monunuat
BLUSTER
2
JAINON
NOMBOR KAD PENGENALAN : 030716-12-0903
ANGKA GILIRAN : 2021062310001
3
Pamagantangan
4
Suang
1.0 linguistik
4.0 Boros
5.0 Kowowoyo’o
Boros
5.1 Kreatif
5.2 Arbitari
2.0 Linguistik Sandad 5.3 Kirati
2.1 Fonetik om Fonologi 5.4 Kivariasi
2.2 Morfologi
2.3 Sintaksis
6.0 Struktur Boros
6.1 Fonem
2.4 Semantik
6.2 Morfem
3.0 Linguistik Terapan 6.3 Kata
3.1 Pongia’an Boros 6.4 Frasa
3.2 Psikolinguistik 6.5 Klausa
3.3 Sosiolinguistik 6.6 Ayat
3.4 Linguistik Forensik 6.7 Wacana
5
Linguistik
7
2.0 Linguistik Sandad
Linguistik sandad nopo nga kino- jalan. Mooi tokou nogi tumopik/tumi-
timpuunan do toilaan kokomoi boros lombus tokou sid aspek dohuri inono
it sinoriuk om abalajal maya taang it aspek semantik it manahak kointalan-
pointantu no. Taang-taang di nopo gan kokomoi panahakan do rati iso-
nga posotol do aspek linguistik it iso boros. Kabaalan it asawat koko-
apangkal pisingilaan pogulu lumom- moi aspek dilo(fonetik om fonologi,
bus sid aspek suai. Mantad dii, fonetik morfologi, sintaksis om semantik)
om fonologi nopo nga impohon koiso popoimbulai do boros gramatis ku-
pogulu sumuang ponoriukan kokomoi maa toinsanai it nakaanu misingilo.
nahu boros inono: morfologi om sin-
taksis. Soira kaanu tokou kabaalan
kokomoi nahu iso-iso boros it nabala-
8
2.1 Fonetik om
Fonologi
2.1.1. Fonetik 2.1.2. Fonologi
Gana it kaanu monoriuk kokomoi Fonologi nopo nga nokoing-
kopoosilan tuni nopo nga ointutunan kakat mantad duo hogot mantad
sabaagi ‘fonetik’. Tuni it komoyon dilo boros yunani inono ‘phone’(tuni)
nopo nga tuni it kaanu popolombus do - fono…, ‘logos’(ponoriukan/toil-
rati om kalabus maya kakamot artiku- aan) - …logi, mantad dilo orotian
lasi. Tumanud di J.D. O’Connor(1973) tokou do ‘fonologi’ nopo nga sa-
fonetik nopo nga toilaan kokomoi baagi ponoriukan tuni toi ko pono-
kagangahan(boros kirati) it aasil dot riukan kokomoi puralan/sistem tuni.
tongotulun. Abaagi nogi ot gana diti Abdullah Hassan(1993) nokoboros
sid tolu kawo tapangkal inono fone- dot fonologi nopo nga iso gana lin-
tik artikulatori(monoriuk kokomoi guistik it monoriuk kokomoi tuni-tu-
kakamot artikulator it kaanu monoko- ni boros tumanud kopomugunoon
dung kopoosilan tuni boros), fonetik it polobuson maya organ-organ ar-
akustik(monoriuk kokomoi frekuensi tikulasi. Tuni-tuni boros nopo nga
it mongowit tuni kumaa mokikinon- tuni-tuni it kaanu popolombus do
gou) om fonetik auditori(patayad rati om sistematik. Gana diti nga
kokomoi proses popoimbulai do rati abaagi nogi sid duo kawo tapang-
mantad frekuensi tuni it notorimo kal inono fonetik om fonemik. Mia-
do tutok). kiwaa duo impohon tuni it gal it nokointalang silo 2.1.1, fonetik
kaanu papaasil do toinsanai boros nopo nga gana it monoriuk koko-
kirati inono tuni vokal om tuni kon- moi boros mantad kopolumbasan
sonan. Sid suang fonetik nokointa- om koulaalaho fizikal. Tumilombus,
lang nogi ot gama kopoosilan tuni kawo fonologi koduo inono fonemik.
dilo: vokal om konsonan. Inono: Tuni Kawo diti(fonemik), kaanu mono-
konsonan nopo a’asil soira antakan riuk kokomoi tuni-tuni tapangkal sid
dot pangantaban it tongus soira ka- iso-iso boros om kiwaa nogi fonem
waya do liwang kabang(lumabus). sabaagi monuku kokomoi unit lin-
Tuni vokal nopo a’asil mantad kopo- guistik it amu kapanahak do rati.
lombusan tongus maya liwang ka-
bang it au antakan dot pangantaban.
