Anda di halaman 1dari 4

Gedè Ombak Gedè Angin

 
Dauh kalih sampun ayat. Manis sebengnyanè, malengis rambutnyanè, kalis sasuahannyanè,
nyrekis panganggonè. Sarung Kromo warni barak ati, kwaca blacu putih, masanding ambed
polèng. Warna-warni tri datu ngaput awak ipun Madè Gèwar, ancun-ancun nyujur warung wawu
makècan-kècan pacang mabukak, ring bucun balè banjarè.
“Kopi sik!!”.
ègar sada nyengking ngungkulin pisan somah Ni Nyoman Coblangè mulang raos ring Dadong
Tumpuk sedek bungut nguntul unggat-unggit ngupin-ngupinin api antuk sèmprong ring cangkem
paonè. Kumantos makakalih kembung pipin anakè odah kemuk-kemuk kadi dongkang pacang
nyimbuh.
Wawu agrosan kopinè kebus makudus kainem, tan pajamuga macemplèng malih Madè Gèwar.
“Roko tih!!”.
Andus rokonè masepuk ngipuk ngimpug makilit maklèlatan sareng andus kopinè, ngasab-asab
kolong warungè, ngusap nyusup kolongan Madè Gèwar.
Sinambi tan surud-surud nglepus-nglepusin andus roko kantun atugel, Madè Gèwar mamargi
ngelod kanginan nglintangin bancingah nyujur jaba Pura Dalem Gedè. Kaotonan manahnyanè
wènten klecan malih apisan, rahina penyimpenan èèdan patoyan nemonin Anggara Kasih Tambir,
tigang rahina sanè sampun lintang.
“Da macapatan nyen!!!... Da macapatan nyen!!!”.
Sabatek wènten anak liwat mapas, Madè Gèwar setata ngriinin ngarahin ngorahin mangda ipun
nènten kacapatin. Mèh-mèh wènten ping limolas ipun macemplèng sakadi asapunika.
Sawatara apanimpugan saking Pura Dalem, ngendih pèdih ipunè. Macegik nengkik nyengkingin
anak istri lingsir sareng kalih sedek makutu makèkès-kèkèsan ring batan bunutè ageng.
“Semengan suba makutu. Sing tawang ada tajen? Lulunè apa sampatang jumah! Tidong-tidong
tua”. Ngrumuk nguèl Madè Gèwar pisan, tumuli ngèncolang ngelanturang mamargi.
Ngilis pisan kapireng suaran botohè humung mabiayuhan, ngetohang bobot kliab kawèntenan
ayam-ayam sanè kagecel olih para juru kembarè makembaran, digelis pacang ngeleb di lantang.
“Cok cok cok, gasal gasal gasal, tluda tluda tluda, biing biing biing, dapang dapang dapang, nah
nah nah payu seket, seket ringgit, nah seket ringgit. Aaaaaaaaaaahhhhhhh,.......”
Makuwus kadi kuwungan ombak segara kidul, kantos apanimpugan kapireng ucap-ucap
dengkak-dengkik bebotoh sanè ketah lumrah ring kalangan tajen, terang utawi branangan.
Kejengah-jengah Madè Gèwar agia pacang nebus kalah-kalahan ipun kantos neren ping tiga.
Gedè ombak gedè angin. Sesenggakè punika sampun rumaket pisan ring saparilaksana kang
kinucap bebotoh. Asapunika taler Madè Gèwar. Montor pit sanè tan lami katumbas duk ipun
menang ring pangrèbogan, dibi sorè sampun kaadol malih mudah-madah, anggèn ipun gelar
maklecan mangkin nandang jengah.
Sampun ancang jegjeg Ida Sang Hyang Surya. Ngas marantaban ambu peluh para bebotoh,
maadukan sareng ambu minyak kayu putih minyak adas i dagang ubad, macampuh ambu satè
penyu metu saking andus pamanggangan, ngilub ngantos ngebekin kalangan tajenè. Tan akidik
bebotohè bangkes-bangkes.
Panes jagatè mangentak-entak. Tangkah I Madè Gèwar bilih-bilih. Bekel ipunè sanè pecak inuni
semeng siu atus ringgit, kantun wantah sasur ringgit. Uncem muan ipun kadi surya kemkem
gulem, jengah ngahngah kadi kanyahnyah.
