TEMA 2 PENYENGGARAAN DAN KESINAMBUNGAN HIDUP

BAB 5 BAB 4: KESIHATAN MANUSIA

TINGKATAN 2
STANDARD 4.1 Penyakit berjangkit dan penyakit tidak berjangkit
KANDUNGAN
STANDARD 4.1.1
Membezakan dan berkomunikasi mengenai penyakit
berjangkit dan penyakit tidak berjangkit.
PEMBELAJARAN
4.1.2 Menerangkan bagaimana penyakit berjangkit disebarkan.
4.1.3 Mencerakinkan penyebab dan penularan penyakit
berjangkit.
4.1.4 Menjana idea mekanisme menghalang penularan
penyakit berjangkit.
OBJEKTIF Pada akhir pembelajaran, murid dapat,
PEMBELAJARAN 1. Menyatakan maksud penyakit.
2. Membandingbezakan (sekurang-kurangnya 1 persamaan dan 1
perbezaan) penyakit berjangkit dengan penyakit tidak berjangkit.
3. Mengelaskan sekurang-kurangnya 4 penyakit kepada penyakit
berjangkit dan penyakit tidak berjangkit.
4. Menyatakan 4 kaedah penyebaran penyakit berjangkit.
5. Mengelaskan sekurang-kurangnya 8 penyakit kepada 4 keadah
penyebaran penyakit berjangkit.

1
4.1 Penyakit berjangkit dan penyakit tidak berjangkit
1. Penyakit merupakan keadaan tidak normal pada badan atau minda yang menyebabkan
ketidakselesaan, sukar berfungsi atau memberi tekanan kepada seseorang.
2.
Penyakit Berjangkit Penyakit tidak berjangkit

Disebabkan oleh jangkitan

Disebabkan oleh faktor genetik
dari patogen atau melalui
atau gaya hidup
medium atau vektor

Boleh berpindah ke individu Tidak boleh berpindah ke individu

lain lain

Contoh : selsema, kurap, Contoh : kanser, hipertensi,

deman malaria dn penyakit diabetes, asma dan penyakit
kencing tikus. kardiovaskular.

3. Patogen adalah organisma yang menyebabkan penyakit.

4.

Semua
virus

Sesetengah
Cacing
Bakteria

PATOGEN

Kulat Protozoa

5. Secara umumnya patogen disebarkan dari …

2
 Orang sakit Orang sihat
(Hos) (Mangsa)

6. Bagaimanakah penyakit berjangkit disebarkan?

Kaedah Penyebaran Penyakit berjangkit

Udara

Air

Sentuhan

Vektor

3
7.

8.

4
9.

10.

5
11.

12.

6
13.

14.

7
15.

18

8
Soalan Objektif
1. Apakah yang dimaksudkan dengan penyakit?
A Ianya adalah keadaan tidak normal pada badan atau minda yang menyebabkan
ketidakselesaan.
B Ianya berlaku disebabkan faktor genetik atau gaya hidup
C Ianya berlaku disebabkan jangkitan daripada patogen secara langsung atau
melalui medium dan vektor.
D Ianya disebarkan olej patogen yang dipindahkan daripada hos kepada mangsa
yang lain.

2. Yang manakah benar berkaitan dengan penyakit berjangkit dan penyakit tidak
berjangkit.
Penyakit berjangkit Penyakit tidak berjangkit
A Disebabkan oleh jangkitan melalui Disebabkan oleh faktor genetik atau
medium atau vektor. gaya hidup.

