Cara Pengerjaan :
no Xi log xi Log xi-Logxi rt Log Xi-Log xi rt ^2 Log Xi-Log xi rt ^3
1 802,6 2,904 0,089 0,008 0,0007
2 420 2,623 -0,192 0,037 -0,0071
3 1060,9 3,026 0,210 0,044 0,0093
4 1103,8 3,043 0,227 0,052 0,0117
5 610 2,785 -0,030 0,001 0,0000
6 1041,2 3,018 0,202 0,041 0,0082
7 530 2,724 -0,091 0,008 -0,0008
8 406,8 2,609 -0,206 0,043 -0,0088
9 439,9 2,643 -0,172 0,030 -0,0051
10 602,3 2,780 -0,036 0,001 -0,00005
Jumlah 28,156 0,00 0,264 0,0081
Log Xi rt 2,8156
Cara Perhitungan :
Σ 𝐿𝑜𝑔 𝑋𝑖
Log Xirt =
10
28,156
= = 2,8156
10
(Log Xi – Log Xirt) = 2,905 – 2,8156
= 0,089
1
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
2,615
2,486
2,472
0,4 0,22 0,2
0,4−0,2 0,4−0,22
=
2,615−2,472 𝑥
0,2.x = 0,026
X = 0,026/0,2 = 0,13
y3 = 2,615 - 0,13 = 2,486
Maka nilai G yang digunakan adalah G = 2,486
Log XT = (Log Xirt) + G (SD log X)
2
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
3
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
Dengan menggunakan Goal Seek (Microsoft Excel) didapat hasil sebagai berikut :
A (m²) A (m²)P (m) PR(m)
(m) RQ(m)(m³/s) h (m)
Q (m³/s) h (m) bb (m)
(m)
302,8331130,04 52,73
108,3608 2,794675 2,47
1710,015 337,8
3 2,85 94,94435
40
Q = A.(K.(R^(2/3)).(I^0,5))
A = (b+m.h).h
P = b+2.h((m²+1)^0,5)
R = A/P
Kontrol :
Q = A.(K.R2/3.I0,5)
337,8 = (40+2.2,85).2,85 x (45 x 2,472/3 x 0,0010,5)
337,8 m3/s 337,75 m3/s (ok)
4
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
h =(4,7⁄3,63)3/8 h =1,18m
A = (2,567.h + 1,5.h) h
4,7 h2 = (b + 1,5.h) h
5,69 m2 = (b + 1,77) 1,18
b = 3,05 m ≈ 3,1 m
a = 0,78 m
5
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
kontrol :
Q = x a x b x √2 x g x z
4,7 = 0,80 x 0,82 x 3,1 x √2 x 9,81 x 0,3
4,7 4,693 (m3/det)
+124,33 +124,03
+123 +122,8
5
+122
Jadi,
Elevasi mercu bendung (P) = elevasi muka air di hilir intake + z + h
= +124,03+ 0,3 + 0,20
= +124,53
Perhitungan Lebar Bendung
Lebar sungai = 34,73 m
Lebar bendung LB max = 1,2 x Lebar sungai
= 1,2 x 34,73
= 41,7 m ≈ 42 m
𝟏
Lebar pembilas = 𝟖 x lebar bendung
1
= 8 x 42 = 5,25 m
6
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
7
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
