Anda di halaman 1dari 185

Statistik Harga Komoditas Pertanian

Tahun 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Sekretariat Jenderal - Kementerian Pertanian
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

KATA PENGANTAR

Dalam rangka meningkatkan ketersediaan dan pelayanan data dan


informasi pertanian, Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian menerbitkan
Buku Statistik Harga Komoditas Pertanian. Buku ini berisi perkembangan harga
beberapa komoditas Pertanian baik ditingkat produsen maupun konsumen
selama periode lima tahun terakhir dan juga bulanan untuk data tahun terakhir.
Buku Statistik Harga komoditas Pertanian tahun 2016 ini menyajikan
data harga yang bersumber dari Kementerian Perdagangan untuk harga eceran
di pasar Ibukota Provinsi, harga gabah, harga produsen dan konsumen
bersumber dari Badan Pusat Statistik (BPS), harga internasional sektor
pertanian yang bersumber dari Website Worldbank. Harga yang disajikan
mencakup komoditas pertanian yang dirinci menurut sub sektor tanaman
pangan, hortikultura, perkebunan dan peternakan.
Kepada semua pihak yang telah memberikan dukungan dan terlibat
langsung dalam penerbitan buku ini, kami sampaikan penghargaan dan terima
kasih. Kritik dan saran sangat diharapkan guna penyempurnaan, perbaikan
buku statistik harga komoditas pertanian di tahun mendatang. Kepada
pengguna data, semoga buku statistik harga ini dapat memberi manfaat.

Jakarta, Desember 2016


Kepala Pusat Data dan Sistem
Informasi Pertanian,

Dr. Ir. Suwandi, M. SI

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian i


Statistik Harga Komoditas Pertanian

ii Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

DAFTAR ISI

Halaman

KATA PENGANTAR ........................................................................................ i

DAFTAR ISI .................................................................................................... iii

PENJELASAN UMUM…… .............................................................................. 1

BAB I. HARGA ECERAN DI IBU KOTA PROVINSI ...................................... 7

Grafik 1. Grafik Harga Eceran di Ibukota Provinsi Sub Sektor


Tanaman Pangan, Hortikultura, Perkebunan dan
Peternakan di Ibukota Provinsi Tahun 2012 - 2016, ....... 8
Tabel 1.1. Perkembangan Rata-Rata Harga Eceran di Ibukota
Provinsi Komoditas Pertanian di Indonesia, 2012 –
2016............................................................................. 10
Tabel 1.2a. Perkembangan Rata-Rata Tahunan Harga Eceran
Beras di Ibukota Provinsi, 2012 – 2016 ........................ 11
Tabel 1.2b. Perkembangan Rata-Rata Bulanan Harga Eceran
Beras di Ibukota Provinsi, Januari - November 2016 .... 12
Tabel 1.3a. Perkembangan Rata-Rata Tahunan Harga Eceran
Gula Pasir Lokal Di Ibukota Provinsi, 2012 – 2016 ....... 13
Tabel 1.3b. Perkembangan Rata-Rata Bulanan Harga Eceran
Gula Pasir Lokal Di Ibukota Provinsi, Januari -
November 2016 ........................................................... 14
Tabel 1.4a. Perkembangan Rata-Rata Tahunan Harga Eceran
Minyak Goreng Kemasan Di Ibukota Provinsi, 2012
– 2016 .......................................................................... 15
Tabel 1.4b. Perkembangan Rata-Rata Bulanan Harga Eceran
Minyak Goreng Kemasan Di Ibukota Provinsi,
Januari - November 2016 ............................................. 16
Tabel 1.5a. Perkembangan Rata-Rata Tahunan Harga Eceran
Minyak Goreng Curah Di Ibukota Provinsi, 2012 –
2016............................................................................. 17
Tabel 1.5b. Perkembangan Rata-Rata Bulanan Harga Eceran
Beras Di Ibukota Provinsi, Januari - November 2016 ... 18
Tabel 1.6a. Perkembangan Rata-Rata Tahunan Harga Eceran
Daging Sapi Murni Di Ibukota Provinsi, 2012 – 2016 ... 19

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian iii


Statistik Harga Komoditas Pertanian

Tabel 1.6b. Perkembangan Rata-Rata Bulanan Harga Eceran


Daging Sapi Murni Di Ibukota Provinsi, Januari -
November 2016 ............................................................ 20
Tabel 1.7a. Perkembangan Rata-Rata Tahunan Harga Eceran
Daging Ayam Broiler Di Ibukota Provinsi, 2012 –
2016 ............................................................................. 21
Tabel 1.7b. Perkembangan Rata-Rata Bulanan Harga Eceran
Daging Ayam Broiler Di Ibukota Provinsi, Januari -
November 2016 ............................................................ 22
Tabel 1.8a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran
daging ayam kampung di ibukota provinsi, 2012 –
2016 ............................................................................. 23
Tabel 1.8b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran
daging ayam kampung di ibukota provinsi, Januari -
November 2016 ............................................................ 24
Tabel 1.9a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran telur
ayam ras di ibukota provinsi, 2012 – 2016.................... 25
Tabel 1.9b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran telur
ayam ras di ibukota provinsi, Januari – November
2016 ............................................................................. 26
Tabel 1.10a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran
telur ayam kampung di ibukota provinsi, 2012 –
2016 ............................................................................. 27
Tabel 1.10b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran telur
ayam kampung di ibukota provinsi, Januari -
November 2016 ............................................................ 28
Tabel 1.11a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran
susu kental manis di ibukota provinsi, 2012 – 2016 ...... 29
Tabel 1.11b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran
susu kental manis di ibukota provinsi, Januari -
November 2016 ............................................................ 30
Tabel 1.12a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran
tepung terigu di ibukota provinsi, 2012 – 2016 ............. 31
Tabel 1.12b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran
tepung terigu di ibukota provinsi, Januari -
November 2016 ............................................................ 32
Tabel 1.13a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran
kedele impor di ibukota provinsi, 2012 – 2016 .............. 33

iv Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 1.13b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran


kedele impor di ibukota provinsi, Januari -
November 2016 ........................................................... 34
Tabel 1.14a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran
kedele lokal di ibukota provinsi, 2012 – 2016 ............... 35
Tabel 1.14b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran
kedele lokal di ibukota provinsi, Januari - November
2016............................................................................. 36
Tabel 1.15a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran
susu bubuk di ibukota provinsi, 2012 – 2016................ 37
Tabel 1.15b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran
susu bubuk di ibukota provinsi, Januari - November
2016............................................................................. 38
Tabel 1.16a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran
cabe merah keriting di ibukota provinsi, 2012 – 2016 ... 39
Tabel 1.16b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran
cabe merah keriting di ibukota provinsi, Januari -
November 2016 ........................................................... 40
Tabel 1.17a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran
cabe merah biasa di ibukota provinsi, 2012 – 2016 ...... 41
Tabel 1.17b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran
cabe merah biasa di ibukota provinsi, Januari -
November 2016 ........................................................... 42
Tabel 1.18a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran
bawang merah di ibukota provinsi, 2012 – 2016 .......... 43
Tabel 1.18b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran
bawang merah di ibukota provinsi, Januari -
November 2016 ........................................................... 44
Tabel 1.19a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran
jagung pipilan di ibukota provinsi, 2012 – 2016 ............ 45
Tabel 1.19b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran
jagung pipilan di ibukota provinsi, Januari -
November 2016 ........................................................... 46
Tabel 1.20a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran
kacang hijau di ibukota provinsi, 2012 – 2016 .............. 47
Tabel 1.20b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran
kacang hijau di ibukota provinsi, Januari -
November 2016 ........................................................... 48

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian v


Statistik Harga Komoditas Pertanian

Tabel 1.21a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran


kacang tanah di ibukota provinsi, 2012 – 2016 ............. 49
Tabel 1.21b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran
kacang tanah di ibukota provinsi, Januari -
November 2016 ............................................................ 50
Tabel 1.22a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran
ketela pohon di ibukota provinsi, 2012 – 2016 .............. 51
Tabel 1.22b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran
ketela pohon di ibukota provinsi, Januari -
November 2016 ............................................................ 52

BAB II. HARGA KONSUMEN PERDESAAN ................................................ 51

Grafik 2. Grafik Harga Konsumen Perdesaan di Sentra


Produksi di Sub Sektor Tanaman Pangan,
Hortikultura, Perkebunan dan Peternakan Tahun
2011 - 2015, ................................................................. 54
Tabel 2.1. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan komoditas pertanian di Indonesia, 2011
– 2015. ......................................................................... 57
Tabel 2.2. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan beras menurut provinsi, 2011 – 2015. ......... 58
Tabel 2.3. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan jagung pipilan menurut provinsi, 2011 –
2015. ............................................................................ 59
Tabel 2.4. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan kacang hijau menurut provinsi, 2011 –
2015 ............................................................................. 60
Tabel 2.5. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan kacang kedele menurut provinsi, 2011 –
2015 ............................................................................. 61
Tabel 2.6. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan kacang tanah menurut provinsi, 2011 –
2015 ............................................................................. 62
Tabel 2.7. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan ketela pohon tak pahit menurut provinsi,
2011 – 2015 ................................................................. 63

vi Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.8. Perkembangan rata-rata harga konsumen


perdesaan ketela rambat menurut provinsi, 2011 –
2015............................................................................. 64
Tabel 2.9. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan bawang merah menurut provinsi, 2011 –
2015............................................................................. 65
Tabel 2.10. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan bawang putih menurut provinsi, 2011 –
2015............................................................................. 66
Tabel 2.11. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan bayam menurut provinsi, 2011 – 2015........ 67
Tabel 2.12. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan buncis menurut provinsi, 2011 – 2015 ........ 68
Tabel 2.13. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan cabe merah menurut provinsi, 2011 –
2015............................................................................. 69
Tabel 2.14. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan cabe rawit menurut provinsi, 2011 –
2015............................................................................. 70
Tabel 2.15. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan kacang merah menurut provinsi, 2011 –
2015............................................................................. 71
Tabel 2.16. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan kacang panjang menurut provinsi, 2011
– 2015 .......................................................................... 72
Tabel 2.17. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan kangkung menurut provinsi, 2011 – 2015 ... 73
Tabel 2.18. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan kentang menurut provinsi, 2011 – 2015 ...... 74
Tabel 2.19. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan ketimun menurut provinsi, 2011 – 2015 ...... 75
Tabel 2.20. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan kol/kubis menurut provinsi, 2011 – 2015 .... 76
Tabel 2.21. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan nangka muda menurut provinsi, 2011 –
2015............................................................................. 77
Tabel 2.22. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan petai menurut provinsi, 2011 – 2015........... 78

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian vii


Statistik Harga Komoditas Pertanian

Tabel 2.23. Perkembangan rata-rata harga konsumen


perdesaan sawi menurut provinsi, 2011 – 2015............ 79
Tabel 2.24. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan terung menurut provinsi, 2011 – 2015......... 80
Tabel 2.25. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan tomat sayur menurut provinsi, 2011 –
2015 ............................................................................. 81
Tabel 2.26. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan wortel menurut provinsi, 2011 – 2015 ......... 82
Tabel 2.27. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan apel menurut provinsi, 2011 – 2015 ............ 83
Tabel 2.28. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan jeruk siam menurut provinsi, 2011 –
2015 ............................................................................. 84
Tabel 2.29. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan mangga menurut provinsi, 2011 – 2015 ...... 85
Tabel 2.30. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan pepaya menurut provinsi, 2011 – 2015 ....... 86
Tabel 2.31. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan pisang ambon menurut provinsi, 2011 –
2015 ............................................................................. 87
Tabel 2.32. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan salak menurut provinsi, 2011 – 2015 .......... 88
Tabel 2.33. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan sawo menurut provinsi, 2011 – 2015 .......... 89
Tabel 2.34. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan semangka menurut provinsi, 2011 –
2015 ............................................................................. 90
Tabel 2.35. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan Daging Sapi menurut provinsi, 2011 –
2015 ............................................................................. 91
Tabel 2.36. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan daging kambing menurut provinsi, 2011
– 2015 .......................................................................... 92
Tabel 2.37. Perkembangan rata-rata harga konsumen perdesaan
daging babi menurut provinsi, 2011 – 2015 .................. 93
Tabel 2.38. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan daging ayam menurut provinsi, 2011 –
2015 ............................................................................. 94

viii Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.39. Perkembangan rata-rata harga konsumen


perdesaan telur ayam negri/ ras menurut provinsi,
2011 – 2015 ................................................................. 95
Tabel 2.40. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan telur ayam buras menurut provinsi, 2011
– 2015 .......................................................................... 96
Tabel 2.41. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan kelapa tua menurut provinsi, 2011 –
2015............................................................................. 97
Tabel 2.42. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan lada/merica menurut provinsi, 2011 –
2015............................................................................. 98
Tabel 2.43. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan kemiri menurut provinsi, 2011 – 2015 ......... 99
Tabel 2.44. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan Gula Pasir menurut provinsi, 2011 –
2015........................................................................... 100
Tabel 2.45. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan Teh menurut provinsi, 2011 – 2015 .......... 101
Tabel 2.46. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan Tembakau menurut provinsi, 2011 –
2015........................................................................... 102
Tabel 2.47. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan Sirih menurut provinsi, 2011 – 2015 ......... 103
Tabel 2.48. Perkembangan rata-rata harga konsumen
perdesaan Pinang menurut provinsi, 2011 – 2015 ..... 104

BAB III. HARGA PRODUSEN ............…………………………………….....…105

Grafik 3. Grafik Harga Produsen Perdesaan di Sentra


Produksi di Sub Sektor Tanaman Pangan,
Hortikultura, Perkebunan dan Peternakan Tahun
2011 – 2015 ............................................................... 106
Tabel 3.1. Perkembangan rata-rata harga produsen komoditas
pertanian di Indonesia, 2011 – 2015 ......................... 109
Tabel 3.2. Perkembangan rata-rata harga produsen jagung
pipilan menurut provinsi, 2011 – 2015........................ 110

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian ix


Statistik Harga Komoditas Pertanian

Tabel 3.3. Perkembangan rata-rata harga produsen kacang


hijau menurut provinsi, 2011 – 2015 ........................... 111
Tabel 3.4. Perkembangan rata-rata harga produsen kacang
kedele menurut provinsi, 2011 – 2015 ........................ 112
Tabel 3.5. Perkembangan rata-rata harga produsen kacang
tanah menurut provinsi, 2011 – 2015 ......................... 113
Tabel 3.6. Perkembangan rata-rata harga produsen ketela
pohon menurut provinsi, 2011 – 2015 ........................ 114
Tabel 3.7. Perkembangan rata-rata harga produsen ketela
rambat menurut provinsi, 2011 – 2015 ....................... 115
Tabel 3.8. Perkembangan rata-rata harga produsen bawang
merah menurut provinsi, 2011 – 2015 ........................ 116
Tabel 3.9. Perkembangan rata-rata harga produsen bawang
putih menurut provinsi, 2011 – 2015........................... 117
Tabel 3.10. Perkembangan rata-rata harga produsen bayam
menurut provinsi, 2011 – 2015 ................................... 118
Tabel 3.11. Perkembangan rata-rata harga produsen buncis
menurut provinsi, 2011 – 2015 ................................... 119
Tabel 3.12. Perkembangan rata-rata harga produsen cabe
merah menurut provinsi, 2011 – 2015 ........................ 120
Tabel 3.13. Perkembangan rata-rata harga produsen cabe rawit
menurut provinsi, 2011 – 2015 ................................... 121
Tabel 3.14. Perkembangan rata-rata harga produsen kacang
merah menurut provinsi, 2011 – 2015 ........................ 122
Tabel 3.15. Perkembangan rata-rata harga produsen kacang
panjang menurut provinsi, 2011 – 2015 ...................... 123
Tabel 3.16. Perkembangan rata-rata harga produsen kangkung
menurut provinsi, 2011 – 2015 ................................... 124
Tabel 3.17. Perkembangan rata-rata harga produsen kentang
menurut provinsi, 2011 – 2015 ................................... 125
Tabel 3.18. Perkembangan rata-rata harga produsen ketimun
menurut provinsi, 2011 – 2015 ................................... 126
Tabel 3.19. Perkembangan rata-rata harga produsen kol/kubis
menurut provinsi, 2011 – 2015 ................................... 127
Tabel 3.20. Perkembangan rata-rata harga produsen nangka
muda menurut provinsi, 2011 – 2015 ......................... 128
Tabel 3.21. Perkembangan rata-rata harga produsen sawi
menurut provinsi, 2011 – 2015 ................................... 129

x Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.22. Perkembangan rata-rata harga produsen terung


menurut provinsi, 2011 – 2015 ................................... 130
Tabel 3.23. Perkembangan rata-rata harga produsen tomat
sayur menurut provinsi, 2011 – 2015 ......................... 131
Tabel 3.24. Perkembangan rata-rata harga produsen wortel
menurut provinsi, 2011 – 2015 ................................... 132
Tabel 3.25. Perkembangan rata-rata harga produsen apel
menurut provinsi, 2011 – 2015 ................................... 133
Tabel 3.26. Perkembangan rata-rata harga produsen jeruk
menurut provinsi, 2011 – 2015 ................................... 134
Tabel 3.27. Perkembangan rata-rata harga produsen mangga
menurut provinsi, 2011 – 2015 ................................... 135
Tabel 3.28. Perkembangan rata-rata harga produsen pepaya
menurut provinsi, 2011 – 2015 ................................... 136
Tabel 3.29. Perkembangan rata-rata harga produsen pisang
menurut provinsi, 2011 – 2015 ................................... 137
Tabel 3.30. Perkembangan rata-rata harga produsen salak
menurut provinsi, 2011 – 2015 ................................... 138
Tabel 3.31. Perkembangan rata-rata harga produsen sawo
menurut provinsi, 2011 – 2015 ................................... 139
Tabel 3.32. Perkembangan rata-rata harga produsen semangka
menurut provinsi, 2011 – 2015 ................................... 140
Tabel 3.33. Perkembangan rata-rata harga produsen sapi
potong menurut provinsi, 2011 – 2015 ....................... 141
Tabel 3.34. Perkembangan rata-rata harga produsen kerbau
menurut provinsi, 2011 – 2015 ................................... 142
Tabel 3.35. Perkembangan rata-rata harga produsen babi
menurut provinsi, 2011 – 2015 ................................... 143
Tabel 3.36. Perkembangan rata-rata harga produsen kelapa
belum dikupas menurut provinsi, 2011 – 2015 ........... 144
Tabel 3.37. Perkembangan rata-rata harga produsen kopi biji
kering menurut provinsi, 2011 – 2015 ........................ 145
Tabel 3.38. Perkembangan rata-rata harga produsen
lada/merica menurut provinsi, 2011 – 2015................ 146
Tabel 3.39. Perkembangan rata-rata harga produsen karet
getah menurut provinsi, 2011 – 2015 ......................... 147
Tabel 3.40. Perkembangan rata-rata harga produsen cengkeh
menurut provinsi, 2011 – 2015 ................................... 148

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian xi


Statistik Harga Komoditas Pertanian

BAB IV. HARGA GABAH ............................................................................. 149

Tabel 4. Grafik harga gabah di tingkat petani dan


penggilingan di Indonesia, 2012 – 2016 ..................... 150
Tabel 4.1. Perkembangan rata-rata tahunan harga gabah di
tingkat petani dan penggilingan di Indonesia, 2002 –
2016 ........................................................................... 151
Tabel 4.2. Perkembangan harga pembelian pemerintah (HPP)
gabah di Indonesia, 2005 s.d 2016 ........................... 152
Tabel 4.3. Perkembangan rata-rata harga bulanan gabah di
tingkat petani dan penggilingan di Indonesia, 2010 .... 153
Tabel 4.4. Perkembangan rata-rata harga bulanan gabah di
tingkat petani dan penggilingan di Indonesia, 2011 ... 154
Tabel 4.5. Perkembangan rata-rata harga bulanan gabah di
tingkat petani dan penggilingan di Indonesia, 2012 .... 155
Tabel 4.6. Perkembangan rata-rata harga bulanan gabah di
tingkat petani dan penggilingan di Indonesia, 2013 .... 156
Tabel 4.7. Perkembangan rata-rata harga gabah di tingkat
petani dan penggilingan di Indonesia, 2014................ 157
Tabel 4.8. Perkembangan rata-rata harga gabah di tingkat
petani dan penggilingan di Indonesia, 2015................ 158
Tabel 4.9. Perkembangan rata-rata harga gabah di tingkat
petani dan penggilingan di Indonesia, 2016............... 159
Tabel 4.10. Perkembangan rata-rata harga bulanan gabah di
tingkat petani dan penggilingan menurut provinsi
dan kelompok kualitas, 2010 ..................................... 160
Tabel 4.11. Perkembangan rata-rata harga bulanan gabah di
tingkat petani dan penggilingan menurut provinsi
dan kelompok kualitas, 2011 ...................................... 161
Tabel 4.12. Perkembangan rata-rata harga bulanan gabah di
tingkat petani dan penggilingan menurut provinsi
dan kelompok kualitas, 2012 ...................................... 162
Tabel 4.13. Perkembangan rata-rata harga bulanan gabah di
tingkat petani dan penggilingan menurut provinsi
dan kelompok kualitas, 2013 ...................................... 163
Tabel 4.14. Perkembangan rata-rata harga bulanan gabah di
tingkat petani dan penggilingan menurut provinsi
dan kelompok kualitas, 2014 ...................................... 164

xii Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 4.15. Perkembangan rata-rata harga bulanan gabah di


tingkat petani dan penggilingan menurut provinsi
dan kelompok kualitas, 2015 ...................................... 165

BAB V. HARGA INTERNASIONAL............................................................. 167

Tabel 5.1. Perkembangan rata-rata tahunan harga


internasional komoditas pertanian, 2012 - 2016 ......... 168
Tabel 5.2. Perkembangan rata-rata bulanan harga
internasional komoditas pertanian, 2016 .................... 169

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian xiii


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

PENJELASAN UMUM

1. Harga Eceran/Konsumen di Ibukota Provinsi

Data harga eceran di ibukota provinsi yang dipublikasikan dalam


Buku Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016 ini bersumber dari
Kementerian Perdagangan. Teknik pengumpulan data/pencatatan harga
eceran ini didasarkan pada SK Menperindag No : 522/MPP/Kep/11/1998
tanggal 11 Nopember 1998 tentang Pembakuan Format Laporan Harga
Harian Bahan Pokok Pangan dan Mekanisme Penyampaian Laporan Harga
Harian Bahan Pokok Pangan dari Kantor Dinas Perindustrian dan
Perdagangan. Beberapa ketentuan pada SK tersebut antara lain :
a. Lokasi pencatatan harga adalah pasar tradisional yang tetap/menetap,
tidak berpindah-pindah, pasar cukup representative untuk dikunjungi
oleh konsumen golongan menengah ke bawah.
b. Petugas Pencatat harga (dari dinas) harus dikenal oleh para pedagang
yang dimintai informasi harga barang kebutuhan pokok masyarakat atau
paling tidak si pedagang diberitahu bahwa dia adalah petugas
tetap/pengganti untuk mencatat harga setiap hari dari Dinas
Perindustrian dan Perdagangan yang tujuannya adalah agar si
penjual/pedagang dapat memberikan harga yang tepat/pas dari komoditi
tersebut. Harga yang dicatat adalah adalah harga final (transaksi jual-
beli) dan bukan harga penawaran yang masih bisa naik/turun.
c. Waktu pengambilan/pencatatan harga harus tetap misalnya yaitu
diantara jam 08.00 s/d jam 10.00 waktu setempat.
d. Obyek survey. Pasar-pasar tertentu yang sudah ditentukan dalam
Keputusan Menteri Perindustrian dan Perdagangan No. : 522/MPP/
Kep/11/1998

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 1


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

2. Harga Produsen

Data harga produsen yang dipublikasikan pada Buku Statistik Harga


Komoditas Pertanian Tahun 2016 ini bersumber dari Badan Pusat Statistik
(BPS). Harga produsen (farm gate) adalah harga transaksi antara petani
(penghasil) dan pembeli (pedagang pengumpul/tengkulak) untuk setiap
komoditas menurut satuan setempat.
Satuan yang digunakan adalah satuan yang lazim dipakai untuk
pembelian atau penjualan secara partai besar. Satuan dari masing-masing
jenis barang harus jelas dan tegas, misalnya : kg, kwintal (100 kg), 10 buah,
ikat dan sebagainya. Satuan setempat yang umumnya dipakai didaerah
telah dikonversi kedalam satuan standar.
Pengumpulan data harga produsen sektor pertanian oleh BPS
dilakukan melalui survei harga produsen perdesaan yang merupakan salah
satu kegiatan dalam rangka perhitungan indeks harga yang diterima petani
dan nilai tukar petani. Metode pengumpulan data harga produsen sektor
pertanian dilakukan dengan menggunakan daftar HD-1 sampai dengan HD-
4 yaitu daftar yang digunakan untuk mencatat harga produsen yang
dihasilkan petani dan harga eceran barang/jasa untuk keperluan produksi
pertanian tanaman pangan, hortikultura, perkebunan rakyat dan
peternakan. Pelaksanaan pencatatan daftar HD tersebut diatas dilakukan
dengan Koordinator Statistik Kecamatan (KSK) dengan wawancara
langsung ke petani yang menjual hasil petani pada periode tanggal 1
sampai dengan tanggal 15 setiap bulan, sedangkan pencacahan dilakukan
pada tanggal 15 setiap bulan. Pencatatan data harga setiap komoditas
dilakukan terhadap 3-4 petani dan selanjutnya harga yang terbanyak
muncul (modus) atau rata-rata harga dari petani-petani tersebut dicatat
dalam daftar isian.
Formula perhitungan rata-rata harga tiap jenis barang untuk harga
produsen di masing-masing provinsi setiap bulannya menggunakan rata-

2 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

rata harga sederhana (Simple Average) dari sampel yang masuk ke BPS
pada setiap bulan yang bersangkutan, sebagai berikut :

 
s
P ni

P ni
 1

m

P ni  Rata-rata harga jenis barang i pada bulan ke-n

P ni  Jumlah harga jenis barang i pada bulan ke-n

m Jumlah sampel

3. Harga Konsumen Perdesaan

Data harga konsumen perdesaan yang dipublikasikan pada Buku


Statistik Harga Komoditas Pertanian Tahun 2016 ini bersumber dari Badan
Pusat Statistik (BPS). Harga konsumen/eceran pedesaan adalah transaksi
antara penjual dan pembeli secara eceran di pasar setempat untuk tiap
jenis barang yang dibeli dengan tujuan untuk dikonsumsi sendiri dan bukan
untuk dijual kepada pihak lain. Satuan yang dipakai dalam pengumpulan
data harga ini adalah satuan baku yang lazim dipakai untuk pembelian
secara eceran misalnya : kilogram (kg), 100 gram(ons), liter (1), buah, butir,
bungkus, batang, pasang dan lain sebagainya. Jika satuan setempat yang
dipakai di daerah tidak sesuai dengan yang ada dalam daftar isian maka
harus dikonversikan terlebih dahulu agar sesuai dengan satuan baku yang
ada pada daftar isian.
Metode pengumpulan data harga konsumen di perdesaan dilakukan
oleh Koordinator Statistik Kecamatan (KSK) atau Mantri Statistik (Mantis)
melalui wawancara langsung ke pedagang eceran yang berada di pasar
pedesaan. Daftar yang digunakan dalam Daftar HKD-1 digunakan untuk
mencatat harga eceran barang/jasa kelompok makanan untuk keperluan

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 3


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

konsumsi rumah tangga petani. Pencacahan dilakukan setiap bulan pada


tanggal 15 atau pada hari pasar yang terdekat dengan tanggal tersebut.
Pencatatan harga komoditas di masing-masing pasar dilakukan terhadap
tiga atau empat pedagang. Harga dicatat dalam register yang merupakan
harga yang terbanyak muncul (modus) atau rata-rata harga. Hasil
pencatatan yang ada dalam register HKD1 tersebut selanjutnya dipindahkan
di daftar HKD-1 yang kemudian di kirim ke BPS Provinsi dan BPS pusat.
Perhitungan rata-rata harga setiap jenis barang untuk harga
konsumen persedaan setiap bulannya dengan menggunakan rata-rata
harga sederhana dan sampel yang masuk/diterima di BPS pada bulan yang
bersangkutan.
Formula perhitungan dengan menggunakan rata-rata harga (sample
average), yaitu:
m

 
s
Pn i
P ni  1
m

P ni
 Rata-rata harga jenis barang i pada bulan ke-n

P ni  Jumlah harga jenis barang i pada bulan ke-n

m  Jumlah sampel

Ketersediaan data konsumen dan produsen bersumber dari BPS lebih


lambat yaitu data terakhir tersedia sampai dengan 2011 – 2015 sehingga
penyajian datanya 5 (lima) tahun terakhir yaitu tahun 2015.

4 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

4. Harga Gabah

a. Pemantauan harga produsen gabah dilaksanakan di 25 provinsi di


Indonesia (tidak termasuk Sumatera Selatan, Bengkulu, Bangka
Belitung, Kepulauan Riau, DKI Jakarta, Gorontalo, Maluku, dan Maluku
Utara).
b. Wilayah pencacahan mencakup 158 kabupaten, 335 kecamatan
sampel.
c. Responden adalah petani sebagai produsen padi yang melakukan
transaksi penjualan gabah.
d. Pengumpulan data harga produsen gabah dilakukan dengan pencatatan
mingguan dan bulanan.
e. Pencatatan mingguan dilakukan jika terjadi panen raya pada wilayah
sampel terpilih. Pada musim panen raya biasanya produksi padi
berlimpah dan banyak transaksi penjualan gabah oleh petani.
f. Sedangkan pencatatan bulanan dilakukan tiap tanggal 10-15 tiap bulan.
Pencatatan bulanan ini diterapkan pada saat panen raya berakhir atau
tidak ada panen.

Pedoman Kelompok Kualitas Gabah

Kadar
Kadar Air (%)
Hampa/Kotoran
(%) ≤ 14,00 14,01 - 25,00 > 25,00

≤ 3,00 GKG GKP ---

3,01 – 10,00 GKP GKP ---

> 10,00 --- --- ---

Sumber : Inpres RI Nomor 3 Tahun 2012

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 5


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Kualitas Beras Menurut Bobot Beras Patah/Broken :

Kualitas Beras Bobot Butir Beras Patah/Broken

Premium I Broken maximum 5 %

Premium II Broken 5,1 - 10 %

Gabungan Premium I + II Broken maximum 10 %

Medium Broken 10,1 – 20 %

Rendah Broken 20,1 – 25 %

Luar kualitas Broken di atas 25 %

Sumber : Peraturan Menteri Pertanian No. 05/Permentan/PP.200/2/2011

6 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

BAB I

HARGA ECERAN/KONSUMEN
DI IBUKOTA PROVINSI

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 7


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Grafik 1. Grafik Harga Eceran di Ibukota Provinsi Sub Sektor Tanaman Pangan,
Hortikultura, Perkebunan dan Peternakan di Ibukota Provinsi
Tahun 2012 - 2016

a. Sub Sektor Tanaman Pangan

(Rp/Kg) Sub Sektor Tanaman Pangan


13,000

11,000

9,000

7,000

5,000

3,000

1,000
2012 2013 2014 2015 2016*)
Beras Medium Jagung Pipilan
Kedelai lokal Kedelai Impor
Ketela Pohon/Ubikayu

b. Sub Sektor Hortikultura Sayuran

(Rp/Kg) Sub Sektor Hortikultura


42,000

37,000

32,000

27,000

22,000

17,000

12,000

7,000
2012 2013 2014 2015 2016*)
Cabe Merah Keriting Cabe Merah Besar
Bawang Merah

8 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

c. Sub Sektor Peternakan

(Rp/Kg) Sub Sektor Peternakan

110,000

90,000

70,000

50,000

30,000

10,000
2012 2013 2014 2015 2016*)

Daging Sapi Daging Ayam Broiler Telur Ayam Ras

d. Sub Sektor Perkebunan

(Rp/Kg) Sub Sektor Perkebunan


17,000

16,000

15,000

14,000

13,000

12,000

11,000

10,000

9,000
2012 2013 2014 2015 2016*)

Gula Pasir Minyak Goreng Kemasan

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 9


10
Tabel 1.1. Perkembangan rata-rata harga eceran komoditas pertanian di Ibukota Provinsi di Indonesia, 2012 - 2016
Rp/kg
Tahun Rata-rata
No. Komoditas Satuan Pertumbuhan
2012 2013 2014 2015 2016*) 2012-2016 (%)

1 Beras Medium Kg 8,057 8,409 9,340 10,142 10,684 7.34


2 Gula Pasir Kg 12,007 12,242 11,326 12,317 14,423 5.08
3 Minyak Goreng Kemasan Rp/1000 ml 15,433 13,418 14,605 15,164 14,931 -0.48
4 Minyak Goreng Sawit Kuning Rp/1000 ml 11,190 11,997 11,526 11,070 11,197 0.12
5 Daging Sapi Kg 76,925 90,401 99,332 104,965 113,485 10.30
6 Daging Ayam Broiler Kg 25,320 28,143 28,976 29,862 31,329 5.52
7 Daging Ayam Kampung Kg 48,950 53,633 58,764 61,400 62,286 6.27
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

8 Telur Ayam Ras Kg 17,613 19,013 20,063 22,014 23,388 7.36


9 Telur Ayam Kampung Kg 36,833 36,182 40,416 41,059 42,620 3.83
10 Susu Kental Manis 397 gr 8,790 8,867 9,839 10,254 10,317 4.17
11 Susu Bubuk Kg 7,889 30,273 37,546 40,658 41,294 79.40
12 Tepung Terigu Kg 7,646 8,045 8,733 8,916 9,015 4.24
13 Kedelai Impor Kg 8,788 9,819 11,135 11,094 10,810 5.55
14 Kedelai Lokal Kg 9,228 10,049 10,643 11,161 11,402 5.46
15 Cabe Merah Keriting Kg 23,247 29,800 30,354 30,638 36,687 12.68
16 Cabe Merah Biasa Kg 22,502 30,131 30,189 29,514 36,854 14.18
17 Bawang Merah Kg 14,177 34,313 22,635 25,096 39,222 43.79
18 Jagung Pipilan Kg 5,258 7,815 6,194 6,460 7,126 10.62
19 Kacang Hijau Kg 14,000 15,385 18,925 20,494 20,968 10.88
20 Kacang Tanah Kg 16,886 18,847 18,495 23,094 25,646 11.42
21 Ketela Pohon Kg 3,837 4,601 5,167 5,236 5,641 10.32
Sumber : Kementerian Perdagangan diolah oleh Pusdatin Kementan
Keterangan : *) Rata-rata s/d November 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Tabel 1.2a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran beras di ibukota provinsi, 2012 - 2016
Rp/kg
Tahun Rata-rata
No. Nama Kota Jenis/Merek Pertumbuhan
2012 2013 2014 2015 2016*) 2012-2016 (%)
1 Banda Aceh Blang Bintang 8,078 9,064 9,422 9,306 9,308 3.74
2 Me d a n Jongkong IR 64 8,421 9,027 9,378 9,993 10,468 5.60
3 Padang IR-42 Solok 9,124 9,324 10,642 10,905 12,192 7.65
4 Pakanbaru Sokan 8,864 9,362 10,487 11,831 12,744 9.54
5 Jambi IR64 8,736 9,093 9,525 10,322 10,500 4.73
6 Palembang IR64 7,229 8,240 9,129 10,031 9,843 8.20
7 Bengkulu IR64 8,080 8,239 9,120 9,646 10,578 7.02
8 Bandar Lampung IR II 8,016 7,619 8,130 8,778 9,083 3.30
9 Jakarta IR-II/64 8,387 8,927 9,523 10,375 10,802 6.55
10 Bandung IR-64/II 8,053 8,441 8,677 9,861 10,036 5.76
11 Semarang IR-64 (I) 7,986 8,305 8,642 9,469 9,570 4.67
12 Yogyakarta IR-II 7,463 7,885 8,220 9,343 9,436 6.14
13 Surabaya Dolog(Ir 64) 7,707 7,873 8,129 8,866 9,512 5.44
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

14 Denpasar IR-64 7,889 8,188 9,064 9,981 10,177 6.64

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


15 Mataram Dolog 7,300 7,811 8,138 8,531 9,138 5.78
16 Kupang Dolog (Med2) 6,700 7,320 8,807 10,938 11,247 14.15
17 Gorontalo IR64 6,247 6,582 6,998 8,538 8,980 9.71
18 Pontianak Dolog 9,215 9,776 10,439 11,339 11,494 5.71
19 Palangkaraya Dolog 7,666 8,047 8,111 10,011 10,578 8.71
20 Banjarmasin Ganal 7,459 7,366 9,263 11,239 11,085 11.12
21 Samarinda IR-64 8,958 9,012 9,205 10,805 11,263 6.09
22 Manado Dolog 8,471 8,500 9,015 9,706 10,812 6.37
23 Palu Cimandi 7,923 7,850 8,090 9,415 10,191 6.69
24 Makassar Ir r i- I 7,058 7,441 7,438 8,642 8,968 6.34
25 Kendari Dolog 7,379 7,200 7,509 8,952 9,505 6.81
26 Am bon Dolog 6,772 7,229 7,252 10,498 12,003 16.54
27 Jayapura Dolog 8,072 11,358 12,273 13,665 14,029 15.69
28 Banten IR Kw II 7,784 8,330 8,344 9,460 10,134 6.92
29 Bangka Belitung Dolog 9,294 9,869 10,280 11,222 11,432 5.35
30 Maluku Utara Dolog 9,034 8,803 8,251 8,850 10,000 2.86
31 Mamuju Dolog 8,033 8,228 8,487 10,652 11,366 9.45
32 Manokwari Dolog 11,286 9,686 11,000 11,918 12,000 2.11
33 Tanjung Pinang Dolog 7,198 7,500 7,445 8,905 10,789 11.06
34 Tanjung Selor Dolog - - - 13,620 14,000 -
Nasional 8,057 8,409 8,922 10,126 10,684 7.37
Sum ber : Kem enterian Perdagangan diolah Pus datin Kem entan
Keterangan : *) Rata-rata s /d Novem ber 2016

11
-) Data Tidak Ters edia
Tabel 1.2b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran beras di ibukota provinsi, Januari - November 2016

12
Rp/kg
2016 Rata-rata
No. Nama Kota Jenis/Merek
Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt Nov 2016
1 Banda Aceh Blang Bintang 10,000 10,000 9,295 9,000 9,000 9,000 9,000 9,000 9,000 9,148 9,941 9,308
2 Me d a n Jongkong IR 64 10,854 10,417 10,417 10,417 10,417 10,417 10,417 10,417 10,417 10,460 10,500 10,468
3 Padang IR-42 Solok 12,302 12,500 12,948 12,758 12,009 11,835 11,500 11,740 12,014 12,063 12,443 12,192
4 Pakanbaru Sokan 12,975 12,138 12,000 12,000 12,025 12,000 12,000 13,670 13,762 13,712 13,898 12,744
5 Jambi IR64 11,225 11,500 11,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,273 10,500 10,500 10,500 10,500
6 Palembang IR64 10,581 10,408 10,311 9,711 9,472 9,406 9,527 9,675 9,660 9,600 9,927 9,843
7 Bengkulu IR64 11,250 10,969 10,625 10,595 10,000 10,426 10,586 10,483 10,625 10,625 10,170 10,578
8 Bandar Lampung IR II 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 8,922 8,500 8,500 8,500 8,489 9,083
9 Jakarta IR-II/64 10,545 10,860 10,941 10,961 10,925 11,010 10,908 10,813 10,680 10,590 10,590 10,802
10 Bandung IR-64/II 10,100 10,100 10,181 10,010 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,036
11 Semarang IR-64 (I) 9,884 9,736 9,520 9,500 9,506 9,520 9,520 9,520 9,520 9,520 9,520 9,570
12 Yogyakarta IR-II 9,733 9,733 9,460 9,333 9,333 9,333 9,333 9,333 9,357 9,428 9,415 9,436
13 Surabaya Dolog(Ir 64) 9,849 9,950 9,804 9,052 9,206 9,590 9,561 9,323 9,343 9,452 9,499 9,512
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

14 Denpasar IR-64 10,500 10,500 10,500 10,452 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,177
15 Mataram Dolog 9,408 9,500 9,563 8,818 8,584 8,720 8,958 9,121 9,183 9,333 9,333 9,138
16 Kupang Dolog (Med2) 11,000 11,000 11,762 12,000 11,950 11,000 11,000 11,000 11,000 11,000 11,000 11,247
17 Gorontalo IR64 8,700 9,075 9,000 9,000 9,000 9,000 9,000 9,000 9,000 9,000 9,000 8,980
18 Pontianak Dolog 11,444 11,500 11,500 11,494 11,500 11,500 11,500 11,494 11,500 11,500 11,500 11,494
19 Palangkaraya Dolog 11,000 11,000 11,000 11,048 11,000 11,000 10,313 10,000 10,000 10,000 10,000 10,578
20 Banjarmasin Ganal 11,177 11,125 11,012 11,220 11,323 11,241 11,185 10,966 11,081 10,919 10,682 11,085
21 Samarinda IR-64 11,400 11,333 11,333 11,333 11,333 11,333 11,333 11,333 11,333 11,333 10,500 11,263
22 Manado Dolog 10,750 11,523 11,695 11,300 10,665 10,500 10,525 10,500 10,500 10,476 10,500 10,812
23 Palu Cimandi 10,238 11,175 10,731 10,112 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 9,845 10,000 10,191
24 Makasar Ir r i- I 9,658 9,577 9,494 8,618 8,575 8,574 8,806 8,841 8,827 8,819 8,856 8,968
25 Kendari Dolog 9,434 10,288 10,502 10,093 9,594 9,255 9,083 8,908 9,189 9,137 9,067 9,505
26 Am bon Dolog 12,000 12,000 12,000 12,000 12,033 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,003
27 Jayapura Dolog 14,067 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,083 14,167 14,000 14,000 14,000 14,029
28 Banten IR Kw II 10,375 10,500 10,500 10,048 10,000 10,091 10,156 10,000 9,857 9,952 10,000 10,134
29 Bangka Belitung Dolog 11,500 11,913 11,476 11,460 11,418 11,402 11,238 11,309 11,598 11,393 11,045 11,432
30 Maluku Utara Dolog 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000
31 Mamuju Dolog 11,400 12,100 12,000 11,095 11,000 11,000 11,000 11,000 11,000 11,429 12,000 11,366
32 Manokwari Dolog 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000
33 Tanjung Pinang Dolog 8,500 8,500 10,167 11,000 11,013 11,000 11,000 11,000 11,000 12,738 12,761 10,789
34 Tanjung Selor Tanjung Selor 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000
Nasional 10,804 10,895 10,889 10,704 10,599 10,578 10,543 10,570 10,601 10,661 10,680 10,684
Sumber : Kementerian Perdagangan diolah Pusdatin Kementan
Keterangan : *) Rata-rata s/d November 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Tabel 1.3a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran gula pasir lokal di Ibukota provinsi, 2012 - 2016
Rp/kg
Tahun Rata-rata
No. Nama Kota Pertumbuhan
2012 2013 2014 2015 2016 *) 2012-2016 (%)
1 Banda Aceh 12,364 12,597 11,162 12,660 14,599 4.81
2 Me d a n 12,214 11,928 10,534 11,904 13,963 4.07
3 Padang 12,124 12,428 10,936 12,061 14,112 4.45
4 Pakanbaru 12,574 12,391 11,058 11,808 14,073 3.44
5 Jambi 11,755 11,992 10,597 11,284 13,780 4.75
6 Palembang 11,530 11,970 10,591 11,218 13,508 4.66
7 Bengkulu 11,889 11,990 10,623 12,373 13,980 4.73
8 Bandar Lampung 11,773 12,040 10,617 11,464 13,383 3.79
9 Jakarta 12,273 12,669 11,999 12,589 14,594 4.70
10 Bandung 11,786 11,731 11,221 12,137 14,387 5.47
11 Semarang 11,314 11,301 10,171 11,238 13,778 5.74
12 Yogyakarta 11,204 11,067 10,013 11,095 13,385 5.17
13 Surabaya 11,099 11,016 10,180 10,623 13,559 5.91
14 Denpasar 11,717 11,995 10,547 11,291 13,784 4.86
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


15 Mataram 11,932 11,969 11,884 12,020 14,126 4.57
16 Kupang 12,735 13,993 13,895 14,003 14,000 2.48
17 Gorontalo 11,857 12,008 12,000 12,850 14,890 6.04
18 Pontianak 11,459 11,701 11,230 11,773 14,085 5.64
19 Palangkaraya 12,115 12,280 10,624 12,032 14,207 4.80
20 Banjarmasin 11,743 11,919 10,123 11,754 13,972 5.35
21 Samarinda 12,644 12,536 11,239 12,320 14,560 4.15
22 Manado 11,917 12,297 11,581 12,522 14,567 5.46
23 Palu 11,776 12,000 11,426 12,120 14,535 5.78
24 Makassar 11,754 11,870 10,314 12,141 13,818 4.85
25 Kendari 12,134 12,634 12,005 12,831 14,889 5.51
26 Am bon 12,697 13,456 12,185 12,625 15,325 5.38
27 Jayapura 13,651 14,497 13,999 14,302 15,993 4.19
28 Banten 12,041 12,336 12,013 12,978 14,438 4.78
29 Bangka Belitung 11,678 11,905 11,871 11,802 13,606 4.09
30 Maluku Utara 13,427 13,946 12,555 13,344 15,648 4.36
31 Mamuju 12,460 13,061 12,000 13,036 14,926 4.96
32 Manokwari 13,520 14,263 14,778 14,883 16,684 5.48
33 Tanjung Pinang 9,085 8,199 7,777 13,223 15,313 17.74
34 Tanjung Selor - - - 8,316 15,919 -
Nasional 12,007 12,242 11,326 12,752 14,423 5.04
Sum ber : Kem enterian Perdagangan diolah Pus datin Kem entan
Keterangan : *) Rata-rata s /d Novem ber 2016
-) Data Tidak Ters edia

13
Tabel 1.3b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran gula pasir lokal di ibukota provinsi, Januari - November 2016

14
Rp/kg
2016 Rata-rata
No. Nama Kota
Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt Nov 2016
1 Banda Aceh 13,000 13,000 13,000 13,048 14,500 16,500 18,625 16,727 14,190 14,000 14,000 14,599
2 Me d a n 12,567 12,767 12,417 12,417 14,575 16,182 16,995 15,625 13,428 13,333 13,292 13,963
3 Padang 12,967 13,000 13,000 13,032 15,033 15,076 15,427 15,280 14,492 14,095 13,826 14,112
4 Pakanbaru 12,225 12,825 12,857 12,810 14,788 15,500 16,703 15,693 14,381 13,786 13,239 14,073
5 Jambi 13,000 13,000 13,151 13,167 14,725 13,932 14,938 14,955 14,071 13,500 13,136 13,780
6 Palembang 12,413 12,485 12,381 12,516 13,783 14,508 14,708 14,386 14,174 14,063 13,167 13,508
7 Bengkulu 13,450 13,000 13,000 13,024 14,550 15,000 15,000 14,795 14,071 14,000 13,886 13,980
8 Bandar Lampung 12,138 12,463 12,500 12,500 14,100 14,500 14,758 14,415 13,720 13,214 12,909 13,383
9 Jakarta 13,340 13,357 13,392 13,660 14,809 15,605 15,679 15,642 15,175 14,983 14,891 14,594
10 Bandung 12,620 13,095 12,862 12,886 14,290 15,445 16,475 15,918 15,371 14,790 14,505 14,387
11 Semarang 12,840 12,785 12,557 13,248 15,235 15,500 15,350 14,159 13,319 13,310 13,255 13,778
12 Yogyakarta 12,436 12,208 12,221 12,759 14,887 14,977 15,083 13,917 13,006 12,933 12,807 13,385
13 Surabaya 12,117 12,084 12,082 12,688 14,788 15,648 15,728 14,245 13,624 13,386 12,761 13,559
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

14 Denpasar 12,825 13,000 13,000 13,095 14,700 15,614 15,271 14,583 13,540 13,000 13,000 13,784
15 Mataram 12,583 12,383 12,381 12,571 15,433 16,750 16,854 15,697 14,048 13,547 13,136 14,126
16 Kupang 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000
17 Gorontalo 13,000 13,000 13,000 13,000 15,200 16,500 16,000 16,091 16,000 16,000 16,000 14,890
18 Pontianak 13,838 13,100 12,750 12,869 14,419 15,659 16,688 15,278 13,786 13,542 13,011 14,085
19 Palangkaraya 12,500 12,500 12,500 12,500 15,000 16,580 16,750 15,977 14,357 14,119 13,489 14,207
20 Banjarmasin 12,945 12,767 12,542 12,781 15,350 16,576 16,490 14,432 13,658 13,194 12,956 13,972
21 Samarinda 13,167 13,333 13,270 13,175 15,417 16,137 17,000 16,363 14,682 13,833 13,788 14,560
22 Manado 13,025 13,000 13,012 13,000 14,000 16,668 16,875 16,116 15,698 14,633 14,205 14,567
23 Palu 13,000 13,000 13,000 13,083 14,425 15,773 15,969 16,045 15,726 15,000 14,864 14,535
24 Makassar 12,000 12,242 12,222 12,484 14,400 15,038 15,542 15,614 14,746 14,365 13,349 13,818
25 Kendari 13,330 13,393 13,524 13,600 14,790 15,945 16,413 16,573 15,886 15,038 15,282 14,889
26 Am bon 13,733 13,892 13,159 14,048 17,033 17,970 18,000 16,697 14,992 14,714 14,333 15,325
27 Jayapura 14,067 14,000 14,000 14,000 14,600 17,924 18,937 18,924 17,730 16,000 15,742 15,993
28 Banten 12,750 13,000 12,357 12,274 14,938 16,045 16,250 16,227 15,548 14,976 14,455 14,438
29 Bangka Belitung 11,975 12,050 11,964 12,405 13,750 14,773 15,609 15,227 14,238 14,155 13,523 13,606
30 Maluku Utara 13,750 13,750 13,750 13,750 15,288 16,489 17,938 17,693 17,500 16,452 15,773 15,648
31 Mamuju 14,000 14,000 14,000 14,000 14,650 15,636 16,000 16,000 15,905 15,000 15,000 14,926
32 Manokwari 15,000 15,000 15,000 15,000 15,525 18,000 18,000 18,000 18,000 18,000 18,000 16,684
33 Tanjung Pinang 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 16,357 17,091 15,313
34 Tanjung Selor 14,000 13,900 14,000 14,000 16,400 18,000 18,000 18,000 16,143 15,667 17,000 15,919
Nasional 13,106 13,129 13,054 13,188 14,835 15,866 16,266 15,715 14,830 14,441 14,226 14,423
Sumber : Kementerian Perdagangan diolah Pusdatin Kementan

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Keterangan : *) Rata-rata s/d November 2016
Tabel 1.4a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran minyak goreng kemasan di ibukota provinsi, 2012 - 2016
Rp/1000 ml
Tahun Rata-rata
No. Nama Kota Pertumbuhan
2012 2013 2014 2015 2016 *) 2012-2016 (%)
1 Banda Aceh 14,087 13,801 14,881 14,995 14,730 1.20
2 Me d a n 15,595 12,061 13,322 14,860 15,000 0.07
3 Padang 15,669 13,548 14,334 14,936 14,993 -0.79
4 Pakanbaru 12,388 11,934 13,279 14,081 13,570 2.50
5 Jambi 21,129 13,549 14,055 14,000 13,996 -8.14
6 Palembang 12,004 11,728 13,163 13,564 13,220 2.61
7 Bengkulu 13,685 12,576 14,752 15,000 13,939 0.95
8 Bandar Lampung 13,500 12,044 13,270 14,913 14,105 1.59
9 Jakarta 17,364 12,280 13,820 14,249 13,329 -5.02
10 Bandung 13,944 11,825 13,813 14,236 14,286 1.26
11 Semarang 15,251 13,124 13,774 13,808 13,799 -2.20
12 Yogyakarta 13,875 13,827 14,646 14,379 16,396 4.45
13 Surabaya 13,031 12,215 13,235 13,757 13,296 0.67
14 Denpasar 16,499 13,127 14,595 15,333 14,676 -2.12
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


15 Mataram 13,412 12,633 14,044 14,879 14,416 2.05
16 Kupang 15,008 14,525 15,000 15,000 15,000 0.01
17 Gorontalo 18,387 15,587 14,013 - - -
18 Pontianak 13,662 13,344 13,852 14,693 14,483 1.53
19 Palangkaraya 13,451 12,955 14,578 15,446 15,000 2.98
20 Banjarmasin 13,146 11,977 14,134 13,952 13,508 1.16
21 Samarinda 20,342 16,012 16,667 16,544 17,148 -3.57
22 Manado 18,548 15,652 17,000 17,000 13,909 -6.30
23 Palu 16,419 13,889 14,895 15,000 15,002 -1.86
24 Makassar 14,468 14,075 14,470 14,700 13,922 -0.90
25 Kendari 14,597 13,557 14,982 15,358 14,861 0.66
26 Am bon 15,876 14,525 15,821 15,873 15,132 -0.98
27 Jayapura 20,148 15,035 16,799 18,003 17,141 -2.82
28 Banten 12,845 12,045 13,869 14,299 13,860 2.24
29 Bangka Belitung 13,880 11,894 13,818 14,051 14,069 0.92
30 Maluku Utara 15,847 15,515 17,131 17,250 17,309 2.34
31 Mamuju 15,839 14,819 16,285 16,931 16,600 1.37
32 Manokwari 21,994 17,631 18,000 18,563 18,672 -3.51
33 Tanjung Pinang - 10,095 11,660 15,008 15,409 15.63
34 Tanjung Selor - - - 15,838 15,408 -
Nasional 15,433 13,418 14,605 15,164 14,931 -0.48
Sumber : Kementerian Perdagangan diolah Pusdatin Kementan
Keterangan : *) Rata-rata s/d November 2016

15
-) Data Tidak Tersedia
Tabel 1.4b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran minyak goreng kemasan di ibukota provinsi, Januari - November 2016

16
Rp/1000 ml
2016 Rata-rata
No. Nama Kota
Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt Nov 2016
1 Banda Aceh 15,000 14,025 14,000 14,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 14,730
2 Me d a n 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000
3 Padang 15,000 15,000 15,000 15,000 14,967 15,000 15,000 15,000 14,952 15,000 15,000 14,993
4 Pakanbaru 14,000 13,650 13,071 13,881 13,950 13,523 12,563 13,045 13,702 13,881 14,000 13,570
5 Jambi 14,000 14,000 13,937 14,000 14,017 13,992 14,000 14,000 14,000 14,000 14,015 13,996
6 Palembang 13,465 13,410 13,190 13,060 13,000 13,068 13,063 13,492 13,119 13,524 13,030 13,220
7 Bengkulu 15,000 14,550 14,000 14,000 14,000 13,659 13,625 13,114 13,667 13,714 14,000 13,939
8 Bandar Lampung 15,000 14,175 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 13,976 14,000 14,000 14,105
9 Jakarta 14,100 13,780 13,300 13,300 13,470 13,855 13,100 12,995 12,924 12,919 12,873 13,329
10 Bandung 14,100 14,230 13,900 14,086 14,300 14,273 14,300 14,300 14,300 14,562 14,800 14,286
11 Semarang 13,800 13,800 13,800 13,800 13,800 13,800 13,800 13,800 13,790 13,800 13,800 13,799
12 Yogyakarta 14,967 15,333 15,523 16,540 16,667 16,561 16,500 16,629 17,301 17,222 17,114 16,396
13 Surabaya 13,950 13,800 13,738 13,100 13,128 13,343 13,350 13,073 12,740 12,960 13,072 13,296
14 Denpasar 15,333 15,333 15,333 15,333 15,316 14,788 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,676
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

15 Mataram 14,634 14,850 15,000 14,929 14,900 14,212 14,104 14,061 14,008 13,928 13,954 14,416
16 Kupang 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000
17 Gorontalo - - - - - - - - 15,842 16,000 - -
18 Pontianak 14,400 14,388 14,400 14,400 14,406 14,525 14,625 14,580 14,525 14,536 14,525 14,483
19 Palangkaraya 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000
20 Banjarmasin 13,508 13,233 13,079 13,063 13,450 13,765 13,573 13,545 13,833 13,770 13,765 13,508
21 Samarinda 16,975 17,167 17,167 17,151 17,167 17,167 17,167 17,167 17,167 17,167 17,167 17,148
22 Manado 17,000 17,000 17,000 17,000 17,000 17,000 17,000 17,000 17,000 - - 13,909
23 Palu 14,938 14,925 15,000 15,000 15,000 15,045 15,000 15,068 15,048 15,000 15,000 15,002
24 Makassar 14,233 13,650 14,012 13,556 13,842 13,742 13,760 13,841 14,190 14,016 14,303 13,922
25 Kendari 14,857 14,589 14,581 14,790 14,940 15,200 15,275 14,532 14,871 14,819 15,018 14,861
26 Am bon 15,000 14,625 14,492 14,730 14,975 15,508 15,781 15,530 15,429 15,333 15,053 15,132
27 Jayapura 18,000 17,467 17,000 17,000 17,000 17,000 17,083 17,000 17,000 17,000 17,000 17,141
28 Banten 14,334 14,334 14,242 14,119 13,375 13,591 13,578 13,557 13,929 13,595 13,807 13,860
29 Bangka Belitung 13,000 13,625 14,000 14,000 14,050 14,659 14,000 13,659 14,857 14,381 14,523 14,069
30 Maluku Utara 17,250 17,238 17,250 17,250 17,238 17,409 17,500 17,420 17,250 17,310 17,284 17,309
31 Mamuju 16,000 16,000 16,000 16,000 16,600 17,000 17,000 17,000 17,000 17,000 17,000 16,600
32 Manokwari 18,750 18,788 18,750 18,750 18,738 18,750 18,750 18,659 18,452 18,500 18,500 18,672
33 Tanjung Pinang 15,558 15,509 15,525 15,556 15,420 15,318 15,213 15,200 15,246 15,448 15,507 15,409
34 Tanjung Selor 16,000 15,850 15,000 15,000 15,100 16,000 15,063 15,000 15,619 15,810 15,045 15,408
Nasional 15036 14,921 14,853 14,887 14,960 14,992 14,897 14,852 14,935 14,945 14,968 14,931
Sumber : Kementerian Perdagangan diolah Pusdatin Kementan
Keterangan : *) Rata-rata s/d November 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


-) Data Tidak Tersedia
Tabel 1.5a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran minyak goreng sawit kuning di ibukota provinsi, 2012 - 2016
Rp/1000 ml
Tahun Rata-rata
No. Nama Kota Pertumbuhan
2012 2013 2014 2015 2016 *) 2012-2016 (%)
1 Banda Aceh 11,097 12,348 11,842 10,700 11,498 1.25
2 Me d a n 10,058 11,001 11,184 10,060 10,011 0.13
3 Padang 10,404 11,521 11,183 10,161 10,875 1.42
4 Pakanbaru 10,390 11,124 11,378 10,542 10,888 1.32
5 Jambi 10,409 11,353 11,101 10,208 10,451 0.30
6 Palembang 10,440 11,364 11,180 10,661 10,651 0.62
7 Bengkulu 11,096 11,234 11,266 10,682 10,530 -1.27
8 Bandar Lampung 10,726 11,524 11,582 10,974 11,526 1.93
9 Jakarta 11,396 11,735 11,042 10,971 10,830 -1.22
10 Bandung 10,683 11,460 11,310 11,067 11,381 1.66
11 Semarang 10,266 10,853 10,120 9,246 10,063 -0.21
12 Yogyakarta 10,457 11,633 11,257 10,340 10,921 1.37
13 Surabaya 10,524 11,139 10,505 9,954 10,381 -0.20
14 Denpasar 11,043 12,441 12,028 11,400 11,854 2.03
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


15 Mataram 11,105 12,373 11,945 11,341 11,714 1.55
16 Kupang 9,964 12,247 11,111 12,000 12,105 5.63
17 Gorontalo 12,253 12,755 12,237 12,000 12,577 0.73
18 Pontianak 10,780 11,607 10,784 10,471 10,290 -1.01
19 Palangkaraya 9,730 10,211 9,326 9,500 9,500 -0.47
20 Banjarmasin 10,514 10,756 10,631 9,691 10,282 -0.40
21 Samarinda 13,956 14,526 12,382 13,044 12,332 -2.70
22 Manado 12,170 12,423 12,145 11,583 11,319 -1.77
23 Palu 11,561 12,275 12,320 11,869 10,835 -1.46
24 Makassar 10,615 11,016 10,627 10,291 10,160 -1.05
25 Kendari 10,038 11,515 10,470 9,125 8,561 -3.35
26 Am bon 13,983 14,965 13,802 13,898 13,336 -1.03
27 Jayapura 13,011 13,781 12,217 12,290 12,337 -1.11
28 Banten 10,604 11,504 11,131 10,406 10,869 0.80
29 Bangka Belitung 8,000 8,235 11,975 10,212 10,433 8.95
30 Maluku Utara 13,962 14,765 13,698 13,178 13,197 -1.28
31 Mamuju 12,661 13,419 12,021 12,000 12,247 -0.64
32 Manokwari 14,216 15,817 14,000 14,000 14,000 -0.06
33 Tanjung Pinang 11,169 10,965 10,551 12,486 11,404 1.02
34 Tanjung Selor - - - - - -
Nasional 11,190 11,997 11,526 11,070 11,197 0.12
Sumber : Kementerian Perdagangan diolah Pusdatin Kementan
Keterangan : *) Rata-rata s/d November 2016

