HISTOLOGI DAN FISIOLOGI HAIWAN

Organisasi haiwan
Histologi
Sistem organ
Sistem pernafasan
Sistem penghadaman
Homeostasis
Sistem imune
Sistem saraf dan deria
Sistem pembiakan

 gabungan sistem-sistem
setiap satunya menjalankan fungsi yang khusus

Organisma

Organ

merupakan gabungan tisu yang sama

menjalankan fungsi yang sama

Sistem

sekumpulan organ bergabung

menjalankan suatu fungsi yang khusus

terbentuk dari sekumpulan sel yang sama

adalah unit asas dan terkecil fungsi asas hidupan
merupakan funsi asas hidupan

Tisu

Sel

ORGANISASI HAIWAN

HISTOLOGI SEL HAIWAN

losssssss
lisosom
Vesikel golgi

ER kasar

mitokondria
mitokondria
Alat golgi
nukleolus
nukleus

ER licin

Membran sel

sitoplasma
ribosom

EMPAT JENIS TISU HAIWAN

4. Tisu
Penghubung

2.Tisu Otot Rangka

3.Tisu Epitelium

1.Tisu
Saraf

2.Tisu Otot Kardiak

2.Tisu Otot licin

Tisu epitelium

Ciri-ciri:
Tersusun rapat
Satu atau lebih lapisan
Lokasi: permukaan luar kulit, rongga mulut dan
hidung, trakea, salur penghadaman, salur darah,
ginjal dan paru-paru

Contoh Tisu
Tisu Epitelium squama
-ringkas dan berlapis
-sel yg licin, nipis &
kuat
-khusus melapisi
rongga badan spt
mulut, esofagus &
vagina

Tisu Epitelium kuboid

-sel berbentuk kiub
-khusus utk melapisi
tubul ginjal dan
kelenjar

Tisu Epitelium
kolumnar
-sel yang tinggi dan
berbentuk kurus
-khusus utk melapisi
perut dan usus

TISU EPITELIUM
-melindungi kulit dari
kekeringan,
kecederaan mekanikal
dan jangkitan bakteria

-khusus untuk
melindungi dan
melapisi organ

Fungsi
-merembeskan bahan
kumuh seperti peluh,
minyak, mukus dan jus
penghadaman

-membenarkan
pergerakan atau
resapan beberapa
sebatian

Tisu Otot dan Fungsinya

Fungsi:
pengecutan dan pengenduran otot
Membenarkan pergerakan peristalsis,

mengepam darah dan pergerakan sendi

3 Jenis:
(i)Tisu otot licin (otot luar kawal)
(ii) Tisu otot rangka (otot terkawal)
(iii) Tisu otot kardiak (khusus utk jantung)

3 JENIS TISU OTOT & FUNGSINYA

Tisu otot licin
Membentuk dinding organ dan salur dlm badan spt uterus, salur darah
dan salur penghadaman
Membenarkan pergerakan peristalsis dlm salur penghadaman

Tisu otot rangka

Menghubungkan tulang dgn tulang
Otot rangka mengecut & mengendur utk membenarkan pergerakan

Tisu otot kardiak

Membentuk jantung
Membenarkan jantung berdenyut & mengepam darah ke seluruh
bahagian badan

Tisu saraf dan fungsinya

Ciri-ciri:
Dikenali sebagai neuron yang berfungsi
untuk menghantar impuls
Sistem saraf mengkoordinasi semua
aktiviti dlm badan
Fungsi:
Menghantar impuls saraf dan koordinasi
aktiviti dalam badan

TISU SARAF

Tisu Penghubung
Contoh tisu penghubung:
Darah
Rawan
Tendon
Tulang
Ligamen
Tisu lemak

Ciri-ciri tisu penghubung

Terbina dari sel yg berbeza yg terampai di dalam

matriks
Matriks terdiri :
Bahan yg keras (tulang)
Lembut, bahan bergelatin (rawan)
Cecair (plasma darah)

Rawan

Membentuk
permukaan yang
licin dan feksibel.
Bertindak sebagai
kusyen di antara
tulang vertebra,
membentuk hidung
dan telinga.

Darah

Sel darah merah( RBC)

mengangkut oksigen dan
karbon dioksida.
-Sel darah putih (WBC)
membantu dalam system
pertahanan badan.
-Platelet bahan untuk
pembekuan darah.
-Plasma Darah
mengangkut

Tulang

Membentuk sistem
rangka
Melindungi organ
dalaman, digunakan
untuk pergerakan.