Perhitungan Hd
Q 𝑄 337,8
V= = =
A 𝐵𝑒(𝑃+𝐻𝑑) 38,03(2,53+𝐻𝑑)
V2
He = Hd +
2g
337,8
( )2
38,03(2,53+𝐻𝑑)
2,48 = Hd +
2 x 9,81
Dengan menggunakan Goal Seek (Microsoft Excel) didapatkan Hd = 2,31 m
maka Hd yang digunakan = 2,31 m
Kontrol Cd :
C0 = He / r = 2,48 / (0,48 x 2,31) = 2,68 (dari KP 02 maka didapat C0 = 1,38)
C1 = P / Hd = 2,53 / 2,32 = 1,09 (dari KP 02 maka didapat C1 = 0,96)
C2 = P / Hd = 2,53 / 2,32 = 1,09 (dari KP 02 maka didapat C2 = 1,005)
Cd = 1,38 x 0,96 x 1,005 = 1,331 1,3 ( OK)
Y = 0,236 . X1,810
8
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
Titik Gradien :
(Y’ = 1)
Y’ = 1,810 . 0,236 . X0,810
1 = 0,427 . X0,810
X = 2,861 m
Y = 0,236 . X1,810
Y = 0,236 . (2,861)1,810
Y = 1,582 m
no X Y
1 0,286 0,025
2 0,572 0,086
3 0,858 0,179
4 1,144 0,301
5 1,431 0,451
6 1,717 0,628
7 2,003 0,830
8 2,289 1,056
9 2,575 1,307
10 2,861 1,582
9
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
z YZ total
0,253 1,033 0,00
0,506 1,004 0,00
0,759 0,977 0,00
1,012 0,951 0,00
1,265 0,928 0,00
1,518 0,906 0,00
1,771 0,885 0,00
2,024 0,865 0,00
2,277 0,847 0,00
2,530 0,830 0,00
Kontrol :
𝑄
- √2. 𝑔. (𝑧 + 𝐻𝑒 + 𝑌𝑧) = 0
𝐵𝑒 𝑥 𝑌𝑧
337,8
- √2.9,81. (0,253 + 2,48 + 1,033) = 0
38,03 𝑥 1,033
PEREDAM ENERGI
1 1
V1 = √2. 𝑔. ( . 𝐻𝑒 + 𝑧) = √2.9,81. ( . 2,48 + 2,8) = 8,9 m/s
2 2
𝑄 337,8
Y1 = = = 0,998 m
𝑉1 . 𝐵𝑒 8,9 . 38,03
𝑉1 8,6
Fr = = = 2,8< 4,5
√𝑔 . 𝑌1 √9,81 . 0,988
Karena Fr < 4,5 maka digunakan kolam vlugter atau USBR type IV\
𝑦2
= ½ √1 + 8. 𝑓𝑟² − 1
𝑦1
Y2 = 0,5. √1 + 8. 𝑓𝑟² − 1 . y1
10
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
34,73
Direncanakan : Kolam Olag Vlugter
k = koefisien kekasaran stickler = 45
I = kemiringan saluran = 0,002
Diketahui : b = lebar sungai = 34,73 m
Q = 337,8 m3/dt
Q = A.v
V = k.R2/3.I1/2
A = ( b + mh )h = (34,73 + h)h = 34,73h + h2
P = b + 2h√𝑚2 + 1 = 34,73 + 2h√12 + 1
𝐴 34,73h + ℎ 2
R = =
𝑃 34,73 + 2h√12 +1
34,73h + ℎ 2
v = 45.( )2/3. (0,002)1/2
34,73 + 2,83h
34,73 h + ℎ 2
= 2,0. ( )2/3
34,73 + 2,83h
34,73h + ℎ 2
Q = (34,73h + h2). 2,0. ( )2/3
34,73 + 2,83h
11
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
(150h + ℎ2 )5/3
337,8= 2,0.