9
2.2 Morfologi moi gana it kaanu monoriuk struktur
ayat it manganu do hogot sabaagi
Tuni konsonan om tuni vokal it unit tokoro. Tumanud di buuk Puralan
maan piiso’o gisom ka’asil ot tuni it Boros Kadazandusun id Sikul, ayat
kirati nopo nga oroitan sabaagi ka- nopo nga kisuang do roromu/unsur
pamansayan hogot. Sid gana linguis- klausa. Mantad dii oilaan tokou dot
tik kawo pointantu it kaanu monoriuk gana diti(sintaksis) nopo nga monori-
kokomoi ahal diti nopo nga ‘morfologi’. uk kokomoi bontuk, struktur, om kapa-
tumanud Kamus Dewan edisi ke-4, mansayan ayat/panandatan (Kamus
morfologi nopo nga gana it monoriuk Dewan Edisi ke-4). tumanud di Rami-
kokomoi struktur, bontuk om sompu- nah Hj (1985), sintaksis nopo nga gana
ruan boros. Sid suang suang gana diti it monoriuk kokomoi pionitan do hogot
waro bontuk boros toi ko unit it opon- om hogot sid suang iso-iso pananda-
sol do maan tokou rotio inono morfem. tan. Haro duo aspek oponsol it maan
Tumanud buuk Puralan Boros Ka- ilo’o sid ponoriukan gana diti inono:
dazandusun(2008) id Sikul, morfem frasa om klausa. Frasa nopo nga pi-
nopo nga iso unit boros tokoro ii kaano isaan hogot gisom koingkakat ot iso
poposolwan do iso boros it pointantu unit ayat/panandatan it kirati miagal
om kirati sondii om abaagi nogi sid ko ‘ilo + tanak’ dumadi ‘ilo tanak’ om
duo kawo inono: morfem terikat om kosuang sid kawo Frasa Ngaran(FN)
morfem bebas. Morfem terikat nopo sabab monuku do boros ngaran ‘tan-
nga unit boros it au koingkakat sondii ak’. Klausa nopo nga unit boros it ki-
miagal ko boros-boros it poinsuang id waa subjek om predikat di dumadi dot
sompuruan boros ponugku(pon-, son- konstituon do ayat, abaagi nogi sid
, -ai, -an). Morfem bebas nopo nga unit duo kawo inono: klausa obibas om
boros it koingkakat sondii(kopogowit klausa au obibas. Klausa obibas nopo
rati) mulong do au ataakan sokodung nga klausa di milo mingkakat son-
mantad boros sompuruan suai, mia- dii. Pomitanan: aralom tomod(kiwaa
gal ko tangkus, muli. Oponsol tomod rati). Nung klausa au obibas nopo
ot toilaan gana diti montok popoim- nga kawo klausa it aiso rati nung
bulai do boros it ogingo(gramatis). au sokodungon do klausa wokon.
Pomitanan: nung songulunan(amu
poimponu/aso rati pointantu).
2.3 Sintaksis
Sid 2.2 nokoilo tokou no gana it
monoriuk kokomoi struktur ‘boros’.
Tumilombus, misingilo tokou koko-
10
Semantik nopo nga hogot it
2.4 Semantik
naanu mantad boros Yunani kuno
‘sema’ it kirati ‘isyarat’. tumilombus pi-
nopoimbulai dot semainien it orotian
sabaagi ‘kirati’ gisom nokoingkakat ot
istilah semantik sabaagi monuku do
gana ponoriukan om analisis kokomoi
do rati it polombuson maya id iso-iso
boros. Pogulu topik diti, nokoilo tokou
no kokomoi gana it kaanu monoriuk
do struktur boros gisom struktur ayat
it miampai tuni-tuni it popolombus
dilo boros(ayat). Ponoriukan kokomoi
rati diti koonong no tomod sabaagi
laang dohuri sid gana linguistik tulen.
