3.3Mengevaluasi penggunaan PERTEMUAN 1 kruna wilangan, kruna polah, dan 3.3.1 Mendebatkan penggunaan kruna wilangan dalam lengkara lumaksana(aktif) dan wacana. linaksana (pasif) dalam wacana 3.3.2 Mengecek kebenaran penggunaan kruna wilangan beraksara Bali dan berhuruf Latin 4.2 Mengabstraksi materi 4.2.1 Mendesain wacana singkat dengan menggunakan tentang kruna polah, kruna kruna wilangan wilangan, lengkara lumaksana dan lengkara linaksana
PAPLAJAHAN 6 KRUNA WILANGAN
6.1 Teges Kruna Wilangan
Kruna Wilangan inggih punika, kruna sane nyihnayang akeh utawi akidik pepupulan barang-barang, ring sahananing maurip wiadin laksana pakaryan. Minakadin ipun : dasa, aakit, asibak, acakep punika sami ngranjing ring Kruna Wilangan. Soroh Kruna Wilangan punika kabinayang dados nemnem, inggih punika : Kruna Wilangan Ketekan. Kruna Wilangan Gebogan. Kruna Wilangan Pahan. Kruna Wilangan Tan Janten. Kruna Wilangan Panta Wilangan. Kruna Wilangan Pepasten Wilangan.
Ring sor puniki wantah tetuwek lan conto-conto ring soang-soang pahan Kruna Wilangan : Kruna Wilangan Ketekan contonyane : sa, dua, telu, papat, lima, enem, pitu, kutus, sia, dasa, miwah selanturipun.
Kruna Wilangan Gebogan
Kruna Wilangan Gebogan, Kruna Wilangan sane madue aran niri-niri utawi carane nyambatang maseosan tur sampun ketah pisan kaanggen. Kruna Wilangan puniki ketah ipun kaucapang utawi kasambatang ngangge lengkara, nenten wilangan ipun. Sane ngeranjing ring Kruna Wilangan Gebogan luire : 35 wastanipun pesasur 45 wastanipun setiman 50 wastanipun seket 75 wastanipun telung benang 100 wastanipun satus 150 wastanipun karobelah 175 wastanipun lebak miwah sane seosan
Kruna Wilangan Pahan
Kruna Wilangan Pahan puniki boya kasurat antuk angka, sakewanten kasurat ngangge aksara. Sane ngranjing ring Kruna Wilangan Pahan luire : Apahempatan (seperempat), Atenga (setengah), Atugel (sepenggal), Apahteluan (sepertiga) miwah sane lianan
Kruna Wilangan Tan Janten
Kruna Wilangan Tan Janten puniki akeh nyane nenten janten utawi nenten keni antuk ngwilangin akehnyane. Ketah ipun kasurat ngangge kruna utawi aksara. Sane ngranjing ring Kruna Wilangan Tan Janten puniki luir ipun : a. Abedik; Nasine di payuke enu tuah abedik. b. Begeh; Saudagar baase begeh maan meli baas di peken Badung. c. Liu; Anake ento mancing ngaku liu maan be. d. Aketek; Uyahe enu di calunge tuah aketek. e. Ombeh; Ombeh mabiayagan lengise uli di paon. f. Agetul; Agetul tusing enu lengise di botole. g. Adesa; Ajaka adesa anake demonstrasi di lapangan puputan. h. Akikit; Akikit tusing dadi idih gelahne. i. Abanjar; Ajaka abamjar anake nulungin ia mamula padi di carik. j. Apaso; Lawar apaso isinina kuah. k. Kruna Wilangan Panta Wilangan Sane ngranjing ring Kruna Wilangan panta wilangan, inggih punika : Ekan (satuan), Dasan (puluhan), Tus (ratusan), Peon (ribuan), Laksan (puluh ribuan), Keten/keti (ratus ribuan), Yuta (jutaan), Bara (puluh jutaan), Ingel (ratus jutaan), Bengong (milyaran)
Kruna Wilangan Pepasten Wilangan
Kruna Wilangan puniki akeh ipun sampun pasti. Ketah ipun Kruna Wilangan puniki karihinin antuk kruna-kruna sane wenten pakilitan ipun ring Kruna Wilangan soang- soang. Sane ngranjing ring Kruna Wilangan Pepasten Wilangan, luire : Sampi aakit, Bebek aukud, Tikeh abiding, Sandal apasang, Taluh abungkul, Busung amuncuk, Wayang akropak, Lontar acakep, Baas ajumput, Tiiang akatih, miwah sane lianan