Anda di halaman 1dari 11

8 BASA SUNDA PANGAJARAN 1 : Ngarégépkéun Kawih

Standar kompéténsi 1. Mémpau ményimak untuk mémhami dan ménanggapi wacana lisan yang érbupa téks
pércakapan , donégng dan pupujian
2. Ményimak pénggalan-pénggalan pércakapan (rékaman , dibacakan)

Rumpaka kawih  Nyaeta puisi anu sok dilagukeun , boh dikawihkeun boh ditembangkan
 Rumpaka kawih Sunda –tangtu bae dikawihkeun
Rumpaka Raket patalina jeung sastra  Upama nilik rumpaka Wangun siisndiran
diwangun ku (puisi) lagu Sunda buhun kapanggih :
dua unsur  Leuwih museur din pangajran umumna mangrupa : a. “Bubuy Bulan “
1. Rumpaka basa , sebab kausup kana  Sisindiran – puisi b. “Sorban Palid”
kasustraan nya eta puisi anu diwangun ku c. “Cikapundung”
 Sanajan kitu, rumpaka nau cangkang jeung eusi d. “Es Lilin “
dipedar din pangajaran basa
Raket patalina keung karawitan
2. Kawih
(seni musik)
Es Lilin Upama nilik rumpaka lagu CIKAPUNDIUNG

Ciptaan : Ibu Mursih “Es Lilin”


Cikapundung 3x walungan di Kota
Panyanayi : Nining Meida Bandung
Es lilin mah didorong-dorong a. Diwangun ku opat Kota kembang kota midang kota
dibantun mah dibantun ka Sukajadi
padalisan pangbangbrang ka bingung
abdi isin dunungan samar kaduga Aduh Ema aduh ema aduh Bapa abdi
sok inggis mah aduh henteu ngajadi b. 2 cangkang jeung 2 eusi mah Alim di candung
c. Jumlah engang dina Kajeun dahar karo uyah abdimah da
Es lilin mah ceuceu buatan Bandung
dicandak mah geuning ka Cipaganti
sapadalisan : the hentru moal pundung
abdi isin jungjunan duh bararingung salawasna dapalan (8)
Kerak lain japati belang jangjang na
sok inggis mah aduh henteu ngajadi engang , sakumaha Nalak ge lain lamun mindeng dianjangan
Itu saha dunungan nu nungtun munding biasana sisindiran Mun Bapa Atos teu suka
digantelan geuning ku saputangan d. Lantaran diluyukeun Tong nyiksa anak mitoha
Kajeun abdi ngusap birit
itu saha dunungan ku ginding teuing jeung kabutuh wirahna Batan daek ngudar gelung
sing horeng mah aduh geuning jungjunan
laguna
Es lilin mah ceuceu dikalapaan Lamun Bapa aya maksad bade
raosna mah geuningan kabina-bina nyandung
abdi alim dunungan paduduaan Abdimah kajeun padungdung
sok sieun mah dibantun kamana-mana Abdi narah.. abdi narah abdi mah alim
dicandung
Kamana mah geuningan ngaitkeun kincir
ka kaler mah ka kaler katojo bulan
kamana mah dunungan ngaitkeun pikir
moal paler geuningan da ku sabulan

Pangaweruh basa
Kecap-kecap anu wnagun dasarna disebut dua kali atawa leuwih, boh sabagian boh sagemblenga, boh sorana angger
Kecap
boh soran robah
rajekan
Gunana : keur ngawangun kecap jeung harti anyar
Diwangun ku acara nyebut 2 kali engang mimiti 1. kekesed 6. teuteunggeul.
wangun dasarna 2. papaling. 7. tetengger
Wangun Dwipurwa 3. sasapu. 8. tatanya.
kecap 4. babanda. 9. susuguh.
rajekan 5. cacabok. 10. popolotot.
Diwangun cara nyebut 2 kali engang tengah-tengan sapeupeuting Sajajalan
Dwimadya
wangun dasarana sapopoé sababaraha
Diwangun cara Diwangun ku cara 1). ibu-ibu 6). kuda-kuda
nyebut 2 kali nyebut 2 kali wangun 7). mobil mobil

Dwimurni
2). murid-murid
wangun dasarna dari sorana 3).wengi-wengi 8). baju-baju
dasarana angger 4).siang-siang 9).buku-buku
sagemblengna 5).rompok-rompok 10). sapu-sapu
Diwangun ku cara 1. pulang paling. 6. tulang-taleng.
nyebut 2 kali wangun 2. ulak-ilik. 7. cukat-cokot.
Dwilingga dasarna bari 3. culak-cileuk. 8. pulang-pelong.
salasahijina aya robah 4. tunja-tenjo. 9. guruwak-gerewek.

