høememmbÞzékp)k)n/.
Malarapan antuk pamineh ring ajeng, sane ngranjing ring sorohing Aksara
Wreastra inggih punika Aksara Baline ring sor puniki:
h,ÿn,ÿc,ÿr,ÿk,ÿd,ÿt,ÿs,ÿw,ÿ
ÿÿÀ ÿÿÂ ÿÿÇ ÿÿÉ ÿÿÐ
ÿÿÑ ÿÿÓ ÿuæ ÿÿÙ
ha na ca ra ka da ta sa wa
l,ÿm,ÿg,ÿb,ÿ\,ÿp,ÿj,ÿy,ÿz.
ÿÿÞÿÿÿßÿ ÿá ÿ ãÿ
ÿåÿÿæÿ ÿé ÿÿê ÿÿñ
la ma ga ba nga pa ja ya nya.
a. Aksara Suara
Aksara suarane pateh ring vokal sajeroning bahasa Indonesia.
Akasara puniki kakepah dados 2 soroh:
1. Vokal asli sane ngranjing ring Aksara Swalalita (sane kaanggen
nyurat basa kawi/Sansekerta).
Aksaranyane: Á,ÿ÷,ÿú,ÿ6,ÿ3,
Wastanyane : Akara, Ikara,Ukara, Ekara, dan Okara.
2. Vokal saking wisarga (sane kanggen nyuratang basa Bali
lumbrah)
Aksaranyane : h,ÿhø,ÿhu,ÿeh,ÿeho,ÿh),
Wastanyane : a, i, u, é, o, e.
b. Aksara Ardasuara
Aksara Ardasuara mateges Aksara setengah suara. Wenten patpat
Aksara Baline sane kabaos Aksara Ardasuara, inggih punika:
y,ÿl,ÿw,ÿr,
ya, la, wa, ra.
Kabaos setengah suara, duaning Aksara Ardasuarane puniki madue
wiguna kakalih. Yening kasurat majajar ipun pinaka wianjana,
nanging yening kasurat pinaka gantungan ipun pateh kadi sura
(vokal). Uratiang conto ring sor!
s\uæy, : sangsaya
wivw, : wibhawa
s)\Ðl, : sengkala
Á\ár, : Anggara
Ring suratan puniki, makasami ( y,ÿl,ÿw,ÿr,) punika pinaka
Wianjana (konsonan).
Nanging ring sasuratan ring sor puniki ipun pinaka suara,
contonyane:
tbê, : tabya
stÙ, : satwa
sukÞ, : sukla
cnÑË, :candra
c. Aksara Wianjana
Aksara Wianjana pateh sakadi konsonan sajeroning bahasa
Indonesia.
Sapatutnyane Aksara Wianjana kasurat nganggen adeg-adeg
mawinan ipun masuara nengen, umpami:
k/, = masuara ‘ek’
n/, = masuara ‘en’
b/, = masuara ‘ eb’, msl.
Malarapan warga Asksaranyane, Aksara Wianjana kapalih dados
limang soroh kadi ring sor puniki:
`, = talatik
[, = sasapa
f, = ghagora
8, = phakapal
a, = dhamadu
q, = tatawa
], = sasaga
v, = bhakembang
üÿ, = jhajera
Conto sasuratan sane nganggen Aksara swalalita:
k(x, = karna
a(m, = dharma
k`;, = katah
h(q, = artha
pk×, = paksa
]iw, = çiwa
gefor, = gaghora
wivw, = wibhawa
8l, = phala
ü(ÿsnê, = Airsania
3. Aksara Modre
1.Sistem Silabik
Aksara Bali nganutin sistem silabik (suku kata), yadiastun durung polih
panganggen suara sampun mrasidayang ngwangun kruna, upami :
pzÇ,, msl.
Sajeroning gabungan kruna patut kasurat sakadi ring sor
puniki :
Bucun capil = bucunÇpil/,
(c) Rangkepan wianjana sca = ]Ç, , upami :
Pascat = p]Çt/,, nanging sajeroning gabungan kruna (frasa) patut kasurat
sakadi ring sor puniki, upami :
Batis cangak = btisÇ\k/,, msl.
Smreti = sßÊti, semerti = s )m) (ti,
Ksatria = k×tiÉy, satria = stÉiy,, msl.
4.Aksara Ardasuara
Aksara ardasuara y,r,l,w, prasida sakadi aksara
wianjana miwah
aksara suara. Yening sakadi wianjana, wangunnyane manggeh
sakadi jati mula
(1) Tengenan \
tengenan h, upami :
Cihna = cihÂ, Bahni = bhÂi,, msl.
(d) Wastan genah ring sor puniki sinengguh saking kalih
kruna, upami :
duges nulisÞmrn/, hi
ezomn)ßciekæel\n/.
(c) Ring tengahing kruna kanggen ngicalang pasang aksara tumpuk
tiga, upami :