JENIS-JENIS TISU PENGHUBUNG &

FUNGSI

Sistem organ

Sistem pernafasan
Sistem penghadaman
Homeostasis
Sistem imune
Sistem saraf dan deria
Sistem pembiakan

SISTEM PERNAFASAN (RESPIRASI)

Pernafasan atau respirasi

melibatkan pengambilan oksigen
dan penyingkiran karbon dioksida
daripada badan hidupan m

Dua jenis respirasi:

Respirasi luar
Respirasi dalam

Respirasi
luar
Respirasi
dalam

Respirasi luar merujuk pada

pengangkutan oksigen daripada
udara luar ke dalam sel badan dan
pengangkutan karbon dioksida
dari sel badan ke udara luar.

Respirasi dalam ialah proses

metabolik yang berlaku dalam sel
badan. Glukosa ialah substrat
utama untuk respirasi sel. Semasa
respirasi dalam, oksigen
bertindakbalas dengan glukos
untuk menghasilkan tenaga,
karbon dioksida dan air.

ORGAN-ORGAN PERNAFASAN
Rongga hidung
Rongga mulut
faring
laring
trakea
bronki
peparu
jantung
Sangkar
rusuk

ORGAN PERNAFASAN
Organ pernafasan manusia ialah paru-paru.
Paru-paru ialah tisu berspan yang dapat
mengembang dan mengecut mengikut gerakan
sedutan dan hembusan nafas.

LALUAN UDARA SEMASA

PERNAFASAN

Hidung

Trakea

Bronkus

Alveolus

Bronkiol

Trakea ialah struktur berbentuk tiub yang

menyalurkan udara ke dalam dan ke luar paruparu. Dinding trakea terdiri daripada gelanggelang rawan berbentuk C yang mencegahnya
daripada ranap.
Trakea bercabang kepada sepasang bronkus.
Setiap bronkus membahagi dan membentuk
cabang-cabang yang lebih kecil yang dipanggil
bronkiol.
Bronkiol bercabang dan berakhir dengan
kumpulan pundi udara yang dipanggil alveolus.
Pertukaran gas berlaku pada permukaan
alveolus.

ALVEOLUS

Pertukaran gas di paru-paru berlaku secara

resapan. Di alveolus, udara sedut mengandungi
lebih banyak oksigen tetapi sedikit karbon
dioksida. Di kapilari darah, kepekatan gas
oksigen ialah tinggi tetapi tekanan gas karbon
dioksida ialah rendah. Oksigen di alveolus akan
meresap ke dalam kapilari darah. Karbon
dioksida dalam kapilari darah meresap ke dalam
udara alveolus. Darah yang meninggalkan
alveolus mempunyai kandungan oksigen yang
tinggi dan karbon dioksida yang rendah.

ALVEOLUS

MEKANISME PERNAFASAN
Mekanisme pernafasan memperbaharuhi
bekalan oksigen dalam paru-paru dan
menyingkirkan karbon dioksida yang berlebihan
daripadanya.
Peparu adalah tidak berotot jadi tindakan
pengembangan dan pengecutannya dilakukan
oleh gerakan tulang-tulang rusuk dan
diafragma.
Diafragma ialah selapis otot yang memisahkan
toraks daripada abdomen. Dalam keadaan
kendur, diafragma berbentuk kubah dengan
puncaknya ke atas. Tulang-tulang rusuk
digerakkan oleh otot interkosta luar dan
dalam yang bersambung dari tulang ke tulang.

CUBA TERANGKAN APA YANG BERLAKU PADA

DIAFRAGMA DAN SANGKAR RUSUK SEMASA
TARIKAN DAN HEMBUSAN NAFAS.

MEKANISME PERNAFASAN
Tarikan nafas

Hembusan nafas

1.Otot interkosta luar mengecut

2.Otot interkosta dalam
mengendur
3.Tulang rusuk menaik
4.Diafragma mengecut dan
mendatar
5.Isi padu toraks meningkat
6.Tekanan udara di dalam paruparu menurun
7.Udara masuk ke dalam paruparu

1.Otot interkosta luar

mengendur
2 Otot interkosta dalam
mengecut
3.Tulang rusuk menurun dan
diafragma mengendur
4.Diafragma melengkung ke atas
5.Isipadu toraks menurun
6.Tekanan udara di dalam paruparu meningkat
7.Udara dipaksa keluar dari
paru- paru

SISTEM PENGHADAMAN
proses pemecahan atau
penguraian bahan-bahan makanan
yang besar dan kompleks kepada
butiran yang ringkas dan kecil
untuk digunakan oleh sel-sel
badan.

gabungan salur penghadaman

dan kelenjar-kelenjar yang
terlibat dalam penghadaman
makanan.
mulut, esofagus, perut,
pankreas, hati, pundi
hempedu, duodenum,
ileum, apendks, sekum,
kolon, rektum dan dubur.