Ring tengah kalangan tajen sayaga malih tukang kembar nyongkok maarep-arepan, mentèt
ngelegin ayam kekembarannyanè soang-soang, sampun mataji. Tukang kembar balèran mentètin
ayam sangkur godèg gorupa, sanè badelodan ayam papak bulu selem.
“klau watis kuning, jaya. Ijo kuning wiring cemeng, Talu. Bumbun suku putih, jaya. Wiring
cemeng, talu. Wrik bang karna, jaya. Wangkas putih, talu. Ayam papak ireng alah dening sangkur
godeg gorupa”. Made Gewar nginget-ngingetang daging-daging Lontar Pangayam-ayam.
Punika mawinan nuek kliab I Madè Gèwar sampun cumpu ring ayam sangkur godèg gorupa,
nganutin pawarah-warah sanè panggihin ipun ring lontarè.
Ganti pacang katandes, kantos sampun galah tukang kembar pacang agia ngelèbang ayam
kekembarannyanè, Madè Gèwar durung polih musuh tantangin ipun matoh. Yan asapunika
indikè, jeg nglalu mabading guling ipun mapas kliab, mangda polih kèmaon matoh, purun
ngetohang ayam papak ireng sasur ringgit, duaning katangtang polih ngapit olih botoh sanè
negak tan doh sakeng ipun.
Tan wènten apanginangan ayamè ngelèb makakalih, nungkruk nyelèmpoh ayam papak ireng tan
mrasidayang bangun-bangun malih. Sinarengan bebotohè mabriuk “ aaaaaaaaaaaaa,..........”.
Botoh sanè ngetohang ayam sangkur masuryak, sanè ngetohang ayam papak makesiab. Ping tiga
sampun cèèngè kelem ring pasonè, karuntutin suaran kajar.
“Moooooooongngng,.................... .....”.
“Kaaaaaaaaaaaaooooooooonnnnnnnnnnnn, .............”. Suaran sayanè ring tengah kalanganè tan
parunguang malih, rèhning bebotohe telas mancitan, doning sami uning yening ayam papak ireng
sampun kalah.
Kabejek kepel-kepel jinahè sasur ringgit olih Madè Gèwar kantos dados lamu buahè asiki, raris
kasabatang ring sang sanè ajak ipun matoh, saha cepeng kajangkuak, tan bina kadi wenara
nyangkuak woh-wohan.
Srayang-sruyung kadi layangan kirangan angin, Madè Gèwar matilar saking kalangan, tan bina
parajurit tèmal matatu makirig saking kalangan siat. Jlèmpah-jlèmpoh nglintangin selag-selagan
bebotoh kantun bek jenek ring jaba Pura Dalem. Mabudi pisan ipun simpang ring warung
numbas wedang, reh seduk bedaknyane kalintang, nanging kawandèang, rumasa jinahè sampun
kedas.
Ancun-ancun jua ipun nglintangin balè banjar ebek antuk botoh cekian makebat sawatara limang
pacekan. Ring tlajakan batan bunutè sayan makuèh anak istri cerik lingsir magèsgèsan makutu
matimpi-timpi, sinambi ngremugang indik ilèn-ilèn calonarang sanè pacang kawèntenang
wenginè nyanan.
“Bèh, nyèn ya lakar mundut Ratu Ayu nah ?”.
“Ida Cokorda Singapadu, nyèn men buin”.
“Yan kèto, Guru Cekug ya lakar dadi Pandung”.
“Aaaaa,.....nyèn buin bani? Yan lènan tekèn Guru Cekug dadi Pandung, tonden teked di undak
tiganè, suba macuet malaib”.
“Guru Cekug anak suba sai-sai ngemit Ida Bhatai di Dalem”.
“Nah nyanan kaukin embok nyen Luh, bareng-bareng nangkil!”.
“Aa, embok kaukin masè Luh!”.
Nah nah, selidin bedik, apang maan mabakti malu”.
Kadi asapunika istri-istrine ngorta kangin kauh panjang pisan saling sambung saling langkungin
sinambi iteh makutu tumpuk telu tumpuk pat. Sarat sami nyantosang peed pacang mamargi
nunas toya ning ring beji, duaning pèèd ring rahina panyimpenan pacang pinih panjang.
