BAB 1

PENGENALAN KEPADA EKONOMI SEKTOR

AWAM

OBJEKTIF BAB

Setelah mengikuti bab ini, anda diharap dapat:

1. Memahami perbezaan antara pasaran swasta dan awam.
2. Mengetahui skop sektor awam di Malaysia.
3. Memahami mengenai fungsi-fungsi utama sektor awam.

1.1 PENGENALAN

Cuba anda bayangkan bagaimanakah keadaannya jika sektor awam dan

kerajaan tidak wujud? Sudah tentu tidak terdapat sistem kehakiman untuk
menegakkan keadilan dan menyelesaikan pertikaian. Pertahanan negara
tentu amat longgar atau mungkin timbul keadaan anarki. Bagaimana pula
jika perkhidmatan polis dan bomba tidak dapat diadakan?

Sebenarnya amat sedikit kehidupan kita yang tidak dipengaruhi oleh

sektor awam. Semua polisi kerajaan memberi faedah atau mengenakan kos
ke atas ahli-ahli masyarakat. Polisi-polisi awam menentukan kuantiti dan
kualiti beberapa perkhidmatan seperti pendidikan, kesihatan awam,
perpustakaan, taman permainan, jambatan, jalan raya dan lain-lain. Selain
itu, kita dapati sektor awam juga mengawal banyak tindakan individu dan
sektor swasta. Dapatkah anda nyatakan beberapa contoh kawalan kerajaan
ke atas kehidupan anda? Antara contoh kawalan kerajaan termasuk
menentukan had laju kenderaan, mengharamkan menyalahgunaan dadah
dan senjata api, di samping mengawal perjalanan bank, syarikat
penerbangan, industri dan lain-lain. Sebagai kesimpulannya, kita dapati
bahawa sektor awam banyak mempengaruhi kehidupan harian kita.

Untuk menilai bagaimana kerajaan mempengaruhi kehidupan masyarakat,

perlu bagi anda mengetahui mengenai satu cabang ilmu yang dinamakan
ekonomi sektor awam, atau kewangan awam. Kita akan cuba
mengupas beberapa persoalan untuk memahami, mengubah dan
memperbaiki cara-cara bagaimana sektor awam mempengaruhi hidup
kita. Dengan perkataan lain, pembelajaran mengenai kewangan awam
menyediakan asas bagi kita memahami penggunaan polisi-polisi pencukai-
an dan perbelanjaan kerajaan yang akan memberi kesan kepada kehidupan
ekonomi kita. Kewangan awam cuba menjawab persoalan- persoalan
seperti berikut:

1
 (i) Adakah terdapat keadaan bila mana sektor swasta tidak
dapat memperuntukkan sumber dengan baik?;
(ii) Apakah fungsi yang perlu dilaksanakan oleh sektor awam
dan apakah pula aspek kehidupan kita yang patut
ditentukan oleh sektor swasta?;
(iii) Bagaimanakah kita hendak menilai faedah-faedah dan
kos-kos yang terhasil daripada polisi-polisi awam?;
(iv) Siapakah yang patut menerima faedah dan siapakah yang
patut membayar?; dan
(v) Bagaimanakah sektor awam memperuntukkan sumber-
sumber terhad?

1.2 PASARAN SWASTA DAN PASARAN AWAM

Kita sedia maklum bahawa kita hidup dalam dunia yang mempunyai
sumber-sumber yang terhad, sedangkan kehendak kita tidak terhad.
Amat perlu untuk kita mempelajari bagaimanakah sektor awam
memperuntukkan sumber-sumber terhad bagi memenuhi kehendak-
kehendak masyarakat yang pelbagai. Pilihan adalah penting kerana
sumber adalah terhad. Kos melepas (opportunity cost) ialah satu konsep yang
menerangkan bahawa apabila satu pilihan dibuat, kita terpaksa
melepaskan pilihan-pilihan yang lain kerana sumber yang telah digunakan
untuk satu pilihan tidak lagi dapat digunakan untuk memenuhi pilihan yang
lain pada masa yang sama. Contohnya, apabila anda berada di dalam kelas
pada masa ini, anda tidak dapat berada di rumah atau di kafe pada masa
yang sama. Anda juga tidak dapat mengikuti kuliah yang sedang
disampaikan oleh pensyarah lain pada masa yang sama.

Secara keseluruhan, bolehlah dikatakan bahawa dunia ini penuh dengan

kekangan-kekangan ekonomi. Oleh itu, semua ekonomi, sama ada yang
ditentukan oleh pasaran swasta atau yang dikawal oleh pasaran awam
perlu membuat tiga pilihan asas, iaitu

(i) Apakah barang dan perkhidmatan yang hendak

disediakan atau diadakan dalam ekonomi berkenaan?;
(ii) Bagaimanakah sumber-sumber terhad akan digunakan
dalam pengeluaran?; dan
(iii) Siapakah yang akan menerima barang dan perkhidmatan
tersebut?

Anda telah melihat di dalam kursus Ekonomi dalam Pengurusan Awam

bagaimana sistem harga bertindak untuk memperuntukkan sumber-sumber
dalam pasaran swasta. Anda telah pun faham bagaimana pengguna dan
pengeluar bertindak bagi menentukan harga dan pengeluaran.
Keuntungan pengeluar pula dikaitkan dengan keupayaan mereka untuk
memenuhi kehendak pengguna. Dalam sistem berpersaingan, pengguna
akan memilih pengeluar yang menawarkan barangan yang mereka
inginkan pada harga terendah. Pengeluar yang menggunakan sumber
dengan cekap akan dapat menyediakan barangan pada harga yang rendah
dan kualiti tinggi, serta akan mendapat keuntungan dalam jangka panjang.

2
Tidak dapat dinafikan bahawa perubahan-perubahan harga merupakan
petunjuk yang penting bagi menentukan peruntukan sumber dalam pasaran
swasta. Sebagai contoh, dalam pasaran kereta, peningkatan permintaan
untuk sejenis kereta akan meningkatkan harganya. Akibat daripada
permintaan yang bertambah, lebih banyak sumber akan diperuntukkan
bagi mengeluarkan kereta jenis itu. Pada masa yang sama, sumber yang
berkurangan akan diperuntukkan untuk pengeluaran lain- lain jenis kereta.

Seterusnya kita dapati bahawa pengeluaran barangan bukan hanya

ditentukan oleh pasaran swasta semata-mata. Pasaran awam juga didapati
menyediakan barang dan perkhidmatan tertentu dalam sesebuah
ekonomi. Kenapakah hal ini berlaku? Alasan yang selalu diberikan ialah
kerana pasaran swasta tidak menyediakan atau tidak menyediakan dengan
mencukupi sesuatu barang atau perkhidmatan berdasarkan kriteria-
kriteria tertentu. Di antara contoh-contoh yang dapat diberikan ialah

(i) Pasaran swasta mengeluarkan terlalu banyak rumah

mewah dan terlalu sedikit perumahan kos rendah atau
sederhana;
(ii) Pasaran swasta menawarkan terlalu banyak makanan
segera yang menggemukkan berbanding dengan program
makanan berkhasiat untuk kanak-kanak dan warga tua;
dan
(iii) Pasaran swasta menawarkan imbuhan yang jauh lebih
tinggi kepada kumpulan penghibur berbanding kepada
pendidik.

Kita menggunakan konsep kegagalan pasaran untuk menyatakan bahawa

pasaran swasta tidak selalunya memperuntukkan sumber mengikut apa
yang masyarakat rasakan sebagai patut atau betul. Melalui kursus ini anda
akan melihat bagaimana sektor awam (pasaran awam) memperuntukkan
sumber-sumber sebagai tindak balas kepada kegagalan pasaran dan juga
bagi memenuhi fungsi-fungsi sektor awam itu sendiri.

Dalam sistem demokrasi, kita dapati bahawa pengundi membuat

keputusan melalui proses pilihan raya dan pembuat polisi membuat
keputusan melalui proses pembuatan polisi bagi membolehkan sektor
awam memperuntukkan sumber-sumber dalam sesebuah ekonomi.
Polisi-polisi awam selalunya dibentuk untuk mengubah gelagat satu atau
lebih individu (pengguna atau pengeluar) dengan mengenakan peraturan
atau sekatan ke atas tindakan mereka. Contohnya, apabila kerajaan
mengadakan kawalan harga ke atas beberapa barangan utama pengguna
seperti beras dan tepung, ia merupakan satu cara untuk kerajaan
mempengaruhi tindakan pengguna dan pengeluar. Pengguna diharapkan
mendapat bekalan barangan keperluan ini pada harga yang berpatutan
tanpa perlu risau mengenai kenaikan harga yang berterusan. Pengeluar pula
dipaksa menjual pada harga yang ditetapkan untuk mengelakkan
kegiatan mengambil untung secara berlebihan atau mengehadkan jualan
kerana mengharapkan untung yang lebih tinggi akibat daripada kenaikan
harga pada masa depan.

3
Walaupun tujuan polisi-polisi awam adalah untuk meningkatkan
kesejahteraan orang ramai, kita tidak dapat nafikan bahawa ia selalu juga
dikritik kerana gagal mencapai matlamat yang diharapkan. Keadaan
seperti ini dikatakan sebagai kegagalan sektor awam atau pasaran awam.
Pencapaian matlamat sesuatu polisi awam bergantung kepada tindak
balas peserta pasaran dan keupayaan pihak kerajaan menguatkuasakan
polisi berkenaan.

Dapatkah anda fikirkan, kenapakah ada kalanya pihak

pengguna dan pengeluar membantah sesuatu kawalan
harga?

SOALAN DALAM TEKS 1.1

1. Beban membiayai sektor awam diagihkan secara

sama rata di kalangan ahli masyarakat.
Benar/Salah?
2. Perbezaan antara pasaran awam dan swasta ialah
A. Kos melepas dalam pasaran awam ialah sifar.
B. Hanya pasaran awam memerlukan pilihan
dibuat.
C. Pasaran awam mesti ditutup pada hari cuti
umum.
D. Pasaran swasta bergantung kepada harga-harga
untuk memperuntukkan sumber-sumber.
3. Terangkan mengenai konsep kos melepas dan beri
satu contoh.
4. Bezakan antara kegagalan pasaran dan kegagalan
kerajaan.

Semak jawapan anda di akhir bab ini.

