Anda di halaman 1dari 6

NAMA :I MADE SAKA PALWA GUNA

NO :15
NIM :2111031111
KELAS :A1
PRODI : PGSD
UTS BAHASA BALI

1. Indayang telatarang napi punika Sor Singgih Bahasa Bali lan dagingin conto nyane
padum kalih!
Sor Singgih Basa Bali inggih punika anggah ungguhin basa utawi tingkatan basa sane
kaanggen mabaos sareng anak lianan.Sor singih basa bali kapah dados 4 inggih punika :
Basa alus singgih inggih punika basa sane halus sane keangge mebaosan sareng
anak sane duuran sane patut junjungan lan singgihan.contohnyane ( ratu pedanda
sampun makolem ring gedong) & ( ibu wenten nyingakin bapak tiang e ?)
Basa alus madia inggih punika basa tengah sane keanggen ritatkala mebaosan
sareng seumuran lan sane wangsa sane patuh sontohnyane ( sira sane dueg nulis
bali ?) & ( ipun sampun polih buku)
Basa alus sor punika basa sane keanggen ngraosan raga contohnyane ( tyang
mewasta trisna ) & ( dadong tiang e sampun padem)
Basa alus mider punika basa sane maduewigunan kekalih sane keanggen
nyinggihan tur ngesoran raga contohnyane ( ida peranda sampun rauh ) & ( ipun
sampun eling )
Basa alus mider nenten medue basa alus lan kasar contohnyane ( ida peranda lunga
kije ) & ( jero mangku nyongkok ring bataran e )
Basa andap utawi endep nenten alus miwah nenten kasar contohnyane ( ene mula
sisya sane kual )&( basang e seduk sajan )
Basa kasar sane keanggen ritatkala memisuh mebaos sareng beburon contohnyane
( cicing e konden ngamah ) & ( kucit ne medem dogen )

2. Jelasang napi punika sane kabaos struktur bahasa Bali!


• Aksara
-aksara latin
-aksara Bali
• wanda /kecap (suku kata)
• Kruna (kata)
-kruna tiron
-karuna lingga
• Lengkara ( kalimat)
• Wacana /satua

3. Napi punika sane kabaosang kosa kata Bali lan dagingin contoh nyane!
Kosa kata basa inggih punika perbendaharaan kata utawi kemampuan utawi keelingan
kata-kata, yening iraga eling teken akeh kosa kata nika menjadi salah satu pemicu iraga
magda mrasidang berbasa bali sane becik .Kosa kata bali adalah kata-kata yang digunakan
oleh masyarakan bali dalam berkomunikasi yang telah ditetapkan sesuai kesepakatan
Contoh: Kenken Kabare. ... ,Bli/Mbok. ..., Numbas. ... ,Aji Kuda Niki. ... ,Matur Suksma.
numbas, wengi, wasta,

4. Ring Bali wenten sane kabaosang bahasa miwah aksara Bali nah aspunika, wenten
taler sane kabasosang basita pari basa Bali. Indayang telatarang napi punika basita
pari basa Bali tur telatarang padum siki-siki muah dagingin conto ipun padum kalih!
bhasita paribasa , punika rerasmen basa pinaka panglengut bebaosan utawi gegonjakan sane
kanggen piranti ngwedar daging pikayunan, nganggen imba-imba .Kawentenan paribasa
Baline ngranjing ring susastra tutur ‘lisan’, rauh mangkin kantun maurip ring
pambyaran,sakewanten pungkuran sampun akeh sane kasurat mawangun stensilin miwah
cetakan.
1.Sesenggakan (ibarat)
Sesenggakan wit saking kruna “senggak”, kaduwipurwayang dados sesenggak,polih
pangiring-an dados sesenggakan. Sesenggakan puniki taler sakadi palambang utawi
sesimbing kahanan utawi polah jadma sane kaimbangang ring kahanan miwah polah barang
utawi buron. Binanipun ring sesonggan , yening sesenggakan nganggen piranti kruna
kadi,buka utawi luir.
Contoh:
Buka makpak tebune, ampsne kutang,
suksmanipun : Sakadi anake sane makurenan, ring kantun pangantenan, kalih sasuenne
kantun bajang kasayangang tur kajungjung, risampune tua tan mampuh kakutang.

Buka gowake ngadanin ibane.


suksmanipun : sekadi anak corah sane nuturang kacorahan padidi
2.Sesonggan (pepatah)
Sesonggan wit saking kruna “ungguh”, sane mateges linggih , genah, tongos. Kruna ungguh
polih pangiring -an dados ungguhan; polih pangater sa- dados saungguan utawi songgan,
raris kaduipurwayang dados sesonggan. Sesonggan inggih punika palambang kahanan kalih
polah jadma sane kaimbangang ring kahanan miwah polah barang utawi buron.Ring sor
puniki
Contoh:
Ada andus ada apine,
suksmanipun,yening wenten orti ala wiadin ayu, sinah wenten sane jati (pasaja), diastun ipun
akidik.
Kamus majalan,
suksmanipun , kaucapang ring anake sane pradnyan tur sampun weruh ring makudang-
kudang basa.
3.Sesawangan (perumpamaan)
Paribasa sane mawasta sesawangan, wantah bebaosan sane kaanggen pinaka pangrumrum.
Wenten sane kaanggen ngajum-ajum, taler wenten kaanggen mintonin utawi nyacad,
mawinan sang katiben bebaosan pacing seneng utawi gedeg miwah jengah. Sesawangan
puniki sering taler nganggen kruna kadi, buka, miwah luir.
Contoh:
Romanne selem kadi manggis, Suksmanipun, kanggen nyacad ring anake sane madue kulit
selem nanging yening makenyem, manis pisan.