Lingsir magingsir, suryanè sampun sèng kauh, sawatara jam kalih. Istri-istri banjar pangamong
patoyan marèrod tan pegat-pegat nyujur Pura Dalem nyuun aturan tegeh-tegeh pisan. Sakancan
woh-wihan, sanganan, satuh, dodol, madèrèk majajar asri katata ring dulang ageng. Ring
muncuk aturanè ngrempiak sampian gonjèr, malèdpèd reringgitannyanè ngeninin ayam kurungan
mapanggang ningkang ring duur anamane sane pinaka dasar sanganan miwah woh-wohan.
Bebotoh taler wènten sanè wawu mamargi maklecan, doning saking inuni semengan nyelapin
makarya atengah rahina. Sabecik-becik petakèn botohè sanè gumanti timpal-timpal ipun
maklecan, kasautin antuk ngambros mamedih olih Madè Gèwar.
“Kènkèn botohè selidan suba mulih?”.
“Bedikin cai mapeta”.
Malih wènten botoh tiosan becik-becik matakèn.
“Nu tajenè Dè?”.
“Kema dengèngan matan cainè, ngudiang icang takonin!”.
Kumantos tan dugi-dugi pedih ipunè tambis-tambis metu rebat, ritatkal wènten timpalnyanè
nyengguhang ipunnè menang.
“Bèèh,........ mara menang jeg selidan suba mulih”.
“Ih cai jelema bangsat. Bedikin cai mapeta, bakat obès kai bungut ibanè nyen!”. Nelik ancang
nyagnyagin timpalnyanè sanè digelis malaib.
Cutet jeg mamedih kèmanten Madè Gèwar sapatilar ipun saking maklecan. Tios banget
rikalaning ipun menang, setata begèr ajum kenyem-kenyem, asing tepukin ipun anakè tanjenè
numbas kopi utawi ajengan.
“Naèèè,.....jeg daar. Akuda ja telah baan naar, eda sangsaya, enè Madè Gèwar lakar tanggung
jawab mayah!”.
Satoning bebotoh, yèning menang, sakadi tan paarti pipisnyanè. Sanè mangkin salingkè pacang
numbasin anak tios kopi utawi ajengan, numbasin dèwèk ipun kopi acangkir kèmanten tan
prasida. Neren ping pat kalah, kedas jinah ipunè kadi silapin mèng buta. Puniki sanè kabaos gedè
ombak gedè angin. Yèning menang, arta brana sanè tan patut tumbas jeg katumbas. Yèning
kalah, teked panganggo ring awakè kaadol.
Suè sampun ipun negak mapangsegan kadi togogè lolohin ring bataran balè dauhnyanè. Suwung
mangmung, nènten wènten sira clapat-clapat. Balinin sok nasinè ring paon, sampun malinggeb.
Toplès wadah kopi gula taler puyung.
Inget ipun mucingin somah inuni semengan, tatkala ngorahang ngidih pipis anggèn numbas
beras kopi gula tur aban-aban bakta jumah sameton sanè pacang ngelar yadnya.
Mawali ipun mapangsegan mapangenan, nandang sirah pengeng, basang seduk kriok-kriok,
kantos baat paningalan ipunè tan nyidayang kedat.
“Sing ada nang apa dik ha. Seduk ja basangè puk!”.
Saget macemplèng ongoh-ongoh glebag-glebug I Nuarka, suè negak ring samping bapannyanè,
nanging kauningin olih I Madè Gèwar, rèh sampun doh pisan mangumbara manah ipun.
I Nuarta gumanti pianak Madè Gèwar sanè pinih kelih. Sampun mayusa limolas tiban, sakèmaon
kantun sakadi anak alit, lengeh-lengehan, ngawit embas sampun keni sungkan ayan. Ngrahina
ngantos ping lima ping nem ayannyanè ngentah, mawinan tan purun ngalin padidi jumah.
Sakemaon rahinane punika ipun padidi. Mèmè ipun ngoopin, adin ipun sedekipil-ipil ring tegalè
sapangrauh saking sakolahan.
Kadi buka sibak tangkah Madè Gèwar miragiang pianak ipun seduk-seduk, nènten keni napi-
napi saking semengan. Suè ipun bengong kaslengagang, nènten keni antuk ipun malaksana napi-
napi. Digelis kagelut pianak ipun, kadandan malih ka pasarèanè sawai-wai saha kapituturin.
“Nah, masarè buin malu ning. Jani baa pesu meli nasi!”.