ORGAN-ORGAN DALAM SISTEM

PENGHADAMAN

mulut
esofagus
hati
perut
pankreas
Usus kecil
Usus besar

BAHAGIAN SISTEM PENGHADAMAN DAN

FUNGSINYA
Bahagian Sistem
Penghadaman

Fungsi

Mulut

pengambilan makanan

Gigi

memotong dan mengisar makanan

Lidah

merasa makanan, membentuk bolus makanan dan

menolak makanan ke dalam esofagus

Kelenjar air liur

merembeskan air liur

Epiglotis

mencegah makanan memasuki trakea

Esofagus

membawa bolus makanan ke perut secara tindakan

peristalsis

perut

menyimpan makanan
-merembes jus gaster
-mencampurgaul makanan dengan jus gastrik
-tempat pencernaan protein dan pembunuhan
bakteria

Bahagian Sistem
Penghadaman

Fungsi

Pencerut pilorus

-mengawal pergerakan makanan keluar dari perut ke

duodenum

Duodenum

-meneutralkan asid hidroklorik

-pencernaan karbohidrat, lemak dan protein

Hati

-mengeluarkan jus hempedu

Pundi hempedu

-menyimpan hempedu sebelum di hantar ke duodenum

Pankreas

-merembeskan jus pankreas

ileum

-pencernaan yang lengkap untuk karbohidrat, lemak dan

protein
-penyerapan hasil pencernaan

kolon

-menyerap semula air dan garam mineral

-menyimpan makanan tak tercerna

Rektum

-mengawal dan membenarkan pembuangan najis

Dubur

-menyimpan najis

ENZIM DAN PENCERNAAN

Enzim merupakan mangkin organik.

Fungsi enzim ialah mengawal dan
mempercepatkan kadar tindakbalas biokimia di
dalam organisma hidup.
Bahan yang ditindakkan oleh enzim disebut
substrat.
Setiap enzim dinamakan mengikut substratnya
dan diakhiri dengan .....ase. Contoh: Substrat
(Maltosa); enzim (maltase).

HOMEOSTASIS
Proses mengekalkan keseimbangan faktor
fizikal dan kimia dipersekitaran tubuh
Persekitaran dalam merujuk kp persekitaran yg
mengelilingi sel iaitu bendalir tisu
Faktor fizikal termasuk suhu, tekanan darah dan
tekanan osmosis
Faktor kimia termasuk nilai pH, kepekatan mineral
dan gula

SISTEM SUAP BALIK POSITIF &

NEGATIF

Prinsip suap balik merujuk kepada mekanisme

pengawalaturan faktor fizikal & kimia badan yg
membolehkan kewujudan sesuatu bahan pada
aras tertentu untuk merangsang perencatan
atau menggalakkan pembentukan bahan yg
berkenaan.

SUAP BALIK NEGATIF

Keadaan normal

Keadaan normal

peningkatan

penurunan

Mekanisme
pembetulan

Mekanismae
pembetulan

Keadaan normal

Keadaan normal

SUAP BALIK POSITIF

Keadaan
normal

Keadaan
normal

peningkatan

penurunan

Peningkatan
selanjut

Peningkatan
selanjut

insulin
Aras gula
darah naik

Sel beta kelompok

langerhans pada
pankreas dirangsang
utk merembeskan
hormon insulin

Aras gula
darah turun

Aras gula
darah turun

Hati dirangsang
utk menukarkan:
Glukosa

Suap blk -ve

glukagon
Sel alfa kelompok
langerhans
dirangsang utk
merembeskan
hormon glukagon

Aras gula
dlm darah
turun

Aras gula
darah
normal

Hati dirangsang
utk menukarkan:
glikogen kp glukosa
& mengurangkan
pengoksidaan
glukosa

Satu skema pengawalaturan aras gula dlm darah melalui suap

balik negatif

Suap
balik -ve

Aras
gula
darah
naik

Struktur & kaedah yang terlibat dalam pengawalaturan suhu badan manusia
& mamalia
Termoreseptor dlm
kulit