Dwireka
sorana 5. supak-sepak. 10. baludag-baledog.
Anu wangun dasarna 1).tatanggi 6).jajaka
saenggang biasana 2).kokolot 7).bubuku
kecap penganteur 3).sasapu 8).papada
4).kekembang 9).lalajo
5).lalaki 10).dadapang
Diwnagun ku cara neybut tilu kali wangun dasarna 1). dar-der-dor 5).sat-sit-sut
bari robah sorana 2).trang-treng-trong 6).dag-dig-dung
Trilingga
Biasana wnagun dasarna the mengurpa kecap 3). plak-plik-pluk 7).tak-tik-tok
anteuran atawa tiruan sora 4). dat-dit dut 8).clang-cling-clung.
Wanagunja siga kecap rajekan tapi upama disalusur Pikeun nangtukeunana, urang talék dumasar
ku elmu basa lain kecap rakejan, lantaran lain kana prosés morfologisna.
mnagrupa hasil proses morfologis a) naha wangunna robah?
Pa Karjo keur ngala papatong. b) naha mibanda kagunaan ngawangun warna
Kecap rajekan semu Naha aya kecappatong. Dina basa Sunda, euweuh kecap?
Kecap rajekan titiron kecap patong. Lamun kitu tangtu baé moal c) naha ngwangun harti anyar?
ngawangun warna kecap jeung harti anyar. Hartina, kukupu téténong
kecap papatong téh lain kecap anu wangun dasarna pipiti cika-cika,
disebut dua kali hasil ngarajék. Anu kitu kini-kini
disebutnakecap rajékan semu.

Mikawereuh wangun karya sastra


Arti Karya Asalna tina basa Sansekerta nu haritna elmu pangaweruh, naskah atawa buku-buku suci
sastra Ayeuna : nu dimaksud karya sastra nyaeta karya seni anu digelarkeun ngagunakeun basa,
boh lisan atawa tulisan (lolobana mangrupa wnagun tulisan)
Aya oge nu nepikeun yen nyu dimaksud nay eta tulisan anu endah , nu utlisan dipake
peikuen ngahontal ajen-ajen estetis (kaendahan seni)
Karya sastra 1. Karya sastra wangun ugeran (terikat) dumasar Puisi buhun Sajak
sunda 2. wangun ugeran sebab kauger ku kana Sisindiran
digolongankeun a. wangunna jeung diksina kayaning pilihan waktu Kakawiahan
Puisi

jadi 3 bagean kecap (diksi) gelarna Pupujian


b. ungkara kalimah (susunan kalimah) aya 2 rupa pupuh
c. biasana leubeut ku wirahna (tarik –laun, Puisi modern Sajak
panjang pondok, jeung randegan sora)

1. Karya sastra wangun lancaran dumasar Prosa buhun Dongeng


2. Sebab teu kauger ku kana waktu Carita wayang
a. guru lagu (sasaruan vokal ahir dina gelarna aya Wawacan
tungtung padaliasan (baris) 2 rupa Carita pantun
b. Guru wilangan (jumlah engang /suku Prosa modern Novel,
Prosa

kecap) dina unggul padalisan (baris) Carita pondok


c. Jumlah padalisan (baris) dina unggal
paragraf
d. Purwakrti (sasaruan sora dina tungtung
padalisan/baris)
e. Wiarahma
3. Kalimah mah ngaluyur henteu dipenggel-
penggel

1. Karaya sastra wangun paguneman (dialog) Drama Sandewara (drama nu teu make
2. Ciri-ciri buhun naskah)
a. upama dititik tina kalimah nu digunkeunana, Gending karesmen (drama anu
dram gegedena ngagunakeun kalimah pagunemanana ditembangkeun)
Drama langsung Drama Opera , kabaret, film, pragmen
b. aya bagean anu nernagkeun apropolah modern
palaku, latar tempat, jeung latar waktu –
katernagan nu kudu dicanggkem mku
sutradara jeung palaku saupama sta
karnagan dram rek dipagelarkeun
3. karangan dramabisa diwangun ku sababak
atawa leuwih
8 BASA SUNDA PANGAJARAN 2 : Wawancara