Durung puput raosnyanè, makeblès Ni Wayan Coblong sakèng ngoopin, masemu jengis jengah,
nanging jeg nengil tan ngeraos napi-napi. Iteh ipun ngelasin sèla bun, nyekah-nyekah sanè berek-
berek. Ping kuda-kuda Madè Gèwar ngraos, nènten karengaang.
‘Luh, to pianakè tondèn madaar uling semangan, kema nganggeh baas malu, apang ada jakan!.
Risesampunè ping lima Madè Gèwar ngraos, kadi buka bitbit pedih basang somahnyanè.
“Apa bakal alih mulih. Sing ditu di tajenè pulesang ibanè. Da mulih-mulih. Somah tekèn pianakè
nyak tuara. Yan marasa tekèn dadi anak muani, kema masuaka cepok nganggeh, eda ngandelang
anak luh dogèn. Pipis anggon matajen ada, anggon meli baas tusing ada”.
“Yih, kènkèn keneh nyainè nè, orain beneh-beneh jeg kenyat anggona nyautin munyinè. Basang
sedeng panesa, jeg cekuk baongè apang bangka tendasnè”. Madè Gèwar cenget masaut tumili
gagang-gagang nampekin somahnyanè nagih nyekuk baong, nanjung tèmpèh madaging sèla
berek-berek.
Kaslengagang Wayan Coblong ningalin sèla ubi berek antuk ipun ngidih ring Dadong Tumpukè
jagi lablab pacang kaicèn pianak-pianak ipun, mauyag mabrarakan ring natahè. Ngetèh ngejer
buka bungkul awak ipunè kajengah-jengah.
“Nèh,....matiang san icang nèh! Enè tiuk anggon nebek apang mati sapalan!.
“Yih, nantang nyai nè? Bani-bani dogèn tekèn anak mauni”.
Sayan-sayan brangti Madè Gèwar.
“Naè lautang tè. Ngudiang ngoyong. Jeg matiang jani. Apa yasang icang idup buka kènè!.
Kajemak olih Madè Gèwar baong somahnyanè agia pacang kacekuk, tatkala pianak ipunè
Sukasèni jerit-jerit.
“Mèmèèèè,........... Bapaaaaaaaa,..........”.
Apesel gedè saang sanè kapupulang olih anakè alit antuk ipil-ipil saha kelapa tuh abungkul
kaentungang mauyag ring natahè, tumuli nyagjag ngelut mèmènnyanè.
Aget anakè alit gelis rauh, yan ten kènten, amunika galak. Ipunè Madè Gèwar, sinah Wayan
Coblong mangguhang sengkala. Majanggelan Madè Gèwar, nènten durus nyekuk somahnyanè,
tur makiles nyangklek ring bucun paonè.
Wayan Coblong, I Nuarka, lan I Made Sukseni malih munduh-munduhang sèla sanè makacakan
ring natahè, nglanturang nyekah-nyekah sanè berek-berek, tur digelis kalablab.
Lèk rumasa ring padèwèkan tua, gangsaran tindak kuangan pamineh, ngrèpak Madè Gèwar
ngengèsin kelapa sanè kabakta olih pianak ipunè polih nuduk ring tegalè. Ajahan pisan sampun
wènten sèla ubi maurab.
Ngetèl poosnyanè I Nuarka kilen-kilen nunas sèla maurab kasarengin antuk adin ipun Made
Sukasèni. Bengong, nyelet yèh paningalan Madè Gèwar lan somahnyanè yingak pianak ipun
makaklih matilesan dèwèk lacur. Katampekin anakè alit olih yayah renannyanè sinambi sareng-
sareng nunas sèla maurab.
“Luh, uli jani beli masumpah suud mamotoh. Kadung pelih baan beli matingkah ipidan.
Sinampurang beli. Jalan jani pianake Yasang!”.
“Kèto suba beli. I raga lacur ngelah pianak gelem-geleman, jalan ia upapira. Suud mamuduh
mamotoh. Bebotohè ento gedè ombak gedè angin. Sajabana bakal ngaè utang, tusing ada gedina
buin”.
Galang apadang masriak masriok malih kulawarga Madè Gèwar, sadurungnyanè remrem kadi
katingkeb gulem, ulian mamotoh, matetegar nglangi ring segara judi, gedè ombakè gedè taler
angine, ring asapunapine kapuntag-pantigang ombak ageng kantos kelem ring palung kanerakan.

Anda mungkin juga menyukai