PENGENALAN LUKISAN KEJURUTERAAN JJ101/1/ 1

PENGENALAN LUKISAN
KEJURUTERAAN
Unit
I
OBJEKTIF AM
Memahami tujuan lukisan dalam kejuruteraan, jenis
jenis lukisan kejuruteraan dan kepentingan lukisan
kejuruteraan.
OBJEKTIF KHUSUS
Di akhir unit ini anda sepatutnya dapat
:
1 Mengenalpasti peralatan lukisan kejuruteraan
dan mengetahui cara menggunakannya.
1 Membina jenis jenis garisan dalam lukisan
kejuruteraan dengan ciri ciri yang piawai.
1 Membina lukisan kejuruteraan dengan
berpandukan piawaian am yang betul.
Semua rajah dalam unit ini dipetik dari bahan :
i. Latihan dalam lukisan teknik untuk
SAP, !eginald "uss#
ii. Lukisan $ejuruteraan %ingkatan & ' (,
Dewan "ahasa ' Pustaka.
iii. Lukisan )e*metri, Md. +asir Abd.
Manan.
i,. Lukisan $ejuruteraan )e*metri, +*ta
Panduan P*liteknik Malaysia.
,. Lukisan )e*metri, -ng $*k Seng,
.ajar "akti.
INPUT
1.0 PENGENALAN
Lukisan kejuruteraan merupakan lukisan garisan garisan yang dibentuk
daripada pensel. Lukisan berbentuk garisan ini dibuat dengan
menggunakan peralatan lukisan kejuruteraan , bukannya secara
bebas tanpa menggunakan peralatan. Lukisan ini merupakan gambaran
sebenar bagi sesuatu bentuk *bjek dengan lebih terperinci yang
disertakan dengan sai/ dan ukuran dari semua arah pandangan.
1.1 TUJUAN DAN JENIS-JENIS LUKISAN KEJURUTERAAN
Secara amnya, lukisan b*leh dibahagikan kepada dua bahagian
iaitu:
i. Lukisan Artis
ii. Lukisan $ejuruteraan
Lukisan artis adalah lukisan yang dilakar secara bebas untuk
menggambarkan bentuk sebenar sesuatu *bjek, benda ataupun dengan
alam semula jadi.
Lukisan kejuruteraan pula adalah lukisan garisan0garisan yang dibentuk
daripada pensel atau dakwat. Lukisan berbentuk garisan ini dibuat
dengan
menggunakan peralatan lukisan kejuruteraan, bukannya secara
bebas
tanpa menggunakan peralatan. Lukisan ini merupakan gambaran
sebenar bagi sesuatu bentuk *bjek dengan lebih terperinci yang
disertakan dengan sai/ dan ukuran dari semua arah pandangan.
Lukisan $ejuruteraan mengandungi cirri0ciri tertentu dengan gaya
tersendiri dan dilukis mengikut peraturan yang telah ditetapkan.
Lukisannya terdiri daripada susunan berbagai0bagai jenis garisan serta
simb*l0simb*l tertentu dan la/imnya b*leh di1ahami *leh mereka yang
daripada kejuruteraan yang sama.
Semasa mempelajari lukisan kejuruteraan terdapat beberapa
amalan biasa yang perlu dilakukan *leh setiap pelajar untuk
menentukan setiap
lukisannya diterima mengikut peraturan lukisan. Diantaranya ialah
ketepatan melukis, teknik melukis, kebersihan melukis dan kepantasan
menyiapkan lukisan.
Ketepatan
Setiap lukisan kejuruteraan hendaklah dibuat dengan mengikut ukuran
yang tepat. 2ni termasuk ketepatan ukuran sai/ dan penggunaan jenis0
jenis garisan mengikut jenis pensel ataupun sepertimana yang
telah ditentukan.
Teknik Melukis
Lukisan hendaklah dilukis mengikut teknik0teknik yang telah ditetapkan,
termasuk teknik membina garisan, cara membentuk *bjek supaya
lukisan kelihatan lebih jelas dan mudah di1ahami.