Wawancara paguneman nu mangrupa tanya jawab nu maksudna pikun


meunagkeun informasi nu dipiuhareo ti nara sumber. Pikeun
meunangkeun informasi nu dipihareup geus tnahgtu perlu ayana
tatahar nu bener samemeh prak ngalakukeun wawancara
Wawancara mah kaasup kana nyarita saarah, palakuna
aya nu bagian nanya (husus-nu ngawawancara) jeung aya
nu bagian ngajawab (narasumber).
Tatanharna/ 1. nangtukeun topik wawancara
persiapanana 2. nangtukeun nara sumber
mangrupa 3. nyusun patalekan nu rek ditepikeun
4. nangtukeun waktu nu merenah pikeun wawancara
5. nyusun jawaban nu ditarima
Nyieun laporan
wawancara
Hasil wawancara janteun perawat ?
Siswa : assalamu’alaikum wr. Wb. Narasumber : pangalaman mah seeur nyaeta, sering latihan progam
Narasumber : wa’alaikum salam kasehatan contona, pemberantasan penyakit,
Siswa : punten bu tiasa nyungkeun waktosna sakedap, abdi imunisasi, kb, teurus sering keliling kota.
sareng rerencangan gaduh pancen ti guru basa sunda Siswa : lamun dinas kaluar biasana dinas kamana wae?
kanggo ngawawancara. Manawi ibu kersa di Narasumber : ka cianjur, kaluar daerah contona ka padalarang
wawancara ? Siswa : naon wae kendala janteun perawat teh?
Narasumber : muhun magga neng Narasumber : kendalana nyaeta, ibu gaduh elmu tapi fasilitas ti
Siswa : punten pami jenengan ibu teh saha ? pamarentah na terbatas,teu can ka cukupan
Narasumber : ibu wiwi Siswa : kira-kira pasien anu dongkap dina sadinten aya
Siswa : dupi yuswa ibu sabaraha ? sabaraha?
Narasumber : 43 tahun Narasumber : tina sadinten aya kira-kira 150 orang, eta teh ka asup
Siswa : ibu ngajabat janten naon di puskesmah teh ? paseien rawat inap, pasien umum, jamkesmas sareng
Narasumber : janten parawat gakinda
Siswa :tos sabaraha tahun janten parawat ? Siswa : panyawat naon wae nu sering di alman ku pasien?
Narasumber : ibu janten parawat ti taun 1990 janten kirang leuwih Narasumber : panyawat nu seseuernamah muntaber, tifus, bdb,
tos 20 taun ibu janten parawat teh infeksi saluran pernapasan
Siswa : ti taun sabaraha ibu di angkat janten perawat di rs Siswa : panyawat parah naon anu pernah di alaman ku
teh? pasien?
Narasumber : sk mah taun 1989 ngalaksanakeu tugas taun 1990 Narasumber : panyawat parah mah panyawat jantung sareng
Siswa : visi misi ibu naon wae ? muntaber
Narasumber : saleresna mah panggilan hate we neng,ibu hoyong Siswa : bu, kumaha pami aya pasien anu teu gaduh biaya?
nulungan sasami jalmi anu meryogikeun tanaga ibu Narasumber : da tos aya jamkesmas ti pusat, terus aya deui gakinda,
di bidang kasehatan dana na aya ti pamarentah kabupaten, janteun
Siswa : salain di puskesmas ieu, ibu dinas dimana deui ? mayarna gratis asal nyandak ktp sareng kartu
Narasumber : di puskesmas ieu sareng ngarangkap di puskesmas kaluarga
keliling Siswa : naon wae kiat-kiat pamarentah kangge ningkatkeun
Siswa : bu,dupi tugas janten parawat teh naon wae ? kasehatan masyarakat?
Narasumber : nya tugas utama na mah ngarawat pasien anu Narasumber : kiat-kiat na nyaeta nyadiakeun fasilitas kasehatan di
ngagaduhan panyawat parah,biasana pasien rawat puskesmas atawa rumah sakit, minimal pamarentah
inap, mere penyuluhan ka pasien jsb. promosi kasehatan supaya masyarakat teh sadar yen
Siswa : kabanggaan janten parawat teh naon ? kasehatan teh penting
Narasumber : ibu bangga janten parawat teh,lantaran tiasa nulungan Siswa : bu, kiat-kiat naon wae sankan urang jauh tina
papada jalmi panyawat?
Siswa : susah seneng na janten paerawat teh naon? Narasumber : kiat-kiat na saklah sahiji na urang kedah nganggo
Narasumber : seneng na mh ibu tiasa nulungan papada jalmi,tiasa masker, ngawasuh panangan pami bade tuang,
ngaleungitkeun panyawat. Susah namah lamun dina ngajaga stamina,tuang tuangeun anu sehat, bersih,
ngarawat pasien,sering aya pasien anu protes. Jadi higienis, poko namah ngajaga leuwih alus tibatan
parawat mah tong sieun ku getih, ulah bauan, kedah ngobatan
tahan banting. Siswa : panginteun sakitu patarosan ti urang sadaya, hatur
Siswa : pangalaman naon wae anu kantos ku ibu salami nuhun kana waktos na