Selain mendapat faedah daripada polisi-polisi awam, kita juga perlu

membayar kos mengadakan polisi-polisi berkenaan. Kita dapati apabila
perbelanjaan kerajaan meningkat, maka kutipan cukai juga meningkat.
Cukai boleh dikenakan ke atas pendapatan individu dan firma, jualan
barang dan perkhidmatan, serta harta. Bagaimanapun, anda perlu ketahui
bahawa mencukai bukanlah satu-satunya cara untuk kerajaan mendapatkan
hasil bagi membiayai aktiviti-aktiviti kerajaan.

Faedah daripada polisi-polisi awam tidak dinikmati secara sama rata di

kalangan rakyat, begitu juga, rakyat tidak menanggung kos yang sama rata
akibat daripada polisi-polisi berkenaan. Dalam sesetengah keadaan, pihak
yang mendapat faedah daripada polisi awam merupakan mereka yang akan
membayar kosnya. Ada kala pula, anda akan dapati rakyat membayar kos
bagi faedah yang dinikmati oleh orang lain. Ia juga digunakan untuk mem-
4
pengaruhi gelagat individu agar tidak menggunakan sesuatu barangan yang
dianggap sebagai membazir atau memudaratkan. Seterusnya anda akan
melihat bagaimana ekonomi sektor awam mengkaji jenis-jenis perbelanjaan
yang dibuat oleh kerajaan, berapa banyakkah perbelanjaan yang dilakukan
dan siapa yang akan menanggung beban cukai untuk membiayai
perbelanjaan tersebut.

1.3 SEKTOR AWAM DI MALAYSIA

Di bahagian yang lepas, kita telah membincangkan bagaimanakah kita

semua mendapat faedah daripada polisi-polisi awam. Semenjak merdeka,
rakyat Malaysia mendapat semakin banyak faedah akibat peningkatan
dalam perbelanjaan yang dilakukan oleh kerajaan. Peningkatan dalam
perbelanjaan kerajaan mencerminkan semakin banyak pengaruh sektor
awam ke atas kehidupan kita.

Sektor awam di Malaysia terdiri daripada Kerajaan Persekutuan (Pusat),

Kerajaan-kerajaan Negeri dan Kerajaan-kerajaan Tempatan. Bagi
menjalankan tugas-tugas pemerintahan negara, agensi-agensi kerajaan
telah dibentuk untuk merancang, mengawal, membantu dan melaksanakan
segala aktiviti yang dikehendaki oleh kerajaan untuk mencapai segala
matlamat negara. Perbelanjaan tahunan agensi-agensi ini ditentukan oleh
keputusan badan perundangan dan dibiayai dengan menggunakan dana
terkumpul kerajaan. Dalam jentera pentadbiran sekarang, agensi-agensi
kerajaan boleh dibahagikan kepada tiga komponen penting iaitu
kementerian, jabatan dan badan-badan berkanun.

Agensi di peringkat kementerian merupakan agensi utama yang berfungsi

menggubal dasar, merancang, mengawal dan menyelaraskan pelaksanaan
perkara-perkara yang berkaitan dengan tanggungjawab kementerian
berkenaan. Biasanya sebuah kementerian dipertanggungjawabkan kepada
seorang Menteri yang memegang sesuatu portfolio (ahli Jemaah Menteri)
dengan dibantu oleh Timbalan Menteri dan Setiausaha-setiausaha
Parlimen. Pegawai tadbir utama kementerian ialah Ketua Setiausaha
(KSU) kementerian tersebut. Beliau bertanggungjawab kepada Ketua
Setiausaha Negara (KSN). KSN ialah ketua setiausaha di Jabatan Perdana
Menteri iaitu kementerian yang paling utama.

Adakah anda tahu berapakah jumlah kementerian yang

ditubuhkan untuk melicinkan pentadbiran negara pada
masa ini?

Kita lihat pula kepentingan agensi yang berikut iaitu Jabatan. Ia

merupakan agensi yang melaksanakan sesuatu dasar. Aktiviti harian
jabatan melibatkan pemberian khidmat kepada masyarakat secara langsung.
Perkhidmatan yang diperlukan oleh masyarakat meliputi bidang sosial,
keselamatan, pembangunan, dan lain-lain lagi. Ia diletakkan di bawah
pengawasan kementerian yang tertentu. Sebuah jabatan diketuai oleh
seorang pegawai tadbir utama iaitu Ketua Pengarah Jabatan (mengikut

5
nama jabatan).

Seterusnya, agensi-agensi di peringkat badan-badan berkanun ialah

agensi-agensi separa kerajaan yang bertanggungjawab memajukan sesuatu
bidang selaras dengan aspirasi kerajaan. Badan-badan berkanun ditubuhkan
mengikut akta-akta tertentu bagi melaksanakan tugas khusus dan penting.
Penubuhan badan-badan berkanun dikaitkan dengan matlamat mengambil
faedah-faedah daripada perjalanan agensi kerajaan dan faedah-faedah
daripada amalan syarikat-syarikat swasta. Ia mempunyai autonomi penuh
atau separa, dimiliki atau dikawal oleh kerajaan, sama ada di peringkat
Persekutuan atau Negeri. Ia terlibat dalam aktiviti-aktiviti ekonomi dan
sosial melalui pengeluaran badan tersebut yang dipasarkan kepada
masyarakat. Apabila terlibat dalam aktiviti-aktiviti ekonomi secara langsung,
badan berkanun juga dikenali sebagai perusahaan awam. Di samping
memperoleh keuntungan, ia juga dikehendaki menyediakan kemudahan dan
perkhidmatan kepada rakyat.

SOALAN DALAM TEKS 1.2

1. Bezakan antara Kementerian dan Jabatan.

2. Berikan satu contoh badan berkanun.

Semak jawapan anda di akhir bab ini.

Kita akan bincangkan dengan teliti fungsi-fungsi yang biasanya

dilaksanakan oleh sektor awam dalam bab ini. Empat fungsi utama yang
dimaksudkan ialah perlindungan, peruntukan, pengagihan dan penstabilan.
Mari kita lihat fungsi yang pertama dan paling penting iaitu fungsi
perlindungan.

1.4 FUNGSI PERLINDUNGAN

Pada kebiasaannya, sistem pasaran dikatakan dapat memperuntukkan

sumber-sumber dengan cekap kerana individu mempunyai hak untuk
menukarkan output yang dikeluarkan oleh mereka dengan output yang
dikeluarkan oleh pihak lain. Andaian di sini ialah individu mempunyai hak
ke atas output yang dikeluarkan oleh mereka. Bagaimanapun, harus diakui
bahawa hak ini dilindungi dengan adanya sistem pertahanan, pasukan
polis dan sistem kehakiman. Kita katakan sektor awam menyediakan fungsi
perlindungan apabila ia melindungi harta benda dan hak-hak individu untuk
menguatkuasakan kontrak, memberi kebebasan kepada individu untuk
beragama, bercakap, bebas dari penganiayaan dan menyelesaikan pertikaian
yang wujud.

6
Kontrak yang perlu ada untuk melancarkan operasi pasaran tidak boleh
wujud tanpa perlindungan dan penguatkuasaan oleh sistem dan struktur
perundangan. Antara tanggungjawab kerajaan ialah menyediakan undang-
undang yang adil dan saksama kepada semua pihak dalam negara,
menegakkan keadilan dan menjamin keselamatan penduduk daripada
ancaman. Undang-undang yang digubal dan dikuatkuasakan oleh sektor
awam melibatkan juga sektor ekonomi dan kegiatan-kegiatan dalam
sektor berkenaan.

Adakah anda bersetuju bahawa tanpa perlindungan kerajaan terhadap

hak-hak individu, maka individu perlu melindungi sendiri hak-hak
mereka dan ini akan mengurangkan kecekapan ekonomi mereka? Sebagai
contoh, untuk menjaga keselamatan mereka, individu boleh mengambil
tindakan seperti tidak keluar malam, mengunci semua pintu dan tingkap,
memasang alat penggera keselamatan, menggaji pengawal keselamatan
atau mengadakan kawalan sendiri. Melindungi hak ke atas nyawa, harta
benda dan kebebasan sebenarnya sukar dilakukan sendiri oleh individu.
Oleh itu, manusia telah mencipta institusi pemerintah atau kerajaan
untuk melaksanakan fungsi ini bagi pihak mereka.

Bagi menyempurnakan fungsi ini, kerajaan perlu memperuntukkan

sumber-sumber. Sebagai contoh, apabila kerajaan berhasrat menyediakan
sistem pertahanan yang baik, ia memerlukan perbelanjaan yang besar. Ini
kerana kerajaan perlu membeli senjata dan kelengkapan pertahanan yang
lain, membina infrastruktur seperti markas dan kubu, membayar gaji
tentera, membiayai latihan perang dan banyak lagi. Anda tentu dapat
bayangkan perbelanjaan yang diperlukan untuk menyediakan perkhidmatan
keselamatan dan ketenteraman awam serta menyelesaikan pertikaian di
antara ahli-ahli masyarakat.

Adakah semakin tinggi perbelanjaan kerajaan untuk

pertahanan negara, semakin tinggi kualiti perlindungan
kepada penduduk tempatan?

1.5 FUNGSI PERUNTUKAN

Mari kita lihat pula tanggungjawab kedua sektor awam yang tidak kurang
pentingnya. Proses di mana sumber-sumber terhad diperuntukkan dan
barangan ditukar milik boleh berlaku sama ada dalam pasaran swasta atau
pasaran awam. Anda telah maklum bahawa pasaran swasta beroperasi
dengan cekap apabila sumber-sumber diperuntukkan berdasarkan sistem
harga. Sebaliknya, pasaran awam memperuntukkan sumber melalui
keputusan pengundi dan pembuatan keputusan dalam proses pembuatan
polisi.

Oleh kerana kedua-dua sektor awam dan swasta wujud pada masa yang
sama dalam negara, maka negara tersebut perlu menentukan gabungan
peruntukan sumber antara sektor awam dan sektor swasta. Berapa
banyakkah barangan awam dan swasta yang hendak dikeluarkan dalam
negara tersebut? Ini kerana penyediaan barangan tersebut terpaksa
7
menggunakan sumber-sumber terhad. Anda tentu masih ingat perbincang-
an kita mengenai kos melepas sebelum ini. Jika kerajaan membuat
keputusan untuk mengeluarkan sesuatu barangan, katakanlah senjata
api, maka sumber-sumber seperti modal dan kakitangan adalah diperlukan.
Maka, sumber-sumber tersebut tidak dapat lagi digunakan untuk
pengeluaran barangan lain. Kos benar bagi barangan yang disediakan
atau dikeluarkan oleh sektor awam ialah nilai barang dan perkhidmatan
sektor swasta yang perlu dikorbankan apabila sumber-sumber dipindahkan
untuk kegunaan sektor awam.

