Kruna wilangan inggih punika, kruna sané nyihnahang akéh arta brana utawi akidik
papupulan barang, sahananing maurip wiadin laksana pakaryan, manut soroh nyané rumasuk
wewangsan. Kruna wilangan punika kabinayang dados manutin rupa miwah pawiguna
inucap.
Soroh
Puniki kruna wilangan sané manutin pawiguna ipun kakepah dados nem inggih punika:
35 wastanipun pesasur
45 wastanipun setiman
50 wastanipun séket
75 wastanipun telung benang
100 wastanipun satus
150 wastanipun karobelah
175 wastanipun lebak
miwah sané siosan
Kruna wilangan pahan
Kruna wilangan pahan puniki boya kasurat antuk angka, sakéwanten kasurat nganggé aksara.
Sané ngranjing ring kruna wilangan pahan luiré :
Apahempatan utawi aprapat
Atenga
Atugel
Apahteluan utawi apahtiga
miwah sané lianan
Rupa
Lian raos saking kruna wilangan prasida kaambil saking genah nyané kaanggén, tata cara
ngambil nyané, piranti sané kaanggén, miwah satuan sané kaanggén. Ring panganggéan
punika ketah kawewehin aksara a ring ajeng nyané, kawewehin ring ungkur wilangan sekadi
panta wilangan.
Akatih : potlot,bungkung,tiing,lidi,sate,plpen.
Abungkul : taluh,nyuh,nangka,duren,sumangka,gedang.
Ajuring : sumaga,sumangka,duren.
Atala : nyawan
Atebih : sumangka,tiing,gedang,bata,carik.
Atukel : benang
Aukud : siap,jaran,sampi,kambing,kedis,bébék.
Aijas : biu
Aijeng : biu,salak
Apunduh : méméri,bébék,siap.
Apasang : sepatu,sandal,sumpel.
Arangsukan : panganggo
Alempir : kertas
Abidang : kertas,kamben,saput,don basé.
Aplupuh : tanem-taneman
Acutak : carik,tegal
Akecoran : yeh
Apapah : don bi,don nyuh,don jaka
Apuun : punyan nyuh,punyan poh, gedang,nyambu.
Arence : ceroring,kepundung,buni,buluan
Akelan : tipat
Atanding : lawar,banten,sate
Abatu : duren,nangka
Apakpakan base : galah,makelone
Awai,abulan,atiban : dina
Acengkang,alangkat,améter,adepe : benang,papan
Aran wilangan
Ring basa Bali aran wilangan tan ja kapastika pateh sekadi wilangan petékan ipun, wénten
wilangan-wilangan sané kaaranin mabinayan saréng ketah petékan ipun, luiré:
Éka : 1
Lelima : 5
Adasa : 10
Solas : 11
Limolas : 15
Setiman : 45
Seket : 50
Telung benang : 75
Satus : 100
Karobelah : 150
Satak : 200
Telung atus : 300
Duang dasa : 20
Selikur : 21
Dua likur : 22
Selae : 25
Telung dasa : 30
Pasasur : 35
Samas : 400
Limang atus : 500
Siu : 1000
Duang tali : 2.000
Alaksa : 10.000
Aketi : 100.000
Ayuta : 1.000.000
3. Wastan Sasih
Pawastaan sasih antuk petékan punika prasida kasiosang antuk pawastaan liyanan minakadi:
Kasa : sasih 1
Karo : sasih 2
Katiga : sasih 3
Kapat : sasih 4
Kalima : sasih 5
Kaenem : sasih 6
Kapitu : sasih 7
Kawolu : sasih 8
Kasanga : sasih 9
Kadasa : sasih 10
Kadesta : sasih 11
Kasada : sasih 12
LENGKARA LINAKSANA
1. Lengkara Linaksana kaping : I. Sane kapratama winangun antuk Kruna Kria dados
jejer. Upaminipun :
a. Uli tuni Nyoman alih-alihin tiang.
b. Ooo, ento te uli tuni suba tiang alih Beli?
2. Lengkara Linaksana kaping : II. Sane kaping kalih puniki winangun antuk pangater ka,
kadulurin Kruna Kria sane dados jejer. Upaminipun:
a. Sokne kapenpenin baas teken pipis, kapin anake lingsir ento.
b. Ipun kacingak olih Dane Bapak Guru, msll.
3. Lengkara Linaksana kaping : III. Sane kaping tiga kacihnayang antuk wangun pangater ka,
miwah pangiring ang, wiadin pangater ma, sane pacang ngwetuang karya linaksana (pasif).
Upaminipun:
a. Cakepan punika kasurat duk rahina Redite Umanis Ukir.
b. Ring cakepan punika wenten sane masurat antuk Aksara Bali, wenten taler masurat antuk
Aksara Latin.
c. Aba-abaane kaentungang di tukade dalem.
d. Lawangane ring jaba tengah kantun mauneban.
e. Canange mabrarakan di margane, wireh ada anak ngulungang banten, msll.
Kadi asapunika lengkara-lengkarane sane sampun kaloktah, ring sajeroning uratiang
kawentenan lengkara-lengkara, pamekas nganutin pepalihannyane, utaminnyane manuting
geginan (fungsi)