Oilaan tokou no poingkuro kapam-
ansayan do hogot om panandatan,
mangarati po. Tumanud di Ogden &
Richards(1923) sid buuk diolo ‘Te-
ori Semantik Tolu Pasagi’, pinopoin-
talang do pionitan lambang(boros),
imej toi ko konsep om objek toi ko it
pokomoyon. Lambang om konsep
nopo nga kaanu popointalang do pi-
onitan it atalang. Nga nung pionotan
do lambang om objek toi ko poko-
moyon nopo nga au kopio atalang.
12
3.1 Pongia’an Boros
Pongia’an boros nopo nga iso
goos it manahak do tongo tangaanak
sikul do toilaan kokomoi linguistik.
Mantad dii nadadi ot linguistik san-
dad kumaa linguistik terapan mooi do
kaanu ot tongo mongingia’ manahak
ponotudukan dit atalang, tu kogu-
muan tulun it ogoris sid suang gana
linguistik au koilo gama popoilang
toilaan dii di atalng om osonong
do maan rotio (boros Dr. Afdol).
Pongiaan boros nopo n g a
toilaan it kiulah praktis.
Mantad dii kaanu aspek diti
do manahak toinsanai tan-
ganak do kabaalan komunikasi
momoguno boros it i’ia miagal ko
Boros Kadazandusun om kaanu
misingilo do impohon-impohon lin-
guistik sandad miagal ko: fonem,
morfem, hogot, om suai po it kopianit.
13
3.2 Psikolinguistik
Hogot ‘psikolinguistik’ nopo
nga koisaan do duo hogot ino no:
‘psikologi’ om ‘linguistik’. Koduduo
hogot dilo kopogowit gana om disi-
plin it kopisuai nga aanu nogi o
boros sabaagi objek. Linguis-
tik nopo nga monoriuk koko-
moi struktur boros. Psikologi
nopo nga monoriuk koko-
moi koulaalaho do soson-
gulun mimboros. Mantad
dii, psikolinguistik kaanu
popointalang om popoto-
linahas do proses-proses
psikologi tongotulun soi-
ra mimboros sid suang
komunikasi om poing-
kuro nakaanu ot tongo-
tulun do kabaalan moros-
boros(Solbin, 1974; Meller,
1964; Slama Cazahu, 1973).
14
3.3 Sosiolinguistik
Miagal nogi dilo aspek linguistik tongotulun. Gana diti(sosiolinguistik)
terapan 3.2. Sosiolinguistik nopo nga nokoimbulai tu atumbayaan ton-
koisaan dot duo hogot it kiwaa gana gotulun it ogoris sid gana sosiologi
om disiplin it kopisuai om pintantu om linguistik dot ogirot om osomok
nga waro pionitan om kounalan ku- tomod ot pionitan boros kumaa tu-
maa iso om iso. Hogot dii nopo nga lun miagal nogo dino sid pionitan
‘sosiologi’ om ‘linguistik’. Oilaan tok- tulun kumaa boros. Tumanud di Dell
ou do linguistik nopo nga ponoriukan Hymes(1976), sosiolinguistik nopo
kokomoi struktur boros. Sosiologi nga kokomoi analisis sosial it poinsu-
kaanu monoriuk kokomoi dot ton- ang toi ko it popoompit dot linguistik.
gotulun. Kopiisaan do duo gana diti Analisis diri poinsuang sid variasi
kaanu mongowit rati dot pogibabar- boros(loghat, pongijaan om kopolom-
asan, pambalajalan om ponoriukan busan).
kokomoi boros sid suang kopoposion
15
3.4 Linguistik
17
Bo
18
oros Boros nopo nga kakamot pibabarasan it momoguno do tuni sabaagi
kopolombusan dot lambang toi ko rati-rati it poinsuai om milo nogi podolinon
sid kalatas kosiliu do ponuatan. Nokoboros nogi ii Abdullah Hassan sid buuk
dau, Linguistik Am untuk Guru Bahasa Malaysia toun 1980 do boros nopo
nga kokomot pionitan it okompleks nga o’opi miampai momoguno kod-kod dit
pointantu. Pibabarasan nopo nga iso proses it adadi montok kaanu miromut
kumaa tulun suai. Tumanud di Abdullah Hassan(1980), pibabarasan nopo nga
iso kabaalan it nabalajalan dot tulun maya dot koubasanan sandad sabaagi
fungsi koubasanan it apangkal do maan ilo’o.