Kebesi!an Lukisan
Setiap pelukis mestilah menanamkan perasaan untuk menghargai
lukisan yang dibuatnya. Dengan itu pelukis akan lebih berhati0hati
semasa membuat lukisan dengan mengambil kira
langkah0langkah tertentu termasuk cara pengendalian alatan
lukisan untuk memastikan kekemasan dan kebersihan lukisannya.
Kepantasan "en#iapkan lukisan
Amalan melukis dengan pantas dan dalam jangka waktu yang tertentu
akan menghasilkan se*rang pelukis yang pr*dukti1 dan berkeupayaan
tinggi. +amun aspek ini tidak seharusnya mengenepikan ciri0ciri
lukisan kejuruteraan yang memerlukan kemahiran0kemahiran yang
tertentu.
1.$ PERALATAN LUKISAN KEJURUTERAAN.
1.$.1 Papan Lukisan.
Papan lukis biasanya berukuran 34 cm 5 64 cm yang
diperbuat papan jenis lembut. $ertas lukisan diletakkan
diatas papan lukis bagi memudahkan kerja kerja melukis
dilakukan.
%epi sesiku % dan kertas selari
!apat ketepi
60 cm
80 cm
!ajah 7.7 8kuran papan lukis
$ertas lukisan biasanya akan ditampal dengan
menggunakan pita atau dengan menggunakan klip. !ajah
7.9 menunjukkan kedudukan kertas lukisan di papan lukis.
%epi sesiku % dan kertas selari
Sesiku %
!apat ketepi
9(
mm
$ertas lukisan
Papan Lukisan
!ajah 7.9 $edudukan kertas lukisan dengan Sesiku % di papan lukis
1.$.$ Ketas lukisan.
$ertas lukisan digunakan untuk membuat sesuatu lukisan
yang dilukis menggunakan pensel. "iasanya ukuran
piawai A+S2 American +ati*nal Standard 2nstitute #
bagi kertas
lukisan ialah seperti berikut:
A. 6.(: 5 77: A. ;: 5 79:
". 77: 5 7<: ". 79: 5 7(:
=. 7<: 5 99: =. 76: 5 9&:
D. 99: 5 >&: D. 9&: 5 >3:
.. >&: 5 &&: .. >3: 5 &6:
1.$.% Sesiku T
Sesiku % b*leh dibahagikan kepada dua bahagian utama
iaitu bahagian kepala dan bahagian bilah. Dalam kerja
kerja lukisan, sesiku % menjadi pemandu untuk membuat
garisan lurus mendatar atau garisan menegak dengan
perantaraan sesiku sudut.
Sepanjang penggunaan sesiku %, ianya digunakan rapat
dengan papan sebelah kiri. Selain itu juga, sesiku % b*leh
digunakan dalam keadan c*nd*ng ke atas atau ke bawah
untuk membuat garisan c*nd*ng .!ajah 7.> menunjukkan
cara menggerakkan sesiku %.
!ajah 7.> =ara mengerakkan sesiku %
1.$.& Jan'kalukis
?angka lukis sangat diperlukan dalam kerja kerja lukisan
kejuruteraan. %erdapat tiga jenis jangka lukis yang biasa
digunakan.
i. ?angka lukis panah gergasi )iant b*w #
ii.
iii.
?angka lukis pegas susut Dr*p spring b*w #
?angka lukis tradisi dan bendul @lectrum and
"eamAtrammel #
Panah gergasi Pegas susut "endul dan tradisi
!ajah 7.& ?enis jenis jangka lukis
?angka lukis digunakan untuk membentuk suatu garisan
bulatan atau lengk*k. ?angka lukis terdiri daripada dua
batang yang satu hujungnya b*leh bertemu dan b*leh
dilaraskan. Satu hujung mengandungi jarum halus
untuk diletakkan pada pusat sesuatu bulatan,atau
lengk*k dan hujung yang satu lagi terdapat mata pensel
untuk melukis atau membentuk garisan.
