 'an! telah mati /nekrosis1 (an sel sel PMN. e(an!kan !am)aran patolo!i anatomi pa(a a)ses periapikal kronis (apat (itemukan ron!!a a)ses (ikelilin!i oleh lapisan pa(at sel-sel in,lamasi kronis /lim,osit (an plasma sel1.% 6. Penatalaksanaan#+% >ika keseim)an!an (i)entuk antara iritasi A pertahanan tu)uh+ a)ses menja(i kronis A tetap terlokalisir /ti(ak men'e)ar1+ namun pa(a se)a!ian kasus+ terperan!kapn'a pus B

'an! (ihasilkan terus menerus akan menin!katkan tekanan hi(rostatik (alam a)ses (an pus akan men'e)ar. Pen'e)aran )isa men'e)ar ke )a!ian lain (i mulut+ ke kepala+ (an leher. Untuk men-e!ah pen'e)aran pus ini maka perlu (ilakukan tin(akan e2akuasi pus (en!an jalan mem)uat (rainase (an pem)erian anti)iotik 'an! sensiti, terha(ap kuman pen'e)a) a)ses terse)ut.

1$

)A'#AR P(S#AKA

1. Nurli@a ?+ Pera*atan Lesi Periapikal

e-ara <e(ah :n(o(ontik (en!an Teknik

Kuretase Periapikal+ Cakultas Ke(okteran Uni2ersitas umatera Utara+ Me(an. #$1# #. Dan TM+ The Mana!ement ., Periapi-al Lesions "n :n(o(onti-all' Treate( Teeth+ Pri2ate :n(o(onti- Pra-ti-e+ '(ne'+ Ne* outh 4ales+ Australia+ #$$8 7. 4alton an( Tora)inaje(. 1BB8. Prinsip (an Praktik :n(o(onsi. :(isi ke-#. >akarta: :3?. %. Le-ture Diseases ., The Periapi-al Tissues+ a2aila)le at http:99***.pua.e(u.e!9PUA ite9uploa(s9,ile9Dentistr'9?ourses9CallE#$#$179.PT5 E#$7119Le-E#$1E#$-DiseasesE#$o,E#$theE#$Periapi-alE#$T.E#$,allE#$#$17#$1%.p(, F-ite( in Ce)ruar' 1B+ #$1%G

11