19
5.0 Kowowoyo’o
Boros
Oilaan tokou do boros nopo nga
kakamot tapangkal sid suang di po-
giroromutan montok tulun(iso om iso)
om miagal nogi it dangdupot. Sundung
pia ri nga waro ot kowowoyoo sandad
do boros ‘tulun’ it kaanu popointalang
do pibidaan mantad boros ‘dupot’.
Nokoumbal nogi it tongo ahli linguis-
tik dot moroiuk kokomoi pibidaan dii
om nakaanu yolo menganalisis kow-
owoyoo boros(sistom pogiroromu-
tan tulun). Kowowoyoo(boros tulun)
nopo dii nga kiwaa romu kreatif, kik-
oulaalaho arbitrari, kopogowit rati, ki-
sistom, dinamik, kivariasi, adadi nogi
sabaagi lambang om konvensional.
20
5.1 Kreatif ‘walai’ nga au no milo tu aiso pioni-
tan. Kowowoyoo dilo nopo nga oroi-
tan sabaagi okon ko arbitari. Mantad
Katanud Kamus Dewan Edisi ke- dii, arbitari sid konteks boros nopo
4(2010) kreatif nopo nga kabaalan do nga pomogunoon boros it aiso pi-
momonsoi, popoimbulai om papalaab onitan kumaa di objek it komoyon.
do iso-iso idea it kawawagu. Mantad
dii, kaanu tokou koilo do rati kreatif
sid konteks ‘boros’ nopo nga kaanu Miagal nogi koin-
tongoulun(tokou) do momoguna tuni,
hogot om rumus nahu montok pa-
talangan di Linah
paasil do boros sabaagi popolombus Bagu, et.al.(2019)
do rati sid suang do boboroson. Pros-
es dilo nopo nga iso proses it aiso sid buuk Koburuon
rontob om dinamik. Miagal ko timpu
do baino(zaman koburuon teknologi) Boros Kadazandu-
ogumu hogot kawawagu it koimbulai
montok momungaran toi ko manahak sun, Komoiboros
dot istilah di tongo puralan(sistom),
kakamot om roromu. Kopoosilan do
om Kodolinan, do
boros kawawagu dilo kaanu tumi- arbitari nopo nga
lombus gisom dot tadau kiamat.
orotian sabaagi do
“selected at ran-
5.2 Arbitari
dom and without
Tumanud dii Chaer(2007), arbi-
tari nopo nga kopounian toi ko lam-
reason”.
bang sid boros it aiso pionitan kumaa
di kokomoyon. Ahal diti okito tokou
sid kawo boros(boros ngaran). Pino-
mungaranan ot ‘sisiit’ sabaagi sisiit
tu gunoon iri sabaagi poniit. Boros
‘sisiit’ nopo nga waro piromutan ku-
maa di komoyon, mantad dii sokiro
ong gunoon it sisiit montok mon-
golon do objek it komoyon do hogot
21
5.3 Kirati
Nokoilo tokou ngai do boros
nopo nga kiwaa bontuk om komoy- 5.4 Kivariasi
on. ‘Komoyon’ nopo siti nga oroitan
ii sabaagi rati. Kowowoyoo diti nopo
nga aanu soriukan sid gana linguistik Variasi nopo sid boros suai nga
sid kawo semantik. Rati nopo it ko- kopogisusuaian. Aspek diti(variasi) sid
moyon siti nga ahal dit pointalangon konteks boros nopo nga kowowoyoo
dit boros miagal ko mamanau kopo- kopolombusan. Ahal diti nadadi tu ki-
gowit rati ‘mamanau’ om mongirak waa mogisusuai ponolikud tongotulun
pointalang do rati ‘mongirak’. Sund- miagal ko tinaru, pakaraja’on, tadon
ung pia ri nga, kopolombusan rati dii om nogi umul. Mantad dii atayad ot
amu atatap sid rati mantad, ino ii nga tolu variasi tapangkal do boros inono
maya do kopolombusan om faktor idiolek, dialek om kowowoyoo. Idiolek
psikologi dit popolombus. Miagal ko, nopo nga gama do ‘sosongulun’ do
momoros it tama/tidi kumaa sid tanak popolombus boros. Dialek nopo nga
dau it obingansau dot “Pamanau no!.” bontuk kopolombusan boros it gu-
miampai otogod. Kopogowit ilo boros noon sid watas-watas om kalas sosial
do duo rati it kopisulok. Koiso nopo it pointantu, miagal ko tuni om loyuk
nga, monuhu mamanau miagal ko do subtinaru Kimaragang nopo nga
komoyon tantad dilo boros. Kumoduo kopisaui mantad dot subtinaru Bun-
nopo nga managal di tanak dau du. Sid dohuri, inono kowowoyoo.