(150 + 2,83h)2/3
B h A P R k i Q
34,73 2,69 100,67 46,76 2,15 45 0,002 337,8
V = k . R2/3 . I1/2
2/3
(bh+mℎ2 )
V =k.[ ] . I1/2
b + 2h√𝑚2 +1
2/3
(34,73x2,69+2,692 )
V = 45 . [ ] . (0,002)1/2
34,73 + 2x2,69√12 +1
V = 3,355 m/dt
- Mencari beda tinggi energi antara hulu dan hilir bendung (Z)
Z = Elv. tinggi energi hulu – Elv. tinggi energi hilir
Z = +126,93– 125,26
Z = 1.67 m
3 𝑞2
hc =√
𝑔
Dimana :
Q 337,8
q = debit per satuan lebar = 𝐵𝑒 = 37,93 = 8,9 m3/dt/m
g = percepatan gravitasi = 9,81 m/dt2
hc = kedalaman air kritis, m
3 8,92
hc =√ = 2,006 m
9,81
𝑍 1.67
= = 0.83
ℎ𝑐 2,006
12
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
𝑍
0,5 < = 0.83 < 2,0 » KP 02 Hal 76
ℎ𝑐
Maka, t = 2,4 hc + 0,4 z
t = 2,4 x 2,006 + 0,4 x 1.67
t = 5,48 m
- Tinggi ambang ujung (a)
𝑍
a = 0,28 hc √ℎ𝑐
1.67
a = 0,28 x 2,006 √2,006
a = 0,51 m
- Panjang kolam olak
Elevasi dasar kolam olak = Elevasi MA hilir – t
= +124,69 – 5,54
= + 119,1
L = Elevasi tinggi bendung – Elevasi dasar kolam olak
L = +124,53 – 119,1
L = 5,43 m
Jadi, D = R = L = 5,43 m
13
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
Stabilitas Bendung
Data perencanaan :
Data tanah :
γs = 1,66/m3
γw = 1,00 t/m3
Φ = 300
C = 1,2 t/m2
3. Tekanan air
4. Gaya gempa
14
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
Dimana berat jenis pasangan (γp) = 2,40 ton/m3, maka didapat berat sendiri konstruksi
(W) sebesar 152,03 ton. Dengan titik berat gaya akibat berat sendiri konstruksi sejauh
X
Mx 1632,04
1438,45
W 152,03
125,97
Y
My 417
659,40
,73
W 125 ,97
152,03
Y = 4,34 dari titik O
15
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
Tabel 8.1 Harga-harga minimum angka rembesan Lane (CL) KP 02 Hal 150
Metode Lane
∑ 1/3 𝐿ℎ+ ∑ 𝐿𝑣
CL = » KP 02 Hal 149
𝑍
Dimana :
CL = Angka rembesan Lane (lihat tabel 8.1)
∑ Lv = Jumlah panjang vertikal, m
∑ LH = Jumlah panjang horisontal, m
Z = Beda tinggi muka air, m
a. Kondisi Normal
- Panjang jalur rembesan (Ld)
Ld = ∑ 1/3 LH + ∑ LV = (7,76+21,64) = 29,4 m
- Perhitungan angka rembesan Lane (CL)
Muka air normal di hulu mercu = + 124,53 (El.mercu)
Muka air normal di hilir mercu = + 119,11 (El.koperan)
Beda tinggi air di hulu dan hilir mercu (Z) = 124,53 – 119,11
= 5,42 m
CLI = Ld / Z
= 29,4 / 5,42
= 5,42 > CL = 3,0 (Lempung lunak) ,OK
b. Kondisi Banjir
- Panjang jalur rembesan (Ld)
Ld = ∑ 1/3 LH + ∑ LV = (7,76+21,64) = 29,4 m
- Perhitungan angka rembesan Lane (CL)
Muka air banjir di hulu mercu = + 126,83 (El.mercu)