Polisi-polisi perbelanjaan dan cukai selalu memberi kesan terhadap

peruntukan sumber. Perbelanjaan kerajaan untuk membina perumahan
awam, menyediakan sistem pertahanan dan membiayai program-program
penyelidikan merupakan antara polisi-polisi yang memenuhi fungsi
peruntukan. Polisi-polisi berkenaan bertujuan memindahkan sumber-
sumber daripada kegunaan yang kurang diperlukan kepada kegunaan
yang diingini. Malah, untuk mengumpulkan hasil kepada kerajaan dalam
bentuk cukai sekalipun melibatkan peruntukan sumber. Anda mungkin
hairan kenapakah sumber perlu diperuntukkan bagi mengumpulkan hasil
untuk kerajaan. Ia perlu kerana organisasi perlu diwujudkan, kakitangan
perlu dibayar, peralatan perlu dibeli dan beberapa perbelanjaan lain perlu
diadakan. Fungsi peruntukan memerlukan kerajaan menyediakan barangan
awam, menguruskan masalah eksternaliti, menggalakkan pasaran
berpersaingan dan melindungi individu akibat daripada kegagalan
mendapatkan maklumat bagi membuat keputusan.

Maka, semua ekonomi perlu menjawab soalan-soalan berikut:

(i) Apakah barang dan perkhidmatan yang akan dikeluarkan?;

(ii) Bagaimanakah ia akan dikeluarkan? Adakah ia dikeluarkan
oleh sektor awam atau swasta?; dan
(iii) Siapakah yang akan mendapat barang dan perkhidmatan
yang dikeluarkan itu?

Oleh kerana kedua-dua sektor awam dan swasta dalam sesebuah negara
terlibat dalam penyediaan barangan, maka pembahagian peruntukan
sebenar (actual allocation) di antara kedua-dua sektor sememangnya wujud
setiap masa. Pada masa yang sama, perlu juga diketahui apakah gabungan
peruntukan yang optimum antara keluaran oleh sektor awam dan keluaran
sektor swasta. Gabungan peruntukan optimum ini melibatkan beberapa
angkubah seperti cita rasa dan permintaan pengguna, kedudukan ekonomi
dan sumber dalam negara, serta tekanan politik.

Keseimbangan antara pengeluaran oleh sektor awam dan swasta dapat

diperhatikan melalui keluk kemungkinan-pengeluaran. Anda dapat
melihat melalui Rajah 1.1 mengenai kombinasi pengeluaran oleh sektor
awam dan swasta dalam sesebuah ekonomi. Keluk ini mengandaikan
sumber-sumber produktif dan teknologi dapat ditentukan dan digunakan di
tahap maksimum. Pada titik A, DX1 unit barangan swasta dikorbankan oleh
individu bagi membolehkan kerajaan menyediakan 0K1 unit barangan.
Sumber-sumber yang sepatutnya digunakan untuk menyediakan DX1 unit

8
barang swasta telah digunakan oleh sektor awam bagi melaksanakan
fungsinya.

Rajah 1.1
Keluk Kemungkinan-Pengeluaran

Keluaran sektor
awam C
K2 B

K1 A

0 X2 X1 D
Keluaran sektor swasta

Semakin banyak barangan yang dikeluarkan oleh sektor awam, semakin

banyak sumber yang perlu dikorbankan oleh sektor swasta. Hal ini dapat
diperhatikan pada titik B. Peningkatan keluaran sektor awam kepada 0K2,
menyebabkan keluaran swasta terpaksa dikurangkan kepada 0X2. Bagi
tujuan ini, kerajaan mungkin mengenakan lebih banyak cukai dan ini
mengurangkan sumber yang dapat digunakan oleh sektor swasta.

Titik peruntukan sumber optimum dan titik peruntukan sebenar

mungkin sama. Andaikan A ialah pembahagian peruntukan optimum
sumber di antara kedua-dua sektor; di mana 75% sumber diperuntukkan
kepada sektor swasta dan 25% kepada sektor awam. Sekiranya
peruntukan sebenar juga adalah pada titik A, maka dikatakan berlaku
keseimbangan sosial dalam ekonomi tersebut. Ia menggambarkan
kehendak masyarakat untuk barangan awam dan swasta dalam negara
tersebut.

Jika peruntukan sebenar pada titik B, maka peruntukan tersebut dikatakan

tidak optimum. Dengan perkataan lain, peruntukan sebenar yang berbeza
daripada peruntukan optimum menunjukkan pembahagian sumber yang
kurang cekap atau tidak saksama. Maka, keseimbangan sosial tidak berlaku.
Bagaimanapun, anda perlu faham bahawa gabungan peruntukan optimum
di antara sektor awam dan swasta bukan sesuatu yang tetap. Ia berubah
berdasarkan kehendak masyarakat mengikut nilai- nilai tertentu pada satu-
satu masa.

Negara yang memilih supaya pembahagian sumber lebih banyak bagi

sektor awam dikatakan condong kepada orientasi sosial atau ekonomi
9
kebajikan. Sementara negara yang cenderung menggalakkan sektor swasta
memonopoli sumber dikatakan mengamalkan sistem ekonomi terbuka atau
ekonomi berorientasikan kapitalisme.

Melalui kursus Dasar Awam, anda telah maklum bahawa terdapat beberapa
barangan yang dipanggil sebagai barangan awam atau barangan sosial yang
tidak sesuai dikeluarkan secara langsung melalui mekanisme pasaran atau
transaksi biasa di antara pengguna dan pengeluar. Terdapat kes yang
menunjukkan pasaran gagal sepenuhnya manakala dalam kes yang lain, ia
hanya gagal berfungsi secara cekap. Sebelum dapat dibincangkan
kenapakah barangan ini tidak dapat ditawarkan secara cekap melalui
mekanisme pasaran, eloklah kita lihat semula ciri-ciri barangan untuk
menentukan jenis barangan.

Terdapat tiga jenis barangan dalam ekonomi. Pertama yang diklasifikasi-

kan sebagai barangan privet atau swasta. Ia mempunyai ciri-ciri
pengasingan dan persaingan. Kedua, barangan awam yang mempunyai ciri-
ciri tiada pengasingan dan tiada persaingan. Ketiga, barangan yang
mempunyai salah satu ciri pengasingan atau persaingan dan ia dikenali
sebagai barangan tol.

1. Ciri Pengasingan

Ciri pengasingan bermaksud sesuatu barangan itu dapat dibezakan di

antara pemilik dan bukan pemilik. Apabila anda membeli barangan
tertentu anda mendapat hak milik eksklusif ke atas barangan berkenaan.
Contohnya anda membeli sebungkus nasi lemak. Nasi lemak berkenaan
telah menjadi milik anda dan tidak dapat dibeli oleh orang lain. Jika anda
membeli sepasang kasut baru, ia akan menjadi milik anda.

2. Ciri Persaingan

Ciri persaingan bermaksud penggunaan barangan itu menimbulkan

faedah kepada pemilik atau pembeli sahaja. Faedah barangan tersebut
tidak dapat dirasai oleh semua orang. Apabila nasi lemak yang anda beli tadi
dimakan oleh anda, maka tentulah anda merasa puas dan kenyang. Orang
lain yang tidak dapat makan nasi lemak berkenaan tentu tidak merasa
faedah daripada kesedapan nasi lemak tadi. Dengan perkataan lain,
penggunaan oleh seorang individu akan menyebabkan faedah kepada
orang lain berkurangan atau terjejas.

3. Ciri Tiada Pengasingan

Ciri tiada pengasingan bermaksud penggunaan barangan tertentu tidak

terhad kepada seorang pengguna sahaja. Sebaliknya, ia dapat digunakan
oleh ramai orang pada masa yang sama. Contohnya, cahaya lampu jalan
dapat dinikmati oleh ramai orang pada masa yang sama. Ini bermaksud
tidak ada seorang individu yang mendapat hak penggunaan secara
eksklusif bagi barangan itu. Ciri ini juga dikatakan sebagai penggunaan
bersama.

10
4. Ciri Tiada Persaingan

Ciri tiada persaingan membawa implikasi bahawa faedah yang dinikmati

oleh seseorang pengguna tidak mengurangkan faedah yang didapati oleh
orang lain. Cahaya lampu jalan tadi tidak akan berkurangan apabila
terdapat lebih daripada seorang pengguna pada satu masa. Semua orang
mendapat cahaya yang sama banyak dan masing-masing mendapat
faedah daripada cahaya lampu jalan tersebut.

Dapatkah anda berikan beberapa contoh barangan

swasta dan awam?

Berdasarkan ciri-ciri tersebut, kita dapati mekanisme pasaran swasta

sesuai untuk menyediakan barangan swasta. Ini kerana ia berasaskan
pertukaran (exchange) dan pertukaran hanya boleh berlaku apabila terdapat
hak milik eksklusif ke atas barangan tersebut. Oleh itu, pengguna boleh
dihalang daripada menggunakannya jika tidak membayar harganya. Ciri
pengasingan sesuai untuk barangan swasta kerana apabila pengguna
membayar harganya, dia akan mendapat hak penggunaan. Sebaliknya,
bagi barangan awam, adalah tidak cekap untuk menghalang mana-mana
individu pengguna daripada menggunakan atau mendapatkan faedah
daripada barangan itu terutamanya apabila ia tidak menjejaskan penggunaan
orang lain.

Pengguna juga mengehendaki barangan awam sebagai sebahagian daripada

barangan keperluan mereka. Oleh itu, pengguna perlu menyatakan nilai
terhadap barangan awam seperti dia menyatakan nilai terhadap barangan
swasta. Bagi menentukan penawaran barangan awam, nilai yang dinyatakan
oleh pengguna tidak dicampurkan secara mendatar seperti barangan
swasta. Ia perlu dicampurkan secara menegak untuk menentukan harga.
Bagaimanapun, pengguna yang rasional tentu tidak mahu menyatakan nilai
barangan awam terhadap dirinya kerana merasakan sumbangan nilainya
terlalu kecil disebabkan terdapat ramai pengguna lain.

