Standar kompéténsi 1. Mémpau ményimak untuk mémhami dan ménanggapi wacana lisan yang érbupa téks
pércakapan , donégng dan pupujian
2. Ményimak pénggalan-pénggalan pércakapan (rékaman , dibacakan)
Rumpaka kawih Nyaeta puisi anu sok dilagukeun , boh dikawihkeun boh ditembangkan
Rumpaka kawih Sunda –tangtu bae dikawihkeun
Rumpaka Raket patalina jeung sastra Upama nilik rumpaka Wangun siisndiran
diwangun ku (puisi) lagu Sunda buhun kapanggih :
dua unsur Leuwih museur din pangajran umumna mangrupa : a. “Bubuy Bulan “
1. Rumpaka basa , sebab kausup kana Sisindiran – puisi b. “Sorban Palid”
kasustraan nya eta puisi anu diwangun ku c. “Cikapundung”
Sanajan kitu, rumpaka nau cangkang jeung eusi d. “Es Lilin “
dipedar din pangajaran basa
Raket patalina keung karawitan
2. Kawih
(seni musik)
Es Lilin Upama nilik rumpaka lagu CIKAPUNDIUNG
Pangaweruh basa
Kecap-kecap anu wnagun dasarna disebut dua kali atawa leuwih, boh sabagian boh sagemblenga, boh sorana angger
Kecap
boh soran robah
rajekan
Gunana : keur ngawangun kecap jeung harti anyar
Diwangun ku acara nyebut 2 kali engang mimiti 1. kekesed 6. teuteunggeul.
wangun dasarna 2. papaling. 7. tetengger
Wangun Dwipurwa 3. sasapu. 8. tatanya.
kecap 4. babanda. 9. susuguh.
rajekan 5. cacabok. 10. popolotot.
Diwangun cara nyebut 2 kali engang tengah-tengan sapeupeuting Sajajalan
Dwimadya
wangun dasarana sapopoé sababaraha
Diwangun cara Diwangun ku cara 1). ibu-ibu 6). kuda-kuda
nyebut 2 kali nyebut 2 kali wangun 7). mobil mobil
Dwimurni
2). murid-murid
wangun dasarna dari sorana 3).wengi-wengi 8). baju-baju
dasarana angger 4).siang-siang 9).buku-buku
sagemblengna 5).rompok-rompok 10). sapu-sapu
Diwangun ku cara 1. pulang paling. 6. tulang-taleng.
nyebut 2 kali wangun 2. ulak-ilik. 7. cukat-cokot.
Dwilingga dasarna bari 3. culak-cileuk. 8. pulang-pelong.
salasahijina aya robah 4. tunja-tenjo. 9. guruwak-gerewek.
Dwireka
sorana 5. supak-sepak. 10. baludag-baledog.
Anu wangun dasarna 1).tatanggi 6).jajaka
saenggang biasana 2).kokolot 7).bubuku
kecap penganteur 3).sasapu 8).papada
4).kekembang 9).lalajo
5).lalaki 10).dadapang
Diwnagun ku cara neybut tilu kali wangun dasarna 1). dar-der-dor 5).sat-sit-sut
bari robah sorana 2).trang-treng-trong 6).dag-dig-dung
Trilingga
Biasana wnagun dasarna the mengurpa kecap 3). plak-plik-pluk 7).tak-tik-tok
anteuran atawa tiruan sora 4). dat-dit dut 8).clang-cling-clung.
Wanagunja siga kecap rajekan tapi upama disalusur Pikeun nangtukeunana, urang talék dumasar
ku elmu basa lain kecap rakejan, lantaran lain kana prosés morfologisna.
mnagrupa hasil proses morfologis a) naha wangunna robah?
Pa Karjo keur ngala papatong. b) naha mibanda kagunaan ngawangun warna
Kecap rajekan semu Naha aya kecappatong. Dina basa Sunda, euweuh kecap?