Mata jarum
berbahu
Mata
pensel
( mm
Pusingan ke
arah ini
?arum ini dipanjangkan
sedikit daripada mata
pensel
Permukaan
lukisan
!ajah 7.( =ara menggunakan jangka lukis
1.$.( Pe"ba!a'i
"entuk pembahagi hampir hampir sama dengan jangka
lukis, be/anya pembahagi mempunyai dua mata jarum.
%erdapat dua jenis pembahagi iaitu:
i. Pembahagi jenis pegas
ii. Pembahagi jenis bendul dan
tradisi
Pegas
"endul dan tradisi
!ajah 7.3 ?enis jenis pembahagi
Pembahagi digunakan untuk membahagikan sesuatu jarak
kepada beberapa bahagian yang sama atau untuk
memindahkan sesuatu jarak sekali atau berulang ulang.
!ajah 7.< menunjukkan cara cara menggunakan
pembahagi.
Pembahagi
garisan
!ajah 7.< =ara menggunakan pembahagi untuk membahagi satu garisan
1.$.) Jan'ka su*ut
?angka sudut adalah satu alat yang digunakan untuk
mendapatkan titik sesuatu sudut yang dikehendaki atau
untuk mengukur sesuatu sudut. !ajah 7.6 adalah c*nt*h
jangka sudut yang digunakan dalam lukisan
kejuruteraan.
venie
Sudut bukaan
!ajah 7.6 ?angka sudut ,ernier
Disebabkan penggunaan jangka sudut tidak begitu kerap,
sesiku sudut digunakan sebagai pengganti. 2ni kerana
sesiku sudut b*leh memberikan beberapa darjah sudut
yang dikehendaki seperti dalam rajah 7.;.
PENGENALAN LUKISAN KEJURUTERAAN J1001/1/ 10
!ajah 7.; Sesiku sudut
1.$.+ Skala,Pen'uku
Skala 2 pengukur dalam kerja kerja lukisan kejuruteraan
bukanlah dijadikan untuk membuat garisan, tetapi hanya
digunakan sebagai pengukur sahaja. Skala yang digunakan
mestilah dalam satu unit sahaja bagi mengelakkan
kekeliruan atau kesilapan semasa membuat pengukuran.
Setelah sesuatu ukuran itu diper*lehi, pensel digunakan
sebagai penanda kepada ukuran tersebut. Penandaan
yang lebih tepat b*leh diper*leh dengan menggunakan
pembahagi atau mata jangka lukis. !ajah 7.74 menunjukkan
jenis jenis pembaris yang digunakan.
PENGENALAN LUKISAN KEJURUTERAAN J1001/1/ 11
!ajah 7.74 PembarisA skala
1.$.- Len'kun' Pean.is
Lengkung ini digunakan bagi melukis garis lengkung yang
tidak b*leh dilukis dengan jangka lukis. Lengkung
Perancis b*leh didapati dalam beberapa bentuk seperti
dalam rajah
7.77.
!ajah 7.77 "entuk bentuk lengkung Perancis
PENGENALAN LUKISAN KEJURUTERAAN J1001/1/ 1!
Sebelum menggunakan lengkung Perancis, bentuk
lengkung yang hendak dilukis itu perlulah dilakarkan
dengan menggunakan pensel yang hitam B" #, tetapi
garisan itu janganlah terlalu nyata. Setelah itu barulah
lengkung Perancis digunakan, seperti dalam rajah 7.79. $ita
perlu mencari satu bahagian daripada lengkuk itu yang
selari dengan garisan lakaran yang telah dilukis.
!ajah 7.79 =ara menggunakan lengkung Perancis
1.$./ Pensel
Pensel b*leh dibahagikan kepada dua jenis iaitu
pensel kayu dan pensel mekanikal isian #, seperti
dalam rajah
7.7>. Dalam lukisan kejuruteraan, pensel mekanikal lebih
sesuai digunakan. 2ni kerana pensel mekanikal tidak
perlu
diasah dan dengan itu kerja kerja lukisan akan menjadi
kemas. Pensel b*leh dibahagikan kepada tiga bahagian
iaitu keras, sederhana dan lembut. Setiap bahagian
digunakan
untuk satu tugasan sahaja seperti yang ditunjukkan
dalam jadual kumpulan pensel.