Muka air banjir di hilir mercu = + 124,59 (El.koperan)
Beda tinggi air di hulu dan hilir mercu (Z) = 126,83 – 124,59
= 2,24 m
CLI = Ld / Z
= 29,4 / 2,24
= 13,125 > CL = 3,0 (Lempung lunak), OK
16
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
𝐿𝑑
P =H- z » KP 02 Hal 140
𝐿
Dimana :
P = Gaya angkat, kN/m2
H = Tinggi energi di hulu bendung, m
Ld = Panjang rembesan, m
L = Total panjang rembesan, m
Z = Beda tinggi muka air di hulu dan hilir bendung, m
17
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
18
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
19
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
Panjang Rembesan
.H = P=H-
Titik Garis 1/3 . (Ld/L) x H .H
Vert. (m) Horiz. (m) Ld (m) Z
Horiz (m) kN/m2
1 0,00 4,83 4,83
1-2 1,50
2 1,50 0,135 6,33 6,19
2-3 0,50 0,167
3 1,67 0,150 6,33 6,18
3-4 1,12
4 2,79 0,251 5,33 5,08
4-5 2,00 0,667
5 3,45 0,311 5,33 5,02
5-6 1,00
6 4,45 0,402 6,33 5,93
6-7 0,50 0,167
7 4,62 0,417 6,33 5,91
7-8 1,00
8 5,62 0,507 5,33 4,82
8-9 2,50 0,833
9 6,45 0,582 5,33 4,75
9-10 1,00
10 7,45 0,672 6,33 5,66
10-11 0,50 0,167
11 7,62 0,687 6,33 5,64
11-12 1,00
12 8,62 0,777 5,33 4,55
12-A 3,50 1,167
A 9,79 0,883 5,33 4,45
A-B 2,00
B 11,79 1,063 8,33 7,27
B-C 1,50 0,500
C 12,29 1,108 8,33 7,22
C-D 2,00
D 14,29 1,289 6,33 5,04
D-E 1,50 0,500
E 14,79 1,334 6,33 5,00
E-F 1,20
F 15,99 1,442 7,53 6,09
F-G 2,00 0,667
G 16,65 1,502 7,53 6,03
G-H 1,20
H 17,85 1,610 8,73 7,12
20
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
21
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
22
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
Data perencanaan :
Data tanah :
γs = 1,66/m3
γw = 1,00 t/m3
Φ = 300
C = 1,2 t/m2
Gaya Horizontal :
1. Gaya horizontal akibat tekanan air
2. Gaya horizontal akibat tekanan tanah dan lumpur
3. Gaya horizontal akibat gempa
23
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
A. Gaya Vertikal
24
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
25
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
B. Gaya Horizontal
26
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
27
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
Kondisi Normal
Tabel. Rekapitulasi Gaya- Gaya
V MT H MG
Gaya/Tekanan
(ton) (ton.m) (ton) (ton.m)
TANPA GEMPA 166,95 1932,05 56,11 749,64
DENGAN GEMPA 166,95 1932,05 77,28 855,04
Kontrol Stabilitas
a. Terhadap Guling
∑𝑀𝑇 2732,95
Tanpa Gempa, Sf = ∑𝑀𝐺 = = 2,5 > 1,5 OK
45,1
∑𝑀𝑇 2732,95
Dengan Gempa, Sf = ∑𝑀𝐺 = = 2,3 > 1,2 OK
164,30