Bagi melihat dengan lebih jelas nilai yang diberikan oleh individu untuk
sesuatu barangan awam, kita gunakan contoh pertunjukan bunga api
yang diadakan semasa sambutan Hari Kemerdekaan. Andaikan pertunjukan
tersebut dapat disaksikan dengan jelas oleh 100,000 orang dan kos yang
diperlukan bagi menjayakan pertunjukan ialah RM10,000. Oleh itu, jika
100,000 orang memberikan nilai yang sama terhadap keseronokan
menikmati pertunjukan itu, maka kos atau harga yang perlu dibayar oleh
setiap orang hanyalah 10 sen. Ini menunjukkan bahawa sumbangan
setiap individu adalah kecil kerana terdapat ramai pengguna yang lain.
Semua orang yang dapat menyaksikan pertunjukan bunga api itu tahu
bahawa mereka tidak dapat dihalang daripada menyaksikan pertunjukan
walaupun mereka tidak membayar harga barangan itu. Maka, pengguna
akan bertindak sebagai penunggang bebas (free rider) kerana tidak mahu
membuat sebarang sumbangan dari segi bayaran tetapi mahu terus
menikmati barangan tersebut selagi ia disediakan untuk semua orang.
Apabila ramai orang bertindak begitu, maka terputuslah hubungan di antara
11
pengeluar dan pengguna. Walaupun pengeluar menanggung kos menyedia-
kan barangan awam tetapi pihak pengguna tidak mahu membayar harganya.

Disebabkan oleh ciri-ciri tiada pengasingan dan tiada persaingan, sukar

untuk menghalang mereka yang tidak membayar daripada menikmati
faedah yang diperolehi daripada barangan awam. Pasaran swasta
dikatakan cenderung untuk tidak menyediakan barangan awam dengan
mencukupi (under produce) kerana pengeluar swasta tidak mempunyai
keinginan untuk menyediakan sesuatu barangan di mana pengguna
mendapat faedah tetapi tidak mempunyai insentif untuk membayar
harganya. Oleh itu, pasaran swasta gagal menyediakan barangan awam
dengan mencukupi dan campur tangan kerajaan diperlukan bagi
memastikan barangan ini disediakan dengan secukupnya kepada orang
ramai.

Adakah telefon awam sejenis barangan awam? Nyatakan

ciri-cirinya.

Mekanisme pasaran sesuai bagi menyediakan barangan swasta dan

barangan tol. Sebaliknya, tindakan kerajaan didapati perlu untuk
menentukan penawaran yang berterusan dan cekap bagi barangan awam.
Tahukah anda bahawa terdapat perbezaan antara penyediaan (provision)
dan pengeluaran (production) barangan awam? Penyediaan awam
bermaksud barangan tersebut dibiayai melalui belanjawan awam dan
pengguna mendapat barangan tersebut secara percuma atau pada harga
yang rendah. Ini tidak bermaksud barangan tersebut mesti dikeluarkan oleh
sektor awam.

Pengeluaran awam pula bermaksud kakitangan awam akan digunakan

untuk menawarkan barangan tersebut. Kegagalan untuk membezakan
antara penyediaan dan pengeluaran awam telah menyebabkan monopoli
sektor awam dan beban yang besar untuk mengadakan barangan awam.
Keadaan akan bertambah rumit apabila semakin banyak barangan swasta
didefinisikan sebagai barangan awam.

Di Malaysia, penyediaan barangan awam tidak lagi menjadi aktiviti utama

kerajaan pada masa ini. Beberapa barangan yang biasanya dikeluarkan
oleh sektor awam telah disediakan melalui pasaran. Antaranya termasuk
bekalan elektrik, telefon dan pembetungan. Bagaimanapun, kita dapati
pengeluaran awam bagi barangan swasta yang kemudian dijualkan kepada
orang ramai boleh juga berlaku. Contoh yang paling mudah ialah
kerajaan menjual buku laporan ekonomi kepada orang ramai.

Kenapakah perkhidmatan kereta api dijadikan sebagai

perkhidmatan awam oleh sesetengah negara?

Selain daripada kerajaan, pihak swasta juga boleh mengeluarkan barangan

awam. Terdapat lima cara di mana pihak swasta boleh mengeluarkan
barangan tersebut dan mendapat keuntungan pada masa yang sama iaitu
12
melalui:

1. Kontrak daripada kerajaan

Walaupun kerajaan bertanggungjawab menyediakan barangan tersebut,

contohnya lampu isyarat dan jalan raya, aktiviti-aktiviti ini boleh dibuat
melalui kontrak kepada sektor swasta. Para kontraktor swasta ini akan
dipilih selepas proses tawaran dan hendaklah melaksanakan tugas mengikut
spesifikasi agensi kerajaan yang telah memberikan kontrak.

2. Hak atau francais monopoli

Apabila terdapat monopoli semula jadi atau ekonomi skala yang

memerlukan sesuatu barangan itu ditawarkan oleh hanya sebuah firma,
maka satu syarikat swasta boleh dilantik oleh kerajaan untuk menawarkan
barangan tersebut atas dasar monopoli. Pada peringkat permulaan, syarikat
akan bertanding sesama sendiri untuk mendapatkan hak tersebut. Oleh
kerana peralatan yang digunakan mempunyai tempoh hayat yang panjang
serta memerlukan kos yang besar, maka hak tersebut selalu diberikan
untuk tempoh yang panjang. Syarikat yang berjaya mendapat hak
pengeluaran barangan akan membuat semua pelaburan. Anda tentu dapat
berikan satu contoh barangan yang menggunakan teknik ini di Malaysia.

3. Kontrak pengurusan

Dalam keadaan ini, agensi awam akan mengekalkan tanggungjawab dari

segi pelaburan tetapi mengatur supaya pengurusan pihak swasta
digunakan. Kaedah ini bertujuan untuk mendapatkan faedah daripada
pengurusan swasta yang lebih cepat dan tidak memerlukan pengesahan
daripada pelbagai peringkat. Sebagai contoh, perkhidmatan telefon di
Botswana diuruskan oleh sebuah syarikat swasta.

4. Baucar

Ia merupakan satu bentuk subsidi yang dapat diadakan dalam pelbagai

bentuk. Barangan yang ditawarkan kepada pengguna bukan merupakan
barangan awam tetapi barangan swasta yang disediakan oleh kerajaan bagi
Tujuan keadilan sosial atau menggalakkan penggunaan barangan yang
mempunyai eksternaliti positif. Kita dapat melihat beberapa jenis baucar
yang digunakan di beberapa negara. Di Amerika Syarikat, “food stamps”
diberikan kepada golongan yang tidak berkemampuan untuk memboleh-
kan mereka mendapat barangan makanan secara percuma. Pihak pekedai
akan mengajukan baucar tersebut untuk mendapat bayaran daripada
kerajaan. Di Chile, baucar digunakan untuk membolehkan kanak-kanak
mendapat pendidikan awam di sekolah rendah yang menjadi pilihan ibu
bapa. Sementara di Malaysia pula, warga emas yang telah mencapai umur 55
tahun ke atas layak diberi potongan tambang LRT, monorel, kereta api dan
kapal terbang. Mereka juga dikecualikan daripada membayar caj
pendaftaran pesakit luar di semua hospital dan klini kesihtan termasuk
klinik 1Malaysia. Dalam Bajet 2012 kerajaan mengumumkan pemberian
sebanyak RM500 bagi isi rumah berpendapatan di bawah RM3,000 sebulan.
Kerajaan juga memberi baucar buku bernilai RM200 kepada semua pelajar
13
warga negara Malaysia di institusi pengajian awam dan swasta tempatan,
matrikulasi dan pelajar Tingkatan Enam.

5. Koperasi atau kelab atau persatuan

Organisasi yang dimaksudkan merupakan organisasi sukarela yang

dikendalikan oleh para ahli koperasi atau kelab yang berkenaan. Ia dibentuk
bagi tujuan memberi faedah kepada para ahli sahaja. Individu sanggup
menjadi ahli dengan membayar yuran dan mengeluarkan sumbangan
kerana percaya mereka akan mendapat faedah bersama jika berkongsi
menyediakan barangan awam. Sebagai contoh, kelab renang ditubuhkan
untuk memenuhi hasrat sesuatu kumpulan yang sanggup berkongsi kos
menyediakan kemudahan kolam renang. Ada persatuan yang menyediakan
kemudahan stesen radio untuk manfaat ahli-ahli.

SOALAN DALAM TEKS 1.3

1. Dalam negara yang mengamalkan ekonomi pasaran

terbuka, peranan sektor awam tidak diperlukan.
Betul/Salah?
2. Bezakan antara penyediaan dan pengeluaran
awam. Berikan satu contoh bagi setiap satu
konsep tersebut.

Semak jawapan anda di akhir bab ini.

Seterusnya, eksternaliti merupakan kesan sampingan atau kesan limpahan

kepada pihak ketiga yang timbul akibat daripada pengeluaran atau
penggunaan sesetengah barangan. Ia juga dikatakan sebagai kesan luaran.
Ia akan menyebabkan berlakunya kegagalan pasaran apabila penawaran
dan permintaan tidak menunjukkan semua faedah dan semua kos untuk
mengeluarkan dan menggunakan sesuatu barangan. Oleh itu, harga yang
terhasil daripada interaksi penawaran dan permintaan bukan merupakan
harga yang betul.

Eksternaliti dapat dibahagikan kepada dua jenis iaitu eksternaliti positif dan
negatif. Eksternaliti positif ialah kesan baik kepada pihak ketiga akibat
pengeluaran atau penggunaan barangan tertentu. Kita ambil suntikan
Rubela sebagai contoh. Suntikan ini diberikan kepada golongan wanita
ketika umur remaja. Ia bertujuan memberikan ketahanan kepada wanita
berkenaan daripada jangkitan penyakit campak. Penyakit ini tidaklah
berbahaya kepada wanita dewasa. Bagaimanapun, ia mungkin menyebabkan
komplikasi seperti kecacatan atau kematian bayi dalam kandungan jika ibu
menghidapi penyakit ini. Pihak pertama ialah pengguna barangan iaitu
wanita yang disuntik dengan vaksin berkenaan sementara pihak kedua
ialah pengeluar iaitu pembekal atau penjual vaksin itu. Bayi dalam
14
kandungan merupakan pihak ketiga yang menikmati faedah daripada
penggunaan barangan ini.