B Disebabkan jangkitan dari patogen. Disebabkan oleh jangkitan melalui

C Tidak boleh berpindah ke inidividu
lain
D Contoh penyakit : penyakit
kardiovaskular.
medium atau vektor.
Boleh berpindah ke inidividu lain
Contoh penyakit : penyakit kencing
tikus

3. Yang manakah penyakit disebarkan oleh vektor dan air?

A Malaria
B Zika
C Kepialu
D Leptospirosis

9
4. Berikut adalah penyakit yang disebarkan melalui sentuhan. Pilih pasangan yang
betul.
Penyakit Cara jangkitan
A Panau Hubungan seks
B Siflis Setuhan kulit
C Gonorea Berkongsi pakaian
D HIV (AIDS) Perkongsian jarum

5. Manakah antara pasangan berikut merupakan pasangan yang betul?

Vektor Patogen
A Tikus Salmonella typhi
B Nyamuk Anopheles Virus Denggi
C Lipas Bakteria Leptospira
D Nyamuk Ades Virus Zika

6. Berikut merupakan cara-cara lalt menyebarkan penyakit.

P : Lalat hinggap di atas kotoran yang mempunyai patogen.
Q : Lalat memindahkan patogen tersebut ke makanan.
R : Patogen memasuki badan seseorang yang makan makanan tercemar.
S : Patogen melekat pada kaki dan badan lalat.
A P  Q  R  S
B P  Q  S  R
C P  S  Q  R
D P  R  Q  S

10
Soalan Struktur

1. a. Rajah 1.1 menunjukkan peta bulatan.

Virus

Lalat
PATOGEN

Tikus

Protozoa

Rajah 1.1
Bulatkan contoh-contoh patogen.
[2 markah]
b. Kelaskan penyakit berikut kepada penyakit berjangkit dan penyakit tidak
berjangkit dengan melengkapkan peta pokok pada Rajah 1.2.

Diabetis, Selsema, Kurap, Kanser

Penyakit tidak Berjangkit Penyakit Berjangkit

11
 [2 markah]

2. Rajah 2.1 menunjukkan kempen kesedaran untuk membanteras denggi.

a. Berdasarkan kempen di atas, kenalpasti vektor dan patogen yang terlibat.

Vektor : ________________________________________
Patogen : ________________________________________
[2 markah]
b. Terangkan bagaimankah vektor yang anda nyatakan dalam (a) di atas
menyebarkan penyakit?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
[3 markah]
c. Selain daripada mengadakan kempen kesedaran, cadangkan dua cara untuk
menggelakkan penyakit ini daripada berjangkit.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
[2 markah]

12
3. Rajah 3.1 menunjukkan sesorang yang diserang penyakit berjangkit iaitu
Influenza A Dia mengalami simptom seperti deman, batuk, selsema dan sakit
tekak.

Diagram 8.1/ Rajah 8.1

a. Nyatakan medium bagi penyebaran penyakit influenza.
______________________________________________________________
[1 markah]
b. Namakan satu penyakit lain yang mempunyai cara penyebaran yang sama
dengan Influenza A.
______________________________________________________________
[1 markah]
c. Nyatakan patogen bagi Influenza A.
______________________________________________________________
[1 markah]
d. Terangkan bagaimanakah seseorang sihat boleh dijangkiti penyakit Influenza
A.?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
[3 markah]
e. Cadangkan dua cara yang perlu diamalkan bagi mencegah penyakit ini
tersebar.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
[2 markah]

13
4. Rajah 4.0 menunjukkan kempen kesedaran menangani penularan Covid-19.

Rajah 4.0
a. Pada pendapat anda, apakah medium bagi penyebaran Covid-19.
a. ______________________________________________________________
[1 markah]

Rajah 4.1
b. Berdasarkan Rajah 4.1, terangkan 2 cara penularan Covid-19.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
[2 markah]

14
c. Usaha untuk menangani Pendemik Covid-19 adalah tanggungjawab semua.
Sebagai pelajar, terangkan bagaimanakan anda menjalankan tanggungjawab
tersebut.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
[4 markah]

15
Soalan objektif.
1. A
2. A
3. C
4. D
5. D
6. C

Soalan subjektif
1 a
.