do mamanau, nung mamanau nga Kowowoyoo nopo nga variasi boros ii
maan togodo. Kaanu kointalangan gunoon id isoiso kaantakan pointan-
do rati boros maya waya kopolom- tu, miagalko kinantakan formal toi ko
busan om konteks pogibabarasan. okon formal(Linah Bagu, et.al., 2019).
23
6.1 Fonem
Fonem nopo nga unit tuni tokoro
it kaanu popibida do rati. Mantad dii
oilaan tokou dot pimato nopo nga
6.3 Kata
lambang do fonem. Sid Boros Ka- Kopisuai mantad morfem it oin-
dazandusun kiwaa 29 pimato(a, o, i, tutunan sabaagi ‘unit tokoro’ id suang
u, e, b, d, g, h, k, l, m, n, p, r, s, t, v, boros, kata nopo nga ‘bontuk obibas’
w, y, b, d, ‘, z, c, f, j, q, om x). Mantad it bobos tokoro om kirati om kiwaa
toinsanai dii, 23 no pimato sandad: 4 puralan pointantu montok dumadi sa-
pimato vokal(a, o, i, om u), 19 pimato baagi panandatan, milo nogi gunoon
konsonan(b, d, g, h, k, l, m, n, p, r, s, do soroi’iso sabaagi ayat/panandatan
t, v, w, y, b, d, ‘, om z). 6 suai nopo (Ahmad Khair Mohd Nor, 2006: 4).
nga pimato noolos(e, c, f, j, q, om x). miagal ko ‘pogidu!’, boros dilo nopo
nga kosuang sid bontuk panandatan
6.2 Morfem sabap kopogowit rati monunsub mu-
Nung fonem nopo nga unit tokoro long pia do iso no hogot/kata it nogu-
sid tuni, mantad dii, morfem nopo nga no. Sundung pia ri, kata nopo nga ro-
unit tokoro sid suang boros it kiwaa romu it agayo mantad fonem sid suang
rati om adadi sabaagi roromu mon- proses pamansayan boros. Pomitan-
tok pamansayan hogot. Abaagi ot an pongintutunan hogot/kata id suang
morfem sid duo kawo apangkal om panandatan/ayat: ‘rumasam suab.’
pointantu inono: morfem obibas om atayad kumaa “ ‘rumasam’ + ‘suab’ ” .
morfem au obibas(terikat). Morfem
obibas nopo nga kaanu mingkakat
kondii sabaagi hogot it kirati miagal
kata nopo nga ‘bontuk
ko ‘panau’, ‘rikot’ om suai po it otu- obibas’ it bobos tokoro om
tunan sabaagi boros guas. Milo nogi kirati om kiwaa puralan
manahak rati soira antakan do soko-
pointantu montok dumadi
dung mantad unit morfem suai miagal
ko ponugku ‘noko-’ + ‘panau’ adadi sabaagi panandatan, milo
‘nakapanau’. Unit morfem ponugku nogi gunoon do soroi’iso
nopo nga poinsuang sid kawo mor- sabaagi ayat/panandatan
fem au obibas(terikat), sabap au milo
(Ahmad Khair Mohd Nor,
tongo unit id kawo diti mingkakat kon-
dii. Muru do kopiiso do morfem suai 2006: 4).
montok popoimbulai do rati. Miagal
ko, ‘no-’, ‘o-’, ‘-ai’, ‘ko-….-ai’ om suai
po it otutunan sabaagi boros ponugku.