17
-) Data Tidak Tersedia
Tabel 1.5b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran minyak goreng sawit kuning di ibukota provinsi, Januari - November 2016

18
Rp/1000 ml
2016 Rata-rata
No. Nama Kota
Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt Nov 2016
1 Banda Aceh 10,000 10,550 11,048 12,000 12,000 12,000 11,375 11,364 12,143 12,000 12,000 11,498
2 Me d a n 9,417 9,592 10,218 10,917 10,575 10,500 9,531 9,673 10,349 9,802 9,545 10,011
3 Padang 9,300 9,575 10,079 10,992 11,475 11,394 11,276 11,227 11,706 11,365 11,235 10,875
4 Pakanbaru 9,000 9,838 10,083 10,964 11,425 11,568 10,953 11,182 11,929 11,321 11,500 10,888
5 Jambi 9,000 9,017 9,873 10,238 10,900 11,000 10,906 10,318 11,460 11,500 10,750 10,451
6 Palembang 9,587 9,725 9,476 9,873 10,442 11,091 11,094 11,068 11,778 11,683 11,348 10,651
7 Bengkulu 10,225 10,000 10,048 11,143 11,525 10,500 10,500 10,682 10,214 10,262 10,736 10,530
8 Bandar Lampung 10,000 10,175 10,488 11,190 12,000 12,000 11,781 11,955 13,000 12,202 12,000 11,526
9 Jakarta 10,149 10,136 10,221 10,431 10,975 11,244 11,176 11,217 11,357 11,141 11,083 10,830
10 Bandung 10,200 10,245 10,271 11,462 11,800 11,786 11,775 11,836 12,024 11,914 11,873 11,381
11 Semarang 8,289 8,730 9,250 10,354 10,688 10,566 9,989 10,529 11,269 10,507 10,525 10,063
12 Yogyakarta 9,500 9,510 9,882 10,830 11,525 11,565 11,025 11,385 12,137 11,551 11,220 10,921
13 Surabaya 9,369 9,440 9,352 10,238 11,355 10,838 10,309 10,464 10,897 11,128 10,800 10,381
14 Denpasar 10,167 10,167 10,167 11,333 12,500 12,629 12,333 12,318 12,778 13,000 13,000 11,854
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

15 Mataram 10,642 10,283 10,794 11,516 11,925 12,235 11,708 11,758 13,016 12,730 12,242 11,714
16 Kupang 12,000 12,000 12,000 12,000 12,067 13,091 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,105
17 Gorontalo 12,000 12,000 12,000 12,000 12,350 13,000 13,000 13,000 13,000 13,000 13,000 12,577
18 Pontianak 9,091 9,091 9,222 10,347 10,879 10,997 10,810 10,682 10,671 10,719 10,682 10,290
19 Palangkaraya 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500
20 Banjarmasin 8,916 8,988 9,555 10,164 10,663 10,826 10,090 10,421 11,532 11,084 10,868 10,282
21 Samarinda 12,333 12,333 12,333 12,333 12,333 12,333 12,323 12,333 12,333 12,333 12,333 12,332
22 Manado 10,250 10,350 10,786 11,250 11,438 11,761 12,000 11,352 11,750 11,567 12,000 11,319
23 Palu 12,025 11,550 11,381 10,826 10,512 10,352 10,591 10,663 9,214 10,619 11,455 10,835
24 Makassar 9,258 9,217 9,127 9,754 10,758 10,727 10,010 10,651 10,857 10,572 10,833 10,160
25 Kendari 8,500 8,476 8,357 8,276 8,300 8,500 8,700 8,764 8,900 8,862 8,541 8,561
26 Am bon 13,000 13,000 13,000 13,000 13,000 13,455 14,000 13,591 13,310 14,000 - 13,336
27 Jayapura 12,067 12,000 12,000 12,000 12,000 12,894 12,500 12,136 12,159 12,952 13,000 12,337
28 Banten 9,250 9,575 10,048 10,786 10,750 10,898 10,734 11,114 12,262 11,905 12,239 10,869
29 Bangka Belitung 8,300 10,000 10,000 10,048 10,000 10,000 10,031 11,409 12,000 11,464 11,511 10,433
30 Maluku Utara 12,750 12,750 12,750 12,798 13,863 14,000 14,000 13,318 12,893 13,048 13,000 13,197
31 Mamuju 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,714 13,000 13,000 12,247
32 Manokwari 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000
33 Tanjung Pinang 11,975 11,550 11,500 11,476 11,500 11,182 11,000 11,000 11,381 11,381 11,500 11,404
34 Tanjung Selor - - - - - - - - - - - -
Nasional 10,365 10,465 10,631 11,092 11,425 11,528 11,304 11,361 11,713 11,640 11,640 11,197
Sumber : Kementerian Perdagangan diolah Pusdatin Kementan
Keterangan : *) Rata-rata s/d November 2016
-) Data Tidak Tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Tabel 1.6a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran daging sapi murni di ibukota provinsi, 2012 - 2016
Rp/kg
Tahun Rata-rata
No. Nama Kota Pertumbuhan
2012 2013 2014 2015 2016 *) 2012-2016 (%)
1 Banda Aceh 94,265 99,773 110,732 116,936 129,521 8.30
2 Me d a n 75,024 85,428 95,235 101,738 111,596 10.47
3 Padang 76,031 92,273 97,667 105,191 118,912 11.99
4 Pakanbaru 78,732 93,573 97,012 106,159 117,399 10.64
5 Jambi 83,168 98,863 112,509 117,237 120,163 9.84
6 Palembang 80,631 96,914 111,327 115,636 123,528 11.44
7 Bengkulu 78,559 91,362 99,401 113,477 121,739 11.63
8 Bandar Lampung 72,363 88,518 94,598 99,716 110,124 11.26
9 Jakarta 76,031 92,029 95,258 102,467 114,320 10.92
10 Bandung 78,112 94,757 98,923 106,925 119,734 11.44
11 Semarang 64,824 80,172 88,970 91,636 96,900 10.85
12 Yogyakarta 74,315 96,228 99,058 100,357 110,046 10.85
13 Surabaya 67,181 83,098 93,395 96,019 107,578 12.73
14 Denpasar 54,150 70,353 79,186 78,336 85,999 12.80
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


15 Mataram 73,029 88,070 100,116 104,977 115,872 12.38
16 Kupang 58,407 68,007 77,553 80,260 90,000 11.52
17 Gorontalo 71,776 80,896 94,087 102,950 108,284 10.90
18 Pontianak 79,300 98,774 119,247 119,383 125,652 12.66
19 Palangkaraya 92,332 105,049 122,609 120,263 125,926 8.32
20 Banjarmasin 81,570 102,163 114,881 120,153 125,055 11.59
21 Samarinda 88,338 110,694 111,375 120,865 127,941 10.07
22 Manado 74,742 82,377 87,462 92,026 97,608 6.92
23 Palu 71,681 78,763 89,005 97,210 99,174 8.53
24 Makassar 67,106 76,480 82,713 89,718 95,890 9.37
25 Kendari 73,338 82,620 85,572 90,804 112,608 11.59
26 Am bon 66,700 80,167 85,468 85,616 90,317 8.12
27 Jayapura 100,468 110,752 121,689 127,310 129,719 6.66
28 Banten 71,925 88,833 95,840 101,249 111,412 11.77
29 Bangka Belitung 80,177 98,593 110,080 110,558 117,057 10.23
30 Maluku Utara 84,413 91,167 102,690 104,528 113,026 7.64
31 Mamuju 79,925 86,079 99,544 105,986 110,433 8.50
32 Manokwari 76,369 80,000 80,198 89,957 98,273 6.60
33 Tanjung Pinang 93,539 110,413 124,544 130,239 135,170 9.80
34 Tanjung Selor - - - 135,239 141,524 -
Nasional 76,925 90,401 99,332 104,965 113,485 10.30
Sum ber : Kem enterian Perdagangan diolah Pus datin Kem entan
Keterangan : *) Rata-rata s /d Novem ber 2016

19
-) Data Tidak Ters edia
Tabel 1.6b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran daging sapi murni di ibukota provinsi, Januari - November 2016

20
Rp/kg
2016 Rata-rata
No. Nama Kota
Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt Nov 2016
1 Banda Aceh 125,000 130,000 130,000 130,000 130,000 130,909 130,000 130,000 130,000 129,048 129,773 129,521
2 Me d a n 106,958 106,500 113,333 111,071 110,833 114,795 114,062 112,500 112,500 112,500 112,500 111,596
3 Padang 110,000 118,100 119,936 120,000 120,000 120,000 120,000 120,000 120,000 120,000 120,000 118,912
4 Pakanbaru 110,000 116,500 117,619 120,000 120,000 120,000 121,563 120,000 115,238 115,238 115,227 117,399
5 Jambi 120,000 120,000 120,000 120,000 120,000 120,227 121,563 120,000 120,000 120,000 120,000 120,163
6 Palembang 123,793 125,710 120,476 120,238 122,625 127,045 127,500 125,227 126,190 120,000 120,000 123,528
7 Bengkulu 120,000 120,000 120,000 120,000 120,000 123,636 120,625 121,818 124,286 122,857 125,909 121,739
8 Bandar Lampung 109,375 110,000 110,000 110,000 110,000 111,364 110,625 110,000 110,000 110,000 110,000 110,124
9 Jakarta 113,377 116,727 113,355 112,836 113,068 116,446 116,222 114,669 113,831 113,182 113,802 114,320
10 Bandung 117,070 118,950 118,333 119,000 119,000 122,409 122,313 120,000 120,000 120,000 120,000 119,734
11 Semarang 94,300 95,920 95,981 95,457 95,000 96,273 100,375 98,455 98,095 98,000 98,045 96,900
12 Yogyakarta 108,667 109,667 111,365 111,000 111,000 110,432 109,709 109,667 109,667 109,667 109,667 110,046
13 Surabaya 104,020 106,390 105,814 105,519 108,350 108,420 108,549 108,485 108,333 108,727 110,746 107,578
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

14 Denpasar 79,417 84,300 87,000 87,000 87,017 87,773 88,000 87,485 86,000 86,000 86,000 85,999
15 Mataram 116,083 117,500 116,190 112,381 115,250 118,636 117,917 116,288 115,476 115,238 113,636 115,872
16 Kupang 90,000 90,000 90,000 90,000 90,000 90,000 90,000 90,000 90,000 90,000 90,000 90,000
17 Gorontalo 110,000 110,000 107,619 100,000 103,500 110,000 110,000 110,000 110,000 110,000 110,000 108,284
18 Pontianak 122,938 126,250 124,107 122,500 122,625 122,727 129,609 127,841 128,571 127,500 127,500 125,652
19 Palangkaraya 122,250 124,750 121,119 126,643 125,250 127,614 127,500 127,500 127,500 127,619 127,443 125,926
20 Banjarmasin 125,167 124,400 124,762 124,524 124,417 126,212 125,729 125,152 125,238 125,000 125,000 125,055
21 Samarinda 124,917 128,333 128,333 128,333 127,750 127,500 128,854 128,333 128,333 128,333 128,333 127,941
22 Manado 97,125 97,375 97,619 97,619 97,500 97,500 99,063 97,386 97,500 97,619 97,386 97,608
23 Palu 100,000 100,000 98,095 95,000 97,800 100,909 99,969 100,000 100,238 95,952 102,955 99,174
24 Makassar 95,000 94,917 94,921 94,444 95,000 98,447 96,479 96,515 96,667 96,238 96,167 95,890
25 Kendari 116,000 115,950 112,429 110,810 113,050 116,227 112,500 111,727 110,000 110,000 110,000 112,608
26 Am bon 90,000 90,000 90,000 90,000 90,000 90,000 90,625 90,000 92,857 90,000 90,000 90,317
27 Jayapura 126,667 128,500 129,682 130,000 130,000 133,576 135,000 128,485 128,333 128,333 128,333 129,719
28 Banten 111,000 110,250 110,000 110,000 110,000 115,682 118,125 110,000 110,476 110,000 110,000 111,412
29 Bangka Belitung 111,250 114,375 114,881 115,000 114,875 118,977 119,531 118,977 119,524 120,238 120,000 117,057
30 Maluku Utara 110,000 110,000 110,000 110,000 110,000 110,455 113,750 117,273 117,262 117,500 117,045 113,026
31 Mamuju 110,000 110,000 110,000 110,000 110,000 113,182 110,625 110,000 110,952 110,000 110,000 110,433
32 Manokwari 90,000 91,000 100,000 100,000 100,000 100,000 100,000 100,000 100,000 100,000 100,000 98,273
33 Tanjung Pinang 130,000 131,875 135,000 135,000 135,000 138,182 140,000 136,818 135,000 135,000 135,000 135,170
34 Tanjung Selor 135,000 137,500 139,524 140,000 140,000 146,818 145,313 145,000 142,381 145,000 140,227 141,524
Nasional 111040 112,698 112,868 112,482 112,909 115,070 115,344 114,282 114,131 113,670 113,844 113,485
Sumber : Kementerian Perdagangan diolah Pusdatin Kementan
Keterangan : *) Rata-rata s/d November 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Tabel 1.7a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran daging ayam broiler di ibukota provinsi, 2012 - 2016
Rp/kg
Tahun Rata-rata
No. Nama Kota Pertumbuhan
2012 2013 2014 2015 2016 *) 2012-2016 (%)
1 Banda Aceh 19,019 19,806 18,375 18,891 26,767 10.35
2 Me d a n 21,239 23,925 24,530 25,125 28,075 7.34
3 Padang 29,709 30,424 31,127 33,075 36,059 5.00
4 Pakanbaru 19,645 26,347 31,779 31,333 25,061 8.33
5 Jambi 25,286 25,356 25,779 26,364 28,359 2.95
6 Palembang 25,908 27,725 27,808 28,208 29,648 3.46
7 Bengkulu 27,660 30,919 30,629 32,415 33,954 5.36
8 Bandar Lampung 25,654 27,144 27,591 29,065 31,256 5.08
9 Jakarta 26,082 29,352 30,953 33,023 31,158 4.76
10 Bandung 25,337 30,103 30,095 31,650 33,762 7.66
11 Semarang 24,630 27,571 27,877 29,326 30,116 5.24
12 Yogyakarta 24,687 28,161 28,553 29,895 31,096 6.05
13 Surabaya 22,788 26,509 26,865 28,821 29,893 7.17
14 Denpasar 24,982 27,728 28,219 29,918 33,023 7.29
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


15 Mataram 26,915 28,621 27,877 30,299 33,896 6.07
16 Kupang 32,917 39,730 38,599 30,367 30,050 -1.13
17 Gorontalo 21,676 23,399 20,923 26,172 26,865 6.27
18 Pontianak 22,718 24,224 23,088 24,510 26,595 4.15
19 Palangkaraya 27,322 28,528 27,761 29,855 30,878 3.17
20 Banjarmasin 26,612 28,154 28,610 29,328 32,403 5.10
21 Samarinda 16,889 21,825 35,539 33,855 35,474 23.03
22 Manado 24,550 25,445 25,722 27,532 27,887 3.27
23 Palu 24,195 26,594 29,511 29,089 28,252 4.14
24 Makassar 18,488 21,272 22,356 25,463 26,265 9.30
25 Kendari 30,000 39,658 33,934 28,684 28,452 0.37
26 Am bon 25,056 28,731 25,883 27,960 32,950 7.66
27 Jayapura 35,790 35,524 36,132 38,308 39,496 2.52
28 Banten 25,546 29,319 29,977 31,432 33,138 6.82
29 Bangka Belitung 30,219 30,454 31,816 28,698 32,288 1.99
30 Maluku Utara 26,516 31,919 35,456 34,922 36,289 8.47
31 Mamuju 20,177 20,255 21,487 22,660 23,255 3.64
32 Manokwari 31,119 35,399 39,361 41,795 40,341 6.91
33 Tanjung Pinang 26,216 28,596 32,007 34,679 35,630 8.02
34 Tanjung Selor - - - 34,979 36,562 -
Nasional 25,320 28,143 28,976 29,862 31,329 5.52
Sum ber : Kem enterian Perdagangan diolah Pus datin Kem entan
Keterangan : *) Rata-rata s /d Novem ber 2016
-) Data Tidak Ters edia

21
Tabel 1.7b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran daging ayam broiler di ibukota provinsi, Januari - November 2016

22
Rp/kg
2016 Rata-rata
No. Nama Kota
Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt Nov 2016
1 Banda Aceh 28,995 30,250 26,071 23,662 24,605 27,291 31,164 28,786 24,362 24,402 24,845 26,767
2 Me d a n 29,817 29,350 25,039 22,174 27,013 29,386 33,604 31,939 26,119 27,881 26,508 28,075
3 Padang 34,983 34,950 34,333 33,222 34,550 36,424 38,354 39,212 37,492 36,794 36,333 36,059
4 Pakanbaru 27,706 24,350 23,190 22,333 24,375 25,750 29,500 27,023 23,238 24,452 23,750 25,061
5 Jambi 30,100 25,600 24,079 23,873 30,567 30,318 34,542 30,106 27,762 28,825 26,182 28,359
6 Palembang 32,521 27,395 25,254 25,540 30,859 31,621 35,542 30,712 29,667 29,111 27,909 29,648
7 Bengkulu 38,400 31,800 28,143 28,690 34,100 37,091 40,750 36,773 33,381 34,048 30,318 33,954
8 Bandar Lampung 32,400 29,650 28,190 27,881 30,800 32,705 38,375 32,136 32,214 29,833 29,636 31,256
9 Jakarta 35,803 34,008 33,985 30,677 29,313 30,853 30,850 29,292 29,169 29,200 29,586 31,158
10 Bandung 39,080 32,930 30,238 30,019 32,850 36,200 36,350 33,882 33,857 33,676 32,300 33,762
11 Semarang 35,450 30,600 27,248 27,543 29,790 31,709 32,363 29,764 29,238 28,924 28,645 30,116
12 Yogyakarta 36,950 31,417 28,111 28,540 29,733 32,121 34,104 30,924 30,159 30,191 29,803 31,096
13 Surabaya 32,790 32,220 28,119 28,176 28,700 30,436 31,694 29,700 28,886 29,219 28,886 29,893
14 Denpasar 36,633 35,767 29,810 32,222 31,417 33,106 33,833 33,697 31,810 33,111 31,849 33,023
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

15 Mataram 37,017 35,533 28,302 27,540 33,033 36,076 34,250 40,727 33,111 35,556 31,712 33,896
16 Kupang 30,111 30,111 30,111 30,114 30,105 30,000 30,000 30,000 30,000 30,000 30,000 30,050
17 Gorontalo 31,200 28,400 27,000 27,000 27,000 27,000 27,000 25,818 25,095 25,000 25,000 26,865
18 Pontianak 26,981 25,350 25,940 21,940 24,313 28,386 30,297 29,977 28,571 23,976 26,818 26,595
19 Palangkaraya 31,800 31,050 30,429 27,381 27,500 31,045 33,500 35,136 32,762 29,190 29,864 30,878
20 Banjarmasin 34,967 34,233 33,016 29,413 30,383 32,030 33,438 34,561 32,810 30,508 31,076 32,403
21 Samarinda 38,400 33,167 35,968 34,397 31,250 35,712 36,604 38,545 39,841 34,254 32,076 35,474
22 Manado 29,960 29,138 27,890 25,621 27,515 28,598 28,494 28,711 27,698 26,421 26,711 27,887
23 Palu 28,950 28,825 29,071 29,738 29,275 30,455 26,188 28,114 26,000 27,643 26,508 28,252
24 Makassar 30,433 27,750 25,397 24,683 25,800 26,621 27,156 26,364 25,016 25,722 23,977 26,265
25 Kendari 32,550 30,601 27,538 26,890 27,350 28,664 28,663 27,795 28,771 26,952 27,200 28,452
26 Am bon 35,333 37,316 36,063 32,031 29,033 30,076 34,042 32,378 32,492 31,984 31,697 32,950
27 Jayapura 38,567 38,467 38,572 38,667 39,833 40,182 40,167 40,000 40,000 40,000 40,000 39,496
28 Banten 38,650 32,000 30,476 31,452 32,250 34,523 34,656 32,500 33,667 31,619 32,727 33,138
29 Bangka Belitung 36,825 32,700 28,810 28,667 31,375 37,659 36,938 35,000 29,500 27,310 30,386 32,288
30 Maluku Utara 37,750 37,750 37,238 37,250 37,250 36,080 35,172 35,000 35,167 35,262 35,261 36,289
31 Mamuju 26,550 22,200 20,952 22,000 23,800 25,455 22,875 22,000 24,952 22,571 22,455 23,255
32 Manokwari 42,000 41,750 40,000 40,000 40,000 40,000 40,000 40,000 40,000 40,000 40,000 40,341
33 Tanjung Pinang 37,050 37,175 35,190 35,857 36,000 36,000 36,000 36,205 34,881 33,619 33,955 35,630
34 Tanjung Selor 42,250 35,000 33,857 35,571 35,700 38,636 36,625 38,045 37,714 35,238 33,545 36,562
Nasional 34087 31,729 29,813 29,140 30,513 32,300 33,326 32,377 31,041 30,367 29,927 31,329
Sumber : Kementerian Perdagangan diolah Pusdatin Kementan
Keterangan : *) Rata-rata s/d November 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Tabel 1.8a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran daging ayam kampung di ibukota provinsi, 2012 - 2016
Rp/kg
Tahun Rata-rata
No. Nama Kota Pertumbuhan
2012 2013 2014 2015 2016 *) 2012-2016 (%)
1 Banda Aceh 40,192 41,516 42,495 49,772 54,888 8.26
2 Me d a n 45,531 49,472 56,591 55,035 59,618 7.16
3 Padang 36,224 38,654 42,580 45,054 46,396 6.41
4 Pakanbaru 46,219 59,475 70,703 74,364 54,186 6.40
5 Jambi 46,044 44,849 46,893 46,813 48,570 1.39
6 Palembang 34,093 37,813 46,214 48,964 51,636 11.13
7 Bengkulu 43,460 50,247 59,756 66,081 63,531 10.32
8 Bandar Lampung 54,940 56,820 56,189 61,289 63,651 3.81
9 Jakarta 37,719 56,695 67,731 78,279 83,143 22.89
10 Bandung 44,753 48,926 52,004 56,403 67,573 10.97
11 Semarang 46,993 53,846 60,784 65,695 65,632 8.86
12 Yogyakarta 47,570 54,741 62,130 65,537 66,858 9.02
13 Surabaya 42,317 47,892 50,870 53,649 59,645 9.01
14 Denpasar 37,334 44,417 48,601 52,734 53,035 9.37
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


15 Mataram 51,985 55,786 57,055 59,869 64,040 5.37
16 Kupang 46,724 48,808 49,196 48,393 47,949 0.68
17 Gorontalo 35,025 34,323 28,396 27,218 32,705 -0.82
18 Pontianak 46,092 46,602 48,290 50,262 52,302 3.22
19 Palangkaraya 57,005 58,129 61,900 63,095 65,196 3.43
20 Banjarmasin 45,413 54,874 56,474 66,606 63,495 9.25
21 Samarinda 71,737 62,818 69,738 71,824 73,362 0.93
22 Manado 51,157 35,371 35,133 34,661 37,559 -6.13
23 P a l u 35,470 38,655 42,212 43,911 41,951 4.44
24 Makassar 46,030 49,784 52,307 53,602 52,825 3.56
25 Kendari 50,000 57,965 67,983 68,121 70,799 9.34
26 A m b o n 61,680 67,813 71,709 69,126 69,564 3.18
27 Jayapura 99,909 103,871 126,418 130,240 132,176 7.55
28 Banten 40,993 56,954 67,957 67,533 65,583 13.69
29 Bangka Belitung 54,376 55,232 52,805 53,120 51,918 -1.12
30 Maluku Utara 35,332 54,956 72,752 74,806 67,776 20.34
31 Mamuju 31,136 26,908 29,368 29,589 31,421 0.63
32 Manokwari 105,482 124,946 130,021 129,827 130,000 5.62
33 Tanjung Pinang - 50,723 55,969 59,330 58,472 4.97
34 Tanjung Selor - - - 70,865 70,260 -
Nasional 48,950 53,633 58,764 61,400 62,286 6.27
Sum ber : Kem enterian Perdagangan diolah Pus datin Kem entan
Keterangan : *) Rata-rata s /d Novem ber 2016

23
-) Data Tidak Ters edia
Tabel 1.8b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran daging ayam kampung di ibukota provinsi, Januari - November 2016

24
Rp/kg
2016 Rata-rata
No. Nama Kota
Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt Nov 2016
1 Banda Aceh 44,135 48,075 53,000 53,000 53,000 53,000 59,563 60,000 60,000 60,000 60,000 54,888
2 Me d a n 55,800 60,000 60,000 60,000 60,000 60,000 60,000 60,000 60,000 60,000 60,000 59,618
3 Padang 45,000 45,000 45,000 45,000 45,417 46,379 47,542 47,955 47,857 47,603 47,606 46,396
4 Pakanbaru 66,700 48,675 49,000 48,833 49,750 53,727 59,063 58,159 56,286 54,190 51,659 54,186
5 Jambi 46,667 44,267 43,524 43,270 43,467 54,182 59,188 50,136 49,778 50,000 49,788 48,570
6 Palembang 45,515 43,317 45,238 45,365 46,500 53,788 60,729 57,349 59,683 59,524 50,985 51,636
7 Bengkulu 65,000 65,000 65,000 65,000 59,750 54,091 65,000 65,000 65,000 65,000 65,000 63,531
8 Bandar Lampung 62,500 62,500 62,381 62,476 63,000 62,614 64,688 65,000 65,000 65,000 65,000 63,651
9 Jakarta 78,060 79,100 81,371 81,000 82,280 87,209 86,879 83,545 87,448 84,229 83,455 83,143
10 Bandung 63,000 63,000 63,000 63,000 63,000 63,864 72,438 73,000 73,000 73,000 73,000 67,573
11 Semarang 66,000 66,000 66,000 65,952 65,000 65,000 68,000 65,000 65,000 65,000 65,000 65,632
12 Yogyakarta 66,834 66,417 67,222 68,333 68,333 70,606 70,937 66,515 63,333 63,571 63,333 66,858
13 Surabaya 57,210 55,963 55,000 53,400 53,150 54,155 59,563 65,882 66,048 66,667 69,057 59,645
14 Denpasar 56,667 53,367 50,667 50,715 50,700 51,273 54,000 54,015 54,000 54,000 53,985 53,035
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

15 Mataram 65,000 64,333 64,286 63,095 63,500 65,531 65,625 65,455 63,333 64,286 60,000 64,040
16 Kupang 48,388 48,388 48,388 48,388 47,727 47,667 47,667 47,667 47,667 47,715 47,773 47,949
17 Gorontalo 32,800 33,450 33,048 33,000 33,000 33,000 33,000 32,455 32,000 32,000 32,000 32,705
18 Pontianak 50,063 50,000 49,940 50,000 50,000 50,852 53,750 54,943 55,000 55,714 55,057 52,302
19 Palangkaraya 65,000 65,000 60,952 60,143 60,713 62,955 69,031 71,318 69,333 66,964 65,750 65,196
20 Banjarmasin 63,750 63,625 63,873 62,846 63,300 67,682 65,062 62,712 62,143 62,373 61,076 63,495
21 Samarinda 73,500 73,333 73,333 73,333 73,333 73,409 73,333 73,333 73,333 73,333 73,409 73,362
22 Manado 34,500 34,500 34,500 34,500 34,475 34,500 44,750 55,000 37,429 34,500 34,500 37,559
23 Palu 42,975 44,550 42,714 42,476 42,450 42,841 39,063 40,614 40,190 41,452 42,136 41,951
24 Makassar 53,767 53,750 52,936 50,476 53,333 52,690 53,437 54,848 53,333 49,857 52,651 52,825
25 Kendari 71,280 66,688 67,524 67,810 69,350 74,273 74,063 72,500 72,619 72,095 70,591 70,799
26 Am bon 71,750 70,000 69,286 68,214 68,300 71,636 71,531 69,500 71,476 67,333 66,182 69,564
27 Jayapura 127,833 130,000 130,000 129,921 130,000 146,061 145,417 129,621 128,492 128,254 128,333 132,176
28 Banten 75,000 75,000 72,595 58,452 52,375 58,977 65,625 62,727 67,381 67,143 66,136 65,583
29 Bangka Belitung 53,000 50,500 48,214 47,262 47,000 50,909 49,063 53,705 60,119 56,786 54,545 51,918
30 Maluku Utara 67,500 67,500 67,500 67,500 67,500 69,318 67,656 67,614 68,452 67,500 67,500 67,776
31 Mamuju 31,800 30,000 26,190 25,000 31,400 33,000 33,000 33,000 36,238 33,000 33,000 31,421
32 Manokwari 130,000 130,000 130,000 130,000 130,000 130,000 130,000 130,000 130,000 130,000 130,000 130,000
33 Tanjung Pinang 58,725 59,400 59,571 59,238 58,800 58,045 57,500 57,500 56,786 58,905 58,727 58,472
34 Tanjung Selor 70,000 70,000 70,000 70,000 70,500 72,000 70,125 70,000 70,238 70,000 70,000 70,260
Nasional 61933 61,197 60,919 60,206 60,306 62,507 64,597 64,002 63,765 63,147 62,566 62,286
Sumber : Kementerian Perdagangan diolah Pusdatin Kementan
Keterangan : *) Rata-rata s/d November 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Tabel 1.9a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran telur ayam ras di ibukota provinsi, 2012 - 2016
Rp/kg
Tahun Rata-rata
No. Nama Kota Pertumbuhan
2012 2013 2014 2015 2016 *) 2012-2016 (%)
1 Banda Aceh 15,648 16,961 17,364 18,745 22,289 9.41
2 Me d a n 14,969 17,436 17,097 18,207 22,289 10.86
3 Padang 15,832 16,323 16,791 18,642 20,341 6.53
4 Pakanbaru 15,931 17,462 18,046 18,947 19,008 4.57
5 Jambi 15,996 16,923 17,382 19,096 21,644 7.93
6 Palembang 14,688 16,548 16,577 18,373 18,827 6.54
7 Bengkulu 18,577 18,094 18,296 19,994 21,425 3.74
8 Bandar Lampung 15,416 16,968 17,521 19,498 19,670 6.37
9 Jakarta 16,487 18,122 18,835 20,877 21,698 7.16
10 Bandung 15,853 17,379 18,193 20,293 20,680 6.94
11 Semarang 15,220 16,612 17,424 19,417 19,698 6.73
12 Yogyakarta 15,307 16,695 17,356 19,114 19,456 6.24
13 Surabaya 14,806 16,615 16,947 18,899 19,718 7.52
14 Denpasar 16,808 17,608 18,792 20,049 21,308 6.11
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


15 Mataram 16,966 18,999 19,850 20,371 21,866 6.61
16 Kupang 22,318 25,701 27,000 31,127 33,636 10.89
17 Gorontalo 22,407 20,309 24,000 24,005 27,323 5.66
18 Pontianak 17,273 19,174 18,558 20,847 23,132 7.77
19 Palangkaraya 18,813 20,228 21,782 24,024 25,293 7.70
20 Banjarmasin 17,212 18,078 19,052 20,845 21,537 5.79
21 Samarinda 21,852 22,085 21,718 22,977 25,834 4.41
22 Manado 19,848 21,901 21,264 24,103 24,473 5.58
23 Palu 16,386 17,069 19,153 22,230 23,703 9.77
24 Makassar 16,485 17,199 18,036 20,010 20,095 5.14
25 Kendari 17,583 18,854 20,237 21,540 22,587 6.47
26 Am bon 21,427 23,492 23,667 26,398 26,948 6.00
27 Jayapura 22,136 23,893 26,391 29,453 31,161 8.95
28 Banten 16,945 18,482 19,520 20,999 21,173 5.77
29 Bangka Belitung 16,239 17,841 20,117 22,706 24,244 10.57
30 Maluku Utara 19,482 21,962 24,809 26,695 26,232 7.89
31 Mamuju 17,992 21,041 22,247 23,932 25,509 9.21
32 Manokwari 21,590 22,695 22,655 24,019 26,476 5.30
33 Tanjung Pinang 16,746 18,679 25,392 21,950 22,808 9.46
34 Tanjung Selor - - - 31,750 32,000 -
Nasional 17,613 19,013 20,063 22,014 23,388 7.36
Sum ber : Kem enterian Perdagangan diolah Pus datin Kem entan
Keterangan : *) Rata-rata s /d Novem ber 2016

25
-) Data Tidak Ters edia
Tabel 1.9b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran telur ayam ras di ibukota provinsi, Januari - November 2016

26
Rp/kg
2016 Rata-rata
No. Nama Kota
Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt Nov 2016
1 Banda Aceh 22,186 22,133 21,663 22,400 22,400 22,400 22,400 22,400 22,400 22,400 22,400 22,289
2 Me d a n 22,186 22,133 21,663 22,400 22,400 22,400 22,400 22,400 22,400 22,400 22,400 22,289
3 Padang 20,780 21,532 20,005 19,070 19,215 20,879 20,796 21,118 20,676 19,949 19,736 20,341
4 Pakanbaru 20,150 20,480 18,438 17,374 18,625 20,205 18,938 20,466 18,845 17,750 17,818 19,008
5 Jambi 20,320 20,800 20,800 20,800 20,960 22,400 22,400 22,400 22,400 22,400 22,400 21,644
6 Palembang 21,082 20,085 17,468 17,333 18,308 20,061 19,250 19,500 18,786 17,984 17,242 18,827
7 Bengkulu 22,800 22,840 21,105 19,200 19,600 22,573 22,181 22,718 21,476 20,795 20,384 21,425
8 Bandar Lampung 22,213 21,313 17,940 18,690 20,000 21,193 20,594 20,125 18,631 18,024 17,648 19,670
9 Jakarta 24,681 23,541 21,251 20,342 21,009 22,796 22,051 22,031 20,597 20,390 19,992 21,698
10 Bandung 24,160 22,480 19,562 19,343 20,490 22,036 21,113 21,686 19,886 18,933 17,795 20,680
11 Semarang 22,705 21,555 18,424 19,095 20,140 20,995 20,250 20,009 18,352 17,848 17,305 19,698
12 Yogyakarta 22,858 21,183 18,206 18,690 19,492 20,500 20,031 20,151 18,357 17,508 17,044 19,456
13 Surabaya 22,955 21,903 18,986 18,801 19,281 20,755 19,881 20,255 18,919 18,300 16,860 19,718
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

14 Denpasar 23,800 23,733 22,933 21,482 19,733 21,915 20,896 20,221 20,000 20,000 19,679 21,308
15 Mataram 23,040 22,400 22,400 21,600 21,933 22,473 21,767 21,697 22,197 20,953 20,061 21,866
16 Kupang 34,000 34,000 34,000 34,000 34,000 34,000 34,000 34,000 34,000 32,000 32,000 33,636
17 Gorontalo 30,550 27,000 27,000 27,000 27,000 27,000 27,000 27,000 27,000 27,000 27,000 27,323
18 Pontianak 24,225 24,394 22,987 22,339 23,085 24,366 24,766 23,961 21,898 21,429 21,000 23,132
19 Palangkaraya 27,520 28,800 24,610 23,505 24,760 25,518 25,600 25,855 24,838 24,038 23,182 25,293
20 Banjarmasin 25,717 24,750 20,651 19,706 20,567 22,273 21,354 22,076 20,476 20,095 19,243 21,537
21 Samarinda 27,285 27,300 26,706 25,033 25,033 26,244 25,571 25,840 25,400 25,197 24,567 25,834
22 Manado 28,250 24,640 24,076 23,581 22,580 24,691 24,800 24,182 24,000 24,000 24,400 24,473
23 Palu 27,923 26,010 25,520 22,369 22,013 23,047 24,623 22,255 23,760 22,045 21,173 23,703
24 Makassar 24,208 21,975 18,786 16,873 18,808 22,939 19,979 20,462 19,683 19,040 18,288 20,095
25 Kendari 26,397 24,887 21,842 20,441 21,271 23,108 22,402 21,422 22,310 23,653 20,728 22,587
26 Am bon 30,270 28,575 25,429 24,714 26,505 28,050 28,688 30,668 25,286 23,914 24,327 26,948
27 Jayapura 35,253 31,600 30,628 30,197 29,920 31,843 32,000 30,933 30,724 30,197 29,479 31,161
28 Banten 24,525 21,550 19,643 19,833 21,000 23,000 22,313 22,000 20,000 19,810 19,227 21,173
29 Bangka Belitung 24,975 24,925 24,000 23,381 23,500 24,636 25,000 25,000 25,881 23,381 22,000 24,244
30 Maluku Utara 27,940 27,280 26,971 24,838 24,680 26,655 27,100 26,273 26,438 25,581 24,800 26,232
31 Mamuju 28,100 25,600 25,000 25,000 25,000 26,818 27,000 25,364 24,714 24,000 24,000 25,509
32 Manokwari 30,000 31,175 24,048 23,131 25,963 26,648 26,250 26,182 26,190 26,250 25,398 26,476
33 Tanjung Pinang 22,400 22,400 22,400 22,400 22,390 22,400 22,400 22,400 23,695 24,000 24,000 22,808
34 Tanjung Selor 32,000 32,000 32,000 32,000 32,000 32,000 32,000 32,000 32,000 32,000 32,000 32,000
Nasional 25614 24,692 22,893 22,259 22,765 24,134 23,800 23,717 23,025 22,450 21,914 23,388
Sumber : Kementerian Perdagangan diolah Pusdatin Kementan

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Keterangan : *) Rata-rata s/d November 2016
Tabel 1.10a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran telur ayam kampung di ibukota provinsi, 2012 - 2016
Rp/kg
Tahun Rata-rata
No. Nama Kota Pertumbuhan
2012 2013 2014 2015 2016 *) 2012-2016 (%)
1 Banda Aceh 28,573 28,019 34,803 30,615 36,325 7.22
2 Me d a n 43,625 59,702 46,359 37,825 36,046 -2.15
3 Padang 24,507 28,816 31,233 29,115 30,871 6.31
4 Pakanbaru 30,884 33,563 41,140 35,311 34,303 3.56
5 Jambi 37,040 34,544 41,157 40,482 43,270 4.41
6 Palembang 42,038 40,616 43,887 50,469 52,494 5.92
7 Bengkulu 35,327 34,163 45,431 45,636 46,000 7.73
8 Bandar Lampung 37,084 35,962 36,174 46,377 50,200 8.50
9 Jakarta 30,987 36,541 43,801 41,045 45,148 10.37
10 Bandung 27,827 29,315 42,693 39,339 40,545 11.55
11 Semarang 28,083 32,900 37,560 34,893 33,348 4.95
12 Yogyakarta 32,066 32,546 36,260 35,668 36,046 3.08
13 Surabaya 23,259 25,884 28,757 29,543 30,871 7.40
14 Denpasar 22,640 23,840 32,530 31,079 34,303 11.92
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


15 Mataram 30,321 30,950 36,990 40,068 43,270 9.48
16 Kupang 38,900 45,883 52,500 52,500 52,494 8.09
17 Gorontalo 49,167 46,180 46,000 46,000 46,000 -1.62
18 Pontianak 32,218 31,932 37,920 49,592 50,200 12.47
19 Palangkaraya 27,446 31,399 41,737 39,135 45,148 14.11
20 Banjarmasin 29,881 26,686 39,562 38,135 40,545 10.07
21 Samarinda 33,226 30,832 33,859 33,595 33,348 0.27
22 Manado 69,235 54,367 55,000 54,934 51,827 -6.52
23 Palu 43,438 35,159 43,688 43,777 44,121 1.55
24 Makassar 31,913 24,362 30,343 28,833 29,419 -0.51
25 Kendari 44,000 44,175 44,008 44,014 44,036 0.02
26 Am bon 43,324 38,373 43,699 50,999 55,251 6.87
27 Jayapura 57,488 47,011 45,397 48,446 55,014 -0.35
28 Banten 30,518 30,039 38,926 43,717 44,025 10.26
29 Bangka Belitung 34,676 36,893 30,598 30,237 30,514 -2.73
30 Maluku Utara 46,381 38,733 37,097 37,132 37,108 -5.17
31 Mamuju 40,303 30,173 43,246 48,000 48,000 7.30
32 Manokwari 52,273 41,155 40,008 43,680 40,233 -5.69
33 Tanjung Pinang - 53,304 51,370 51,082 57,378 2.71
34 Tanjung Selor - - - 46,647 51,392 -
Nasional 36,833 36,182 40,416 41,059 42,620 3.83
Sum ber : Kem enterian Perdagangan diolah Pus datin Kem entan
Keterangan : *) Rata-rata s /d Novem ber 2016

27
-) Data Tidak Ters edia
Tabel 1.10b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran telur ayam kampung di ibukota provinsi, Januari - November 2016

28
Rp/kg
2016 Rata-rata
No. Nama Kota
Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt Nov 2016
1 Banda Aceh 43,150 39,210 32,248 31,429 31,500 32,000 32,000 40,482 46,600 46,600 24,359 36,325
2 Me d a n 35,127 35,200 35,235 35,200 35,347 36,000 35,979 35,966 35,933 37,120 39,400 36,046
3 Padang 32,800 30,370 30,050 30,479 30,550 30,276 31,247 31,604 31,842 30,486 29,882 30,871
4 Pakanbaru 30,750 33,000 35,413 35,667 34,717 33,667 33,667 34,455 35,333 35,333 35,333 34,303
5 Jambi 40,664 42,973 41,905 41,067 40,443 40,333 44,229 44,733 47,527 46,933 45,167 43,270
6 Palembang 52,500 52,500 52,500 52,500 52,500 52,500 52,500 52,500 52,500 52,500 52,432 52,494
7 Bengkulu 46,000 46,000 46,000 46,000 46,000 46,000 46,000 46,000 46,000 46,000 46,000 46,000
8 Bandar Lampung 50,000 50,063 50,000 50,000 50,000 50,000 50,000 50,000 50,000 52,024 50,114 50,200
9 Jakarta 44,000 44,000 44,838 43,162 44,000 41,823 42,488 44,850 46,462 52,381 48,625 45,148
10 Bandung 37,100 40,243 40,924 41,070 39,017 39,400 38,408 40,315 45,610 41,879 42,033 40,545
11 Semarang 33,500 33,333 33,333 33,333 33,333 33,333 33,333 33,333 33,333 33,333 33,333 33,348
12 Yogyakarta 35,127 35,200 35,235 35,200 35,347 36,000 35,979 35,966 35,933 37,120 39,400 36,046
13 Surabaya 32,800 30,370 30,050 30,479 30,550 30,276 31,247 31,604 31,842 30,486 29,882 30,871
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

14 Denpasar 30,750 33,000 35,413 35,667 34,717 33,667 33,667 34,455 35,333 35,333 35,333 34,303
15 Mataram 40,664 42,973 41,905 41,067 40,443 40,333 44,229 44,733 47,527 46,933 45,167 43,270
16 Kupang 52,500 52,500 52,500 52,500 52,500 52,500 52,500 52,500 52,500 52,500 52,432 52,494
17 Gorontalo 46,000 46,000 46,000 46,000 46,000 46,000 46,000 46,000 46,000 46,000 46,000 46,000
18 Pontianak 50,000 50,063 50,000 50,000 50,000 50,000 50,000 50,000 50,000 52,024 50,114 50,200
19 Palangkaraya 44,000 44,000 44,838 43,162 44,000 41,823 42,488 44,850 46,462 52,381 48,625 45,148
20 Banjarmasin 37,100 40,243 40,924 41,070 39,017 39,400 38,408 40,315 45,610 41,879 42,033 40,545
21 Samarinda 33,500 33,333 33,333 33,333 33,333 33,333 33,333 33,333 33,333 33,333 33,333 33,348
22 Manado 55,000 55,000 54,024 55,000 54,750 55,000 44,750 34,500 52,071 55,000 55,000 51,827
23 Palu 43,550 44,725 44,548 44,476 43,950 44,000 44,063 44,000 44,000 44,024 44,000 44,121
24 Makassar 29,750 30,953 30,076 27,619 26,067 32,292 30,084 29,182 29,079 28,508 30,000 29,419
25 Kendari 44,000 44,000 44,400 44,000 44,000 44,000 44,000 44,000 44,000 44,000 44,000 44,036
26 Am bon 62,241 62,241 60,500 60,500 47,275 47,500 49,500 53,000 55,000 55,000 55,000 55,251
27 Jayapura 55,000 55,000 55,000 55,000 55,000 55,152 55,000 55,000 55,000 55,000 55,000 55,014
28 Banten 44,000 44,000 44,048 44,024 44,200 44,000 44,000 44,000 44,000 44,000 44,000 44,025
29 Bangka Belitung 30,000 30,500 30,000 30,000 30,350 32,932 31,969 30,000 29,905 30,000 30,000 30,514
30 Maluku Utara 37,125 37,069 37,071 37,125 37,125 37,074 37,055 37,244 37,071 37,101 37,125 37,108
31 Mamuju 48,000 48,000 48,000 48,000 48,000 48,000 48,000 48,000 48,000 48,000 48,000 48,000
32 Manokwari 41,250 41,313 40,000 40,000 40,000 40,000 40,000 40,000 40,000 40,000 40,000 40,233
33 Tanjung Pinang 55,000 55,000 55,000 55,000 55,000 58,500 60,500 58,727 57,429 60,500 60,500 57,378
34 Tanjung Selor 44,000 50,100 44,000 44,000 48,575 52,500 52,500 52,500 52,095 52,500 72,545 51,392
Nasional 42,263 42,720 42,333 42,151 41,694 42,047 42,033 42,298 43,627 44,006 43,652 42,620
Sumber : Kementerian Perdagangan diolah Pusdatin Kementan

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Keterangan : *) Rata-rata s/d November 2016
Tabel 1.11a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran susu kental manis di ibukota provinsi, 2012 - 2016
Rp/397gr
Tahun Rata-rata
No. Nama Kota Pertumbuhan
2012 2013 2014 2015 2016 *) 2012-2016 (%)
1 Banda Aceh 9,627 8,902 12,577 14,000 13,825 10.96
2 Me d a n 7,613 7,600 8,773 9,054 9,083 4.70
3 Padang 8,300 8,557 9,579 10,000 10,000 4.86
4 Pakanbaru 8,320 7,993 9,617 10,002 9,622 4.15
5 Jambi - 8,044 9,607 10,000 10,321 8.91
6 Palembang 8,996 8,020 9,031 9,996 10,767 5.04
7 Bengkulu 9,030 10,262 10,643 9,938 10,037 2.93
8 Bandar Lampung 9,000 9,176 9,226 9,155 9,276 0.76
9 Jakarta 9,459 9,484 10,469 13,007 12,805 8.34
10 Bandung 8,321 8,697 9,950 10,090 10,301 5.61
11 Semarang 8,971 8,178 9,134 9,500 9,499 1.71
12 Yogyakarta 8,083 8,498 9,023 9,051 8,953 2.63
13 Surabaya 7,999 8,272 9,058 9,762 9,943 5.64
14 Denpasar 8,303 8,508 11,221 12,000 12,000 10.32
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


15 Mataram 8,210 8,679 9,462 9,740 10,550 6.50
16 Kupang 8,018 8,419 8,957 9,273 9,399 4.07
17 Gorontalo 9,000 7,074 8,990 9,809 10,364 5.11
18 Pontianak 8,275 8,363 9,780 10,160 10,250 5.69
19 Palangkaraya 8,132 8,284 9,300 9,678 9,495 4.08
20 Banjarmasin 7,571 8,062 8,406 8,519 8,568 3.17
21 Samarinda 9,083 8,988 9,641 10,003 10,167 2.90
22 Manado 8,203 8,361 9,295 9,499 9,500 3.82
23 Palu 9,173 10,761 13,242 13,843 13,709 10.99
24 Makassar 9,236 9,011 9,172 9,873 9,920 1.87
25 Kendari 9,500 9,500 9,364 10,001 10,191 1.82
26 Am bon 8,486 8,327 10,583 11,003 10,999 7.29
27 Jayapura 9,342 9,567 10,004 10,032 10,062 1.89
28 Banten 9,751 9,902 9,935 9,813 9,499 -0.64
29 Bangka Belitung 10,000 10,648 11,847 11,148 10,339 1.15
30 Maluku Utara 9,716 9,738 9,865 10,250 10,799 2.70
31 Mamuju 10,000 10,000 10,117 10,519 10,000 0.05
32 Manokwari 10,024 10,117 10,000 10,824 11,000 2.41
33 Tanjung Pinang 7,545 7,975 8,929 9,003 9,050 4.75
34 Tanjung Selor - - - 10,000 10,476 -
Nasional 8,790 8,867 9,839 10,254 10,317 4.17
Sum ber : Kem enterian Perdagangan diolah Pus datin Kem entan
Keterangan : *) Rata-rata s /d Novem ber 2016
-) Data Tidak Ters edia

29
Tabel 1.11b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran susu kental manis di ibukota provinsi, Januari - November 2016

30
Rp/397gr
2016 Rata-rata
No. Nama Kota
Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt Nov 2016
1 Banda Aceh 14,000 13,050 13,333 13,690 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 13,825
2 Me d a n 9,083 9,083 9,083 9,083 9,083 9,083 9,083 9,083 9,083 9,083 9,083 9,083
3 Padang 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000
4 Pakanbaru 10,000 9,638 9,702 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,750 9,750 9,622
5 Jambi 10,333 10,333 10,317 10,333 10,300 10,272 10,312 10,348 10,349 10,301 10,333 10,321
6 Palembang 10,217 10,360 10,871 10,857 10,900 10,900 10,900 10,859 10,771 10,900 10,900 10,767
7 Bengkulu 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,409 10,037
8 Bandar Lampung 9,100 9,100 9,167 9,300 9,345 9,364 9,322 9,343 9,329 9,350 9,316 9,276
9 Jakarta 12,797 12,528 12,435 12,553 12,757 12,937 13,073 13,073 12,992 12,906 12,805 12,805
10 Bandung 10,300 10,300 10,300 10,300 10,310 10,300 10,300 10,300 10,300 10,300 10,300 10,301
11 Semarang 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,488 9,500 9,500 9,500 9,500 9,499
12 Yogyakarta 9,000 8,825 9,000 9,000 9,000 9,000 8,969 8,977 8,786 8,929 9,000 8,953
13 Surabaya 9,720 9,720 9,720 9,981 10,010 9,949 9,955 10,273 10,262 9,895 9,890 9,943
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

14 Denpasar 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000
15 Mataram 10,483 10,500 10,500 10,500 10,500 10,500 10,500 10,500 10,500 10,738 10,833 10,550
16 Kupang 9,277 9,277 9,277 9,277 9,277 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,399
17 Gorontalo 10,300 10,300 10,300 10,300 10,300 10,300 10,300 10,409 10,500 10,500 10,500 10,364
18 Pontianak 10,250 10,250 10,250 10,262 10,250 10,250 10,250 10,250 10,238 10,250 10,254 10,250
19 Palangkaraya 9,500 9,500 9,500 9,500 9,450 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,495
20 Banjarmasin 8,500 8,500 8,500 8,492 8,500 8,689 8,791 8,727 8,500 8,500 8,545 8,568
21 Samarinda 10,167 10,167 10,167 10,167 10,167 10,167 10,167 10,167 10,167 10,167 10,167 10,167
22 Manado 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500
23 Palu 13,538 13,125 13,238 13,238 13,463 13,511 13,484 13,500 13,702 15,000 15,000 13,709
24 Makassar 9,917 9,833 10,039 9,833 9,833 9,924 10,000 10,000 10,000 9,913 9,833 9,920
25 Kendari 9,975 10,000 10,076 10,000 10,038 10,240 10,240 10,375 10,440 10,432 10,282 10,191
26 Am bon 11,000 11,000 11,000 11,000 11,000 11,000 11,000 11,000 11,000 11,000 10,985 10,999
27 Jayapura 10,000 10,000 10,000 10,127 10,550 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,062
28 Banten 9,900 9,900 9,457 9,321 9,343 9,433 9,438 9,400 9,486 9,340 9,476 9,499
29 Bangka Belitung 10,500 10,500 10,500 10,500 10,500 10,477 10,031 10,250 10,250 10,226 10,000 10,339
30 Maluku Utara 10,250 10,250 10,250 10,262 10,375 11,148 11,250 11,250 11,250 11,250 11,250 10,799
31 Mamuju 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000
32 Manokwari 11,000 11,000 11,000 11,000 11,000 11,000 11,000 11,000 11,000 11,000 11,000 11,000
33 Tanjung Pinang 9,048 9,050 9,043 9,052 9,038 9,032 9,050 9,050 9,098 9,040 9,050 9,050
34 Tanjung Selor 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 11,238 12,000 12,000 10,476
Nasional 10,269 10,208 10,236 10,248 10,288 10,323 10,321 10,342 10,375 10,434 10,440 10,317
Sumber : Kementerian Perdagangan diolah Pusdatin Kementan

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Keterangan : *) Rata-rata s/d November 2016
Tabel 1.12a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran tepung terigu di ibukota provinsi, 2012 - 2016
Rp/kg
Tahun Rata-rata
No. Nama Kota Pertumbuhan
2012 2013 2014 2015 2016 *) 2012-2016 (%)
1 Banda Aceh 7,594 7,765 8,000 8,000 8,004 1.33
2 Me d a n 7,000 7,298 8,773 8,387 8,059 4.04
3 Padang 7,500 8,119 9,000 9,000 8,999 4.77
4 Pakanbaru 7,204 8,004 8,820 8,983 6,980 0.21
5 Jambi 7,110 7,101 7,504 7,421 8,031 3.17
6 Palembang 7,216 7,542 8,734 8,835 8,604 4.72
7 Bengkulu 7,209 7,334 7,581 7,746 7,948 2.47
8 Bandar Lampung 7,142 7,422 8,620 8,094 10,057 9.55
9 Jakarta 7,756 7,689 8,121 8,338 8,371 1.96
10 Bandung 7,087 7,226 7,248 7,407 7,483 1.37
11 Semarang 6,945 7,148 7,578 7,651 7,799 2.96
12 Yogyakarta 6,991 7,496 8,033 7,796 7,673 2.47
13 Surabaya 7,006 7,117 7,493 8,111 8,314 4.41
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

14 Denpasar 6,673 7,615 8,500 8,500 8,500 6.44

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


15 Mataram 8,323 8,470 9,361 9,898 10,656 6.42
16 Kupang 10,244 10,269 9,772 9,445 9,481 -1.89
17 Gorontalo 8,408 7,779 11,000 11,000 9,949 6.09
18 Pontianak 7,132 7,384 7,979 8,125 8,124 3.35
19 Palangkaraya 8,382 8,996 8,600 9,131 9,671 3.75
20 Banjarmasin 7,915 7,827 9,062 9,034 8,993 3.47
21 Samarinda 8,030 10,681 11,000 10,841 10,335 7.47
22 Manado 7,236 7,847 8,512 9,371 9,770 7.82
23 Palu 8,019 8,460 9,059 9,000 9,039 3.09
24 Makassar 7,508 8,170 8,440 8,932 8,933 4.49
25 Kendari 7,962 8,208 8,880 8,936 9,914 5.71
26 Am bon 8,019 8,611 9,919 10,002 10,000 5.85
27 Jayapura 9,000 8,988 12,003 12,015 12,000 8.35
28 Banten 7,291 7,886 7,688 8,548 8,361 3.66
29 Bangka Belitung 7,249 7,042 8,823 9,219 9,760 8.20
30 Maluku Utara 8,517 9,099 9,689 10,249 10,759 6.02
31 Mamuju 6,655 8,490 7,475 7,286 7,151 2.81
32 Manokwari 9,000 9,257 9,500 9,501 9,500 1.37
33 Tanjung Pinang 7,000 7,155 7,432 7,501 7,502 1.76
34 Tanjung Selor - - - 12,000 11,787 -
Nasional 7,646 8,045 8,733 8,916 9,015 4.24
Sum ber : Kem enterian Perdagangan diolah Pus datin Kem entan
Keterangan : *) Rata-rata s /d Novem ber 2016

31
-) Data Tidak Ters edia
Tabel 1.12b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran tepung terigu di ibukota provinsi, Januari - November 2016

32
Rp/kg
2016 Rata-rata
No. Nama Kota
Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt Nov 2016
1 Banda Aceh 8,000 8,000 8,000 8,000 8,000 8,000 8,000 8,000 8,048 8,000 8,000 8,004
2 Me d a n 8,000 8,000 8,000 8,000 8,000 8,231 8,083 8,083 8,083 8,083 8,083 8,059
3 Padang 9,000 9,000 8,992 9,000 9,000 9,000 9,000 9,000 9,000 9,000 9,000 8,999
4 Pakanbaru 9,000 8,163 7,917 7,250 6,313 6,545 6,234 6,250 6,357 6,250 6,500 6,980
5 Jambi 7,933 8,000 8,064 8,000 8,067 8,061 8,125 8,061 8,032 8,000 8,000 8,031
6 Palembang 8,275 8,285 8,651 8,508 8,500 8,500 8,500 8,697 8,778 8,833 9,121 8,604
7 Bengkulu 7,900 8,000 8,000 8,000 8,000 8,000 8,000 8,000 8,000 8,000 7,523 7,948
8 Bandar Lampung 10,500 10,175 10,000 10,012 10,000 10,000 10,031 9,909 10,000 10,000 10,000 10,057
9 Jakarta 8,550 8,609 8,612 8,476 8,364 8,419 8,344 8,287 8,115 8,127 8,182 8,371
10 Bandung 7,400 7,400 7,481 7,500 7,505 7,500 7,500 7,500 7,529 7,500 7,500 7,483
11 Semarang 7,800 7,800 7,800 7,805 7,800 7,800 7,794 7,800 7,795 7,800 7,800 7,799
12 Yogyakarta 7,667 7,667 7,667 7,667 7,667 7,667 7,667 7,682 7,691 7,699 7,667 7,673
13 Surabaya 8,376 8,420 8,420 7,891 7,860 7,979 8,135 8,632 8,681 8,505 8,556 8,314
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

14 Denpasar 8,500 8,500 8,500 8,500 8,500 8,500 8,500 8,500 8,500 8,500 8,500 8,500
15 Mataram 10,133 10,333 10,333 10,428 10,667 10,690 10,833 10,848 11,056 11,405 10,485 10,656
16 Kupang 9,444 9,444 9,444 9,444 9,444 9,515 9,500 9,504 9,508 9,516 9,523 9,481
17 Gorontalo 11,100 11,070 10,810 10,500 10,500 10,500 10,500 8,955 8,500 8,500 8,500 9,949
18 Pontianak 8,125 8,125 8,125 8,125 8,119 8,125 8,125 8,125 8,125 8,125 8,125 8,124
19 Palangkaraya 10,000 10,000 10,000 9,381 9,375 9,455 9,625 9,750 9,702 9,619 9,477 9,671
20 Banjarmasin 8,967 8,992 9,000 9,032 9,000 8,992 8,969 9,000 9,000 8,976 8,992 8,993
21 Samarinda 10,350 10,333 10,333 10,333 10,333 10,333 10,333 10,333 10,333 10,333 10,333 10,335
22 Manado 9,750 9,825 9,750 9,762 9,763 9,750 9,813 9,773 9,762 9,750 9,773 9,770
23 Palu 9,000 9,000 9,000 9,012 9,000 9,000 9,000 9,284 9,131 9,000 9,000 9,039
24 Makassar 8,850 9,000 8,750 8,992 8,933 9,000 9,042 9,000 8,905 9,000 8,796 8,933
25 Kendari 9,210 9,168 9,448 9,705 9,800 9,991 10,325 10,400 10,381 10,343 10,282 9,914
26 Am bon 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000
27 Jayapura 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000
28 Banten 9,250 9,250 8,988 8,964 8,088 7,761 7,813 8,261 8,095 7,750 7,750 8,361
29 Bangka Belitung 8,875 9,463 10,429 10,512 10,438 10,273 10,016 9,307 8,905 9,690 9,455 9,760
30 Maluku Utara 10,250 10,250 10,250 10,250 10,575 11,034 11,125 11,068 11,060 11,238 11,250 10,759
31 Mamuju 7,475 7,500 7,500 7,190 7,000 7,000 7,000 7,000 7,000 7,000 7,000 7,151
32 Manokwari 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500 9,500
33 Tanjung Pinang 7,500 7,500 7,500 7,500 7,513 7,500 7,500 7,500 7,500 7,500 7,511 7,502
34 Tanjung Selor 12,000 11,950 12,000 12,000 12,000 12,091 12,000 12,000 11,619 11,000 11,000 11,787
Nasional 9,079 9,080 9,096 9,036 8,989 9,021 9,027 9,000 8,961 8,957 8,917 9,015
Sumber : Kementerian Perdagangan diolah Pusdatin Kementan