Kecap rajekan titiron kecap patong. Lamun kitu tangtu baé moal c) naha ngwangun harti anyar?
ngawangun warna kecap jeung harti anyar. Hartina, kukupu téténong
kecap papatong téh lain kecap anu wangun dasarna pipiti cika-cika,
disebut dua kali hasil ngarajék. Anu kitu kini-kini
disebutnakecap rajékan semu.
1. Karaya sastra wangun paguneman (dialog) Drama Sandewara (drama nu teu make
2. Ciri-ciri buhun naskah)
a. upama dititik tina kalimah nu digunkeunana, Gending karesmen (drama anu
dram gegedena ngagunakeun kalimah pagunemanana ditembangkeun)
Drama langsung Drama Opera , kabaret, film, pragmen
b. aya bagean anu nernagkeun apropolah modern
palaku, latar tempat, jeung latar waktu –
katernagan nu kudu dicanggkem mku
sutradara jeung palaku saupama sta
karnagan dram rek dipagelarkeun
3. karangan dramabisa diwangun ku sababak
atawa leuwih
8 BASA SUNDA PANGAJARAN 2 : Wawancara
Ibu wiwi anu yusuana 43 taun najabat janteun perawat di puskesmas magung, anjeun na ngajabat janteun parawat the 20
taun, ti taun 90 dugi ka ayena, visi misi ibu wiwi teh janteun parawat “panggilan hate nurani na” anjeun na hoyong nulungan sasami
jalmi nu meryogikaun tanagina di widang kasehatan.
Salian di puskesmas magung, ibu wiwi ngarangkap janeun puskesmas keliling , nu biasana nguriling di desa-desa nu aya
kecamatan ciparay, pancen janteun parawat teh nyaeta ngarawat pasien anu ngagaduhan panyawat parah, mere penyuluhan
ka pasien-pasien,
Ibu wiwi bangga janteun parawat teh, lantaran tiasa nulungan papada jalmi, tiasa nyagerkeun anu gaduh panyawat, susah
seneng na janteun parawat teh nyaeta seneng namah tiasa nulungan papada jalmi, ari susah namah nyaeta sering aya pasien anu
protes, janteun parawat mah ulah sieunan ku getih, ulah bauan, kedah tahan banting.
Pangalaman ibu wiwi janteun parawat teh seuer pisan di antawisna sering aya pelatihan progam kaehatan supartos
pemberantasan penyawat, imuni sasi, kb, sering oge penyuluhan keliling kota, ka cianjur, kaluar daerah contona ka padalarang.
Kendala janteun perawat teh nyaeta fasilitas-fasilitas ti pamerentah anu terbatas teu acan ngacukupan.
Dina sadinteun aya kira-kira 150 orang pasien, nyaeta pasien rawat inap, pasien umum sareng jamkesmas, panyawat nu di
alaman ku pasien nyaeta muntaber, tifus, bdb, infeksi saluran pecernaan,panyakit anu parah nyaeta panyakit jantung.
Pamarentah nyadiakeun kabijakan kanggo masyarakat anu kirang mampu nayeta jamkesmas ti pusat sareng gakinda anu
dana na ti pamerentah kabupaten, jadi masyarakat anu kirang mampu mah gratis asal nyandak ktp sareng kartu kaluarga.
Kiat-kiat pamerintah kanggo ningkatkeun kasehatan masyarakat nyaeta nyadiakeun fasilitas kasehatan kanggo masyarakat,
minimal promosi kesehatan supaya masyarakat sadar yen kasehatan teh penting.
Kiat-kiat urang sankan jauh dina panyawat nyaeta nganggo masker, ngawasuh panangan, ngajaga stamina, tuang tuangeun
anu sehat, bergizi sarta higienis, poko namah ngajaga leuwih alus tibatan ngabotan.