Dapatkah anda berikan contoh barangan lain yang

mempunyai kesan eksternaliti positif?

Eksternaliti negatif pula merupakan kesan buruk kepada pihak ketiga

disebabkan oleh pengeluaran atau penggunaan sesuatu barangan. Semua
jenis pencemaran merupakan contoh eksternaliti negatif. Anda dapat lihat
bagaimana masyarakat menanggung kos akibat daripada bunyi yang amat
bising, air yang tercemar atau udara yang tercemar. Rokok merupakan satu
barangan yang mempunyai eksternaliti negatif. Cuba perhatikan apa yang
berlaku apabila anda menghisap rokok. Asap yang keluar daripada rokok
tersebut akan mencemarkan udara yang disedut oleh orang lain di sekeliling
anda. Mereka mungkin bukan penggemar rokok tetapi mengalami sesak
nafas atau batuk-batuk akibat keracunan asap rokok anda. Siapakah yang
akan membayar ganti rugi kepada mereka akibat daripada kos yang mereka
tanggung itu?

Bagi barangan yang mempunyai ciri eksternaliti positif, ia mendatangkan

faedah sosial kepada orang lain dan sepatutnya ditingkatkan pengeluaran
atau penggunaannya. Tanpa campur tangan kerajaan, harga akan ditentukan
oleh interaksi antara permintaan dan penawaran dalam pasaran swasta.
Ia tidak mengambil kira faedah sosial kepada pihak ketiga. Oleh itu,
barangan ini selalunya lebih mahal daripada sepatutnya. Bagi menggalakkan
penawaran atau penggunaannya, kerajaan boleh mengambil tindakan seperti
berikut:

(i) Menawarkan sendiri secara percuma atau pada kos yang

rendah kepada masyarakat; atau
(ii) Memberikan subsidi kepada pengguna atau pengeluar
untuk meningkatkan penggunaan atau pengeluaran
barangan berkenaan.

Sebaliknya, bagi barangan yang mempunyai ciri eksternaliti negatif, kos

sosial yang timbul tidak diambil kira dalam penentuan harga menyebab-
kan harga barangan berkenaan murah daripada sepatutnya. Ini bermakna
bahawa pasaran swasta telah terlebih memperuntukkan sumber bagi
barangan ini. Disebabkan kesan yang tidak baik kepada masyarakat,
barangan ini perlu dihadkan penggunaan atau pengeluarannya. Antara
tindakan yang dapat dilakukan oleh kerajaan untuk mengurangkan kesan
negatif ini adalah melalui

(i) Pengenaan cukai;

(ii) Denda atau penalti; atau
(iii) Mengadakan peraturan atau sekatan.

Tindakan-tindakan tersebut akan menyebabkan harga barangan ini menjadi

lebih mahal kepada pengguna atau pengeluar. Diharapkan melalui kenaikan
harga atau kos kepada pengguna atau pengeluar, kuantiti diminta atau
15
ditawarkan dalam pasaran akan dapat dikurangkan.

1.6 FUNGSI PENGAGIHAN

Semua orang bersetuju bahawa isu agihan pendapatan dan kekayaan tidak
dapat diabaikan oleh kerajaan. Dapatkah anda terangkan apa yang
dimaksudkan dengan agihan pendapatan dan kekayaan yang adil dan
saksama? Sebenarnya, sukar untuk memberikan jawapan yang tepat
tentang persoalan ini kerana ia melibatkan pertimbangan nilai dalam
masyarakat. Antara pendapat beberapa ahli falsafah ialah seperti berikut:

(i) Setiap orang berhak mendapat apa yang diusahakan;

(ii) Agihan perlu mencapai kegembiraan atau kepuasan
maksimum bagi masyarakat; dan
(iii) Kebajikan disamaratakan.

Kita dapati pendapat-pendapat berkenaan sukar untuk diterjemahkan

dalam bentuk yang objektif. Ada pendapat yang terlalu memihak kepada
pihak yang bernasib baik dan berupaya dalam masyarakat. Sementara
yang lain terlalu mengutamakan golongan kurang bernasib baik sehingga
akan menindas pihak yang berada. Sebenarnya, perlu ada tolak ansur
dalam menyelesaikan isu agihan ini dan ianya bukanlahmudah untuk
dilaksanakan.

Selain itu, beberapa nilai sosial yang ingin dicapai dalam sesebuah
masyarakat mungkin memerlukan beberapa penyelarasan dalam agihan
pendapatan dan kekayaan yang timbul akibat daripada sistem pasaran atau
warisan. Pasaran swasta menawarkan ganjaran yang tinggi berdasarkan
kedudukan kewangan, kebolehan, pendidikan, bakat dan usaha seseorang.
Sebagai contoh, seseorang yang mendapat peluang memperolehi ijazah
biasanya ditawarkan gaji yang tinggi berbanding individu yang hanya
berpendidikan sekolah rendah. Jika anda mempunyai bakat menyanyi
seperti Siti Nurhaliza, anda tentu dapat menjana pendapatan yang lumayan.
Seseorang yang rajin selalunya mendapat ganjaran yang setimpal dengan
usahanya berbanding seseorang yang malas berusaha. Jika anda mempunyai
modal, tentu anda dapat menceburkan diri dalam dunia perniagaan dan
mendapat keuntungan yang tinggi. Hasilnya, kita dapati pasaran swasta
akan menyebabkan agihan pendapatan dan kekayaan dalam negara menjadi
tidak saksama dan tidak seimbang.

Persoalan yang dapat dikemukakan di sini ialah, adakah agihan

sedemikian wajar? Jika jawapan anda ya, bagaimanakah keadaannya bagi
mereka yang miskin, kurang upaya atau kurang bernasib baik? Sesetengah
pihak tidak mendapat peluang melanjutkan pengajian ke peringkat tinggi
kerana tidak cukup wang, kurang pendedahan atau masalah lain. Ada pula
yang mengalami masalah kesihatan dan kecacatan. Mereka tidak minta
berkeadaan demikian tetapi disebabkan takdir, mereka tidak dapat bekerja
pada kapasiti yang tinggi. Apabila jurang agihan pendapatan di antara
penduduk adalah tinggi, berkemungkinan wujud perasaan tidak puas hati di
antara mereka. Masyarakat berpendapatan rendah tentu mengalami
tekanan yang menyebabkan mereka kurang selesa berdampingan dengan
16
golongan yang berpendapatan tinggi. Bagi mewujudkan dan mengekalkan
keharmonian, persefahaman dan toleransi di antara ahli masyarakat,
campur tangan daripada kerajaan perlu untuk mengurangkan jurang agihan
pendapatan dan kekayaan.

Secara umumnya, kita berasa gembira apabila terdapat ramai orang kaya
dalam sesebuah negara. Bagaimanapun, jika terdapat ramai orang miskin,
perkara-perkara negatif seperti ketidakpuasan, tiada toleransi, perpecahan
dan kegiatan jenayah boleh meningkat. Banyak kerajaan di dunia berasa
gusar apabila ramai rakyat mereka yang miskin kerana kemiskinan boleh
menyebabkan unsur-unsur sosialisme merebak dengan mudah.

1.6.1 Konsep dan Ukuran

Sebelum kita lihat pendekatan yang perlu diambil oleh kerajaan untuk
menangani isu agihan ini, elok jika kita bincangkan kedudukan agihan
dalam negara. Sebelum menilai atau mengukur kedudukan agihan, aspek
lain yang tidak kurang penting untuk diperhatikan ialah isu kemiskinan.

Kemiskinan dapat dibahagikan kepada dua bentuk iaitu kemiskinan

mutlak dan kemiskinan relatif. Kemiskinan mutlak merupakan keadaan di
mana seseorang tidak dapat mencapai satu taraf hidup sara diri. Ini
bermakna dia tidak dapat memenuhi keperluan asas yang penting seperti
makanan, pakaian dan tempat tinggal yang memenuhi standard minimum
tertentu bagi masa dan kawasan tertentu. Biasanya ukuran yang digunakan
untuk menilai kemiskinan mutlak ialah garis kemiskinan. Jika seseorang
mempunyai pendapatan di bawah garis kemiskinan, dia dikategorikan
sebagai miskin.

Tahukah anda berapakah garis kemiskinan rakyat

Malaysia pada masa ini?

Kemiskinan relatif pula bermaksud perbandingan kedudukan ekonomi di

antara individu atau kumpulan. Individu atau kumpulan tertentu mungkin
mempunyai pendapatan di atas garis kemiskinan tetapi merasakan diri
mereka lebih miskin berbanding dengan pihak lain. Dalam keadaan ini,
kemiskinan lebih berbentuk psikologi berbanding dengan keadaan taraf
hidup sebenar.

Ukuran yang paling kerap digunakan untuk mengkaji kedudukan

ketidaksamaan dan membuat perbandingan untuk suatu jangka masa dan di
antara negara-negara ialah keluk Lorenz dan ko efisien Gini. Keluk Lorenz
menunjukkan kepada kita peratus jumlah pendapatan yang dimiliki oleh
peratusan kumulatif penduduk dalam sesebuah negara (mengikut
kedudukan termiskin hingga yang paling kaya). Anda dapat perhatikan
contoh keluk Lorenz di dalam Rajah 1.2.

Bentuk melengkung keluk tersebut menandakan darjah ketidaksamaan

17
dalam agihan pendapatan. Keluk tersebut mesti menyentuh garis 45°
pada sudut bawah sebelah kiri (sifar peratus penerima pendapatan bagi
sifar peratus pendapatan) dan pada sudut kanan sebelah atas (100%
penerima mendapat 100% pendapatan). Jika semua penerima mendapat
pendapatan yang sama banyak, maka keluk Lorenz akan berada di atas garis
45° (saksama sepenuhnya). Jika hanya seorang sahaja menerima semua
pendapatan, maka keluk Lorenz hanyalah satu titik pada sudut bawah-
kanan rajah berkenaan. Semakin jauh keluk Lorenz dari garis 45°, semakin
tinggi darjah ketidaksamaan dalam negara berkenaan.