1.1/ Geta! Pe"a*a"
1.1.10 Geta! Pe"a*a"
PENGENALAN LUKISAN KEJURUTERAAN J1001/1/ 1"
Pensel kayu
Pensel mekanikal
!ajah 7.7> Pensel kayu dan pensel mekanikal
PENGENALAN LUKISAN KEJURUTERAAN J1001/1/ 1#
1.$.10 Geta! Pe"a*a"
)etah pemadam adalah satu alat lukisan yang perlu ada
pada setiap pelajar.2anya digunakan untuk memadam
garisan yang dibentuk dengan pensel. )etah pemadam
yang berkualiti tinggi diperlukan bagi mengelakkan
garisan
yang dipadam tidak meninggalkan kesan kepada
permukaan kertas lukisan.
1.% PIA0AIAN AM DALAM LUKISAN KEJURUTERAAN.
1.%.1 Ketas lukisan.
$ertas lukisan digunakan untuk membuat sesuatu lukisan
yang dilukis menggunakan pensel. "iasanya ukuran
piawai A+S2 American +ati*nal Standard 2nstitute #
bagi kertas
lukisan ialah seperti berikut:
A. 6.(: 5 77: A. ;: 5 79:
". 77: 5 7<: ". 79: 5 7(:
=. 7<: 5 99: =. 76: 5 9&:
D. 99: 5 >&: D. 9&: 5 >3:
.. >&: 5 &&: .. >3: 5 &6:
1.%.$ Petak Ta1uk.
Petak tajuk ialah ruangan khas yang disediakan pada
setiap kertas lukisan untuk memberikan keterangan tentang
sesuatu lukisan yang dilukis pada kertas lukisan itu seperti
yang ditunjukkan dalam rajah 7.7&.
PENGENALAN LUKISAN KEJURUTERAAN J1001/1/ 1$
%A?8$
+AMA
$@LAS
"2L.L8$
+-.P@+D %A!2$B
7 P-L2%@$+2$ $-%A $2+A"AL8
?A"A%A+ S$ALA
!ajah 7.7& !uangan khas di atas kertas lukisan
1.%.% Skala
Skala men*l*ng kita memperkecilkan sesuatu *bjek yang
besar atau memperbesarkan sesuatu *bjek yang kecil
bersesuaian dengan kertas lukisan semasa melukis.
"erikut adalah kadar skala mengikut piawai "S "ritish
Standard#:
Sai/ penuh : 7 : 7
Dikecilkan dari sai/ penuh:
7 : 9 7 : 94 7 : 944
7 : ( 7 : (4 7 : (44
7 : 74 7 : 744 7 : 7444
PENGENALAN LUKISAN KEJURUTERAAN J1001/1/ 16
Dibesarkan dari sai/ penuh :
9 : 7 94 : 7 944 : 7
( : 7 (4 : 7 (44 : 7
74 : 7 744 : 7 7444 : 7
1.%.& Pen'!uu2an *an N3"b3
%erdapat dua kaedah yang digunakan dalam membuat
huru1 dan n*mb*r iaitu kaedah menegak dan kaedah
c*nd*ng. !ajah 7.7( menunjukkan cara pergerakan pensel
semasa menghuru1 dalam kaedah tegak dan !ajah 7.73
menunjukkan cara pergerakan pensel semasa menghuru1
dalam keadaan c*nd*ng.
!ajah 7.7( Menghuru1 dalam kaedah menegak
!ajah 7.73 Menghuru1 dalam kaedah c*nd*ng
PENGENALAN LUKISAN KEJURUTERAAN J1001/1/ 1%
!ajah 7.73 Menghuru1 dengan kaedah c*nd*ng
PENGENALAN LUKISAN KEJURUTERAAN J1001/1/ 18
1.%.( Pen1aakan
Apabila menulis sesuatu perkataan, hendaklah dijarakkan
bukan sahaja di antara huru1 huru1 , tetapi juga
perkataan itu sendiri. 2ni adalah bagi mengelakkan
berlakunya campuran perkataan yang menyukarkan
pembaca membacanya. !ajah 7.7< menunjukkan
penjarakan yang sesuai digunakan dalam lukisan
kejuruteraan.