Virus

2m

Lalat
PATOGEN

Tikus

Protozoa

Rajah 1.1

16
 Diabetis, Selsema, Kurap, Kanser

Penyakit tidak Berjangkit Penyakit Berjangkit

2m

Diabetis, Kanser Selsema, Kurap

2 a Vektor : Nyamuk Ades

. . Patogen : Virus Denggi 2m
b P1 : Nyamuk yang telah mempunyai patogen di dalam kelenja air
. liurnya // Nyamuk mengigit pesakit denggi
P2 : Nyamuk itu mengigit orang sihat /mangsa
P3 : Air liur nyamuk dikeluarkan semasa menghisap darah 3m
mangsa /orang sihat untuk mencegah pembekuann darah.
P4 : Jangkitan berlaku.
P5 : Nyamuk lain menggit mangsa /pesakit
c. P1 : mengawal populasi vektor / nyamuk /
P2 : memusnahkan tempat perlindungan / pembiakan nyamuk / vektor.
P3 : tidur dengan menggunakan kelambu 2m
P4 : mengasingkan pesakit denggi dari oarng lain
3 a Udara
. . 1m
b Tuberculosis // Sindrom pernafasan akut teruk (SARS) // Influenza A
. (H1N1) // Cacar air 1m
c. Virus // bakteria 1m
d P1 : Percikan titisan air apabila pesakit bersin / batuk /
. menguap / bercakap / bernafas.
P2 : Titisan air dihidu oleh mangsa / orang sihat 3m
P3 : Jangkitan berlaku
e P1 : menutup mulut /hidung ketika bersin / batuk / menguap
. P2 : tidak meludah merata-rata 2m
P3 : elakkan dari tempat yang sesak
4 a Udara //sentuhan

17
 . . 1m
b P1 : melalui udara /titisan air/ batuk / bersin pesakit Covid-19 kepada
. orang sihat /mangsa
P2 : berjabat tangan dengan pesakit Covid-19
P3 : menyentuh benda / permukaan benda yang mengandungi covid -19 2m
c. P1 : basuh tangan dengan sabun dan air / guna pembasmi kuman
tangan
P2 : penjarakan social // jarakkan diri diri sejauh 1 m dari orang lain 4m
P3 : memakai penutup mulut dan hidung
P4 : duduk di rumah
P5 : tidak bersalam dengan orang lain // meletakkan tangan di dada
tanda hormat

Disediakan oleh
NORMISHAH BINTI ABDUL LATIFF
SMK PENGKALAN HULU

TEMA 2 PENYENGGARAAN DAN KESINAMBUNGAN HIDUP

18
BAB 5 BAB 4: KESIHATAN MANUSIA
TINGKATAN 2
STANDARD 4.2 Pertahanan badan
KANDUNGAN
STANDARD 4.2.1 Menghuraikan & berkomunikasi fungsi sistem pertahanan
badan.
PEMBELAJARAN
3.2.2 Mendefinisikan antigen, antibodi dan keimunan badan.
4.2.3 Mewajarkan kepentingan imunisasi.
4.2.4 Membezakan keimunan pasif dan keimunan aktif.
4.2.5 Mewajarkan amalan yang baik ke arah keimunan yang
mantap.
4.2.6 Mewajarkan dan berkomunikasi mengenai kepentingan
imunisasi dan tahap kesihatan individu terhadap keluarga,
sosial, ekonomi dan negara.
OBJEKTIF Pada akhir pembelajaran, murid dapat,
PEMBELAJARAN 1. Menyatakan dan menghuraikan3 barisan pertahanan.
2. Menyatakan perbezaan di antara antigen, antibodi dan
keimunan badan.
3. Menyatakan maksud imunisasi.
4. Menghuraikan sekurang-kurang 3 imunisasi yang diperlukan
oleh seseorang individu.
5. Menyatakan dan menghuraikan 4 jenis keimunan.
6. Membanding beza 4 jenis keimunan.
7. Menyatakan sekurang-kurangnya 2 punca keimunan menjadi
lemah.
8. Menyatakan sekurang-kurangnya 2 amalan menguatkan
sistem keimunan.

19
4.2 PERTAHANAN BADAN
1. Mekanisme Pertahanan badan

2.