Narasumber : muhun sami-sami neng.


Hasil laporan
Jejer wawancara : Susah seneng na janteun parawat
Narasumber : Ibu Wiwi

Ibu wiwi anu yusuana 43 taun najabat janteun perawat di puskesmas magung, anjeun na ngajabat janteun parawat the 20
taun, ti taun 90 dugi ka ayena, visi misi ibu wiwi teh janteun parawat “panggilan hate nurani na” anjeun na hoyong nulungan sasami
jalmi nu meryogikaun tanagina di widang kasehatan.

Salian di puskesmas magung, ibu wiwi ngarangkap janeun puskesmas keliling , nu biasana nguriling di desa-desa nu aya
kecamatan ciparay, pancen janteun parawat teh nyaeta ngarawat pasien anu ngagaduhan panyawat parah, mere penyuluhan
ka pasien-pasien,

Ibu wiwi bangga janteun parawat teh, lantaran tiasa nulungan papada jalmi, tiasa nyagerkeun anu gaduh panyawat, susah
seneng na janteun parawat teh nyaeta seneng namah tiasa nulungan papada jalmi, ari susah namah nyaeta sering aya pasien anu
protes, janteun parawat mah ulah sieunan ku getih, ulah bauan, kedah tahan banting.

Pangalaman ibu wiwi janteun parawat teh seuer pisan di antawisna sering aya pelatihan progam kaehatan supartos
pemberantasan penyawat, imuni sasi, kb, sering oge penyuluhan keliling kota, ka cianjur, kaluar daerah contona ka padalarang.

Kendala janteun perawat teh nyaeta fasilitas-fasilitas ti pamerentah anu terbatas teu acan ngacukupan.

Dina sadinteun aya kira-kira 150 orang pasien, nyaeta pasien rawat inap, pasien umum sareng jamkesmas, panyawat nu di
alaman ku pasien nyaeta muntaber, tifus, bdb, infeksi saluran pecernaan,panyakit anu parah nyaeta panyakit jantung.

Pamarentah nyadiakeun kabijakan kanggo masyarakat anu kirang mampu nayeta jamkesmas ti pusat sareng gakinda anu
dana na ti pamerentah kabupaten, jadi masyarakat anu kirang mampu mah gratis asal nyandak ktp sareng kartu kaluarga.

Kiat-kiat pamerintah kanggo ningkatkeun kasehatan masyarakat nyaeta nyadiakeun fasilitas kasehatan kanggo masyarakat,
minimal promosi kesehatan supaya masyarakat sadar yen kasehatan teh penting.

Kiat-kiat urang sankan jauh dina panyawat nyaeta nganggo masker, ngawasuh panangan, ngajaga stamina, tuang tuangeun
anu sehat, bergizi sarta higienis, poko namah ngajaga leuwih alus tibatan ngabotan.