!ajah 7.7< Penjarakan perkataan dalam lukisan kejuruteraan
1.%.) Men*i"ensi
Dimensi merupakan ukuran bagi sesuatu bentuk yang
biasanya diukur dalam unit imperial dan metrik. Dalam unit
metrik la/imnya ukuran millimeter, sentimeter dan meter
yang digunakan. Dalam unit imperial pula menggunakan
ukuran inci , kaki, ela dan pecahan inci. Segala maklumat
ukuran disampaikan melalui sistem bentuk garisan, simb*l
simb*l tertentu, angka dan juga angka pecahan.
)arisan dimensi ditempatkan di luar garisan penuh dalam
keadaan selari dengan jaraknya lebih kurang 74 mm. ?ika
garisan dimensi lebih dari satu, maka jarak diantaranya
lebih kurang 3 mm bagi memb*lehkan ruang yang
mencukupi
PENGENALAN LUKISAN KEJURUTERAAN J1001/1/ 1&
untuk menempatkan angka. Di bahagian hujung setiap
garisan dimensi dilukis anak panah dan hendaklah
menyentuh garisan unjuran seperti yang ditunjukkan
dalam rajah 7.76.
!ajah 7.76 $aedah pendimensian anak panah
1.& GARISAN
Dalam lukisan kejuruteraan, garisan mempunyai 1ungsi yang
tersendiri. Setiap garisan mempunyai tiga perkara penting iaitu:
i. "entuk garisan
ii. %ebalAhitam garisan
iii. $egunaan garisan
%erdapat 74 jenis garisan yang digunakan dalam lukisan kejuruteraan.
PENGENALAN LUKISAN KEJURUTERAAN J1001/1/ !0
1.&.1 Gaisan 3b1ek
)arisan ini digunakan untuk menunjukkan bahagian
pinggir *bjek yang kelihatan seperti yang ditunjukkan
dalam rajah
7.7;.
!ajah 7.7; )arisan bahagian pinggir *bjek
1.&.$ Gaisan telin*un'
)arisan ini digunakan untuk menunjukkan bahagian
pinggir yang terlindung seperti yang ditunjukkan dalam
rajah 7.94.
!ajah 7.94 )arisan bahagian pinggir yang terlindung
PENGENALAN LUKISAN KEJURUTERAAN J1001/1/ !1
1.&.% Gaisan keatan
)arisan ini digunakan untuk menunjukkan permukaan
yang dip*t*ng *leh satah pem*t*ng seperti yang
ditunjukkan dalam rajah 7.97.
!ajah 7.97 )arisan permukaan yang dip*t*ng
1.&.& Gaisan ten'a!
)arisan ini digunakan untuk menunjukkan kedudukan
paksi simetri keseluruhan *bjek, paksi lubang dan pusat
bulatan seperti yang ditunjukkan dalam rajah 7.99.
!ajah 7.99 )arisan kedudukan paksi simetri
PENGENALAN LUKISAN KEJURUTERAAN J1001/1/ !!
1.&.( Gaisan *i"ensi *an 'aisan ta"ba!an
)arisan ini digunakan untuk menunjukkan permulaan dan
penghujung sesuatu jarak seperti yang ditunjukkan
dalam rajah 7.99.
1.&.) Gaisan sata! pe"3t3n'an
)arisan ini menunjukkan kedudukan satah
pem*t*ngan seperti yang ditunjukkan dalam rajah 7.9>.
!ajah 7.9> )arisan kedudukan satah pem*t*ngan
1.&.+ Gaisan pe.a! pen*ek
)arisan ini digunakan untuk menandakan bahagian *bjek
yang dipecahkan. )arisan ini dilakukan untuk menunjukkan
butiran dalam sesuatu *bjek seperti yang ditunjukkan
dalam rajah 7.9&.