Rajah 1.2
Keluk Lorenz

- 100

- 90

- 80

- 70

- 60

- 50 % Pendapatan
A
- 40

- 30
B
- 20

- 10

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
% Kumulatif Penerima Pendapatan

Seperti ahli statistik yang lain, anda mungkin ingin mendapatkan satu
ukuran nombor yang jelas untuk mengukur darjah ketidaksamaan yang
wujud dalam agihan pendapatan. Ukuran yang selalu digunakan untuk
tujuan ini ialah nisbah penumpuan Gini atau ko efisien Gini yang
diperolehi daripada keluk Lorenz. Nisbah ini diukur melalui nilai kawasan A
dibahagi dengan kawasan A campur B seperti di dalam Rajah 1.2.
Semakin besar kawasan A, semakin tinggi nilai nisbah penumpuan ini.
Secara teori, julat nilai nisbah ini ialah di antara sifar dan satu. Berikut
ditunjukkan formula nisbah penumpuan Gini:

A
G = (1.1)
A+B

18
 0
G = = 0 ; pendapatan sama rata (1.2)
0+B

A
G = = 1 ; paling tidak saksama (1.3)
A+0

1.6.2 Pilihan di antara Agihan Semula dan Peningkatan Pendapatan

Secara tradisi, polisi-polisi agihan selalu melibatkan pengagihan semula

pendapatan dan kekayaan melalui cara mengenakan beberapa jenis cukai ke
atas golongan yang berkemampuan dan hasil tersebut dipindahkan kepada
golongan yang kurang berkemampuan. Dapatkah anda nyatakan beberapa
contoh cukai yang dikenakan untuk mencapai objektif agihan semula?
Benar, ia termasuk cukai pendapatan individu yang menggunakan kadar
progresif, cukai ke atas keuntungan perniagaan, cukai eksais ke atas
barangan mewah seperti pakej pelancongan, kereta mewah, barangan
keluaran kulit yang diimport dan barang-barang antik.

Seterusnya, pindahan kepada pihak yang kurang berkemampuan boleh

dibuat dalam bentuk pemberian tunai atau barang-barang kegunaan
harian dan input pertanian. Di samping itu, perkhidmatan kesihatan dan
pendidikan yang diberikan secara percuma juga merupakan dua bentuk
subsidi yang bertujuan meningkatkan produktiviti individu. Banyak lagi
contoh yang dapat anda berikan mengenai bentuk pindahan kepada
kumpulan yang kurang berkemampuan.

Anda perlulah faham bahawa teknik cukai-pindahan ini bukanlah

merupakan satu-satunya cara untuk menyelesaikan isu agihan. Ketidak-
samaan juga dapat dikurangkan dengan cara meningkatkan kuasa
mendapatkan pendapatan bagi kumpulan miskin. Jika dapat dilakukan,
teknik kedua ini perlu diutamakan berbanding dengan teknik agihan
semula. Teknik kedua ini dapat mewujudkan masyarakat yang sihat
kerana mengurangkan ketidakpuasan hati kumpulan yang berkemampuan
dan pada masa yang sama menaikkan moral kumpulan yang kurang
berkemampuan. Ini kerana, kedudukan mereka dapat diperbaiki melalui
usaha sendiri dengan bantuan kerajaan.

Bagaimanakah kerajaan dapat membantu kumpulan yang kurang

berkemampuan untuk meningkatkan kuasa mendapatkan pendapatan
mereka? Ia dapat ditingkatkan melalui polisi meningkatkan produktiviti
dan corak pertumbuhan secara tertumpu kepada kumpulan sasaran.
Kumpulan sasaran ini boleh diberikan latihan kemahiran dalam bidang-
bidang terpilih atau bantuan modal untuk mengusahakan perniagaan atau
projek-projek lain. Antara projek kerajaan ke arah matlamat ini termasuk
mengadakan Skim Amanah Ikhtiar Malaysia (AIM) yang menyediakan
RM2.1 bilion pada tahun 2012 untuk pinjaman mikro kepada usahawan
terutama wanita.

19
 SOALAN DALAM TEKS 1.4

1. Bilakah seseorang itu dikatakan miskin?

2. Apakah maksud kemiskinan relatif?

Semak jawapan anda di akhir bab ini.

1.7 FUNGSI PENSTABILAN

Fungsi penstabilan mempunyai kaitan langsung dengan pencapaian

makro ekonomi seperti guna tenaga tinggi, tingkat kestabilan harga yang
berpatutan dan kadar pertumbuhan ekonomi yang baik. Anda telah
maklum bahawa perkara-perkara tersebut tidak dapat dicapai secara
automatik melalui mekanisme pasaran tetapi memerlukan sokongan
polisi-polisi kerajaan. Tanpa campur tangan kerajaan, ekonomi selalu
mengalami turun naik yang besar, di samping mengalami gangguan dari segi
masalah pengangguran dan inflasi. Pengalaman pada tahun-tahun 1970-
an menunjukkan bahawa pengangguran dan inflasi boleh berlaku pada
masa yang sama. Semakin ekonomi menjadi lebih terbuka dan global,
maka kesan-kesan ketidakstabilan akan lebih mudah dipindahkan ke
negara-negara lain.

Teori ekonomi menunjukkan kepada kita bahawa tingkat guna tenaga dan
harga dalam ekonomi bergantung kepada tingkat permintaan agregat yang
mempunyai hubungan dengan jumlah output yang dikeluarkan. Tingkat
permintaan agregat bergantung kepada keputusan-keputusan pengguna,
pengeluar dan pelabur yang berdasarkan faktor-faktor seperti pendapatan
sekarang dan masa lalu, jangkaan pendapatan dan kedudukan ekonomi,
jumlah kredit dan banyak lagi. Mengikut ahli ekonomi John Maynard
Keynes, ketidakstabilan ekonomi adalah disebabkan oleh turun naik dalam
permintaan agregat. Apabila permintaan agregat berada pada paras rendah,
terhasillah pengangguran yang tinggi. Sebaliknya, apabila ekonomi
beroperasi pada kapasiti tinggi, permintaan agregat yang berlebihan akan
menyebabkan berlakunya inflasi. Jika permintaan agregat dapat dikawal
dengan baik, maka kestabilan ekonomi dan guna tenaga penuh akan
dicapai.

Oleh kerana polisi-polisi pencukaian dan perbelanjaan kerajaan boleh

mempengaruhi permintaan agregat, belanjawan kerajaan boleh digunakan
untuk menghadapi ketidakstabilan ekonomi, pengangguran dan inflasi.
Jika anda perhatikan persamaan di bawah, anda akan dapati bahawa
perbelanjaan kerajaan ialah satu komponen permintaan agregat. Ia boleh
mempengaruhi tingkat permintaan secara langsung. Cukai pula akan
memberi kesan terhadap pendapatan boleh guna pengguna dan keuntungan
firma. Maka, polisi pencukaian mempunyai kesan tidak langsung ke atas
penggunaan dan pelaburan yang merupakan sebahagian daripada
20
komponen permintaan agregat. Cukai dan perbelanjaan kerajaan
merupakan alat-alat fiskal. Kedudukan alat-alat fiskal ini dalam persamaan
permintaan agregat ditunjukkan di bawah:

AD = C + I + G

di mana AD ialah permintaan agregat, C ialah penggunaan, I ialah

pelaburan, dan G ialah perbelanjaan kerajaan.

Dalam keadaan pengangguran, harga dan upah sukar diharapkan sebagai

mekanisme yang dapat memperbaiki keadaan secara automatik (downward
rigid). Jika harga atau upah turun, maka permintaan untuk buruh dan
barangan akan naik, menyebabkan guna tenaga meningkat. Sebaliknya,
kita dapati disebabkan kekakuan dalam mekanisme harga dan upah, maka
kerajaan perlu membantu untuk meningkatkan permintaan agregat
melalui polisi fiskal pengembangan (expansionary) iaitu meningkatkan
perbelanjaan kerajaan dan menurunkan cukai supaya pendapatan boleh
guna individu dan firma boleh ditingkatkan. Melalui cara ini penggunaan
dapat ditingkatkan.

Dalam keadaan inflasi pula, kerajaan bolehlah menggunakan polisi fiskal

mengecut (contractionary). Polisi fiskal juga akan memberi kesan kepada
kadar tabungan dan pelaburan yang secara langsung membabitkan kadar
pembentukan modal (capital formation) yang akan memberi kesan kepada
pertumbuhan ekonomi dan produktiviti.

Fungsi penstabilan ini menjadi lebih rumit kerana ekonomi setiap negara
tidak beroperasi secara berasingan. Sebaliknya, ekonomi sesebuah negara
dihubungkan dengan ekonomi-ekonomi lain melalui perdagangan dan
pengaliran modal. Polisi dalaman yang memberi kesan kepada tingkat
pendapatan dalaman dan harga juga akan memberi kesan kepada eksport,
import, imbangan pembayaran dan melibatkan negara-negara lain.

Bukan sahaja polisi belanjawan kerajaan mempunyai kesan ke atas

keadaan-keadaan ekonomi, tetapi keadaan ekonomi juga akan memberi
kesan kepada tingkat hasil dan perbelanjaan kerajaan. Dengan perkataan
lain, polisi belanjawan mungkin mendatangkan kesan yang bertentangan
daripada yang dirancangkan. Sebagai contoh, apabila ekonomi berada di
bawah paras guna tenaga penuh, potongan cukai mungkin membawa
kepada defisit yang kecil sahaja berbanding dengan yang dijangkakan. Ini
berlaku kerana, defisit terancang kerajaan telah menggiatkan kenaikan
dalam pendapatan sektor swasta yang akhirnya meningkatkan hasil cukai
kepada kerajaan.

Keadaan sebaliknya berlaku apabila cukai ditingkatkan atau perbelanjaan

kerajaan dikurangkan untuk mengelakkan defisit belanjawan, defisit
mungkin tetap akan berlaku. Kerajaan mungkin menjangkakan defisit
akan berlaku disebabkan jumlah pendapatan berada di bawah tingkat
guna tenaga penuh. Ahli politik pula berpendapat bahawa cukai perlu
dinaikkan dan perbelanjaan kerajaan dikurangkan untuk membawa
21
kepada belanjawan berimbang (balanced budget). Polisi sedemikian
mungkin akan menyebabkan keadaan ekonomi bertambah buruk. Anda
akan dapati kenaikan dalam cukai akan mengurangkan pendapatan boleh
guna, yang akan membawa kepada kejatuhan dalam penggunaan dan
permintaan agregat. Oleh kerana C + I + G telah jatuh, maka tingkat Y
akan jatuh menyebabkan perolehan sebenar daripada cukai akan
berkurangan dan bukannya bertambah seperti yang diharapkan. Maka,
berlaku defisit belanjawan yang tidak dirancang (unplanned).

