Oleh:

Mohd Zaki bin Jamaluddin

Jabatan Teknologi Pendidikan

REKA BENTUK
PENGAJARAN
 Reka bentuk Pengajaran

Sub-topic

• Pengertian dan konsep reka bentuk pengajaran

• Peranan reka bentuk pengajaran
• Model-model reka bentuk pengajaran
• Merancang pengajaran dan pembelajaran
 Hasil Pembelajaran
Menjelaskan konsep-konsep dan peranan teknologi dan media
untuk pengajaran dan pembelajaran.
 APA ITU RB PENGAJARAN ?

 Dick & Reiser (1989):

“Suatu proses sistematik untuk mereka bentuk,
membangun, melaksana dan menilai pengajaran”.

 Richey (1986):
“Sains untuk mencipta spesifikasi pengajaran dengan
terperinci untuk pengembangan, penilaian dan
penyelenggaraan suatu keadaan yang boleh memudahkan
pembelajaran sesuatu unit pelajaran tidak kira kecil atau
besar dalam sesuatu mata pelajaran”.
 Konsep
Proses

Reka Bentuk
Pengajaran

Sains Disiplin
 Konsep
• Pembinan rancangan
Proses pengajaran yang sistematik
• Aplikasi teori pengajaran

Reka Bentuk
Pengajaran

Sains Disiplin
• Kaedah merancang secara • Cabang ilmu pengetahuan
terperinci – berdasarkan yang berkaitan dengan
model penyelidikan dan teori
 Konsep
RB sebagai satu proses
Pembinaan perancangan pengajaran secara sistematis dengan
mengaplikasikan teori pengajaran dan pembelajaran (Briggs, 1977)

 Menganalisis keperluan
 Membina sistem penyampaian
 Menyediakan bahan/ aktiviti
 Melaksanakan perancangan pdp
 Membuat penilaian
 Konsep
RB sebagai satu disiplin
• Satu cabang ilmu pengetahuan yang berkait dengan
penyelidikan dan teori tentang strategi pengajaran dan
proses perlaksanaan strategi pengajaran (Duffy dan
Jonassen, 1991).
• Apakah kaedah yang paling sesuai bagi memastikan
pembelajaran berkesan berlaku?
 Konsep
RB sebagai satu sains
• Merupakan satu kaedah merancang secara terperinci untuk
membentuk, melaksana, menilai dan menyelenggara situasi
yang dapat menggalakkan pembelajaran bagi sesuatu unit
pembelajaran (Richey, 1986).
Peranan dan Kepentingan Reka Bentuk Pengajaran
Meningkatkan pencapaian pelajar

Menjadikan pengajaran dan pembelajaran bilik darjah teratur

Objektif pengajaran dan pembelajaran mudah dicapai

Membantu dalam proses membuat keputusan

Menjadikan penyampaian pengajaran dan pembelajaran

standard bagi kumpulan yang pelbagai
Menjimatkan masa dan peruntukan yang besar, khusus bagi
sesuatu program yang besar dan luas
Model Reka Bentuk Pengajaran
 Terdapat banyak model RB pengajaran tetapi secara
amnya terdapat 6 perkara asas (Richey, 1986):

Menentukan keperluan pelajar

Menentukan matlamat dan objektif
Membina prosedur penilaian
Mereka bentuk dan memilih strategi penyampaian
Mencuba sistem pengajaran
Menilai keseluruhan sistem
 Pembahagian Model Reka Bentuk
Pengajaran.
Gustafon (1991) telah membahagikan model-model itu
kepada 3 tumpuan:

o Model berorientasikan bilik darjah

o Model berorientasikan produk
o Model berorientasikan sistem
 Model-model rekabentuk pengajaran
• Model Hanaffin and Peck (1988)
• Model ADDIE (Rosset, 1987)
• Model ASSURE (Heinich, et al., 1996)
• Model Dick and Carrey (1996)
• Model Gagne, Briggs dan Wager (1992)
 Model Hanaffin and Peck

Fasa 1 Fasa 2 Fasa 3

Reka bentuk Pembangunan dan
Analisis keperluan perlaksanaan

Penilaian dan Penyemakan

Analisis kerja berdasarkan model Hanaffin and Peck

 Fasa-fasa Model Hanaffin and Peck

Fasa Analisis Keperluan

• Membuat penilaian terutama sekali ke atas ciri-ciri
kumpulan sasaran iaitu jenis pengguna, pengetahuan
sedia ada, perubahan tingkahlaku yang diingini, objektif
yang hendak dicapai, perkakasan yang perlu diguna dan
sebagainya.
 Fasa-fasa Model Hanaffin and Peck