Barisan Barisan
Barisan pertahanan
pertahanan ke pertahanan
ke tiga
dua pertama
PENGHASILAN
(SEL DARAH (KULIT DAN
ANTIBODI)
PUTIH) MUKUS)

20
3.
Barisan pertahanan pertama
Mekanisme pertahanan tidak spesifik
KULIT Menghalang patogen memasuki badan

Barisan pertahanan ke dua

Mekanisme pertahanan tidak spesifik
SEL DARAH Melawan patogen melalui fagositosis
PUTIH

Barisan pertahan ke tiga

Mekanisme pertahanan spesifik
PENGHASILAN
ANTIBODI Melawan patogen melalui penghasilan antibodi

4. Antigen, antibodi dan keimunan badan.

• Keimunan ialah keupayaan badan untuk melawan jangkitan penyakit.
• Apabila organisma penyebab penyakit memasuki badan, sistem pertahanan
badan mengenali organisma tersebut sebagai bendasing yang disebut
sebagai antigen.
• Antigen merangsang sistem pertahanan badan untuk menghasilkan
antibodi ke dalam aliran darah.
• Antibodi adalah protein yang dihasilkan oleh sel darah putih.
• Antibodi memusnahkan antigen tersebut.

5.

Antibodi melekat pada patogen Antibodi menyebabkan patogen

untuk mengelakkan patogen menggumpal
daripada memasuki sel perumah

6. Imunisasi
21
7. Jenis keimunan

22
8. Graf keimunan

9. Secara ringkasnya, keimunan …

23
10.
Punca Sistem Keimunan Menjadi Amalan Yang Menguatkan Sistem
Lemah Keimunan

Terdedah kepada Mendapatkan rehat dan tidur

pencemaran udara yang mencukupi

Beriadah dan menghirup

Terdedah kepada pestisid
udara segar

Mengalami tekanan Tidak merokok dan tidak

perasaan terdedah kepada asap rokok

Pengambilan gula secara Melakukan pemeriksaan

berlebihan kesihatan secara kerap

24
Soalan Objektif
1. Penyataan yang manakah benar berkaitan pertahanan badan.
A Kulit : Barisan pertahanan ke dua.
B Membran Mukus : Barisan pertahanan pertama.
C Operasi fagositosis : Barisan pertahanan ke tiga.
D Sistem keimunan badan : Barisan pertahanan pertama

2 Penyataan yang manakah berkaitan keimunan adalah benar

Jenis keimunan
A Keimunan aktif semulajadi
B Keimunan aktif buatan
C Keimunan pasif semulajadi
D Keimunan pasif buatan
Sumber Antibodi
Terhasil selepas seseorang sembuh dari
penyakit
Mendapat antibodi dari susu ibu
Terhasil apabila antiserum disuntik
Terhasil apabila vaksin disuntik

3 Manakah amalan yang yang boleh menguatkan keimuan dalam badan.

A B

C D

25
4. Antara penyakit berikut, yang manakah boleh dicegah dengan pemberian vaksin.
A Kolera
B Denggi
C Leptospiraosis
D Tuberkulosis

5. Imunisasi ini hanya berikan kepada perempuan sahaja.

A BCG
B MMR
C HPV
D JE

Soalan Struktur
1. Rajah 1.0 menunjukkan graf keimunan.

(a) (b)
Rajah 1.0
a. Namakan graf 1.0 (a) dan 1.0(b) di dalam kotak dengan mengunakan perkataan
yang diberikan di bawah.
Keimunan aktif semulajadi Keimunan pasif semulajadi
Keimunan aktif buatan Keimunan pasif buatan
[2 markah]
b. Garis perkataan yang betul berkaitan keimunan.
i. Keimunan ( semulajadi / buatan ) didapati dari suntikan.
ii. Keimunan ( aktif / pasif ) didapati apabila badan memperoleh antibodi
daripada sumber luar.

26
2. a. Rajah 2.0 menunjukkan seseorang memerlukan 2 dos vaksin untuk memastikan
kepekatan antibodi dalam badan melebihi aras keimunan.