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Keterangan : *) Rata-rata s/d November 2016
Tabel 1.13a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran kacang kedelai impor di ibukota provinsi, 2012 - 2016
Rp/kg
Tahun Rata-rata
No. Nama Kota Pertumbuhan
2012 2013 2014 2015 2016 *) 2012-2016 (%)
1 Banda Aceh 8,676 10,516 12,000 12,000 11,393 7.56
2 Me d a n 7,437 8,755 10,512 11,347 12,936 14.94
3 Padang - - 11,066 11,451 10,527 -
4 Pakanbaru 8,042 9,314 11,948 10,956 9,788 6.28
5 Jambi 8,011 9,146 10,087 9,499 9,172 3.80
6 Palembang - - 10,391 10,181 10,130 -
7 Bengkulu 8,116 8,456 10,341 8,802 8,456 1.91
8 Bandar Lampung 8,248 8,890 9,952 10,002 10,000 5.05
9 Jakarta 9,236 10,481 12,646 12,490 12,344 7.93
10 Bandung 9,211 - - - - -
11 Semarang 6,921 7,853 8,268 7,368 6,704 -0.29
12 Yogyakarta 7,229 8,615 9,319 9,172 9,088 6.21
13 Surabaya 7,726 9,396 10,590 10,036 9,674 6.37
14 Denpasar 8,345 9,462 10,826 11,333 11,339 8.13
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


15 Mataram - - 10,466 10,567 9,886 -
16 Kupang 10,341 10,160 - - - -
17 Gorontalo - - - - - -
18 Pontianak 7,998 9,053 11,181 11,073 9,788 6.03
19 Palangkaraya 9,708 10,000 10,667 11,903 13,000 7.62
20 Banjarmasin 9,522 10,276 11,719 11,531 11,334 4.66
21 Samarinda 9,162 10,238 11,901 12,840 12,000 7.33
22 Manado 8,939 9,864 11,625 12,000 12,000 7.86
23 Palu - - - 11,437 11,839 -
24 Makassar 7,718 9,100 11,221 12,541 12,456 13.07
25 Kendari - - - - - -
26 Am bon - - 11,800 12,000 11,817 -
27 Jayapura 13,630 14,643 14,991 15,000 14,994 2.46
28 Banten 8,977 10,025 10,485 10,648 9,154 0.95
29 Bangka Belitung 7,514 8,278 10,283 9,990 9,871 7.59
30 Maluku Utara - - 12,132 12,126 12,124 -
31 Mamuju - - 9,465 9,148 8,959 -
32 Manokwari 12,763 13,975 14,563 14,264 14,004 2.46
33 Tanjung Pinang 7,237 9,412 10,725 10,011 9,634 8.40
34 Tanjung Selor - - - - 9,000 -
Nasional 8,788 9,819 11,135 11,094 10,810 5.55
Sum ber : Kem enterian Perdagangan diolah Pus datin Kem entan
Keterangan : *) Rata-rata s /d Novem ber 2016
-) Data Tidak Ters edia

33
Tabel 1.13b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran kacang kedelai impor di ibukota provinsi, Januari - November 2016

34
Rp/kg
2016 Rata-rata
No. Nama Kota
Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt Nov 2016
1 Banda Aceh 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 10,091 10,000 10,000 11,227 11,393
2 Me d a n 12,300 13,000 13,000 13,000 13,000 13,000 13,000 13,000 13,000 13,000 13,000 12,936
3 Padang 12,000 11,350 10,659 10,715 10,667 10,409 10,104 10,030 9,952 9,952 9,955 10,527
4 Pakanbaru 11,000 9,488 9,714 10,393 10,150 10,000 9,547 9,091 9,238 9,524 9,523 9,788
5 Jambi 9,159 9,171 9,183 9,167 9,267 9,152 9,146 9,110 9,167 9,191 9,182 9,172
6 Palembang 10,740 10,216 9,952 10,222 10,133 9,788 9,958 10,197 9,984 10,190 10,045 10,130
7 Bengkulu 8,000 8,000 9,619 9,524 8,820 7,936 8,469 8,500 8,143 8,000 8,000 8,456
8 Bandar Lampung 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000
9 Jakarta 12,330 12,380 12,200 12,200 12,270 12,400 12,400 12,400 12,400 12,400 12,400 12,344
10 Bandung - - - - - - - - - - - -
11 Semarang 7,078 6,900 6,747 6,501 6,428 6,600 6,674 6,611 6,582 6,678 6,941 6,704
12 Yogyakarta 9,167 9,167 9,048 9,000 9,000 9,000 9,177 9,167 9,167 9,072 9,000 9,088
13 Surabaya 10,488 10,374 10,225 9,663 9,435 9,752 9,566 9,291 9,395 9,238 8,986 9,674
14 Denpasar 11,333 11,333 11,333 11,333 11,383 11,333 11,333 11,333 11,333 11,333 11,348 11,339
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

15 Mataram 10,000 10,183 10,333 10,333 10,333 10,333 10,333 9,894 9,000 9,000 9,000 9,886
16 Kupang - - - - - - - - - - - -
17 Gorontalo - - - - - - - - - - - -
18 Pontianak 10,000 9,975 9,810 9,857 9,938 9,920 9,906 9,591 9,524 9,571 9,580 9,788
19 Palangkaraya 13,000 13,000 13,000 13,000 13,000 13,000 13,000 13,000 13,000 13,000 13,000 13,000
20 Banjarmasin 11,275 11,200 11,746 11,603 11,450 11,439 11,604 11,258 11,127 10,953 11,015 11,334
21 Samarinda 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000
22 Manado 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000
23 Palu 11,763 11,800 11,857 11,690 11,750 11,491 11,906 11,977 12,000 12,000 12,000 11,839
24 Makassar 12,767 12,500 12,524 12,548 12,625 12,371 12,479 12,455 12,369 12,024 12,352 12,456
25 Kendari - - - - - - - - - - - -
26 Am bon 12,000 12,000 12,000 10,667 11,300 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,023 11,817
27 Jayapura 15,000 15,000 14,984 15,000 15,000 14,955 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 14,994
28 Banten 10,834 10,834 9,403 8,395 8,688 8,761 8,750 8,768 8,762 8,750 8,750 9,154
29 Bangka Belitung 9,338 10,325 10,619 10,738 10,950 9,936 9,078 9,227 8,988 9,381 10,000 9,871
30 Maluku Utara 12,125 12,125 12,125 12,125 12,125 12,119 12,125 12,125 12,125 12,125 12,125 12,124
31 Mamuju 9,000 9,000 9,214 9,000 9,000 9,000 9,000 9,000 9,000 8,833 8,500 8,959
32 Manokwari 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,045 14,004
33 Tanjung Pinang 9,413 9,625 9,650 9,650 9,675 9,650 9,650 9,650 9,929 9,526 9,561 9,634
34 Tanjung Selor - - - - 9,000 9,000 9,000 9,000 9,000 9,000 9,000 5,727
Nasional 11,038 10,998 10,998 10,908 10,903 10,778 10,774 10,659 10,606 10,591 10,652 10,810
Sumber : Kementerian Perdagangan diolah Pusdatin Kementan
Keterangan : *) Rata-rata s/d November 2016
-) Data Tidak Tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Tabel 1.14a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran kacang kedelai Lokal di ibukota provinsi, 2012 - 2016
Rp/kg
Tahun Rata-rata
No. Nama Kota Pertumbuhan
2012 2013 2014 2015 2016 *) 2012-2016 (%)
1 Banda Aceh - - - - - -
2 Me d a n - - - - - -
3 Padang 8,184 9,228 - - - -
4 Pakanbaru 7,851 - - - - -
5 Jambi - - - - - -
6 Palembang 7,580 9,817 - - - -
7 Bengkulu 8,418 7,860 7,725 7,500 6,752 -5.31
8 Bandar Lampung 7,954 9,226 - -
9 Jakarta 8,533 9,788 13,095 14,389 14,914 15.50
10 Bandung - 10,712 11,573 11,764 11,116 1.39
11 Semarang 7,560 8,026 8,581 8,427 8,619 3.39
12 Yogyakarta 7,450 9,131 9,452 9,086 9,533 6.78
13 Surabaya 7,723 8,132 8,844 8,477 8,962 3.90
14 Denpasar 8,478 9,257 10,435 10,333 10,331 5.23
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


15 Mataram 7,963 10,163 11,192 11,025 10,768 8.48
16 Kupang - - 9,345 8,833 9,664 -
17 Gorontalo 11,559 12,932 14,706 15,362 16,000 8.55
18 Pontianak - - - - - -
19 Palangkaraya 8,500 8,496 8,496 9,170 11,033 7.05
20 Banjarmasin 8,100 9,194 10,317 10,227 9,920 5.46
21 Samarinda 9,162 10,215 11,901 12,689 11,333 5.98
22 Manado - - - - - -
23 Palu 10,866 10,864 11,938 11,593 11,663 1.89
24 Makassar 7,711 9,119 9,860 11,809 12,384 12.75
25 Kendari 11,076 12,105 14,562 14,244 14,063 6.53
26 Am bon 11,091 10,783 - - - -
27 Jayapura - - - 12,000 12,066 -
28 Banten 8,124 8,914 9,838 10,813 - -
29 Bangka Belitung 8,385 9,263 8,472 - - -
30 Maluku Utara 17,190 16,175 - - - -
31 Mamuju 12,334 11,724 7,538 11,485 14,000 8.40
32 Manokwari - - 13,542 13,998 14,000 -
33 Tanjung Pinang - - - - - -
34 Tanjung Selor - - - - 14,000 -
Nasional 9,228 10,049 10,643 11,161 11,402 5.46
Sum ber : Kem enterian Perdagangan diolah Pus datin Kem entan
Keterangan : *) Rata-rata s /d Novem ber 2016

35
-) Data Tidak Ters edia
Tabel 1.14b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran kacang kedelai Lokal di ibukota provinsi, Januari - November 2016

36
Rp/kg
2016 Rata-rata
No. Nama Kota
Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt Nov 2016
1 Banda Aceh - - - - - - - - - - - -
2 Me d a n 9,833 9,833 9,841 9,833 9,833 9,833 9,833 9,833 9,833 9,833 -
3 Padang - - - - - - - - - - - -
4 Pakanbaru - - - - 9,000 - - - - - - -
5 Jambi - - - - - - - - - - - -
6 Palembang - - - - - - - - - - - -
7 Bengkulu 7,500 7,500 7,500 7,500 7,333 6,500 6,438 6,000 6,000 6,000 6,000 6,752
8 Bandar Lampung - - - - - - - - - - - -
9 Jakarta 14,500 14,550 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 15,000 14,914
10 Bandung 11,050 11,120 11,000 11,238 11,400 11,382 11,088 11,000 11,000 11,000 11,000 11,116
11 Semarang 8,440 8,600 8,640 8,643 8,640 8,640 8,646 8,640 8,635 8,640 8,640 8,619
12 Yogyakarta 10,217 10,167 9,675 9,500 9,500 9,439 9,323 9,333 9,333 9,207 9,167 9,533
13 Surabaya 9,475 9,400 9,400 9,080 8,800 9,005 9,013 8,723 8,643 8,638 8,401 8,962
14 Denpasar 10,333 10,333 10,333 10,333 10,300 10,348 10,333 10,348 10,317 10,333 10,333 10,331
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

15 Mataram 10,717 11,183 11,333 11,333 11,333 11,030 10,875 10,879 10,429 9,667 9,667 10,768
16 Kupang 8,833 8,833 8,833 9,817 9,983 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 9,664
17 Gorontalo 16,000 16,000 16,000 16,000 16,000 16,000 16,000 16,000 16,000 16,000 16,000 16,000
18 Pontianak - - - - - - - - - - - -
19 Palangkaraya 11,000 11,000 11,000 11,000 11,000 11,000 11,000 11,000 11,000 11,083 11,278 11,033
20 Banjarmasin 10,000 9,650 9,952 10,000 10,000 9,920
21 Samarinda 11,333 11,333 11,333 11,333 11,333 11,333 11,333 11,333 11,333 11,333 11,333 11,333
22 Manado - - - - - - - - - - - -
23 Palu 11,863 11,625 11,810 11,548 11,750 11,309 11,422 11,580 11,452 12,000 11,932 11,663
24 Makassar 11,075 12,125 13,476 12,667 12,775 12,977 12,615 12,114 12,202 12,000 12,193 12,384
25 Kendari 14,400 14,468 13,981 13,767 13,680 13,700 14,038 14,118 14,733 13,819 13,991 14,063
26 Am bon - - - - - - - - - - - -
27 Jayapura 12,000 12,000 12,000 12,000 12,000 12,015 12,000 12,652 12,063 12,000 12,000 12,066
28 Banten - - - - - - - - - - - -
29 Bangka Belitung - - - - - - - - - - - -
30 Maluku Utara - - - - - - - - - - - -
31 Mamuju 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000
32 Manokwari 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000
33 Tanjung Pinang - - - - - - - - - - - -
34 Tanjung Selor - - - - 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000 14,000
Nasional 11,407 11,036 11,455 11,430 11,073 11,576 11,548 11,528 11,499 11,428 11,438 11,402
Sumber : Kementerian Perdagangan diolah Pusdatin Kementan
Keterangan : *) Rata-rata s/d November 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


-) Data Tidak Tersedia
Tabel 1.15a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran susu bubuk di ibukota provinsi, 2012 - 2016
Rp/kg
Tahun Rata-rata
No. Nama Kota Pertumbuhan
2012 2013 2014 2015 2016 *) 2012-2016 (%)
1 Banda Aceh 27,336 29,910 42,429 43,629 40,026 11.46
2 Me d a n 27,205 30,207 37,818 40,052 40,078 10.55
3 Padang 29,330 31,563 39,258 41,000 41,000 9.11
4 Pakanbaru 26,500 30,814 38,436 39,976 40,008 15.01
5 Jambi - - 38,702 38,373 38,301 -
6 Palembang 24,909 32,798 36,918 41,324 42,272 14.61
7 Bengkulu 26,417 27,750 29,446 29,500 - -
8 Bandar Lampung 28,000 28,108 36,577 39,580 40,403 10.20
9 Jakarta 27,467 29,293 38,919 43,861 42,936 12.53
10 Bandung 28,697 30,551 35,210 36,040 36,812 6.55
11 Semarang 25,928 24,869 33,650 38,438 38,685 11.52
12 Yogyakarta 24,850 24,537 23,820 - - -
13 Surabaya 26,773 27,181 27,600 55,000 - -
14 Denpasar 25,000 27,067 38,781 41,409 43,000 15.54
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


15 Mataram 27,700 28,043 42,568 42,697 43,190 13.62
16 Kupang 26,477 31,094 36,855 37,110 37,130 9.18
17 Gorontalo 29,387 32,549 35,000 37,244 39,500 7.69
18 Pontianak 27,247 27,583 39,332 40,554 40,499 11.70
19 Palangkaraya 28,506 32,624 38,008 40,770 40,828 9.59
20 Banjarmasin 28,825 31,394 39,135 39,971 39,991 8.94
21 Samarinda 29,003 30,432 41,623 43,723 43,833 11.75
22 Manado 31,484 32,703 37,796 39,000 39,000 5.66
23 Palu 27,077 32,488 39,170 39,998 40,978 11.28
24 Makassar 28,130 31,257 35,527 38,604 40,214 9.40
25 Kendari 26,000 26,208 40,337 39,843 40,539 13.81
26 Am bon 27,539 31,861 38,000 42,000 42,479 11.66
27 Jayapura 29,597 30,000 31,526 45,000 45,655 12.66
28 Banten 29,847 33,801 35,004 40,301 41,506 8.73
29 Bangka Belitung 30,042 30,373 38,096 44,792 45,869 11.63
30 Maluku Utara 29,948 32,710 41,342 44,849 44,459 10.81
31 Mamuju 30,417 34,000 41,349 41,000 41,000 8.14
32 Manokwari 32,000 32,123 41,804 45,837 46,794 10.56
33 Tanjung Pinang 26,309 32,845 38,053 43,300 43,312 13.63
34 Tanjung Selor - - - 39,812 - -
Nasional 28,017 30,273 37,546 40,658 41,310 10.49
Sum ber : Kem enterian Perdagangan diolah Pus datin Kem entan
Keterangan : *) Rata-rata s /d Novem ber 2016

37
-) Data Tidak Ters edia
Tabel 1.15b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran susu bubuk di ibukota provinsi, Januari - November 2016

38
Rp/kg
2016 Rata-rata
No. Nama Kota
Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt Nov 2016
1 Banda Aceh 40,000 40,000 40,000 40,000 40,000 40,000 40,000 40,000 40,286 40,000 40,000 40,026
2 Me d a n 42,000 42,000 40,057 39,600 39,600 39,600 39,600 39,600 39,600 39,600 39,600 40,078
3 Padang 41,000 41,000 41,000 41,000 41,000 41,000 41,000 41,000 41,000 41,000 41,000 41,000
4 Pakanbaru 40,000 40,075 40,000 40,000 40,000 40,000 40,000 40,000 40,000 40,000 - 40,008
5 Jambi 38,300 38,300 38,300 38,306 38,300 38,303 38,300 38,300 38,310 38,295 38,300 38,301
6 Palembang 42,646 42,286 42,209 42,222 42,233 42,233 42,233 42,222 42,239 42,233 42,233 42,272
7 Bengkulu 29,500 - - - - - - - - - - -
8 Bandar Lampung 39,563 40,379 40,500 40,500 40,500 40,500 40,500 40,500 40,500 40,488 40,500 40,403
9 Jakarta 43,552 44,074 43,055 43,058 42,963 42,911 42,563 42,500 42,535 42,487 42,600 42,936
10 Bandung 36,420 36,420 36,420 36,669 37,000 37,000 37,000 37,000 37,000 37,000 37,000 36,812
11 Semarang 38,829 38,820 38,829 38,810 38,632 38,600 38,613 38,600 38,600 38,600 38,600 38,685
12 Yogyakarta - - - - - - - - - - - -
13 Surabaya - - - - - - - - - - - -
14 Denpasar 43,000 43,000 43,000 43,000 43,000 43,000 43,000 43,000 43,000 43,000 43,000 43,000
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

15 Mataram 43,134 43,167 43,167 43,167 43,167 43,167 43,167 43,167 43,167 43,286 43,333 43,190
16 Kupang 37,111 37,111 37,090 37,106 37,005 37,167 37,167 37,167 37,167 37,167 37,167 37,130
17 Gorontalo 39,500 39,500 39,500 39,500 39,500 39,500 39,500 39,500 39,500 39,500 39,500 39,500
18 Pontianak 40,450 40,588 40,500 40,500 40,438 40,500 40,516 40,500 40,500 40,500 40,500 40,499
19 Palangkaraya 41,000 41,000 41,000 41,000 41,000 41,000 41,000 41,000 41,000 40,571 39,534 40,828
20 Banjarmasin 40,000 39,992 40,000 40,000 39,833 40,061 39,979 40,000 40,032 40,000 40,000 39,991
21 Samarinda 43,891 43,833 43,833 43,833 43,833 43,833 43,833 43,833 43,833 43,777 43,833 43,833
22 Manado 39,000 39,000 39,000 39,000 39,000 39,000 39,000 39,000 39,000 39,000 39,000 39,000
23 Palu 40,000 40,000 40,000 40,095 40,000 39,977 40,000 40,000 40,690 45,000 45,000 40,978
24 Makassar 38,775 38,700 37,476 38,921 38,433 40,773 40,656 42,894 41,556 41,992 42,182 40,214
25 Kendari 40,410 40,557 40,560 40,541 40,530 40,560 40,538 40,560 40,560 40,565 40,549 40,539
26 Am bon 42,000 42,000 42,000 42,000 42,000 42,273 43,000 43,000 43,000 43,000 43,000 42,479
27 Jayapura 45,000 45,000 45,095 45,857 45,967 46,000 45,750 45,818 45,714 46,000 46,000 45,655
28 Banten 40,500 40,500 41,160 41,800 41,800 41,800 41,800 41,800 41,800 41,810 41,800 41,506
29 Bangka Belitung 46,375 46,625 46,810 47,000 47,000 47,000 47,000 44,795 44,000 44,000 43,955 45,869
30 Maluku Utara 44,816 44,918 45,014 44,850 44,850 44,850 44,850 44,850 43,555 43,250 43,250 44,459
31 Mamuju 41,000 41,000 41,000 41,000 41,000 41,000 41,000 41,000 41,000 41,000 41,000 41,000
32 Manokwari 46,000 46,050 47,000 46,952 47,000 46,909 47,000 47,000 47,000 47,000 46,818 46,794
33 Tanjung Pinang 43,350 43,350 43,343 43,350 43,343 43,350 43,350 43,350 43,398 42,893 43,350 43,312
34 Tanjung Selor 40,000 40,000 - - - - - - - - - -
Nasional 40,848 41,298 41,231 41,321 41,298 41,396 41,397 41,399 41,318 41,434 41,469 41,310
Sumber : Kementerian Perdagangan diolah Pusdatin Kementan
Keterangan : *) Rata-rata s/d November 2016
-) Data Tidak Tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Tabel 1.16a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran cabe merah keriting di ibukota provinsi, 2012 - 2016
Rp/kg
Tahun Rata-rata
No. Nama Kota Pertumbuhan
2012 2013 2014 2015 2016 *) 2012-2016 (%)
1 Banda Aceh - - - - - -
2 Me d a n 18,230 28,798 27,999 26,729 41,129 26.13
3 Padang 20,868 30,250 31,139 28,862 37,867 17.95
4 Pakanbaru 29,806 36,476 31,808 27,489 38,353 8.88
5 Jambi 21,048 27,308 28,176 25,424 35,331 15.53
6 Palembang 24,875 30,449 35,976 37,700 41,400 13.79
7 Bengkulu 25,451 37,958 40,202 35,295 45,202 17.73
8 Bandar Lampung 19,226 28,270 27,125 25,277 31,735 15.43
9 Jakarta 21,389 30,592 31,736 29,943 39,570 18.32
10 Bandung 21,623 29,831 31,224 30,064 40,619 18.51
11 Semarang 15,031 22,916 23,925 22,237 29,622 20.75
12 Yogyakarta 16,072 23,007 22,976 21,998 29,494 18.21
13 Surabaya - 22,944 22,234 23,057 33,029 14.62
14 Denpasar 14,674 30,195 - - - -
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


15 Mataram 7,694 26,725 18,186 20,542 26,577 64.43
16 Kupang 27,706 39,698 33,886 39,207 35,114 8.48
17 Gorontalo 16,844 20,250 22,233 22,997 26,597 12.28
18 Pontianak 35,954 37,388 37,073 41,995 45,634 6.27
19 Palangkaraya 25,874 33,368 41,455 51,229 48,325 17.78
20 Banjarmasin - 36,635 35,874 35,214 34,675 -1.82
21 Samarinda 29,174 39,154 40,024 33,170 38,179 8.60
22 Manado 22,883 23,421 25,863 28,086 30,238 7.26
23 Palu 20,118 22,701 23,351 23,058 24,803 5.50
24 Makassar 16,355 23,887 21,221 21,245 26,742 15.22
25 Kendari 22,302 29,636 24,138 24,031 31,432 11.17
26 Am bon 30,592 34,412 28,049 28,734 30,833 0.94
27 Jayapura 29,360 35,636 42,097 36,067 46,307 13.39
28 Banten 20,726 28,994 33,179 30,269 38,585 18.26
29 Bangka Belitung 24,932 33,966 35,279 39,492 35,639 10.57
30 Maluku Utara 26,954 25,851 31,464 30,225 40,189 11.66
31 Mamuju 21,546 26,594 27,435 27,934 31,569 10.36
32 Manokwari 22,757 26,800 24,263 28,806 41,021 17.36
33 Tanjung Pinang 28,838 32,488 42,811 42,415 47,104 13.64
34 Tanjung Selor - - - 47,688 51,076 -
Nasional 23,247 29,800 30,354 30,638 36,687 12.68
Sum ber : Kem enterian Perdagangan diolah Pus datin Kem entan
Keterangan : *) Rata-rata s /d Novem ber 2016
-) Data Tidak Ters edia

39
Tabel 1.16b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran cabe merah keriting di ibukota provinsi, Januari - November 2016

40
Rp/kg
2016 Rata-rata
No. Nama Kota
Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt Nov 2016
1 Banda Aceh - - - - - - - - - - - -
2 Me d a n 30,508 31,875 42,143 25,643 30,958 29,197 26,761 32,917 50,357 71,333 80,727 41,129
3 Padang 38,167 37,367 45,143 22,190 21,000 22,803 28,167 31,136 41,556 57,127 71,879 37,867
4 Pakanbaru 36,988 30,650 44,690 24,095 22,525 24,409 28,500 32,750 44,310 58,238 74,727 38,353
5 Jambi 33,567 33,350 41,365 22,254 18,333 20,045 25,958 30,727 38,698 56,524 67,818 35,331
6 Palembang 39,987 38,135 45,984 37,143 28,633 24,591 32,042 41,000 45,262 51,190 71,432 41,400
7 Bengkulu 45,550 42,000 52,429 34,476 25,700 30,545 33,963 41,864 52,286 62,095 76,318 45,202
8 Bandar Lampung 30,025 29,950 37,190 20,333 15,200 18,955 25,313 27,727 36,905 49,738 57,750 31,735
9 Jakarta 40,265 35,018 48,667 29,459 26,186 25,946 32,324 32,847 40,983 55,329 68,244 39,570
10 Bandung 38,100 30,970 51,619 30,857 25,450 28,900 35,563 32,800 44,457 57,076 71,018 40,619
11 Semarang 28,180 27,920 38,067 18,267 16,810 17,118 20,988 24,609 33,600 45,790 54,491 29,622
12 Yogyakarta 28,067 26,933 37,778 18,349 17,217 17,636 22,000 25,227 32,460 43,873 54,894 29,494
13 Surabaya 31,345 31,545 42,024 27,152 24,175 24,141 26,588 29,200 32,343 42,200 52,607 33,029
14 Denpasar - - - - - - - - - - - -
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

15 Mataram 24,500 27,067 33,635 25,508 19,400 18,136 19,167 19,409 23,730 36,778 45,015 26,577
16 Kupang 32,500 39,833 27,619 30,000 35,000 39,848 56,458 35,000 30,000 30,000 30,000 35,114
17 Gorontalo 18,750 17,650 26,429 19,524 27,000 25,227 22,250 32,955 27,381 28,810 46,591 26,597
18 Pontianak 41,513 45,138 52,679 50,298 47,063 42,511 36,766 38,852 49,345 49,583 48,227 45,634
19 Palangkaraya 31,100 34,450 54,762 43,714 45,863 58,068 56,406 58,409 57,571 45,262 45,966 48,325
20 Banjarmasin 16,750 29,892 47,667 36,730 34,250 31,985 38,063 37,636 38,889 31,063 38,500 34,675
21 Samarinda 28,467 33,283 52,746 37,254 34,850 34,409 37,458 36,409 39,016 36,667 49,409 38,179
22 Manado 23,195 21,823 37,705 28,321 30,790 26,525 28,650 31,991 30,448 33,362 39,805 30,238
23 Palu 18,825 16,300 30,119 23,286 26,450 21,955 22,563 26,295 24,857 24,619 37,568 24,803
24 Makassar 23,267 31,317 34,579 24,698 28,667 20,879 20,563 21,818 23,198 27,175 38,000 26,742
25 Kendari 35,020 26,920 41,686 32,457 37,220 34,773 29,663 24,718 27,210 22,990 33,091 31,432
26 Am bon 18,434 24,634 44,207 31,873 37,350 37,045 33,479 27,591 24,317 25,460 34,773 30,833
27 Jayapura 48,208 44,667 63,492 50,635 54,167 55,606 50,729 41,591 33,413 34,524 32,349 46,307
28 Banten 37,150 36,175 45,476 27,905 25,475 24,659 31,094 30,795 43,738 57,214 64,750 38,585
29 Bangka Belitung 38,625 32,050 47,381 39,524 27,625 26,682 30,000 31,023 34,048 34,619 50,455 35,639
30 Maluku Utara 24,025 32,225 41,583 38,988 40,338 39,693 38,734 45,716 42,714 44,821 53,239 40,189
31 Mamuju 24,500 31,750 40,000 30,000 31,750 33,409 25,938 28,409 33,095 30,000 38,409 31,569
32 Manokwari 33,875 29,125 50,952 60,833 44,750 44,545 39,375 32,841 29,762 44,857 40,318 41,021
33 Tanjung Pinang 51,300 44,000 54,333 37,048 33,500 35,727 35,000 39,909 53,333 61,405 72,591 47,104
34 Tanjung Selor 47,000 50,900 64,524 51,905 59,750 50,227 47,500 44,773 48,571 37,143 59,545 51,076
Nasional 32,430 32,653 44,333 32,210 31,045 30,819 32,438 33,405 37,745 43,340 53,141 36,687
Sumber : Kementerian Perdagangan diolah Pusdatin Kementan
Keterangan : *) Rata-rata s/d November 2016
-) Data Tidak Tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Tabel 1.17a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran cabe merah besar di ibukota provinsi, 2012 - 2016
Rp/kg
Tahun Rata-rata
No. Nama Kota Pertumbuhan
2012 2013 2014 2015 2016 *) 2012-2016 (%)
1 Banda Aceh 22,968 32,965 29,794 - 43,641 26.79
2 Me d a n 25,572 41,914 - - - -
3 Padang - 35,056 - - - -
4 Pakanbaru - 35,112 51,038 22,047 - -
5 Jambi 18,107 24,474 24,910 32,889 31,332 16.06
6 Palembang 21,685 24,570 34,924 30,839 38,370 17.04
7 Bengkulu 21,658 32,083 34,629 25,652 41,012 22.51
8 Bandar Lampung 18,523 27,128 20,793 32,657 29,659 17.75
9 Jakarta 22,745 30,100 33,947 32,676 43,688 18.77
10 Bandung 25,296 35,148 34,563 19,732 50,172 37.16
11 Semarang 14,830 21,139 23,636 19,638 30,883 23.67
12 Yogyakarta 17,589 22,753 21,995 20,025 30,027 16.76
13 Surabaya 15,027 20,104 20,655 17,337 31,289 25.23
14 Denpasar 15,512 18,591 20,171 19,582 28,932 18.29
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


15 Mataram 15,306 18,761 18,416 32,761 27,454 20.61
16 Kupang 18,483 33,293 28,585 39,556 37,000 24.48
17 Gorontalo 28,131 34,315 39,969 36,729 32,979 5.04
18 Pontianak 26,872 29,112 31,179 37,386 38,103 9.32
19 Palangkaraya 28,181 35,229 36,959 29,907 48,296 18.08
20 Banjarmasin 27,666 32,662 31,101 33,299 33,142 4.97
21 Samarinda 30,112 39,402 39,588 - 39,596 10.45
22 Manado - 39,885 - 26,219 - -
23 Palu 25,268 23,689 28,473 18,416 25,483 4.25
24 Makassar 14,511 21,197 18,538 24,413 25,110 17.02
25 Kendari 21,528 28,551 24,420 34,687 33,257 14.02
26 Am bon 33,187 40,679 32,204 38,605 38,251 5.18
27 Jayapura 30,072 35,172 42,890 25,500 47,650 21.31
28 Banten 20,520 27,216 30,444 36,924 38,120 17.25
29 Bangka Belitung 23,731 32,438 34,460 34,494 41,795 16.05
30 Maluku Utara - 44,315 41,461 25,038 41,457 6.51
31 Mamuju 17,192 23,828 25,448 29,969 32,262 17.70
32 Manokwari - 26,486 24,429 39,964 40,784 19.29
33 Tanjung Pinang 22,423 38,853 38,889 44,966 - 29.66
34 Tanjung Selor - - - 28,147 50,179 -
Nasional 22,502 30,131 30,189 29,514 36,854 14.18
Sum ber : Kem enterian Perdagangan diolah Pus datin Kem entan
Keterangan : *) Rata-rata s /d Novem ber 2016

41
-) Data Tidak Ters edia
Tabel 1.17b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran besar merah biasa di ibukota provinsi, Januari - November 2016

42
Rp/kg
2016 Rata-rata
No. Nama Kota
Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt Nov 2016
1 Banda Aceh 26,750 31,850 43,857 30,786 36,250 30,091 29,313 35,227 57,524 73,810 84,591 43,641
2 Me d a n - - - - - - - - - - - -
3 Padang - - - - - - - - - - - -
4 Pakanbaru - - - - - - - - - - - -
5 Jambi 28,933 29,950 37,079 20,111 15,167 17,000 22,625 25,212 35,143 51,476 61,955 31,332
6 Palembang 40,958 38,040 41,254 33,937 26,750 23,076 29,542 36,136 40,921 44,444 67,015 38,370
7 Bengkulu 40,300 38,000 48,476 29,714 22,200 25,818 29,813 38,364 50,190 57,571 70,682 41,012
8 Bandar Lampung 28,775 27,925 35,548 18,810 13,950 17,864 23,031 25,318 33,976 46,619 54,432 29,659
9 Jakarta 43,279 54,323 58,745 33,463 30,150 29,963 33,307 34,442 40,433 54,970 67,488 43,688
10 Bandung 40,950 54,650 67,743 32,705 30,040 53,864 45,563 33,273 49,714 69,571 73,818 50,172
11 Semarang 28,730 37,850 41,486 19,162 19,040 16,700 19,513 24,545 32,705 46,133 53,845 30,883
12 Yogyakarta 25,917 31,250 42,143 18,667 18,167 17,629 20,500 22,273 33,064 44,794 55,894 30,027
13 Surabaya 27,685 29,430 40,038 25,200 23,950 22,673 23,850 26,945 29,714 42,171 52,520 31,289
14 Denpasar 26,717 39,117 45,921 23,984 17,417 15,773 15,000 21,212 25,175 41,714 46,227 28,932
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

15 Mataram 23,000 41,817 40,397 25,921 19,117 15,909 16,688 19,909 23,397 34,825 41,015 27,454
16 Kupang 30,000 30,000 25,714 30,000 34,833 40,000 56,458 40,000 40,000 40,000 40,000 37,000
17 Gorontalo 46,500 41,250 42,381 30,000 42,000 37,500 21,438 22,955 20,476 21,905 36,364 32,979
18 Pontianak 30,138 28,375 37,976 44,298 46,563 43,205 32,859 32,045 43,333 45,060 35,284 38,103
19 Palangkaraya 27,650 29,950 58,810 46,571 45,725 55,750 55,938 59,773 57,571 46,357 47,159 48,296
20 Banjarmasin 14,633 30,458 43,238 34,135 34,700 32,288 37,167 36,985 38,666 28,127 34,167 33,142
21 Samarinda 29,200 37,600 52,222 39,635 36,517 35,182 42,313 37,349 37,381 37,857 50,303 39,596
22 Manado - - - - - - - - - - - -
23 Palu 22,475 17,025 26,929 22,000 25,225 24,114 26,625 28,864 25,952 26,190 34,909 25,483
24 Makassar 20,167 35,750 34,246 21,683 21,717 18,803 20,125 22,061 22,857 24,524 34,273 25,110
25 Kendari 34,270 37,598 46,667 36,429 33,790 33,391 29,512 28,485 28,162 23,410 34,109 33,257
26 Am bon 24,183 29,942 52,310 40,619 42,450 40,197 41,688 34,364 36,508 38,349 40,152 38,251
27 Jayapura 51,583 46,833 63,730 57,460 55,000 55,227 44,375 33,561 39,365 40,952 36,061 47,650
28 Banten 32,750 42,125 51,738 27,381 27,400 24,705 30,656 29,273 38,524 53,452 61,318 38,120
29 Bangka Belitung 44,725 34,100 50,119 40,238 33,625 28,205 32,500 34,841 40,833 49,310 71,250 41,795
30 Maluku Utara 40,675 46,863 47,071 35,357 37,525 41,250 - - - - - 41,457
31 Mamuju 27,250 40,250 42,143 25,000 26,750 26,705 25,625 29,318 36,429 34,048 41,364 32,262
32 Manokwari 34,000 29,250 50,000 58,690 44,750 44,545 39,375 32,841 29,762 45,095 40,318 40,784
33 Tanjung Pinang - - - - - - - - - - - -
34 Tanjung Selor 52,250 54,400 60,238 40,476 47,000 53,636 45,938 49,091 47,857 38,810 62,273 50,179
Nasional 32,567 36,758 45,801 32,498 31,302 31,761 31,833 31,952 36,987 42,912 51,028 36,854
Sumber : Kementerian Perdagangan diolah Pusdatin Kementan
Keterangan : *) Rata-rata s/d November 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


-) Data Tidak Tersedia
Tabel 1.18a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran bawang merah di ibukota provinsi, 2012 - 2016
Rp/kg
Tahun Rata-rata
No. Nama Kota Pertumbuhan
2012 2013 2014 2015 2016 *) 2012-2016 (%)
1 Banda Aceh 14,312 34,303 24,022 27,459 40,001 42.42
2 Me d a n 12,809 28,059 20,993 24,644 34,524 37.84
3 Padang 13,223 26,404 18,080 21,779 29,407 30.91
4 Pakanbaru 15,569 27,867 17,734 19,989 30,810 27.37
5 Jambi 13,801 32,788 17,524 20,408 32,631 41.84
6 Palembang 13,239 33,866 20,744 25,732 40,602 49.72
7 Bengkulu 14,056 38,500 26,452 28,264 44,871 52.06
8 Bandar Lampung 10,756 31,562 16,941 20,045 33,938 58.69
9 Jakarta 13,412 32,130 21,571 24,335 39,927 45.89
10 Bandung 11,535 31,103 19,135 23,501 39,740 55.77
11 Semarang 9,619 25,756 15,776 18,868 31,525 53.92
12 Yogyakarta 10,547 27,677 16,629 19,269 32,234 51.42
13 Surabaya 9,596 27,142 15,539 17,938 32,899 59.74
14 Denpasar 12,222 31,082 19,234 22,332 35,463 47.78
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


15 Mataram 10,117 30,262 17,917 19,735 33,044 58.98
16 Kupang 11,472 30,684 23,348 20,322 32,612 47.77
17 Gorontalo 14,248 39,421 24,610 26,661 42,382 51.60
18 Pontianak 13,971 26,700 19,892 24,573 40,210 38.19
19 Palangkaraya 13,840 34,885 20,944 24,075 41,218 49.57
20 Banjarmasin 12,268 34,595 19,906 22,055 37,912 55.56
21 Samarinda 14,839 37,712 23,153 24,195 40,360 46.71
22 Manado 17,612 42,205 27,327 29,848 45,942 41.88
23 Palu 16,353 40,106 25,849 25,976 41,709 42.69
24 Makassar 12,537 33,573 21,456 22,781 36,662 49.70
25 Kendari 17,948 45,134 29,115 28,687 42,484 40.65
26 Am bon 17,198 41,071 24,858 26,964 44,458 43.17
27 Jayapura 21,803 43,658 33,479 34,525 51,325 32.18
28 Banten 12,105 31,069 21,959 24,247 37,660 48.27
29 Bangka Belitung 15,251 36,665 22,184 26,338 41,403 44.21
30 Maluku Utara 18,999 45,166 33,124 35,050 53,713 42.53
31 Mamuju 14,517 37,768 25,021 26,987 41,823 47.31
32 Manokwari 23,918 49,111 39,480 37,518 52,048 29.87
33 Tanjung Pinang 14,138 24,295 22,945 26,436 29,488 23.26
34 Tanjung Selor - - - 32,665 48,542 -
Nasional 14,177 34,313 22,635 25,096 39,222 43.79
Sum ber : Kem enterian Perdagangan diolah Pus datin Kem entan
Keterangan : *) Rata-rata s /d Novem ber 2016

43
-) Data Tidak Ters edia
Tabel 1.18b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran bawang merah di ibukota provinsi, Januari - November 2016

44
Rp/kg
2016 Rata-rata
No. Nama Kota
Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt Nov 2016
1 Banda Aceh 41,650 34,950 38,476 47,571 43,600 41,091 42,125 38,136 36,143 38,810 37,455 40,001
2 Me d a n 37,950 27,817 40,238 40,476 38,808 37,038 35,167 32,796 30,302 27,714 31,462 34,524
3 Padang 29,033 22,233 31,968 32,667 31,617 30,030 33,271 27,818 26,841 25,524 32,470 29,407
4 Pakanbaru 34,150 23,975 33,143 33,262 31,225 29,523 34,375 27,500 29,167 28,571 34,023 30,810
5 Jambi 29,600 25,150 37,079 38,222 36,900 31,333 39,458 30,121 29,619 27,333 34,121 32,631
6 Palembang 36,643 28,948 42,778 45,222 46,233 38,015 46,667 44,212 39,651 37,333 40,924 40,602
7 Bengkulu 41,900 35,450 48,095 48,571 48,000 43,636 45,063 48,000 44,476 45,667 44,727 44,871
8 Bandar Lampung 27,075 24,550 37,881 38,238 37,375 31,182 41,281 35,386 33,524 30,167 36,659 33,938
9 Jakarta 32,461 28,923 43,671 42,675 42,073 38,657 46,165 41,723 39,316 36,303 47,227 39,927
10 Bandung 31,580 27,710 44,257 41,610 38,700 37,464 50,975 44,136 39,733 35,476 45,500 39,740
11 Semarang 24,920 23,530 36,819 35,238 34,370 27,364 36,000 30,864 32,238 27,867 37,564 31,525
12 Yogyakarta 25,367 21,583 35,555 36,064 35,300 30,288 36,771 32,182 33,968 27,476 40,015 32,234
13 Surabaya 26,755 20,853 34,557 35,290 36,970 31,345 34,538 33,773 36,429 31,390 39,993 32,899
14 Denpasar 36,417 24,417 37,571 41,682 38,717 31,243 35,083 38,848 37,349 27,190 41,576 35,463
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

15 Mataram 36,333 26,983 34,429 34,937 35,233 29,909 31,979 33,667 35,809 26,873 37,333 33,044
16 Kupang 22,667 30,000 30,000 30,000 40,000 41,932 40,000 34,129 30,000 30,000 30,000 32,612
17 Gorontalo 35,500 32,750 37,952 51,905 44,950 41,364 42,500 45,909 46,905 42,381 44,091 42,382
18 Pontianak 36,875 31,600 41,667 46,036 45,788 38,352 42,781 42,943 38,988 34,452 42,830 40,210
19 Palangkaraya 35,050 29,100 36,905 45,595 45,450 39,318 46,813 46,773 47,595 37,405 43,398 41,218
20 Banjarmasin 33,200 26,600 36,667 44,651 41,576 34,560 46,812 37,621 42,492 32,127 40,727 37,912
21 Samarinda 37,867 32,817 37,159 44,873 43,083 34,742 47,083 43,788 44,714 34,905 42,924 40,360
22 Manado 43,073 35,755 43,045 55,848 47,585 42,241 53,925 47,773 49,300 41,014 45,805 45,942
23 Palu 36,825 38,100 36,071 46,048 43,650 36,682 47,625 45,591 45,857 41,262 41,091 41,709
24 Makassar 35,683 30,650 33,008 42,476 40,233 34,227 35,125 40,364 40,286 33,937 37,288 36,662
25 Kendari 40,170 34,665 36,943 45,857 44,610 39,176 44,475 47,770 47,105 42,286 44,264 42,484
26 Am bon 39,034 33,117 40,603 50,286 48,834 42,349 50,250 50,546 45,333 42,175 46,515 44,458
27 Jayapura 43,333 47,833 41,810 52,968 60,083 54,015 52,083 54,773 54,286 49,524 53,864 51,325
28 Banten 28,000 26,575 41,333 40,429 40,750 36,545 43,406 37,773 38,548 35,286 45,614 37,660
29 Bangka Belitung 38,050 31,725 43,429 47,619 45,850 38,250 44,375 43,500 41,643 36,333 44,659 41,403
30 Maluku Utara 46,725 43,300 44,929 61,548 58,963 55,489 57,938 55,898 56,667 52,476 56,909 53,713
31 Mamuju 40,500 39,625 36,190 42,857 45,000 45,000 44,688 46,591 47,000 37,143 35,455 41,823
32 Manokwari 37,500 38,250 45,238 56,071 58,250 53,409 52,813 58,636 57,024 57,500 57,841 52,048
33 Tanjung Pinang 39,000 32,300 31,619 28,667 30,200 32,727 32,000 29,955 23,905 21,810 22,182 29,488
34 Tanjung Selor 45,550 40,750 46,095 54,524 50,000 45,455 54,375 52,955 50,000 45,714 48,545 48,542
Nasional 35,483 30,958 38,741 43,529 42,646 38,057 43,176 41,248 40,359 35,924 41,325 39,222
Sumber : Kementerian Perdagangan diolah Pusdatin Kementan
Keterangan : *) Rata-rata s/d November 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Tabel 1.19a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran jagung pipilan di ibukota provinsi, 2012 - 2016
Rp/kg
Tahun Rata-rata
No. Nama Kota Pertumbuhan
2012 2013 2014 2015 2016 *) 2012-2016 (%)
1 Banda Aceh 4,372 6,569 4,722 5,000 8,425 24.13
2 Me d a n 3,925 6,676 4,825 4,838 5,783 15.54
3 Padang 5,374 7,643 6,322 7,000 6,890 8.52
4 Pakanbaru 5,465 8,142 6,002 6,000 5,465 3.44
5 Jambi 6,293 7,384 6,701 7,746 8,000 6.74
6 Palembang 4,188 6,671 6,403 7,590 7,816 19.20
7 Bengkulu 5,150 7,414 6,000 6,000 7,733 13.44
8 Bandar Lampung 4,504 6,958 5,008 5,000 6,321 13.18
9 Jakarta 7,635 9,742 9,996 10,523 8,889 4.99
10 Bandung 6,539 9,340 7,248 7,167 8,048 7.90
11 Semarang 3,579 5,857 4,588 4,677 4,600 10.56
12 Yogyakarta 3,695 5,707 4,050 4,036 5,182 13.37
13 Surabaya 5,045 7,146 5,333 5,692 7,159 12.20
14 Denpasar 5,928 7,432 6,000 6,000 7,364 7.21
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


15 Mataram 3,563 6,113 3,881 3,975 5,217 17.18
16 Kupang 4,975 7,876 5,234 5,985 6,000 9.84
17 Gorontalo 4,677 7,464 5,000 5,000 5,000 6.64
18 Pontianak 6,253 7,682 5,951 6,126 6,216 1.18
19 Palangkaraya 6,000 8,333 6,000 6,000 6,000 2.72
20 Banjarmasin 5,923 8,319 7,003 7,006 7,440 7.72
21 Samarinda 6,159 8,427 7,116 6,927 7,770 7.69
22 Manado 4,357 7,678 5,517 5,291 5,790 13.36
23 Palu 3,899 7,210 4,932 4,784 4,937 13.38
24 Makassar 3,500 6,718 4,935 5,090 5,923 21.23
25 Kendari 5,000 6,792 6,996 5,836 6,224 7.23
26 Am bon 7,083 9,236 7,842 8,185 8,784 6.75
27 Jayapura 7,474 10,320 9,383 9,436 10,367 9.86
28 Banten 5,175 8,117 7,567 8,663 9,097 17.40
29 Bangka Belitung 6,004 8,027 6,508 6,906 7,128 6.03
30 Maluku Utara 5,500 8,879 6,245 6,720 7,250 11.82
31 Mamuju 3,823 6,500 3,891 4,581 6,557 22.68
32 Manokwari 7,096 9,833 8,000 8,000 8,875 7.71
33 Tanjung Pinang - 9,758 9,217 10,638 10,403 2.55
34 Tanjung Selor - - - 7,655 9,627 -
Nasional 5,258 7,815 6,194 6,460 7,126 10.62
Sum ber : Kem enterian Perdagangan diolah Pus datin Kem entan
Keterangan : *) Rata-rata s /d Novem ber 2016

45
-) Data Tidak Ters edia
Tabel 1.19b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran jagung pipilan di ibukota provinsi, Januari - November 2016

46
Rp/kg
2016 Rata-rata
No. Nama Kota
Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt Nov 2016
1 Banda Aceh 5,550 6,000 6,000 7,905 8,700 8,455 10,063 10,000 10,000 10,000 10,000 8,425
2 Me d a n 4,841 5,783 5,833 5,833 5,833 5,901 6,000 6,000 5,920 5,833 5,833 5,783
3 Padang 7,000 6,867 7,000 6,905 7,000 7,000 7,000 7,000 6,683 6,699 6,637 6,890
4 Pakanbaru 6,000 5,100 5,381 5,643 5,500 5,841 5,688 5,295 5,167 5,095 5,409 5,465
5 Jambi 8,000 8,000 8,000 8,000 8,000 8,000 8,000 8,000 8,000 8,000 8,000 8,000
6 Palembang 7,992 7,820 7,825 7,699 7,800 7,800 7,800 7,809 7,829 7,800 7,800 7,816
7 Bengkulu 6,250 7,000 7,810 8,000 8,000 8,000 8,000 8,000 8,000 8,000 8,000 7,733
8 Bandar Lampung 5,000 6,500 6,500 6,500 6,575 6,523 6,500 6,477 6,548 6,405 6,000 6,321
9 Jakarta 8,727 8,722 8,750 8,893 9,000 9,000 9,000 9,000 9,000 8,889 8,803 8,889
10 Bandung 7,200 7,080 7,000 7,867 8,490 8,427 8,513 8,400 8,400 8,581 8,573 8,048
11 Semarang 4,610 4,600 4,600 4,590 4,600 4,600 4,600 4,600 4,600 4,600 4,600 4,600
12 Yogyakarta 5,220 5,617 5,000 4,936 4,833 4,917 4,885 4,863 5,040 5,857 5,833 5,182
13 Surabaya 6,620 6,788 7,267 7,300 7,101 7,082 7,128 7,202 7,545 7,540 7,181 7,159
14 Denpasar 6,000 8,850 9,000 8,159 7,000 7,000 7,000 7,000 7,000 7,000 7,000 7,364
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

15 Mataram 4,517 5,933 6,000 5,547 5,325 5,061 5,000 5,068 4,920 4,944 5,068 5,217
16 Kupang 6,000 6,000 6,000 6,000 6,000 6,000 6,000 6,000 6,000 6,000 6,000 6,000
17 Gorontalo 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000
18 Pontianak 6,125 6,125 6,125 6,125 6,138 6,159 6,188 6,335 6,375 6,339 6,341 6,216
19 Palangkaraya 6,000 6,000 6,000 6,000 6,000 6,000 6,000 6,000 6,000 6,000 6,000 6,000
20 Banjarmasin 7,075 7,250 7,476 7,508 7,500 7,500 7,490 7,500 7,540 7,500 7,500 7,440
21 Samarinda 7,833 7,833 7,833 7,833 7,833 7,833 7,864 7,833 7,754 7,516 7,500 7,770
22 Manado 7,268 7,598 5,826 5,617 5,668 5,611 5,400 5,250 5,150 5,150 5,157 5,790
23 Palu 4,538 4,825 4,976 4,940 5,000 5,000 5,031 5,000 5,000 5,000 5,000 4,937
24 Makassar 6,092 6,275 6,183 6,032 6,008 6,000 5,906 5,675 5,707 5,580 5,697 5,923
25 Kendari 6,170 6,746 6,576 6,295 6,200 6,100 6,000 6,050 6,043 6,176 6,105 6,224
26 Am bon 7,175 10,916 11,095 9,047 8,566 8,500 8,073 8,424 9,143 7,960 7,727 8,784
27 Jayapura 10,000 10,417 10,937 10,413 9,717 10,106 10,167 10,667 10,684 10,412 10,515 10,367
28 Banten 8,750 8,750 8,690 9,131 9,250 9,248 9,247 9,250 9,274 9,250 9,227 9,097
29 Bangka Belitung 7,100 7,488 7,476 7,500 7,350 6,761 6,609 7,227 7,048 7,036 6,818 7,128
30 Maluku Utara 7,250 7,250 7,250 7,250 7,250 7,250 7,250 7,250 7,250 7,250 7,250 7,250
31 Mamuju 6,700 7,500 8,000 8,000 7,650 7,000 7,000 5,273 5,000 5,000 5,000 6,557
32 Manokwari 8,000 8,000 8,000 8,000 8,000 8,000 9,625 10,000 10,000 10,000 10,000 8,875
33 Tanjung Pinang 9,700 10,150 10,476 10,952 10,300 10,636 11,000 10,409 10,000 10,810 10,000 10,403
34 Tanjung Selor 9,500 11,400 10,000 10,000 10,000 10,091 10,000 10,000 8,905 8,000 8,000 9,627
Nasional 6,759 7,241 7,232 7,218 7,153 7,129 7,207 7,172 7,133 7,095 7,046 7,126
Sumber : Kementerian Perdagangan diolah Pusdatin Kementan
Keterangan : *) Rata-rata s/d November 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Tabel 1.20a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran kacang hijau di ibukota provinsi, 2012 - 2016
Rp/kg
Tahun Rata-rata
No. Nama Kota Pertumbuhan
2012 2013 2014 2015 2016 *) 2012-2016 (%)
1 Banda Aceh 13,204 15,024 19,734 21,901 22,023 14.17
2 Me d a n 13,283 13,016 18,545 20,250 21,481 13.93
3 Padang 14,976 14,642 19,391 21,299 20,218 8.74
4 Pakanbaru 14,958 14,236 18,308 20,808 20,850 9.41
5 Jambi 13,619 14,128 18,352 19,744 19,684 10.23
6 Palembang 12,769 13,710 16,743 18,800 19,890 11.89
7 Bengkulu 15,058 15,715 21,003 20,752 22,203 10.95
8 Bandar Lampung 12,476 13,944 18,154 20,193 20,017 13.08
9 Jakarta 15,481 16,442 18,655 21,058 22,782 10.18
10 Bandung 13,992 15,618 19,663 21,312 21,785 12.03
11 Semarang 11,327 13,935 18,402 18,471 18,677 14.14
12 Yogyakarta 11,274 14,072 17,690 18,591 18,906 14.33
13 Surabaya 12,746 14,256 17,285 18,609 19,206 10.99
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

14 Denpasar 13,685 14,916 18,747 20,028 20,000 10.34

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


15 Mataram 12,004 14,467 18,456 19,315 19,603 13.56
16 Kupang 19,183 19,403 19,147 19,983 20,773 2.04
17 Gorontalo 16,802 17,389 18,203 16,539 18,835 3.23
18 Pontianak 13,149 14,729 19,176 19,089 19,709 11.25
19 Palangkaraya 13,532 14,992 18,038 24,877 26,545 18.93
20 Banjarmasin 14,753 15,487 19,070 20,543 20,245 8.60
21 Samarinda 15,589 17,635 21,041 21,046 21,477 8.63
22 Manado 12,516 15,511 19,082 19,174 18,660 11.19
23 Palu 13,763 15,346 16,527 17,966 20,544 10.56
24 Makassar 9,899 13,586 16,545 17,763 17,032 15.57
25 Kendari 10,814 12,162 14,105 19,926 22,382 20.51
26 Am bon 15,804 18,328 22,738 22,087 22,300 9.53
27 Jayapura 16,343 18,772 22,536 22,715 23,084 9.33
28 Banten 12,722 14,919 18,735 20,248 19,072 11.28
29 Bangka Belitung 12,646 13,771 19,337 20,937 21,112 14.61
30 Maluku Utara 16,008 17,462 20,691 22,491 22,253 8.80
31 Mamuju 14,025 15,760 20,253 21,385 20,827 10.97
32 Manokwari 20,000 20,000 21,934 23,999 25,000 5.81
33 Tanjung Pinang 13,585 14,315 18,242 22,322 21,979 13.41
34 Tanjung Selor - - - 24,318 23,769 -
Nasional 14,000 15,385 18,925 20,494 20,968 10.88
Sum ber : Kem enterian Perdagangan diolah Pus datin Kem entan
Keterangan : *) Rata-rata s /d Novem ber 2016

47
-) Data Tidak Ters edia
Tabel 1.20b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran kacang hijau di ibukota provinsi, Januari - November 2016

48
Rp/kg
2016 Rata-rata
No. Nama Kota
Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt Nov 2016
1 Banda Aceh 22,000 22,000 22,000 22,000 22,000 22,091 22,000 21,727 21,619 22,000 22,818 22,023
2 Me d a n 21,500 21,500 21,810 22,000 22,000 22,000 22,000 22,000 22,000 19,976 19,500 21,481
3 Padang 22,625 22,167 21,016 19,722 19,650 19,652 19,688 19,637 19,667 19,428 19,151 20,218
4 Pakanbaru 20,838 20,425 20,643 21,000 21,250 21,341 20,938 21,000 21,048 21,024 19,841 20,850
5 Jambi 20,350 20,525 20,508 20,032 20,250 20,288 20,333 19,379 18,500 18,357 18,000 19,684
6 Palembang 19,752 20,000 19,952 19,968 20,000 20,000 20,000 20,000 19,921 19,397 19,803 19,890
7 Bengkulu 21,000 20,550 20,000 20,000 20,000 20,818 21,481 25,700 25,700 25,700 23,288 22,203
8 Bandar Lampung 20,000 20,000 20,048 20,071 20,000 20,000 20,063 20,000 20,000 20,000 20,000 20,017
9 Jakarta 22,220 23,040 22,600 22,600 22,730 22,800 22,825 23,000 23,000 23,000 22,782 22,782
10 Bandung 21,800 21,550 21,438 21,543 21,860 21,827 21,800 22,200 22,152 21,895 21,573 21,785
11 Semarang 17,810 17,880 19,076 19,952 19,930 20,045 19,725 18,518 17,667 17,600 17,245 18,677
12 Yogyakarta 19,283 19,000 19,000 19,572 19,667 19,667 19,667 19,682 18,444 17,230 16,758 18,906
13 Surabaya 19,193 19,120 19,250 19,810 19,950 19,250 19,456 20,600 18,952 18,095 17,594 19,206
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

14 Denpasar 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000
15 Mataram 20,183 20,450 20,651 20,699 20,200 20,030 19,375 18,864 18,778 18,254 18,151 19,603
16 Kupang 20,000 20,000 20,000 20,000 20,600 21,333 21,333 21,303 21,270 21,333 21,333 20,773
17 Gorontalo 19,900 16,750 17,000 16,952 17,750 18,000 19,000 21,455 19,810 20,571 20,000 18,835
18 Pontianak 19,000 19,050 19,000 19,750 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000 19,709
19 Palangkaraya 28,000 26,100 26,000 26,000 26,000 26,636 27,375 27,909 28,190 25,810 23,977 26,545
20 Banjarmasin 19,867 20,433 20,254 20,397 20,167 21,091 20,688 20,258 19,984 19,841 19,712 20,245
21 Samarinda 21,383 21,000 21,000 21,095 21,667 21,667 21,667 21,667 21,667 21,762 21,667 21,477
22 Manado 19,030 19,165 19,667 19,502 18,790 18,800 18,800 18,800 18,243 17,317 17,150 18,660
23 Palu 20,100 19,950 20,821 21,143 21,100 20,591 20,281 20,409 20,952 20,619 20,023 20,544
24 Makassar 17,750 17,667 17,698 16,683 16,867 16,773 17,042 17,227 16,698 16,397 16,546 17,032
25 Kendari 22,240 22,028 22,305 21,914 22,240 22,882 23,463 23,473 23,924 21,876 19,855 22,382
26 Am bon 22,650 22,383 22,333 22,857 22,333 22,636 22,646 23,061 22,841 22,064 19,500 22,300
27 Jayapura 23,250 23,083 22,905 22,889 23,150 23,288 23,667 22,970 22,937 22,667 23,121 23,084
28 Banten 19,250 18,000 18,000 18,190 20,000 20,068 20,000 20,000 20,000 18,286 18,000 19,072
29 Bangka Belitung 20,625 21,050 21,810 21,548 20,800 21,045 20,781 22,523 20,405 21,214 20,432 21,112
30 Maluku Utara 22,750 22,750 22,750 22,655 22,675 22,636 22,500 22,545 22,476 21,048 20,000 22,253
31 Mamuju 20,950 21,050 21,000 20,952 20,950 21,045 20,906 20,909 20,952 20,476 19,909 20,827
32 Manokwari 25,000 25,000 25,000 25,000 25,000 25,000 25,000 25,000 25,000 25,000 25,000 25,000
33 Tanjung Pinang 21,275 21,175 20,500 21,000 21,350 22,955 23,500 23,159 23,190 21,667 22,000 21,979
34 Tanjung Selor 24,700 25,000 25,000 24,714 25,000 25,000 25,000 24,091 22,952 20,000 20,000 23,769
Nasional 21,067 20,878 20,913 20,947 21,057 21,213 21,265 21,443 21,145 20,585 20,139 20,968
Sumber : Kementerian Perdagangan diolah Pusdatin Kementan
Keterangan : *) Rata-rata s/d November 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Tabel 1.21a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran kacang tanah di ibukota provinsi, 2012 - 2016
Rp/kg
Tahun Rata-rata
No. Nama Kota Pertumbuhan
2012 2013 2014 2015 2016 *) 2012-2016 (%)
1 Banda Aceh 17,689 19,500 18,901 23,435 25,816 10.33
2 Me d a n 15,039 18,847 17,196 21,489 24,191 13.53
3 Padang 18,697 20,476 21,100 22,936 24,800 7.35
4 Pakanbaru 17,233 19,223 17,637 21,043 23,651 8.75
5 Jambi 16,605 17,443 16,992 20,776 23,453 9.40
6 Palembang 16,070 18,362 16,987 21,821 23,421 10.64
7 Bengkulu 17,585 19,536 20,920 24,052 27,282 11.65
8 Bandar Lampung 16,848 17,766 17,146 22,800 24,480 10.58
9 Jakarta 16,798 18,696 18,866 22,226 24,929 10.55
10 Bandung 17,560 20,049 18,535 24,169 27,807 13.02
11 Semarang 16,637 17,428 17,113 22,496 24,309 10.62
12 Yogyakarta 10,627 13,382 15,411 19,749 22,292 20.53
13 Surabaya 16,025 19,408 16,706 20,144 25,342 13.39
14 Denpasar 16,787 17,905 17,193 23,010 25,176 11.48
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