Setelah mengikuti perbincangan di atas, anda dapat membuat kesimpulan

bahawa mengadakan perubahan-perubahan fiskal yang dapat menghasil-
kan guna tenaga tinggi dan pada masa yang sama mengurangkan
ketidakstabilan ekonomi bukanlah satu perkara yang mudah untuk
dilakukan. Ada kalanya sekatan-sekatan fiskal seperti dasar berjimat cermat
yang diadakan untuk menghadapi inflasi membawa kepada kelesuan
ekonomi. Sebaliknya, polisi-polisi makro ekonomi berbentuk
pengembangan pula mungkin membawa kepada keadaan di mana
ekonomi menjadi terlalu giat (overactive) dan membawa kepada inflasi.

Kerajaan pernah mengamalkan dasar berjimat cermat

pada pertengahan tahun-tahun 1980-an. Mengapakah
kerajaan mengambil tindakan sedemikian?

Soalan ini mungkin menimbulkan tanda tanya kepada anda. Kenapakah

pembuat-pembuat polisi ada kalanya gagal membentuk polisi yang betul
dan menyebabkan keadaan kestabilan? Antara jawapan-jawapan kepada
persoalan ini ialah

1. Kesilapan meramalkan keadaan ekonomi dan kelewatan

melaksanakan polisi fiskal

Seperti pembuat keputusan yang lain, pembuat-pembuat polisi bergantung

kepada pengetahuan yang tidak sempurna. Kebolehan untuk menjangkakan
keadaan inflasi dan kemelesetan agak terhad. Keadaan ekonomi
tersebut yang memerlukan perubahan dalam polisi fiskal mungkin
telah wujud sebelum ianya disedari. Seterusnya, walaupun jika keadaan
tersebut disedari dan polisi perlu diubah untuk menghadapi keadaan-
keadaan tersebut, kelewatan akan berlaku sebelum ianya dapat
dilaksanakan. Ini kerana, banyak pihak perlu dirujuk dan prosedur perlu
diikuti sebelum sebarang perubahan dalam polisi dapat dikuatkuasakan.
Kelewatan seperti ini dikatakan sebagai masalah jangkaan masa (time lag).

2. Jika kemelesetan ekonomi bersifat setempat (localized)

iaitu di sesuatu kawasan atau industri atau di kalangan
kumpulan tertentu, maka rangsangan ekonomi bersifat
umum adalah kurang efektif

Rangsangan yang terhasil daripada penurunan cukai atau peningkatan

dalam perbelanjaan kerajaan akan dirasai di semua bahagian ekonomi dan
keadaan ini akan memberi tekanan kepada bahagian yang tidak
22
bermasalah sebelumnya dan tidak dapat membantu bahagian yang
bermasalah. Dalam keadaan di mana masalah bersifat terhad atau
tertumpu, pendekatan mikro ekonomi adalah lebih baik. Polisi fiskal
mesti bersifat spesifik kepada masalah untuk membolehkan ia menjadi
efektif. Ini dapat dilakukan dengan membuat perancangan perbelanjaan
projek yang spesifik kepada sektor atau kumpulan bermasalah.
Bagaimanapun, masalah kepada penyelesaian bentuk ini ialah faktor
pertimbangan politik seperti yang dibincangkan di bawah.

3. Teori pilihan awam menunjukkan bahawa polisi fiskal

cenderung menyebabkan kesan inflasi (inflationary bias)

Jika polisi fiskal diharapkan supaya mempunyai pengaruh untuk

membetulkan keadaan ekonomi, ia perlu bertindak berdasarkan keadaan
ekonomi. Sebagai contoh, apabila keadaan ekonomi berubah daripada
keadaan menurun (kemelesetan) kepada keadaan menaik (mengembang),
polisi fiskal juga perlu diubah daripada bentuk pengembangan kepada
bentuk sekatan. Bagaimanapun, polisi fiskal tidak diubah oleh para ahli
ekonomi. Sebaliknya, ia merupakan tindakan oleh pembuat polisi iaitu
ahli-ahli politik. Mereka berminat mengetahui bagaimana polisi fiskal akan
memberi kesan kepada imej dan prospek pemilihan semula mereka. Oleh
itu, dapat dikatakan bahawa polisi fiskal dipengaruhi oleh pertimbangan
politik. Penurunan cukai dan peningkatan perbelanjaan kerajaan akan
membolehkan ahli politik memberi faedah kepada para pemilih. Faedah
seperti ini popular di kalangan rakyat. Sebaliknya, apabila keadaan
memerlukan supaya cukai dinaikkan dan perbelanjaan kerajaan
dikurangkan, ahli-ahli politik agak keberatan untuk melaksanakannya.

4. Kesan sampingan daripada polisi fiskal akan mengurangkan

keberkesanannya

Sebagai contoh, pembuat polisi telah bersetuju untuk meningkatkan

perbelanjaan kerajaan bagi menggalakkan permintaan agregat. Jika
tambahan perbelanjaan yang diperlukan itu dibiayai melalui pinjaman,
permintaan untuk dana pinjaman akan meningkat, menyebabkan tekanan
ke atas kadar bunga. Kadar bunga yang meningkat ini akan menyebabkan
tingkat pelaburan swasta dan pembelian barangan tahan lama terjejas.
Sekiranya cukai ditingkatkanuntuk membiayai perbelanjaan ini, ia akan
menyebabkan perbelanjaan swasta pula terjejas. Kadar cukai yang semakin
tinggi akan mengurangkan pendapatan boleh guna dan mengurangkan
perbelanjaan isi rumah dan firma.

Bagaimanakah pertimbangan politik dapat diminimumkan

bagi membolehkan pembuat-pembuat dasar memilih
polisi fiskal yang sesuai?

1.7.1 Penstabil Automatik

Terdapat beberapa program fiskal yang bertindak untuk menstabilkan

ekonomi secara automatik. Ia tidak memerlukan tindakan legislatif dan
masalah jangkaan masa juga dapat diminimumkan. Penstabil automatik ini
23
akan membawa kepada belanjawan defisit semasa ekonomi mengalami
kemelesetan dan akan menyebabkan belanjawan lebihan apabila ekonomi
berkembang. Apabila pengangguran meningkat dan pasaran menjadi
perlahan, penstabil automatik ini akan mengurangkan cukai dan
meningkatkan perbelanjaan kerajaan untuk membantu ekonomi
memulihkan keadaan. Sebaliknya, apabila ekonomi terlalu cepat
berkembang, ia akan bertindak seperti brek dengan meningkatkan hasil
cukai dan mengurangkan perbelanjaan kerajaan. Tiga daripada penstabil
automatik ini ialah:

1. Cukai keuntungan syarikat

Ia merupakan alat fiskal terbaik. Ini kerana keuntungan syarikat sangat

sensitif kepada keadaan turun naik dalam ekonomi. Dalam keadaan
kemelesetan, keuntungan syarikat akan jatuh menyebabkan hasil daripada
cukai ini juga berkurangan. Kejatuhan yang banyak dalam hasil cukai
akan membesarkan saiz defisit kerajaan. Pada masa ekonomi mengalami
kenaikan, cukai syarikat akan meningkat lebih cepat daripada upah,
pendapatan atau penggunaan. Peningkatan keuntungan syarikat ini akan
menyebabkan kenaikan yang banyak dalam hasil cukai kepada kerajaan
walaupun polisi cukai kerajaan tidak diubah pada masa ini.

2. Cukai pendapatan yang progresif

Semasa ekonomi sedang berkembang, pendapatan boleh guna pengguna

akan meningkat lebih perlahan berbanding dengan jumlah pendapatan. Ini
berlaku kerana dengan pendapatan yang lebih tinggi, cukai pendapatan
progresif akan menolak pengguna memasuki tingkat (bracket) cukai yang
lebih tinggi. Maka, hasil cukai meningkat kerana dua sebab. Pertama,
pendapatan yang diperolehi semasa ekonomi berkembang lebih tinggi
daripada sebelumnya. Kedua, kadar cukai yang lebih tinggi akan dikenakan
ke atas pendapatan marginal yang bertambah.

3. Pampasan pengangguran

Beberapa negara mengamalkan sistem mengenakan cukai ketika

seseorang mempunyai pekerjaan dan memberikan bayaran (compensation)
apabila beliau tidak bekerja. Apabila pengangguran tinggi, hasil daripada
cukai ini rendah kerana ramai orang tidak bekerja. Bayaran yang terpaksa
ditanggung oleh kerajaan akan meningkat kerana ramai orang layak
mendapat faedah ini. Program ini akan menghasilkan defisit secara
automatik semasa kemelesetan. Sebaliknya, apabila pengangguran rendah,
hasil cukai daripada sumber ini akan meningkat kerana semakin ramai
orang bekerja. Jumlah pampasan yang perlu dibayar kepada penganggur
adalah sedikit pada masa ekonomi mengalami kadar pengangguran yang
rendah. Program ini akan menghasilkan lebihan semasa keadaan
ekonomi baik.

24
 SOALAN DALAM TEKS 1.5

1. Apabila berlaku inflasi dalam keadaan guna tenaga

tinggi, kerajaan boleh menggunakan polisi fiskal
(mengembang/mengecut) untuk (menyekat/
meningkatkan) permintaan agregat.
2. Kenapakah polisi fiskal cenderung mengalami kesan
inflasi?
3. Terangkan mengenai dua bentuk penstabil automatik
yang ada di Malaysia.

Semak jawapan anda di akhir bab ini.

1.8 RUMUSAN

Setelah mengikuti bab ini anda tentu faham bahawa terdapat dua bentuk
pasaran dalam sesebuah negara iaitu pasaran swasta dan pasaran awam.
Kedua-duanya bertindak dengan cara yang berlainan untuk memenuhi
kehendak masyarakat. Harga adalah petunjuk yang penting dalam pasaran
swasta sementara pasaran awam pula mengutamakan hasrat pengundi
dan pembuat-pembuat polisi.