Kecap rundayan Kecap asal anu dibere rarangkeun atawa anu ditambahan ku rarangken , boh ku
a. rarangken haarup (prefiks)
b. rarangken tengah (infiks)
c. rarangken tukang (sufiks)
d. rarangken barung (konfiks)
1. Rarangkén Rarangk éun ny ayana saheulan kecap asalna
haréup (prefiks ) Nulis kudu dikantétkeun jeung kecap asalna
rarangkén haréup 1. Nu jadi Pamingpin = nu jadi pamingpin
pa Papayung = nu jadi payung (nu nangtayungan)
2. Tukang /juru Patani = tulang tani /juru tani
harti raranagken pa- padagang = tukang dagang
pikeunh nuduhkeun
3. Silih Pacabak = silih cabak
Patanaya = silih tanya
4. Pada-pada Padeukeut = pada-pada deuut
Pajauh = pada-pada jauh
rarangkén haréup 1. Parabot/alat Pangrojok = parabot keur nagrojok
pang Panggebug = alat pikeun ngagebug
harti rarangken pang- 2. Tukang Pangasih = tukang mere kaasih
pikeunh nuduhkeun Pangangon = tukang ngangon
rarangkén haréup harti rarangken si- Sibeungeut = ngumbah beungeut
si nuduhkeun Siduru = ngahanutkeun awak deukeut seuneu
ngalakukeun
pagawean
Rarangkén barung
Pang –keun 1. Menta disina Pengmulahkeun = menta disiina jadi beulah
jadi Pangmanjangkeun = menta disina jadi panjang
2. Dititah /sina Pangmeulikan = dititah meuli/sina meuli
Panggarokeun = dititah naggaro/sina ngagaro
Sa –eun Saukuran/sagede Saimaheun = saukuran imah
Sagudangeun = saukuran gudang
Ampir Sajungeun = ampir jung
Sahuapeun = ampir ngahuap
8 BASA SUNDA PANGAJARAN 3 : Maca Carita Kapahlawanan
1. 1. masjid 1.
2. SMP 2. 2. Mandiri
3. SMA 3. 3.
4. SMK 4. wihara 4.
Kecap umumna ---- tina kecap husus : treuk, beus, sedan
Kecap ummna …. Tina kecap husus : sasapu, negepel, ngelapan kaca
Kecap umumna diajar , keca husus
Kecap umumna tempat jual beuli, kecap husus
8 BASA SUNDA PANGAJARAN 4 : Nulis Surat
Nu sono tea
Sara Manar
8 BASA SUNDA PANGAJARAN 5 : Ngaregepkeun Sawer
Sawer Nyaeta wangun karya sastra puisi buhun anu sok digunakeun
dina upacara nyawer
Dina prak-prakanana sawrer/ nyawer, sawer the sok
ditemabngkeun, dikawihkeun , atawa dideklams
Kabiasaan Dina kahuripan urang suanda, nyawer menagurpa tradisi warisan
nyawer karuhun.
Upacara nyawer raket patlaina jeung kapercayaan.
Tapi ka beh, dieunakeun mah sanggeus aya parobahan dina kauripan
urang Sunda, kagiatan nyawer the henteu salilana dipatalikeun jeung
upacara ritual.
Kagiatan nayawer dinaggap salah sahiji emdia piekun nepikeun
papatah, pepeling jeung ngadu’a
Wangun Aya nu ditulis mangrupa papantunan, kawih, sair, pupuh, sajak, jeung
sawer prosa
Umumna mah, the ditulis, dina wangun sair sedangkeum pupuh anu
digunakeun dina sawer umuna nu kauusp sekar ageung (kinanti,
sinom, asmarandana jeung dangdangga
Jenis Sawer orok, sawer sunatan, kawinan, jeung ngistrenan
Eta teu meustahil kahiutung geus langak dilaksanakeun
Eta sawer nu opat the mangrupa sawer anu mindeng dilaksankeun
dina kahirupan urang Sunda kiwari