Anda di halaman 1dari 4

BATIK

Batikyaiku bebed sing dilukis nggunakakke canting lan cairan malam utawa lilin dadine
bentuk lukisan-lukisan sing duwe aji seni dhuwur. Batik asale saka tembung ‘amba’ sing
duweni arti nulis lan ‘tik’ sing duweni arti titik. Ing zaman dhisik, batik karan uga ‘ambatik’.
Ambatik utawa batik uga bisa diartekne dadi seni gawe titik utawa mbebek amarga batik
deleng teknik mrada titik sing sarwa rumit.
Ana kekliru tampan ing  masyarakat babagan batik. Padahal digeret saka makna tembung
batik ing KBBI sing jarwa ‘kain sing berlukiskan motif, yang dilukiskan ngango cara menahan
warna dengan lilin malam’ (utawi : ‘bebed sing ana motif e, sing dilukiske nganggo cara
nguwawa rupo nganggo malam utawa lilin’). Dadine yen motif ing bebed iku ora bentuk
kultural (kayata: motif parangrusak, motif sidomulya, lan sak panunggalane) kepatia-patia,
ning luwih modern (kotak-kotak, polkadot, garis-garis, lan liya-liya), mula bebed iku tetep
diarani batik.
Bathik yogyakarta utawa bathik jogja ngrupakne kanggonan saka budaya jawa. Saben motif
bathik tulis jogja iku sing ana neng saben daerah, nduweni bentuk uga artine dhewe. Motif
lan bentuk iku ngiloke filosofi urip masyarakat sekitar. Bathik yogyakarta nduweni variasi
dhewe. Bathik tradisional neng lingkungan keraton yogyakarta nduweni ciri khas ing
tampilan werna dasar putih sing mencolok resik. Pola geometri keraton yogyakarta khas
banget, gedhe-gedhe, lan sakanggonan neng watarane disugihake karo parang lan nitik.
BATIK NGAYOGYAKARTA
Ciri Khas : Ana ciri-ciri sing mbedakne batik Solo karo batik Ngayogyakarta, salah sawijining
ing panggunan motif, batik Solo nduweni motif sing bentuk geometris. Saka segi werna,
batik Solo duweni werna latar sogan utawa coklat semu kuning, nanging batik
Ngayogyakarta arupa peteng utawa ireng lan terang utawa putih karo ornamen werna
coklat utawa indigo. Ugo motif batik Solo luwih alus, ngewehake kesan feminim lan
berkembang bebas, nanging motif batik Ngayogyakarta  ngewehake kesan tegas maskulin
karo perkembangan sing diatur.
Jinising Batik Yogyakarta
BATIK CEPLOK

Motif Ceplok, Grompol


Bathik yogyakarta motif ceplok iki mencakup macem-macem macam desain geometris,
biyasane berdasar ing bentuk kembang mawar sing melingkar, lintang utawa bentuk cilik
liyane, mbentuk pola sing simetris sacara kekabehan ing bebed bathik yogyakarta.  Grompol
ing kosakata jawa nduweni makna klumpuk utawa nyiji. Melambangkan harapan wong tuwa
arep kabeh perkara sing becik klumpuk, yaiku rejeki, kerukunan urip, kebahagiaan, lan
ketentraman kanggo kapindho mempelai lan keluarga pengantin. Kajaba kuwi, grompol uga
jarwa harapan, supaya kapindho mempelai entuk klumpuk dadi siji utawa kanggo ngeling
keluarga gedhene wektu menyang ngendi pun dekne kabeh lunga. Harapan sing liya yaiku
supaya kabeh sanak sadulur lan para tamu ulem-ulem entuk menyatu dadine pesta raben
mlaku meriah.
BATIK KAWUNG