15 Mataram 15,979 16,645 17,069 22,305 23,900 11.14
16 Kupang 19,874 20,000 19,601 21,928 25,281 6.45
17 Gorontalo 16,682 19,072 19,220 21,360 24,668 10.43
18 Pontianak 16,796 18,885 17,469 23,041 24,658 10.96
19 Palangkaraya 15,036 20,626 21,279 25,347 26,545 16.05
20 Banjarmasin 15,562 16,374 18,205 24,194 25,874 14.06
21 Samarinda 18,116 20,755 20,158 25,089 26,783 10.73
22 Manado 18,691 19,109 20,307 24,425 26,637 9.46
23 Palu 16,595 17,637 17,877 23,764 27,365 13.93
24 Makassar 16,604 17,909 17,747 22,703 24,753 10.98
25 Kendari 12,350 13,089 13,299 21,756 27,612 24.53
26 Am bon 19,020 23,632 22,062 27,464 29,314 12.21
27 Jayapura 18,091 22,222 21,598 25,790 28,556 12.54
28 Banten 17,280 18,889 18,506 23,687 26,506 11.79
29 Bangka Belitung 17,004 18,106 18,636 22,316 24,666 9.92
30 Maluku Utara 20,823 24,144 21,874 27,468 29,744 10.10
31 Mamuju 17,184 20,974 19,745 24,875 27,736 13.42
32 Manokwari 18,617 18,000 19,171 20,000 20,000 1.88
33 Tanjung Pinang 16,696 17,876 15,799 21,494 21,979 8.44
34 Tanjung Selor - - - 29,178 32,427 -
Nasional 16,886 18,847 18,495 23,094 25,646 11.42
Sum ber : Kem enterian Perdagangan diolah Pus datin Kem entan
Keterangan : *) Rata-rata s /d Novem ber 2016

49
-) Data Tidak Ters edia
Tabel 1.21b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran kacang tanah di ibukota provinsi, Januari - November 2016

50
Rp/kg
2016 Rata-rata
No. Nama Kota
Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt Nov 2016
1 Banda Aceh 25,000 25,000 25,000 25,000 24,850 25,955 26,188 27,455 27,000 26,524 26,000 25,816
2 Me d a n 24,000 24,000 24,000 23,992 23,700 24,735 25,219 25,167 25,167 23,286 22,833 24,191
3 Padang 25,000 24,733 23,778 23,635 23,650 25,046 26,979 26,000 25,127 24,667 24,182 24,800
4 Pakanbaru 23,000 22,800 22,048 22,976 23,400 24,909 25,719 25,773 24,429 23,262 21,841 23,651
5 Jambi 24,000 22,283 22,254 22,000 23,100 24,864 25,000 24,455 24,000 23,571 22,455 23,453
6 Palembang 22,884 22,908 22,794 23,445 22,717 23,621 24,271 24,242 23,873 23,540 23,333 23,421
7 Bengkulu 28,000 26,650 25,000 25,000 25,000 27,455 28,600 28,600 28,600 28,600 28,600 27,282
8 Bandar Lampung 24,475 23,125 23,000 23,262 23,775 26,000 26,000 25,682 25,000 24,548 24,409 24,480
9 Jakarta 24,140 24,930 24,400 24,400 24,430 25,091 24,975 25,455 25,600 25,600 25,200 24,929
10 Bandung 26,800 26,600 26,362 26,276 26,400 27,282 29,238 29,600 29,486 29,143 28,691 27,807
11 Semarang 22,840 22,950 22,914 22,990 23,545 25,868 26,825 27,155 25,086 23,724 23,500 24,309
12 Yogyakarta 22,216 22,000 22,206 22,333 22,633 23,137 23,167 23,227 22,127 21,524 20,644 22,292
13 Surabaya 25,155 24,868 24,783 24,643 24,880 25,882 26,444 26,536 25,905 25,238 24,427 25,342
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

14 Denpasar 24,350 24,366 24,333 24,333 24,333 28,788 28,823 26,227 24,349 24,333 22,697 25,176
15 Mataram 23,367 24,017 24,285 23,238 23,150 26,742 25,500 23,939 22,889 23,064 22,712 23,900
16 Kupang 22,000 22,000 22,000 25,952 26,660 26,567 26,567 26,615 26,567 26,567 26,593 25,281
17 Gorontalo 22,000 22,000 22,095 22,000 25,000 26,000 26,000 26,636 24,952 26,667 28,000 24,668
18 Pontianak 25,125 24,050 23,595 23,786 24,063 24,852 25,250 25,250 25,238 25,036 24,989 24,658
19 Palangkaraya 28,000 26,100 26,000 26,000 26,000 26,636 27,375 27,909 28,190 25,810 23,977 26,545
20 Banjarmasin 24,817 24,667 24,429 24,159 24,850 27,742 28,313 27,531 27,238 25,809 25,061 25,874
21 Samarinda 26,566 26,033 26,000 25,841 26,450 27,303 27,333 27,333 27,333 27,333 27,091 26,783
22 Manado 27,185 27,150 27,150 27,090 25,730 26,893 27,056 26,252 26,000 26,048 26,455 26,637
23 Palu 27,975 23,300 25,762 26,833 27,400 24,750 28,531 30,000 29,762 27,976 28,727 27,365
24 Makassar 25,050 24,950 24,714 24,143 22,783 24,682 25,437 25,561 25,190 24,778 25,000 24,753
25 Kendari 28,650 29,110 28,676 27,781 26,800 26,582 26,888 27,300 28,362 27,219 26,364 27,612
26 Am bon 28,467 28,283 28,301 28,968 28,516 29,485 29,354 30,894 31,809 29,651 28,727 29,314
27 Jayapura 27,983 27,833 28,428 28,429 28,000 28,636 29,417 28,864 29,206 28,413 28,909 28,556
28 Banten 26,000 26,000 26,000 26,000 25,750 27,227 28,250 27,955 27,952 25,429 25,000 26,506
29 Bangka Belitung 23,200 24,075 25,405 25,381 24,175 25,545 24,594 23,705 25,595 24,786 24,864 24,666
30 Maluku Utara 30,000 30,000 30,000 30,000 30,000 29,795 29,500 29,455 29,476 29,476 29,477 29,744
31 Mamuju 28,000 28,000 28,000 28,000 28,000 28,000 28,000 28,000 28,000 27,143 25,955 27,736
32 Manokwari 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000 20,000
33 Tanjung Pinang 21,275 21,175 20,500 21,000 21,350 22,955 23,500 23,159 23,190 21,667 22,000 21,979
34 Tanjung Selor 35,000 29,350 32,190 35,000 35,000 34,091 35,000 34,091 29,524 28,000 29,455 32,427
Nasional 25,368 24,862 24,894 25,114 25,179 26,268 26,744 26,648 26,242 25,542 25,240 25,646
Sumber : Kementerian Perdagangan diolah Pusdatin Kementan

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Keterangan : *) Rata-rata s/d November 2016
Tabel 1.22a. Perkembangan rata-rata tahunan harga eceran ketela pohon di ibukota provinsi, 2012 - 2016
Rp/kg
Tahun Rata-rata
No. Nama Kota Pertumbuhan
2012 2013 2014 2015 2016 *) 2012-2016 (%)
1 Banda Aceh 2,883 3,000 3,000 4,048 4,369 11.73
2 Me d a n 1,279 2,265 2,366 2,605 2,599 22.84
3 Padang 2,587 4,122 5,901 4,491 4,590 20.21
4 Pakanbaru 4,367 3,321 2,505 3,002 3,847 -0.13
5 Jambi 2,907 3,000 3,000 3,000 3,500 4.96
6 Palembang 2,591 3,656 4,773 4,127 3,666 11.74
7 Bengkulu 3,148 2,650 3,000 3,000 3,000 -0.65
8 Bandar Lampung 2,500 2,656 2,620 2,793 2,984 4.58
9 Jakarta 3,487 4,049 4,175 4,616 5,299 11.14
10 Bandung 2,697 3,105 3,314 3,545 3,800 9.00
11 Semarang 1,636 2,063 2,485 2,727 3,306 19.38
12 Yogyakarta 3,644 3,453 3,042 3,000 3,000 -4.63
13 Surabaya 3,000 3,356 3,532 3,738 4,518 10.95
14 Denpasar 4,094 4,106 4,000 4,000 4,000 -0.57
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


15 Mataram 1,859 2,188 2,395 3,102 3,356 16.21
16 Kupang 6,050 6,328 6,467 6,503 6,503 1.84
17 Gorontalo 4,635 5,257 5,498 5,500 5,498 4.50
18 Pontianak 2,985 2,690 2,812 3,078 3,625 5.47
19 Palangkaraya 3,248 5,008 4,571 3,000 3,000 2.77
20 Banjarmasin - 3,447 3,013 3,006 4,776 15.35
21 Samarinda 4,215 7,307 5,942 5,063 5,335 11.31
22 Manado 4,500 4,500 4,506 4,500 4,500 0.00
23 Palu 2,606 3,111 3,627 4,417 4,782 16.50
24 Makassar - 3,319 3,339 4,027 4,685 12.52
25 Kendari 5,667 8,473 10,085 9,725 9,820 16.49
26 Am bon 5,000 10,052 14,472 12,743 12,637 33.06
27 Jayapura 6,200 9,688 19,843 21,373 25,011 46.45
28 Banten 2,774 2,602 2,969 4,104 3,619 8.57
29 Bangka Belitung 2,047 2,079 2,941 2,992 2,600 7.91
30 Maluku Utara 11,280 9,117 9,985 10,000 10,000 -2.38
31 Mamuju 3,000 3,000 3,333 3,500 3,500 4.03
32 Manokwari 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 0.00
33 Tanjung Pinang - 6,661 7,000 7,123 8,217 7.40
34 Tanjung Selor - - - 5,363 7,858 -
Nasional 3,837 4,601 5,167 5,236 5,641 10.32
Sum ber : Kem enterian Perdagangan diolah Pus datin Kem entan
Keterangan : *) Rata-rata s /d Novem ber 2016

51
-) Data Tidak Ters edia
52
Tabel 1.22b. Perkembangan rata-rata bulanan harga eceran ketela pohon di ibukota provinsi, Januari - November 2016
Rp/kg
2016 Rata-rata
No. Nama Kota
Jan Feb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt Nov 2016
1 Banda Aceh 5,000 3,575 3,500 3,500 3,613 3,932 4,938 5,000 5,000 5,000 5,000 4,369
2 Me d a n 2,603 2,601 2,600 2,602 2,595 2,600 2,600 2,592 2,591 2,600 2,600 2,599
3 Padang 5,341 4,633 4,444 4,516 4,500 4,530 4,500 4,530 4,500 4,500 4,500 4,590
4 Pakanbaru 3,000 2,838 3,286 4,167 4,500 4,500 4,094 4,477 4,500 3,952 3,000 3,847
5 Jambi 3,500 3,500 3,500 3,500 3,500 3,500 3,500 3,500 3,500 3,500 3,500 3,500
6 Banda Aceh 3,108 3,456 3,672 4,127 4,245 4,123 3,512 3,685 3,691 3,416 2,940 3,634
7 Me d a n 2,848 3,464 3,740 4,283 4,413 4,227 3,374 3,574 3,582 3,251 2,680 3,585
8 Padang 2,587 3,473 3,809 4,440 4,581 4,330 3,235 3,462 3,473 3,086 2,420 3,536
9 Pakanbaru 2,327 3,482 3,878 4,596 4,749 4,434 3,097 3,351 3,364 2,922 2,160 3,487
10 Jambi 2,067 3,490 3,946 4,753 4,917 4,538 2,959 3,239 3,255 2,757 1,900 3,438
11 Banda Aceh 1,806 3,499 4,015 4,909 5,085 4,641 2,821 3,128 3,145 2,592 1,640 3,389
12 Me d a n 1,546 3,508 4,083 5,066 5,253 4,745 2,683 3,016 3,036 2,427 1,380 3,340
13 Padang 1,286 3,516 4,152 5,222 5,421 4,848 2,544 2,905 2,927 2,262 1,120 3,291
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

14 Pakanbaru 1,026 3,525 4,221 5,379 5,589 4,952 2,406 2,793 2,818 2,098 860 3,242
15 Jambi 765 3,534 4,289 5,535 5,756 5,056 2,268 2,682 2,709 1,933 600 3,193
16 Kupang 6,500 6,513 6,500 6,500 6,525 6,500 6,500 6,489 6,500 6,500 6,508 6,503
17 Gorontalo 5,500 5,500 5,500 5,500 5,500 5,500 5,500 5,477 5,500 5,500 5,500 5,498
18 Pontianak 3,625 3,625 3,625 3,625 3,619 3,631 3,625 3,625 3,625 3,625 3,625 3,625
19 Palangkaraya 3,000 3,000 3,000 3,000 3,000 3,000 3,000 3,000 3,000 3,000 3,000 3,000
20 Banjarmasin 3,083 4,450 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 4,776
21 Samarinda 5,350 5,333 5,333 5,333 5,333 5,333 5,333 5,333 5,333 5,333 5,333 5,335
22 Manado 4,500 4,500 4,500 4,500 4,500 4,500 4,500 4,500 4,500 4,500 4,500 4,500
23 Palu 4,375 4,838 4,798 4,536 4,500 4,557 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 4,782
24 Makassar 4,617 4,350 4,968 4,555 4,734 4,515 4,667 4,606 4,921 4,664 4,939 4,685
25 Kendari 9,970 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 9,700 9,362 9,429 9,564 9,820
26 Am bon 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 14,091 15,000 15,000 14,921 15,000 15,000 12,637
27 Jayapura 25,000 25,000 25,000 25,000 25,000 25,136 25,000 25,000 24,984 25,000 25,000 25,011
28 Banten 4,250 4,250 3,381 3,119 3,550 3,500 3,563 3,500 3,643 3,548 3,500 3,619
29 Bangka Belitung 2,513 2,975 3,000 2,595 2,563 2,966 2,656 2,341 2,500 2,274 2,216 2,600
30 Maluku Utara 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000
31 Mamuju 3,500 3,500 3,500 3,500 3,500 3,500 3,500 3,500 3,500 3,500 3,500 3,500
32 Manokwari 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000 10,000
33 Tanjung Pinang 8,500 8,350 8,000 8,000 8,000 8,000 8,000 8,136 8,500 8,405 8,500 8,217
34 Tanjung Selor 5,000 8,000 8,000 8,000 9,200 10,000 10,000 10,000 10,238 4,000 4,000 7,858
Nasional 5,422 5,501 5,506 5,524 5,601 5,774 5,831 5,821 5,845 5,620 5,607 5,641
Sumber : Kementerian Perdagangan diolah Pusdatin Kementan

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Keterangan : *) Rata-rata s/d November 2016
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

BAB II

HARGA KONSUMEN PERDESAAN

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 53


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Grafik 2. Grafik Harga Konsumen Perdesaan di Sentra Produksi di Sub Sektor


Tanaman Pangan, Hortikultura, Perkebunan dan Peternakan
Tahun 2011 – 2015

a. Sub Sektor Tanaman Pangan

b. Sub Sektor Hortikultura Sayuran

54 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

c. Sub Sektor Hortikultura Buah

d. Sub Sektor Peternakan

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 55


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

e. Sub Sektor Perkebunan

56 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.1. Perkembangan Rata-Rata Harga Konsumen Pedesaan Komoditas


Pertanian di Indonesia, 2011 – 2015

Tahun Rata-rata
NO KOMODITI SATUAN pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Beras Rp/Kg 7,688 8,221 8,492 8,922 9,760 6.17

2 Jagung Pipilan Rp/Kg 5,336 5,501 5,727 5,786 5,933 2.69

3 Kacang Hijau Rp/Kg 16,367 15,593 16,436 18,417 19,858 5.14

4 Kacang Kedele Rp/Kg 9,779 10,316 11,050 12,088 12,764 6.90

5 Kacang Tanah Rp/Kg 15,737 16,577 17,844 18,269 20,386 6.74

6 Ketela Pohon Rp/Kg 3,138 3,391 3,644 3,913 4,137 7.16

7 Ketela Rambat Rp/Kg 4,503 4,715 4,963 5,300 5,802 6.56

8 Kentang Rp/Kg 11,160 11,014 12,209 13,176 12,954 3.94

9 Cabe Merah Rp/Kg 47,669 54,919 52,031 44,519 44,206 -1.30

10 Cabe Rawit Rp/Kg 47,339 50,696 51,994 53,472 53,045 2.92

11 Bawang Merah Rp/Kg 25,928 21,949 30,751 26,511 24,658 0.99

12 Mangga Rp/Kg 11,209 11,541 12,361 14,057 14,645 6.99

13 Pisang Rp/Kg 6,632 7,047 7,697 8,697 9,150 8.42

14 Jeruk Rp/Kg 11,645 12,407 13,209 14,617 14,928 6.45

15 Daging Sapi Rp/Kg 68,741 73,954 84,180 94,028 101,931 10.38

16 Daging Kambing Rp/Kg 57,689 61,395 66,702 72,385 79,259 8.27

17 Daging Babi Rp/Kg 44,100 46,711 48,808 49,945 54,015 5.22

18 Daging Ayam Rp/Kg 35,333 37,961 36,074 32,993 33,400 -1.21

19 Kelapa Tua (Rp/butir) 3,052 3,062 3,241 3,515 3,650 4.62

20 Tembakau Rp/butir 54,240 56,153 57,740 58,990 63,102 3.87

21 Kemiri Rp/Kg 25,859 27,104 28,320 36,920 38,757 11.16

22 Lada/merica Rp/Kg 74,741 87,056 94,547 122,550 151,491 19.58


Sumber : Badan Pusat Statistik

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 57


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.2. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Beras


menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/kg)

Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 8,386 8,844 9,121 9,580 10,194 5.01


2 Sumatera Utara 8,267 8,448 9,015 9,368 10,145 5.28
3 Sumatera Barat 8,551 8,679 8,722 9,243 9,285 2.11
4 Riau 8,848 9,224 9,591 10,573 11,396 6.56
5 Jambi 8,416 8,709 8,805 9,275 10,089 4.67
6 Sumatera Selatan 6,832 7,317 7,503 7,696 8,399 5.34
7 Bengkulu 7,946 8,800 8,788 8,950 9,720 5.26
8 Lampung 6,750 7,597 7,965 8,487 9,595 9.25
9 Bangka Belitung 8,214 8,991 9,419 9,915 10,723 6.91
10 DKI Jakarta - - - 9,839 10,576 -
11 Kepulauan Riau 8,646 9,209 9,500 9,946 10430 4.81
12 Jawa Barat 6,610 7,109 7,274 7,651 8,642 7.00
13 Jawa Tengah 6,977 7,635 7,815 8,227 9,123 6.99
14 DI Yogyakarta 6,931 7,627 7,666 8,150 9,120 7.19
15 Jawa Timur 6,830 7,618 7,838 8,162 8,957 7.07
16 Banten 7,039 7,776 7,831 8,086 8,855 5.99
17 Bali 7,464 8,309 8,392 8,740 9,474 6.22
18 Nusa Tenggara Barat 6,597 8,347 8,218 8,369 8,926 8.37
19 Nusa Tenggara Timur 7,007 7,912 7,926 8,172 8,699 5.66
20 Kalimantan Barat 7,884 8,512 8,800 9,197 10,056 6.30
21 Kalimantan Tengah 9,086 8,814 8,903 9,467 11,689 6.96
22 Kalimantan Selatan 8,519 8,147 8,072 8,561 9,649 3.37
23 Kalimantan Timur 8,017 8,677 9,173 9,704 10,701 7.50
24 Sulawesi Utara 7,165 7,625 7,912 8,158 9,363 7.02
25 Sulawesi Tengah 6,548 7,096 6,995 7,165 8,430 6.76
26 Sulawesi Selatan 5,988 6,505 6,480 7,069 8,139 8.12
27 Sulawesi Tenggara 6,676 7,352 8,100 8,263 8,856 7.37
28 Gorontalo 7,405 7,944 7,843 8,065 8,193 2.61
29 Sulawesi Barat 6,937 7,555 7,668 7,885 8,772 6.12
30 Maluku 8,264 9,015 10,162 10,737 11,363 8.32
31 Maluku Utara 8,823 9,238 9,479 9,872 10,677 4.90
32 Papua Barat 11,207 10,188 11,085 11,640 12,684 3.42
33 Papua 7,198 8,249 9,666 10,223 11,168 11.70
Nasional 7,688 8,221 8,492 8,922 9,760 6.17
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

58 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.3. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Jagung


menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/kg)

Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 5,142 5,209 5,261 4,342 4,217 -4.51


2 Sumatera Utara 4,328 4,496 4,767 4,822 4,975 3.56
3 Sumatera Barat 3,591 3,404 3,481 3,653 3,870 1.98
4 Riau 6,035 6,126 6,381 6,484 7,033 3.94
5 Jambi 4,592 4,279 4,740 5,087 6,029 7.45
6 Sumatera Selatan 6,185 6,487 6,298 6,306 6,330 0.62
7 Bengkulu 6,107 5,770 5,272 4,998 5,330 -3.18
8 Lampung 4,410 4,502 4,310 5,071 5,838 7.65
9 Bangka Belitung 5,676 6,110 6,452 6,413 7,141 6.00
10 Kepulauan Riau 6,390 6,332 6,287 5,966 6,102 -1.11
11 DKI Jakarta - - - - - -
12 Jawa Barat 4,624 5,375 5,734 6,010 6,172 7.61
13 Jawa Tengah 3,604 3,536 3,732 3,945 4,087 3.24
14 DI Yogyakarta 3,618 3,482 3,618 3,862 3,860 1.71
15 Jawa Timur 3,764 3,456 3,747 3,930 4,050 2.04
16 Banten 5,104 5,491 5,788 6,956 8,128 12.50
17 Bali 5,147 5,466 5,759 6,197 6,274 5.10
18 Nusa Tenggara Barat 5,916 6,087 6,625 6,063 5,188 -2.80
19 Nusa Tenggara Timur 4,408 4,583 4,820 5,438 5,426 5.44
20 Kalimantan Barat 5,026 5,668 5,644 6,105 6,464 6.60
21 Kalimantan Tengah 6,443 6,507 6,235 6,578 7,303 3.33
22 Kalimantan Selatan 5,152 5,359 5,826 7,853 8,231 13.08
23 Kalimantan Timur 5,365 5,536 5,717 7,512 7,804 10.44
24 Sulawesi Utara 4,326 4,673 5,344 5,405 5,457 6.12
25 Sulawesi Tengah 5,781 5,748 6,194 5,272 5,085 -2.81
26 Sulawesi Selatan 7,334 7,936 8,882 6,760 5,229 -6.60
27 Sulawesi Tenggara 5,024 4,851 5,279 5,525 5,646 3.06
28 Gorontalo 4,532 4,799 5,507 4,890 4,536 0.55
29 Sulawesi Barat 5,447 5,149 5,467 4,501 4,337 -5.15
30 Maluku 6,798 7,161 7,469 7,483 8,144 4.67
31 Maluku Utara 6,456 6,150 6,565 6,608 7,905 5.57
32 Papua Barat 6,053 6,811 6,626 7,452 7,581 6.00
33 Papua 8,366 9,500 9,451 7,657 6,085 -6.62
Nasional 5,336 5,501 5,727 5,786 5,933 2.69
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 59


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.4. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Kacang


Hijau menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/kg)

Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 15,428 15,253 16,364 17,510 19,317 5.87


2 Sumatera Utara 19,675 19,662 19,813 20,881 22,126 3.01
3 Sumatera Barat 15,980 15,383 15,448 15,959 17,109 1.80
4 Riau 18,428 17,184 16,784 18,571 20,861 3.47
5 Jambi 15,302 14,918 15,665 17,999 19,247 6.08
6 Sumatera Selatan 11,773 12,202 13,955 15,908 16,833 9.46
7 Bengkulu 19,599 20,587 20,159 21,418 22,769 3.88
8 Lampung 16,261 15,083 15,114 17,346 20,031 5.80
9 Bangka Belitung 15,808 15,450 15,390 17,739 19,123 5.10
10 Kepulauan Riau 16,887 14,957 13,977 15,073 18,036 2.38
11 DKI Jakarta - - - 15,822 19,529 -
12 Jawa Barat 13,696 13,913 15,244 17,237 18,840 8.38
13 Jawa Tengah 14,307 12,450 13,660 16,151 17,441 5.74
14 DI Yogyakarta 13,593 10,944 13,246 14,347 15,975 5.30
15 Jawa Timur 15,838 13,561 15,277 18,431 20,799 7.94
16 Banten 14,608 14,303 15,402 18,085 19,779 8.10
17 Bali 16,073 14,989 17,179 20,850 22,471 9.25
18 Nusa Tenggara Barat 14,272 13,940 12,840 15,148 17,601 5.99
19 Nusa Tenggara Timur 15,013 16,225 16,668 19,102 20,384 8.03
20 Kalimantan Barat 15,807 15,388 16,822 19,381 20,035 6.31
21 Kalimantan Tengah 15,339 15,822 16,965 18,686 19,471 6.18
22 Kalimantan Selatan 15,120 14,811 15,430 16,717 17,982 4.51
23 Kalimantan Timur 19,353 18,825 19,563 20,652 21,737 3.00
24 Sulawesi Utara 14,017 12,687 14,039 18,155 19,360 9.28
25 Sulawesi Tengah 15,102 13,968 17,558 21,191 20,128 8.47
26 Sulawesi Selatan 13,393 12,084 12,388 13,503 13,814 1.01
27 Sulawesi Tenggara 16,835 15,979 17,241 20,577 21,608 6.79
28 Gorontalo 16,127 15,584 19,049 18,730 19,829 5.77
29 Sulawesi Barat 15,179 13,164 13,689 14,726 15,439 0.78
30 Maluku 20,909 20,296 20,082 23,125 24,144 3.89
31 Maluku Utara 19,234 17,935 18,573 21,699 23,572 5.57
32 Papua Barat 22,349 19,858 20,237 23,830 24,351 2.68
33 Papua 22,440 21,570 22,133 23,223 25,567 3.44
Nasional 16,367 15,593 16,436 18,417 19,858 5.14
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

60 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.5. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Kacang


Kedelai menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/kg)

Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 9,860 9,701 10,140 10,828 10,795 2.35


2 Sumatera Utara 9,992 10,860 9,523 10,836 13,116 7.80
3 Sumatera Barat 9,314 8,629 9,109 9,115 10,234 2.64
4 Riau 12,641 13,031 11,999 12,365 12,450 -0.27
5 Jambi 9,087 9,274 10,433 11,276 12,222 7.76
6 Sumatera Selatan 8,768 8,424 8,924 9,082 9,586 2.33
7 Bengkulu 9,642 9,822 12,206 14,732 11,793 6.72
8 Lampung 9,652 10,253 11,384 12,901 13,901 9.58
9 Bangka Belitung 8,953 9,288 9,524 10,640 11,269 5.98
10 Kepulauan Riau 9,478 9,895 11,874 12,752 12,990 8.42
11 DKI Jakarta - - - 11,335 12,458 -
12 Jawa Barat 8,953 9,251 10,429 11,375 11,561 6.69
13 Jawa Tengah 8,537 9,091 9,673 10,294 10,679 5.76
14 DI Yogyakarta 8,306 8,982 9,528 10,339 11,722 9.03
15 Jawa Timur 8,373 9,025 9,310 10,496 10,679 6.36
16 Banten 8,968 10,249 11,824 12,931 12,986 9.86
17 Bali 9,635 9,580 10,732 12,360 12,863 7.67
18 Nusa Tenggara Barat 8,214 8,803 9,482 10,617 11,376 8.50
19 Nusa Tenggara Timur 13,142 15,266 16,735 16,137 14,917 3.66
20 Kalimantan Barat 10,820 12,350 13,034 13,213 14,807 8.28
21 Kalimantan Tengah 11,753 12,842 14,777 14,675 13,177 3.36
22 Kalimantan Selatan 11,971 12,931 15,559 15,595 16,041 7.86
23 Kalimantan Timur 11,805 12,214 14,539 15,646 15,152 6.74
24 Sulawesi Utara 9,582 10,000 10,620 13,957 16,717 15.44
25 Sulawesi Tengah 8,855 8,780 10,010 10,156 10,721 5.05
26 Sulawesi Selatan 8,761 9,134 9,035 10,618 12,103 8.67
27 Sulawesi Tenggara 8,507 8,781 9,233 10,484 10,358 5.18
28 Gorontalo 10,444 10,263 10,906 12,348 13,761 7.30
29 Sulawesi Barat 9,060 9,071 9,358 11,213 12,898 9.53
30 Maluku 10,455 10,908 10,000 11,947 16,556 13.51
31 Maluku Utara 9,750 9,599 9,076 9,351 11,478 4.69
32 Papua Barat 8,027 9,102 9,365 11,764 11,888 10.74
33 Papua 11,629 14,726 15,244 17,537 17,966 11.91
Nasional 9,779 10,316 11,050 12,088 12,764 6.90
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 61


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.6. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Kacang


Tanah menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 15,225 14,179 14,990 15,662 17,633 3.98


2 Sumatera Utara 17,591 19,281 19,963 20,187 22,124 5.97
3 Sumatera Barat 16,054 17,095 17,966 18,239 19,476 4.97
4 Riau 17,810 17,664 19,271 20,139 22,472 6.09
5 Jambi 15,734 17,540 19,494 19,118 21,374 8.12
6 Sumatera Selatan 13,396 15,280 16,805 16,855 17,867 7.59
7 Bengkulu 15,312 15,741 15,485 15,324 16,365 1.73
8 Lampung 13,825 15,176 15,220 15,056 18,261 7.57
9 Bangka Belitung 14,789 15,401 17,663 18,883 20,718 8.86
10 Kepulauan Riau 16,802 17,091 17,600 18,468 20,604 5.30
11 DKI Jakarta - - - 21,095 27,516 -
12 Jawa Barat 12,803 13,425 15,111 15,980 18,310 9.44
13 Jawa Tengah 12,821 13,974 14,602 14,651 17,102 7.64
14 DI Yogyakarta 12,040 11,246 12,609 12,641 13,950 4.03
15 Jawa Timur 13,068 13,849 14,125 13,743 16,594 6.50
16 Banten 15,663 16,208 17,714 20,018 21,398 8.17
17 Bali 12,116 12,853 14,277 13,882 15,360 6.26
18 Nusa Tenggara Barat 13,252 13,505 13,589 12,859 15,872 5.15
19 Nusa Tenggara Timur 12,188 13,901 15,800 17,413 19,118 11.93
20 Kalimantan Barat 16,834 18,400 21,336 20,802 24,397 10.01
21 Kalimantan Tengah 13,534 14,916 15,840 15,297 17,627 7.05
22 Kalimantan Selatan 13,533 14,340 15,458 15,313 16,929 5.84
23 Kalimantan Timur 18,543 19,555 20,979 20,998 21,704 4.05
24 Sulawesi Utara 15,330 16,676 17,898 18,384 21,026 8.30
25 Sulawesi Tengah 14,570 14,680 15,918 16,162 18,014 5.55
26 Sulawesi Selatan 13,823 14,513 14,961 15,248 16,803 5.05
27 Sulawesi Tenggara 16,512 16,812 18,585 19,667 22,203 7.77
28 Gorontalo 19,953 22,059 22,901 24,604 26,160 7.03
29 Sulawesi Barat 14,895 15,994 17,491 18,307 22,396 10.93
30 Maluku 21,008 22,148 24,435 25,501 27,082 6.58
31 Maluku Utara 20,739 21,595 23,065 22,662 23,636 3.37
32 Papua Barat 20,006 21,723 24,698 24,642 26,222 7.12
33 Papua 23,810 23,655 25,163 25,085 26,426 2.69
Nasional 15,737 16,577 17,844 18,269 20,386 6.74
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

62 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.7. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Ketela


Pohon menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/kg)

Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 3,217 3,733 3,900 4,068 4,248 7.31


2 Sumatera Utara 2,486 2,584 3,209 3,231 3,079 6.03
3 Sumatera Barat 2,452 2,830 2,898 3,288 3,292 7.85
4 Riau 2,718 2,802 2,668 2,775 3,095 3.46
5 Jambi 3,319 3,504 3,860 3,444 3,302 0.21
6 Sumatera Selatan 2,304 2,807 3,117 3,237 3,284 9.54
7 Bengkulu 3,219 3,004 3,476 3,606 3,076 -0.48
8 Lampung 1,537 1,631 1,835 1,950 2,234 9.86
9 Bangka Belitung 2,538 2,691 2,914 3,208 3,187 5.94
10 Kepulauan Riau 2,870 3,103 3,125 3,748 4,900 14.87
11 DKI Jakarta - - - 4,346 4,330 -
12 Jawa Barat 1,923 2,203 2,512 2,710 3,045 12.21
13 Jawa Tengah 1,579 1,953 2,180 2,346 2,510 12.48
14 DI Yogyakarta 1,723 2,008 2,039 2,148 2,772 13.12
15 Jawa Timur 1,738 1,990 2,176 2,307 2,565 10.26
16 Banten 2,295 2,698 2,705 2,716 3,216 9.16
17 Bali 2,625 2,942 3,372 3,457 3,623 8.50
18 Nusa Tenggara Barat 2,317 2,582 2,890 3,149 3,900 14.04
19 Nusa Tenggara Timur 3,927 3,856 4,161 4,276 4,738 4.92
20 Kalimantan Barat 2,326 3,049 3,174 3,397 3,790 13.44
21 Kalimantan Tengah 3,070 3,269 3,795 4,031 4,046 7.29
22 Kalimantan Selatan 2,285 2,404 2,512 2,948 3,182 8.75
23 Kalimantan Timur 5,646 5,804 6,039 6,935 5,475 0.16
24 Sulawesi Utara 3,261 4,108 4,418 4,780 5,414 13.74
25 Sulawesi Tengah 2,765 2,946 3,323 3,278 3,916 9.36
26 Sulawesi Selatan 2,922 2,806 3,003 3,309 3,559 5.20
27 Sulawesi Tenggara 4,004 3,806 3,997 4,540 5,114 6.58
28 Gorontalo 3,381 3,858 4,120 4,102 4,674 8.60
29 Sulawesi Barat 2,980 3,231 3,172 3,003 2,978 0.11
30 Maluku 6,181 6,529 7,282 6,685 5,881 -0.77
31 Maluku Utara 4,416 4,506 4,663 5,226 5,442 5.43
32 Papua Barat 5,362 5,689 5,846 7,167 7,340 8.47
33 Papua 7,033 7,594 8,228 9,716 11,320 12.73
Nasional 3,138 3,391 3,644 3,913 4,137 7.16
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 63


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.8. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Ketela


Rambat menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/kg)

Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 4,437 4,934 5,125 5,517 5,142 3.98


2 Sumatera Utara 3,442 3,564 3,570 3,628 3,971 3.70
3 Sumatera Barat 3,530 4,008 4,149 4,405 4,418 5.88
4 Riau 3,738 3,863 3,983 4,302 4,684 5.83
5 Jambi 4,660 4,891 5,176 4,761 5,146 2.71
6 Sumatera Selatan 4,400 4,444 4,287 3,937 3,846 -3.25
7 Bengkulu 3,808 3,709 3,749 4,266 4,284 3.17
8 Lampung 2,659 2,984 2,935 3,102 3,911 10.59
9 Bangka Belitung 5,121 5,261 5,610 5,720 5,885 3.55
10 Kepulauan Riau 6,470 6,710 6,351 7,389 10,088 12.81
11 DKI Jakarta - - - 6,223 5,617 -
12 Jawa Barat 2,810 3,125 3,406 3,509 3,818 8.01
13 Jawa Tengah 2,532 2,907 3,151 3,230 3,564 9.01
14 DI Yogyakarta 2,951 3,311 3,622 3,905 4,310 9.94
15 Jawa Timur 2,187 2,382 2,587 2,633 2,981 8.13
16 Banten 3,160 3,417 3,716 4,086 4,727 10.63
17 Bali 3,475 3,658 4,079 4,426 4,837 8.64
18 Nusa Tenggara Barat 3,033 3,040 3,281 3,626 4,384 9.89
19 Nusa Tenggara Timur 4,851 4,714 5,077 4,897 5,128 1.51
20 Kalimantan Barat 5,039 6,162 6,349 6,756 7,462 10.55
21 Kalimantan Tengah 3,969 4,365 5,181 5,899 6,187 11.85
22 Kalimantan Selatan 4,790 5,463 5,571 5,348 5,179 2.22
23 Kalimantan Timur 8,195 8,682 9,371 9,748 10,613 6.69
24 Sulawesi Utara 4,101 4,462 5,063 5,669 7,710 17.56
25 Sulawesi Tengah 3,861 3,773 4,051 4,374 5,206 8.02
26 Sulawesi Selatan 3,442 3,578 4,309 5,343 5,894 14.67
27 Sulawesi Tenggara 4,349 4,275 4,466 5,417 5,971 8.57
28 Gorontalo 5,427 6,138 6,661 6,715 7,364 8.02
29 Sulawesi Barat 3,427 3,438 3,430 3,874 4,299 6.00
30 Maluku 6,950 6,984 7,354 7,513 7,874 3.19
31 Maluku Utara 4,717 4,816 5,163 5,745 5,791 5.34
32 Papua Barat 9,070 8,706 8,427 8,193 8,604 -1.24
33 Papua 9,502 9,105 9,552 10,739 12,571 7.55
Nasional 4,503 4,715 4,963 5,300 5,802 6.56
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

64 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.9. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Bawang


Merah menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 17,539 16,343 24,673 21,360 22,111 8.56


2 Sumatera Utara 21,561 20,584 27,688 23,150 23,819 4.12
3 Sumatera Barat 15,467 13,719 20,604 20,535 21,524 10.84
4 Riau 18,669 15,036 22,349 23,007 22,498 7.48
5 Jambi 22,956 21,208 32,574 24,773 22,893 3.61
6 Sumatera Selatan 17,972 13,332 21,566 21,276 24,500 12.44
7 Bengkulu 21,470 17,964 26,370 25,208 26,238 7.54
8 Lampung 21,280 19,534 26,243 18,910 20,082 1.10
9 Bangka Belitung 26,061 23,873 32,467 27,838 26,153 1.82
10 Kepulauan Riau 24,414 25,639 28,918 24,049 24,449 0.66
11 DKI Jakarta - - - 21,964 24,154 -
12 Jawa Barat 21,828 19,312 21,842 17,943 19,114 -2.44
13 Jawa Tengah 20,942 19,001 25,403 17,392 16,477 -3.09
14 DI Yogyakarta 21,652 19,689 25,168 21,110 18,688 -2.21
15 Jawa Timur 22,968 22,167 29,450 21,511 16,000 -5.80
16 Banten 19,115 16,019 18,035 15,023 16,721 -2.25
17 Bali 20,145 15,476 17,744 15,572 16,218 -4.15
18 Nusa Tenggara Barat 21,281 16,654 20,752 18,651 16,666 -4.48
19 Nusa Tenggara Timur 28,399 23,782 34,926 30,090 20,408 -3.86
20 Kalimantan Barat 38,385 35,532 56,363 44,747 34,049 1.67
21 Kalimantan Tengah 28,441 21,268 28,733 24,597 26,247 0.55
22 Kalimantan Selatan 26,533 17,844 24,668 23,304 20,769 -2.73
23 Kalimantan Timur 26,771 19,427 31,165 26,711 26,396 4.38
24 Sulawesi Utara 26,085 22,560 30,001 33,378 26,656 2.65
25 Sulawesi Tengah 26,918 19,485 34,063 30,306 27,880 7.04
26 Sulawesi Selatan 23,302 21,187 35,887 29,541 21,275 3.66
27 Sulawesi Tenggara 23,818 19,378 27,755 30,945 28,589 7.12
28 Gorontalo 30,036 23,417 38,574 29,468 27,481 3.09
29 Sulawesi Barat 27,865 20,450 24,207 25,267 24,287 -1.93
30 Maluku 40,937 36,145 51,661 42,432 34,035 -1.61
31 Maluku Utara 28,924 25,868 39,022 39,552 35,429 7.80
32 Papua Barat 40,828 32,245 42,151 38,880 38,990 0.56
33 Papua 57,142 48,217 63,013 46,374 42,929 -4.69
Nasional 25,928 21,949 30,751 26,511 24,658 0.99
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 65


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.10. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Bawang


Putih menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 20,993 21,558 26,001 19,453 21,759 2.49


2 Sumatera Utara 27,861 27,673 31,944 22,070 23,643 -2.26
3 Sumatera Barat 21,147 18,674 23,619 18,672 21,880 2.76
4 Riau 20,418 18,165 22,861 21,588 24,038 5.15
5 Jambi 19,433 15,789 20,548 19,265 22,085 4.95
6 Sumatera Selatan 19,591 18,768 24,820 20,027 21,222 3.68
7 Bengkulu 26,006 23,809 32,904 21,964 21,820 -1.04
8 Lampung 17,735 15,710 20,047 17,170 19,065 3.22
9 Bangka Belitung 18,484 17,398 24,509 19,908 21,389 5.92
10 Kepulauan Riau 23,154 22,116 24,142 21,266 24,636 2.15
11 DKI Jakarta - - - 14,512 17,518 -
12 Jawa Barat 24,034 24,607 32,922 24,746 20,936 -1.01
13 Jawa Tengah 18,762 17,856 24,906 15,550 18,825 4.54
14 DI Yogyakarta 18,248 18,016 22,629 16,447 22,353 8.23
15 Jawa Timur 21,349 21,666 25,594 19,159 17,929 -2.99
16 Banten 20,283 16,606 21,861 19,097 20,622 2.21
17 Bali 16,478 13,971 20,877 14,285 16,897 5.23
18 Nusa Tenggara Barat 25,322 22,518 21,001 16,776 18,073 -7.55
19 Nusa Tenggara Timur 27,703 25,608 31,771 27,537 23,523 -2.85
20 Kalimantan Barat 30,286 27,951 33,736 22,893 25,975 -1.42
21 Kalimantan Tengah 22,635 19,897 25,682 21,945 23,343 2.20
22 Kalimantan Selatan 23,084 16,452 20,723 18,187 21,279 0.50
23 Kalimantan Timur 26,078 17,816 20,037 18,116 22,093 -1.71
24 Sulawesi Utara 16,421 14,277 17,419 19,090 21,873 8.28
25 Sulawesi Tengah 26,451 24,317 25,619 19,244 22,961 -2.07
26 Sulawesi Selatan 21,753 20,635 26,667 26,250 19,737 -0.57
27 Sulawesi Tenggara 18,916 16,086 21,297 19,942 23,437 7.15
28 Gorontalo 25,995 20,154 24,945 23,349 23,277 -1.35
29 Sulawesi Barat 26,726 21,296 26,071 19,490 21,063 -3.77
30 Maluku 26,755 23,333 31,179 27,496 26,204 1.08
31 Maluku Utara 23,614 20,906 29,520 30,566 34,355 11.42
32 Papua Barat 28,614 21,660 22,609 21,019 26,288 -0.47
33 Papua 38,805 37,442 38,959 31,805 34,454 -2.37
Nasional 23,223 20,710 25,544 20,875 22,562 0.58
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

66 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.11. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Bayam


menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 5,896 5,488 6,089 6,237 7,388 6.23


2 Sumatera Utara 4,906 5,416 5,743 6,343 6,531 7.46
3 Sumatera Barat 5,891 6,190 6,178 7,241 8,091 8.46
4 Riau 6,166 6,721 7,326 7,720 8,095 7.06
5 Jambi 6,650 7,216 6,576 7,549 7,832 4.55
6 Sumatera Selatan 4,352 5,460 6,946 7,447 7,521 15.22
7 Bengkulu 4,045 4,523 4,985 5,078 5,883 9.94
8 Lampung 3,763 4,053 4,583 5,255 5,812 11.51
9 Bangka Belitung 10,832 12,392 15,035 12,966 10,058 -0.11
10 Kepulauan Riau 9,110 10,505 11,314 12,732 14,097 11.57
11 DKI Jakarta - - - - 8857 -
12 Jawa Barat 4,562 4,762 5,568 5,968 6,270 8.39
13 Jawa Tengah 2,971 3,219 3,851 3,428 3,569 5.28
14 D.I. Yogyakarta 2,839 2,685 3,092 3,493 4,072 9.82
15 Jawa Timur 3,287 3,705 4,175 3,462 4,024 6.14
16 Banten 3,537 4,028 4,550 5,063 5,949 13.90
17 Bali 3,455 3,369 3,726 4,493 4,817 8.98
18 Nusa Tenggara Barat 3,508 3,634 4,065 4,360 5,050 9.63
19 Nusa Tenggara Timur 7,661 7,894 8,111 8,888 8,334 2.28
20 Kalimantan Barat 9,587 10,222 10,288 9,915 10,212 1.66
21 Kalimantan Tengah 7,486 8,126 8,342 9,041 9,988 7.52
22 Kalimantan Selatan 7,378 7,172 7,993 8,393 9,685 7.26
23 Kalimantan Timur 18,145 20,580 17,039 12,460 12,173 -8.24
24 Sulawesi Utara 5,940 6,788 6,822 9,217 11,155 17.73
25 Sulawesi Tengah 5,457 5,879 5,539 5,920 6,604 5.10
26 Sulawesi Selatan 5,212 5,320 6,025 5,987 5,863 3.16
27 Sulawesi Tenggara 6,185 6,978 8,904 10,614 8,427 9.76
28 Gorontalo 5,344 5,285 5,753 7,625 8,427 12.70
29 Sulawesi Barat 5,969 5,819 4,960 5,640 5,847 0.03
30 Maluku 15,332 14,032 13,991 12,386 10,540 -8.79
31 Maluku Utara 11,588 13,723 14,915 12,827 10,228 -1.79
32 Papua Barat 11,445 9,984 11,426 11,723 10,726 -1.06
33 Papua 13,076 12,495 12,583 12,885 11,685 -2.66
Nasional 6,924 7,302 7,703 7,886 7,994 3.67
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 67


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.12. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Buncis


menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 6,221 6,882 7,023 7,777 8,354 7.71


2 Sumatera Utara 7,308 8,499 9,069 8,063 7,458 1.10
3 Sumatera Barat 9,514 12,948 11,256 9,921 9,142 0.83
4 Riau 8,841 9,146 9,479 10,198 10,545 4.52
5 Jambi 7,822 7,636 8,449 9,060 9,843 6.04
6 Sumatera Selatan 7,342 6,656 7,009 7,694 9,987 8.88
7 Bengkulu 7,539 8,397 9,830 9,483 9,295 5.73
8 Lampung 7,238 7,960 8,030 7,199 9,086 6.68
9 Bangka Belitung 12,884 12,835 13,282 15,706 16,610 6.78
10 Kepulauan Riau 12,690 12,778 13,179 16,957 19,041 11.20
11 DKI Jakarta - - - 11,009 14,792 -
12 Jawa Barat 7,669 10,398 10,147 9,255 10,202 8.65
13 Jawa Tengah 5,915 7,050 8,217 7,970 7,677 7.26
14 D.I. Yogyakarta 8,117 8,554 8,969 7,562 8,250 0.91
15 Jawa Timur 7,457 9,111 10,672 9,297 8,149 3.52
16 Banten 7,149 7,981 8,950 9,368 9,694 7.98
17 Bali 7,142 7,025 7,171 7,456 9,028 6.37
18 Nusa Tenggara Barat 6,424 6,125 6,850 7,775 10,534 14.04
19 Nusa Tenggara Timur 11,201 13,450 15,099 14,127 15,006 8.03
20 Kalimantan Barat 13,104 13,070 13,427 17,029 18,686 9.76
21 Kalimantan Tengah 9,522 9,418 9,864 11,941 14,131 10.76
22 Kalimantan Selatan 14,140 13,959 15,079 13,058 12,748 -2.26
23 Kalimantan Timur 17,728 17,092 18,043 19,338 18,321 0.97
24 Sulawesi Utara 7,724 8,496 10,122 13,568 17,325 22.72
25 Sulawesi Tengah 11,530 10,957 10,219 10,732 11,652 0.47
26 Sulawesi Selatan 8,846 10,094 13,663 12,963 10,938 7.18
27 Sulawesi Tenggara 7,590 8,973 9,965 10,655 12,364 13.06
28 Gorontalo 15,527 15,426 11,948 14,816 17,951 5.49
29 Sulawesi Barat 10,317 10,342 12,028 12,245 12,109 4.31
30 Maluku 31,355 37,429 19,623 18,423 20,755 -5.41
31 Maluku Utara 16,463 16,433 15,893 17,637 17,918 2.27
32 Papua Barat 23,598 24,495 26,906 19,322 19,579 -3.30
33 Papua 17,296 17,014 17,197 17,394 18,210 1.32
Nasional 11,038 11,770 11,771 11,970 12,890 4.01
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

68 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.13. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Cabe


Merah menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)
1 Aceh 65,467 83,826 68,143 41,848 36,826 -7.31
2 Sumatera Utara 35,308 35,291 29,064 36,948 37,204 2.36
3 Sumatera Barat 87,395 119,826 97,750 57,108 49,833 -5.72
4 Riau 61,454 64,738 61,826 48,859 46,696 -5.03
5 Jambi 49,890 72,526 62,199 45,576 44,914 1.10
6 Sumatera Selatan 83,954 112,589 85,581 56,610 53,142 -5.93
7 Bengkulu 89,911 148,551 97,369 58,144 56,273 -2.38
8 Lampung 27,268 34,253 38,684 40,950 41,902 11.10
9 Bangka Belitung 59,762 59,584 70,242 59,751 59,848 0.66
10 Kepulauan Riau 42,985 44,860 38,735 39,644 47,550 -1.74
11 DKI Jakarta - - - 46,917 52,023 -
12 Jawa Barat 37,315 37,795 33,795 35,160 41,209 -1.31
13 Jawa Tengah 44,582 50,583 42,761 37,233 42,244 -3.73
14 DI Yogyakarta 35,944 44,450 40,077 35,116 42,026 0.36
15 Jawa Timur 38,076 40,561 42,617 37,771 44,796 0.06
16 Banten 53,710 68,312 53,047 44,908 45,831 -2.63
17 Bali 33,662 37,335 43,321 40,273 36,855 4.98
18 Nusa Tenggara Barat 38,095 44,364 43,958 34,339 32,681 -1.59
19 Nusa Tenggara Timur 22,645 28,027 32,443 37,015 38,308 13.40
20 Kalimantan Barat 48,355 47,884 47,074 44,245 46,916 -2.17
21 Kalimantan Tengah 53,959 52,552 56,692 51,158 50,492 -1.12
22 Kalimantan Selatan 50,453 51,556 51,527 52,734 49,358 1.12
23 Kalimantan Timur 49,509 56,732 65,187 58,561 49,163 4.83
24 Sulawesi Utara 15,282 16,766 20,254 29,890 44,101 19.52
25 Sulawesi Tengah 29,399 32,491 41,817 43,601 39,174 10.87
26 Sulawesi Selatan 16,746 14,759 22,767 29,581 38,227 18.08
27 Sulawesi Tenggara 33,112 42,972 53,164 47,550 43,775 10.73
28 Gorontalo 49,976 61,966 50,616 48,540 43,792 0.39
29 Sulawesi Barat 27,742 18,448 32,989 37,206 32,925 14.53
30 Maluku 90,136 92,923 82,265 47,629 36,492 -12.62
31 Maluku Utara 40,786 33,426 36,004 39,274 37,038 -0.31
32 Papua Barat 67,022 63,228 79,754 60,896 47,848 -0.79
33 Papua 45,519 44,229 43,258 44,089 49,326 -0.78
Nasional 47,669 54,919 52,031 44,519 44,206 -1.30
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 69


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.14. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Cabe


Rawit menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 32,435 34,316 36,944 37,124 31,894 -0.04


2 Sumatera Utara 35,803 39,559 43,646 47,298 37,190 1.95
3 Sumatera Barat 85,754 98,696 77,331 51,854 45,140 -13.11
4 Riau 51,486 55,752 60,357 52,846 44,155 -3.09
5 Jambi 36,635 43,689 41,775 40,480 47,082 7.02
6 Sumatera Selatan 68,689 84,070 77,201 63,212 43,638 -8.72
7 Bengkulu 41,548 60,387 53,123 48,637 47,652 5.71
8 Lampung 18,776 20,552 26,548 32,656 35,364 17.48
9 Bangka Belitung 61,348 51,471 54,077 57,194 64,908 2.05
10 Kepulauan Riau 51,160 51,876 53,293 56,592 55,778 2.22
11 DKI Jakarta - - - 50,263 51,449 -
12 Jawa Barat 23,019 25,602 27,941 33,312 39,992 14.91
13 Jawa Tengah 24,225 29,997 35,248 37,603 35,408 10.54
14 DI Yogyakarta 30,608 43,465 40,606 43,231 41,264 9.34
15 Jawa Timur 39,310 67,766 46,940 47,288 43,381 8.53
16 Banten 21,539 18,170 20,096 25,199 30,151 10.00
17 Bali 43,915 46,082 41,002 56,770 45,083 2.95
18 Nusa Tenggara Barat 30,161 28,243 27,560 42,529 42,425 11.32
19 Nusa Tenggara Timur 20,882 25,273 33,971 43,037 49,027 24.01
20 Kalimantan Barat 62,416 73,153 65,737 63,371 68,454 2.87
21 Kalimantan Tengah 47,018 45,643 55,242 64,319 60,967 7.33
22 Kalimantan Selatan 72,926 59,308 62,086 60,182 55,337 -6.28
23 Kalimantan Timur 62,836 58,704 58,290 59,713 57,964 -1.94
24 Sulawesi Utara 42,098 38,429 52,104 69,676 73,485 16.52
25 Sulawesi Tengah 39,113 39,374 52,098 59,685 67,840 15.30
26 Sulawesi Selatan 33,851 35,254 45,420 48,935 54,519 13.03
27 Sulawesi Tenggara 27,484 29,087 41,072 61,136 71,521 28.22
28 Gorontalo 60,598 79,685 75,674 88,417 105,584 15.68
29 Sulawesi Barat 30,413 28,423 32,165 37,519 41,116 8.21
30 Maluku 85,081 69,681 67,914 55,852 59,684 -7.88
31 Maluku Utara 75,139 76,484 79,625 64,854 55,573 -6.74
32 Papua Barat 72,504 62,808 78,148 75,215 70,814 0.36
33 Papua 86,074 101,284 100,589 88,591 76,659 -2.10
Nasional 47,339 50,696 51,994 53,472 53,045 2.92
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

70 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.15. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Kacang


Merah menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 10,769 11,704 12,402 14,061 15,975 10.41


2 Sumatera Utara 11,047 11,282 10,969 12,798 16,604 11.44
3 Sumatera Barat 17,357 16,125 16,500 14,508 17,287 0.58
4 Riau 12,616 13,225 13,377 14,514 17,204 8.25
5 Jambi 13,463 12,896 12,854 14,528 13,706 0.71
6 Sumatera Selatan 9,091 9,773 11,264 12,554 13,355 10.15
7 Bengkulu 13,600 13,443 14,703 16,671 16,393 4.98
8 Lampung 8,542 10,214 10,945 12,024 12,881 10.93
9 Bangka Belitung 15,224 15,312 16,872 18,545 19,497 6.45
10 Kepulauan Riau 12,496 13,290 14,296 14,509 20,218 13.69
11 DKI Jakarta - - - 24,021 22,026 -
12 Jawa Barat 13,331 13,953 16,483 15,798 15,886 4.80
13 Jawa Tengah 13,835 13,635 14,094 14,323 13,497 -0.56
14 D.I. Yogyakarta 11,311 10,826 11,099 14,913 17,127 11.86
15 Jawa Timur 10,081 9,655 10,141 11,131 11,300 3.02
16 Banten 11,497 12,605 13,781 15,503 16,766 9.90
17 Bali 14,345 14,634 14,474 15,659 15,313 1.72
18 Nusa Tenggara Barat 8,820 8,064 10,995 13,845 15,027 15.56
19 Nusa Tenggara Timur 15,376 18,202 18,775 20,287 21,809 9.27
20 Kalimantan Barat 13,497 12,207 14,741 17,908 19,124 9.87
21 Kalimantan Tengah 26,389 25,070 25,679 31,449 36,589 9.06
22 Kalimantan Selatan 14,715 15,783 15,390 14,621 15,851 2.05
23 Kalimantan Timur 21,190 20,754 18,632 19,764 21,131 0.18
24 Sulawesi Utara 16,841 15,711 19,567 22,423 22,371 8.05
25 Sulawesi Tengah 13,810 14,348 21,245 20,088 16,349 6.98
26 Sulawesi Selatan 13,674 12,309 14,666 20,031 18,830 9.94
27 Sulawesi Tenggara 12,307 13,462 13,100 14,410 18,383 11.07
28 Gorontalo 27,542 15,485 17,620 21,853 24,055 1.03
29 Sulawesi Barat 17,748 19,306 19,441 22,631 23,864 7.83
30 Maluku 20,316 23,238 22,846 24,593 25,293 5.80
31 Maluku Utara 25,967 25,906 25,676 23,367 23,378 -2.52
32 Papua Barat 30,511 30,470 29,828 34,135 34,494 3.31
33 Papua 23,443 25,828 26,355 28,689 23,234 0.51
Nasional 15,648 15,585 16,525 18,368 19,237 5.38
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 71


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.16. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Kacang


Panjang menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 7,121 7,699 8,385 8,202 7,155 0.52


2 Sumatera Utara 6,031 7,397 8,772 7,554 7,189 5.63
3 Sumatera Barat 6,141 6,819 6,875 7,506 7,159 4.10
4 Riau 7,831 8,315 8,586 9,390 9,681 5.48
5 Jambi 8,346 8,996 9,471 9,084 9,093 2.27
6 Sumatera Selatan 6,280 7,758 7,259 7,350 8,452 8.34
7 Bengkulu 6,379 6,904 7,729 8,883 9,245 9.80
8 Lampung 5,134 5,316 5,165 6,066 6,953 8.19
9 Bangka Belitung 15,045 13,145 15,300 13,943 12,229 -4.35
10 Kepulauan Riau 15,087 16,251 16,367 15,987 15,384 0.58
11 DKI Jakarta - - - 13,496 15,439 -
12 Jawa Barat 7,148 8,730 9,653 8,879 8,960 6.40
13 Jawa tengah 5,782 7,315 8,410 7,862 6,909 5.71
14 DI Yogyakarta 5,283 8,297 10,554 8,118 6,766 11.13
15 Jawa Timur 5,561 6,458 6,707 5,799 5,416 -0.04
16 Banten 6,371 6,677 7,084 7,516 7,260 3.40
17 Bali 6,629 6,977 6,469 6,765 6,893 1.11
18 Nusa Tenggara Barat 6,218 7,217 8,303 8,273 6,449 2.18
19 Nusa Tenggara Timur 8,849 8,868 9,323 10,919 11,396 6.71
20 Kalimantan Barat 9,871 11,202 11,582 10,479 10,322 1.46
21 Kalimantan Tengah 8,287 8,822 9,512 9,496 9,583 3.76
22 Kalimantan Selatan 13,159 14,025 16,775 13,407 10,748 -3.43
23 Kalimantan Timur 17,172 19,727 20,473 17,429 15,467 -1.87
24 Sulawesi Utara 3,885 4,566 4,935 8,354 9,726 27.83
25 Sulawesi Tengah 5,033 6,188 7,731 8,107 7,003 9.78
26 Sulawesi Selatan 5,308 4,810 5,696 6,279 6,644 6.27
27 Sulawesi Tenggara 7,238 7,435 7,992 9,137 9,198 6.30
28 Gorontalo 7,499 7,854 7,418 9,708 10,074 8.46
29 Sulawesi Barat 6,092 6,447 6,129 7,826 8,379 8.91
30 Maluku 19,565 24,514 24,662 17,617 13,547 -6.44
31 Maluku Utara 13,268 11,631 11,028 10,814 11,405 -3.50
32 Papua Barat 12,944 13,102 14,665 12,945 10,742 -3.90
33 Papua 10,800 11,169 10,588 12,487 13,493 6.05
Nasional 8,605 9,395 9,987 9,869 9,526 2.71
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

72 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.17. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan


Kangkung menurut Provinsi, 2011 – 2015
Rp/kg
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 4,368 4,289 4,508 4,919 5,908 8.13