Kecap rundayan Kecap asal anu dibere rarangkeun atawa anu ditambahan ku rarangken , boh ku
a. rarangken haarup (prefiks)
b. rarangken tengah (infiks)
c. rarangken tukang (sufiks)
d. rarangken barung (konfiks)
1. Rarangkén Rarangk éun ny ayana saheulan kecap asalna
haréup (prefiks ) Nulis kudu dikantétkeun jeung kecap asalna
rarangkén haréup 1. Nu jadi Pamingpin = nu jadi pamingpin
pa Papayung = nu jadi payung (nu nangtayungan)
2. Tukang /juru Patani = tulang tani /juru tani
harti raranagken pa- padagang = tukang dagang
pikeunh nuduhkeun
3. Silih Pacabak = silih cabak
Patanaya = silih tanya
4. Pada-pada Padeukeut = pada-pada deuut
Pajauh = pada-pada jauh
rarangkén haréup 1. Parabot/alat Pangrojok = parabot keur nagrojok
pang Panggebug = alat pikeun ngagebug
harti rarangken pang- 2. Tukang Pangasih = tukang mere kaasih
pikeunh nuduhkeun Pangangon = tukang ngangon
rarangkén haréup harti rarangken si- Sibeungeut = ngumbah beungeut
si nuduhkeun Siduru = ngahanutkeun awak deukeut seuneu
ngalakukeun
pagawean
Rarangkén barung
Pang –keun 1. Menta disina Pengmulahkeun = menta disiina jadi beulah
jadi Pangmanjangkeun = menta disina jadi panjang
2. Dititah /sina Pangmeulikan = dititah meuli/sina meuli
Panggarokeun = dititah naggaro/sina ngagaro
Sa –eun Saukuran/sagede Saimaheun = saukuran imah
Sagudangeun = saukuran gudang
Ampir Sajungeun = ampir jung
Sahuapeun = ampir ngahuap
8 BASA SUNDA PANGAJARAN 3 : Maca Carita Kapahlawanan

"DEWI SARTIKA PAHLAWAN Ti keur leutikna keneh geus


katembong,yen Ibu Dewi ngabogaan sipat
SUNDA" nu langka kapanggih di barudak awewe
jaman harita:sajaba ngoprek jeung
tetelepek,resep ka nu anyar-anyar,aya
IBU Dewi Sartika dilahirkeurnana tanggal 4 sumelap sipat-sipat pamingpin deuih.
Desember 1884 di kota Bandung.Ibuna Nyiraden
Radjapermas, ari ramana Raden Somanagara, Rama Ibu Dewi,Raden Somanagara tea
Patih Bandung duanana turunan para bupati kaasup ka menak anu resep kana kamajuan
anu tedak-tumedak ti jaman Dipati Ukur keneh bob pikeun awewe boh pikeun lalaki. Ku
nepi ka perang dunya kadua. andjeunna kamanah,yen pangarti teh sarat
mutlak pikeun kamajuan sewangsewangan
Ibu Dewi Sartika katelahna ku jalma rea mah jeung kamajuan masarakat.
Agan Dewi. Agan teh sesebutan ka wargi-wargi
dalem anu landes boh prya boh wanita,ari
Jaba ti eta anjeunna tingali deuih,yen
putra-putra dalem disebutna mun priya
aom,mun wanita juag.
masarakat wanita Sunda disengker ku adat
kuna. Sing saha anu kaluar tina eta
Dina ka tompernakeun abad ka-19 wanita Sunda sengkeran tangtu diaromongkeun,disebut
masih dikungkung ku adat istiadat kuna anu nirca tina kaSundaan,teu mustail disebut
turun-tumurun ti jaman ka jaman. nyorang paharaman. Tapi sanajan kitu
awahing nyaah ka putra, Ibu Dewi geblus
Wanita harita taya deui ancoanana ngan disakolakeun ka sakola Walanda.
