MEKANIKA REKAYASA I
Materi 6
Balok Meminggul
3
BAB VI
BALOK MEMINGGUL
Sasaran Pembelajaran:
Setelah mempelajari bab ini, diharapkan mahasiswa mampu:
1. Menjelaskan tentang pengertian balok meminggul
2. Menghitung reaksi tumpuan pada balok meminggul
3. Menghitung dan menggambar Bidang Momen (M), Bidang Lintang (D), dan Bidang
Normal (N) pada balok meminggul
46
6.2 Analisis Balok Meminggul
Contoh Soal 6.1
Diketahui sebuah balok meminggul dengan beban seperti pada gambar di bawah ini.
Tentukan besar reaksi tumpuan serta hitung dan gambar bidang momen (M), lintang
(D), dan Normal (N)! (satuan panjang dalam meter)
Penyelesaian:
1. Menghitung Reaksi Tumpuan
∑𝑀 = 0
𝑅 . 8 − 5 . 𝑠𝑖𝑛 60°. 6 − 1 . 6 . 1 = 0
8𝑅 − 25,981 − 6 = 0
8𝑅 = 31,981
𝑅 = 3,998 𝑘𝑁
∑𝑀 = 0
−𝑅 . 8 + 5 . 𝑠𝑖𝑛 60°. 2 + 1 . 6 . 7 = 0
−8 𝑅 + 8,660 + 42 = 0
8𝑅 = 50,660
𝑅 = 6,332 𝑘𝑁
47
Kontrol: ∑𝑉 = 0
𝑅 + 𝑅 − 𝑄 − 𝑃 . 𝑠𝑖𝑛 60° = 0
3,998 + 6,332 − 1 .6 − 5 . 𝑠𝑖𝑛 60° = 0
10,330 − 6 − 4,330 = 0
0= 0 (𝑂𝐾!)
∑𝐻 = 0
𝑅 − 𝑃 . 𝑐𝑜𝑠 60° = 0
𝑅 − 2,5 = 0
𝑅 = 2,5 𝑘𝑁
M = R . x
= 3,998 x
x = 0 MA = 0
x = 2 M = 3,998 . 2 = 7,996 kNm
Interval C-D (2 ≤ x ≤ 4)
M = R . x − 𝑃 . 𝑠𝑖𝑛 60° . (𝑥 − 2)
= 3,998 x − 4,330 (𝑥 − 2)
x = 2 M = 3,998 . 2 − 4,330 (2 − 2) = 7,996 kNm
x = 4 M = 3,998 . 4 − 4,330 (4 − 2) = 7,332 kNm
48
Interval D-B (4 ≤ x ≤ 8)
M = R . x − P . sin 60° . (x − 2) − q (x − 4)
= 3,998 . x − 4,330 (x − 2) − (x − 4)
Syarat letak Mmax: (turunan pertama Mx = 0)
𝑑𝑀
= 0
𝑑
3,998 − 4,330 − (x − 4) = 0
−x + 3,668 = 0
x = 3,668 m dari titik A (TM / Tidak Mungkin)
Letak M = 0
M = 0
3,998. 𝑥 − 4,330(𝑥 − 2) − (𝑥 − 4) = 0
− 𝑥 + 3,668 𝑥 − 0,660 = 0
𝑥 − 7,336 𝑥 + 1,320 = 0
x1 = 7,151 m dari titik A (OK)
x2 = 0,185 m dari titik A (TM)
49
Interval E-B (0 ≤ x ≤ 2) dihitung dari kanan ke kiri
M = −[ 𝑞𝑥 ]
=− 𝑥
Syarat letak Mmax: (turunan pertama Mx = 0)
𝑑𝑀
= 0
𝑑
−x = 0 (TM)
x=0M =0
x = 2 M == − 2 = −2 𝑘𝑁𝑚
50
5. Gambar Bidang M, D, N
51
Penyelesaian:
1. Menghitung Reaksi Tumpuan
∑𝑀 = 0
𝑅 .4 − 4 .5 − 5 .4 .2 + 6 .1 = 0
4𝑅 − 20 − 40 + 6 = 0
4𝑅 = 54
𝑅 = 13,5 𝑘𝑔
∑𝑀 = 0
−𝑅 .4 + 6.5 + 5 .4 .2 − 4 .1 = 0
−4 𝑅 + 30 + 40 − 4 = 0
4𝑅 = 66
𝑅 = 16,5 𝑘𝑔
Kontrol: ∑𝑉 = 0
𝑅 + 𝑅 −𝑃 − 𝑄 − 𝑃 = 0
13,5 + 16,5 − 4 − 5 . 4 − 6 = 0
0= 0 (𝑂𝐾!)
∑𝐻 = 0
𝑅 = 0
52
Interval A-B (0 ≤ x ≤ 4)
M = − P . (x + 1) + R . x − 𝑞𝑥
5
= − 4 (x + 1) + 13,5 x − 𝑥
2
x = 0 M = −4 (0 + 1) + 13,5 . 0 − . 0 = −4 kgm
x = 4 M = −4 (4 + 1) + 13,5 . 4 − . 4 = −6 kgm
Letak M = 0
M = 0
5
−4 (x + 1) + 13,5 x − 𝑥 =0
2
− 𝑥 + 9,5 𝑥 − 4 = 0
5𝑥 − 19 𝑥 + 8 = 0
x1 = 0,482 m dari titik A (OK)
x2 = 3,318 m dari titik A (OK)
53
3. Menghitung Bidang Lintang (D)
D = 0
D = − P = −4 kg
D = −4 kg
D = −4 +R = 9,5 𝑘𝑔
D = 9,5 − 5 . 4 = −10,5 𝑘𝑔
D = −10,5 + R = 6 kg
D = 6 kg
D = 6 − 𝑃 =0
5. Gambar Bidang M, D, N
54