2 Sumatera Utara 3,338 3,722 4,100 4,535 4,686 8.90
3 Sumatera Barat 5,577 6,028 6,418 6,280 6,820 5.25
4 Riau 5,537 6,017 6,501 7,238 7,374 7.48
5 Jambi 5,708 5,531 5,265 5,778 5,955 1.22
6 Sumatera Selatan 3,829 4,837 5,185 5,694 5,928 11.86
7 Bengkulu 4,807 5,163 5,920 5,291 5,670 4.65
8 Lampung 3,480 3,515 3,795 3,958 4,267 5.27
9 Bangka Belitung 8,661 9,346 9,926 10,205 9,334 2.10
10 Kepulauan Riau 12,656 12,672 16,557 12,920 12,910 2.19
11 DKI Jakarta - - - - 7410 -
12 Jawa Barat 3,895 4,183 5,509 5,282 5,015 7.48
13 Jawa Tengah 2,583 2,890 3,378 2,960 2,961 4.11
14 DI Yogyakarta 2,450 2,522 2,828 3,309 3,547 9.82
15 Jawa Timur 2,674 3,074 3,555 3,163 3,073 4.18
16 Banten 2,872 3,295 3,844 4,257 4,426 11.53
17 Bali 3,558 3,999 4,705 5,161 5,363 10.91
18 Nusa Tenggara Barat 4,623 5,165 5,503 5,674 5,531 4.71
19 Nusa Tenggara Timur 6,648 7,555 8,307 8,759 7,641 4.07
20 Kalimantan Barat 6,069 6,867 7,059 7,288 7,549 5.69
21 Kalimantan Tengah 5,612 6,462 7,105 7,252 8,386 10.70
22 Kalimantan Selatan 4,626 5,342 5,948 6,256 6,034 7.11
23 Kalimantan Timur 11,753 11,091 10,049 9,966 9,671 -4.70
24 Sulawesi Utara 5,126 5,823 6,489 7,967 8,958 15.06
25 Sulawesi Tengah 4,265 5,304 5,333 5,945 6,446 11.20
26 Sulawesi Selatan 4,209 4,204 4,388 4,425 5,111 5.15
27 Sulawesi Tenggara 4,920 5,592 6,304 7,320 7,843 12.41
28 Gorontalo 3,226 3,221 3,201 4,409 5,412 14.93
29 Sulawesi Barat 4,776 5,494 4,977 4,847 5,114 2.13
30 Maluku 8,938 9,122 9,425 8,927 9,455 1.50
31 Maluku Utara 11,034 12,110 13,952 10,893 9,416 -2.63
32 Papua Barat 10,615 9,804 10,908 9,503 8,813 -4.13
33 Papua 9,687 9,457 10,620 11,210 12,231 6.15
Nasional 5,691 6,053 6,611 6,612 6,796 4.59
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 73


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.18. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Kentang


menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 9,012 8,549 8,971 9,476 7,345 -4.27


2 Sumatera Utara 9,563 7,931 8,432 9,493 8,234 -2.86
3 Sumatera Barat 7,501 6,839 8,110 9,630 7,221 0.87
4 Riau 7,894 7,574 8,347 9,508 9,103 3.95
5 Jambi 6,102 5,451 6,081 7,569 6,797 3.79
6 Sumatera Selatan 6,992 7,318 8,776 8,956 8,678 5.88
7 Bengkulu 8,351 7,554 9,172 9,037 8,173 0.21
8 Lampung 8,025 7,491 8,666 10,387 10,006 6.31
9 Bangka Belitung 10,188 10,766 12,944 14,006 12,897 6.55
10 Kepulauan Riau 9,483 8,287 9,450 11,284 12,043 6.89
11 DKI Jakarta - - - 11,354 12,178 -
12 Jawa Barat 8,086 7,261 8,839 10,106 9,844 5.82
13 Jawa Tengah 8,097 7,276 8,658 9,745 9,333 4.30
14 DI Yogyakarta 9,139 7,886 8,670 9,622 8,912 -0.04
15 Jawa Timur 8,241 7,227 7,521 8,423 8,247 0.42
16 Banten 8,928 9,254 10,754 11,815 11,156 6.04
17 Bali 9,226 9,267 9,480 9,879 9,736 1.38
18 Nusa Tenggara Barat 9,394 9,548 11,420 13,369 13,137 9.14
19 Nusa Tenggara Timur 15,413 14,832 16,565 18,386 18,330 4.65
20 Kalimantan Barat 11,580 11,559 12,374 13,213 13,605 4.15
21 Kalimantan Tengah 13,955 13,904 14,555 14,154 15,768 3.24
22 Kalimantan Selatan 13,590 14,475 15,619 15,682 14,302 1.50
23 Kalimantan Timur 12,091 12,827 12,712 13,251 13,989 3.75
24 Sulawesi Utara 7,228 7,327 7,554 10,217 11,884 14.01
25 Sulawesi Tengah 14,179 14,429 15,319 13,426 13,556 -0.86
26 Sulawesi Selatan 11,161 11,792 12,739 14,485 12,556 3.52
27 Sulawesi Tenggara 13,980 15,678 17,385 20,158 19,117 8.46
28 Gorontalo 10,837 12,577 14,728 15,639 16,529 11.26
29 Sulawesi Barat 10,920 11,916 12,080 13,272 12,790 4.18
30 Maluku 18,514 18,662 19,620 20,013 21,346 3.65
31 Maluku Utara 16,649 16,990 19,138 20,525 21,850 7.10
32 Papua Barat 23,383 21,404 23,024 22,435 21,808 -1.56
33 Papua 19,416 18,581 22,978 26,299 26,997 9.12
Nasional 11,160 11,014 12,209 13,176 12,954 3.94
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

74 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.19. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Ketimun


menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 5,750 6,008 6,567 5,651 4,746 -4.04


2 Sumatera Utara 4,055 4,818 5,289 5,951 5,538 8.54
3 Sumatera Barat 5,041 5,274 5,870 5,671 5,782 3.62
4 Riau 7,638 7,013 8,254 8,487 8,539 3.24
5 Jambi 6,679 8,350 9,578 7,573 6,658 1.68
6 Sumatera Selatan 4,803 6,289 8,394 7,243 6,342 9.56
7 Bengkulu 5,258 5,104 5,664 4,884 5,356 0.98
8 Lampung 4,383 5,344 7,046 6,310 5,253 6.64
9 Bangka Belitung 11,186 11,845 11,229 7,897 6,858 -10.53
10 Kepulauan Riau 12,176 14,232 13,271 11,638 11,666 -0.48
11 DKI Jakarta - - - 7,774 8,778 -
12 Jawa Barat 4,873 5,400 6,443 5,766 6,403 7.67
13 Jawa Tengah 3,398 4,470 5,573 4,893 4,953 11.31
14 D.I. Yogyakarta 4,308 5,159 5,607 4,931 4,845 3.66
15 Jawa Timur 5,106 6,091 7,195 6,079 4,986 0.98
16 Banten 3,928 4,312 5,337 5,048 5,004 6.82
17 Bali 5,035 5,544 7,807 7,974 6,880 9.84
18 Nusa Tenggara Barat 4,643 4,956 5,232 4,085 4,367 -0.68
19 Nusa Tenggara Timur 5,261 5,349 5,216 5,968 6,958 7.55
20 Kalimantan Barat 7,492 8,445 9,444 8,789 8,660 4.04
21 Kalimantan Tengah 7,752 7,467 7,162 6,836 7,988 1.13
22 Kalimantan Selatan 8,256 8,930 9,872 8,632 7,099 -2.90
23 Kalimantan Timur 15,850 17,193 15,909 12,943 9,484 -11.09
24 Sulawesi Utara 5,866 6,599 7,336 8,048 8,230 8.91
25 Sulawesi Tengah 4,151 4,793 5,185 6,123 5,525 7.99
26 Sulawesi Selatan 3,599 3,592 3,924 4,547 4,760 7.40
27 Sulawesi Tenggara 5,588 5,560 6,242 7,089 6,477 4.18
28 Gorontalo 4,557 4,762 5,713 5,434 6,230 8.56
29 Sulawesi Barat 5,532 5,460 6,022 6,298 6,130 2.73
30 Maluku 17,372 18,770 17,238 14,803 9,904 -11.83
31 Maluku Utara 11,773 11,012 11,378 11,007 8,653 -6.95
32 Papua Barat 13,545 14,919 13,746 10,063 9,350 -7.90
33 Papua 8,526 9,736 9,544 10,935 11,256 7.43
Nasional 6,981 7,587 8,071 7,435 6,959 0.20
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 75


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.20. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan


Kol/Kubis menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 4,528 5,187 5,351 5,471 5,268 4.06


2 Sumatera Utara 3,900 3,958 4,259 4,882 4,998 6.52
3 Sumatera Barat 6,141 6,125 6,862 5,178 5,353 -2.35
4 Riau 5,161 6,288 6,666 7,171 7,707 10.72
5 Jambi 5,349 5,992 7,074 5,390 5,293 1.12
6 Sumatera Selatan 6,543 7,628 8,882 7,914 7,730 4.95
7 Bengkulu 5,437 5,644 6,362 6,642 6,155 3.40
8 Lampung 4,439 4,407 4,923 5,343 6,328 9.49
9 Bangka Belitung 9,337 10,493 11,040 10,571 10,964 4.27
10 Kepulauan Riau 9,126 10,167 9,825 10,899 11,969 7.20
11 DKI Jakarta - - - 7,738 7,614 -
12 Jawa Barat 5,526 6,232 7,548 6,736 6,367 4.41
13 Jawa Tengah 5,995 7,540 9,104 5,573 4,857 -1.28
14 DI Yogyakarta 5,718 7,425 6,864 5,175 5,871 2.79
15 Jawa Timur 8,147 9,433 10,693 7,472 5,800 -5.84
16 Banten 5,024 5,694 6,221 6,180 6,216 5.63
17 Bali 7,143 8,219 8,410 7,705 5,823 -3.86
18 Nusa Tenggara Barat 5,888 7,326 7,341 6,754 7,335 6.31
19 Nusa Tenggara Timur 5,671 6,086 6,857 7,769 8,424 10.43
20 Kalimantan Barat 8,776 10,335 11,945 12,537 12,645 9.79
21 Kalimantan Tengah 11,821 10,798 11,143 11,902 12,681 1.97
22 Kalimantan Selatan 9,355 8,976 9,912 10,618 10,669 3.49
23 Kalimantan Timur 12,290 13,714 15,173 13,462 13,436 2.69
24 Sulawesi Utara 3,909 4,626 5,330 6,832 7,806 19.00
25 Sulawesi Tengah 5,849 5,245 6,760 8,696 8,951 12.53
26 Sulawesi Selatan 4,892 5,201 6,864 7,589 7,323 11.34
27 Sulawesi Tenggara 4,993 4,943 5,955 7,287 10,000 19.77
28 Gorontalo 6,890 10,295 10,277 8,214 7,981 6.58
29 Sulawesi Barat 6,414 6,213 7,286 7,301 6,764 1.75
30 Maluku 13,498 14,121 13,326 12,754 12,716 -1.40
31 Maluku Utara 12,172 11,346 12,336 13,630 14,195 4.14
32 Papua Barat 20,348 17,103 20,063 20,996 20,125 0.47
33 Papua 12,030 11,311 12,277 15,548 17,816 10.95
Nasional 7,572 8,065 8,842 8,725 8,884 4.16
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

76 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.21. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Nangka


Muda menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 4,317 4,602 4,627 4,746 4,846 2.96


2 Sumatera Utara 3,915 4,432 5,056 6,161 5,345 8.97
3 Sumatera Barat 4,744 5,088 5,544 5,388 5,847 5.48
4 Riau 3,583 3,698 4,283 5,034 5,706 12.48
5 Jambi 4,487 4,409 4,335 4,995 5,585 5.90
6 Sumatera Selatan 2,951 3,424 4,116 4,680 4,983 14.10
7 Bengkulu 4,123 4,222 4,641 4,392 3,976 -0.63
8 Lampung 2,606 2,692 2,542 2,925 3,616 9.10
9 Bangka Belitung 4,954 5,150 5,976 6,543 6,788 8.31
10 Kepulauan Riau 3,853 3,958 4,157 5,061 7,228 18.08
11 DKI Jakarta - - - 5,565 5,725 -
12 Jawa Barat 4,280 4,711 5,328 5,650 6,619 11.59
13 Jawa Tengah 3,310 3,434 3,819 4,098 3,928 4.53
14 D.I. Yogyakarta 3,269 3,237 3,221 3,493 3,821 4.09
15 Jawa Timur 4,829 5,083 5,205 4,841 4,526 -1.46
16 Banten 2,169 2,106 2,138 2,447 2,646 5.30
17 Bali 3,941 4,144 4,000 4,032 3,738 -1.20
18 Nusa Tenggara Barat 3,466 4,174 5,161 5,581 4,845 9.76
19 Nusa Tenggara Timur 4,276 4,346 3,809 4,219 5,721 8.91
20 Kalimantan Barat 5,013 5,417 5,183 4,866 5,434 2.32
21 Kalimantan Tengah 4,957 5,609 6,559 7,593 7,085 9.79
22 Kalimantan Selatan 3,803 3,845 3,880 3,523 3,217 -3.97
23 Kalimantan Timur 6,285 6,390 6,714 7,931 8,032 6.54
24 Sulawesi Utara 4,138 4,453 4,732 5,953 6,579 12.55
25 Sulawesi Tengah 2,558 2,797 2,990 3,293 3,344 6.98
26 Sulawesi Selatan 4,048 3,765 3,895 4,237 4,319 1.79
27 Sulawesi Tenggara 3,794 3,475 4,319 5,255 5,801 11.99
28 Gorontalo 5,906 7,094 7,501 7,127 6,740 3.86
29 Sulawesi Barat 3,079 3,265 3,610 4,059 4,482 9.87
30 Maluku 9,568 10,365 8,435 8,659 9,511 0.55
31 Maluku Utara 4,883 5,334 6,837 7,802 6,980 10.25
32 Papua Barat 7,065 7,566 8,096 8,461 8,836 5.76
33 Papua 7,655 6,997 7,263 7,073 7,366 -0.82
Nasional 4,432 4,665 4,937 5,324 5,552 5.80
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 77


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.22. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Petai


menurut Provinsi, 2011 – 2015
Rp/Papan
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 3,348 3,644 3,737 3,047 3,201 -0.50


2 Sumatera Utara 4,722 5,526 5,998 4,961 3,176 -6.93
3 Sumatera Barat 5,689 6,414 7,376 5,559 3,732 -7.44
4 Riau 6,632 7,105 7,683 6,897 7,094 1.97
5 Jambi 5,882 4,993 5,756 5,010 3,198 -12.24
6 Sumatera Selatan 4,807 5,362 5,306 5,574 3,315 -6.24
7 Bengkulu 5,077 5,416 6,101 4,632 2,846 -10.83
8 Lampung 4,315 4,781 5,656 4,465 2,604 -8.41
9 Bangka Belitung 7,500 7,539 8,193 5,192 2,909 -17.85
10 Kepulauan Riau 9,393 9,962 9,797 6,570 5,311 -11.93
11 DKI Jakarta - - - 3,496 4,662 -
12 Jawa Barat 8,420 8,440 9,614 7,223 5,051 -10.20
13 Jawa Tengah 8,721 8,686 9,882 6,712 4,322 -13.58
14 DI Yogyakarta 11,021 12,858 12,123 6,576 4,270 -17.47
15 Jawa Timur 6,768 7,225 7,524 6,041 4,206 -9.80
16 Banten 7,340 7,918 9,558 7,307 5,666 -4.36
17 Bali - - - - - -
18 Nusa Tenggara Barat - - - - - -
19 Nusa Tenggara Timur 3,469 3,295 3,131 3,976 5,359 12.94
20 Kalimantan Barat 5,622 5,580 6,585 5,131 4,130 -6.08
21 Kalimantan Tengah 6,973 7,419 7,418 6,782 5,198 -6.39
22 Kalimantan Selatan 6,710 6,153 5,601 3,810 2,410 -21.50
23 Kalimantan Timur 2,862 2,901 2,922 3,217 3,834 7.84
24 Sulawesi Utara 7,716 7,330 6,964 5,433 4,762 -11.08
25 Sulawesi Tengah 4,852 4,609 4,436 4,344 4,050 -4.40
26 Sulawesi Selatan 6,612 9,021 9,052 7,121 4,444 -5.54
27 Sulawesi Tenggara 4,383 4,210 4,309 3,606 3,151 -7.63
28 Gorontalo 2,750 2,888 3,027 3,317 2,941 2.02
29 Sulawesi Barat 6,406 8,279 8,998 7,839 6,707 2.65
30 Maluku 2,972 3,156 3,479 4,315 5,221 15.36
31 Maluku Utara 3,128 3,284 3,449 4,082 6,378 21.15
32 Papua Barat 2,672 2,912 3,057 3,210 3,331 5.68
33 Papua 3,599 3,944 4,089 3,598 3,158 -2.74
Nasional 5,679 6,028 6,361 5,130 4,214 -6.38
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

78 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.23. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Sawi


menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 4,903 4,941 5,612 6,216 6,995 9.41


2 Sumatera Utara 5,233 5,996 6,464 7,041 7,003 7.69
3 Sumatera Barat 5,386 5,443 5,393 4,472 4,520 -3.97
4 Riau 7,744 7,529 7,929 9,178 9,870 6.46
5 Jambi 4,935 5,249 5,995 6,559 8,135 13.50
6 Sumatera Selatan 5,310 6,458 7,231 5,997 7,012 8.36
7 Bengkulu 6,299 7,328 7,774 4,518 5,444 0.26
8 Lampung 4,367 4,425 4,494 5,798 6,235 9.86
9 Bangka Belitung 15,195 15,652 15,432 13,896 14,046 -1.82
10 Kepulauan Riau 13,102 14,941 16,036 14,549 17,448 8.00
11 DKI Jakarta - - - 6,914 7,170 -
12 Jawa Barat 4,678 5,553 6,582 4,925 5,392 5.39
13 Jawa Tengah 4,134 4,840 5,875 3,419 4,278 5.45
14 D.I. Yogyakarta 4,762 5,458 5,472 3,441 4,332 0.91
15 Jawa Timur 5,646 6,676 8,139 4,228 5,091 3.13
16 Banten 5,464 5,881 7,380 5,647 6,355 5.54
17 Bali 5,739 6,587 6,639 6,880 7,690 7.74
18 Nusa Tenggara Barat 6,191 6,127 6,688 5,708 6,264 0.80
19 Nusa Tenggara Timur 6,567 6,952 8,580 7,966 7,461 3.95
20 Kalimantan Barat 10,558 10,240 11,068 11,628 12,226 3.82
21 Kalimantan Tengah 11,286 11,912 12,421 11,448 12,104 1.93
22 Kalimantan Selatan 7,737 8,373 10,716 9,330 9,600 6.54
23 Kalimantan Timur 14,930 16,779 22,540 11,132 12,146 1.30
24 Sulawesi Utara 3,136 3,330 4,685 6,923 7,842 26.98
25 Sulawesi Tengah 7,487 9,117 10,744 6,003 6,457 0.76
26 Sulawesi Selatan 5,323 6,520 6,686 6,706 7,886 10.73
27 Sulawesi Tenggara 6,774 8,251 10,958 10,101 11,396 14.90
28 Gorontalo 5,716 6,684 6,888 8,770 10,262 16.08
29 Sulawesi Barat 6,951 6,289 7,430 7,716 8,186 4.64
30 Maluku 20,040 20,598 25,900 11,993 11,233 -7.88
31 Maluku Utara 12,762 13,324 14,454 13,007 13,940 2.51
32 Papua Barat 11,765 12,569 14,615 13,790 13,121 3.15
33 Papua 9,964 9,592 9,323 10,420 12,838 7.11
Nasional 7,815 8,425 9,567 8,070 8,787 3.65
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 79


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.24. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Terung


menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 4,859 4,790 5,116 5,512 5,713 4.19


2 Sumatera Utara 4,950 5,689 6,220 6,373 5,486 3.20
3 Sumatera Barat 6,140 6,707 6,895 6,377 6,780 2.71
4 Riau 6,829 6,804 7,293 7,967 7,674 3.10
5 Jambi 5,230 5,373 5,843 6,039 6,495 5.60
6 Sumatera Selatan 5,907 6,660 8,632 7,964 7,835 8.25
7 Bengkulu 5,657 7,024 8,869 7,043 6,138 4.25
8 Lampung 4,823 4,953 6,158 5,812 5,396 3.56
9 Bangka Belitung 11,088 11,038 12,604 11,537 11,569 1.39
10 Kepulauan Riau 9,275 8,353 7,951 8,675 10,919 5.05
11 DKI Jakarta - - - 7,037 6,532 -
12 Jawa Barat 4,953 5,391 6,364 6,778 5,945 5.28
13 Jawa tengah 4,005 4,255 5,154 4,499 4,541 3.90
14 DI Yogyakarta 3,764 3,793 3,898 4,138 3,709 -0.17
15 Jawa Timur 4,422 4,481 4,905 4,105 4,314 -0.11
16 Banten 4,835 5,401 6,865 6,166 5,817 5.74
17 Bali 4,450 4,265 5,020 5,408 5,620 6.30
18 Nusa Tenggara Barat 5,522 5,003 5,628 5,285 4,426 -4.81
19 Nusa Tenggara Timur 7,479 7,705 8,088 8,350 8,262 2.54
20 Kalimantan Barat 8,898 9,681 9,618 11,101 12,551 9.16
21 Kalimantan Tengah 5,129 5,462 5,951 6,722 8,578 14.00
22 Kalimantan Selatan 6,279 6,405 6,679 6,687 7,711 5.43
23 Kalimantan Timur 11,180 11,743 12,916 10,316 9,950 -2.16
24 Sulawesi Utara 3,619 3,579 5,620 6,472 6,683 18.59
25 Sulawesi Tengah 4,436 5,098 5,191 5,098 5,017 3.34
26 Sulawesi Selatan 4,296 4,101 4,209 4,754 4,985 3.98
27 Sulawesi Tenggara 4,685 4,770 5,912 6,865 6,025 7.41
28 Gorontalo 4,979 5,755 6,539 5,663 6,801 8.98
29 Sulawesi Barat 4,211 4,456 4,523 4,467 5,415 6.83
30 Maluku 10,258 10,947 9,707 8,850 8,802 -3.50
31 Maluku Utara 7,340 7,523 8,020 8,588 8,469 3.70
32 Papua Barat 8,498 8,623 9,888 9,207 8,428 0.20
33 Papua 5,573 5,812 5,970 7,091 7,911 9.34
Nasional 6,049 6,301 6,945 6,877 6,985 3.74
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

80 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.25. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Tomat


menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 8,814 7,958 7,363 7,309 7,711 -3.11


2 Sumatera Utara 11,357 13,391 13,418 10,472 10,685 -0.45
3 Sumatera Barat 10,991 14,559 14,145 10,575 9,128 -2.33
4 Riau 9,560 9,832 10,001 11,369 10,614 2.90
5 Jambi 6,662 7,009 7,835 8,248 9,054 8.01
6 Sumatera Selatan 6,876 8,006 8,517 8,176 7,870 3.77
7 Bengkulu 6,181 7,460 7,858 6,631 7,109 4.41
8 Lampung 5,865 5,491 5,689 5,943 7,194 5.69
9 Bangka Belitung 13,422 14,490 18,728 18,347 14,733 3.87
10 Kepulauan Riau 13,530 13,746 14,952 15,874 16,648 5.35
11 DKI Jakarta - - - 14,470 11,100 -
12 Jawa Barat 7,501 8,787 8,487 8,697 7,131 -0.45
13 Jawa Tengah 8,985 12,681 14,195 10,187 6,779 -2.15
14 D.I. Yogyakarta 6,316 6,403 5,070 4,501 4,978 -5.02
15 Jawa Timur 11,555 14,717 16,670 13,218 7,998 -4.89
16 Banten 9,566 13,496 15,469 11,280 8,301 0.55
17 Bali 5,240 6,197 6,156 7,485 6,275 5.76
18 Nusa Tenggara Barat 13,541 14,173 15,934 14,557 9,475 -6.62
19 Nusa Tenggara Timur 13,121 14,157 14,211 13,786 13,041 -0.03
20 Kalimantan Barat 15,092 17,102 17,440 16,851 15,914 1.59
21 Kalimantan Tengah 11,076 15,099 15,741 16,077 15,222 9.35
22 Kalimantan Selatan 21,906 10,985 12,378 12,345 11,115 -11.85
23 Kalimantan Timur 8,799 9,096 10,353 10,904 12,067 8.30
24 Sulawesi Utara 18,539 18,340 20,113 15,172 10,379 -11.89
25 Sulawesi Tengah 10,470 11,726 13,330 11,836 8,595 -3.23
26 Sulawesi Selatan 10,054 10,300 13,206 10,688 8,698 -1.76
27 Sulawesi Tenggara 11,498 12,936 15,849 12,423 10,990 0.47
28 Gorontalo 19,139 18,129 18,263 13,283 12,461 -9.50
29 Sulawesi Barat 11,897 14,355 12,763 11,534 9,879 -3.60
30 Maluku 19,711 20,700 21,851 17,117 13,707 -7.75
31 Maluku Utara 14,316 12,118 10,232 10,656 12,264 -2.92
32 Papua Barat 26,188 27,331 26,501 22,059 17,192 -9.37
33 Papua 35,607 40,052 41,530 32,172 22,367 -9.21
Nasional 12,605 13,463 14,195 12,553 10,808 -3.31
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 81


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.26. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Wortel


menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 7,557 7,750 7,971 9,060 9,079 4.82


2 Sumatera Utara 9,112 8,858 9,123 9,287 8,345 -2.04
3 Sumatera Barat 7,515 7,400 7,986 9,337 8,999 4.92
4 Riau 12,245 12,800 14,536 13,641 12,170 0.29
5 Jambi 7,214 7,680 8,966 9,476 9,203 6.50
6 Sumatera Selatan 5,826 6,037 7,193 7,831 7,788 7.77
7 Bengkulu 6,547 8,196 9,223 7,728 6,762 2.25
8 Lampung 6,942 7,206 7,741 7,241 7,653 2.61
9 Bangka Belitung 14,538 16,872 23,743 18,548 19,341 9.79
10 Kepulauan Riau 13,401 13,256 13,061 14,583 16,861 6.18
11 DKI Jakarta - - - 8,384 8,203 -
12 Jawa Barat 6,505 7,583 8,497 8,067 8,597 7.53
13 Jawa Tengah 6,446 8,029 8,446 7,707 9,104 9.78
14 D.I. Yogyakarta 6,531 8,355 8,505 7,889 9,281 10.03
15 Jawa Timur 9,133 9,795 10,315 9,036 9,087 0.18
16 Banten 7,571 8,972 10,578 8,939 8,973 5.32
17 Bali 8,064 8,818 11,079 10,733 11,836 10.54
18 Nusa Tenggara Barat 9,079 10,532 14,675 14,650 16,506 16.96
19 Nusa Tenggara Timur 8,239 9,003 10,886 13,548 16,684 19.45
20 Kalimantan Barat 15,132 15,227 17,139 18,598 20,665 8.20
21 Kalimantan Tengah 11,719 11,913 13,662 14,880 16,378 8.83
22 Kalimantan Selatan 11,965 12,928 14,060 16,037 14,914 5.97
23 Kalimantan Timur 15,975 15,888 20,766 20,855 21,209 8.07
24 Sulawesi Utara 7,268 7,707 10,093 10,526 12,837 15.81
25 Sulawesi Tengah 13,796 14,860 14,597 15,378 18,288 7.55
26 Sulawesi Selatan 8,272 9,391 12,220 9,687 10,153 6.93
27 Sulawesi Tenggara 14,938 14,779 15,898 17,499 17,577 4.26
28 Gorontalo 14,981 16,477 28,115 16,907 18,178 12.07
29 Sulawesi Barat 10,194 9,802 9,539 11,146 13,505 7.87
30 Maluku 32,927 30,918 32,688 33,730 34,396 1.20
31 Maluku Utara 21,084 19,854 20,184 23,012 24,607 4.19
32 Papua Barat 35,519 31,854 32,834 26,400 29,397 -3.87
33 Papua 20,713 23,878 28,441 29,062 29,709 9.70
Nasional 12,092 12,582 14,461 13,921 14,736 5.28
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

82 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.27. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Apel


menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015(%)

1 Aceh 23,046 23,914 28,955 32,672 35,518 11.60


2 Sumatera Utara 21,514 21,989 26,755 28,334 31,396 10.15
3 Sumatera Barat 21,850 22,819 21,828 23,901 25,994 4.59
4 Riau 22,976 22,809 31,193 33,946 35,418 12.30
5 Jambi 18,872 19,900 25,358 29,707 33,951 16.08
6 Sumatera Selatan 18,487 18,871 23,348 26,993 28,942 12.16
7 Bengkulu 18,541 18,798 22,286 26,489 28,481 11.58
8 Lampung 19,250 20,279 23,087 25,445 26,971 8.85
9 Bangka Belitung 22,069 23,502 26,173 30,450 33,105 10.73
10 Kepulauan Riau 17,057 17,733 22,392 25,838 31,913 17.28
11 DKI Jakarta - - - 28,038 27,983 -
12 Jawa Barat 17,163 17,697 20,962 22,215 23,974 8.86
13 Jawa Tengah 16,431 17,027 21,337 22,292 20,734 6.61
14 D.I. Yogyakarta 18,511 17,864 19,346 21,856 23,008 5.76
15 Jawa Timur 14,396 14,853 17,873 20,137 21,350 10.55
16 Banten 16,667 18,087 16,847 20,175 22,638 8.41
17 Bali 17,889 17,900 21,558 23,047 24,054 7.94
18 Nusa Tenggara Barat 23,459 21,905 24,651 28,848 28,206 5.18
19 Nusa Tenggara Timur 15,000 14,250 17,977 25,627 30,325 20.51
20 Kalimantan Barat 25,867 25,890 26,874 28,931 31,752 5.32
21 Kalimantan Tengah 25,983 24,695 29,536 32,544 36,051 8.90
22 Kalimantan Selatan 19,290 20,107 20,802 24,870 26,065 8.01
23 Kalimantan Timur 28,425 28,887 37,137 41,714 40,962 10.18
24 Sulawesi Utara 22,130 21,765 21,450 22,299 27,163 5.67
25 Sulawesi Tengah 26,941 29,221 30,823 33,501 36,150 7.64
26 Sulawesi Selatan 23,256 23,935 27,695 30,154 32,863 9.12
27 Sulawesi Tenggara 21,527 20,908 22,542 30,920 35,248 14.03
28 Gorontalo 24,018 22,690 29,142 33,931 39,314 13.80
29 Sulawesi Barat 18,864 20,330 23,388 25,305 25,998 8.44
30 Maluku 35,893 25,996 27,025 31,773 40,020 4.98
31 Maluku Utara 31,464 33,969 35,604 38,520 43,860 8.71
32 Papua Barat 31,079 31,503 35,946 39,575 48,072 11.76
33 Papua 22,791 23,092 25,034 34,484 43,639 18.51
Nasional 21,897 21,975 25,154 28,622 31,549 9.71
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 83


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.28. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Jeruk


menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015(%)

1 Aceh 13,025 14,461 14,864 16,334 18,267 8.88


2 Sumatera Utara 11,870 13,409 15,267 16,895 17,124 9.71
3 Sumatera Barat 15,967 17,320 18,836 20,443 18,245 3.75
4 Riau 15,366 15,515 16,952 19,780 20,760 7.97
5 Jambi 11,245 13,004 13,740 17,032 18,480 13.44
6 Sumatera Selatan 13,938 13,592 13,935 14,345 15,238 2.30
7 Bengkulu 11,844 12,117 13,394 15,788 16,334 8.54
8 Lampung 11,026 11,766 12,787 15,114 15,136 8.43
9 Bangka Belitung 14,981 15,320 16,818 19,323 19,940 7.53
10 Kepulauan Riau 14,539 16,688 16,642 19,126 23,671 13.30
11 DKI Jakarta - - - 24,203 23,494 -
12 Jawa Barat 12,322 12,719 14,855 16,981 17,328 9.09
13 Jawa Tengah 11,236 11,820 13,391 14,554 14,411 6.55
14 DI Yogyakarta 11,255 11,187 11,849 12,475 12,411 2.52
15 Jawa Timur 11,425 11,849 12,761 13,047 13,127 3.57
16 Banten 13,404 14,006 15,206 17,372 17,210 6.59
17 Bali 14,714 14,624 15,756 15,971 15,396 1.22
18 Nusa Tenggara Barat 13,406 13,411 14,812 15,839 16,975 6.15
19 Nusa Tenggara Timur 10,259 10,772 11,183 11,955 11,459 2.89
20 Kalimantan Barat 7,815 8,928 9,936 11,358 12,267 11.96
21 Kalimantan Tengah 11,269 11,668 12,081 13,646 14,127 5.89
22 Kalimantan Selatan 6,043 6,481 6,840 8,189 8,714 9.73
23 Kalimantan Timur 9,759 9,514 10,694 13,395 15,452 12.63
24 Sulawesi Utara 7,312 8,630 9,968 12,820 15,026 19.84
25 Sulawesi Tengah 5,502 6,231 7,531 10,106 9,977 16.76
26 Sulawesi Selatan 5,607 6,321 7,609 9,313 11,756 20.43
27 Sulawesi Tenggara 4,770 6,044 6,561 7,540 7,776 13.33
28 Gorontalo 9,090 8,756 11,175 11,265 11,378 6.44
29 Sulawesi Barat 5,550 6,500 7,006 6,890 6,989 6.17
30 Maluku 23,101 28,883 26,329 22,651 16,250 -6.51
31 Maluku Utara 10,072 10,017 9,980 10,885 11,460 3.36
32 Papua Barat 13,856 14,258 14,781 14,648 14,300 0.82
33 Papua 21,059 21,206 19,145 13,075 12,146 -11.96
Nasional 11,645 12,407 13,209 14,617 14,928 6.45
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

84 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.29. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Mangga


menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015(%)

1 Aceh 13,455 14,148 15,593 17,128 19,169 9.28


2 Sumatera Utara 10,339 12,809 15,393 18,331 20,079 18.17
3 Sumatera Barat 12,161 11,173 9,915 12,662 14,441 5.59
4 Riau 16,129 17,109 18,166 18,620 18,425 3.43
5 Jambi 11,935 12,160 14,347 17,104 18,952 12.47
6 Sumatera Selatan 16,595 18,122 18,870 18,154 17,842 1.95
7 Bengkulu 12,019 10,954 11,317 13,760 13,241 3.07
8 Lampung 7,068 6,970 7,290 10,910 10,995 13.41
9 Bangka Belitung 15,502 15,837 19,634 20,563 19,629 6.58
10 Kepulauan Riau 13,538 12,500 13,102 15,832 19,511 10.31
11 DKI Jakarta - - - 15,036 17,844 -
12 Jawa Barat 8,481 8,186 9,360 10,278 11,856 9.01
13 Jawa Tengah 4,275 3,790 3,795 6,732 9,410 26.49
14 D.I. Yogyakarta 5,944 5,673 6,725 7,862 9,654 13.42
15 Jawa Timur 6,570 6,168 7,422 8,430 8,513 7.19
16 Banten 11,947 12,930 11,219 11,278 11,066 -1.59
17 Bali 9,898 8,778 8,999 10,853 10,245 1.55
18 Nusa Tenggara Barat 3,667 3,450 4,302 7,116 8,951 27.49
19 Nusa Tenggara Timur 7,647 7,312 10,642 10,222 8,772 5.76
20 Kalimantan Barat 14,079 17,672 18,815 22,106 17,557 7.23
21 Kalimantan Tengah 17,534 20,822 21,533 21,711 22,130 6.23
22 Kalimantan Selatan 11,921 10,581 10,125 11,248 10,177 -3.50
23 Kalimantan Timur 16,843 16,772 17,795 20,764 20,761 5.59
24 Sulawesi Utara 9,000 12,548 11,372 10,954 7,819 -0.56
25 Sulawesi Tengah 6,663 7,264 7,386 9,932 7,497 5.16
26 Sulawesi Selatan 8,929 8,857 10,065 10,594 12,102 8.08
27 Sulawesi Tenggara 7,292 7,469 7,952 10,624 10,802 11.04
28 Gorontalo 3,677 4,050 5,369 6,835 7,206 18.86
29 Sulawesi Barat 5,809 6,535 5,798 5,829 6,389 2.84
30 Maluku 17,060 15,894 18,833 22,714 23,678 9.13
31 Maluku Utara 12,873 12,873 15,308 17,552 18,557 9.83
32 Papua Barat 17,949 18,696 20,900 24,365 26,507 10.33
33 Papua 21,875 21,201 18,199 17,768 23,500 3.16
Nasional 11,209 11,541 12,361 14,057 14,645 6.99
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 85


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.30. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Pepaya


menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015(%)

1 Aceh 4,723 4,945 5,555 6,294 6,600 8.80


2 Sumatera Utara 6,205 6,147 6,617 7,778 7,722 5.88
3 Sumatera Barat 4,965 4,976 4,897 4,904 4,929 -0.18
4 Riau 6,126 5,932 6,604 7,158 7,200 4.28
5 Jambi 3,542 3,547 3,988 4,786 5,085 9.71
6 Sumatera Selatan 5,357 5,611 5,532 5,748 5,436 0.45
7 Bengkulu 2,978 3,065 2,905 3,516 4,529 11.89
8 Lampung 2,197 2,446 2,666 3,085 4,342 19.20
9 Bangka Belitung 4,999 5,823 6,382 6,562 7,381 10.35
10 Kepulauan Riau 4,097 4,288 4,464 5,919 6,747 13.84
11 DKI Jakarta - - - 6,800 7,173 -
12 Jawa Barat 3,904 4,299 4,785 5,645 5,946 11.18
13 Jawa Tengah 2,645 2,706 2,949 3,179 3,506 7.34
14 DI Yogyakarta 2,675 2,773 3,097 3,590 4,274 12.58
15 Jawa Timur 3,268 3,567 3,768 3,973 4,336 7.34
16 Banten 3,608 3,930 4,149 4,068 4,198 3.94
17 Bali 4,328 4,890 5,774 6,095 5,664 7.39
18 Nusa Tenggara Barat 4,504 5,602 6,235 6,107 6,625 10.53
19 Nusa Tenggara Timur 6,223 6,688 7,492 7,842 6,795 2.70
20 Kalimantan Barat 4,559 4,744 4,578 5,535 6,701 10.63
21 Kalimantan Tengah 5,890 6,341 7,288 7,932 7,778 7.37
22 Kalimantan Selatan 3,922 4,465 4,484 4,697 4,429 3.33
23 Kalimantan Timur 8,821 9,563 9,067 8,593 8,354 -1.20
24 Sulawesi Utara 3,388 3,536 3,795 5,066 6,635 19.04
25 Sulawesi Tengah 4,025 4,433 4,833 4,004 5,049 7.03
26 Sulawesi Selatan 6,009 6,501 7,121 7,327 6,808 3.38
27 Sulawesi Tenggara 3,934 3,225 3,328 4,176 5,620 11.31
28 Gorontalo 5,948 5,780 6,193 6,323 5,461 -1.80
29 Sulawesi Barat 3,852 4,043 4,211 4,163 4,599 4.61
30 Maluku 3,759 4,589 5,493 7,753 8,435 22.93
31 Maluku Utara 6,110 6,466 7,883 8,972 9,879 12.92
32 Papua Barat 8,311 7,371 7,025 7,814 8,400 0.68
33 Papua 7,375 6,782 7,266 7,884 10,207 9.27
Nasional 4,758 4,971 5,326 5,857 6,268 7.15
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

86 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.31. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Pisang


menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015(%)

1 Aceh 5,723 6,235 6,495 6,907 7,699 7.73


2 Sumatera Utara 6,950 7,734 8,271 8,766 9,569 8.34
3 Sumatera Barat 6,008 5,982 5,980 6,780 7,427 5.61
4 Riau 9,756 9,550 10,108 10,767 10,577 2.12
5 Jambi 6,663 7,182 7,878 8,765 9,038 7.96
6 Sumatera Selatan 5,606 6,079 6,364 6,645 7,176 6.38
7 Bengkulu 6,138 6,454 6,826 7,560 7,225 4.31
8 Lampung 3,491 3,561 4,103 5,003 6,242 15.98
9 Bangka Belitung 8,190 8,881 8,889 10,153 11,469 8.93
10 Kepulauan Riau 5,114 5,275 5,622 6,564 8,050 12.28
11 DKI Jakarta - - - 23,080 18,916 -
12 Jawa Barat 4,172 4,774 5,565 6,059 6,332 11.10
13 Jawa Tengah 7,583 8,644 10,117 9,915 10,893 9.72
14 DI Yogyakarta 9,890 11,334 13,561 15,485 16,816 14.26
15 Jawa Timur 6,942 7,929 9,128 9,895 10,867 11.89
16 Banten 6,317 6,592 6,828 7,860 7,942 6.02
17 Bali 11,118 11,157 12,265 13,844 14,230 6.49
18 Nusa Tenggara Barat 9,828 10,687 11,870 10,357 10,958 3.22
19 Nusa Tenggara Timur 6,355 6,981 7,335 7,730 8,058 6.14
20 Kalimantan Barat 4,106 4,652 5,000 5,374 5,947 9.73
21 Kalimantan Tengah 5,575 6,054 6,900 7,517 7,888 9.11
22 Kalimantan Selatan 5,522 6,103 6,551 6,754 6,912 5.83
23 Kalimantan Timur 9,405 9,964 11,126 10,698 11,326 4.91
24 Sulawesi Utara 4,829 5,816 5,871 6,623 6,924 9.68
25 Sulawesi Tengah 3,164 3,463 3,870 4,146 5,006 12.27
26 Sulawesi Selatan 5,237 4,989 5,621 7,085 7,978 11.65
27 Sulawesi Tenggara 5,361 5,360 5,932 6,667 7,189 7.72
28 Gorontalo 4,270 4,670 5,697 6,243 7,432 15.00
29 Sulawesi Barat 4,796 5,265 5,752 5,262 5,355 3.07
30 Maluku 8,616 8,665 9,475 9,663 9,700 3.07
31 Maluku Utara 6,260 6,408 6,466 7,397 8,367 7.70
32 Papua Barat 9,273 9,063 9,903 10,394 10,901 4.21
33 Papua 9,960 10,008 10,927 11,037 11,540 3.81
Nasional 6,632 7,047 7,697 8,697 9,150 8.42
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 87


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.32. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Salak


menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015(%)

1 Aceh 12,108 12,547 12,966 13,579 13,879 3.48


2 Sumatera Utara 10,665 10,331 10,847 10,836 11,704 2.44
3 Sumatera Barat 9,607 10,357 10,786 10,554 11,188 3.95
4 Riau 12,046 12,448 12,584 12,298 11,525 -1.03
5 Jambi 11,604 11,363 11,612 11,842 12,175 1.23
6 Sumatera Selatan 9,160 9,374 10,456 11,486 11,737 6.48
7 Bengkulu 10,030 10,871 11,702 12,097 11,916 4.48
8 Lampung 7,941 8,789 9,579 10,324 10,655 7.66
9 Bangka Belitung 11,418 11,778 12,755 12,759 12,495 2.35
10 Kepulauan Riau 11,650 12,488 13,839 17,029 16,663 9.73
11 DKI Jakarta - - - 12,072 13,227 -
12 Jawa Barat 6,446 6,802 7,538 7,960 8,071 5.83
13 Jawa Tengah 6,974 7,157 8,471 7,609 6,839 0.17
14 D.I. Yogyakarta 10,699 10,572 10,944 8,686 8,978 -3.73
15 Jawa Timur 8,432 8,605 9,225 9,440 9,072 1.92
16 Banten 7,480 7,940 8,447 9,678 9,829 7.17
17 Bali 16,098 16,679 17,333 15,834 13,124 -4.56
18 Nusa Tenggara Barat 14,341 15,501 18,454 15,919 14,169 0.60
19 Nusa Tenggara Timur 13,000 12,350 14,148 16,674 19,899 11.69
20 Kalimantan Barat 12,757 12,574 14,498 16,191 17,166 7.89
21 Kalimantan Tengah 11,296 11,102 12,753 14,569 15,016 7.62
22 Kalimantan Selatan 7,597 8,424 9,833 10,407 10,392 8.33
23 Kalimantan Timur 11,516 11,534 12,595 10,958 10,287 -2.44
24 Sulawesi Utara 6,983 7,774 9,097 10,504 10,436 10.79
25 Sulawesi Tengah 6,786 7,537 8,607 9,079 9,158 7.90
26 Sulawesi Selatan 9,428 8,882 7,955 8,527 8,828 -1.38
27 Sulawesi Tenggara 11,341 11,221 12,452 10,679 12,127 2.31
28 Gorontalo 13,151 11,262 9,688 9,060 9,896 -6.40
29 Sulawesi Barat 5,181 5,465 5,065 5,565 6,658 6.92
30 Maluku 10,083 9,634 10,871 15,848 17,807 16.63
31 Maluku Utara 10,252 10,964 13,581 13,517 13,245 7.08
32 Papua Barat 8,833 8,870 12,437 13,516 14,556 14.25
33 Papua 9,857 8,912 8,894 8,645 11,388 4.79
Nasional 10,149 10,316 11,250 11,629 11,943 4.19
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

88 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.33. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Sawo


menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015(%)

1 Aceh 7,853 9,025 9,659 9,640 10,194 6.87


2 Sumatera Utara 8,845 9,655 10,269 10,865 11,756 7.38
3 Sumatera Barat 8,284 7,892 7,457 7,711 8,893 2.12
4 Riau 7,189 7,340 8,243 9,383 11,146 11.76
5 Jambi 7,209 7,429 8,341 9,869 10,241 9.35
6 Sumatera Selatan 5,554 5,567 5,844 6,872 7,209 6.93
7 Bengkulu 3,747 3,648 3,953 6,487 7,944 23.07
8 Lampung 5,170 5,683 5,756 6,957 7,862 11.27
9 Bangka Belitung 8,207 8,414 10,739 11,888 13,408 13.41
10 Kepulauan Riau 5,667 5,383 5,441 5,763 5,553 -0.41
11 DKI Jakarta - - - 10,000 12,557 -
12 Jawa Barat 6,643 7,253 7,474 7,849 8,294 5.73
13 Jawa Tengah 7,182 7,187 8,275 9,159 9,616 7.72
14 D.I. Yogyakarta 5,395 6,002 7,394 8,465 9,463 15.18
15 Jawa Timur 5,696 6,092 7,009 7,565 8,002 8.93
16 Banten 7,286 7,650 8,824 10,312 9,405 7.10
17 Bali 6,889 7,096 7,543 8,952 11,852 15.09
18 Nusa Tenggara Barat 5,903 6,302 7,187 10,159 13,829 24.57
19 Nusa Tenggara Timur 4,250 4,628 6,111 7,274 8,312 18.56
20 Kalimantan Barat 9,911 11,438 11,568 12,268 13,315 7.78
21 Kalimantan Tengah 5,756 6,817 8,044 10,846 12,061 20.62
22 Kalimantan Selatan 4,000 4,667 4,150 4,770 6,020 11.69
23 Kalimantan Timur 12,493 11,887 12,269 10,793 11,135 -2.62
24 Sulawesi Utara 4,065 4,472 - - - -
25 Sulawesi Tengah 4,320 4,536 - - - -
26 Sulawesi Selatan 9,687 9,203 - 14,691 12,999 14.37
27 Sulawesi Tenggara - - - - - -
28 Gorontalo - - - - - -
29 Sulawesi Barat - - - - - -
30 Maluku - - - - - -
31 Maluku Utara - - - - - -
32 Papua Barat - - - 15,000 15,000 -
33 Papua - - - - - -
Nasional 6,688 7,011 7,798 9,342 10,243 11.37
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 89


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.34. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan


Semangka menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015(%)

1 Aceh 3,045 3,106 3,613 3,934 4,312 9.20


2 Sumatera Utara 3,573 3,933 4,063 4,543 4,705 7.19
3 Sumatera Barat 3,873 3,509 3,841 4,082 4,166 2.10
4 Riau 5,413 5,304 5,763 5,883 5,832 1.96
5 Jambi 3,877 4,203 4,631 4,791 5,622 9.85
6 Sumatera Selatan 4,998 4,992 5,461 5,996 6,419 6.53
7 Bengkulu 4,810 5,203 4,903 5,711 5,843 5.30
8 Lampung 4,049 4,080 4,144 4,127 4,491 2.69
9 Bangka Belitung 6,139 6,519 6,891 7,100 7,056 3.58
10 Kepulauan Riau 6,244 7,355 8,330 8,491 9,095 10.02
11 DKI Jakarta - - - 8,674 7,147 -
12 Jawa Barat 3,803 3,951 4,437 5,112 5,471 9.61
13 Jawa Tengah 3,724 4,052 4,540 4,968 5,060 8.03
14 D.I. Yogyakarta 3,932 4,256 4,460 4,936 5,049 6.50
15 Jawa Timur 3,667 3,795 4,252 4,445 4,520 5.44
16 Banten 4,529 4,484 5,366 5,593 5,800 6.65
17 Bali 6,240 6,786 7,406 6,314 5,246 -3.44
18 Nusa Tenggara Barat 4,023 4,478 4,682 5,489 5,828 9.82
19 Nusa Tenggara Timur 5,034 4,944 5,902 8,162 9,670 18.59
20 Kalimantan Barat 6,908 6,423 6,760 8,016 8,625 6.10
21 Kalimantan Tengah 5,757 6,798 6,600 6,341 6,259 2.49
22 Kalimantan Selatan 3,991 4,113 4,132 4,329 4,117 0.85
23 Kalimantan Timur 10,425 10,753 9,401 8,304 8,420 -4.92
24 Sulawesi Utara 5,875 6,179 6,933 8,345 8,709 10.53
25 Sulawesi Tengah 6,606 6,470 6,655 7,466 7,606 3.72
26 Sulawesi Selatan 5,898 5,558 5,366 6,652 6,130 1.72
27 Sulawesi Tenggara 6,926 7,095 6,822 6,794 6,233 -2.52
28 Gorontalo 4,684 5,192 5,031 5,268 5,053 2.09
29 Sulawesi Barat 10,883 7,760 5,942 6,073 6,288 -11.59
30 Maluku 13,745 18,407 17,091 17,809 18,085 8.13
31 Maluku Utara 10,136 10,534 11,170 9,098 8,759 -3.08
32 Papua Barat 17,412 15,030 15,668 13,460 11,690 -9.17
33 Papua 8,845 9,178 11,164 11,789 17,944 20.80
Nasional 6,221 6,389 6,607 6,912 7,129 3.47
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

90 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.35. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Daging


Sapi menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 87,031 94,140 99,573 104,597 113,917 6.97


2 Sumatera Utara 66,966 75,089 82,093 85,487 99,110 10.38
3 Sumatera Barat 71,679 76,512 85,439 93,193 101,498 9.10
4 Riau 68,381 72,244 83,195 92,876 102,260 10.64
5 Jambi 76,460 82,993 92,902 103,512 111,552 9.92
6 Sumatera Selatan 71,830 75,975 92,317 104,627 112,360 12.00
7 Bengkulu 67,307 74,181 85,115 93,394 102,337 11.06
8 Lampung 67,097 72,045 88,514 102,949 112,218 13.89
9 Bangka Belitung 77,539 82,038 96,834 105,809 107,574 8.69
10 Kepulauan Riau 78,521 82,410 79,129 89,144 110,592 9.42
11 DKI Jakarta - - - 112,645 114,366 -
12 Jawa Barat 62,530 67,329 83,939 90,315 97,868 12.08
13 Jawa Tengah 59,819 64,574 82,562 90,831 94,496 12.46
14 DI Yogyakarta 61,101 67,402 86,597 94,408 98,398 13.01
15 Jawa Timur 56,229 61,782 79,908 89,197 94,613 14.23
16 Banten 67,734 73,955 91,960 99,386 101,471 10.93
17 Bali 46,722 57,990 76,751 92,660 96,660 20.38
18 Nusa Tenggara Barat 59,108 60,889 71,180 79,631 87,373 10.38
19 Nusa Tenggara Timur 56,759 67,602 73,240 77,050 84,233 10.49
20 Kalimantan Barat 73,488 79,818 96,512 110,267 122,371 13.69
21 Kalimantan Tengah 77,208 84,045 100,862 108,361 114,369 10.46
22 Kalimantan Selatan 76,744 83,716 97,594 114,636 126,921 13.46
23 Kalimantan Timur 81,481 85,878 100,624 114,344 122,299 10.79
24 Sulawesi Utara 62,500 70,000 73,750 83,797 87,836 8.95
25 Sulawesi Tengah 71,804 73,522 77,657 76,763 83,817 4.01
26 Sulawesi Selatan 69,644 68,852 72,334 79,190 87,640 6.02
27 Sulawesi Tenggara 63,073 67,951 79,530 85,967 90,294 9.48
28 Gorontalo 63,122 67,908 69,229 79,356 87,144 8.49
29 Sulawesi Barat 72,321 72,321 73,285 81,736 92,824 6.61
30 Maluku 56,554 63,126 68,694 73,579 75,675 7.60
31 Maluku Utara 69,299 73,447 79,610 91,762 101,314 10.01
32 Papua Barat 76,749 78,032 81,213 85,750 92,809 4.89
33 Papua 82,924 88,769 91,629 115,714 135,502 13.41
Nasional 68,741 73,954 84,180 94,028 101,931 10.38
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 91


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.36. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Daging


Kambing menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 76,843 79,175 81,943 84,997 97,077 6.12


2 Sumatera Utara 60,071 67,961 70,424 70,571 76,218 6.24
3 Sumatera Barat 64,167 69,008 74,801 80,212 85,317 7.38
4 Riau 57,066 63,424 74,073 77,188 82,200 9.66
5 Jambi 45,536 46,935 54,053 55,000 - 6.66
6 Sumatera Selatan 58,921 58,925 72,330 76,357 77,991 7.62
7 Bengkulu 53,834 56,667 55,004 62,479 68,529 6.40
8 Lampung 54,921 55,606 62,898 73,422 78,722 9.58
9 Bangka Belitung - - - - - -
10 Kepulauan Riau 68,750 71,250 76,664 75,469 78,024 3.27
11 DKI Jakarta - - - 85,147 101,606 -
12 Jawa Barat 53,388 57,851 68,852 77,426 85,936 12.70
13 Jawa tengah 53,323 57,273 69,195 77,904 81,498 11.36
14 DI Yogyakarta 56,638 61,412 67,553 80,299 86,797 11.35
15 Jawa Timur 50,340 52,784 62,230 68,900 74,795 10.51
16 Banten 58,135 60,000 69,263 77,156 77,959 7.77
17 Bali - - - - - -
18 Nusa Tenggara Barat 61,800 58,750 62,500 69,375 81,696 7.55
19 Nusa Tenggara Timur - - - - - -
20 Kalimantan Barat 56,095 58,916 65,619 69,457 70,885 6.08
21 Kalimantan Tengah 57,060 60,026 70,684 78,122 81,205 9.36
22 Kalimantan Selatan - - - - 97,380 -
23 Kalimantan Timur 49,313 49,406 49,778 51,443 - 1.43
24 Sulawesi Utara 48,000 48,000 48,000 50,400 73,394 12.66
25 Sulawesi Tengah - - - - - -
26 Sulawesi Selatan - - - - - -
27 Sulawesi Tenggara - - - - 60,000 -
28 Gorontalo - - - - - -
29 Sulawesi Barat - - - - - -
30 Maluku - - - - 47,333 -
31 Maluku Utara 68,320 73,828 78,166 78,756 79,139 3.79
32 Papua Barat - 70,000 - - - -
33 Papua 70,000 73,500 - - - -
Nasional 57,689 61,395 66,702 72,385 79,259 8.27
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

92 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.37. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Daging


Babi menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh - 45,750 51,975 56,082 - -


2 Sumatera Utara 42,715 47,537 48,574 51,061 55,406 6.77
3 Sumatera Barat - - - - - -
4 Riau 44,936 47,250 52,916 40,399 35,219 -4.83
5 Jambi - - - - - -
6 Sumatera Selatan - - - - - -
7 Bengkulu - - - - - -
8 Lampung 48,591 48,037 46,588 42,165 44,273 -2.16
9 Bangka Belitung 58,018 63,782 66,473 76,873 77,737 7.73
10 Kepulauan Riau 49,687 50,000 50,000 55,311 67,820 8.47
11 DKI Jakarta - - - 68,999 78,248 -
12 Jawa Barat - - - - - -
13 Jawa Tengah - 35,000 33,250 32,862 42,822 8.05
14 D.I. Yogyakarta 36,777 42,619 44,267 48,073 56,420 11.43
15 Jawa Timur 37,500 37,500 38,333 50,659 59,440 12.93
16 Banten - - - - - -
17 Bali 37,109 38,771 39,963 49,135 50,650 8.40
18 Nusa Tenggara Barat - - - - - -
19 Nusa Tenggara Timur 52,829 52,918 58,116 60,882 66,209 5.88
20 Kalimantan Barat 47,349 51,069 53,754 58,120 60,644 6.39
21 Kalimantan Tengah 35,998 44,235 48,197 53,602 44,583 6.56
22 Kalimantan Selatan - - - - - -
23 Kalimantan Timur - - - 35,829 43,322 -
24 Sulawesi Utara 36,605 39,072 44,071 44,190 52,533 9.67
25 Sulawesi Tengah 39,934 43,186 45,601 46,787 41,082 1.04
26 Sulawesi Selatan - - - 27,386 - -
27 Sulawesi Tenggara - - - - - -
28 Gorontalo - - - - - -
29 Sulawesi Barat 35,894 - - - - -
30 Maluku - 48,066 41,576 41,854 44,224 -2.39
31 Maluku Utara 40,994 45,888 49,786 49,208 51,034 5.75
32 Papua Barat 48,974 43,773 43,571 40,236 36,347 -7.10
33 Papua 55,788 63,052 70,349 69,083 72,286 6.86
Nasional 44,100 46,711 48,808 49,945 54,015 5.22
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 93


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.38. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Daging


Ayam menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 39,570 47,676 45,331 28,852 28,606 -5.41


2 Sumatera Utara 31,752 31,946 31,950 28,087 30,246 -0.95
3 Sumatera Barat 31,210 29,502 29,092 26,119 26,752 -3.66
4 Riau 38,828 34,446 37,005 27,482 27,104 -7.74
5 Jambi 38,011 41,478 37,133 29,968 27,066 -7.58
6 Sumatera Selatan 34,142 36,771 34,761 30,776 31,245 -1.93
7 Bengkulu 36,109 37,358 35,879 34,991 32,277 -2.68
8 Lampung 33,792 38,305 35,115 27,173 27,315 -4.27
9 Bangka Belitung 37,033 37,973 38,809 34,428 30,451 -4.53
10 Kepulauan Riau 36,960 42,484 40,804 35,993 36,276 0.00
11 DKI Jakarta - - - 39,960 41,659 -
12 Jawa Barat 27,930 29,996 28,228 28,894 30,702 2.53
13 Jawa Tengah 27,797 30,710 29,163 27,452 28,696 1.03
14 DI Yogyakarta 27,195 32,297 29,366 25,614 27,179 0.75
15 Jawa Timur 26,229 30,829 28,085 27,292 28,165 2.25
16 Banten 28,190 30,041 28,199 29,967 30,420 2.05
17 Bali 27,731 29,199 26,910 33,488 33,581 5.54
18 Nusa Tenggara Barat 33,549 33,448 34,904 37,885 37,921 3.17
19 Nusa Tenggara Timur 42,358 51,821 46,286 - - -
20 Kalimantan Barat 40,645 41,067 39,474 34,549 32,886 -5.03
21 Kalimantan Tengah 40,731 41,455 40,781 30,298 30,012 -6.62
22 Kalimantan Selatan 32,785 35,846 35,137 26,357 26,792 -3.99
23 Kalimantan Timur 48,509 47,993 46,485 35,571 36,598 -6.20
24 Sulawesi Utara 31,400 34,107 32,916 32,761 34,353 2.38
25 Sulawesi Tengah 45,459 43,053 43,515 41,319 42,907 -1.36
26 Sulawesi Selatan 29,602 24,743 24,323 31,037 32,944 3.91
27 Sulawesi Tenggara 35,086 36,049 34,555 37,024 37,732 1.91
28 Gorontalo 36,317 40,038 36,728 24,572 25,709 -6.62
29 Sulawesi Barat 30,282 34,711 31,292 - - -
30 Maluku 31,371 44,501 37,112 38,856 37,799 6.81
31 Maluku Utara 39,057 47,068 43,131 42,634 46,135 4.80
32 Papua Barat 44,199 45,654 41,032 42,368 43,651 -0.14
33 Papua 46,827 52,198 50,865 51,017 52,206 2.89
Nasional 35,333 37,961 36,074 32,993 33,400 -1.21
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

94 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.39. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Telur


Ayam Negeri/Ras menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 14,824 15,532 16,547 16,865 18,698 6.03