!ajah 7.9& )arisan bahagian *bjek yang dipecahkan
PENGENALAN LUKISAN KEJURUTERAAN J1001/1/ !"
1.&.- Gaisan pe.a! pan1an'
)arisan ini digunakan untuk memberi maklumat bahawa
bahagian *bjek yang dilukis adalah sebahagian daripada
*bjek yang lebih besar seperti yang ditunjukkan dalam
rajah
7.9(.
!ajah 7.9( )arisan *bjek yang dilukis adalah sebahagian daripada *bjek yang besar
1.&./ Gaisan 2ant3"
)arisan ini digunakan untuk menunjukkan
kedudukan alternati1 bagi k*mp*nen yang sama
seperti yang ditunjukkan dalam rajah 7.93.
!ajah 7.93 )arisan kedudukan alternati1 bagi k*mp*nen yang sama
PENGENALAN LUKISAN KEJURUTERAAN J1001/1/ !#
1.&.10 Gaisan binaan4 'aisan un1uan *an 'aisan pan*uan
)arisan ini ialah garisan permulaan yang digunakan *leh
pelukis untuk menghasilkan lukisan yang dikehendaki.
)arisan ini bukan sebahagian penting lukisan akhir dan
dilukis dengan pensel sahaja. )arisan unjuran dan
garisan panduan adalah c*nt*h garisan binaan. )arisan
binaan menggunakan pensel jenis 9B dengan ketebalan
garisan
4.9 mm.
1.( KEPENTINGAN LUKISAN KEJURUTERAAN
Lukisan kejuruteraan adalah asas dalam segala bidang kejuruteraan
kerana lukisan itu ber1ungsi sebagai bahasa perhubungan bagi mereka
yang terlibat. =*nt*hnya untuk membuat sebuah kereta, lukisan yang
terperinci perlu dibuat terlebih dahulu *leh jurutera reka bentuk.
Lukisan itu kemudian diserahkan kepada bahagian pembuatan supaya
maklumat yang terkandung dalam lukisan itu dapat disampaikan
dengan tepat. ?elaslah kepada kita bahawa tanpa lukisan
kejuruteraan adalah mustahil segala pembangunan yang ada
sekarang wujud.
PENGENALAN LUKISAN KEJURUTERAAN J1001/1/ !$
AKTI'ITI 1
7.7 Dengan menggunakan kertas lukisan 9;< 5 &94 mm, lukiskan
empat c*rak dalam bulatan seperti dalam rajah A 7.7
dengan menggunakan alatan jangka lukis, sesiku %, sesiku
segitiga.
!ajah A 7.7
PENGENALAN LUKISAN KEJURUTERAAN J1001/1/ !6
MAKLUM 5ALAS 1
7.7
PENGENALAN LUKISAN KEJURUTERAAN J1001/1/ !%
PENILAIAN KENDIRI
UNTUK MENGUKUR PRESTASI ANDA4 ANDA MESTILA6 MENJA0A5
SEMUA S7ALAN PENILAIAN KENDIRI INI UNTUK DINILAI 7LE6
PENS8ARA6 ANDA
7. !ajah P7, P9, P> dan P& adalah bentuk bentuk yang selalu terdapat
dalam bidang kejuruteraan. Lukiskan semula rajah rajah tersebut
mengikut ukuran penuh beserta dengan dimensinya.
!ajah P7
PENGENALAN LUKISAN KEJURUTERAAN J1001/1/ !8
!ajah P9
!ajah P>
PENGENALAN LUKISAN KEJURUTERAAN J1001/1/ !&
!ajah P&
Tahniah !
An*a tela! be1a#a "en#elesaikan
se"ua s3alan *ala" penilaian
ken*ii. Sila se"ak 1a9apan an*a
pa*a "aklu"balas untuk
"e"astikan 1a9apan an*a betul.
PENGENALAN LUKISAN KEJURUTERAAN J1001/1/ "0
MAKLUM 5ALAS
7.
9.
PENGENALAN LUKISAN KEJURUTERAAN J1001/1/ "1
>.
&.
Anda sudah puas hati dengan unit ini
!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Kalau sudah mari kita ke unit 2