Geguritan
Pidabdab Ngwangun pangresep (Apersepsi)
Maosang kruna tembang, pupuh, macepat, sekar alit, punika sami nénten prasida pasahang sareng
Geguritan. Mangkin kawéntenan sekaa-sekaa pasantian ngawinang Geguritan sampun ngancan
kasenengin. Geguritan punika wantah pupulan puisi Bali Purwa sané markup sekar alit sané
ritatkala ngendingang kawacen papat-papat nyantos sering kasambat macepat, sané daging ipun
ritatkala kagendingin nganggen pupuh. Tiosan prasida katembangin, Geguritan talér madaging
lambahan carita sané taler madaging amanat. Sadurung nglantur mlajahin indik Geguritan,
Geguritan wénten kakalih, inggih punika geguritan monométris miwah geguritan polymétris.
Geguritan monométris inggih punika geguritan sané nganggén pupuh wantah asiki, sakadi
geguritan Bungkling, geguritan Jayaprana, geguritan Basur. Geguritan polymétris inggih punika
geguritan sané nganggén makudang-kudang pupuh, sakadi geguritan Tamtam, geguritan Pakang
Raras, geguritan I Nengah Jimbaran, msl.
Ring sajeroning geguritan, pupuh-pupuh sané lumrah kaanggén wénten dasa (10) akéhnyané,
sakadi pupuh Sinom, Semarandana, Pucung, Pangkur, Durma, Dangdang Gula, Ginada, Ginanti,
Mijil, miwah Maskumambang. Basa sané kaanggén inggih punika basa Bali macampuh sareng
basa Kawi, taler wénten sané nganggé basa Melayu, miwah basa Sasak.
Geguritan punika kawangun antuk pupuh. Pupuh punika kaiket antuk uger-uger sané kawastanin
pada lingsa. Pada inggih punika akéh wanda utawi kecap sajeroning abaris, lingsa inggih punika
labuh aksara suara sané pinih untat. Ring pada lingsa punika wénten sané kawastanin guru
wilangan, guru gatra, miwah guru dingdong. Guru wilangan inggih punika akeh kecap (wanda)
sajeroning acarik (abaris). Guru gatra inggih punika akéh carik sajeroning apada (abait). Guru
dingdong inggih punika suara panguntat sajeroning acarik.