b. Terhadap Geser
𝑓 . ∑𝐹𝑉 0,8 .251,09
Tanpa Gempa, Sf = = = 2,38 > 1,5 OK
∑𝐹𝐻 56,08
𝑓 . ∑𝐹𝑉 0,8 . 251,09
Dengan Gempa, Sf = = = 1,73 > 1,2 OK
∑𝐹𝐻 83,3
c. Eksentrisitas
Tanpa Gempa, L = 25,39
𝐵 ∑𝑀𝑇− ∑𝑀𝐺 𝐵
e = - ≤
2 ∑𝐹𝑉 6
25,39 2732,95 − 45,1 25,39
e = - ≤
2 251,09 6
= 2,03 ≤ 4,23
Dengan Gempa
𝐵 ∑𝑀𝑇− ∑𝑀𝐺 𝐵
e =2- ∑𝐹𝑉
≤ 6
25,39 2732,95− 164,30 25,39
e = 2 - ≤
251,09 6
= 2,4 ≤ 4,23
d. Terhadap Daya Dukung
Tanpa Gempa
∑𝐹𝑉 6. 𝑒
σ1,2 = 𝐵 . [1 ± ]
𝐵
251,09 6 . 2,03
= 25,39 . [1 ± 25,39 ]
σ1 = 14,63 t/m2
σ2 = 5,15 t/m2
Dengan Gempa
∑𝐹𝑉 6. 𝑒
σ1,2 = 𝐵 . [1 ± 𝐵 ]
251,09 6 . 2,4
= . [1 ± ]
25,39 25,39
σ1 = 15,5 t/m2
σ2 = 4,28 t/m2
28
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
A. Gaya Vertikal
29
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
30
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
B. Gaya Horizontal
31
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
32
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
33
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
Kondisi Banjir
Tabel. Rekapitulasi Gaya- Gaya
V MT H MG
Gaya/Tekanan
(ton) (ton.m) (ton) (ton.m)
TANPA GEMPA 252,61 2629,93 113,61 1632,63
DENGAN GEMPA 252,61 2629,93 134,79 1738,02
Kontrol Stabilitas
e. Terhadap Guling
∑𝑀𝑇 3053,465
Tanpa Gempa, Sf = ∑𝑀𝐺 = = 1,6 > 1,5 OK
208,07
∑𝑀𝑇 3053,465
Dengan Gempa, Sf = ∑𝑀𝐺 = = 1,5 > 1,2 OK
327,27
f. Terhadap Geser
𝑓 . ∑𝐹𝑉 0,8 . 275,289
Tanpa Gempa, Sf = = = 1,8 > 1,5 OK
∑𝐹𝐻 88,17
𝑓 . ∑𝐹𝑉 0,8 . 275,28
Dengan Gempa, Sf = = = 1,5 > 1,2 OK
∑𝐹𝐻 115,38
g. Eksentrisitas
Tanpa Gempa, L = 25,39
𝐵 ∑𝑀𝑇− ∑𝑀𝐺 𝐵
e =2- ≤
∑𝐹𝑉 6
25,39 3053,465 − 208,07 25,39
e = 2 - ≤
275,289 6
= 2,36 ≤ 4,23
Dengan Gempa
𝐵 ∑𝑀𝑇− ∑𝑀𝐺 𝐵
e =2- ≤
∑𝐹𝑉 6
25,39 3053,465 − 327,27 25,39
e = - ≤
2 275,289 6
= 2,79 ≤ 4,23
h. Terhadap Daya Dukung
Tanpa Gempa
∑𝐹𝑉 6. 𝑒
σ1,2 = 𝐵 . [1 ± ]
𝐵
275,289 6 . 2,33
= . [1 ± ]
25,39 25,39
σ1 = 16,81 t/m 2
σ2 = 4,87 t/m2
Dengan Gempa
∑𝐹𝑉 6. 𝑒
σ1,2 = 𝐵 . [1 ± ]
𝐵
275,289 6 . 2,79
= 25,39 . [1 ± ]
25,39
σ1 = 17,99 t/m2
σ2 = 3,69 t/m2
34
Tugas Besar Bangunan Air LISAN DWI KURNIAWAN (201510340311092)
𝑃𝑥−𝑊
dx ≥ 1,5 (Kp 2 Halaman 148)
𝛾
𝐿𝑥
Px = Hx - ∆𝐻 x 𝛾𝑤 (Kp 2 Halaman 140)
𝐿
18,52
= 5,59 -24,84 6,59 x 1000
= 676,7 kg/m2
676,7−0
dx ≥ 1,5 2400
1m ≥ 0,42 m (ok)
B. Kondisi Banjir
Lx = 18,52 m
L = 24,84 m
Hx = 7,89 m
∆H = 8,89 m
Dx =1m
𝑃𝑥−𝑊
dx ≥ 1,25 (Kp 2 Halaman 148)
𝛾
𝐿𝑥
Px = Hx - ∆𝐻 x 𝛾𝑤 (Kp 2 Halaman 140)
𝐿
18,52
= 7,89 -24,84 8,89 x 1000
= 1261,9 kg/m2
1261,9−0,7
dx ≥ 1,25 2400
1m ≥ 0,66 m (ok)
35