Anda di halaman 1dari 7

BAHASA BALI

“SATUA”

OLIH
NAMA: 1. NI PUTU MAESYA SASIH ARTIWI (31)
2. NI NYOMAN RINI TRI CAHYANI (29)
3. NI NYOMAN MAYA SEPTIA ARIANTI (28)
4. NI KADEK RINA DWI CAHYANTI (24)
5. I PUTU DIKI ADITYA PUTRA (16)
6. I MADE YUDIANTARA PUTRA (14)
7. I GEDE RENO ARTAYANA (08)

KELAS : XI IPS 2

SMA NEGERI 1 PENEBEL


TAHUN PELAJARAN 2022/2023
MEN SUGIH TEKEN MEN TIWAS

Ada katururan satua Men Sugih teken Men Tiwas. Men Sugih anak sugih pesan, nanging
demit tur iri ati, jail teken anak lacur. Men Tiwas buka adane tiwas pesan, nanging melah
solahne, tusing taen jail teken timpal. Men Tiwas geginane ngalih saang ke alase lakar adepa ka
peken.
Nuju dina anu, Men Tiwas ka umah Men Sugih ngidih api. Ditu Men Sugih ngomong,
"Ih cai Tiwas, alihin ja icang kutu, yen suba telah kutun icange, nyanan upahina baas". Laut Men
Tiwas ngalihin kutu Men Sugihe. Suba tengai mara suud. Men Tiwas upahina baas acrongcong,
ngenggalang lantas baasne abana mulih laut jakana.
Men Sugih jumahne buin masiksikan, maan kutu aukud. Ngenggalang ia ka umah Men
Tiwase, laut ngomong, "Ih cai Tiwas, ene icang maan kutu aukud, jani mai uliang baas icange
ituni". Masaut Men Tiwas, "Yeh, baase ituni suba jakan tiang". Masaut Men Sugih, "Nah, ento
suba aba mai anggon pasilih!". Nasine ane makire lebeng ento laut juanga konyang ka pancine
abana mulih baan Men Sugih. Nyanane buin teka Men Sugih, "Ih Tiwas, tuni Nyai ngidih api
teken saang icange". Lantas api teken saange apesel gede juanga baan Men Sugih. Men Tiwas
bengong mapangenan baan lacurne buka keto.
Buin manine Men Tiwas tundena nebuk padi baan Men Sugih lakar upahina baas duang
crongcong. Men Tiwas nyak nebuk kanti pragat, upahina baas duang crongcong, laut encol
mulih lantas nyakan. Men Sugih lantas nyeksek baas, maan latah dadua. Encol ia ka umah Men
Tiwas laut ngomong, "Ih Tiwas ene baase enu misi latah dadua, jani uliang baas icange, yen
suba majakan ento suba aba mai".
Sedek dina anu Men Tiwas luas ka alase, krasak-krosok ngalih saang. Saget teka Sang
Kidang laut ngomong, "Men Tiwas apa lakar alih ditu?" masaut Men Tiwas, "Tiang ngalih saang
teken paku". "Lakar anggon gena ngalih paku?" Masaut Men Tiwas, "Lakar anggon tiang
jukut". "Ih Tiwas lamun nyak Nyai nyeluk jit icange, ditu ada pabaang nira teken Nyai!"
Lantas Men Tiwas nyak nyeluk jit kidange, mara kedenga, limane bek misi mas teken
selaka. Suud keto Sang Kidang ilang, Men Tiwas kendel pesan lantas mulih. Teked
jumah ia luas ke pande ngae gelang, bungkung teken kalung. Men Tiwas jani sugih nadak,
pianakne makejang nganggo bungah, lantas ia pesu mablanja. Tepukina Men Tiwas teken Men
Sugih. Delak-delik ia ngiwasin pianak Men Tiwase. Buin manine Men Sugih mlali ka umah
Men Tiwase matakon, "Ih Tiwas, dija Nyai maan mas selaka liu?". Masaut Men Tiwas, "Kene
embok, ibi tiang luas ka alase ngalih saang teken paku lakar jukut, saget ada kidang, nunden
tiang nyeluk jitne. Lantas seluk tiang, mara kedeng tiang limane ditu maan emas teken selaka
liu." Mare ningih keto. Men Sugih ngencolang mulih.
Manine Men Sugih ngemalunin luas ke alase, Men Sugih nyaru-nyaru buka anak tiwas,
krasak-krosok ngalih saang teken paku. Saget teka Sang Kidang, "Nyen ento krasak-
krosok?". Masaut Men Sugih, "Tiang Men Tiwas, uli puan tiang tuara nyakan". Men Sugih
kendel pesan kenehne. Lantas masaut Sang Kidang, "Ih Tiwas, mai seluk jit nirane!". Mara keto
lantas seluka jit kidange, laut kijem jit kidange, Men Sugih paide abana ka dui-duine. Men Sugih
ngeling aduh-aduh katulung-tulung,"Nunas ica tulung tiang, tiang kapok!". Teked di pangkunge
mara Men Sugih lebanga, awakne telah babak belur tur pingsan. Disubane inget ia magaang
mulih. Teked jumahne lantas ia gelem makelo-kelo laut ngemasin mati. Keto suba upah anake
lobha tur iri ati.