Fasa reka bentuk

• Menentukan objektif
• Menentukan aktiviti, latihan dan ujian
• Kaedah penyampaian maklumat
 Fasa-fasa Model Hanaffin and Peck

Fasa pembangunan
• Proses penghasilan
• Gabungan pelbagaian media dan elemen-elemen rekaan
serta kepakaran

Melakukan proses implementasi dan penilaian untuk

membaiki dan meningkatkan mutu.
 Model Dick and Carrey PENDEKATAN
SISTEMATIK
Conduct
Instructional Revise
Analysis Instructon

Design
Assess Write Develop Develop Develop and Conduct
Needs To Performance Assessment Instruction Select Formative
Identify Objectives Instrument al Strategy Instructional Evaluation of
Goal(s) Materials Instruction

Analyze
Learners
and
Contexts Design
Conduct
Summative
Evaluation
Model ADDIE; Rossett, 1987.

Analysis (Analisis)

Design (Reka bentuk)

Development (Pembangunan)

Implementation (Perlaksanaan)

Evaluation (Penilaian)
 Model Assure
A - Analyze learner (analisis pelajar)
S - State objective (nyatakan objektif)
S - Select method, media and materials (pilih kaedah,
media & bahan
U - Utilize media and materials (gunakan media dan
bahan)
R - Require learner participation (dorong penglibatan
pelajar)
E - Evaluate and revise (nilai dan semak)
ISL
Perbandingan model
ADDIE dan ASSURE
Model ASSURE

ISL
 REKA BENTUK PENGAJARAN

Model ASSURE ( Heinich & rakan-rakan,

1982)

A – Analyse learner (Analisis pelajar)

S – State objective (Nyatakan objektif)
S – Select method, media & materials (Pilih kaedah,
media & bahan)
U – Utilise media & materials (Gunakan media & bahan)
R – Require learner participantion (Dorong pengelibatan
pelajar)
E – Evaluate & revise (Nilai & semak)
 REKA BENTUK PENGAJARAN

A – Analyse learner (Analisis pelajar)

 Ciri-ciri umum – umur, sosio ekonomi,

tahap/tingkatan. Interaksi guru dengan pelajar
membantu guru merancang pengajaran.
 Kompetensi peringkat masuk – pengetahuan &
kemahiran sedia ada.
 Stail pembelajaran – merujuk kepada trait psikologi
(personaliti)
 REKA BENTUK PENGAJARAN

S – State objective (Nyatakan objektif)

 Tahap minimum hasil pembelajaran yang harus

pelajar capai dalam sesuatu pengajaran.
 Apa yang dipelajari adalah perkara baru kerana
pembelajaran adalah pembaharuan.
 Pencapaian objektif pembelajaran adalah berlaku
perubahan tingkah laku yang positif.
 Fokus objektif – pengetahuan, kemahiran & sikap
 REKA BENTUK PENGAJARAN

S – Select method, media & materials (Pilih kaedah,

media & bahan).
Tiga langkah pemilihan :

1. Menentukan kaedah yang sesuai untuk tugasan

pembelajaran – simulasi, demontrasi, latihan, latih
tubi.
2. Memilih media yang sesuai untuk melaksanakan
kaedah yang dipilih – memilih media tersedia
ataupun memilih format /bentuk media.
3. Memilih, mengubahsuai atau mereka bentuk media
yang telah ditentukan – ambilkira objektif, pelajar,
kos, kepakaran teknikal, peralatan, fasiliti & masa
 REKA BENTUK PENGAJARAN

U – Utilise media & materials (Gunakan media & bahan)

Menyedia dan menggunakan bahan dan media.

5 langkah :
• Melihat/prebiu;
• Sediakan bahan;
• Sediakan persekitaran;
• Sediakan pelajar; dan
• Sediakan pengalaman pembelajaran.
 REKA BENTUK PENGAJARAN

R – Require learner participantion (Dorong pengelibatan

pelajar)

 Dalam proses pembelajaran – libatkan pelajar

dalam aktiviti pembelajaran seperti latihan,
perbincangan, latih tubi, kuiz, projek dll.
 Pengukuhan serta merta – pelajar memberi
tindak balas yang betul
 REKA BENTUK PENGAJARAN

E – Evaluate & revise (Nilai & semak)

 Penilaian – proses pertimbangan nilai tentang sesuatu

perkara. Berlaku sebelum, semasa & selepas proses
pengajaran.
 Penilaian melibatkan aspek : Pencapaian pelajar:
 Menilai pencapaian pelajar;  Prestasi pelajar
 Pembelajaran yang dihasilkan; berdasarkan
 Menilai media & kaedah; rujukan kriteria;
 Kualiti media;  Prestasi pelajar
 Penggunaan guru; dan dalam aspek
 Penggunaan pelajar kemahiran; dan
 Sikap pelajar
 REKA BENTUK PENGAJARAN

E – Evaluate & revise (Nilai & semak)

Menilai Kaedah & Media

Kualiti media – berkesan, boleh dipertingkatkan, berguna,

membantu pelajar capai objektif, mencetus minat,
pengelibatan bererti.