pikeun jadi „patih goah", tegesna ngurus
dahareun jeung sumujud ka salaki, supaya Di sakolana Ibu Dewi kaasup kana murid
runtut-raut lambat-lambut nya laki rabi. maju,saregep jeung dipikaresep ku
babaturanana, anak-anak Walanda.
Rupa-rupa elmu jeung kapinteran,saperti
maca,nulis,ngitung jsb. pikeun awewe mah
basana teu perlu, da moal jadi juru tulis.
Sanggeus ramana pupus,Ibu Dewi diurus ku
uana ti ibu,nya eta Patih Aria
Sanajan harita di ungga1-unggal dayeuh geus Cicalengka. Didikan kaSundaan utama nu
aya sakola kabupaten hiji,tapi muridna dihanca di kapatihan Bandung,diteruskeun
lalaki wungkul,da awewe mah teu meunang loba di kapatihan Cicalengka. Jaba ti eta Ibu
codeka cenah. Ngan ngaji anu dimeunangkeun Dewi sok diwurukan paham-paham barat ku
teh,kitu oge nu ngaraji teh ngan anak menak nyonya asisten residen.
atawa nu beunghar sarta ngajina di saimahna-
saimahna diadon ku guru ngaji. Beuki gede beuki tembong bae,yen Ibu
Dewi teh ngabogaan bakat pikeun ngatik
Sapoe-poe teh barudak awewe nu geus rada barudak, sarta karep nu cengeng kana
gede kudu nguprek di imah bae,sagawe-gawe nu
hayang maju. Di pipir gedong kapatihan
sakira perlu pibaringeun. Ana rajeun indit-
inditan,lamun dibawa ku kolotna. Cacampuran anjeunna sok mindeng pisan
jeung pamuda babadanana dianggap kalakuan nu sasakolaan,ngajar maca nulis ka anak-
goreng kabina-bina. anak badega kapatihan,malah sakecap-
kecapeun basa Walanda. Ari minangka
Upama nindak kana rumaja putri,komo lamun borna panto kandang kareta,nulisna ku
geus rek dikawinkeun mah, parawan-parawan areng, minangka sabakna beubeulahan
kudu bae dipingit,teu meunang bijil ka kenteng,nulisna ku areng deuih.
buruan-buruan acan. Kitu biasana di kota.
Ari di pasisian,lantaran kaayaan hirup Sanajan disebutna sasakolaan sarta ngajarna
kumbuh beda deui, arang-arang aya nu jeung dialajarna bari ulin,ku sabab aya
dipingit teh,ngan cacampuran,sumawonna topek bawa ngajadi di nu jadi guruna,teu
sakola mah teu meunang. burung aja hasilna:sababaraha urang anak-
anak rencang nu barisaeun maca jeung
Upama aya wanita nu bisa maca nulis teh alam nulis.Ku kituna atuh dieuleuh-euleuh ku
harita mah kacida anehna,teu beda jeung urang dayeuh,anak gandek bisa maca nulis,tur
budak ngora buta huruf dina jaman ayeuna. guruna budak umur 10 taun. Da umumna mah
Ari nu sok aya wanita bisa maca,nulis ngan istri-istri priyayi oge loba anu
di bangsa menak,tapi lain diajar di „lalolong".
sakola,diajar di imah da bisi guyur
salelembur ear sajajagat,ari sakola mah. Ti barang aya pikiran hideng oge,Ibu Dewi
Kitu kaayaanana masarakat wanita di ujug-ujug katarik bae ku pagawean
Pasundan dina waktu Ibu Dewi guru,basana resep.Komo sanggeus sok
dilahirkeun. sasakolaan mah,geus ngarasakeun hasil
pagaweanana,kana jadi guru teh beuki manteng
bae.