2 Sumatera Utara 14,070 16,011 16,661 15,727 13,188 -0.97
3 Sumatera Barat 14,515 16,587 17,972 17,772 18,007 5.71
4 Riau 17,487 16,720 19,615 19,797 19,905 3.60
5 Jambi 16,221 15,759 16,207 17,338 18,160 2.93
6 Sumatera Selatan 14,941 15,396 16,911 17,359 19,608 7.12
7 Bengkulu 17,719 17,482 19,946 20,761 21,734 5.38
8 Lampung 14,940 15,989 17,211 17,312 18,825 6.00
9 Bangka Belitung 17,443 16,739 17,413 18,577 18,263 1.25
10 Kepulauan Riau 16,623 19,047 21,392 23,165 21,875 7.40
11 DKI Jakarta - - - 18,919 18,581 -
12 Jawa Barat 15,080 13,825 14,943 16,387 19,039 6.40
13 Jawa Tengah 13,984 15,199 16,580 16,453 18,547 7.43
14 DI Yogyakarta 13,874 15,460 15,619 15,476 17,084 5.48
15 Jawa Timur 13,725 14,651 16,376 16,437 18,293 7.55
16 Banten 16,260 16,087 17,428 17,473 19,020 4.10
17 Bali 16,106 16,013 18,830 19,739 20,250 6.11
18 Nusa Tenggara Barat 16,666 16,950 18,341 19,575 20,288 5.07
19 Nusa Tenggara Timur 27,823 28,732 32,709 21,961 20,654 -5.43
20 Kalimantan Barat 18,947 18,915 22,550 20,172 20,487 2.52
21 Kalimantan Tengah 16,477 16,270 17,957 18,675 19,736 4.70
22 Kalimantan Selatan 16,688 18,219 18,599 18,223 20,077 4.85
23 Kalimantan Timur 19,544 21,444 24,224 25,220 26,574 8.04
24 Sulawesi Utara 13,990 12,639 14,828 16,346 17,068 5.58
25 Sulawesi Tengah 18,977 23,662 27,369 27,057 27,515 10.23
26 Sulawesi Selatan 16,182 14,708 16,228 16,749 19,072 4.58
27 Sulawesi Tenggara 17,967 19,760 20,493 22,258 24,369 7.95
28 Gorontalo 18,190 18,999 19,939 22,640 23,313 6.48
29 Sulawesi Barat 16,139 19,316 21,188 23,114 22,557 9.01
30 Maluku 24,826 24,198 24,634 26,185 27,360 2.51
31 Maluku Utara 25,619 27,774 29,929 29,896 29,833 3.96
32 Papua Barat 27,935 27,715 31,925 32,655 33,956 5.17
33 Papua 34,076 31,501 31,674 32,832 34,787 0.65
Nasional 18,058 18,666 20,382 20,579 21,416 4.40
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 95


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.40. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Telur


Ayam Buras menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Butir)
Tahun Rata-rata
No, Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 2,124 2,398 2,506 2,668 2,825 7.44


2 Sumatera Utara 2,121 2,236 2,263 2,348 2,552 4.77
3 Sumatera Barat 1,588 1,906 1,976 2,137 2,351 10.46
4 Riau 1,937 1,993 2,200 2,370 2,384 5.40
5 Jambi 1,971 2,069 2,170 2,375 2,506 6.20
6 Sumatera Selatan 1,982 2,124 2,187 2,317 2,544 6.47
7 Bengkulu 2,027 2,275 2,299 2,430 2,607 6.57
8 Lampung 1,910 1,960 2,172 2,437 2,452 6.56
9 Bangka Belitung 1,925 2,096 2,206 2,388 2,460 6.35
10 Kepulauan Riau 2,191 3,055 3,220 3,244 3,305 11.87
11 DKI Jakarta - - - 2,284 2,139 -
12 Jawa Barat 1,678 1,804 1,814 1,991 2,202 7.10
13 Jawa Tengah 1,378 1,443 1,507 1,658 1,819 7.22
14 DI Yogyakarta 1,351 1,419 1,549 1,765 1,821 7.83
15 Jawa Timur 1,342 1,420 1,520 1,615 1,790 7.49
16 Banten 1,739 1,759 1,802 2,035 2,198 6.13
17 Bali 1,578 1,669 1,802 2,121 2,134 8.01
18 Nusa Tenggara Barat 1,682 1,815 1,820 1,922 2,324 8.68
19 Nusa Tenggara Timur 1,816 1,872 1,954 2,558 3,137 15.25
20 Kalimantan Barat 2,005 2,153 2,381 2,586 2,643 7.20
21 Kalimantan Tengah 1,836 1,892 1,921 2,126 2,285 5.68
22 Kalimantan Selatan 1,588 1,690 1,836 2,036 2,065 6.84
23 Kalimantan Timur 1,993 2,254 2,464 2,743 2,996 10.74
24 Sulawesi Utara 2,003 2,182 2,269 2,474 2,512 5.87
25 Sulawesi Tengah 2,083 2,236 2,231 2,227 2,429 4.00
26 Sulawesi Selatan 1,566 1,563 1,732 2,056 2,219 9.31
27 Sulawesi Tenggara 1,901 2,074 2,201 2,368 2,377 5.80
28 Gorontalo 1,379 1,447 1,662 1,830 1,860 7.88
29 Sulawesi Barat 1,525 1,509 1,554 1,759 1,894 5.70
30 Maluku 2,731 2,978 3,190 3,385 3,686 7.79
31 Maluku Utara 2,449 2,615 2,740 2,753 2,795 3.39
32 Papua Barat 3,773 4,168 4,373 4,401 4,397 3.98
33 Papua 3,067 3,659 3,785 3,744 3,638 4.71
Nasional 1,945 2,117 2,228 2,399 2,526 6.76
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

96 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.41. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Kelapa


Tua menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/butir)
Tahun Rata-rata
No Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 2,965 2,840 2,835 3,002 3,204 2.06


2 Sumatera Utara 3,966 3,992 4,046 4,378 4,561 3.60
3 Sumatera Barat 3,222 3,059 3,314 3,706 3,876 4.92
4 Riau 3,841 3,809 3,642 3,901 4,040 1.36
5 Jambi 3,843 3,894 3,706 3,671 3,612 -1.51
6 Sumatera Selatan 3,607 3,624 3,976 3,437 3,514 -0.28
7 Bengkulu 2,402 2,350 2,374 2,460 2,420 0.21
8 Lampung 2,211 2,309 2,524 3,063 3,324 10.90
9 Bangka Belitung 4,247 4,044 4,431 4,601 4,800 3.24
10 Riau Kepulauan 2,520 2,497 2,451 2,663 2,946 4.13
11 DKI Jakarta - - - 6,411 7,285 -
12 Jawa Barat 3,036 3,205 3,527 4,119 4,389 9.74
13 Jawa tengah 3,252 3,421 3,864 4,270 4,225 6.90
14 DI Yogyakarta 2,944 2,777 3,464 3,449 3,313 3.67
15 Jawa Timur 3,588 3,705 4,584 5,142 5,130 9.73
16 Banten 2,685 2,824 3,051 3,211 3,591 7.57
17 Bali 3,070 3,102 3,747 4,597 4,411 10.12
18 Nusa Tenggara Barat 3,393 3,296 3,365 3,819 3,486 1.00
19 Nusa Tenggara Timur 2,364 2,391 2,423 2,372 2,239 -1.31
20 Kalimantan Barat 2,902 3,113 3,235 3,441 3,467 4.58
21 Kalimantan Tengah 3,704 3,534 3,898 4,146 4,251 3.65
22 Kalimantan Selatan 3,540 3,322 3,871 3,554 3,914 3.08
23 Kalimantan Timur 5,027 5,137 5,483 6,194 6,459 6.54
24 Sulawesi Utara 2,205 2,230 2,292 2,254 2,433 2.55
25 Sulawesi Tengah 1,842 1,965 2,087 2,383 2,395 6.89
26 Sulawesi Selatan 3,097 2,838 3,045 3,287 3,734 5.12
27 Sulawesi Tenggara 2,156 2,357 2,485 2,703 2,925 7.93
28 Gorontalo 1,723 1,763 1,860 1,966 2,232 6.76
29 Sulawesi Barat 1,942 2,002 1,889 1,966 2,059 1.56
30 Maluku 1,707 1,855 1,897 2,149 2,489 10.01
31 Maluku Utara 2,955 2,995 3,076 2,536 2,325 -5.45
32 Papua Barat 3,010 3,201 2,884 3,226 3,804 6.55
33 Papua 4,686 4,536 4,380 3,922 3,592 -6.38
Rata-rata 3,052 3,062 3,241 3,515 3,650 4.62
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 97


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.42. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan


Lada/Merica menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 72,812 86,757 107,630 127,520 148,460 19.53


2 Sumatera Utara 75,962 73,876 80,604 78,040 98,310 7.29
3 Sumatera Barat 73,588 90,859 98,074 102,320 115,010 12.04
4 Riau 94,850 97,618 112,041 136,470 159,220 14.04
5 Jambi 65,569 81,840 94,111 134,260 172,630 27.76
6 Sumatera Selatan 56,335 68,635 73,944 123,330 138,810 27.23
7 Bengkulu 90,048 96,469 105,129 155,590 189,920 21.54
8 Lampung 70,134 76,097 82,138 144,240 191,110 31.14
9 Kep. Bangka Belitung 64,889 69,381 76,090 135,290 185,300 32.84
10 Kepulauan Riau 65,375 77,089 84,184 124,010 152,640 24.38
11 DKI Jakarta - - - 149,660 186,190 -
12 Jawa Barat 79,626 88,418 103,433 134,110 162,830 19.77
13 Jawa Tengah 81,028 101,699 110,405 141,940 178,240 22.05
14 D. I. Yogyakarta 83,971 110,764 120,842 140,600 185,870 22.39
15 Jawa Timur 77,264 92,163 96,860 132,720 165,890 21.60
16 Banten 66,322 77,887 102,040 130,620 149,070 22.65
17 Bali 60,729 69,235 80,316 127,930 171,580 30.85
18 Nusa Tenggara Barat 66,346 75,077 78,933 111,070 166,440 27.22
19 Nusa Tenggara Timur 85,564 100,686 111,452 114,680 136,530 12.58
20 Kalimantan Barat 60,598 75,212 75,708 155,360 179,810 36.43
21 Kalimantan Tengah 60,809 70,523 79,534 111,110 134,780 22.44
22 Kalimantan Selatan 63,762 72,889 79,495 116,430 126,710 19.67
23 Kalimantan Timur 85,004 101,468 116,529 98,370 123,000 10.92
24 Sulawesi Utara 48,927 50,676 48,633 91,190 111,340 27.29
25 Sulawesi Tengah 54,163 71,283 71,988 120,100 139,230 28.84
26 Sulawesi Selatan 72,972 89,422 98,817 123,580 159,220 21.74
27 Sulawesi Tenggara 67,580 76,123 81,760 107,750 151,070 23.01
28 Gorontalo 97,864 105,331 111,429 183,410 217,680 24.18
29 Sulawesi Barat 87,219 101,175 99,984 88,160 123,110 10.66
30 Maluku 93,636 111,047 120,953 119,910 143,890 11.66
31 Maluku Utara 91,727 111,763 117,792 106,440 131,020 10.17
32 Papua Barat 101,149 126,457 122,634 98,400 112,260 4.08
33 Papua 75,899 87,872 82,016 79,560 92,040 5.45
Rata-rata 74,741 87,056 94,547 122,550 151,491 19.58
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

98 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.43. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Kemiri


menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 18,474 19,040 19,682 37,860 38,350 25.02


2 Sumatera Utara 25,963 27,666 31,534 36,030 40,130 11.54
3 Sumatera Barat 22,019 20,089 20,948 50,630 47,550 32.78
4 Riau 15,454 14,635 16,454 45,100 45,620 45.59
5 Jambi 28,880 29,841 30,657 43,950 43,730 12.23
6 Sumatera Selatan 23,137 28,016 31,171 31,280 35,330 11.41
7 Bengkulu 18,563 17,526 18,554 37,550 39,570 27.01
8 Lampung 19,483 20,372 19,980 32,120 33,650 17.04
9 Kep. Bangka Belitung 27,497 27,896 28,323 37,780 41,140 11.32
10 Kepulauan Riau 29,519 28,103 29,445 46,120 52,220 17.46
11 DKI Jakarta - - - 38,220 38,640 -
12 Jawa Barat 30,470 32,219 32,737 33,260 33,900 2.72
13 Jawa Tengah 29,242 30,153 29,924 33,680 33,320 3.46
14 D. I. Yogyakarta 24,781 25,928 26,041 34,680 34,840 9.68
15 Jawa Timur 30,390 32,265 31,911 33,110 34,210 3.04
16 Banten 28,476 28,204 27,629 37,910 40,830 10.48
17 Bali 26,313 28,010 31,038 32,200 32,920 5.81
18 Nusa Tenggara Barat 25,279 26,758 28,871 25,610 31,110 5.98
19 Nusa Tenggara Timur 25,372 24,344 24,607 28,520 30,160 4.67
20 Kalimantan Barat 36,947 38,223 39,127 45,900 48,350 7.12
21 Kalimantan Tengah 22,130 23,907 25,321 45,060 49,020 25.17
22 Kalimantan Selatan 31,310 36,171 37,199 37,660 38,490 5.45
23 Kalimantan Timur 30,435 28,891 32,913 30,950 30,440 0.31
24 Sulawesi Utara 16,374 21,668 23,052 45,840 43,470 33.10
25 Sulawesi Tengah 25,499 28,017 30,838 29,130 30,570 4.84
26 Sulawesi Selatan 22,905 25,380 24,987 29,230 31,880 8.83
27 Sulawesi Tenggara 19,836 20,991 20,566 32,880 35,090 17.60
28 Gorontalo 30,948 35,303 34,247 30,900 30,360 -0.11
29 Sulawesi Barat 28,822 31,290 28,730 32,990 35,120 5.42
30 Maluku 24,822 27,890 37,116 38,700 46,420 17.41
31 Maluku Utara 28,489 29,528 33,367 33,590 37,940 7.57
32 Papua Barat 31,582 29,817 28,289 45,680 49,380 14.72
33 Papua 28,087 29,190 30,985 44,140 45,220 13.74
Rata-rata 25,859 27,104 28,320 36,920 38,757 11.16
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 99


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.44. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Gula


Pasir menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 10,471 11,801 12,318 12,147 13,029 5.74


2 Sumatera Utara 15,460 16,331 17,342 14,739 15,256 0.08
3 Sumatera Barat 9,874 11,594 12,029 11,892 12,315 5.90
4 Riau 11,010 10,714 12,122 11,982 12,639 3.70
5 Jambi 10,910 11,400 11,941 11,619 11,831 2.09
6 Sumatera Selatan 10,301 10,484 11,178 11,073 11,485 2.79
7 Bengkulu 11,830 12,214 12,485 12,392 13,001 2.41
8 Lampung 10,680 11,182 11,988 11,895 12,182 3.39
9 Kep. Bangka Belitung 11,823 12,230 12,640 12,626 12,954 2.32
10 Kepulauan Riau 11,437 10,664 10,646 10,393 10,773 -1.41
11 DKI Jakarta - - - 12,656 13,183 -
12 Jawa Barat 12,019 11,833 13,137 13,094 13,192 2.47
13 Jawa Tengah 10,421 11,463 11,714 11,202 11,651 2.96
14 D. I. Yogyakarta 10,987 11,705 11,871 11,261 11,638 1.54
15 Jawa Timur 10,186 11,001 11,105 10,636 11,363 2.89
16 Banten 11,482 11,956 12,817 12,934 12,756 2.72
17 Bali 10,578 11,306 11,967 11,798 11,752 2.73
18 Nusa Tenggara Barat 11,172 11,624 12,214 12,380 12,549 2.96
19 Nusa Tenggara Timur 13,147 13,119 14,286 14,425 14,327 2.24
20 Kalimantan Barat 10,829 11,961 12,070 12,564 12,866 4.47
21 Kalimantan Tengah 12,054 13,159 13,439 13,188 13,272 2.52
22 Kalimantan Selatan 11,166 12,010 12,249 11,569 12,395 2.78
23 Kalimantan Timur 15,171 16,015 16,771 15,204 15,074 0.02
24 Sulawesi Utara 11,344 12,441 13,134 12,908 13,176 3.90
25 Sulawesi Tengah 11,108 11,783 12,432 12,196 12,103 2.23
26 Sulawesi Selatan 11,516 12,378 13,019 12,683 13,307 3.75
27 Sulawesi Tenggara 12,191 12,541 12,843 13,018 13,487 2.56
28 Gorontalo 11,326 11,318 11,571 11,234 11,608 0.65
29 Sulawesi Barat 10,380 10,934 11,363 11,375 11,533 2.69
30 Maluku 13,407 13,519 14,066 14,260 14,513 2.01
31 Maluku Utara 12,505 13,567 14,474 14,864 15,356 5.30
32 Papua Barat 13,495 14,193 15,739 15,898 16,572 5.33
33 Papua 14,278 15,041 16,308 17,109 18,189 6.2
Rata-rata 11,705 12,915 12,915 12,704 13,071 2.90
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

100 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.45. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Teh


menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 58,675 57,500 56,550 54,100 60,875 1.13


2 Sumatera Utara 50,450 55,300 59,600 59,900 67,700 7.73
3 Sumatera Barat 45,450 44,342 46,875 57,625 60,275 7.70
4 Riau 59,450 60,288 60,650 62,725 66,600 2.90
5 Jambi 62,725 64,565 64,650 74,650 83,925 7.74
6 Sumatera Selatan 43,750 48,125 50,450 45,575 49,500 3.45
7 Bengkulu 60,625 59,775 57,500 62,600 61,750 0.58
8 Lampung 39,625 44,990 46,675 52,175 54,525 8.39
9 Kep. Bangka Belitung 48,375 51,575 52,775 54,725 58,525 4.90
10 Kepulauan Riau 50,000 50,000 50,000 43,525 43,525 -3.24
11 DKI Jakarta - - - 62,500 60,950 -
12 Jawa Barat 46,825 47,525 46,475 39,150 41,975 -2.31
13 Jawa Tengah 39,450 40,704 43,475 48,050 50,550 6.43
14 D. I. Yogyakarta 50,275 55,613 58,675 58,475 62,425 5.63
15 Jawa Timur 45,550 45,650 46,700 48,500 50,425 2.59
16 Banten 35,650 35,650 38,275 33,675 41,400 4.57
17 Bali 43,625 43,750 44,650 45,775 45,775 1.22
18 Nusa Tenggara Barat 63,600 62,025 61,500 56,850 60,700 -1.03
19 Nusa Tenggara Timur 70,950 80,106 77,425 81,125 85,950 5.07
20 Kalimantan Barat 44,475 47,546 47,250 60,250 64,350 10.15
21 Kalimantan Tengah 47,125 50,471 59,375 81,300 82,125 15.67
22 Kalimantan Selatan 59,875 57,863 58,975 47,950 54,100 -1.83
23 Kalimantan Timur 96,100 96,875 102,500 100,575 105,050 2.30
24 Sulawesi Utara 31,950 35,150 37,500 74,650 63,450 25.19
25 Sulawesi Tengah 48,975 51,113 53,325 51,175 53,150 2.13
26 Sulawesi Selatan 46,875 45,875 46,875 78,400 89,975 20.52
27 Sulawesi Tenggara 51,800 52,863 51,825 52,850 55,175 1.62
28 Gorontalo 36,450 38,610 45,050 51,450 56,550 11.68
29 Sulawesi Barat 67,250 70,700 67,150 59,875 60,800 -2.30
30 Maluku 70,350 67,825 65,200 80,375 77,875 3.18
31 Maluku Utara 80,650 78,363 76,425 77,325 77,800 -0.88
32 Papua Barat 72,100 73,454 79,200 70,525 70,725 -0.24
33 Papua 83,675 82,088 83,225 79,100 100,450 5.38
Rata-rata 54.775 56,134 57,400 60,825 64,210 25,598.53
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 101


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.46. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan


Tembakau menurut Provinsi, 2011 – 2015

(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 100,910 102,550 98,350 84,390 71,730 -7.92


2 Sumatera Utara 51,430 50,487 52,400 56,430 67,720 7.41
3 Sumatera Barat 52,680 49,653 45,650 38,400 41,800 -5.21
4 Riau 51,790 56,670 59,500 64,150 78,170 11.02
5 Jambi - - 50,000 45,190 45,430 -
6 Sumatera Selatan 28,750 32,733 34,250 35,960 52,560 17.41
7 Bengkulu 51,680 49,100 51,550 45,520 43,440 -4.07
8 Lampung 30,000 30,000 31,860 35,620 50,150 14.70
9 Kep. Bangka Belitung 86,800 87,570 84,050 79,750 66,860 -6.10
10 Kepulauan Riau 69,460 63,943 73,580 80,100 83,910 5.19
11 DKI Jakarta - - - - - -
12 Jawa Barat 67,220 55,531 75,800 73,440 69,770 2.75
13 Jawa Tengah 46,120 51,667 54,140 55,090 58,310 6.10
14 D. I. Yogyakarta 49,300 64,207 64,310 73,490 79,810 13.32
15 Jawa Timur 61,040 64,207 65,870 68,710 71,950 4.20
16 Banten 25,390 - - - - -
17 Bali 83,790 33,033 76,660 74,910 67,370 14.79
18 Nusa Tenggara Barat 36,260 42,791 30,940 27,790 27,110 -5.58
19 Nusa Tenggara Timur 43,330 40,600 45,400 48,790 55,840 6.86
20 Kalimantan Barat 41,340 64,315 41,820 46,810 51,220 10.49
21 Kalimantan Tengah 60,100 59,860 67,550 72,710 82,850 8.51
22 Kalimantan Selatan 54,420 65,985 62,860 70,320 74,080 8.43
23 Kalimantan Timur 65,130 40,830 72,790 81,410 90,390 15.96
24 Sulawesi Utara 40,090 56,430 39,720 41,560 42,410 4.46
25 Sulawesi Tengah 57,750 69,250 61,880 58,780 61,720 2.32
26 Sulawesi Selatan 69,250 63,760 65,790 66,710 68,790 -0.06
27 Sulawesi Tenggara 47,010 45,548 66,990 66,140 67,550 11.21
28 Gorontalo 47,800 45,548 48,600 50,640 58,100 5.23
29 Sulawesi Barat 64,000 - - - - -
30 Maluku 52,770 37,660 57,050 61,860 59,670 6.94
31 Maluku Utara 39,640 53,345 36,450 40,820 56,110 13.09
32 Papua Barat 51,820 52,500 58,830 59,470 64,830 5.87
33 Papua 54,280 52,500 57,630 64,780 83,400 11.91
Rata-rata 54,240 56,153 57,740 58,990 63,102 3.87
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

102 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.47. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Sirih


menurut Provinsi, 2011 – 2015

(Rp/20 Lembar)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 2,001 1,914 2,141 1,914 1,917 -0.73


2 Sumatera Utara 2,234 3,232 2,934 3,232 3,295 11.89
3 Sumatera Barat 1,870 1,763 1,828 1,763 1,850 -0.16
4 Riau 2,690 3,061 3,000 3,061 3,312 5.51
5 Jambi 1,044 1,520 1,382 1,520 1,871 17.40
6 Sumatera Selatan 1,808 1,740 1,646 1,740 1,840 0.57
7 Bengkulu 1,789 2,445 1,938 2,445 2,970 15.89
8 Lampung 1,308 1,549 1,452 1,549 1,469 3.42
9 Kep. Bangka Belitung 1,300 1,128 1,188 1,128 1,399 2.77
10 Kepulauan Riau 1,046 1,098 - 1,098 1,622 17.56
11 DKI Jakarta - 3,000 - 3,000 3,000 -
12 Jawa Barat 1,380 1,971 1,734 1,971 1,983 11.27
13 Jawa Tengah 1,001 1,212 1,165 1,212 1,288 6.88
14 D. I. Yogyakarta 808 841 822 841 836 0.89
15 Jawa Timur 872 1,060 994 1,060 1,143 7.45
16 Banten 1,446 1,366 1,425 1,366 1,354 -1.56
17 Bali 1,002 1,554 1,431 1,554 1,550 13.88
18 Nusa Tenggara Barat 2,168 2,293 2,959 2,293 2,149 1.51
19 Nusa Tenggara Timur 2,421 3,846 3,767 3,846 4,046 16.03
20 Kalimantan Barat 2,667 2,892 3,019 2,892 2,861 1.89
21 Kalimantan Tengah 2,531 3,525 2,936 3,525 3,805 12.64
22 Kalimantan Selatan 1,938 1,595 1,749 1,595 1,397 -7.32
23 Kalimantan Timur 2,400 2,644 2,607 2,644 2,741 3.46
24 Sulawesi Utara - - - - 1,414 -
25 Sulawesi Tengah 1,940 1,754 1,872 1,754 1,517 -5.67
26 Sulawesi Selatan 2,454 2,692 2,834 2,692 2,767 3.19
27 Sulawesi Tenggara 1,566 1,541 1,594 1,541 1,694 2.11
28 Gorontalo 2,089 3,058 2,252 3,058 3,405 16.79
29 Sulawesi Barat 5,000 5,000 5,000 5,000 5,000 0.00
30 Maluku 3,661 4,533 4,558 4,533 4,531 5.94
31 Maluku Utara 2,125 5,873 2,120 2,873 3,896 45.90
32 Papua Barat 6,291 7,113 6,978 7,113 6,217 0.13
33 Papua 4,429 4,627 4,275 4,627 5,200 4.37
Rata-rata 2,170 2,514 2,453 2,514 2,586 4.69
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 103


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 2.48. Perkembangan Rata-rata Harga Konsumen Perdesaan Pinang


menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Buah)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 210 219 208 219 227 2.05


2 Sumatera Utara 249 357 331 357 459 18.13
3 Sumatera Barat 331 237 299 237 222 -7.33
4 Riau 350 343 316 343 408 4.41
5 Jambi 475 399 487 399 327 -7.51
6 Sumatera Selatan 450 470 480 470 562 6.02
7 Bengkulu 422 525 500 525 551 7.40
8 Lampung 284 381 365 381 356 6.94
9 Kep. Bangka Belitung 213 192 194 192 265 7.04
10 Kepulauan Riau 200 - - - - -
11 DKI Jakarta - 1,732 - 1,732 1,836 -
12 Jawa Barat 506 637 616 637 585 4.46
13 Jawa Tengah 360 453 453 453 490 8.50
14 D. I. Yogyakarta 533 578 530 578 606 3.51
15 Jawa Timur 577 533 644 533 537 -0.82
16 Banten 422 481 452 481 529 6.09
17 Bali 248 370 302 370 464 19.68
18 Nusa Tenggara Barat 234 289 257 289 313 8.30
19 Nusa Tenggara Timur 297 564 560 564 619 24.91
20 Kalimantan Barat 483 488 513 488 463 -0.96
21 Kalimantan Tengah 425 430 428 430 427 0.12
22 Kalimantan Selatan 399 448 405 448 433 2.49
23 Kalimantan Timur 463 482 456 482 510 2.56
24 Sulawesi Utara - 525 500 525 551 1.73
25 Sulawesi Tengah 540 566 539 566 594 2.50
26 Sulawesi Selatan 450 649 520 649 790 17.72
27 Sulawesi Tenggara 236 254 246 254 304 6.85
28 Gorontalo 248 318 312 318 343 9.03
29 Sulawesi Barat 300 - 352 - - -
30 Maluku 1,294 1,053 1,434 1,053 846 -7.17
31 Maluku Utara 978 760 998 760 829 -1.44
32 Papua Barat 1,000 963 905 963 889 -2.75
33 Papua 1,614 1,742 1,823 1,742 1,989 5.58
Rata-rata 477 562 530 562 591 5.84
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

104 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

BAB III

HARGA PRODUSEN PEDESAAN

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian, 105


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Grafik 3. Grafik Harga Produsen Perdesaan di Sentra Produksi di Sub


Sektor Tanaman Pangan, Hortikultura, Perkebunan dan
Peternakan Tahun 2011 – 2015

a. Sub Sektor Tanaman Pangan

(Rp/Kg)
9,000

8,000

7,000

6,000

5,000

4,000

3,000

2,000

1,000
2011 2012 2013 2014 2015
Jagung Pipilan Kacang Kedele Ketela Pohon

b. Sub Sektor Hortikultura Sayuran

(Rp/Kg)

30,000

25,000

20,000

15,000

10,000
2011 2012 2013 2014 2015

Cabe Merah Cabe Rawit Bawang Merah

106 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

c. Sub Sektor Hortikultura Buah

(Rp/Kg)

8,000

7,500

7,000

6,500

6,000

5,500

5,000

4,500
2011 2012 2013 2014 2015

Mangga Pisang Jeruk keprok/siam

d. Sub Sektor Peternakan

(Rp/Kg)

50,000

45,000

40,000

35,000

30,000

25,000

20,000
2011 2012 2013 2014 2015
Daging Sapi Daging Kerbau Babi

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian, 107


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

e. Sub Sektor Perkebunan

(Rp/Kg)
82000
72000

62000

52000
42000
32000
22000

12000

2000
2011 2012 2013 2014 2015
Kopi biji kering Karet Cengkeh

108 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.1. Perkembangan rata-rata harga produsen komoditas pertanian di


Indonesia, 2011 – 2015

Tahun Rata-rata
NO KOMODITI SATUAN pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2010-2014 (%)

1 Jagung Pipilan Kg 3,107 3,306 3,486 3,670 3,778 5.76

2 Kacang Hijau Kg 9,809 10,463 11,519 12,881 13,733 10.62

3 Kacang Kedele Kg 7,254 7,514 7,724 8,326 8,327 5.76

4 Kacang Tanah Kg 10,721 11,210 11,799 12,203 13,479 5.64

5 Ketela Pohon Kg 2,011 2,126 2,198 2,322 2,553 4.76

6 Ketela Rambat Kg 2,823 3,015 3,171 3,403 3,780 6.85

7 Kentang Kg 6,149 6,733 5,230 5,608 8,845 -1.43

8 Cabe Merah Kg 17,450 19,517 19,523 19,237 20,977 4.30

9 Cabe Rawit Kg 23,470 23,488 24,442 26,662 28,957 9.10

10 Bawang Merah Kg 12,923 12,816 14,802 15,592 16,025 7.48

11 Mangga Kg 6,095 6,422 6,548 6,839 7,132 3.33

12 Pisang Kg 5,302 5,638 5,984 6,504 7,082 7.01

13 Jeruk keprok/siam Kg 5,645 5,843 6,260 6,908 7,293 6.55

14 Daging Sapi Kg 30,821 32,308 34,705 38,059 42,637 6.06

15 Daging Kerbau Kg 40,324 37,120 38,784 42,445 47,711 1.82

16 Babi Kg 24,327 24,963 25,287 28,024 28,913 23.53

17 Kelapa belum dikupas butir 1,784 1,848 1,946 2,131 2,338 6.88

18 Kopi biji kering Kg 15,672 16,406 15,884 17,226 19,135 5.05

19 Karet Kg 8,406 8,228 8,180 7,378 6,746 -0.98

20 Cengkeh buah 51,914 57,577 61,897 68,529 75,897 10.23

Sumber : Badan Pusat Statistik

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian, 109


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.2. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Jagung Pipilan


menurut Provinsi, 2011 – 2015

(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011 - 2015 (%)

1 Aceh 3,774 4,073 4,365 4,334 3,515 -1.13


2 Sumatera Utara 2,302 2,461 2,603 2,747 2,534 2.62
3 Sumatera Barat 2,779 2,729 2,863 3,162 3,151 3.30
4 Riau 5,018 5,317 5,757 4,785 5,147 1.23
5 Jambi 3,042 3,137 3,213 3,290 3,391 2.76
6 Sumatera Selatan 6,433 7,700 8,441 8,604 3,342 -7.48
7 Bengkulu 2,389 2,384 2,671 2,752 2,867 4.75
8 Lampung 2,407 2,447 2,581 2,709 2,241 -1.30
9 Kep. Bangka Belitung 2,711 3,126 3,194 2,849 2,453 -1.81
10 Kep. Riau 1,924 1,942 1,982 2,414 2,933 11.57
11 Jawa Barat 3,103 3,285 3,570 3,657 3,710 4.61
12 Jawa Tengah 2,614 2,664 3,117 3,319 3,523 7.88
13 DI Yogyakarta 2,946 2,766 3,243 3,319 3,389 3.90
14 Jawa Timur 2,439 2,298 2,595 2,659 3,185 7.34
15 Banten 3,036 3,077 3,244 3,299 3,942 6.99
16 Bali 3,519 4,322 4,565 4,775 4,367 6.13
17 Nusa Tenggara Barat 2,025 2,071 2,134 2,389 2,708 7.66
18 Nusa Tenggara Timur 3,440 3,866 4,114 4,503 5,208 10.98
19 Kalimantan Barat 3,222 3,515 3,607 3,771 4,484 8.79
20 Kalimantan Tengah 2,500 2,561 2,574 3,088 3,860 11.98
21 Kalimantan Selatan 2,238 2,582 2,609 3,151 3,182 9.55
22 Kalimantan Timur 3,816 4,176 4,285 4,532 4,635 5.02
23 Sulawesi Utara 2,443 2,788 3,068 3,152 3,371 8.46
24 Sulawesi Tengah 3,428 3,424 3,573 3,575 3,888 3.26
25 Sulawesi Selatan 2,224 2,313 2,387 2,638 2,838 6.32
26 Sulawesi Tenggara 2,775 2,775 2,655 2,667 3,281 4.79
27 Gorontalo 2,335 2,408 2,436 2,573 2,811 4.79
28 Sulawesi Barat 2,595 2,178 2,244 2,209 2,494 -0.42
29 Maluku 4,659 5,061 5,207 5,422 6,317 8.04
30 Maluku Utara 4,081 3,901 3,890 4,787 5,525 8.44
31 Papua 3,757 4,093 4,225 5,625 6,841 16.73
32 Papua Barat 3,446 4,347 4,525 4,694 5,765 14.19
Indonesia 3,107 3,306 3,486 3,670 3,778 5.02
Sumber : Badan Pusat Statistik

110 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.3. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Kacang Hijau


menurut Provinsi, 2011 – 2015

(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011 - 2015 (%)

1 Aceh 10,697 10,225 10,315 10,955 14,003 7.62


2 Sumatera Utara 10,841 11,803 12,269 13,446 14,945 8.39
3 Sumatera Barat 11,048 10,205 10,543 12,524 13,233 5.03
4 Riau - 12,821 13,386 16,442 17,753 11.74
5 Jambi - - - 13,781 16,336 -
6 Sumatera Selatan - 9,181 10,532 11,612 11,443 7.84
7 Bengkulu - 15,029 27,151 26,561 17,731 15.08
8 Lampung - 12,209 12,410 13,714 14,017 4.79
9 Kep. Bangka Belitung - - - - - -
10 Kep. Riau - 10,800 - - - -
11 Jawa Barat 9,178 8,777 9,030 9,533 10,008 2.27
12 Jawa Tengah 8,605 8,017 9,575 11,123 12,366 9.99
13 DI Yogyakarta - 9,494 10,080 11,491 13,923 13.78
14 Jawa Timur 9,289 8,663 9,874 11,973 13,235 9.76
15 Banten 6,677 6,632 6,930 7,734 - 5.14
16 Bali 6,965 6,421 6,322 6,573 9,173 8.54
17 Nusa Tenggara Barat 8,652 8,372 8,418 9,405 9,891 3.55
18 Nusa Tenggara Timur 10,844 11,810 12,501 13,495 15,295 9.01
19 Kalimantan Barat - 14,131 14,163 15,441 12,493 -3.28
20 Kalimantan Tengah 7,135 7,875 - 15,711 15,504 36.18
21 Kalimantan Selatan 11,352 12,297 11,940 11,623 10,339 -2.07
22 Kalimantan Timur 7,207 8,742 9,125 10,136 12,222 14.34
23 Sulawesi Utara 12,857 14,447 15,673 17,349 19,596 11.12
24 Sulawesi Tengah 8,146 8,288 9,558 12,021 14,882 16.66
25 Sulawesi Selatan 10,246 9,570 11,840 12,790 13,089 6.87
26 Sulawesi Tenggara 6,314 4,955 5,958 6,863 8,789 10.50
27 Gorontalo 10,324 10,591 11,182 11,537 11,362 2.46
28 Sulawesi Barat 8,007 8,861 9,247 11,179 11,249 9.14
29 Maluku 18,133 18,250 18,595 19,466 18,593 0.68
30 Maluku Utara 8,394 8,443 9,049 10,071 10,761 6.48
31 Papua 11,860 13,658 13,829 17,723 18,975 12.91
32 Papua Barat 12,827 13,333 13,043 14,150 17,044 7.68
Indonesia 9,809 10,463 11,519 12,881 13,733 8.80
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian, 111


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.4. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Kacang Kedelai


menurut Provinsi, 2011 – 2015

(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011 - 2015 (%)

1 Aceh 7,567 7,797 8,052 7,984 8,131 1.83


2 Sumatera Utara 7,847 7,220 8,457 9,258 9,896 6.38
3 Sumatera Barat 8,877 10,187 8,988 9,336 8,013 -1.83
4 Riau 8,056 8,438 8,553 10,713 10,685 7.77
5 Jambi 8,802 7,491 7,282 7,335 8,575 -0.01
6 Sumatera Selatan 8,578 8,333 8,655 9,338 8,562 0.15
7 Bengkulu 7,087 6,340 6,555 7,593 7,810 2.88
8 Lampung 7,242 8,675 8,992 8,123 7,214 0.65
9 Kep. Bangka Belitung - 6,000 6,000 6,563 6,713 3.89
10 Kep. Riau - - - 4,969 5,305 -
11 Jawa Barat 6,312 6,781 7,264 7,621 7,610 4.83
12 Jawa Tengah 5,888 6,097 6,541 6,792 8,312 9.26
13 DI Yogyakarta 5,954 6,248 7,090 7,258 8,232 8.55
14 Jawa Timur 5,756 6,106 6,588 6,732 7,339 6.29
15 Banten 6,633 6,042 6,122 5,787 4,669 -8.10
16 Bali 5,868 5,830 6,628 6,973 8,367 9.56
17 Nusa Tenggara Barat 5,788 6,383 6,840 7,304 6,826 4.42
18 Nusa Tenggara Timur 6,380 7,502 7,937 8,211 9,873 11.77
19 Kalimantan Barat 6,743 6,016 7,165 8,337 9,752 10.41
20 Kalimantan Tengah - - - 18,461 14,030 -
21 Kalimantan Selatan 15,317 16,597 14,962 13,309 - -4.18
22 Kalimantan Timur 6,354 6,946 7,066 7,569 7,821 5.37
23 Sulawesi Utara - - - 7,000 6,682 -
24 Sulawesi Tengah 5,785 5,924 6,756 7,375 8,454 10.06
25 Sulawesi Selatan 6,804 8,059 8,367 8,447 6,875 1.15
26 Sulawesi Tenggara 4,952 5,664 5,929 5,813 6,392 6.76
27 Gorontalo - - 6,667 8,822 7,120 -
28 Sulawesi Barat 5,465 - - - 10,331 -
29 Maluku 7,189 8,601 8,734 9,629 10,408 9.88
30 Maluku Utara 9,250 9,000 9,000 8,932 8,695 -1.53
31 Papua 8,097 8,592 9,095 6,137 7,102 -1.21
32 Papua Barat - 6,000 6,000 10,397 12,342 30.66
Indonesia 7,254 7,514 7,724 8,326 8,327 3.55
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

112 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.5. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Kacang Tanah


menurut Provinsi, 2011 – 2015

(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011 - 2015 (%)

1 Aceh 10,832 10,860 11,817 11,508 11,456 1.50


2 Sumatera Utara 10,394 11,751 11,669 12,820 14,176 8.20
3 Sumatera Barat 10,161 10,762 10,753 10,502 11,070 2.23
4 Riau 11,493 12,534 13,407 13,834 14,694 6.36
5 Jambi 12,189 13,512 14,339 15,869 16,447 7.82
6 Sumatera Selatan 10,249 10,483 11,017 11,098 9,562 -1.43
7 Bengkulu 11,281 12,401 13,450 13,477 14,882 7.25
8 Lampung 8,187 8,850 9,580 9,992 9,592 4.16
9 Kep. Bangka Belitung 8,103 9,955 10,053 9,995 13,124 13.64
10 Kep. Riau 9,001 11,802 13,147 11,748 11,877 8.25
11 Jawa Barat 6,911 7,862 8,545 9,031 9,774 9.09
12 Jawa Tengah 7,189 7,565 8,587 9,038 10,166 9.12
13 DI Yogyakarta 7,772 7,517 7,412 7,527 10,358 8.62
14 Jawa Timur 8,563 9,030 9,668 9,688 11,322 7.40
15 Banten 7,397 8,372 8,223 8,900 9,229 5.83
16 Bali 7,405 7,875 8,759 9,256 10,059 7.98
17 Nusa Tenggara Barat 9,482 9,669 9,586 10,363 11,189 4.30
18 Nusa Tenggara Timur 10,118 11,647 12,799 13,129 14,376 9.27
19 Kalimantan Barat 10,877 11,467 11,573 11,300 12,800 4.32
20 Kalimantan Tengah 13,654 11,490 11,682 11,769 11,094 -4.79
21 Kalimantan Selatan 9,701 9,831 10,736 11,831 13,294 8.28
22 Kalimantan Timur 9,819 10,636 11,596 12,286 13,265 7.82
23 Sulawesi Utara 14,180 15,414 16,218 17,450 16,888 4.57
24 Sulawesi Tengah 11,608 12,079 12,630 14,410 18,285 12.40
25 Sulawesi Selatan 10,760 11,813 12,724 13,654 16,873 12.10
26 Sulawesi Tenggara 18,836 15,039 14,427 14,964 16,450 -2.64
27 Gorontalo 7,965 7,755 7,490 8,035 9,787 5.75
28 Sulawesi Barat 12,617 12,878 13,747 13,973 16,566 7.25
29 Maluku 15,377 15,333 16,560 17,043 19,025 5.57
30 Maluku Utara 12,012 12,459 13,937 14,214 15,711 7.03
31 Papua 16,977 18,712 20,132 12,001 14,979 0.56
32 Papua Barat 11,978 11,364 11,307 19,791 22,967 21.37
Indonesia 10,721 11,210 11,799 12,203 13,479 5.92
Sumber : Badan Pusat Statistik

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian, 113


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.6. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Ketela Pohon


menurut Provinsi, 2011 – 2015

(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011 - 2015 (%)

1 Aceh 2,283 2,424 2,587 2,560 2,703 4.35


2 Sumatera Utara 1,637 1,737 1,927 2,004 2,019 5.44
3 Sumatera Barat 1,709 1,676 1,662 1,797 1,845 2.01
4 Riau 2,622 2,925 3,071 3,328 3,605 8.31
5 Jambi 1,814 1,736 1,696 1,755 1,975 2.36
6 Sumatera Selatan 1,566 1,587 1,598 1,596 1,857 4.57
7 Bengkulu 819 1,114 1,303 1,469 1,643 19.41
8 Lampung 831 900 946 1,034 1,197 9.61
9 Kep. Bangka Belitung 1,846 1,877 1,915 2,026 2,214 4.70
10 Kep. Riau 1,693 1,901 2,059 2,292 2,499 10.24
11 Jawa Barat 831 964 1,068 1,182 1,416 14.33
12 Jawa Tengah 912 1,074 1,126 1,248 1,446 12.34
13 DI Yogyakarta 1,075 1,268 1,301 1,423 1,748 13.19
14 Jawa Timur 1,193 1,386 1,546 1,644 1,903 12.45
15 Banten 1,089 1,191 1,258 1,354 1,787 13.64
16 Bali 1,786 1,936 1,942 2,279 2,518 9.13
17 Nusa Tenggara Barat 1,770 1,941 2,126 2,171 2,468 8.74
18 Nusa Tenggara Timur 2,466 3,009 3,095 3,117 3,254 7.49
19 Kalimantan Barat 1,468 1,903 1,991 2,068 2,213 11.29
20 Kalimantan Tengah 1,520 1,591 1,658 1,915 2,447 13.05
21 Kalimantan Selatan 1,810 2,022 2,089 2,047 2,096 3.86
22 Kalimantan Timur 2,469 2,647 2,657 2,692 2,583 1.22
23 Sulawesi Utara 3,588 3,706 3,666 3,901 4,370 5.16
24 Sulawesi Tengah 2,262 2,219 2,284 2,182 2,226 -0.35
25 Sulawesi Selatan 3,185 3,390 3,551 3,747 3,977 5.71
26 Sulawesi Tenggara 1,480 1,259 1,274 1,321 1,479 0.48
27 Gorontalo 1,430 1,811 1,851 2,052 2,446 14.72
28 Sulawesi Barat 2,229 2,691 2,621 2,653 2,934 7.47
29 Maluku 3,986 4,046 3,999 4,143 4,807 4.99
30 Maluku Utara 2,057 1,844 1,913 2,076 2,503 5.63
31 Papua 5,158 5,038 5,374 3,200 3,293 -8.31
32 Papua Barat 3,768 3,228 3,191 6,011 6,207 19.04
Indonesia 2,011 2,126 2,198 2,322 2,553 6.17
Sumber : Badan Pusat Statistik

114 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.7. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Ketela Rambat


menurut Provinsi, 2011 – 2015

(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011 - 2015 (%)

1 Aceh 3,416 3,414 3,403 3,519 3,672 1.84


2 Sumatera Utara 2,483 2,601 2,784 3,224 3,706 10.64
3 Sumatera Barat 1,980 2,005 1,962 2,281 2,403 5.18
4 Riau 3,411 3,640 3,827 4,144 5,160 11.17
5 Jambi 2,861 2,718 2,725 2,935 2,911 0.54
6 Sumatera Selatan 2,223 2,222 2,148 2,120 2,341 1.43
7 Bengkulu 2,166 2,272 2,092 2,367 2,543 4.38
8 Lampung 1,888 2,023 2,304 2,393 2,565 8.02
9 Kep. Bangka Belitung 3,045 3,637 3,697 3,812 4,679 11.73
10 Kep. Riau 4,672 4,864 5,219 5,131 5,834 5.86
11 Jawa Barat 1,871 2,014 2,342 2,565 3,082 13.39
12 Jawa Tengah 1,522 1,692 1,950 2,185 2,534 13.62
13 DI Yogyakarta 1,961 2,139 2,315 2,421 2,853 9.94
14 Jawa Timur 1,427 1,568 1,756 1,860 2,108 10.29
15 Banten 1,795 1,932 2,125 2,237 2,614 9.93
16 Bali 2,049 2,399 2,351 2,339 2,590 6.33
17 Nusa Tenggara Barat 3,227 3,428 3,818 3,818 3,076 -0.46
18 Nusa Tenggara Timur 3,200 3,056 3,030 3,062 3,876 5.57
19 Kalimantan Barat 3,304 3,390 3,491 3,553 3,972 4.79
20 Kalimantan Tengah 2,121 2,534 2,628 3,455 4,355 20.18
21 Kalimantan Selatan 3,466 3,296 3,540 4,232 4,059 4.49
22 Kalimantan Timur 3,801 4,183 4,658 5,111 5,424 9.32
23 Sulawesi Utara 2,809 2,980 3,057 3,390 3,845 8.24
24 Sulawesi Tengah 3,380 3,289 3,135 3,430 4,322 7.01
25 Sulawesi Selatan 2,447 2,529 2,928 3,171 3,449 9.05
26 Sulawesi Tenggara 1,166 1,198 1,318 1,780 2,363 20.13
27 Gorontalo 2,441 3,019 3,477 3,788 3,964 13.10
28 Sulawesi Barat 2,221 2,550 2,423 2,405 3,118 9.69
29 Maluku 6,292 6,770 7,553 7,435 8,143 6.78
30 Maluku Utara 2,400 2,758 3,047 3,513 3,811 12.29
31 Papua 6,718 7,287 7,259 4,186 4,546 -6.42
32 Papua Barat 2,561 3,079 3,119 7,048 7,057 36.91
Indonesia 2,823 3,015 3,171 3,403 3,780 7.60
Sumber : Badan Pusat Statistik

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian, 115


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.8. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Bawang Merah


menurut Provinsi, 2011 – 2015

(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011 - 2015 (%)

1 Aceh 9,451 9,021 11,027 10,686 11,559 5.69


2 Sumatera Utara 11,440 11,522 12,845 12,122 13,267 4.00
3 Sumatera Barat 13,581 13,322 15,738 15,066 15,997 4.53
4 Riau 15,820 14,966 16,403 13,983 14,636 -1.47
5 Jambi 11,849 10,612 12,751 11,380 12,729 2.71
6 Sumatera Selatan 11,707 12,403 15,635 15,963 14,580 6.36
7 Bengkulu 11,684 12,020 14,842 12,153 11,846 1.43
8 Lampung 16,771 16,091 16,767 12,060 10,655 -9.89
9 Kep. Bangka Belitung 18,804 16,388 14,070 12,848 10,905 -12.70
10 Kep. Riau - - - - - -
11 Jawa Barat 9,878 9,251 10,017 10,474 11,347 3.71
12 Jawa Tengah 7,396 6,663 7,385 11,062 9,687 9.57
13 DI Yogyakarta 6,826 7,038 7,493 6,919 7,044 0.93
14 Jawa Timur 7,519 7,550 8,861 11,171 11,982 12.78
15 Banten 10,873 10,918 10,344 12,063 15,782 10.65
16 Bali 7,244 7,311 7,246 9,965 11,245 12.60
17 Nusa Tenggara Barat 7,224 6,218 6,770 9,580 13,084 18.26
18 Nusa Tenggara Timur 9,832 8,281 7,731 10,509 13,331 10.09
19 Kalimantan Barat 14,107 15,625 20,210 18,879 20,771 10.89
20 Kalimantan Tengah 20,490 21,827 32,087 26,638 24,174 6.82
21 Kalimantan Selatan - 21,000 21,000 21,000 19,188 -2.88
22 Kalimantan Timur 14,414 12,490 13,721 - - -
23 Sulawesi Utara 10,029 8,977 10,899 14,953 16,968 15.40
24 Sulawesi Tengah 9,799 10,430 11,362 14,374 13,608 9.14
25 Sulawesi Selatan 10,195 7,572 9,183 11,481 15,455 13.80
26 Sulawesi Tenggara 21,541 21,351 22,151 18,324 21,556 0.81
27 Gorontalo 10,193 - - 19,439 15,406 -
28 Sulawesi Barat 13,965 - 24,528 23,966 22,382 22.25
29 Maluku 17,602 18,355 22,007 22,213 21,490 5.46
30 Maluku Utara 18,942 16,461 18,010 17,906 15,201 -4.84
31 Papua Barat - - - 28,502 32,776 -
32 Papua 25,589 25,197 28,163 32,070 32,109 6.06
Nasional 12,923 12,816 14,802 15,592 16,025 5.70
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

116 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.9. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Bawang Putih


menurut Provinsi, 2011 – 2015

(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011 - 2015 (%)

1 Aceh 13,681 12,854 13,822 13,751 14,658 1.89


2 Sumatera Utara 21,243 16,843 17,652 16,062 17,251 -4.38
3 Sumatera Barat 13,298 15,396 15,002 17,144 17,248 7.03
4 Riau - 15,884 18,978 17,474 17,203 3.33
5 Jambi 11,852 14,258 18,152 18,365 17,485 11.00
6 Sumatera Selatan 13,802 12,777 15,755 17,191 21,792 12.94
7 Bengkulu 17,230 17,465 19,190 - - -
8 Lampung 16,215 14,309 15,760 12,814 14,337 -2.11
9 Kep. Bangka Belitung 10,628 11,253 10,850 12,263 - -21.17
10 Kep. Riau - - - - - -
11 Jawa Barat 8,699 9,569 11,245 11,550 12,151 8.86
12 Jawa Tengah 11,576 11,258 11,811 10,703 11,868 0.92
13 DI Yogyakarta 10,287 9,156 8,078 8,302 6,009 -11.90
14 Jawa Timur 7,159 6,571 5,946 7,124 12,957 20.99
15 Banten 13,636 13,293 16,061 15,763 - -20.89
16 Bali 12,768 14,294 15,878 16,200 17,437 8.17
17 Nusa Tenggara Barat 8,994 8,243 8,494 8,671 9,220 0.78
18 Nusa Tenggara Timur 9,624 8,304 8,825 7,951 8,431 -2.83
19 Kalimantan Barat 11,801 15,187 20,774 19,829 - -9.77
20 Kalimantan Tengah 12,290 10,435 12,775 12,144 16,155 8.86
21 Kalimantan Selatan - 18,000 18,000 18,000 18,000 0.00
22 Kalimantan Timur - - - 18,050 - -
23 Sulawesi Utara 11,708 11,523 15,656 17,947 17,883 12.14
24 Sulawesi Tengah 17,727 18,394 - - - -
25 Sulawesi Selatan 12,210 9,667 11,212 14,315 16,448 9.43
26 Sulawesi Tenggara 10,217 12,379 15,905 16,083 21,558 21.20
27 Gorontalo 10,217 - - - 18,759 -
28 Sulawesi Barat - - - - 17,664 -
29 Maluku 21,717 20,468 23,687 27,947 30,711 9.46
30 Maluku Utara 30,667 31,629 31,155 31,172 34,318 2.95
31 Papua Barat - 6,000 6,000 - - -
32 Papua 26,647 27,551 27,470 24,095 30,669 4.52
Nasional 13,552 14,034 15,338 15,804 17,509 6.67
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian, 117


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.10. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Bayam menurut


Provinsi, 2011 – 2015

(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011 - 2015 (%)

1 Aceh 3,583 3,954 4,080 4,660 5,476 11.32


2 Sumatera Utara 3,826 4,215 4,586 5,216 5,277 8.47
3 Sumatera Barat 3,057 3,462 3,729 4,389 4,602 10.87
4 Riau 4,945 5,318 5,624 6,197 6,059 5.32
5 Jambi 5,019 5,143 5,094 5,395 5,608 2.85
6 Sumatera Selatan 3,981 4,254 4,518 5,203 4,904 5.62
7 Bengkulu 2,936 3,143 3,335 3,986 4,459 11.14
8 Lampung 3,272 3,720 3,776 3,614 3,843 4.31
9 Kep. Bangka Belitung 6,415 6,640 7,299 6,686 6,273 -0.29
10 Kep. Riau 6,476 7,407 7,840 9,146 10,648 13.32
11 Jawa Barat 2,306 2,418 2,696 3,005 3,103 7.77
12 Jawa Tengah 1,943 2,009 2,194 2,595 2,714 8.86
13 DI Yogyakarta 2,514 3,007 2,970 3,153 3,098 5.70
14 Jawa Timur 3,070 3,600 3,860 4,011 3,998 7.01
15 Banten 2,534 2,619 2,627 2,426 2,220 -3.13
16 Bali 2,127 2,303 2,495 2,804 3,015 9.14
17 Nusa Tenggara Barat 3,223 3,149 3,290 3,390 3,380 1.23
18 Nusa Tenggara Timur 3,606 3,943 4,073 4,339 4,546 5.99
19 Kalimantan Barat 5,551 5,714 6,081 6,503 7,067 6.25
20 Kalimantan Tengah 4,326 3,984 4,393 4,778 5,024 4.07
21 Kalimantan Selatan 4,310 4,581 5,597 6,110 6,828 12.34
22 Kalimantan Timur 4,542 5,165 5,021 4,771 5,031 2.85
23 Sulawesi Utara 3,856 3,609 3,798 4,511 4,649 5.16
24 Sulawesi Tengah 7,473 8,376 9,817 9,016 8,363 3.47
25 Sulawesi Selatan 3,183 3,437 3,622 4,335 4,705 10.39
26 Sulawesi Tenggara 2,616 2,962 3,093 3,714 5,042 18.37
27 Gorontalo - - - 3,548 4,389 -
28 Sulawesi Barat 3,627 4,065 3,798 3,965 4,056 3.05
29 Maluku 9,936 10,283 10,323 9,694 9,847 -0.16
30 Maluku Utara 3,756 3,820 4,103 5,707 6,393 15.05
31 Papua Barat 4,220 4,532 4,503 4,749 5,378 6.37
32 Papua 6,658 6,320 6,286 6,411 6,834 0.75
Nasional 4,158 4,424 4,662 4,938 5,213 5.82
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

118 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.11. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Buncis menurut


Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 4,820 5,189 5,072 5,805 5,743 4.70


2 Sumatera Utara 2,942 3,994 4,559 5,188 5,570 17.76
3 Sumatera Barat 5,172 5,004 4,599 5,669 6,617 7.16
4 Riau 6,272 6,088 6,027 6,735 7,529 4.90
5 Jambi 1,880 1,801 1,797 2,627 3,603 19.73
6 Sumatera Selatan 3,080 3,311 3,271 3,165 3,476 3.23
7 Bengkulu 4,971 4,901 5,025 5,357 6,188 5.81
8 Lampung 3,678 3,655 4,227 4,112 4,883 7.77
9 Kep. Bangka Belitung 8,390 8,390 8,923 9,628 10,616 6.13
10 Kep. Riau 8,313 8,119 - - 6,893 -
11 Jawa Barat 2,746 3,798 4,332 4,765 5,009 16.87
12 Jawa Tengah 2,426 3,546 3,859 4,427 4,891 20.04
13 DI Yogyakarta 5,179 5,131 4,476 5,165 5,709 3.06
14 Jawa Timur 4,570 5,351 5,248 4,933 5,661 5.98
15 Banten 3,626 3,716 3,657 4,072 4,390 5.01
16 Bali 2,641 2,452 2,590 2,544 3,148 5.11
17 Nusa Tenggara Barat 3,815 3,889 - - 5,269 -
18 Nusa Tenggara Timur 5,244 5,637 5,012 4,713 5,784 3.29
19 Kalimantan Barat 6,755 6,222 6,189 6,109 5,624 -4.41
20 Kalimantan Tengah 5,474 5,126 4,852 5,566 5,842 1.99
21 Kalimantan Selatan 6,943 6,810 6,247 6,856 8,115 4.48
22 Kalimantan Timur 6,759 7,193 7,155 7,578 9,116 8.02
23 Sulawesi Utara 5,149 4,929 5,637 6,021 6,467 6.08
24 Sulawesi Tengah 7,095 8,410 8,941 8,523 8,449 4.83
25 Sulawesi Selatan 2,793 2,510 2,643 3,971 4,310 13.48
26 Sulawesi Tenggara 3,900 3,634 3,674 4,987 7,156 18.38
27 Gorontalo 8,562 8,757 9,268 10,203 10,755 5.90
28 Sulawesi Barat 5,592 5,831 - - - -
29 Maluku 12,412 14,555 12,403 13,759 14,206 4.17
30 Maluku Utara 8,658 9,545 10,732 12,579 13,524 11.85
31 Papua Barat 13,037 10,102 8,774 10,205 12,689 1.25
32 Papua 6,350 6,815 7,202 9,072 10,851 14.64
Nasional 5,601 5,763 5,815 6,290 7,035 5.95
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian, 119


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.12. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Cabe Merah menurut


Provinsi, 2011 – 2015

(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 17,689 18,472 18,198 15,245 16,210 -1.74


2 Sumatera Utara 13,585 17,845 17,510 16,862 18,601 9.02
3 Sumatera Barat 15,845 20,554 19,361 13,704 14,751 0.58
4 Riau 20,321 22,446 23,043 20,120 19,791 -0.30
5 Jambi 23,290 31,337 33,588 26,310 27,621 6.26
6 Sumatera Selatan 16,991 21,772 24,225 24,198 25,267 10.93
7 Bengkulu 14,525 27,071 25,035 19,100 19,422 14.21
8 Lampung 10,956 18,327 18,846 17,289 19,502 18.66
9 Kep. Bangka Belitung 28,282 30,681 30,061 29,659 30,893 2.32
10 Kep. Riau 40,144 51,803 52,606 46,364 52,936 8.23
11 Jawa Barat 9,744 11,586 11,730 11,126 13,040 8.05
12 Jawa Tengah 10,231 12,819 12,421 10,988 11,785 4.48
13 DI Yogyakarta 9,969 13,153 12,384 11,469 12,836 7.66
14 Jawa Timur 11,965 12,672 10,351 10,525 13,824 5.15
15 Banten 8,506 9,320 9,946 10,103 11,647 8.29
16 Bali 10,420 11,594 11,247 11,107 14,615 9.65
17 Nusa Tenggara Barat 15,283 19,306 19,472 19,291 24,313 13.07
18 Nusa Tenggara Timur 23,805 23,461 22,274 24,006 26,105 2.50
19 Kalimantan Barat 25,471 24,364 24,680 26,549 29,280 3.70
20 Kalimantan Tengah 20,050 17,818 17,334 21,437 24,746 6.31
21 Kalimantan Selatan 18,053 21,253 21,829 20,846 18,887 1.63
22 Kalimantan Timur 20,853 20,677 21,302 21,499 20,441 -0.45
23 Sulawesi Utara 11,321 12,766 16,147 18,709 22,519 18.87
24 Sulawesi Tengah 18,321 16,137 15,634 16,139 16,468 -2.44
25 Sulawesi Selatan 8,800 10,191 11,669 15,036 17,892 19.54
26 Sulawesi Tenggara 9,776 12,105 11,633 10,660 10,426 2.34
27 Gorontalo 9,368 9,907 9,382 10,317 11,410 5.25
28 Sulawesi Barat 12,638 8,887 9,911 10,224 10,216 -3.77
29 Maluku 40,113 31,543 33,150 33,325 33,042 -4.15
30 Maluku Utara 18,913 18,721 21,343 26,207 30,629 13.16
31 Papua Barat 25,727 26,453 27,519 28,652 21,034 -3.90
32 Papua 8,938 9,579 10,909 18,520 31,127 39.73
Nasional 17,450 19,517 19,523 19,237 20,977 4.86
Sumber : Badan Pusat Statistik

120 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.13. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Cabe Rawit menurut


Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 18,622 21,854 23,287 30,425 31,519 14.54