UNSUR INSTRINSIK :
1.      Unteng ring satua inggih punika “pendidikan”
2.      Plot utawi alur sane keangge ring satua inggih punika alur maju
3.      Penokohan ring satua :
-          Men Sugih mewatak antagonis, sifat-sifat nyane : Demit, iri hati, jail, ajum, lan loba.
-          Men Tiwas mewatak protagonis, sifat-sifat nyane : becik, ten jail, sopan lan ramah.
4.      Latar utawi setting : Di tengah alase.
5.      Gaya bahasa sane keangge :Bahasa Bali Kepara
6.      Tetuek Sane kepolihan ring satua punika iraga nenten dados ajum, loga utawi momo sekadi
solah men sugih. Mawinan parisolah momo utawi loba punika ngeranayang iraga sengkala.
NI DIAH TANTRI

Kacrita sang bupati ring Patali nagantun dahating subaga wirya, wyakti ratu wibuh
kabyuhaning wadwa, kajêrihin antuk para ratune sawewengkoning Jambuwarsadwipa. samian
reke ngaturang upêti ngatahun. Tan patandingan antuk kalewihan ida sang prabu, saantukan
sapanyênêng ida tan wentên pisan ida nahenin madrewe pakayunan mewêh angan apisan,
dening jagate sami gêmuh raharja. Yan kopamayang kawibawanida sang prabu wyakti tan
bina kadi Sanghyang Wisnu nyakala, tan mari ngêtisin jagat.

Akeh yen critayang antuk kasubagan ida sang prabu. Munggwing pesenganidda sang
nata, Prabu Aiswaryadala. Papatihe maparab Ki Patih Bandeswarya. Dane Ki Patih
Bandeswarya satata ngiring angulih- ulih amerih sutrêptining nagara, kasarêngin antuk para
punggawa miwah sakatahing para tanda mantri, pada widagda ngentêrang jagat, sidi wakya
sandi ngucap, reh tan mari nganutin linging aji, agama, Kutara, Manawa, kalih sastra
sarodresti, makawinan nenten wentên sane makewuhin.

Caritayang KI patih Bandeswarya, madrêwe putri istri adiri, mapêsengan Ni Diah


Tantri, kalintang ayu munggwuing warna, wyakti tan patandingan iriki sasoring akasa. wyadin
antuk kagunan, kawicaksanayan tur kapradnyanan, sampun kajanapriya, makadi sampun
puput indik saraswatine kaincep antuk Ni Diah Tantri. Yan munggwing kajējgegan kadi
Hyang Ghiriwadhu, satatu amangun hyuning rat.

Kasumbungang pisan antuk para wikune buat kalêwihan warna kalih kagunan Ni Diah
Tantri, kala punika wyakti nenten wentên nyaminin ring jagate. Dening asapunika, kenginan
kapirêng antuk ida Sang Prabu Aiswaryadala, raris ida mapakayun pacing nglamar Ni Diah
Tantri, pacing kajumenengang pramiswari. Nanging pakayunan ida kadi kemad pacang
ngarsayang ring Ki Patih Bandeswarya.

Irika raris sang prabu nglocita pangindrajala. KI Bandeswarya kapangandikayang


ngaturang anak istri anom tur ayu adiri nyabran rahina. Dane Ki Patih Bandeswarya ngiring
sakadi pakarsanida sang prabu, nyabran-nyabran ngaturang wanita anom tur ayu adiri. Dening
sapunika, kasuen-suen têlas para istrine ayu tur anom sampun katur. Kala irika dane Ki Patih
Bandeswarya kalintang epuh ring kayun.
Sabudale saking manangkil, ngraris dane ka taman, kantun makakampuhan kalih
nyungklit, jag dane mêrêm ring taman, antuk dahating osêk pakayunane. Dane I Gusti Ayu
Biang, raindane Ki Patih Bandeswarya uning ring indik rakane asapunika, raris gêlis
ngêsengin putrane Ni Diah Tantri, kapangandikayang nunasang ring ajine, makajalaran dane
kadi kalangkung sungkawa ring kayun.