Suhu dlm badan

Pusat pengawalaturan
suhu hipotalamus diotak

Kapilari
darah

Pemvasodilatan/
pemvasocerutan

Otot
erektor

Bulu
menegak/
mendatar

Kelenjar
peluh

Berpeluh
atau
tidak

Pengawalaturan suhu bdn mll grkbls

fizikal

Otot
rangka

Menggeletar
atau tdk

Kelenjar
adrenal

Aras
hormon
adrenalin
bertambah

Kelenjar
tiroid

Aras hormon
tiroksima
bertmbh atau
bkrg

Pengawalaturan suhu bdn mll

grkbalas metabolik

PENGAWALATURAN SUHU BADAN MAMALIA

MELALUI MEKANISME SUAP BALIK NEGATIF
Suhu badan normal

Kenaikan suhu badan

Penurunan suhu badan

Pusat pengawalaturan
suhu (hipotalamus)
diotak

Pusat pengawalturan
suhu (hipotalamus)
diotak

Mekanisme pembetulan
Pemvasodilatan
Berpeluh
Bulu mendatar
Penurunan kadar metabolisme

Suhu badan turun

semula

Mekanisme pembetulan
Pemvasokonstriksi
Tdk berpeluh
Bulu menegak
Kenaikan kadar metabolisme

Suhu badan naik semula

Suhu badan normal

SISTEM IMUNE
Apakah maksud keimunan?
Keimunan adalah keupyaan badan untuk melawan jangkitan
patogen dengan menghasilkan antibodi dan antitoksin.
Selepas beberapa jam serangan patogen berlaku, limfosit (sel
darah putih) mengeluarkan antibodi (protin plasma) yg akan
menetang patogen itu.
Setengah antibodi pula melekat pada toksin(bhn racun) yg
dibebaskan oleh patogen lalu meneutralkan tindakan bahaya
toksin.
Setiap antibodi adalah spesifik hanya menentang jenis
patogen yg tertentu.
Contoh: antitoksin sejn antibodi hanya menentang toksin yg
dihasilkan patogen.
Antigen ialah jasad asing spt toksin atau mikrob dlm sistem
peredaran darah yg merangsang penghasilan antibodi.

Akibat sistem imun

yang tidak seimbang:

Sistem imun terlampau

aktif:
Penyakit autoimun
(contohnya, Lupus)
Alahan
Keimunan tersekat / rendah:
Mudah jatuh sakit
Lambat pulih daripada
penyakit

Fungsinya:
Untuk melawan jangkitan
Untuk melindungi tubuh
daripada serangan virus dan
bakteria, bahan cemar dan
penyaki
Untuk memperbaharui organ
dan tisu yang rosak serta
mengembalikan fungisnya

Organ dlm sistem

keimunan
Sebahagian besarnya terdiri
daripada nodus limfa, timus,
limpa dan saluran limpatik
Ia merupakan sistem
pertahanan tubuh kita

SISTEM KEIMUNAN

BAHAGIAN-BAHAGIAN DALAM BADAN

MANUSIA YANG TERLIBAT DALAM SISTEM
KEIMUNAN

Sistem saraf manusia menyelaras aktivitiaktiviti badan dengan menghantarmesej dalam

bentuk impuls sebagai tindak balas terhadap
rangsangan (stimuli).

SISTEM SARAF
serebrum
serebelum
Medula
oblongata
Saraf tunjang
Sistem saraf
terkawal

Sistem saraf
periferi/pinggir

Sistem saraf
autonomi(lua
r kawal)

Saraf kranium
Saraf spina
Sistem simpatetik
Sistem para
simpatetik

Sistem saraf pusat

Otak
-pusat koordinasi &
kawalan utk
menerima,
menganalisis,
mengintegrasi &
menyimpan maklumat
-terbahagi kp 3 bhgian
utama:
Serebrum
Serebelum
Medula oblongata

Saraf tunjang
-menghantar impuls
saraf ke otak dan dari
otak
-sebagai pusat
tindakan refeks

Sistem saraf pusat

juga adalah pusat
kawalan sistem saraf.