Bokne gading kadi bok jagung, Suksmanipun,kaucapang ring anake sane madue bok sane
mawarna gading,sekadi bok jagung.
Ngantungang pongpongan mabolong tiga ring duur jelanan kandang ayam , sane
matetujon nulakin grubug ayam.
Wenten anak nandur kelapa saha ngandong anak alit tetiga. Puniki matetuek
mangda entik kelapane kuat saha pacang mawoh nged.
4. Sesawen
Sesawen mawiwit saking kruna sawi sane mateges tanda utawi praciri. Raris
kruna punika kadwipurwayang saha polih pangiring – an dados sesawen.
Contoh:
Ngantungang pongpongan mabolong tiga ring duur jelanan kandang ayam , sane
matetujon nulakin grubug ayam.
Wenten anak nandur kelapa saha ngandong anak alit tetiga. Puniki matetuek
mangda entik kelapane kuat saha pacang mawoh nged.
5. Sesapan
Sesapan mawit saking kruna sapa sane kadwipurwayang saha polih pangiring -an
dados sesapan.
Contoh :
Sesapan anak jagi luas ngajak rare, nyolekang adeng ring
gidat rarene: “Ratu Hyang Brahma, titian nunas sasikepan mangda raren titiange
rahajeng”
Sesapan anak mirengang suaran cekcek ri kala mabebaosan.
“Singgihan Saraswati”.
6. Wewangsalan
Wewangsalan puniki pateh sakadi tamsil ring Bahasa Indonesia. Wewangsalan
kruna lingganipun "wangsal" sane artinipun "lampah", polih pangiring "an" dados
"wangsalan", kaduipurwayang dados "wewangsalan", artinipun lelampahan
saparipolah kalih kahanan jatma.
Contoh :
Ada tengeh masui kaput, suksmanipun :
ade keneh mamunyi takut.
Bakat kocok misi isen, suksmanipun : awak bocok tuara ngasen.
7. Cecangkriman
Cangkriman maderbe suksma matebag-tebagan sakadi macecimpedan.
Contoh :
Berag landung , ngelah panak cerik liu, memene slelegang, panakne jejek menek
tuun, memene gelut gisiang. Punika cawisane Jan.
Maumah dialas agung, bungkut panadege,awake mabulu pipis,pawah cakluk,
layahe selep-sepang. Punika cawisane Klesih.
8. Cecimpedan
Cecimpedan puniki wantah bebaosan kaanggen matebag-tebagan,pateh kadi syair
teka-tekiring Bahasa Indonesia.
Contoh :
Padik apa,Jangkrik ngecik duur
gununge?
Cawisane, Anak Macukur.
Padik apa, di cenikne dupdupang, di gedene matiang?
Cawisane, Api.
9. Bebladbadan
Bebladbadan punika wantah silih sinunggil Basa Basitha sane lumrah kaanggen
ring Basa Bali.
Contoh :
Maberuk tanah ,arti sujatine: caratan, arti paribasane :
nyaratang.
Mabawang putih, arti sujatine : kesuna, arti paribasane : pisuna.
10. Peparikan
Peparikan pateh ring pantun sajeroning basa Indonesia. Parikan kawangun antuk
lengkara petang carik , carik kaping 1 lan 2 pinaka giing, carik kaping 3 lan 4
pinaka daging utawi suksmanipun.
Contoh :
Balang minyak balang mamedi,
Balang kaja mawadah lumur.
Lamun nyak jalan malali,
tusing joh teked di sanur.
Kaden poh kuning-kuning
Anak manas ko mepelut
Kaden boh kenying-kenying
Anak rengas buin celut

5. Manut ring angga maha siswa suang-suang napike punika sane kabaosang
Kasusastraan Bali ?, tur indayang makarya puisi Bali Anyar padum asiki sane
temanyane bebas!
• Kasustraan mawit saking kruna sastra sane mateges ajah-ajahan / ilmu pengetahuan. polih
pangater Su sane mateges becik utawi luwih, lan polih pangater lan pengiring (Ka-an) punika
mateges nyihnayang kawentenan.Kasusastraan inggih punika kawentenan ajah-ajahan sane
becik utawi luwih.
• Kasusastraan taler mategeses: kekawian sastra sane metu saking padma hredaya manusa
sane marupa
tulisan utawi karangan sane kawentenannyane luwih, becik tur lengut.
Contoh: Bali
Bali...
Pulo sane cenik...
Pulo sane akeh antuk budaya..
Pulo sane akeh antuk pariwisata...

Budaya Baline sampun kaloktah ring mancanegara


Igel-igelan miwah gamelan soroh budaya Bali
Pendet, Kecak miwah Baris..
Soroh igel-igelan Bali
Cerik kelih gede tua malajain igel-igelan Baline

Pariwisata ring Bali becik...


Pariwisata alam miwah bangunan
Gunung, Danu, Pasisi wenten ring Bali
Gunung Batur, Danu Batur, lan Pasisi Kuta..
Soroh tongos wisata ring Bali

Baline sugih..
Sugih budaya lan pariwisata
Krama Baline patut ngelestariang budaya Baline

Anda mungkin juga menyukai