Kecap umum jeung kecap husus


Maham kecap Kecap umum Kecap husus
umum jeung Kecap nu mibanda harti legas/lembar nu masih keneh Kecap nu hartina leuwih heureut sarta kawngku ku
kecap husus ngawengku sababaraha kecap nu harinta lewih husus kecap nu hartina leuwih jembar.
Contoh Pangajaran sakola Basa Sunda, IPA, IPS, Matematika, Basa Indonesia
Mahkluk hirup Manusa, sasatoan, tatangkalan
pakean Bajui, calana, dasi, topi, tiung, jeket, sarung, samping
Kadaharan Sangu, roti, baso, kurupuk kueh, bala-bala, cireng
Inuman Bajigur,sirop, es cendol, bandrek, the botol, cai kopi

Maham 1. Teangan tilu contoh kecap husu tina kecap umum


kecap umum mawa
jeung kecap
husus wangunan

sakola tempat ibadah bank

1. 1. masjid 1.

2. SMP 2. 2. Mandiri

3. SMA 3. 3.

4. SMK 4. wihara 4.
Kecap umumna ---- tina kecap husus : treuk, beus, sedan
Kecap ummna …. Tina kecap husus : sasapu, negepel, ngelapan kaca
Kecap umumna diajar , keca husus
Kecap umumna tempat jual beuli, kecap husus
8 BASA SUNDA PANGAJARAN 4 : Nulis Surat

1. Surat Pribadi Bandung, 20 Desember 2010


Nyaeta surat anu dijieun ku hiji pribadi kalayan
Kahatur
ditujukeun ka pribadi / intansi lainna. Surat pribadi Bapak Sareng Ibu
aya 2 sifat, nyaeta : di
 Resmi ( ngalamar pagawean ) Cikuya, Cicalengka
 Teu resmi ( ka babaturan, jsb.)
Assalammu’alaikum Wr, Wb.
Surat pribadi oge aya rangkayna, nyaeta: Kumaha Bapak sareng Ibu daramang? Alhamdulillah
a. Titimangsa ( Tempat jeung tanggal) pami Bapak sareng Ibu daramang mah puguh èta pisan nu
b. Alamat jero (Tujul surat) dipiharep ku Sara. Alhamdulillah Sara ogè aya dina kaayaan
c. Salam Pamuka sehat wal’afiat.
d. Kalimah pamuka
Bapak, Ibu, teu karaos tos tilu bulan teuteupang, tos tilu
e. Eusi bulan Sara teu tiasa lelendehan ka Ibu sareng Bapak, tos tilu
f. Kalimah Panutup bulan Sara teu ngaraos sayur kacang Ibu, muhun tos tilu bulan
g. Salam Panutup ogè sara teu ngaraos kasur kapuk damelan Bapak baheula. Sono
h. ngaran jeung tekenan abi tèh ka Bapa sareng Ibu. Namung waktosna teu acan aya.
Sara mah mun tiasa ngarèrèt panto wungkul, ngalamun mun
2. Surat Resmi / Surat Dinas Bapak sareng Ibu tèh jol-ojol ngetok panto.
Nyaeta Surat anu dijieun ku hiji intansi/lembaga Bapak, Ibu, Alhamdulillah geuning kahoyong Sara sakola
anu ditujukeun ka hiji intansi/lembaga lainna, atawa ka ka Bandung tèh teu mubah. Poè kahiji Sara sakola tèh langsung
migaduh babaturan anu bararageur. Mun sara teu tiasa alias
hij pribadi.
bodo dina pelajaran nu hiji, babaturan Sara mah barageur
Ciri-ciri surat Resmi : langsung jadi guru dadakanna Sara, mun Sara kirang artos
1. Make Kop Surat kanggo jajan, maranèhna hideng sorangan nalangan heula, mun
2. Make Nomor Surat Sara keur jamedud baeud sono ka Bapa sareng Ibu, maranehna
3. Parkawis ( ha/prihal) ogè nu nyieun Sara jol-ojol barakatak seuri siga nu gèlo.
4. Pangwuwuh (lampiran) Tapi Bapak, ibu, sakumaha gumbirana Sara didieu rasa
5. MAke Cap/ Stample sono ka Bapa sareng Ibu tos teu tiasa di tawar deui. Mun barang
tèa mah dijualna di Griya, teu tiasa nawar, leuheung-leheung
6. Make Kertas Segel
mun aya diskon, saènyana mun diskonna 90% gè angeur wè
3. Surat Dagang / Niaga nyekèk pèsak. Ku kituna insya Allah parantos kuring libur
Nyaeta surat anu dipake atawa dijieun dina semester, kuring hoyong mulih saenyana jang ngoprasi tumor
transaksi jual beuli nu sipatna resmi jeung gede. sono anu kacida gedè na wungkul.
Ciri-ciri surat dagang : Bapak, ibu tos waè serat ti Sara, lantaran cabe tos mirah
1. Aya pihak kahiji (anu ngajual ) jadi 100 sakilo (teu nyambung). Sara didieu seaenyana mihareup
kasehatan, kabagjaan, jeung limpahna rejeki jang bapak sareng
2. Aya pihak kadua (Anu Meuli ) Ibu. Sara nyuhunkeun pidu’ana, yèn peunteun dina rapot teu
3. Aya Saksi-saksi warna-warni teuing. Bapak tong hilap ibak, ibu tong hilang tuang.
Nuhun jeung punteun Sara saènyana nyusahkeun waè Bapa
4. Aya Pajabat anu ngeusahkeun sareng Ibu.
5. Make Materai Wassalamualaium Wr, Wb