2 Sumatera Utara 16,889 20,538 19,758 26,063 27,063 13.39
3 Sumatera Barat 28,071 36,829 37,574 53,179 56,429 20.22
4 Riau 23,613 27,779 28,153 31,198 31,207 7.46
5 Jambi 11,256 13,137 12,559 11,931 13,792 5.73
6 Sumatera Selatan 16,816 17,842 18,512 17,313 18,973 3.24
7 Bengkulu 18,048 25,774 28,073 34,832 35,372 19.34
8 Lampung 8,278 8,833 9,621 9,748 10,990 7.42
9 Bangka Belitung 43,776 40,788 38,720 50,284 58,908 8.78
10 Kepulauan Riau 41,072 40,443 38,958 36,200 31,672 -6.20
11 Jawa Barat 9,923 11,280 9,982 11,654 14,189 10.17
12 Jawa Tengah 7,543 9,350 9,656 11,113 11,858 12.26
13 D.I. Yogyakarta 4,813 6,114 - - 10,336 -
14 Jawa Timur 7,954 11,351 10,326 12,284 13,730 16.10
15 Banten 6,299 8,467 8,144 7,994 10,559 15.21
16 Bali 12,002 10,202 9,665 9,691 10,260 -3.53
17 Nusa Tenggara Barat 13,002 14,947 15,978 17,778 15,822 5.53
18 Nusa Tenggara Timur 22,229 24,520 26,266 30,455 32,953 10.39
19 Kalimantan Barat 23,682 23,137 23,685 24,206 30,905 7.49
20 Kalimantan Tengah 15,126 11,884 12,869 14,743 13,737 -1.35
21 Kalimantan Selatan 34,884 32,817 33,162 33,326 37,258 1.85
22 Kalimantan Timur 44,150 39,276 39,190 42,466 37,778 -3.48
23 Sulawesi Utara 23,117 19,906 23,633 25,254 28,701 6.33
24 Sulawesi Tengah 32,699 29,723 34,546 36,605 43,321 7.86
25 Sulawesi Selatan 13,304 13,329 14,404 15,460 17,605 7.37
26 Sulawesi Tenggara 16,949 17,530 21,276 21,303 22,225 7.31
27 Gorontalo 24,892 21,580 22,726 24,863 29,483 5.00
28 Sulawesi Barat 14,848 12,448 15,397 18,019 22,361 12.16
29 Maluku 63,663 60,590 63,356 60,054 67,861 1.88
30 Maluku Utara 31,853 30,763 29,854 34,135 37,061 4.13
31 Papua Barat 30,357 36,631 38,521 53,761 57,119 17.91
32 Papua 71,304 51,965 58,065 38,432 45,589 -7.64
Nasional 23,470 23,488 24,442 26,662 28,957 5.46
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian, 121


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.14. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Kacang Merah


menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 11,654 11,748 11,697 11,153 11,590 -0.09


2 Sumatera Utara 6,892 7,041 7,696 8,380 9,662 8.91
3 Sumatera Barat 9,489 9,151 10,049 10,010 8,860 -1.41
4 Riau - 5,500 5,500 - - -
5 Jambi 11,668 11,066 11,567 10,967 9,324 -5.20
6 Sumatera Selatan 4,916 4,836 5,022 4,964 5,309 2.00
7 Bengkulu 13,195 13,589 15,318 17,399 13,412 1.59
8 Lampung 5,934 5,651 5,651 6,786 7,500 6.46
9 Bangka Belitung - - - - - -
10 Kepulauan Riau - - - - - -
11 Jawa Barat 4,890 5,583 5,987 6,622 6,647 8.10
12 Jawa Tengah 5,224 5,879 5,761 6,012 6,092 4.06
13 D.I. Yogyakarta - 9,125 - - - -
14 Jawa Timur 4,431 5,348 4,905 5,809 6,927 12.52
15 Banten - 2,800 2,825 3,084 3,013 -
16 Bali 4,291 4,073 - - - -
17 Nusa Tenggara Barat 4,586 4,629 4,802 5,103 6,634 10.24
18 Nusa Tenggara Timur 6,809 7,034 6,830 7,616 9,298 8.50
19 Kalimantan Barat - - - - - -
20 Kalimantan Tengah - - - - - -
21 Kalimantan Selatan - - - - - -
22 Kalimantan Timur - - - - - -
23 Sulawesi Utara 11,200 11,416 12,241 10,336 9,679 -3.19
24 Sulawesi Tengah 8,367 8,451 8,698 10,732 11,110 7.71
25 Sulawesi Selatan 7,826 7,887 8,254 9,700 11,929 11.48
26 Sulawesi Tenggara - - - - - -
27 Gorontalo - - - - - -
28 Sulawesi Barat - - - - - -
29 Maluku - - - - 12,326 -
30 Maluku Utara 8,806 9,231 9,536 12,194 13,439 11.55
31 Papua Barat - - - - - -
32 Papua - - - - - -
Nasional 7,232 7,502 7,908 8,639 9,042 5.76
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

122 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.15. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Kacang Panjang


menurut Provinsi, 2011 – 2015

(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 4,144 4,336 4,560 5,249 5,537 7.60


2 Sumatera Utara 3,310 3,870 4,157 4,790 5,320 12.66
3 Sumatera Barat 4,138 4,917 5,289 6,192 6,488 12.07
4 Riau 4,343 4,425 4,572 4,835 5,226 4.76
5 Jambi 7,740 8,064 7,967 9,192 9,296 4.87
6 Sumatera Selatan 3,985 4,737 5,057 6,025 7,136 15.80
7 Bengkulu 2,873 3,047 3,308 3,638 3,958 8.35
8 Lampung 3,879 4,147 4,461 4,808 5,192 7.56
9 Kep. Bangka Belitung 5,825 5,833 6,300 7,386 8,271 9.34
10 Kep. Riau 7,032 8,021 8,330 8,886 9,895 8.98
11 Jawa Barat 2,924 3,984 4,153 4,460 4,990 14.94
12 Jawa Tengah 2,933 3,623 3,813 3,974 4,544 11.83
13 DI Yogyakarta 2,462 3,364 3,172 3,156 4,840 20.94
14 Jawa Timur 3,193 3,544 3,555 3,677 3,600 3.16
15 Banten 3,150 3,346 3,561 3,642 4,187 7.48
16 Bali 3,149 3,233 3,632 4,038 4,258 7.91
17 Nusa Tenggara Barat 4,625 4,462 4,141 3,512 4,139 -2.01
18 Nusa Tenggara Timur 4,484 4,617 4,808 4,831 5,581 5.77
19 Kalimantan Barat 4,880 5,104 4,989 5,276 6,111 5.98
20 Kalimantan Tengah 5,284 6,149 6,051 6,820 6,979 7.45
21 Kalimantan Selatan 5,074 5,799 6,254 7,016 8,107 12.47
22 Kalimantan Timur 5,210 5,349 5,225 5,401 7,156 9.05
23 Sulawesi Utara 3,129 3,158 3,392 3,969 4,554 10.02
24 Sulawesi Tengah 4,803 5,265 5,327 6,325 6,251 7.09
25 Sulawesi Selatan 3,631 3,646 3,765 3,695 4,131 3.41
26 Sulawesi Tenggara 5,197 5,355 5,367 6,199 6,561 6.15
27 Gorontalo 2,056 2,049 1,856 1,880 2,603 7.49
28 Sulawesi Barat 3,918 4,264 4,510 4,537 5,345 8.25
29 Maluku 10,881 10,779 11,132 11,437 10,116 -1.62
30 Maluku Utara 7,326 9,291 9,359 8,968 9,662 7.78
31 Papua Barat 4,868 5,099 5,276 5,777 6,251 6.48
32 Papua 8,370 9,432 10,035 9,880 10,722 6.51
Nasional 4,651 5,072 5,230 5,608 6,156 7.30
Sumber : Badan Pusat Statistik

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian, 123


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.16. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Kangkung menurut


Provinsi, 2011 – 2015

(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 2,408 2,508 2,566 3,159 4,046 14.41


2 Sumatera Utara 3,274 3,431 3,576 3,466 3,403 1.03
3 Sumatera Barat 3,127 3,360 3,483 3,798 4,053 6.72
4 Riau 4,024 4,109 4,093 4,736 5,539 8.60
5 Jambi 4,019 3,941 4,061 5,574 6,562 14.02
6 Sumatera Selatan 2,299 2,414 2,747 3,321 3,197 8.99
7 Bengkulu 2,511 2,816 3,029 3,551 3,650 9.93
8 Lampung 3,091 3,768 4,541 4,882 4,999 13.08
9 Kep. Bangka Belitung 4,174 4,096 4,360 4,980 4,629 2.93
10 Kep. Riau 5,484 6,615 6,273 5,974 6,128 3.32
11 Jawa Barat 1,907 2,125 2,311 2,469 2,638 8.45
12 Jawa Tengah 1,966 2,096 2,189 2,425 2,568 6.94
13 DI Yogyakarta 2,170 2,387 2,056 1,896 2,243 1.67
14 Jawa Timur 2,382 2,550 2,650 2,763 2,833 4.45
15 Banten 1,837 1,814 1,885 1,874 2,012 2.35
16 Bali 2,128 2,139 2,177 2,268 2,410 3.19
17 Nusa Tenggara Barat 2,868 3,156 2,920 2,916 3,438 5.08
18 Nusa Tenggara Timur 3,777 4,114 4,353 4,335 4,222 2.93
19 Kalimantan Barat 3,269 3,715 3,991 4,290 4,818 10.22
20 Kalimantan Tengah 3,455 3,374 3,151 3,287 3,456 0.13
21 Kalimantan Selatan 2,820 2,588 2,557 2,567 2,691 -1.05
22 Kalimantan Timur 4,401 4,392 3,829 3,713 4,518 1.41
23 Sulawesi Utara 2,938 3,141 3,294 3,444 3,817 6.79
24 Sulawesi Tengah 3,633 3,865 3,857 4,767 4,047 3.67
25 Sulawesi Selatan 2,814 3,045 3,270 3,606 3,707 7.17
26 Sulawesi Tenggara 2,063 2,383 3,013 4,132 4,592 22.56
27 Gorontalo 1,741 1,574 1,673 1,741 1,737 0.13
28 Sulawesi Barat 3,500 3,460 3,426 3,538 3,668 1.21
29 Maluku 6,331 7,327 7,097 8,652 8,722 8.83
30 Maluku Utara 3,862 4,220 4,175 4,670 4,765 5.52
31 Papua Barat 3,314 3,207 3,278 3,407 3,441 0.98
32 Papua 6,431 6,723 6,834 6,959 8,445 7.35
Nasional 3,251 3,452 3,522 3,849 4,094 5.97
Sumber : Badan Pusat Statistik

124 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.17. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Kentang menurut


Provinsi, 2011 – 2015

(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 6,215 6,046 5,809 5,728 5,653 -2.34


2 Sumatera Utara 4,641 4,421 4,726 5,291 4,477 -0.32
3 Sumatera Barat 4,901 4,991 5,423 6,040 5,855 4.70
4 Riau 5,143 5,432 5,829 - - -
5 Jambi 3,750 3,408 3,351 3,333 3,262 -3.37
6 Sumatera Selatan 4,390 4,481 5,246 5,901 6,078 8.66
7 Bengkulu 3,545 3,757 3,258 3,634 4,029 3.78
8 Lampung 7,088 6,056 6,839 7,711 - 3.71
9 Kep. Bangka Belitung - - - - 5,115 -
10 Kep. Riau - - - - - -
11 Jawa Barat 4,266 4,195 4,955 5,567 6,496 11.37
12 Jawa Tengah 4,057 4,033 4,418 4,516 4,879 4.80
13 DI Yogyakarta 6,517 6,169 6,323 6,056 7,524 4.29
14 Jawa Timur 4,479 3,985 4,281 4,699 4,640 1.23
15 Banten 9,484 9,355 9,557 9,948 7,838 -4.08
16 Bali 4,296 4,362 4,914 5,822 5,159 5.32
17 Nusa Tenggara Barat 5,265 5,265 - - - -
18 Nusa Tenggara Timur 10,435 10,932 11,236 14,057 14,033 8.12
19 Kalimantan Barat 6,738 6,622 - - - -
20 Kalimantan Tengah 8,083 7,112 - - 15,448 -
21 Kalimantan Selatan - - - - - -
22 Kalimantan Timur - - - - - -
23 Sulawesi Utara 3,365 3,398 3,399 3,956 3,777 3.22
24 Sulawesi Tengah 5,250 5,208 - - - -
25 Sulawesi Selatan 5,483 6,589 7,644 9,256 8,265 11.64
26 Sulawesi Tenggara 6,417 8,265 11,733 11,084 12,011 18.40
27 Gorontalo - - - - 11,154 -
28 Sulawesi Barat 5,669 5,727 5,516 6,419 7,784 8.74
29 Maluku 9,216 9,216 - - 21,122 -
30 Maluku Utara 18,283 16,889 14,445 22,962 20,344 6.37
31 Papua Barat - - - - - -
32 Papua 15,185 19,135 18,523 17,177 18,486 5.79
Nasional 6,149 6,733 5,230 5,608 8,845 13.03
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian, 125


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.18. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Ketimun menurut


Provinsi, 2011 – 2015

(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 3,308 3,747 4,167 4,898 5,781 15.02


2 Sumatera Utara 2,463 2,604 2,705 3,096 3,306 7.71
3 Sumatera Barat 2,438 2,717 2,918 3,113 3,308 7.95
4 Riau 3,705 4,114 4,733 5,095 5,279 9.34
5 Jambi 3,163 3,491 3,401 4,601 5,526 15.79
6 Sumatera Selatan 3,426 3,887 4,292 4,953 5,497 12.57
7 Bengkulu 2,440 2,535 2,781 3,181 3,518 9.64
8 Lampung 2,150 1,895 2,048 2,106 2,136 0.12
9 Kep. Bangka Belitung 4,402 4,432 4,417 4,458 4,251 -0.84
10 Kep. Riau 5,529 5,778 5,815 6,511 7,581 8.39
11 Jawa Barat 2,338 2,946 3,654 4,424 4,741 19.57
12 Jawa Tengah 2,837 3,661 3,837 4,334 4,448 12.36
13 DI Yogyakarta 4,531 5,429 4,161 4,603 6,247 10.70
14 Jawa Timur 2,478 2,959 2,975 3,163 2,684 2.78
15 Banten 2,427 2,602 2,855 2,939 2,901 4.64
16 Bali 2,988 3,506 3,745 5,044 5,476 16.85
17 Nusa Tenggara Barat 2,185 2,263 2,829 2,751 3,073 9.38
18 Nusa Tenggara Timur 1,643 1,575 1,535 1,496 1,399 -3.93
19 Kalimantan Barat 4,060 4,786 5,056 5,023 5,146 6.33
20 Kalimantan Tengah 4,204 5,164 5,244 5,378 6,765 13.18
21 Kalimantan Selatan 3,882 5,039 5,033 6,195 7,353 17.87
22 Kalimantan Timur 3,211 3,463 3,208 3,425 4,645 10.72
23 Sulawesi Utara 2,926 3,148 3,337 4,179 3,897 8.02
24 Sulawesi Tengah 3,603 3,634 3,647 4,576 4,418 5.81
25 Sulawesi Selatan 3,043 3,012 2,951 3,342 3,663 4.95
26 Sulawesi Tenggara 1,745 1,937 2,029 2,924 3,390 18.95
27 Gorontalo 1,017 995 1,077 1,133 1,536 11.71
28 Sulawesi Barat 3,193 2,994 3,144 3,345 3,451 2.09
29 Maluku 4,689 5,208 5,487 7,416 8,730 17.33
30 Maluku Utara 1,647 1,794 1,872 1,937 2,478 11.16
31 Papua Barat 5,197 5,596 6,241 8,134 3,826 -0.86
32 Papua 3,816 3,704 3,560 3,762 9,420 37.31
Nasional 3,146 3,457 5,230 5,608 4,558 12.42
Sumber : Badan Pusat Statistik

126 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.19. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Kol/Kubis menurut


Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 3,716 3,867 3,687 3,929 3,418 -1.76


2 Sumatera Utara 2,230 2,105 2,003 2,264 2,367 1.79
3 Sumatera Barat 2,321 2,841 2,656 2,731 2,264 0.40
4 Riau 2,870 3,322 3,574 3,463 3,160 2.88
5 Jambi 1,520 1,508 1,407 1,372 1,479 -0.54
6 Sumatera Selatan 3,166 3,766 3,802 4,172 4,530 9.55
7 Bengkulu 1,236 1,222 1,379 1,683 2,444 19.75
8 Lampung 2,850 3,050 3,317 3,918 4,047 9.30
9 Kep. Bangka Belitung 4,881 3,684 4,121 4,121 4,616 -0.16
10 Kep. Riau 4,877 5,176 4,428 4,428 5,357 3.16
11 Jawa Barat 2,403 2,912 3,087 3,224 3,845 12.72
12 Jawa Tengah 1,406 1,638 1,754 1,898 2,383 14.33
13 DI Yogyakarta 1,338 1,843 1,933 - 4,515 58.76
14 Jawa Timur 4,248 4,438 4,385 4,341 4,813 3.28
15 Banten 1,302 1,225 1,229 1,198 1,244 -1.06
16 Bali 2,093 2,316 2,386 2,453 2,519 4.79
17 Nusa Tenggara Barat 2,441 2,637 3,137 3,557 4,691 18.07
18 Nusa Tenggara Timur 4,281 4,237 4,600 4,908 4,687 2.43
19 Kalimantan Barat 5,320 5,112 4,767 5,099 - -1.23
20 Kalimantan Tengah - 7,619 9,083 8,671 9,993 9.97
21 Kalimantan Selatan - 2,250 2,250 2,056 2,056 -2.87
22 Kalimantan Timur 8,650 8,931 9,101 8,999 7,259 -3.82
23 Sulawesi Utara 1,912 2,042 2,164 2,225 2,185 3.45
24 Sulawesi Tengah 3,034 3,177 3,043 3,056 3,625 4.88
25 Sulawesi Selatan 2,433 2,713 3,141 3,280 3,093 6.50
26 Sulawesi Tenggara 8,198 9,613 10,675 9,915 8,837 2.58
27 Gorontalo - - - - 3,500 -
28 Sulawesi Barat 4,594 4,634 4,793 5,219 5,241 3.40
29 Maluku 9,834 10,305 9,957 10,400 10,210 1.01
30 Maluku Utara 2,217 2,333 2,485 2,793 2,981 7.72
31 Papua Barat - 11,483 12,987 13,302 12,724 3.72
32 Papua 7,774 9,699 10,324 9,957 14,038 17.16
Nasional 3,557 4,116 5,230 5,608 4,778 8.81
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian, 127


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.20. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Nangka Muda


menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 2,420 2,461 2,610 2,809 3,324 8.43


2 Sumatera Utara 2,065 2,106 2,200 2,352 2,628 6.27
3 Sumatera Barat 3,549 3,671 3,549 3,263 3,041 -3.69
4 Riau 2,045 2,085 2,008 1,984 1,991 -0.65
5 Jambi 2,472 2,575 2,564 3,063 3,844 12.18
6 Sumatera Selatan 1,588 1,930 1,973 2,118 1,757 3.53
7 Bengkulu 1,706 2,380 2,386 3,076 3,742 22.59
8 Lampung 2,235 2,677 2,926 2,576 2,496 3.51
9 Bangka Belitung 1,080 1,080 1,080 1,560 1,602 11.79
10 Kepulauan Riau 3,754 3,754 3,903 3,575 3,705 -0.20
11 Jawa Barat 2,298 2,424 2,608 2,665 2,618 3.37
12 Jawa Tengah 2,704 2,658 2,630 2,484 2,306 -3.86
13 D.I. Yogyakarta 4,072 4,669 4,569 4,132 4,760 4.54
14 Jawa Timur 3,083 3,259 3,369 3,403 3,006 -0.39
15 Banten 2,990 3,109 3,414 3,089 2,898 -0.47
16 Bali 3,410 3,667 3,742 3,631 4,078 4.73
17 Nusa Tenggara Barat 949 1,216 1,278 1,488 1,464 12.03
18 Nusa Tenggara Timur 1,394 1,394 1,394 1,324 1,105 -5.40
19 Kalimantan Barat 2,668 2,698 2,946 3,044 3,087 3.77
20 Kalimantan Tengah 2,615 2,215 1,896 2,268 2,852 3.93
21 Kalimantan Selatan 3,016 3,002 3,062 3,215 3,324 2.48
22 Kalimantan Timur 4,566 4,625 5,540 5,250 5,670 5.96
23 Sulawesi Utara 2,046 1,959 1,852 1,866 2,445 5.52
24 Sulawesi Tengah 3,517 4,318 4,407 4,347 4,913 9.13
25 Sulawesi Selatan 2,884 2,912 2,783 2,805 2,804 -0.67
26 Sulawesi Tenggara - 1,500 1,500 1,667 1,795 6.28
27 Gorontalo - - - - - -
28 Sulawesi Barat 2,708 2,647 2,575 2,645 2,656 -0.46
29 Maluku 7,212 6,245 4,856 4,731 5,031 -7.97
30 Maluku Utara 4,214 4,969 4,893 4,914 4,296 1.06
31 Papua Barat 2,652 2,500 2,379 3,530 4,128 13.69
23 Papua 2,810 2,917 2,965 4,226 4,714 14.88
Nasional 2,824 2,891 2,899 3,003 3,164 2.90
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

128 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.21. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Sawi menurut


Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 3,603 3,657 3,775 3,924 4,021 2.79


2 Sumatera Utara 2,094 2,245 2,389 2,918 3,261 11.89
3 Sumatera Barat 1,833 1,899 1,900 2,104 1,961 1.90
4 Riau 5,391 5,523 5,702 6,242 6,762 5.87
5 Jambi 2,941 2,985 2,856 2,516 2,669 -2.16
6 Sumatera Selatan 1,473 1,658 1,831 1,738 1,636 3.02
7 Bengkulu 3,771 4,104 4,127 4,888 5,660 10.91
8 Lampung 4,353 4,850 6,018 7,094 7,870 16.08
9 Kep. Bangka Belitung 7,778 7,975 8,943 8,817 8,900 3.55
10 Kep. Riau 9,858 10,364 11,124 12,622 17,232 15.62
11 Jawa Barat 1,598 1,896 1,893 2,353 2,544 12.72
12 Jawa Tengah 1,692 1,910 2,104 2,618 2,733 12.97
13 DI Yogyakarta 1,536 1,607 1,517 1,659 1,772 3.81
14 Jawa Timur 4,060 4,504 4,987 5,875 5,794 9.52
15 Banten 3,833 3,749 3,734 4,451 3,973 1.47
16 Bali 2,647 2,943 3,087 3,537 4,000 10.93
17 Nusa Tenggara Barat 5,962 6,342 7,649 8,386 7,191 5.59
18 Nusa Tenggara Timur 3,952 4,153 4,248 4,333 3,338 -3.40
19 Kalimantan Barat 6,160 6,563 7,535 7,728 8,254 7.68
20 Kalimantan Tengah 7,834 7,243 7,112 6,842 6,663 -3.94
21 Kalimantan Selatan 5,628 5,530 6,421 6,995 8,034 9.54
22 Kalimantan Timur 4,339 4,856 4,820 4,595 4,615 1.73
23 Sulawesi Utara 1,498 1,544 1,544 1,718 2,420 13.81
24 Sulawesi Tengah 2,521 2,738 2,815 2,630 2,524 0.20
25 Sulawesi Selatan 2,909 2,806 2,921 3,230 3,620 5.80
26 Sulawesi Tenggara 1,260 1,568 1,635 1,543 1,529 5.56
27 Gorontalo - - - - 4,527 -
28 Sulawesi Barat 5,092 5,568 5,732 6,506 6,533 6.55
29 Maluku 11,841 11,712 12,895 15,394 15,477 7.23
30 Maluku Utara 7,846 7,868 7,404 7,714 7,946 0.39
31 Papua 6,730 7,110 7,731 7,752 7,581 3.11
32 Papua Barat 6,276 7,296 7,494 8,297 7,374 4.64
Nasional 4,322 4,524 5,230 5,608 5,576 6.73
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian, 129


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.22. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Terung menurut


Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 2,737 2,848 2,957 3,447 4,161 11.29


2 Sumatera Utara 2,357 2,536 2,657 3,048 3,272 8.60
3 Sumatera Barat 3,365 4,097 4,123 4,826 6,427 18.15
4 Riau 4,708 5,100 5,465 5,951 5,744 5.23
5 Jambi 4,426 4,300 4,384 5,423 6,215 9.35
6 Sumatera Selatan 3,830 4,136 4,432 5,175 5,197 8.08
7 Bengkulu 2,868 3,053 3,004 3,337 3,325 3.89
8 Lampung 1,839 2,063 2,575 3,099 2,816 12.05
9 Kep. Bangka Belitung 4,673 4,733 5,267 5,685 6,066 6.80
10 Kep. Riau 6,061 7,454 7,322 6,543 7,589 6.64
11 Jawa Barat 2,381 2,556 3,034 3,806 4,050 14.48
12 Jawa Tengah 2,562 2,762 3,010 3,325 3,451 7.76
13 DI Yogyakarta 3,793 3,554 3,234 3,194 3,458 -2.07
14 Jawa Timur 2,578 2,634 2,939 3,009 3,173 5.40
15 Banten 2,452 2,450 2,308 2,284 2,440 -0.02
16 Bali 4,099 3,983 3,953 4,706 5,448 7.81
17 Nusa Tenggara Barat 3,033 2,981 3,368 3,867 4,471 10.42
18 Nusa Tenggara Timur 4,653 5,292 5,568 6,003 5,501 4.60
19 Kalimantan Barat 4,403 5,100 5,098 5,173 5,345 5.14
20 Kalimantan Tengah 3,719 3,581 3,671 3,650 3,543 -1.18
21 Kalimantan Selatan 3,682 3,956 4,266 4,137 4,548 5.54
22 Kalimantan Timur 3,718 3,881 4,114 4,561 4,784 6.53
23 Sulawesi Utara 2,674 2,628 2,719 3,054 3,035 3.36
24 Sulawesi Tengah 4,327 4,206 4,681 5,650 5,443 6.39
25 Sulawesi Selatan 2,810 2,704 2,851 3,133 3,257 3.88
26 Sulawesi Tenggara 2,089 1,743 1,962 2,341 2,747 8.16
27 Gorontalo 1,991 2,220 2,056 2,107 2,436 5.55
28 Sulawesi Barat 3,136 3,265 3,577 3,777 3,990 6.22
29 Maluku 5,883 8,710 9,371 11,341 9,814 15.80
30 Maluku Utara 2,878 3,273 3,288 3,999 4,395 11.42
31 Papua Barat 3,874 4,171 4,200 3,703 3,364 -3.16
32 Papua 9,553 8,504 9,020 9,662 10,293 2.18
Nasional 3,661 3,890 5,230 5,608 4,681 7.85
Sumber : Badan Pusat Statistik

130 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.23. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Tomat Sayur


menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 4,121 4,282 3,836 4,135 5,852 10.70


2 Sumatera Utara 5,404 6,028 7,143 7,053 7,067 7.25
3 Sumatera Barat 2,615 2,527 2,418 2,375 2,328 -2.86
4 Riau 7,294 7,611 8,294 10,965 16,390 23.75
5 Jambi 3,300 3,290 3,414 4,202 4,407 7.86
6 Sumatera Selatan 5,241 6,037 5,875 6,040 5,730 2.55
7 Bengkulu 4,663 4,271 4,589 6,152 7,676 14.47
8 Lampung 4,620 4,283 4,530 4,675 4,256 -1.83
9 Kep. Bangka Belitung 8,207 7,892 8,135 8,597 8,852 1.97
10 Kep. Riau 13,252 15,092 18,447 17,606 22,732 15.17
11 Jawa Barat 4,898 5,786 6,110 8,053 9,728 19.08
12 Jawa Tengah 2,429 2,771 2,526 3,128 3,501 10.25
13 DI Yogyakarta 4,232 5,154 4,783 4,888 4,332 1.35
14 Jawa Timur 7,112 7,535 7,771 13,464 16,566 26.34
15 Banten 4,243 4,693 4,395 4,280 4,525 1.84
16 Bali 2,721 3,174 3,375 5,059 5,251 19.17
17 Nusa Tenggara Barat 7,629 5,998 6,239 6,041 4,915 -9.79
18 Nusa Tenggara Timur 7,888 8,073 7,324 7,146 7,565 -0.88
19 Kalimantan Barat 5,770 6,081 6,390 6,173 7,014 5.18
20 Kalimantan Tengah 4,784 4,600 4,861 6,083 6,436 8.19
21 Kalimantan Selatan 9,416 10,969 11,357 14,453 16,896 16.05
22 Kalimantan Timur 6,397 7,433 8,126 8,502 9,648 10.91
23 Sulawesi Utara 6,664 7,727 7,467 8,154 8,580 6.75
24 Sulawesi Tengah 6,221 5,614 5,574 5,899 6,208 0.15
25 Sulawesi Selatan 5,973 6,352 5,651 5,244 6,592 3.45
26 Sulawesi Tenggara 6,387 7,108 7,086 7,028 6,509 0.70
27 Gorontalo 2,328 3,006 3,242 3,569 4,168 15.97
28 Sulawesi Barat 5,661 4,857 4,710 4,482 4,813 -3.67
29 Maluku 7,508 8,054 8,730 9,240 9,497 6.07
30 Maluku Utara 5,990 7,071 6,967 7,272 7,177 4.91
32 Papua Barat 4,697 5,571 6,528 5,627 5,966 7.00
31 Papua 8,873 8,613 9,054 10,390 11,940 7.97
Nasional 5,829 6,173 5,230 5,608 7,910 9.72
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian, 131


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.24. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Wortel menurut


Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 4,952 5,307 5,123 5,968 5,354 2.48


2 Sumatera Utara 2,926 3,420 3,442 3,985 4,258 10.04
3 Sumatera Barat 4,147 5,086 5,038 6,840 8,240 19.48
4 Riau 5,700 5,284 4,862 - - -
5 Jambi 2,417 2,375 2,750 2,515 3,328 9.46
6 Sumatera Selatan 3,484 3,513 3,659 4,381 5,114 10.36
7 Bengkulu 4,241 4,194 4,105 3,970 3,576 -4.11
8 Lampung 6,525 7,213 9,713 12,081 8,587 10.17
9 Kep. Bangka Belitung 7,000 6,417 5,754 6,266 7,382 2.01
10 Kep. Riau - - - - - -
11 Jawa Barat 2,663 3,613 4,328 5,125 5,920 22.35
12 Jawa Tengah 2,131 3,052 3,461 3,674 3,938 17.48
13 DI Yogyakarta 3,917 5,963 4,386 - 4,000 -
14 Jawa Timur 4,022 4,162 4,408 4,269 5,260 7.36
15 Banten 3,517 3,670 4,114 4,735 5,482 11.82
16 Bali 5,773 7,823 9,916 10,524 8,919 13.29
17 Nusa Tenggara Barat 8,873 8,855 - - - -
18 Nusa Tenggara Timur 4,137 4,747 4,709 6,317 7,967 18.56
19 Kalimantan Barat 8,034 7,421 6,422 6,736 6,736 -4.05
20 Kalimantan Tengah - 9,418 10,566 10,380 10,870 -
21 Kalimantan Selatan - - - - - -
22 Kalimantan Timur - - - - - -
23 Sulawesi Utara 3,129 3,139 3,383 3,721 4,026 6.57
24 Sulawesi Tengah 8,169 9,025 8,823 11,839 10,460 7.69
25 Sulawesi Selatan 3,404 3,649 4,225 5,692 8,714 27.69
26 Sulawesi Tenggara - 8,009 8,585 7,642 7,547 -1.68
27 Gorontalo - - - 11,895 11,402 -
28 Sulawesi Barat - 10,667 10,073 11,227 12,399 5.44
29 Maluku - - - - 10,620 -
30 Maluku Utara - 16,667 16,125 12,667 9,807 -15.76
31 Papua Barat - 7,744 8,546 7,961 11,015 13.96
32 Papua 14,095 17,078 12,494 12,494 13,895 1.38
Nasional 4,195 6,121 5,230 5,608 7,586 18.46
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

132 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.25. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Apel menurut


Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011 - 2015 (%)

1 Aceh 17,906 18,483 22,363 24,498 24,732 8.68


2 Sumatera Utara 19,845 20,240 23,728 25,819 29,737 10.80
3 Sumatera Barat - 16,946 19,000 19,000 - 6.06
4 Riau - 18,000 17,634 - - -
5 Jambi - - - - - -
6 Sumatera Selatan 12,375 11,854 11,854 - - -2.11
7 Bengkulu - - - - - -
8 Lampung 14,904 15,013 14,263 - - -2.13
9 Bangka Belitung - - - - - -
10 Kepulauan Riau - - - - - -
11 Jawa Barat 11,765 11,004 11,356 17,082 13,166 6.06
12 Jawa Tengah 8,161 8,743 8,743 8,911 10,782 7.51
13 D.I. Yogyakarta - - - - - -
14 Jawa Timur 10,771 10,113 11,538 12,869 13,236 5.59
15 Banten 5,045 5,152 7,370 9,062 13,100 28.17
16 Bali - - - - - -
17 Nusa Tenggara Barat - - - - - -
18 Nusa Tenggara Timur - 20,333 20,283 20,649 - 0.78
19 Kalimantan Timur - - - - - -
20 Kalimantan Tengah - - - - - -
21 Kalimantan Selatan - 6,000 6,000 6,000 - 0.00
22 Kalimantan Barat - - - - - -
23 Sulawesi Utara - 10,167 10,988 11,288 - 5.40
24 Sulawesi Tengah - - - - - -
25 Sulawesi Selatan - - - - - -
26 Sulawesi Tenggara - - - - - -
27 Gorontalo - - - - - -
28 Sulawesi Barat - - - - - -
29 Maluku - - - - - -
30 Maluku Utara - 37,127 - - - -
31 Papua Barat - - - - - -
32 Papua - - - - - -
Indonesia 11,197 14,941 14,240 15,518 17,459 12.56
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian, 133


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.26. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Jeruk menurut


Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011 - 2015 (%)

1 Aceh 8,092 8,737 9,059 9,440 10,423 6.57


2 Sumatera Utara 5,899 5,900 5,522 5,332 5,784 -0.34
3 Sumatera Barat 9,502 9,846 10,446 10,366 9,371 -0.16
4 Riau 9,650 9,650 9,750 10,444 12,717 7.48
5 Jambi 4,005 4,096 5,772 6,056 6,731 14.81
6 Sumatera Selatan 3,560 3,413 4,071 5,288 4,475 7.42
7 Bengkulu 3,693 3,741 3,693 4,032 4,875 7.52
8 Lampung 7,347 8,092 8,105 8,105 6,484 -2.42
9 Kep. Bangka Belitung 5,500 5,500 5,500 5,489 5,121 -1.73
10 Kep. Riau - 9,167 11,402 12,794 13,978 15.28
11 Jawa Barat 8,686 9,061 11,881 14,451 16,703 18.16
12 Jawa Tengah 5,400 5,687 6,061 7,309 8,662 12.75
13 DI Yogyakarta 3,048 3,164 3,469 - - -
14 Jawa Timur 5,999 6,194 7,180 7,447 8,069 7.81
15 Banten 5,698 6,218 6,744 6,621 7,679 7.93
16 Bali 3,714 4,144 5,640 5,431 5,078 9.37
17 Nusa Tenggara Barat 9,500 - - - 8,874 -
18 Nusa Tenggara Timur 9,724 9,684 9,462 9,442 9,306 -1.09
19 Kalimantan Barat 5,101 5,856 6,235 7,252 7,268 9.45
20 Kalimantan Tengah 5,496 5,118 5,324 6,421 7,460 8.48
21 Kalimantan Selatan 4,001 4,250 4,221 4,640 3,893 -0.16
22 Kalimantan Timur 4,110 4,394 4,579 4,721 4,703 3.46
23 Sulawesi Utara 4,360 4,271 4,242 - - -
24 Sulawesi Tengah 5,108 4,853 4,927 4,577 5,306 1.34
25 Sulawesi Selatan 3,570 3,570 3,580 3,525 4,067 3.53
26 Sulawesi Tenggara 3,314 3,561 3,588 3,503 4,503 8.60
27 Gorontalo 4,040 - - - 5,132
28 Sulawesi Barat 3,847 3,792 4,061 4,265 4,250 2.59
29 Maluku 6,777 7,067 6,535 7,568 7,451 2.75
30 Maluku Utara 4,343 4,415 4,800 5,236 5,934 8.20
31 Papua Barat - - - 8,241 9,155 -
32 Papua 6,265 6,007 5,690 5,424 5,345 -3.88
Nasional 5,645 5,843 6,260 6,908 7,293 6.64
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

134 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.27. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Mangga menurut


Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011 - 2015 (%)

1 Aceh 8,256 8,212 8,834 9,124 9,741 4.27


2 Sumatera Utara 5,442 6,331 6,970 6,109 7,096 7.56
3 Sumatera Barat 6,548 6,795 6,678 6,493 - -0.24
4 Riau 9,957 - - - - -
5 Jambi 7,000 7,130 7,578 7,550 10,418 11.44
6 Sumatera Selatan 6,716 6,657 6,846 6,332 7,000 1.25
7 Bengkulu 4,000 - - 4,000 - -
8 Lampung 5,262 5,070 5,110 5,723 6,497 5.67
9 Bangka Belitung 9,000 9,000 9,000 9,107 7,902 -3.01
10 Kepulauan Riau 9,559 9,168 9,241 - - -
11 Jawa Barat 5,393 6,400 6,985 7,272 6,509 5.36
12 Jawa Tengah 2,826 2,743 2,823 2,780 3,290 4.20
13 D.I. Yogyakarta 3,079 3,191 3,162 - 3,395 3.36
14 Jawa Timur 3,638 3,511 3,631 4,384 5,476 11.39
15 Banten 5,274 5,229 5,847 5,870 5,275 0.31
16 Bali 4,069 3,837 3,664 4,471 4,959 5.69
17 Nusa Tenggara Barat 2,537 - - 5,100 - -
18 Nusa Tenggara Timur 2,813 2,799 2,646 2,637 2,638 -1.56
19 Kalimantan Barat 7,634 7,913 7,913 7,631 7,669 0.15
20 Kalimantan Tengah - - - 10,804 12,857 -
21 Kalimantan Selatan 4,701 5,038 5,318 5,562 4,415 -0.83
22 Kalimantan Timur 9,500 9,500 9,500 9,615 9,729 0.60
23 Sulawesi Utara 4,742 - - 8,008 7,802 -
24 Sulawesi Tengah 3,828 3,510 3,721 3,874 4,046 1.57
25 Sulawesi Selatan 4,187 4,574 4,629 5,057 5,057 4.92
26 Sulawesi Tenggara 7,696 7,805 7,515 8,333 8,199 1.75
27 Gorontalo - - - - - -
28 Sulawesi Barat - - - 6,838 6,920 -
29 Maluku 14,176 13,172 13,422 14,095 12,415 -3.02
30 Maluku Utara 9,817 10,124 9,574 11,043 11,866 5.12
31 Papua Barat - - - - -
32 Papua 3,000 - - - - -
Nasional 6,095 6,422 6,548 6,839 7,132 4.02
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian, 135


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.28. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Pepaya menurut


Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011 - 2015 (%)

1 Aceh 2,392 2,419 2,430 2,785 4,260 17.28


2 Sumatera Utara 3,571 3,696 3,450 3,482 3,928 2.65
3 Sumatera Barat 2,821 2,738 2,791 2,483 2,130 -6.56
4 Riau 5,115 5,405 5,576 5,591 4,578 -2.26
5 Jambi 2,833 2,889 3,264 4,156 4,144 10.50
6 Sumatera Selatan 3,598 3,603 3,952 3,771 3,199 -2.48
7 Bengkulu 1,992 2,126 2,423 2,931 2,728 8.68
8 Lampung 1,903 2,250 2,274 2,481 2,039 2.65
9 Kep. Bangka Belitung 2,688 2,688 2,688 2,798 3,502 7.31
10 Kep. Riau 3,760 3,568 3,438 3,565 4,627 6.18
11 Jawa Barat 2,290 2,354 2,515 2,680 2,619 3.48
12 Jawa Tengah 1,920 1,989 2,102 2,166 1,860 -0.45
13 DI Yogyakarta 1,772 1,873 2,030 1,922 2,506 9.78
14 Jawa Timur 1,690 1,778 1,917 2,126 2,271 7.68
15 Banten 1,789 1,890 2,066 2,150 2,383 7.46
16 Bali 3,491 3,461 3,787 4,065 4,234 5.01
17 Nusa Tenggara Barat 2,846 2,980 3,250 3,718 3,279 4.08
18 Nusa Tenggara Timur 5,118 5,239 5,753 6,056 5,279 1.15
19 Kalimantan Barat 3,200 3,495 3,810 3,775 4,036 6.06
20 Kalimantan Tengah 4,355 4,167 4,036 3,302 3,558 -4.48
21 Kalimantan Selatan 2,184 2,147 2,287 2,631 2,370 2.48
22 Kalimantan Timur 3,075 3,329 3,623 4,158 5,049 13.32
23 Sulawesi Utara 1,908 1,986 2,362 3,477 4,427 24.39
24 Sulawesi Tengah 3,527 3,305 3,501 3,577 3,778 1.86
25 Sulawesi Selatan 4,135 4,064 3,959 3,985 3,562 -3.56
26 Sulawesi Tenggara 1,512 1,494 1,439 1,442 1,492 -0.29
27 Gorontalo 4,352 5,536 7,436 6,644 5,302 7.67
28 Sulawesi Barat 2,909 3,255 3,492 3,639 3,133 2.37
29 Maluku 4,311 4,443 5,245 6,084 7,253 14.08
30 Maluku Utara 3,730 4,028 3,703 4,415 4,774 6.82
31 Papua Barat 3,603 3,603 3,092 3,092 4,492 7.78
32 Papua 3,619 3,322 3,315 3,555 3,647 0.35
Nasional 3,063 3,160 3,344 3,522 3,639 4.41
Sumber : Badan Pusat Statistik

136 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.29. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Pisang Ambon


menurut Provinsi, 2011 – 2015

(Rp/Sisir)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011 - 2015 (%)

1 Aceh 6,267 6,664 6,681 7,024 7,614 5.03


2 Sumatera Utara 3,705 3,986 4,211 4,840 5,566 10.80
3 Sumatera Barat 4,599 4,697 4,926 5,186 5,439 4.29
4 Riau 10,211 10,859 10,574 11,760 10,620 1.31
5 Jambi 8,123 8,498 9,136 9,938 10,521 6.69
6 Sumatera Selatan 6,803 6,986 7,602 8,683 9,088 7.60
7 Bengkulu 3,823 4,156 4,122 4,395 4,514 4.31
8 Lampung 5,326 5,669 6,204 6,529 7,100 7.47
9 Kep. Bangka Belitung 3,931 4,212 4,345 4,483 4,987 6.18
10 Kep. Riau 2,820 2,780 2,680 3,041 3,933 9.44
11 Jawa Barat 4,418 4,608 5,134 5,806 6,319 9.41
12 Jawa Tengah 7,454 8,230 9,428 9,257 10,165 8.24
13 DI Yogyakarta 7,703 8,781 9,264 9,976 11,095 9.60
14 Jawa Timur 5,927 6,701 7,993 7,658 8,158 8.67
15 Banten 4,334 4,491 4,715 5,049 5,509 6.20
16 Bali 6,126 6,683 7,290 7,721 9,168 10.71
17 Nusa Tenggara Barat 8,470 8,503 9,291 10,160 11,922 9.09
18 Nusa Tenggara Timur 5,931 6,192 6,687 7,630 8,721 10.20
19 Kalimantan Barat 4,455 4,423 4,426 4,813 5,002 3.01
20 Kalimantan Tengah 4,210 4,218 4,508 4,861 5,545 7.24
21 Kalimantan Selatan 5,266 5,390 5,657 6,260 6,592 5.82
22 Kalimantan Timur 5,394 5,255 5,327 6,063 6,596 5.35
23 Sulawesi Utara 3,898 4,006 4,313 4,793 6,106 12.24
24 Sulawesi Tengah 3,931 3,941 4,161 4,507 4,481 3.39
25 Sulawesi Selatan 4,582 4,862 5,098 5,214 5,966 6.92
26 Sulawesi Tenggara 3,331 3,246 3,150 3,032 3,023 -2.39
27 Gorontalo 2,570 2,625 2,739 3,163 3,253 6.20
28 Sulawesi Barat 3,539 4,103 4,484 4,727 5,052 9.38
29 Maluku 8,629 10,566 11,673 10,802 11,622 8.26
30 Maluku Utara 2,266 2,468 2,646 3,558 4,646 20.30
31 Papua Barat 4,514 4,697 5,055 6,097 6,422 9.40
32 Papua 7,127 7,914 7,977 11,091 11,884 14.51
Nasional 5,302 5,638 5,984 6,504 7,082 7.51
Sumber : Badan Pusat Statistik

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian, 137


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.30. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Salak menurut


Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011 - 2015 (%)

1 Aceh 8,296 8,320 8,525 8,525 9,575 3.77


2 Sumatera Utara 4,756 4,800 4,978 5,149 5,651 4.46
3 Sumatera Barat 7,573 7,804 7,883 7,625 8,196 2.07
4 Riau 9,167 9,465 10,042 10,152 11,090 4.92
5 Jambi - - - 10,000 10,000 -
6 Sumatera Selatan 7,444 7,768 7,190 7,117 - -1.37
7 Bengkulu 9,918 10,126 11,276 11,221 8,570 -2.66
8 Lampung 4,245 4,341 4,545 4,782 5,576 7.20
9 Bangka Belitung 5,500 5,500 5,500 5,336 4,765 -3.42
10 Kepulauan Riau 5,750 5,786 7,011 6,650 8,106 9.63
11 Jawa Barat 3,681 3,771 4,005 4,034 3,587 -0.42
12 Jawa Tengah 4,195 4,349 5,035 5,322 5,102 5.25
13 D.I. Yogyakarta 3,218 3,388 4,294 4,625 5,214 13.12
14 Jawa Timur 4,777 5,056 5,524 5,943 6,250 6.96
15 Banten 3,172 3,266 3,530 3,450 4,674 11.07
16 Bali 7,195 8,152 8,447 8,871 6,643 -0.79
17 Nusa Tenggara Barat 7,560 7,588 - - - -
18 Nusa Tenggara Timur 2,782 3,124 2,987 2,919 4,217 12.53
19 Kalimantan Barat 3,215 4,148 5,220 5,701 5,706 16.04
20 Kalimantan Tengah 4,000 4,094 4,104 3,898 - -0.81
21 Kalimantan Selatan 4,136 6,652 7,365 8,242 - 27.81
22 Kalimantan Timur 5,508 5,435 5,534 5,348 5,438 -0.30
23 Sulawesi Utara - 4,056 4,370 5,290 5,969 3.00
24 Sulawesi Tengah - - - - - -
25 Sulawesi Selatan 4,183 4,619 5,205 5,075 5,606 7.77
26 Sulawesi Tenggara 5,005 4,357 3,958 4,351 4,599 -1.62
27 Gorontalo - - - - - -
28 Sulawesi Barat 4,634 4,821 4,821 4,972 4,309 -1.54
29 Maluku - - - - - -
30 Maluku Utara 1,940 2,097 2,249 2,792 3,886 19.66
31 Papua Barat 5,779 6,330 6,809 7,311 7,552 6.94
32 Papua 6,000 - - - 8,714 -
Nasional 5,320 5,526 5,785 6,100 6,360 4.57
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

138 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.31. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Sawo menurut


Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011 - 2015 (%)

1 Aceh 5,825 6,121 6,429 6,942 7,362 6.04


2 Sumatera Utara 4,107 4,212 3,825 3,857 3,547 -3.46
3 Sumatera Barat 4,304 4,477 4,459 3,910 3,401 -5.43
4 Riau 4,671 4,800 4,994 4,720 6,847 11.59
5 Jambi 4,667 4,707 5,031 5,459 5,798 5.62
6 Sumatera Selatan 3,034 3,069 3,069 3,162 3,433 3.19
7 Bengkulu - - - 3,542 - -
8 Lampung 2,258 2,362 2,445 2,703 2,704 4.68
9 Bangka Belitung 6,083 6,083 5,885 6,124 7,349 5.20
10 Kepulauan Riau 5,356 5,142 4,285 5,142 5,477 1.47
11 Jawa Barat 4,943 5,081 6,008 6,395 6,403 6.90
12 Jawa Tengah 4,936 4,675 4,735 4,944 4,908 -0.08
13 D.I. Yogyakarta 3,535 3,451 3,118 3,218 3,815 4.04
14 Jawa Timur 4,171 4,401 4,719 4,994 5,363 6.49
15 Banten 9,204 10,300 10,367 10,644 9,757 1.72
16 Bali 4,325 4,382 5,058 5,832 6,864 12.43
17 Nusa Tenggara Barat 6,009 5,907 5,584 5,668 7,159 -
18 Nusa Tenggara Timur - - - 4,042 4,800 -
19 Kalimantan Barat 4,941 5,557 - 6,783 9,442 24.58
20 Kalimantan Tengah - 6,833 - 9,374 9,433 -
21 Kalimantan Selatan 3,334 3,412 - 4,420 4,195 8.93
22 Kalimantan Timur 3,298 3,171 3,044 3,329 3,905 4.70
23 Sulawesi Utara - - - - - -
24 Sulawesi Tengah - - - 4,291 - -
25 Sulawesi Selatan - - - - - -
26 Sulawesi Tenggara - - - - - -
27 Gorontalo - - - - - -
28 Sulawesi Barat - - - 4,472 4,472 -
29 Maluku - - - - - -
30 Maluku Utara - - - - - -
31 Papua Barat - - - - - -
32 Papua - - - - - -
Nasional 4,684 4,907 4,886 5,381 5,747 5.32
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian, 139


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.32. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Semangka menurut


Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011 - 2015 (%)

1 Aceh 2,772 2,918 3,070 3,345 3,517 6.14


2 Sumatera Utara 1,962 1,958 1,973 2,256 2,371 4.99
3 Sumatera Barat 3,010 2,912 2,920 2,775 2,722 -2.47
4 Riau 3,045 3,003 3,209 3,328 3,594 4.29
5 Jambi 2,723 2,493 2,522 2,570 2,787 0.77
6 Sumatera Selatan 3,281 3,439 3,893 4,150 4,032 5.44
7 Bengkulu 4,460 5,193 5,129 5,054 5,252 4.41
8 Lampung 2,857 3,071 3,391 3,370 2,931 1.07
9 Bangka Belitung 3,943 4,631 4,763 4,291 4,671 4.81
10 Kepulauan Riau 5,206 5,490 6,645 6,803 5,647 2.97
11 Jawa Barat 2,312 2,600 2,562 2,976 3,606 12.09
12 Jawa Tengah 2,766 2,901 3,124 3,166 2,826 0.79
13 D.I. Yogyakarta - 3,734 3,563 3,563 3,947 2.06
14 Jawa Timur 2,006 2,229 2,419 2,860 3,174 12.21
15 Banten 1,358 1,492 1,531 1,791 3,084 25.43
16 Bali 2,475 2,400 2,429 2,243 2,627 1.91
17 Nusa Tenggara Barat - - - - - -
18 Nusa Tenggara Timur 7,500 9,257 8,205 8,674 9,583 7.06
19 Kalimantan Barat 1,873 1,790 1,889 1,987 2,462 7.55
20 Kalimantan Tengah 3,259 3,606 3,909 3,947 4,218 6.73
21 Kalimantan Selatan 3,866 4,044 4,057 4,309 5,007 6.84
22 Kalimantan Timur 3,510 3,415 3,441 3,969 5,076 10.32
23 Sulawesi Utara - 3,403 3,674 3,511 5,691 21.86
24 Sulawesi Tengah 3,769 3,880 4,304 4,337 4,760 6.10
25 Sulawesi Selatan 4,535 5,342 6,603 8,017 7,662 14.59
26 Sulawesi Tenggara 3,880 3,759 3,710 4,507 4,154 2.30
27 Gorontalo - - - 3,764 3,920 -
28 Sulawesi Barat - - - 5,065 3,890 -
29 Maluku 3,000 3,000 3,000 3,320 4,304 10.07
30 Maluku Utara 8,892 9,841 11,538 11,981 14,405 13.00
31 Papua Barat 5,218 6,041 6,377 5,866 6,568 6.32
32 Papua 6,220 6,628 6,509 6,785 7,063 3.27
Nasional 3,693 3,947 4,150 4,341 4,695 6.20
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

140 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.33. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Sapi Potong


menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg berat hidup)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011 - 2015 (%)

1 Aceh 36,169 38,875 38,524 44,763 49,265 7.98


2 Sumatera Utara 34,230 35,211 38,430 42,503 47,477 8.27
3 Sumatera Barat 41,488 42,659 43,343 45,956 48,498 3.92
4 Riau 38,645 40,294 41,784 44,409 48,793 5.81
5 Jambi 46,656 48,979 51,758 49,971 53,195 3.31
6 Sumatera Selatan 34,556 37,134 38,610 40,681 43,214 5.67
7 Bengkulu 38,127 39,307 44,798 47,931 52,690 8.27
8 Lampung 29,791 30,248 32,056 35,025 40,965 7.82
9 Kep. Bangka Belitung 36,583 40,506 43,123 50,588 58,618 12.05
10 Kepulauan Riau 36,416 40,541 41,675 44,786 47,513 6.83
11 Jawa Barat 35,854 37,133 40,550 43,708 52,278 9.24
12 Jawa Tengah 26,750 28,163 30,734 36,609 42,638 11.92
13 D. I. Yogyakarta 23,483 24,728 27,323 31,597 34,748 10.13
14 Jawa Timur 29,289 30,549 33,865 41,104 47,948 12.70
15 Banten 30,118 31,570 34,882 42,198 52,932 14.14
16 Bali 19,819 20,900 24,581 28,238 31,140 11.82
17 Nusa Tenggara Barat 21,583 22,202 23,833 27,940 30,909 9.26
18 Nusa Tenggara Timur 25,990 27,343 29,128 28,431 29,351 3.12
19 Kalimantan Barat 21,694 23,776 26,931 31,285 48,202 18.53
20 Kalimantan Tengah 31,736 31,992 33,049 37,964 45,925 9.08
21 Kalimantan Selatan 26,511 27,548 32,469 37,784 43,976 13.06
22 Kalimantan Timur 32,618 33,807 36,567 41,891 49,815 10.57
23 Sulawesi Utara 37,889 39,119 40,499 41,072 43,170 3.26
24 Sulawesi Tengah 27,312 30,249 32,566 34,840 35,271 6.65
25 Sulawesi Selatan 29,914 31,180 34,251 37,964 40,494 7.79
26 Sulawesi Tenggara 21,684 23,159 24,069 27,130 30,095 8.33
27 Gorontalo 26,731 26,950 27,681 30,135 31,235 3.98
28 Sulawesi Barat 31,903 32,860 33,741 34,104 36,740 3.48
29 Maluku 22,009 24,069 25,609 30,204 32,489 10.18
30 Maluku Utara 26,645 27,172 30,896 32,635 36,377 7.90
31 Papua Barat 30,441 34,664 40,769 40,383 42,129 8.67
32 Papua 33,642 30,955 32,452 34,046 36,300 1.99
Indonesia 30,821 32,308 34,705 38,059 42,637 8.16
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : Data harga diatas merupakan konversi dari Rp/ekor menjadi Rp/Kg dengan faktor
konversi 1 ekor sapi hidup setara dengan 250 kg.