Rajah 2.0
i. Namakan satu contoh imunisasi yang memerlukan sekurang-kurangnya 2
dos.
______________________________________________________________
[1 markah]
ii. Apakah kandungan dalam vaksin tersebut.
______________________________________________________________
[1 markah]
iii. Terangkan masa yang sesuai dilakukan pemvaksinan kepada sesorang.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
[2 markah]

b. Rajah 2.1 menunjukkan satu lagi keimunan buatan.

Rajah 2.1

27
 Banding bezakan graf dalam Rajah 2.0 dan Rajah 2.1.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
[3 markah]
c. Rajah 2.3 menunjukkan dua jenis keimunan iaitu keimunan A dan keimunan B.

Rajah 2.3
Jika Aiman dipatuk seekor ular, apakah jenis keimunan yang patut diberi
kepadanya. Terangkan jawapan anda.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
[3 markah]

28
3. a. Rajah 3.0 menunjukkan graf keimunan pasif semulajadi.

Rajah 3.0
i. Berdasarkan graf pada Rajah 3.0, nyatakan sumber antibodi yang
diperolehi oeh badan?
______________________________________________________________
[1 markah]
ii. Adakah keimunan ini bersifat sementara dan singkat atau berpanjang
selepas jangkitan? Terangkan jawapan anda.

______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
[2 markah]
b. Rajah 3.1 menunjukkan Aminah sedang menggunakan racun di kebun bunganya
untuk menghapuskan haiwan perosak..

Rajah 3.1

29
 i. Apkah kesan kepada keimunannya.
______________________________________________________________
[1 markah]
ii. Terangkan 2 amalan yang boleh dilakukan oleh Aminah untuk
menguatkan sistem keimunannya.
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
[2 markah]

Soalan Objektif
1. B
2. A
3. A
4. D
5. C

Soalan Struktur
1 a
. .

2m

Keimunan aktif semulajadi Keimunan pasif buatan

b. Garis perkataan yang betul berkaitan keimunan.

i. Keimunan ( semulajadi / buatan ) didapati dari suntikan.
ii. Keimunan ( aktif / pasif ) didapati apabila badan memperoleh 2m
antibodi daripada sumber luar.

30
 2 a i. Hepatitis B // DTaP // Hib //Polio (APV) // MMR // JE (Sarawak) 1m
.
ii. Patogen/ virus/bakteria yang mati / dilemahkan //antigen 1m
iii. P1 :Bayi /kanak-kanak. 2m
E1 : kerana daya lawan jangkitan lebih lemah berbanding dewasa
b 1S+2D atau 2S+1D
.
Persamaan
S1 : Kedua-duanya keimunan buatan
S2 : Kedua-duanya disuntik
Perbezaan
D1 : graf 2.0 disuntik vaksin manakala dan graf 2.1 disuntik antiserum
D2 : graf 2.0 badan dirangsang menghasilkan antibodi manakala dan graf 3m
2.1 antibodi dari luar badan.
D3 : graf 2.0 vaksin mengandungi antigen manakala dan graf 2.1
antiserum mengandungi antibodi
c. P1 : Keimunan A
E1 : disuntik dengan antiserum
E2 : untuk melawan patogen dengan segera 3m

3 a i. Susu ibu // darah ibu yang merentasi dinding plasenta.

. 1m
ii. P1 : Sementara dan singkat selepas jangkitan.
E1 : menyusu dari ibunya dalam tempuh yang singkat 2m
E2 : dari darah ibunya sepanjang dalam kandungan
b i. Keimunannya menjadi lemah 1m
.
ii. A1 : Mendapatkan rehat / tidur yang mencukupi
A2 : Beriadah / menghirup udara segar 2m
A3 : Tidak merokok / tidak terdedah kepada asap rokok
A4 : Melakukan pemeriksaan kesihatan secara kerap

Disediakan oleh :
NORMISHAH BINTI ABDUL LATIFF
SMK PENGKALAN HULU
31