PdP – menyokong pemikiran tinggi, kembangkan KBKK,

menyampaikan kandungan yang mendalam, merangsang
perasaan ingin tahu, pembelajaran aktif, penerokaan,
unsur nilai murni.
REKA BENTUK PENGAJARAN

TUTORIAL
 REKA BENTUK
Buat pembacaan / rujukan PENGAJARAN pengurusan grafik
penggunaan
/ peta pemikiran dalam pdp dan lakukan aktiviti berikut:
 REKA BENTUK PENGAJARAN

TUTORIAL

Sediakan dalam bentuk Pengurusan Grafik dan

Perancangan Reka Bentuk Pengajaran

1. Ciri-ciri Model ASSURE (Peta Buih)

2. Ciri-ciri Model ADDIE (Peta Alir)
3. Membanding bezakan model reka bentuk
pengajaran ADDIE dan ASSURE (Peta Buih
Berganda).
4. Merancang reka bentuk pengajaran bagi sub-topik
subjek major/ minor.
Reka Bentuk Mesej

ISL
 Reka Bentuk Mesej

 Media pengajaran sangat penting dalam proses

pengajaran dan pembelajaran
 Menjadi perantara di antara:
 Penyampai mesej
 Penerima mesej
Menurut EACT, 2004) – media adalah segala bentuk /
saluran yang digunakan untuk penyampaian pesanan.

ISL
 Reka Bentuk Mesej
Torkelson (1972) membahagikan media kepada 3
kumpulan iaitu

Mesej yang hendak disampaikan.

Bentuk mesej yang digunakan.

Saluran mesej.
 Mesej
Mesej ialah kandungan yang hendak disampaikan.

Dalam bentuk maklumat, fakta, konsep, kemahiran, motivasi,

bahasa isyarat atau nilai yang diberikan oleh guru kepada
murid.
 Bentuk Mesej
Bagaimana mesej disampaikan?

Keberkesanan penyampaian maklumat amat bergantung

kepada keupayaan reka bentuk mesej yang dipilih.

Dalam bentuk gambar, jadual, carta, simbol dsbnya.

Reka bentuk mesej ialah pola-pola simbol yang

mempengaruhi kognitif dan psikomotor (Fleming and
Leive, 1993).
ISL
 Saluran Mesej
 Alat fizikal yang diguanakan untuk menyampaikan
mesej.
 Disampaikan dalam bentuk elektrikal, mekanikal,
digital dan sebagainya.
 Contoh: Komputer, projektor LCD/ Filem, radio,

telefon.

ISL
 Reka Bentuk Mesej
Mesej – kandungan atau maklumat yang hendak
disampaikan dalam bentuk makluman, motivasi

Bentuk mesej – cara maklumat disimpan sama ada

dalam bentuk sebenar, abstrak, simbol, visual,
gambaran, bahasa dll.

Saluran mesej – alat fizikal yang digunakan untuk

penyampaian mesej sama ada dalam bentuk elektrik,
mekanikal, digital dll
ISL
 Proses Penyampaian Mesej
Melibatkan dua kontinum yang saling bertindak
saling.
Media/
Sumber maklumat  Penerima maklumat
mesej
Interpretasi  Interpretasi
maklumat maklumat
Media/
 Sumber maklumat
Penerima maklumat mesej

Rajah: Proses penyampaian

mesej antara penyampai
dengan penerima.

ISL
Kon Pengalaman Dale (1964)
Kon Dale memperjelaskan kesan media terhadap
pembelajaran.
Kon Dale menyusun media pengajaran daripada
konkrit kepada abstrak.
Dale menjelaskan impak media terhadap
pembelajaran dan mengklasifikasikan pengalaman
murid kepada konkrit, pemerhatian dan simbol.

ISL
Tutorial:

Bincangkan peranan reka bentuk pengajaran dalam

proses pembelajaran murid.

Bincangkan persamaan dan perbezaan antara model

ASSURE dan ADDIE

Apakah reka bentuk mesej dan nyatakan bagaimana

mesej berfungsi dalam penyampaian pembelajaran.

Terangkan kesan-kesan media terhadap pembelajaran

murid berdasarkan Kon Pengalaman Dale.