Anda telah didedahkan dengan keempat-empat fungsi utama sektor awam.

Sektor awam berkhidmat untuk memenuhi kepentingan dan kebajikan
masyarakat dengan menyediakan sistem pertahanan, keselamatan dan
keadilan yang memuaskan. Rakyat perlu merasakan diri mereka selamat
daripada ancaman musuh dari dalam mahupun luar negara. Tanpa
perlindungan ke atas harta benda, kebebasan dan nyawa rakyat maka
kerajaan negara berkenaan telah gagal menjalankan kewajipannya yang
paling penting.

Selain itu, sektor awam memerlukan sumber-sumber untuk melaksanakan

tanggungjawabnya. Melalui fungsi peruntukan, sumber- sumber dalam
negara diagih-agihkan untuk kegunaan sektor awam dan sektor swasta.
Sektor awam perlu mengadakan pelbagai barang dan perkhidmatan untuk
memenuhi tuntutan masyarakat. Oleh itu, ia perlu mendapatkan sumber
melalui cukai, pengenaan bayaran dan pinjaman.

Kepentingan kumpulan kurang bernasib baik dalam sesebuah negara juga

tidak boleh diabaikan. Satu pendekatan untuk mengurangkan jurang
ketidaksamaan ialah melalui teknik cukai-pindahan. Walau bagaimanapun,
kecenderungan pada masa kini adalah untuk mengurangkan jurang agihan
dengan cara menambahkan kuasa mendapatkan pendapatan bagi kumpulan
miskin.

Sektor awam juga diharapkan dapat memperbaiki prestasi dan menstabilkan

ekonomi melalui penggunaan dasar fiskal. Anda telah lihat bahawa
25
penggunaan dasar fiskal bukanlah sesuatu yang mudah untuk dilakukan.
Ia mungkin menambahkan masalah yang sedang dialami atau bukan
merupakan penyelesaian yang terbaik.

Adalah jelas kepada kita bahawa tanggungjawab sektor awam amat berat
kerana keempat-empat fungsi ini bukan saling melengkapi. Penekanan
kepada mana-mana fungsi mungkin menyebabkan fungsi yang lain terjejas.
Oleh itu, pembuat-pembuat keputusan dalam sektor awam perlu membuat
pertimbangan yang terbaik bagi memenuhi matlamat negara dan masyarakat
pada satu-satu masa.

SOALAN PENILAIAN KENDIRI

1. Mempelajari kewangan awam membolehkan anda

A. Mengkaji cara-cara kerajaan membiayai aktiviti-aktivitinya.

B. Mempunyai asas untuk memahami peranan ekonomi
kerajaan.
C. Melihat kesan-kesan tindakan kerajaan ke atas kebajikan
masyarakat.
D. Semua di atas.

2. Penyediaan barang dan perkhidmatan oleh kerajaan memerlukan

sumber

A. Buruh.
B. Peralatan.
C. Bangunan.
D. Tanah.
E. Semua yang dinyatakan.
3. Cukai-cukai yang dibayar mempunyai hubungan langsung dengan
faedah yang diterima daripada penyediaan barang dan
perkhidmatan oleh kerajaan.
Betul/Salah

4. Masalah penunggang bebas ialah satu contoh kegagalan kerajaan.

Betul/Salah
5. Tidak seperti pengguna, pembuat polisi membuat keputusan
berdasarkan pengetahuan sempurna.
Betul/Salah

6. “Penyiaran awam merupakan barangan awam.” Adakah anda

bersetuju dengan kenyataan tersebut? Jawapan anda perlu
merujuk kepada ciri-ciri barangan dan kepentingan penyiaran
kepada masyarakat.
26
 Semak jawapan anda di akhir modul kursus ini.

JAWAPAN SOALAN DALAM TEKS

SDT 1.1

1. Salah

2. D

3. Kos melepas ialah kos atau kerugian yang ditanggung apabila

membuat sesuatu pilihan. Disebabkan kekangan sumber seperti
modal dan tenaga, kita tidak dapat mencapai semua kehendak kita
pada masa yang sama. Contohnya jika anda mempunyai
lebihan pendapatan sebanyak RM100, maka anda dapat membeli
satu barangan pada harga tersebut atau menyimpan wang
berkenaan di bank atau meminjamkannya kepada rakan baik
anda. Bagaimanapun, anda hanya dapat memilih salah satu
daripada tindakan tersebut dan bukan semuanya. Jika anda
memilih untuk membeli barangan, maka anda terpaksa
mengorbankan peluang menyimpan wang tersebut dan peluang
berbakti kepada rakan anda.

4. Kegagalan pasaran berlaku apabila pasaran swasta tidak dapat

memperuntukkan sumber berdasarkan kehendak masyarakat.
Ada kalanya pasaran swasta menyediakan terlalu banyak kuantiti
sesuatu barangan yang membawa kesan negatif atau terlalu
sedikit barangan yang membawa kebaikan. Sebagai contoh, pasaran
swasta menyediakan pusat-pusat hiburan yang menguntungkan
pengusaha tetapi membawa implikasi negatif kepada sebahagian
ahli masyarakat.

Sebaliknya, kegagalan kerajaan berlaku apabila campur tangan

kerajaan dalam ekonomi tidak memberikan kesan yang lebih baik
daripada operasi pasaran swasta yang ada. Ini berlaku kerana
tindakan kerajaan mungkin menyebabkan kebebasan pengguna
dan pengeluar membuat keputusan telah tersekat dan semakin
banyak pihak menanggung kerugian akibat daripada campur
tangan kerajaan berbanding apabila pasaran swasta dibenarkan
beroperasi secara automatik.

SDT 1.2

1. Kementerian ialah agensi utama sektor awam. Ia berfungsi

sebagai penggubal dasar, di samping merancang, mengawal dan
27
 menyelaraskan pelaksanaan perkara-perkara yang berkaitan dengan
tanggungjawab sesuatu kementerian. Sebaliknya jabatan ialah
agensi yang melaksanakan dasar. Aktiviti harian jabatan ialah
memberi khidmat secara langsung kepada masyarakat.
Kementerian diketuai oleh seorang Menteri yang dibantu oleh
Timbalan Menteri dan Setiausaha Parlimen. Ketua Setiausaha
ialah pegawai tadbir tertinggi bagi kementerian. Bagi jabatan pula,
pegawai tadbir utama ialah Ketua Pengarah jabatan berkenaan.

2. Universiti Utara Malaysia.

SDT 1.3

1. Salah.

2. Penyediaan awam bermaksud penawaran barangan kepada

masyarakat dibiayai melalui belanjawan kerajaan. Masyarakat
biasanya mendapat barangan ini secara percuma atau pada harga
yang rendah. Kerajaan mungkin menggunakan teknik pemberian
kontrak atau francais monopoli kepada pihak swasta untuk
mengeluarkan barangan ini. Satu contoh yang dapat diberikan
ialah pemasangan lampu isyarat.

Pengeluaran awam pula bermakna penggunaan kakitangan dan

dana awam untuk menawarkan barangan kepada masyarakat. Satu
contoh ialah pendidikan di institusi pendidikan awam.
Kakitangan akademik dan sokongan merupakan kakitangan
awam yang mendapat gaji dan faedah daripada tabung kerajaan.

SDT 1.4

1. Kita dapat menyatakan seseorang sebagai miskin dengan

membandingkan jumlah pendapatan yang diterima dengan garis
kemiskinan. Jika pendapatannya berada di bawah garis kemiskinan,
maka dia dikatakan miskin pada masa itu.

2. Kemiskinan relatif bermaksud kedudukan ekonomi seseorang

atau satu kumpulan berbanding dengan pihak lain yang dirasai
lebih baik berbanding dengan individu atau kumpulan tersebut.
Kedudukan ekonomi individu atau kumpulan itu tidak semestinya
berada di bawah garis kemiskinan.

SDT 1.5

1. Mengecut, menyekat.

2. Polisi fiskal dapat memperbaiki keadaan ekonomi apabila ia

bertindak berdasarkan keadaan ekonomi. Pada masa kemelesetan,
28
 polisi fiskal berbentuk pengembangan dengan peningkatan
perbelanjaan kerajaan dan penurunan cukai. Sebaliknya, dalam
keadaan inflasi, polisi fiskal perlu berbentuk sekatan. Ini
bermaksud perbelanjaan kerajaan dikurangkan dan cukai ditambah.
Bagaimanapun, polisi sedemikian tidak digemari oleh ahli-ahli
politik yang merupakan pembuat-pembuat keputusan. Polisi
sekatan tidak menaikkan imej dan prospek pemilihan semula
kerana ia seolah-olah satu ubat yang amat pahit kepada rakyat.
Ahli-ahli politik lebih menggemari polisi dalam bentuk
pengembangan dan jika ia terus dilaksanakan pada masa inflasi, ia
tidak membantu mengurangkan kesan inflasi, malah memburukkan
lagi keadaan.

3. Dua bentuk penstabil automatik yang ada di Malaysia ialah cukai

keuntungan syarikat dan cukai pendapatan individu yang
progresif. Dalam keadaan ekonomi berkembang, firma akan
mengalami peningkatan untung. Oleh itu, hasil kerajaan melalui
sumber cukai syarikat akan bertambah walaupun kerajaan tidak
mengubah struktur cukai berkenaan. Pada masa kemelesetan
pula, penurunan untung secara automatik akan menyebabkan
hasil kerajaan daripada sumber ini berkurangan. Ini akan
menyebabkan berlaku defisit pada masa kemelesetan.

Begitu juga dengan cukai pendapatan individu yang menggunakan

kadar progresif. Bila ekonomi mengalami pertumbuhan, individu
kebiasaannya akan mendapat lebih banyak pendapatan.
Pendapatan yang semakin tinggi ini akan menyebabkan cukai
yang semakin tinggi perlu dibayar. Ini berlaku kerana pendapatan
yang akan dicukai telah memasuki tingkat kadar yang lebih tinggi.
Oleh itu, kerajaan akan mendapat lebih banyak hasil cukai pada
masa ekonomi berkembang. Perkara sebaliknya akan berlaku
pada masa kemelesetan kerana individu mendapat pendapatan
yang kurang dan kadar yang dikenakan pun lebih rendah.

42

29