Motif Kawung
Wedelan yogyakarta motif kawung arupa 4 lingkaran utawa bentuk elips sing ngepung
lingkaran cilik dadi pusat, karo susunan memanjang manut garis diagonal miring menyang
kiwa utawa menyang tengen berselang-seling. Melambangkan 4 arah angin utawa sumber
tenaga sing ngepung sing berporos ing pusat kekuwatan,   yaiku : etan (srengenge terbit:
lambang sumber kuripan), lor (gunung: lambang panggonan tinggal para dewa, panggonan
roh/kepaten), kulon (srengenge terbenam : dhune keberuntungan)  kidul (zenit:puncak
samubarange).
Ing perkara iki raja dadi pusat utawa episentrum sing kinepung rakyatnya. Kerajan
ngrupakne pusat seni budaya, ngelmu, pamerentahan, agama, lan perekonomian. Rakyat
kudu patuh ing pusat, ning raja uga senantiasa melindungi rakyatnya. Kawung uga
melambangkan kesederhanaan saka sawong raja sing senantiasa ngutamakne kesejahteraan
rakyatnya. Bathik yogyakarta motif kawung uga arti dadi simbol keadilan lan kesejahteraan.
Ana beberapa wong sing nganggepan menawa kawung ngrupakne kleru siji jenis wit palem
utawa aren karo buah sing bentuk bundar lonjong, arupa putih radha bening sing karan
“kolang-kaling”. Pamikir liya ngomong menawa kawung ngrupakne bentuk sterilisasi teratai
(lotus) sing jarwa kesakralan lan kesucian. Ing zaman klasik (pengaruh hindu budha), lotus
ngrupakne simbol dewa-dewa. Karo amarga kuwi wedelan yogyakarta motif kawung bisa
diartekne dadi samubarang samubarang sing sifate murni, suci, saka putih bali menyang
putih. Ing intinya motif kawung bisa awake dhewe simpulkan bentuk bulat lonjong utawa
elips.
BATIK PARANG

Motif Parang
Wedelan yogyakarta motif parang biyasa karan dadi motif wedelan keris utawa pola
pedhang karo masyarakat internasional. Lagekne ing masyarakat jawa biyasa karan karo
motif parang ilat geni utawa ilat geni. Parang ngrupakne luput siji motif wedelan paling
kuwat saka motif wedelan liya sing ana. Motif parang arupa garis-garis tegas sing disusun
sacara diagonal paralel. Motif parang dhewe ngalami perkembangan lan memunculkan
motif-motif liya kaya parang bubrah, parang barong, parang kusuma, parang pamo, parang
klithik, lan lereng sobrah. Amarga panyiptane yaiku sawong pangawak keraton mataram,
mula karo kerajan, motif-motif parang iku mung kena kanggo karo raja lan turune lan ora
kena kanggo karo rakyat biyasa. Jenis wedelan kuwi banjur dilebokake dadi kelompok
“wedelan larangan”.
Nek didelok sacara naging, garis-garis lengkung ing bathik yogyakarta motif parang kerep
dijarwakne dadi ombak segaran sing dadi pusat tenaga alam, ing perkara iki sing dikarepake
yaiku raja. Komposisi kemiringan ing motif parang uga melambangkan kewibawaan,
kekuwasan, kegedhen, uga obah gati dadine pemakainya diharapkan entuk ngobah gati.
Manut penuturan ayo s condronegoro, ing zaman sri sultan hamengku buwono viii, motif
parang dadi pedoman utama kanggo menentukan derajat kepriyayen seseorang lan dadi
pedoman sing termaktub ing pranatan dalem asmanipun panganggo keprabon wonten
kraton nagari ngayogjakarta hadingningrat taun 1927. “kajaba motif parang rusak barong,
motif bathik larangan ing zaman kuwi yaiku, motif semen, udan liris, sawat lan
cemungkiran,” gamblange.
Parang barong, diciptakne karo sultan agung hanyokrokusumo dadi representasi saka
pengalaman siji dalan spiritual dadi raja karo samubarang tugas kewajibe, uga kelingan awak
dadi sawong manusia sing nyat enggone kliru neng adhepan sang maha panyipta. Tembung
barong kuwi dhewe arti samubarang sing gedhe, ing perkara iki neng representasikan
marang bentuk utawa ukuran bebed arepa motif wedelan parang barong sing gedhe-gedhe.
Parang barong ngrupakne bapak saka kabeh jenis utawa pola parang diendi motif barong
mbiyen mung kena dienggo karo sawong raja.

Anda mungkin juga menyukai