Ni Diah Tantri tan tempal ring pakayunan biange, tumuli mamargi ka taman, matur
pitaken ring ajine. Ajindane maridartayang saindik-indik. Sausan ajine marityaksayang
punika, tumuli Ni Diah Tantri matur pinunas, mangda dane katur ring sang prabu. Dening
sapunika, raris Ki Patih Bandeswarya mabbawos ring raine, I Gusti Ayu Biang.

Gelising carita sampun igum pawilangane, pacang ngaturang Ni Diah Tantri.


Benjangane sêmêng, dane Ni Diah Tantri raris katur ka puri ring sang prabu Aiswaryadala.
Punapi ledang pisan arsanida sang prabu, dening sampun kasidan kadi pangaptine. Kocap
sampun surup surya, sampun rêke wengi ida sang prabu jagi mêrêm, kairing antuk Ni Diah
Tantri saha panyéroan asiki.

Sang prabu raris ngadikayang Ni Diah Tantri amijeti suku. Sang kapangandikayang
sairing. Jantos dawuh tiga wengi rêke dane Ni Diah Tantri mamijêt sukunida sang prabu,
kandugi dane arip. Irika raris Ni Diah Tantri ngandikayang parekan mamêcikang damar. Wus
punika raris dane ngandika panyêroane, kapangandikayang nyatua. i panyêroan matur tan
wentên uning nyatua, sakewantên ipun dêmên miragiang. Sang prabu raris nundik panyeroane
antuk cokor. I panyêroan uning ring wangsit anyingid, tumuli raris ipun ngaturin Ni Diah
Tantri, mangda dane nyatua. Ni Diah Tantri raris angutara saloka kadi ring sor puniki.

Pangater Satua. Wenten katuturan satua sane riin, ne sampun tigang undag mangkin.
Punika sane tigang undag angkupang, mangda ratep ring sane mangkin. Kocap kala irika
anake ngrerch pagustian, duk ida Sang Garuda ngiring ida Sanghyang Hari, dawêg pamuteran
Wanaragirine. 90, paletan neh satuane sane mungguh iriki.

Janma wiadin satone keh ipun, 310, diri, sane akunggahang ring satua puniki. Samalih
kasarengang ring pawiaran pisaca punika marep ring brahmana, raris katepasin wiara punika
antuk ida sang prabu Aji Darma. Wiwitan wiarane marebatin anak istri, nglantur raris ring
katuturan andakarana, payudan lembune. Ento mbok nuturang teken nyai jani, mêlahang
madingehang satuane.
Munggwing witing caritane ane malu, ênu aru-ara gumine, nrawang- nruwung
buat pamahayu panca bhutane wiakti telas, tan kari makaggchang kadi ne sampun-
sampun. Caritanan buin sueca ida Sri Dewi Swara, mangda mawantun rahayun jagate kadi
ne sampun- sampun kerta nagara. Kawit ada prabu di Matila nagantun. Wit ida sang prabu
punika sapuniki: wentén resi maparab Bagawan Daksa, olih kasapa antuk mantune, ne
maparab Dewi Nilawati. Punika awinan Ida Bagawan Daksa têdun manjadma jumeneng
nata, maparab Maharaja Manu. Ida Sang prabu Manu maputra asiki maparab Maharaja
Ikswaku. Maharaja Ikswaku maputra Aiswaryadala

UNSUR INTRINSIK
1. Unteng pikayun
Susila bantang (minor): (pendidikan karakter)
2. Alur
Alur Maju, lelampahan carita sané memargi nganutin pamargin galah (waktu) ring
kahuripan
3. Latar
Desa (tempat):Jagat Patali
Kala(waktu): Aab jagat sane sampun lintang, rahina lemah, rahina sanja, rahina
wengi. Suasana : Tegang, suka
4. Tokoh miwah Penokohan:
 Tokoh utama (primer):
Ni Diah Tantri (madue kaweruhan,anteng, subhakti majeng guru rupaka).
 Tokoh bawahan (sekunder):
Prabhu Aiswaryadala ( prabhu sane prakasa,nanging madue kama majeng anak
istri) miwah Patih Bandeswarya (Patih sane madue kaweruhan, satinut tekening
pitutur prabhu, miwah (Cinta tanah air).
 Tokoh tambahan (komplementer):
I Gusti Ayu Biang miwah seorang abdi kerajaan (sisya).
DOKUMENTASI

Anda mungkin juga menyukai