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian, 141


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.34. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Kerbau menurut


Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg berat hidup)
Rata-rata
Tahun
pertumbuhan
No. Provinsi
2011 - 2015
2011 2012 2013 2014 2015
(%)
1 Aceh 58,033 52,797 54,403 55,252 59,077 0.51
2 Sumatera Utara 48,054 44,621 47,272 50,755 56,954 4.26
3 Sumatera Barat 55,297 47,193 47,155 49,666 50,643 -1.87
4 Riau 37,525 33,953 34,790 39,835 45,815 5.12
5 Jambi 58,821 53,649 55,980 60,889 65,560 2.86
6 Sumatera Selatan 50,807 47,810 48,244 52,744 54,547 1.91
7 Bengkulu 53,147 48,978 52,741 57,360 65,785 5.35
8 Lampung 34,122 32,225 34,533 37,466 39,475 3.80
9 Kep. Bangka Belitung 41,119 38,146 38,906 42,873 - 1.65
10 Kepulauan Riau - - - - - -
11 Jawa Barat 37,709 35,147 37,797 45,315 53,049 8.80
12 Jawa Tengah 36,806 32,242 34,487 36,713 37,641 0.87
13 D. I. Yogyakarta - - - - - -
14 Jawa Timur 28,133 25,504 27,424 30,486 36,146 6.25
15 Banten 42,290 39,295 40,755 46,691 49,636 4.28
16 Bali 24,064 23,857 24,218 26,709 40,667 11.32
17 Nusa Tenggara Barat 29,121 26,508 29,122 28,933 32,812 3.02
18 Nusa Tenggara Timur 26,359 24,133 25,322 28,447 29,669 3.24
19 Kalimantan Barat - - 37,924 39,828 41,671 -
20 Kalimantan Tengah 41,328 34,279 33,173 33,948 38,541 -1.51
21 Kalimantan Selatan 44,521 42,937 46,284 48,809 52,251 4.07
22 Kalimantan Timur 40,441 36,709 37,840 44,543 46,779 4.09
23 Sulawesi Utara - - - - - -
24 Sulawesi Tengah - - - - 50,000 -
25 Sulawesi Selatan 39,311 36,643 42,595 50,422 57,426 10.01
26 Sulawesi Tenggara 28,158 27,623 28,081 32,821 53,999 13.96
27 Gorontalo - - - - - -
28 Sulawesi Barat 38,202 37,518 38,881 45,643 51,649 7.72
29 Maluku 34,074 32,000 32,889 32,522 35,277 0.85
30 Maluku Utara - - - - - -
31 Papua Barat - - - - - -
32 Papua - - - - - -
Indonesia 40,324 37,120 38,784 42,445 47,711 4.25
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : Data harga diatas merupakan konversi dari Rp/ekor menjadi Rp/Kg dengan faktor
konversi 1 ekor kebau hidup setara dengan 250 kg.
-) Data tidak tersedia

142 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.35. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Babi menurut


Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg berat hidup)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh - - - - - -
2 Sumatera Utara 15,014 18,202 18,708 18,295 20,836 8.92
3 Sumatera Barat - - - - - -
4 Riau 18,751 17,792 19,931 19,343 19,386 1.04
5 Jambi - - - - 29,369 -
6 Sumatera Selatan 26,048 24,067 24,082 21,701 20,000 -6.32
7 Bengkulu - - - - - -
8 Lampung 20,206 18,502 19,042 21,859 24,756 5.63
9 Kep. Bangka Belitung 23,035 21,829 21,350 22,376 22,434 -0.59
10 Kepulauan Riau - - 22,032 22,585 29,811 #DIV/0!
11 Jawa Barat 14,286 14,286 14,940 - - -
12 Jawa Tengah 17,157 16,016 16,016 16,816 - -25.41
13 D. I. Yogyakarta - 17,000 17,000 - - -
14 Jawa Timur 14,940 15,000 14,423 15,144 17,648 4.52
15 Banten - - - 26,565 26,547 -
16 Bali 16,144 16,875 18,287 21,902 26,943 13.92
17 Nusa Tenggara Barat - - - 21,210 21,864 -
18 Nusa Tenggara Timur 27,020 30,836 32,390 35,643 40,139 10.45
19 Kalimantan Barat 25,082 25,221 25,570 25,905 27,602 2.45
20 Kalimantan Tengah 28,112 27,852 28,021 29,604 35,074 5.95
21 Kalimantan Selatan - - - - - -
22 Kalimantan Timur 35,000 34,793 35,008 33,678 36,055 0.82
23 Sulawesi Utara 23,571 28,522 28,867 32,121 34,535 10.25
24 Sulawesi Tengah 16,005 14,844 15,163 18,237 21,451 8.20
25 Sulawesi Selatan 18,836 21,012 25,637 28,379 28,652 11.31
26 Sulawesi Tenggara - - 14,868 17,225 18,475 -
27 Gorontalo 17,181 17,930 17,922 17,369 18,864 2.46
28 Sulawesi Barat 19,276 21,087 23,477 23,805 25,671 7.49
29 Maluku 28,285 26,005 27,925 30,438 28,342 0.36
30 Maluku Utara - - - - 18,086 -
31 Papua Barat 52,588 59,433 61,858 64,199 57,828 2.74
32 Papua 54,324 62,090 64,374 69,113 72,461 7.54
Indonesia 24,327 24,963 25,287 28,024 28,913 4.48
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : Data harga diatas merupakan konversi dari Rp/ekor menjadi Rp/Kg dengan faktor
konversi 1 ekor babi hidup setara dengan 70 kg.
-) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian, 143


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.36. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Kelapa Belum di


Kupas menurut Provinsi, 2011 – 2015

(Rp/Butir)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 1,398 1,470 1,601 1,849 2,028 7.39


2 Sumatera Utara 2,307 2,210 2,201 2,715 2,958 4.69
3 Sumatera Barat 1,533 1,627 1,784 2,083 2,286 8.13
4 Riau 2,591 2,873 2,810 3,010 3,214 3.95
5 Jambi 1,881 1,798 1,873 2,143 2,467 3.54
6 Sumatera Selatan 1,889 2,026 2,305 2,074 2,033 2.75
7 Bengkulu 1,590 1,692 1,685 2,037 2,232 6.73
8 Lampung 1,571 1,794 2,011 2,290 2,504 10.05
9 Kep. Bangka Belitung 2,256 2,398 2,422 2,494 2,770 2.57
10 Kep. Riau 1,539 1,586 1,664 1,895 1,966 5.47
11 Jawa Barat 1,743 1,824 1,885 2,098 2,210 4.84
12 Jawa Tengah 1,868 1,891 2,163 2,182 2,179 4.13
13 DI Yogyakarta 1,391 1,341 1,634 1,833 2,461 7.62
14 Jawa Timur 2,087 2,060 2,445 2,502 2,933 4.94
15 Banten 1,140 1,195 1,339 1,385 1,408 5.08
16 Bali 1,911 1,938 2,546 2,626 2,214 8.99
17 Nusa Tenggara Barat 1,354 1,403 1,517 2,263 2,668 15.24
18 Nusa Tenggara Timur 2,074 2,045 2,113 2,210 1,778 1.62
19 Kalimantan Barat 1,158 1,174 1,235 1,353 1,494 4.05
20 Kalimantan Tengah 2,306 2,430 2,508 2,561 3,221 2.68
21 Kalimantan Selatan 3,141 3,634 3,899 3,699 4,456 4.47
22 Kalimantan Timur 2,833 3,072 3,051 3,516 4,073 5.75
23 Sulawesi Utara 1,129 1,082 1,029 1,168 1,362 1.12
24 Sulawesi Tengah 1,513 1,498 1,401 1,523 1,734 0.30
25 Sulawesi Selatan 1,480 1,437 1,473 1,641 2,201 2.75
26 Sulawesi Tenggara 1,205 1,287 1,250 1,410 1,477 4.18
27 Gorontalo 1,351 1,419 1,392 1,439 1,526 1.63
28 Sulawesi Barat 1,690 1,676 1,669 1,860 1,994 2.54
29 Maluku 1,061 1,048 1,063 1,229 1,379 3.96
30 Maluku Utara 1,107 1,094 1,116 1,219 1,533 2.52
31 Papua 2,108 2,223 2,279 2,646 3,301 6.03
32 Papua Barat 2,881 2,890 2,901 3,223 2,763 2.95
Indonesia 1,784 1,848 1,946 2,131 2,338 4.60
Sumber : Badan Pusat Statistik

144 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.37. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Kopi Biji Kering


menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 17,359 17,151 17,483 17,810 17,712 0.65


2 Sumatera Utara 14,654 17,732 16,502 18,482 18,910 6.52
3 Sumatera Barat 14,845 15,929 17,630 19,082 18,115 6.55
4 Riau - - - - - -
5 Jambi 11,609 11,591 11,769 13,332 12,937 3.66
6 Sumatera Selatan 12,928 13,557 13,968 15,271 16,358 4.31
7 Bengkulu 14,991 15,290 16,161 16,557 17,357 2.54
8 Lampung 21,473 22,537 22,951 24,455 25,043 3.34
9 Kep. Bangka Belitung - - - - - -
10 Kep. Riau - 17,167 17,065 15,931 - -
11 Jawa Barat 12,147 12,610 12,090 12,654 12,534 1.09
12 Jawa Tengah 13,327 13,412 14,221 15,567 16,517 4.03
13 DI Yogyakarta 22,491 23,875 23,973 21,012 17,609 -1.45
14 Jawa Timur 17,725 19,580 19,737 19,137 21,140 2.06
15 Banten 11,555 11,731 11,930 12,790 15,153 2.61
16 Bali 21,457 22,063 22,203 25,283 26,733 4.33
17 Nusa Tenggara Barat 16,820 17,664 18,344 19,416 23,705 3.68
18 Nusa Tenggara Timur 18,321 21,161 19,838 20,843 24,134 3.58
19 Kalimantan Barat 17,805 17,835 18,162 20,769 17,643 4.09
20 Kalimantan Tengah 14,505 14,529 14,529 14,922 12,048 0.72
21 Kalimantan Selatan 10,939 10,939 10,939 10,939 - -
22 Kalimantan Timur 8,981 9,195 9,195 9,158 10,489 0.49
23 Sulawesi Utara 17,887 17,887 - - - -
24 Sulawesi Tengah 15,219 16,617 17,234 18,199 16,446 4.62
25 Sulawesi Selatan 17,381 18,123 18,106 19,791 21,870 3.37
26 Sulawesi Tenggara 10,170 11,160 11,160 11,199 11,071 2.52
27 Gorontalo 18,188 18,502 18,264 18,690 20,646 0.69
28 Sulawesi Barat 16,148 16,556 17,610 19,369 19,625 4.72
29 Maluku - - - - - -
30 Maluku Utara - - - - - -
31 Papua - - - 24,611 31,397 -
32 Papua Barat 18,543 18,561 1,923 - 33,173 -
Indonesia 15,672 16,406 15,884 17,226 19,135 2.49
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian, 145


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.38. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Lada/ Merica


menurut Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 29,015 32,759 33,653 43,771 49,708 11.42


2 Sumatera Utara 40,874 57,718 - 64,384 88,354 -
3 Sumatera Barat 48,679 48,679 40,946 45,264 65,993 -1.33
4 Riau - - - 65,852 88,958 -
5 Jambi - - - - - -
6 Sumatera Selatan 32,166 37,515 40,799 50,933 71,374 12.56
7 Bengkulu 27,047 29,710 33,127 49,314 63,690 17.55
8 Lampung 44,547 50,421 53,651 64,110 72,704 9.77
9 Bangka Belitung 42,550 44,841 48,997 66,930 95,146 12.81
10 Kapulauan Riau - - - 75,459 111,972 -
11 Jawa Barat 50,746 54,179 56,927 68,491 88,277 8.04
12 Jawa Tengah 34,942 37,359 39,136 47,070 67,594 7.99
13 D.I. Yogyakarta - 68,125 77,292 77,500 75,000 -
14 Jawa Timur 46,399 49,188 52,859 58,145 - -
15 Banten 41,703 43,932 52,473 63,217 89,364 11.32
16 Bali - - - - - -
17 Nusa Tenggara Barat - - - - - -
18 Nusa Tenggara Timur - 50,000 52,451 54,879 50,833 3.18
19 Kalimantan Barat 54,330 54,330 56,900 65,794 85,395 5.09
20 Kalimantan Tengah 57,517 57,766 60,780 69,099 88,906 4.83
21 Kalimantan Selatan 64,151 64,151 64,151 64,151 - 0.00
22 Kalimantan Timur 48,646 54,047 55,452 62,064 83,862 6.41
23 Sulawesi Utara - - - - - -
24 Sulawesi Tengah 47,048 54,607 54,799 69,411 103,474 10.77
25 Sulawesi Selatan 46,332 52,050 57,208 71,345 112,277 11.74
26 Sulawesi Tenggara 39,208 41,413 45,582 57,627 93,259 10.53
27 Gorontalo 62,565 75,979 86,000 88,477 108,763 9.38
28 Sulawesi Barat 54,545 71,512 71,550 79,442 100,104 10.55
29 Maluku - - - - 160,000 -
30 Maluku Utara - 120,000 125,625 100,333 122,400 -5.15
31 Papua Barat 55,474 55,233 52,560 - - -
32 Papua 65,333 65,333 65,636 100,942 - 18.08
Indonesia 46,992 54,834 57,440 66,308 89,059 9.22
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

146 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.39. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Karet menurut


Provinsi, 2011 – 2015
(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 7,552 7,489 7,507 6,222 5,481 -4.43


2 Sumatera Utara 6,478 5,816 6,081 4,578 3,932 -7.60
3 Sumatera Barat 8,757 9,212 9,044 7,781 6,224 -2.65
4 Riau 9,218 8,990 8,992 7,615 6,273 -4.44
5 Jambi 9,313 9,126 9,062 8,664 7,817 -1.78
6 Sumatera Selatan 3,766 3,800 3,877 3,542 3,373 -1.43
7 Bengkulu 9,580 9,216 8,323 6,909 5,607 -7.62
8 Lampung 9,234 9,662 10,209 7,889 5,889 -3.11
9 Kep. Bangka Belitung 9,347 9,031 8,655 7,013 5,111 -6.63
10 Kep. Riau 15,651 13,420 13,401 12,557 12,483 -5.17
11 Jawa Barat 8,101 8,505 8,526 8,332 9,315 0.74
12 Jawa Tengah - - - - 7,795
13 DI Yogyakarta - - - - -
14 Jawa Timur - - - - - -
15 Banten 6,868 6,941 6,941 6,373 5,924 -1.78
16 Bali - - - - - -
17 Nusa Tenggara Barat - - - - - -
18 Nusa Tenggara Timur - - - - - -
19 Kalimantan Barat *) 6,903 6,680 6,298 6,096 6,483 -3.04
20 Kalimantan Tengah *) 6,184 6,418 6,796 6,965 6,947 3.04
21 Kalimantan Selatan 7,780 7,201 7,245 7,063 5,878 -2.34
22 Kalimantan Timur 9,771 10,146 9,929 10,447 10,145 1.73
23 Sulawesi Utara - - - - - -
24 Sulawesi Tengah - - - - - -
25 Sulawesi Selatan - - - - - -
26 Sulawesi Tenggara - - - - - -
27 Gorontalo - - - - - -
28 Sulawesi Barat - - - - - -
29 Maluku - - - - - -
30 Maluku Utara - - - - - -
31 Papua - - - - - -
32 Papua Barat - - - - - -
Indonesia 8,406 8,228 8,180 7,378 6,746 -3.13
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian, 147


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Tabel 3.40. Perkembangan Rata-rata Harga Produsen Cengkeh menurut


Provinsi, 2011 – 2015

(Rp/Kg)
Tahun Rata-rata
No. Provinsi pertumbuhan
2011 2012 2013 2014 2015 2011-2015 (%)

1 Aceh 35,639 33,804 34,065 36,701 38,956 0.84


2 Sumatera Utara 49,633 49,994 56,208 59,828 64,742 4.90
3 Sumatera Barat 33,740 35,422 39,890 42,022 51,469 5.74
4 Riau - - - - - -
5 Jambi 72,890 111,326 131,735 144,545 117,908 20.20
6 Sumatera Selatan - 75,000 80,290 83,417 84,822 3.65
7 Bengkulu 49,083 64,863 71,026 74,659 92,571 11.69
8 Lampung 53,230 68,538 67,431 69,054 96,714 7.39
9 Kep. Bangka Belitung 49,333 50,000 50,000 50,000 - 0.45
10 Kep. Riau 48,758 53,517 57,983 73,588 74,334 11.25
11 Jawa Barat 60,648 63,784 67,286 83,453 95,267 8.67
12 Jawa Tengah 60,252 62,867 65,848 83,248 99,935 8.88
13 DI Yogyakarta 55,279 64,609 70,049 72,648 75,623 7.25
14 Jawa Timur 51,864 54,722 57,046 62,714 71,444 4.92
15 Banten 58,330 61,952 73,514 86,217 99,362 10.54
16 Bali 59,544 65,181 65,591 67,760 69,520 3.35
17 Nusa Tenggara Barat - 65,333 - - - -
18 Nusa Tenggara Timur 39,026 39,204 37,736 44,988 48,610 3.98
19 Kalimantan Barat - 45,000 45,506 - - -
20 Kalimantan Tengah - - - - - -
21 Kalimantan Selatan 45,712 44,188 43,915 51,889 66,983 3.55
22 Kalimantan Timur - - - - - -
23 Sulawesi Utara 66,964 69,958 78,176 81,084 81,383 4.98
24 Sulawesi Tengah 62,973 65,592 75,730 80,995 85,747 6.64
25 Sulawesi Selatan 57,178 64,155 72,684 79,026 77,076 8.56
26 Sulawesi Tenggara 49,670 50,060 53,557 56,955 61,010 3.53
27 Gorontalo 59,246 65,667 76,044 84,444 96,465 9.42
28 Sulawesi Barat - 53,759 54,310 53,443 55,526 -0.19
29 Maluku 50,631 51,558 56,375 55,988 65,001 2.62
30 Maluku Utara 40,951 45,715 52,854 57,253 66,136 8.89
31 Papua - - - 60,828 -
32 Papua Barat 35,370 36,380 36,380 45,839 - 9.62
Indonesia 51,914 57,577 61,897 68,529 75,897 7.28
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

148 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

BAB IV

HARGA GABAH

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian 149


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Grafik 4. Harga Gabah di Tingkat Petani dan Penggilingan


Tahun 2012 – 2016

a. Harga Gabah di Tingkat Petani Tahun 2012 – November 2016

b. Harga Gabah di Tingkat Penggilingan Tahun 2012 – November 2016

150 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Tabel 4.1. Perkembangan Rata-rata Tahunan Harga Gabah di Tingkat Petani dan Penggilingan di Indonesia, 2002 - 2016

Tingkat Petani (Rp/Kg)


Kualitas
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

a. GKG 1,521.25 1,582.56 1,597.19 1,770.74 2,369.77 2,652.25 2,813.52 3,004.60 3,571.05 4,029.82 4,456.90 4,594.05 4,748.21 5,279.83 5,381.00

c. GKP 1,209.35 1,223.46 1,226.13 1,519.67 2,051.87 2,356.90 2,491.34 2,708.00 3,122.72 3,589.08 3,929.11 4,005.39 4,300.95 4,693.57 4,824.14

d. Kualitas Rendah 1,083.88 1,133.61 1,105.48 1,375.18 1,788.49 2,136.61 2,204.52 2,379.98 2,697.82 3,160.54 3,548.75 3,593.09 3,742.33 4,110.33 3,989.00

Tingkat Penggilingan (Rp/Kg)

a. GKG 1,564.95 1,605.07 1,626.42 1,812.26 2,413.44 2,711.91 2,875.01 3,123.60 3,635.66 4,102.20 4,536.10 4,673.81 4,829.79 5,377.31 5,487.86

c. GKP 1,248.01 1,249.33 1,258.78 1,567.67 2,100.77 2,410.00 2,549.40 2,766.87 3,186.13 3,652.29 4,001.13 4,080.32 4,380.32 4,777.33 4,909.71
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

d. Kualitas Rendah 1,149.32 1,163.54 1,142.72 1,423.66 1,843.13 2,192.79 2,263.42 2,670.20 2,765.16 3,234.21 3,619.18 3,669.91 3,826.93 4,199.18 4,080.86

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Sumber : BPS, Laporan Monitoring
Keterangan : *) Rata-rata tahun 2016 sampai dengan bulan November
GKG : Gabah Kering Giling
GKS : Gabah Kering Simpan
GKP : Gabah Kering Panen
Gabah kualitas rendah : (Kadar air) 25%, kadar hampa >10%

151
Tabel 4.2. Harga Pembelian Pemerintah (HPP) Gabah, 2005 - 2010 dan 2012

152
HPP ( Rp/Kg)
Kualitas
2005 1) 2006 2) 2007 3) 2008 4) 2009 5) 2010 6) 2012 7) 2015 8)
a. GKG Penggilingan 1,740 2,250 2,575 2,800 3,000 3,300 4,150 4,600

Penggilingan 1,330 1,730 2,035 2,240 2,440 2,685 3,350 3,750


b. GKP
Petani - - 2,000 2,000 2,400 2,640 3,300 3,700

Sumber : BPS, Laporan Monitoring


Keterangan :
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

1) HPP di tingkat penggilingan berdasarkan INPRES NOMOR 2 TAHUN 2005 tgl. 2 Maret 2005
2) HPP di tingkat penggilingan berdasarkan INPRES NOMOR 13 TAHUN 2005 tgl. 10 Oktober 2005 diberlakukan
mulai Januari 2006
3) HPP berdasarkan INPRES NOMOR 3 TAHUN 2007 tgl. 31 Maret 2007 diberlakukan mulai 1 April 2007
4) HPP berdasarkan INPRES NOMOR 1 TAHUN 2008 tgl. 22 April 2008 diberlakukan mulai 22 April 2008
5) HPP berdasarkan INPRES NOMOR 8 TAHUN 2008 tgl. 24 Desember 2008 diberlakukan mulai 1 Januari 2009
6) HPP berdasarkan INPRES NOMOR 7 TAHUN 2009 tgl. 29 Desember 2009 diberlakukan mulai 1 Januari 2010
7) Harga Pembelian Pemerintah (HPP) berdasarkan Inpres No. 3 Tahun 2012, Februari 2012
8) Harga Pembelian Pemerintah (HPP) berdasarkan Inpres No. 5 Tahun 2015, tgl. 17 Maret 2015

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Tabel 4.3. Perkembangan Rata-rata Harga Bulanan Gabah di Tingkat Petani dan Penggilingan di Indonesia, 2010

HPP Tingkat Petani (Rp/Kg)


Kualitas
2010 Januari Pebruari Maret April Mei Juni Juli Agustus September Oktober Nopember Desember

a. GKG 3,300 3,458.45 3,705.41 3,343.06 3,311.59 3,443.51 3,626.81 3,443.65 3,538.49 3,620.92 3,688.33 3,782.03 3,890.31

b. GKP 2,640 3,151.49 3,166.00 2,857.49 2,807.40 2,825.29 2,951.09 3,035.61 3,179.61 3,221.93 3,326.84 3,364.98 3,584.85

c. Kualitas Rendah - 2,757.71 2,700.97 2,490.85 2,407.11 2,418.70 2,314.35 2,567.12 2,884.29 2,837.98 2,862.83 2,931.90 3,199.99

Tingkat Penggilingan (Rp/Kg)

a. GKG 3,300 3,532.17 3,776.78 3,419.94 3,355.85 3,493.68 3,688.36 3,514.16 3,607.73 3,671.70 3,761.87 3,849.17 3,956.49

b. GKP 2,685 3,210.46 3,235.96 2,922.26 2,866.98 2,888.85 3,014.26 3,093.75 3,237.15 3,289.12 3,391.83 3,426.93 3,655.98
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

c. Kualitas Rendah - 2,814.31 2,756.03 2,556.77 2,463.20 2,498.83 2,371.74 2,634.59 2,948.38 2,918.84 2,938.98 2,999.44 3,280.82

Sumber : BPS, Laporan Monitoring s/d Desember 2010

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Keterangan : GKG : Gabah Kering Giling
GKP : Gabah Kering Panen
Gabah kualitas rendah : (Kadar air) 25%, kadar hampa >10%

153
Tabel 4.4. Perkembangan Rata-rata Harga Bulanan Gabah di Tingkat Petani dan Penggilingan di Indonesia, 2011

154
HPP Tingkat Petani (Rp/Kg)
Kualitas
2010 Januari Pebruari Maret April Mei Juni Juli Agustus September Oktober Nopember Desember

a. GKG 3,300 4,144.80 3,987.38 3,742.33 3,663.81 3,577.62 3,859.65 3,990.07 3,988.54 4,190.09 4,291.77 4,371.45 4,550.31

b. GKP 2,640 3,878.16 3,314.19 3,018.39 3,193.50 3,285.78 3,364.67 3,589.98 3,731.67 3,760.41 3,920.45 3,929.28 4,082.44

c. Kualitas Rendah - 2,930.93 2,569.84 2,677.27 2,787.17 2,838.48 2,973.73 3,203.54 3,495.11 3,574.78 3,546.41 3,639.07 3,690.12

Tingkat Penggilingan (Rp/Kg)

a. GKG 3,300 4,209.99 4,053.23 3,829.91 3,725.18 3,653.97 3,943.35 4,060.33 4,061.34 4,263.42 4,366.37 4,436.10 4,623.26
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

b. GKP 2,685 3,950.31 3,376.85 3,073.16 3,257.48 3,346.45 3,427.76 3,654.52 3,800.31 3,823.60 3,980.17 3,991.07 4,145.78

c. Kualitas Rendah - 2,997.92 2,637.20 2,750.18 2,862.27 2,908.21 3,034.17 3,275.03 3,566.83 3,659.18 3,614.14 3,730.58 3,774.78

Sumber : BPS, Laporan Monitoring s/d Desember 2011


Keterangan : GKG : Gabah Kering Giling
GKP : Gabah Kering Panen
Gabah kualitas rendah : (Kadar air) 25%, kadar hampa >10%

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Tabel 4.5. Perkembangan Rata-rata Harga Bulanan Gabah di Tingkat Petani dan Penggilingan di Indonesia, 2012

HPP Tingkat Petani (Rp/Kg)


Kualitas
2012*) Januari Pebruari Maret April Mei Juni Juli Agustus September Oktober Nopember Desember

a. GKG 4,150 4,708.08 4,640.10 4,266.05 4,265.04 4,258.67 4,305.13 4,428.95 4,380.32 4,405.29 4,465.66 4,585.89 4,773.62

b. GKP 3,300 4,411.31 4,039.58 3,615.79 3,723.70 3,833.36 3,835.14 3,865.66 3,832.16 3,897.26 3,934.62 4,037.97 4,122.71

c. Kualitas Rendah - 3,748.59 3,418.78 3,154.39 3,326.42 3,418.70 3,446.37 3,595.11 3,554.31 3,613.67 3,687.61 3,846.52 3,774.55

Tingkat Penggilingan (Rp/Kg)

a. GKG 4,150 4,790.38 4,727.87 4,355.93 4,343.73 4,353.50 4,387.49 4,494.05 4,455.27 4,472.03 4,543.72 4,657.33 4,851.92

b. GKP 3,350 4,480.03 4,111.75 3,683.44 3,794.00 3,901.73 3,907.76 3,939.03 3,900.97 3,971.03 4,014.40 4,109.06 4,200.32
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

c. Kualitas Rendah - 3,822.89 3,485.63 3,221.27 3,392.41 3,491.14 3,511.89 3,665.65 3,627.10 3,676.85 3,770.80 3,928.30 3,836.24

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Sumber : BPS, Laporan Monitoring s/d Desember 2012
Keterangan : GKG : Gabah Kering Giling
GKP : Gabah Kering Panen
Gabah kualitas rendah : (Kadar air) 25%, kadar hampa >10%
*) Harga Pembelian Pemerintah (HPP) berdasarkan Inpres No. 3 Tahun 2012, tgl. 27 Februari 2012

155
Tabel 4.6. Perkembangan Rata-rata Harga Bulanan Gabah di Tingkat Petani dan Penggilingan di Indonesia, 2013

156
HPP Tingkat Petani (Rp/Kg)
Kualitas
2012 Januari Pebruari Maret April Mei Juni Juli Agustus September Oktober Nopember Desember

a. GKG 4,150 4,812.16 4,724.86 4,437.56 4,232.08 4,448.57 4,503.10 4,587.16 4,581.08 4,627.11 4,664.40 4,704.82 4,805.64

b. GKP 3,300 4,333.19 4,265.58 3,783.15 3,669.04 3,802.70 3,918.21 3,898.75 3,965.89 3,965.92 4,068.29 4,165.03 4,228.88

c. Kualitas Rendah - 3,744.51 3,475.13 3,378.06 3,274.95 3,462.40 3,507.91 3,472.02 3,586.91 3,665.59 3,852.25 3,908.11 3,789.29

Tingkat Penggilingan (Rp/Kg)

a. GKG 4,150 4,884.42 4,810.86 4,521.63 4,309.64 4,532.96 4,580.05 4,659.88 4,661.67 4,705.08 4,751.62 4,784.46 4,883.40

b. GKP 3,350 4,411.75 4,341.11 3,854.53 3,738.83 3,876.67 3,988.93 3,967.30 4,040.37 4,046.64 4,143.79 4,241.44 4,312.49

c. Kualitas Rendah - 3,823.26 3,547.61 3,446.67 3,345.11 3,536.89 3,578.28 3,550.77 3,660.11 3,745.82 3,928.54 3,983.96 3,891.85
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

Sumber : BPS, Laporan Monitoring s/d Desember 2013


Keterangan : GKG : Gabah Kering Giling
GKP : Gabah Kering Panen
Gabah kualitas rendah : (Kadar air) 25%, kadar hampa >10%

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Tabel 4.7. Perkembangan Rata-rata Harga Bulanan Gabah di Tingkat Petani dan Penggilingan di Indonesia, 2014

HPP Tingkat Petani (Rp/Kg)


Kualitas
2012 Januari Pebruari Maret April Mei Juni Juli Agustus September Oktober Nopember Desember

a. GKG 4,150 4,776.26 4,790.95 4,790.71 4,528.88 4,572.07 4,664.43 4,597.59 4,630.94 4,643.25 4,782.74 4,936.49 5,264.16

b. GKP 3,300 4,412.30 4,423.22 4,134.76 3,935.73 4,130.49 4,213.83 4,097.92 4,170.35 4,282.54 4,364.75 4,535.02 4,910.51

c. Kualitas Rendah - 3,755.19 3,780.19 3,660.81 3,524.33 3,564.91 3,549.68 3,562.06 3,600.67 3,717.56 3,877.30 4,050.71 4,264.54

Tingkat Penggilingan (Rp/Kg)

a. GKG 4,150 4,857.52 4,900.37 4,875.92 4,600.34 4,648.51 4,750.45 4,671.93 4,712.52 4,724.66 4,857.39 5,013.64 5,344.22

b. GKP 3,350 4,494.67 4,501.84 4,210.54 4,010.54 4,209.36 4,293.51 4,171.76 4,249.30 4,369.26 4,445.98 4,611.82 4,995.31
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

c. Kualitas Rendah - 3,848.38 3,856.38 3,731.27 3,602.75 3,677.69 3,629.31 3,635.71 3,674.50 3,805.19 3,963.57 4,135.83 4,362.54

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Sumber : BPS, Laporan Monitoring s/d Desember 2014
Keterangan : GKG : Gabah Kering Giling
GKP : Gabah Kering Panen
Gabah kualitas rendah : (Kadar air) 25%, kadar hampa >10%

157
Tabel 4.8. Perkembangan Rata-rata Harga Bulanan Gabah di Tingkat Petani dan Penggilingan di Indonesia, 2015

158
HPP Tingkat Petani (Rp/Kg)
Kualitas
2015 *) Januari Pebruari Maret April Mei Juni Juli Agustus September Oktober Nopember Desember

a. GKG 4,600 5,447.14 5,357.00 5,264.01 4,842.69 4,885.75 5,234.51 5,237.80 5,247.92 5,330.12 5,355.76 5,523.57 5,631.66

b. GKP 3,700 5,027.89 4,922.52 4,499.83 4,106.73 4,428.41 4,441.70 4,443.74 4,594.72 4,764.68 4,904.51 5,070.45 5,117.64

c. Kualitas Rendah - 4,212.30 4,206.68 3,878.92 3,592.24 3,698.64 3,872.75 3,902.23 4,255.91 4,287.27 4,428.25 4,484.73 4,504.02

Tingkat Penggilingan (Rp/Kg)

a. GKG 4,600 5,528.47 5,458.93 5,352.36 4,920.26 4,975.63 5,322.26 5,331.40 5,355.69 5,449.82 5,456.54 5,628.51 5,747.88

b. GKP 3,750 5,118.31 5,007.01 4,590.26 4,187.27 4,509.17 4,524.76 4,525.24 4,677.06 4,851.56 4,984.06 5,151.45 5,201.80
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

c. Kualitas Rendah - 4,309.61 4,307.31 3,953.42 3,670.00 3,791.45 3,959.60 3,990.02 4,328.85 4,365.12 4,517.55 4,596.52 4,600.68
Sumber : BPS, Release Berita Resmi Statistik (BRS) setiap bulan
Keterangan : GKG : Gabah Kering Giling
GKP : Gabah Kering Panen
Gabah kualitas rendah : (Kadar air) 25%, kadar hampa >10%
*) Harga Pembelian Pemerintah (HPP) berdasarkan Inpres No. 5 Tahun 2015, tgl. 17 Maret 2015

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Tabel 4.9. Perkembangan Rata-rata Harga Bulanan Gabah di Tingkat Petani dan Penggilingan di Indonesia, Januari - Nopember 2016

HPP Tingkat Petani (Rp/Kg)


Kualitas
2015 *) Januari Pebruari Maret April Mei Juni Juli Agustus September Oktober Nopember Desember

a. GKG 4,600 5,689.00 5,753.00 5,501.00 5,474.00 4,440.00 5,430.00 5,380.00 5,405.00 5,285.00 5,312.00 5,325.00

b. GKP 3,700 5,206.00 5,211.00 4,703.00 4,262.00 5,510.00 4,501.00 4,376.00 4,480.00 4,537.00 4,555.00 4,574.00

c. Kualitas Rendah - 4,520.00 4,223.00 3,794.00 3,709.00 3,838.00 4,008.00 3,831.00 3,997.00 4,076.00 4,111.00 4,122.00

Tingkat Penggilingan (Rp/Kg)

a. GKG 4,600 5,805.00 5,869.00 5,622.00 5,593.00 4,527.00 5,526.00 5,473.00 5,514.00 5,397.00 5,413.00 5,426.00

b. GKP 3,750 5,291.00 5,298.00 4,783.00 4,340.00 5,600.00 4,598.00 4,458.00 4,564.00 4,621.00 4,643.00 4,660.00
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

c. Kualitas Rendah - 4,614.00 4,325.00 3,881.00 3,790.00 3,934.00 4,110.00 3,912.00 4,088.00 4,184.00 4,211.00 4,225.00

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Sumber : BPS, Release Berita Resmi Statistik (BRS) setiap bulan
Keterangan : GKG : Gabah Kering Giling
GKP : Gabah Kering Panen
Gabah kualitas rendah : (Kadar air) 25%, kadar hampa >10%
*) Harga Pembelian Pemerintah (HPP) berdasarkan Inpres No. 5 Tahun 2015, tgl. 17 Maret 2015

159
Tabel 4.10. Perkembangan Rata-rata Harga Gabah di Tingkat Petani dan Penggilingan Menurut

160
Provinsi dan Kelompok Kualitas, 2010
(Rp/Kg)
Tingkat Petani Tingkat Pengilingan
No. Provinsi
Kualitas Kualitas
GKG GKP Total GKG GKP Total
Rendah Rendah
1 3,046.92
Nangroe Aceh Darussalam 3,056.29 3,068.92 3,056.71 3,108.62 3,175.71 3,334.49 3,189.76
2 Sumatera Utara 3,640.20 3,014.94 2,842.75 3,077.20 3,677.41 3,059.32 2,897.72 3,121.66
3 Sumatera Barat 3,449.71 3,196.91 3,360.58 3,208.79 3,542.57 3,261.92 3,433.69 3,274.57
4 Riau - 2,890.91 - 2,890.91 - 2,960.00 - 2,960.00
5 Jambi 3,516.67 2,942.92 - 3,039.44 3,566.67 2,992.92 - 3,089.44
6 Lampung 3,700.00 3,168.41 2,480.26 3,092.13 3,743.57 3,249.53 2,577.76 3,174.46
7 Jawa Barat 3,778.36 3,269.31 2,670.28 3,235.54 3,858.58 3,352.71 2,775.53 3,321.27
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

8 Jawa Tengah 3,488.66 3,026.03 2,593.72 2,951.76 3,549.89 3,067.07 2,633.76 2,994.29
9 D.I. Yogyakarta 3,522.86 3,225.74 2,640.92 3,028.49 3,554.29 3,268.59 2,685.47 3,071.80
10 Jawa Timur 3,645.30 2,995.78 2,674.85 2,885.78 3,695.86 3,046.18 2,736.05 2,940.31
11 Banten 3,109.25 2,686.37 2,422.46 2,705.30 3,194.09 2,764.08 2,527.34 2,794.06
12 Bali - 2,932.36 2,936.10 2,933.04 - 2,981.60 2,996.74 2,984.37
13 Nusa Tenggara Barat - 2,721.86 2,676.31 2,707.54 - 2,761.56 2,735.71 2,753.44
14 Nusa Tenggara Timur 4,067.78 - - 4,067.78 4,067.78 - - 4,067.78
15 Kalimantan Barat 3,233.33 2,951.10 2,600.00 2,954.14 3,281.67 3,019.47 2,750.00 3,022.64
16 Kalimantan Tengah 3,806.52 4,444.49 - 4,274.86 3,977.17 4,539.76 - 4,390.17
17 Kalimantan Selatan 4,587.57 3,604.22 3,625.44 3,613.69 4,705.43 3,720.83 3,722.31 3,729.89
18 Kalimantan Timur 3,245.46 2,769.05 - 2,978.67 3,366.67 2,815.48 - 3,058.00
19 Sulawesi Utara 3,415.91 2,906.55 - 2,979.31 3,435.00 2,976.55 - 3,042.04
20 Sulawesi Tengah - 2,200.00 - 2,200.00 - 2,283.00 - 2,283.00
21 Sulawesi Selatan 2,400.00 2,492.63 2,394.62 2,470.90 2,500.00 2,568.49 2,489.84 2,551.08
22 Sulawesi Tenggara - 2,454.55 - 2,454.55 - 2,554.55 - 2,554.55
23 Sulawesi Barat - 2,540.92 2,623.89 2,595.56 - 2,599.46 2,678.32 2,651.40
Rata-rata 3,547.93 3,096.52 2,677.20 3,035.12 3,614.29 3,162.15 2,745.46 3,101.37
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Tabel 4.11. Perkembangan Rata-rata Harga Gabah di Tingkat Petani dan Penggilingan Menurut
Provinsi dan Kelompok Kualitas, 2011
(Rp/Kg)
Tingkat Petani Tingkat Pengilingan
No. Provinsi Kualitas Kualitas
GKG GKP Total GKG GKP Total
Rendah Rendah
1 Aceh 3,762.86 3,642.70 3,667.10 3,657.32 3,858.57 3,730.49 3,924.17 3,782.72
2 Sumatera Utara 4,004.97 3,518.27 3,137.04 3,564.88 4,052.58 3,563.80 3,194.24 3,611.64
3 Sumatera Barat 4,102.37 3,835.82 4,104.45 3,867.58 4,204.33 3,903.37 4,211.57 3,939.61
4 Riau 3,587.93 3,191.57 3,250.00 3,287.10 3,658.10 3,249.19 3,297.00 3,347.14
5 Jambi 4,364.71 3,645.12 - 4,044.02 4,414.71 3,688.54 - 4,091.09
6 Lampung 3,813.64 3,439.76 2,661.11 3,396.73 3,863.18 3,524.08 2,750.93 3,480.46
7 Jawa Barat 4,212.33 3,648.06 2,974.40 3,601.77 4,303.57 3,737.23 3,080.51 3,693.39
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

8 Jawa Tengah 4,063.46 3,580.33 2,708.35 3,504.27 4,123.07 3,623.26 2,748.88 3,548.75
9 D.I. Yogyakarta 4,062.41 3,614.38 3,108.28 3,484.68 4,094.44 3,658.46 3,151.58 3,527.96

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


10 Jawa Timur 4,105.08 3,346.81 3,062.03 3,244.32 4,158.42 3,395.92 3,121.96 3,298.05
11 Banten 3,799.23 3,118.43 2,819.78 3,128.16 3,877.76 3,210.97 2,947.80 3,229.65
12 Bali - 3,328.36 3,191.19 3,298.72 - 3,376.93 3,239.98 3,347.34
13 Nusa Tenggara Barat 4,500.00 2,819.34 2,836.09 2,827.77 4,590.00 2,860.74 2,901.60 2,877.16
14 Nusa Tenggara Timur 3,985.00 - - 3,985.00 3,985.00 - - 3,985.00
15 Kalimantan Barat 4,050.00 3,540.81 3,600.00 3,552.78 4,090.00 3,607.07 3,650.00 3,618.28
16 Kalimantan Tengah 4,302.59 5,104.97 - 4,892.47 4,475.86 5,213.04 - 5,017.81
17 Kalimantan Selatan 4,235.65 4,186.33 - 4,187.55 4,333.88 4,265.38 - 4,267.07
18 Kalimantan Timur 3,379.41 3,066.67 - 3,271.15 3,462.35 3,109.72 - 3,340.29
19 Sulawesi Utara 3,496.00 2,976.62 - 2,988.56 3,496.00 3,046.64 - 3,056.97
20 Sulawesi Tengah 2,960.00 2,763.20 2,900.00 2,780.00 3,000.00 2,807.80 2,945.00 2,824.46
21 Sulawesi Selatan - 2,921.53 2,920.83 2,921.17 - 2,982.25 2,993.47 2,988.04
22 Sulawesi Tenggara - 2,736.23 2,388.89 2,685.81 - 2,841.42 2,443.33 2,783.63
23 Sulawesi Barat - 2,688.41 2,942.95 2,867.84 - 2,741.90 2,999.28 2,923.33
Rata-rata 4,046.03 3,543.42 3,024.02 3,467.76 4,118.28 3,605.86 3,096.09 3,532.98
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

161
Tabel 4.12. Perkembangan Rata-rata Harga Gabah di Tingkat Petani dan Penggilingan Menurut

162
Provinsi dan Kelompok Kualitas, 2012
(Rp/Kg)
Tingkat Petani Tingkat Pengilingan
No. Provinsi
Kualitas Kualitas
GKG GKP Total GKG GKP Total
Rendah Rendah
1 Nangroe Aceh Darussalam 4,100.56 4,016.22 3,990.29 4,032.93 4,100.56 4,016.22 3,990.29 4,032.93
2 Sumatera Utara 4,487.94 3,735.45 3,574.83 3,864.58 4,487.94 3,735.45 3,574.83 3,864.58
3 Sumatera Barat - 3,888.23 3,957.01 3,892.51 - 3,888.23 3,957.01 3,892.51
4 Riau 3,750.00 3,334.90 2,900.00 3,300.00 3,750.00 3,334.90 2,900.00 3,300.00
5 Jambi 4,679.02 3,838.95 - 4,314.14 4,679.02 3,838.95 - 4,314.14
6 Lampung 4,230.00 4,102.90 3,530.77 4,078.21 4,230.00 4,102.90 3,530.77 4,078.21
7 Jawa Barat 4,715.11 4,159.17 3,532.04 4,150.29 4,715.11 4,159.17 3,532.04 4,150.29
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

8 Jawa Tengah 4,507.67 4,085.64 3,443.62 4,014.60 4,507.67 4,085.64 3,443.62 4,014.60
9 D.I. Yogyakarta 4,395.26 3,986.58 3,313.03 3,706.21 4,395.26 3,986.58 3,313.03 3,706.21
10 Jawa Timur 4,457.21 3,797.64 3,354.06 3,652.75 4,457.21 3,797.64 3,354.06 3,652.75
11 Banten 4,338.73 3,864.39 3,354.85 3,737.80 4,338.73 3,864.39 3,354.85 3,737.80
12 Bali - 3,658.37 3,739.78 3,688.55 - 3,658.37 3,739.78 3,688.55
13 Nusa Tenggara Barat - 3,518.37 3,405.12 3,464.53 - 3,518.37 3,405.12 3,464.53
14 Kalimantan Barat 4,500.00 3,890.94 - 3,899.64 4,500.00 3,890.94 - 3,899.64
15 Kalimantan Tengah 4,105.63 4,644.94 - 4,461.34 4,105.63 4,644.94 - 4,461.34
16 Kalimantan Selatan 3,574.50 4,045.50 4,000.00 4,044.32 3,574.50 4,045.50 4,000.00 4,044.32
17 Kalimantan Timur 4,129.63 3,454.55 - 3,934.21 4,129.63 3,454.55 - 3,934.21
18 Sulawesi Utara - 3,317.43 - 3,317.43 - 3,317.43 - 3,317.43
19 Sulawesi Tengah - 3,030.46 2,953.33 3,021.20 - 3,030.46 2,953.33 3,021.20
20 Sulawesi Selatan - 3,345.42 3,363.68 3,353.16 - 3,345.42 3,363.68 3,353.16
21 Sulawesi Tenggara - 3,209.05 - 3,209.05 - 3,209.05 - 3,209.05
22 Sulawesi Barat - 3,347.08 3,417.92 3,390.74 - 3,347.08 3,417.92 3,390.74
Rata-rata 4,463.04 3,891.99 3,459.10 3,834.29 4,463.04 3,891.99 3,459.10 3,834.29
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Tabel 4.13. Perkembangan Rata-rata Harga Gabah di Tingkat Petani dan Penggilingan Menurut
Provinsi dan Kelompok Kualitas, 2013
(Rp/Kg)
Tingkat Petani Tingkat Pengilingan
No. Provinsi Kualitas Kualitas
GKG GKP Total GKG GKP Total
Rendah Rendah
1 Aceh 4,321.19 4,229.25 4,177.35 4,238.27 4,392.23 4,302.63 4,293.24 4,319.52
2 Sumatera Utara 4,849.54 3,996.89 3,799.25 4,171.82 4,898.74 4,049.49 3,886.91 4,226.72
3 Sumatera Barat 4,500.00 4,111.62 4,059.33 4,108.93 4,600.00 4,192.29 4,159.22 4,190.86
4 Riau 3,062.50 3,434.00 3,600.00 3,386.44 3,222.50 3,479.70 3,650.00 3,447.71
5 Jambi 4,728.00 3,663.75 - 4,255.00 4,778.00 3,713.75 - 4,305.00
6 Lampung - 4,028.01 3,324.19 3,960.46 - 4,114.79 3,409.36 4,047.09
7 Jawa Barat 4,834.25 4,261.08 3,528.82 4,236.47 4,927.99 4,359.33 3,617.49 4,332.86
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

8 Jawa Tengah 4,557.12 3,979.11 3,396.91 3,970.19 4,615.46 4,025.68 3,450.62 4,019.64

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


9 D.I. Yogyakarta 4,392.86 4,208.88 3,591.17 3,897.38 4,475.00 4,253.27 3,639.16 3,943.99
10 Jawa Timur 4,455.70 3,928.90 3,586.51 3,829.15 4,514.98 3,979.73 3,648.89 3,884.96
11 Banten 4,056.73 3,912.70 3,386.32 3,718.89 4,151.92 3,996.18 3,512.85 3,820.45
12 Bali - 3,756.44 3,744.70 3,753.38 - 3,827.63 3,805.58 3,821.89
13 Nusa Tenggara Barat 3,250.00 3,434.48 3,473.95 3,446.75 3,300.00 3,491.57 3,529.51 3,503.33
14 Kalimantan Barat 4,080.00 3,924.78 - 3,937.20 4,225.00 4,018.35 - 4,034.88
15 Kalimantan Tengah 4,167.49 4,532.28 - 4,411.71 4,369.41 4,695.10 - 4,587.45
16 Kalimantan Selatan 4,491.52 3,965.90 - 3,981.36 4,576.13 4,060.13 - 4,075.31
17 Kalimantan Timur 4,663.42 3,400.00 - 4,457.14 4,774.39 3,400.00 - 4,550.00
18 Sulawesi Utara - 3,474.61 - 3,474.61 - 3,552.16 - 3,552.16
19 Sulawesi Selatan - 3,375.33 3,344.91 3,366.12 - 3,463.32 3,453.44 3,460.33
20 Sulawesi Tenggara - 3,264.67 3,140.32 3,228.30 - 3,380.00 3,235.48 3,337.74
21 Sulawesi Barat - 3,181.54 3,396.84 3,335.09 - 3,242.08 3,462.22 3,399.08
Rata-rata 4,592.50 3,962.78 3,556.43 3,922.88 4,671.55 4,036.67 3,630.07 3,997.15
Sumber : Badan Pusat Statistik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

163
Tabel 4.14. Perkembangan Rata-rata Harga Gabah di Tingkat Petani dan Penggilingan Menurut

164
Provinsi dan Kelompok Kualitas, 2014
(Rp/Kg)
Tingkat Petani Tingkat Pengilingan
No. Provinsi Kualitas Kualitas
GKG GKP Total GKG GKP Total
Rendah Rendah
1 Aceh 4,648.33 4,395.62 4,205.16 4,368.06 4,708.33 4,469.59 4,343.62 4,455.79
2 Sumatera Utara 4,957.04 4,178.36 3,987.32 4,357.97 5,008.27 4,234.96 4,060.89 4,415.05
3 Sumatera Barat 4,800.00 4,792.74 4,673.98 4,788.45 5,000.00 4,883.43 4,800.58 4,880.53
4 Riau - 3,509.52 - 3,509.52 - 3,665.87 - 3,665.87
5 Jambi 4,929.35 4,087.86 - 4,425.44 4,980.44 4,138.35 - 4,476.16
6 Lampung 4,889.47 4,119.31 3,610.00 4,190.83 4,966.84 4,206.57 3,699.00 4,277.03
7 Jawa Barat 4,993.71 4,451.93 3,419.26 4,412.55 5,088.88 4,558.52 3,540.55 4,519.23
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

8 Jawa Tengah 4,742.44 4,221.00 3,551.89 4,220.12 4,798.65 4,272.30 3,615.59 4,274.05
9 D.I. Yogyakarta 4,487.50 4,517.41 3,819.40 4,192.41 4,533.33 4,562.41 3,867.66 4,238.94
10 Jawa Timur 4,624.01 3,993.99 3,676.86 3,925.13 4,684.62 4,047.85 3,741.86 3,983.67
11 Banten 4,447.57 4,070.15 3,711.02 4,052.70 4,549.15 4,169.18 3,840.44 4,160.58
12 Bali - 3,884.18 3,841.37 3,876.05 - 3,954.00 3,935.25 3,950.44
13 Nusa Tenggara Barat - 3,639.00 3,636.83 3,638.48 - 3,702.73 3,703.88 3,703.01
14 Kalimantan Barat 4,527.27 4,597.77 4,050.00 4,582.80 4,668.18 4,692.41 4,150.00 4,681.60
15 Kalimantan Tengah 4,385.57 5,240.63 - 5,084.30 4,686.59 5,400.90 - 5,270.30
16 Kalimantan Selatan - 4,931.05 - 4,931.05 - 5,024.02 - 5,024.02
17 Kalimantan Timur 4,502.97 3,359.57 - 4,139.87 4,605.45 3,393.09 - 4,220.44
18 Sulawesi Utara - 3,639.47 3,493.33 3,631.91 - 3,720.29 3,586.67 3,713.38
19 Sulawesi Tengah - 3,510.71 - 3,510.71 - 3,548.09 - 3,548.09
20 Sulawesi Selatan - 3,533.75 3,403.57 3,490.03 - 3,640.89 3,520.12 3,600.33
21 Sulawesi Tenggara 4,325.00 3,343.99 3,071.43 3,397.99 4,511.25 3,441.96 3,210.95 3,513.21
22 Sulawesi Barat - 3,541.50 3,576.44 3,561.17 - 3,595.46 3,641.74 3,621.52
23 Papua 5,000.00 - - 5,000.00 5,200.00 - - 5,200.00
Rata-rata 4,766.58 4,268.05 3,693.54 4,202.58 4,846.95 4,347.05 3,774.53 4,282.11
Sumber : Badan Pus at Statis tik
Keterangan : -) Data tidak tersedia

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Tabel 4.15. Perkembangan Rata-rata Harga Gabah di Tingkat Petani dan Penggilingan Menurut
Provinsi dan Kelompok Kualitas, 2015
(Rp/Kg)
Tingkat Petani Tingkat Pengilingan
No. Provinsi Kualitas Kualitas
GKG GKP Total GKG GKP Total
Rendah Rendah
1 Aceh 5,028.57 4,706.41 4,740.34 4,726.94 5,097.62 4,779.75 4,840.98 4,805.38
2 Sumatera Utara 5,365.88 4,428.40 4,266.99 4,620.42 5,418.43 4,482.79 4,325.42 4,674.74
3 Sumatera Barat - 4,739.41 4,532.08 4,736.78 - 4,833.74 4,694.05 4,831.97
4 Riau 4,869.44 3,779.79 3,385.71 3,841.49 4,917.22 3,877.89 3,400.00 3,932.73
5 Jambi 5,437.96 4,575.76 - 4,963.75 5,497.53 4,633.08 - 5,022.08
6 Lampung 5,368.48 4,597.63 3,700.00 4,607.51 5,449.57 4,689.80 3,799.38 4,699.27
7 Jawa Barat 5,481.92 4,853.10 3,728.30 4,837.13 5,621.85 4,972.44 3,864.02 4,961.36
8 Jawa Tengah 5,249.83 4,547.83 3,933.28 4,584.16 5,307.92 4,606.57 4,001.36 4,643.92
Statistik Harga Komoditas Pertanian 2016

9 D.I. Yogyakarta 5,085.71 4,726.40 4,043.53 4,461.24 5,135.71 4,776.72 4,095.49 4,512.21

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


10 Jawa Timur 5,164.31 4,360.64 3,958.19 4,265.65 5,230.13 4,419.49 4,027.96 4,328.58
11 Banten 5,186.75 4,663.67 4,132.92 4,641.23 5,285.98 4,770.31 4,295.31 4,761.07
12 Bali - 4,313.11 4,198.95 4,298.24 - 4,389.35 4,279.79 4,375.08
13 Nusa Tenggara Barat - 3,981.04 3,578.00 3,884.93 - 4,046.80 3,644.80 3,950.94
14 Nusa Tenggara Timur 4,839.18 4,122.00 - 4,763.68 5,158.78 4,355.33 - 5,074.21
15 Kalimantan Barat 4,637.50 4,631.04 4,550.00 4,630.60 4,784.38 4,731.90 4,650.00 4,736.94
16 Kalimantan Tengah 5,706.18 5,888.54 3,737.50 5,790.36 5,910.27 6,036.59 3,843.75 5,946.70
17 Kalimantan Selatan 9,176.37 5,883.74 - 5,950.21 9,295.55 5,987.20 - 6,053.99
18 Kalimantan Timur 4,830.25 4,050.00 - 4,708.51 4,927.73 4,136.36 - 4,804.26
19 Sulawesi Utara - 3,928.82 3,692.14 3,904.81 - 4,000.02 3,762.14 3,975.88
20 Sulawesi Tengah - 4,146.67 4,300.00 4,190.48 - 4,227.33 4,375.00 4,269.52
21 Sulawesi Selatan 4,650.00 4,323.91 3,967.37 4,188.93 4,700.00 4,435.30 4,079.05 4,300.27
22 Sulawesi Tenggara 4,515.00 4,080.43 3,468.42 3,991.57 4,574.00 4,203.62 3,577.76 4,093.44
23 Sulawesi Barat 4,915.00 4,624.63 4,184.77 4,342.41 5,000.00 4,722.53 4,268.57 4,431.05
24 Papua Barat 5,500.00 4,875.00 - 5,187.50 5,700.00 5,125.00 - 5,412.50
25 Papua - - - - - - - -
5,303.46 4,646.75 3,987.01 4,588.82 5,402.19 4,730.23 4,071.38 4,673.93
Sum ber : Badan Pus at Statis tik
Keterangan : -) Data tidak ters edia

165
Statistik Harga Komoditas Pertanian

BAB V

HARGA INTERNASIONAL

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian, 2016 167


Statistik Harga Komoditas Pertanian 2015

Tabel 5.1 Perkembangan rata-rata harga Internasional komoditas pertanian,


2012 – 2016

Harga Rata-rata
No Komoditas Satuan Keterangan
2012 2013 2014 2015 2016 *)
1 BERAS
- Rice, Thailand, 5% b/ $/mt 562.98 505.89 422.83 388.09 401.60 f.o.b. Bangkok
- Rice, Thailand, 25% $/mt 543.80 472.96 382.17 374.09 390.30 f.o.b. Bangkok
- Rice,Thai, A.1 $/mt 525.07 473.99 425.15 388.38 387.04 f.o.b. Bangkok
- Rice, Vietnam 5% $/mt 434.44 392.40 407.21 350.09 359.42 f.o.b. Hanoi
2 JAGUNG b/ $/mt 298.42 259.39 192.88 170.28 160.57 f.o.b. US gulf ports
3 KEDELAI
- Soybeans b/ $/mt 591.42 538.42 491.77 392.18 403.65 c.i.f. Rotterdam
- Soybean oil b/ $/mt 1226.25 1056.67 909.27 757.64 791.50 f.o.b. Netherlands
- Soybean meal b/ $/mt 524.08 545.25 527.90 399.00 382.35 c.i.f. Rotterdam
4 SORGHUM $/mt 271.93 243.28 207.20 207.54 163.76 f.o.b. gulf ports
5 GANDUM
Gandum, US, SRW b/ $/mt 295.37 276.73 245.21 207.69 178.72 US Gulf port
Gandum, US HRW $/mt 313.24 312.25 284.90 205.86 170.71 US Gulf port
6 KACANG TANAH
Minyak kacang tanah b/ $/mt 2435.67 1773.04 1313.00 1341.09 1499.90 c.i.f. Rotterdam
7 PISANG
Pisang, EU ($/kg) 1.10 1.02 1.04 0.91 0.92 c.i.f. Hamburg
Bananas US ($/kg) 0.98 0.92 0.93 0.96 1.01 f.o.t. US Gulf ports
8 JERUK ($/kg) 0.87 0.97 0.78 0.67 0.85 c.i.f. Paris
9 KAKAO ($/kg) 2.39 2.44 3.06 3.12 2.99 Markets of New York and London
10 KOPI
Kopi, Arabica ($/kg) 4.11 3.08 4.42 3.55 3.57 New York and Bremen markets
Kopi, robusta ($/kg) 2.27 2.08 2.22 1.96 1.89 New York and Le Havre markets
11 TEH
Tea, auctions (3) average ($/kg) 2.90 2.86 2.72 2.71 2.58
Tea, Colombo auctions ($/kg) 3.06 3.45 3.54 2.96 3.10 Colombo
Tea, Kolkata auctions ($/kg) 2.75 2.73 2.58 2.42 2.38 Kolkata
Tea, Mombasa auctions ($/kg) 2.88 2.40 2.05 2.73 2.25 Mombas
12 KELAPA
Minyak kelapa b/ $/mt 1110.83 940.58 1279.90 1109.00 1444.23 c.i.f. Rotterdam
Kopra $/mt 740.58 627.00 854.25 734.82 963.63 c.i.f.N.W. Europe
13 KELAPA SAWIT
Palm oil b/ $/mt 999.33 856.90 821.44 628.27 685.93 c.i.f.N.W. Europe
Palmkernel oil $/mt 1110.25 897.17 1121.40 916.82 1231.78 c.i.f. Rotterdam
14 Gula
Sugar EU ($/kg) 0.42 0.43 0.43 0.36 0.36 c.i.f. European ports
Sugar US ($/kg) 0.64 0.45 0.53 0.54 0.60 c.i.f
Sugar, world ($/kg) 0.47 0.39 0.37 0.29 0.39 f.o.b. and stowed at greater
Caribbean ports
15 KAPAS
Cotton A Index ($/kg) 1.97 1.99 1.83 1.56 1.61 c.i.f.
16 KARET
Rubber, TSR20 ($/kg) 3.16 2.52 1.71 1.39 1.30 TSR20
Rubber, SGP/MYS ($/kg) 3.38 2.79 1.96 1.59 1.52 RSS3 grade
17 DAGING
Meat, beef ($/kg) 2.08 2.29 2.43 2.53 3.92 c.i.f.U.S.port
Meat, chicken (Revised) ($/kg) 6.09 5.64 6.39 5.27 2.46 New Zealand
Sumber : http://www.worldbank.org
Keterangan : b/ Included in the non-energy index (2000=100)
$ = US dollar ¢ = US cent kg = kilogram mt = metric ton
*) Data sampai Oktober 2016

168 Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian


Statistik Harga Komoditas Pertanian

Tabel 5.2 Perkembangan rata-rata bulanan harga Internasional komoditas


pertanian, 2016

Bulan
No Komoditas Satuan Rata-rata Keterangan
Jan Peb Mar Apr Mei Jun Jul Ags Sep Okt
1 BERAS
- Rice, Thailand, 5% $/mt 369.00 384.00 384.00 395.00 433.00 441.00 442.00 415.00 384.00 369.00 401.60 f.o.b. Bangkok
- Rice, Thailand, 25% $/mt 361.00 374.00 375.00 386.00 415.00 422.00 424.00 403.00 378.00 365.00 390.30 f.o.b. Bangkok
- Rice,Thai, A.1 $/mt 366.19 377.38 374.90 383.53 414.38 426.79 417.89 393.78 365.27 350.30 387.04 f.o.b. Bangkok
- Rice, Vietnam 5% $/mt 364.91 360.13 360.20 371.00 377.31 372.46 361.57 347.46 342.73 336.39 359.42 f.o.b. Hanoi
2 JAGUNG $/mt 161.03 159.68 159.14 164.41 168.96 179.87 161.76 150.15 148.43 152.26 160.57 f.o.b. US gulf ports
3 KEDELAI
- Soybean $/mt 367.00 369.00 375.00 393.00 422.00 457.00 432.00 413.00 405.00 403.50 403.65 c.i.f. Rotterdam
- Soybean oil $/mt 727.00 758.00 761.00 796.00 791.00 798.00 788.00 814.00 829.00 853.00 791.50 f.o.b. Netherlands
- Soybean meal $/mt 333.00 326.00 325.00 355.00 434.00 467.00 441.00 403.00 372.00 367.50 382.35 c.i.f. Rotterdam
4 SORGHUM $/mt 173.9 173.9 173.9 173.9 173.9 173.9 173.9 140.8 140.9 138.62 163.76 f.o.b. gulf ports
5 GANDUM
Gandum, US, SRW $/mt 191.73 188.43 189.69 192.76 189.85 187.01 166.51 159.28 157.56 164.37 178.72 US Gulf port
Gandum, US HRW $/mt 193.32 187.01 191.18 187.45 171.80 172.97 151.57 149.23 150.78 151.77 170.71 US Gulf port
6 KACANG TANAH
Minyak kacang tanah $/mt 1274.00 1271.00 1286.00 1350.00 1600.00 1700.00 1673.00 1650.00 1620.00 1575.00 1499.90 c.i.f. Rotterdam
7 PISANG
Pisang, EU ($/kg) 0.9 0.9 0.9 0.9 0.9 0.9 0.9 0.9 0.9 0.90 0.92 c.i.f. Hamburg
Pisang, US ($/kg) 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 1.0 0.97 1.01 f.o.t. US Gulf ports
8 JERUK ($/kg) 0.7 0.7 0.7 0.7 0.8 0.9 1.0 1.0 1.1 1.06 0.85 c.i.f. Paris
9 KAKAO ($/kg) 3.0 2.9 3.1 3.1 3.1 3.1 3.0 3.0 2.9 2.71 2.99 Markets of New York and London
10 KOPI
Kopi, Arabica ($/kg) 3.2 3.3 3.5 3.4 3.4 3.6 3.8 3.7 3.9 3.94 3.57 New York and Bremen markets
Kopi, robusta ($/kg) 1.6 1.6 1.7 1.8 1.9 1.9 2.0 2.0 2.1 2.28 1.89 New York and Le Havre markets
11 TEH
Tea, auctions (3) average ($/kg) 2.5 2.3 2.3 2.5 2.6 2.7 2.7 2.7 2.7 2.81 2.58
Tea, Colombo auctions ($/kg) 2.8 2.8 2.8 2.9 3.1 2.9 3.1 3.3 3.5 3.76 3.10 Colombo
Tea, Kolkata auctions ($/kg) 2.1 1.8 1.8 2.5 2.5 2.7 2.8 2.6 2.5 2.44 2.38 Kolkata
Tea, Mombasa auctions ($/kg) 2.6 2.4 2.2 2.0 2.1 2.3 2.3 2.2 2.2 2.22 2.25 Mombas
12 KELAPA
Minyak kelapa $/mt 1155.00 1216.00 1448.00 1586.00 1445.00 1563.00 1507.00 1529.00 1547.00 1446.25 1444.23 c.i.f. Rotterdam
Kopra $/mt 763.00 813.00 990.00 1045.00 962.50 1048.00 1008.00 1018.00 1025.00 963.75 963.63 c.i.f.N.W. Europe
13 KELAPA SAWIT
Palm oil $/mt 566.00 640.00 686.00 722.00 706.25 683.00 652.00 736.00 756.00 712.00 685.93 c.i.f.N.W. Europe
Palmkernel oil $/mt 894.00 988.00 1213.00 1304.00 1234.00 1312.00 1277.00 1360.00 1437.00 1298.75 1231.78 c.i.f. Rotterdam
14 Gula
Sugar EU ($/kg) 0.4 0.4 0.4 0.4 0.4 0.4 0.4 0.4 0.4 0.36 0.36 c.i.f. European ports
Sugar US ($/kg) 0.6 0.6 0.6 0.6 0.6 0.6 0.6 0.6 0.6 0.63 0.60 c.i.f
Sugar, world ($/kg) 0.3 0.3 0.3 0.3 0.4 0.4 0.4 0.4 0.5 0.49 0.39 f.o.b. and stowed at greater
Caribbean ports
15 KAPAS
Cotton A Index ($/kg) 1.52 1.47 1.44 1.53 1.55 1.63 1.79 1.77 1.72 1.73 1.61 c.i.f.
16 KARET
Rubber TSR20 ($/kg) 1.08 1.10 1.28 1.49 1.36 1.26 1.28 1.30 1.36 1.48 1.30 TSR20
Rubber, SGP/MYS ($/kg) 1.23 1.27 1.46 1.71 1.63 1.49 1.59 1.55 1.57 1.66 1.52 RSS3 grade
17 DAGING
Meat, Beef ($/kg) 3.5 3.8 3.9 3.9 4.0 4.0 4.1 4.1 4.0 3.94 3.92 New Zealand
Meat, chicken ($/kg) 2.5 2.5 2.5 2.5 2.5 2.5 2.5 2.4 2.4 2.43 2.46 c.i.f.U.S.port
Sumber : http://www.worldbank.org
Keterangan : b/ Included in the non-energy index (2000=100) $ = US dollar
$ = US dollar ¢ = US cent kg = kilogram mt = metric ton
*) Data sampai Oktober 2016

Pusat Data dan Sistem Informasi Pertanian, 2016 169

Anda mungkin juga menyukai