Serebrum
-Bhgian terbesar
otak
-Terbahagi kp
hemisfera kanan
dan kiri
-Hemisfera
kanan mengawal
pergerakan otot
terkawal
dibhgian kiri
badan
-Hemisfera kiri
mengawal
pergerakan otot
terkawal
dibhgian kanan
badan

-Terletak
dibawah
serebrum
-Mengandungi
dua hemisfera
tetapi saiznya
kecil

Serebelum

Medula
oblongata
-Menyambung otak dgn saraf
tunjang
-Mengawal aktiviti refeks
autonomik

 Mengawal gerakbalas luar kawal spt denyutan

jantung, kadar respirasi, peristalsis, saiz salur
darah
Merupakan pusat refeks spt muntah, batuk, bersin,
menelan

Mengkoordinasi pergerakan otot-otot

Mengekalkan keseimbangan badan

Mengawal aktiviti mental spt ingatan, kecerdasan

akal, pemikiran/ingatan, perasaan t/jawab
Mengesan deria spt sakit, suhu, sentuhan,
penglihatan, pendengaran, rasa, bau
Mengawal pengecutan otot terkawal

Medula
oblongata
Serebelum
Serebrum

STRUKTUR NEURON
Unit asas sistem saraf ialah neuron
Berfungsi menghantar dan menerima maklumat
dalam bentuk impuls saraf
Setiap neuron terdiri daripada badan sel yang
mengandungi nukleus dan sitoplasma
Badan sel terdiri dari unjuran dendron yang
bercabang membentuk dendrit
Akson membawa impuls saraf keluar dari badan
sel

Dendrit

Dendrit terminal

Badan sel

Nodus Ranvier

Sel-sel Schwann
Akson
Nukleus

Salut mielin

SISTEM SARAF PERIFERI

Sistem saraf periferi(peripheral nervous system)
terdiri daripada:
Sistem saraf terkawal (somatic nervous sytem)
yang mengawal tindakan terkawal (voluntary action).
Sistem saraf autonomi (luar kawal)
Terbahagi kepada dua iaitu:
i) Saraf kranium (cranial nerves), bertempat
dibahagianatas leher, yang mengawal aktiviti seperti
melihat, menghidu dan mendengar.
ii) Saraf spina (spinalnerves) yang bertempat
dibahagian bawah leher, yang mengawal aktiviti
seperti menulis, menari danberlari.

SISTEM SARAF AUTONOMI (LUAR

KAWAL)
Sistem saraf autonomi yang mengawal
tindakan luar kawal (involuntaryaction), yang
mengawal aktiviti seperti rembesan enzim,
bernafas, denyutan jantung danpencernaan
makanan.
Terbahagi kepada dua:
Sistem simpatetik
Sistem para simpatetik

IMPULS SARAF

Reseptor ( dlm
organ deria)
akan
menghasilkan

Impuls yg
dibawa oleh
neuron ke

Sistem saraf
pusat utk
ditafsirkan yg
seterusnya
dihantar ke

Efektor (spt
otot atau
kelenjar yg
bergerakbalas
terhdp
rangsangan)
utk
menghasilkan

Gerakbalas

SISTEM PEMBIAKAN
Sistem pembiakan dalam manusia terbahagi
kepada dua iaitu sistem pembiakan lelaki dan
sistem pembiakan perempuan.
Setiap satu sistem mempunyai ciri-ciri dan
funsinya yang tersendiri.

SISTEM PEMBIAKAN LELAKI

SISTEM PEMBIAKAN PEREMPUAN

Zigot

Membesar membentuk individu baru.

Penyatuan gamet jantan dan gamet betina membentuk

zigot.
Gamet dihasilkan dalam gonad, iaitu testis bagi lelaki dan ovari
bagi perempuan.
Gamet jantan dipanggil sperma dan gamet perempuan dipanggil
telur atau ovum.

Melibatkan dua induk iaitu induk jantan dan induk betina.

Kedua-duanya menghasilkan gamet

Persenyawaan

Pembiakan
seks

PROSES PEMBIAKAN

SPERMS

OVUM

Sperma sampai ke faraj, sperma akan

berenang menuju ke bahagian atas tiub
falopia.

Sperma pertama yang menemui ovum

akan bercantum dengannya dan proses
persenyawaan berlaku. Hanya satu
sperm yang berjaya mensenyawakan
ovum

Nukleus sperma akan bercantum dengan

nukleus ovum dan membentuk zigot
Ovum yang telah disenyawakan akan
membentuk membran disekelilingnya
bagi menghalang sperma lain dari
menembusinya

Nukleus
Nukleus
BETINA
BETINA
Nukleus
Nukleus
JANTAN
JANTAN

Membran
dibentuk
disekelingi
ovum untuk
menghalang
sperma lain
masuk.

Ekor sperma
dilepaskan di
luar ovum