Nu sono tea

Sara Manar
8 BASA SUNDA PANGAJARAN 5 : Ngaregepkeun Sawer

Sawer Nyaeta wangun karya sastra puisi buhun anu sok digunakeun
dina upacara nyawer
Dina prak-prakanana sawrer/ nyawer, sawer the sok
ditemabngkeun, dikawihkeun , atawa dideklams
Kabiasaan Dina kahuripan urang suanda, nyawer menagurpa tradisi warisan
nyawer karuhun.
Upacara nyawer raket patlaina jeung kapercayaan.
Tapi ka beh, dieunakeun mah sanggeus aya parobahan dina kauripan
urang Sunda, kagiatan nyawer the henteu salilana dipatalikeun jeung
upacara ritual.
Kagiatan nayawer dinaggap salah sahiji emdia piekun nepikeun
papatah, pepeling jeung ngadu’a
Wangun Aya nu ditulis mangrupa papantunan, kawih, sair, pupuh, sajak, jeung
sawer prosa
Umumna mah, the ditulis, dina wangun sair sedangkeum pupuh anu
digunakeun dina sawer umuna nu kauusp sekar ageung (kinanti,
sinom, asmarandana jeung dangdangga
Jenis Sawer orok, sawer sunatan, kawinan, jeung ngistrenan
Eta teu meustahil kahiutung geus langak dilaksanakeun
Eta sawer nu opat the mangrupa sawer anu mindeng dilaksankeun
dina kahirupan urang Sunda kiwari

1. Bismillah damel wiwitan 6.Tigin eulis kumawula


Mugi Gusti nangtayungan Ka raka ulah bahula
Eulis- Asép nu réndéngan Bisi raka meunang bahla
Mugia kasalametan Kudu bisa silih béla

2. Salamet nu panganténan 7. Silih béla jeung carogé


Ulah aya kakirangan Ulah ngan pelesir baé
Sing tiasa sasarengan Mending ogé boga gawé
Sangkan jadi kasenangan Ngarah rapih unggal poé
Sawer paganten

3. Sing senang laki rabina 8. Répéh rapih nu saimah


Nu diwuruk pangpayunna Rumah tangga tumaninah
Nyaéta badé istrina Tapi lamun loba salah
Masing dugi ka hartina Laki rabi moal genah

4. Hartikeun eulis ayeuna 9. Bisi teu genah ku raka


Lebetkeun kana manahna Prak baé wakca balaka
Manawi aya gunana Lamun raka goréng sangka
Nu dipamrih mangpaatna Buru bawa suka-suka

10. Suka-suka ti ayeuna


5. Mangpaatna lahir batin Da eulis atos laksana
Eulis téh masing prihatin Ngajodo anu sampurna
Ayeuna aya nu mingpin Ngahiji salalamina
Ka carogé masing tigin
II. Wanda kalimah (tipe kalimah )
A. Fungsi kecap dina basa Sunda aya opat
1. Jejer Nya eta jalma atawa kecap barang nu ngalakukeun
Subjek pagawean (dina kalimah aktif)
Nya eta jalma atawa kecap barang nu kakeunaan pagawean
(dina kalimah pasif)
2. Caritaan Nyaeta pagawean anu dilakukeun ku jejer (kalimah aktif)
Predikat Nyaeta pagawean anu dilakukeun pangrandap/onjek
(kalimah pasif)
3. Pangrandap Jalam atawa kecap barang nu kakeunaan pagawean (kalimah
Objek aktif)
Jalam atawa kecap barang nu ngalakukeun pagawean
(kalimah pasif)
4. Katerangan Katerangan waktu – waktu lumangsungna pagawean
Keterangan Katerangan tempat - tempat lumangsungna pagawean

Wanda kalimah (tipe kalimah )


Kalimah nu sakrunag- Kalimah sampuran nu jejerna mieheulaan
1. Kalimah
kurnagna diwnagun ku caritaan
susun baku
jejer (J), jeung Anakna bageur pisan.
(normal)
Kalimah caritaan (C) bisa J C
B. Wanda sampurna ditambah objek (O) Kalimah sampurna nu caritaanana mieheulaan
2. Kalimah
kalimah dina jeung katerangan (K) jejr/nu jejerna aya sapandeurieun caritaan
susun balik
basa Dunda Bageur pisan anakna teh.
(inverse)
aya 2 rupa C J
Kalimah nu nag diwangun ku salah sahiji Bapana!
Kalimah
unsur kalimah. Diuk!
teu
Bisa mangrupa unsur jejer, caritaan, Bukuna.
sampurna
objek, atawa katerangan wungkul Ku sah?

Anda mungkin juga menyukai