24
6.4 Frasa agayo. Klausa au obibas nopo nga
klausa dit au poimponu, mantad dii
Frasa nopo nga roromu tokoro oporolu do sokodung klausa suai
sid gana linguistik nahu sintaksis in- montok sumiliu do klausa it poimponu.
ono sid siriba dot klausa. Koisaan
frasa-frasa dit kopiagal toi ko kopis-
uai kaanu popoingkakat do klausa. Ointutunan nogi
Koingkakat nogi ot frasa mantad iso
hogot toi ko lobi sabaagi frasa-frasa ot klausa sabaagi
pointantu it sumiliu subjek om predi-
kat. Frasa-frasa pointantu it pokomoy- subayat sid suang
on siti nopo nga frasa ngaran, frasa
ula, frasa maan, frasa popiromut nga- ayat (Za’ba).
ran. Pomitanan kointalangan frasa
sid suang klausa: ‘Ii Bluster nopo nga
songulun mongingia’ atayad kumaa
“ ‘Ii Bluster’ + ‘nopo nga’ + ‘songulun
mongingia’ ” - “ ‘frasa ngaran’ + ‘frasa
6.6 Ayat
Ayat nopo nga roromu sid sawat
popiromut ngaran’ + ‘frasa ngaran’ ”.
do toilaan nahu(tatabahasa). Sid
25
26
6.7 Wacana
Wacana nopo nga tinimungan Sid hierarki boros, wacana sid sawat
panandatan/ayat it kaanu popolom- dot ayat. Tumanud di Beaugrande &
bus do kointalangan id bontuk bab, Dressier (1981), kiwaa 7 kowowoyoo
buuk om toinsanai it popolombus po- it oponsol do kiwaa montok papaasil
musarahan it momoguno boros(ayat) dot wacana it ogirot ot pionotan in-
sabaagi kakamot apangkal. Kiwaa ono: koisaan, kopolombusan, uhu,
strukutur wacana it kaanu popianit do koponorimoon, toilaan, kowowoyoo
ayat gisom popoingkakat do kointa- om interteks.
langan iso iso ahal di lobi otolinahas.
27
Koinlaaban
Linguistik Boros Kadazandusun
28
suang sid booyungan Boros Borneo
id booyungan tagayo do Boros Aus-
tronesia Barat.
Sid suang do booyungan Du-
sunik, atatayad po oo boros dii
kumaa piipiro kawo. Sid Boros
Kadazandusun kiwaa 13 ranta-
ian subdialek it abaagi kumaa
4 dialek tapangkal/tagayo (Jac-
queline Pugh kitingan, 2012). ino
no dialek Kadazan(booboroson
id Penampang om Papar), Du-
sun Tanga’(booboroson id Ranau,
Tambunan om Kota Belud),
Monsok(booboroson id Monsok
Ulu, Monsok Tanga’ om Kuala
Monsok id Tambunan) om Sugut
Kadazan(booboroson id Hulu Sun-
gai Sugut-Labuk) (Linah Bagu, et.al.,
2019). Sundung pia do kopitongkiad
ot dialek dilo nga waro ii kopiagala-
galn it osomok tomod. Miagal ko
hogot waig sid Dusun Tanga om
adadi do vaig sid Kadazan.
29
8.0 Kinotumpu’unon do Ponoriukan
Linguistik Sompomogunan
Ponoriukan linguistik sompomo-
gunan nokoburu maya dua timpu it
oroitan sabaagi linguistik klasik om
linguistik moden. Linguistik moden
nopo nga iso timpu ponoriukan lin-
guistik it popotilombus do ponoriukan
linguistik klasik om kotimpuunon do
linguistik tadau baino.
30
pot tumanud boros it noguno sid hiis
di Homer, gisom naakaanu pinosom-
puru do boros sid walu kawo inono:
boros ngaran, boros maan, boros
ula, boros popiromut, boros poniga-
gan, boros partikel, ponowoli ngaran
borosverb). Buuk Techne Gramma-
tike it sinuat di Thrax nadadi do nahu
standard yunani.
31
8.2 Zaman Romawi
32
8.3
Zaman
Islam Toilaan
kokomoi
linguistik no-
sokodung po
ontok timpu koburuon empayar Islam
sid Arab. Toilaan diri oponsol tomod
montok popolaab do pongi’an koko-
moi ponodtudukan it nosuat sid Quran
kumaa tulun ginumuan. Ponoriukan dii Sid Zaman Pintanganan, na-
nakapanau nopo nga kokomoi filologi dadi ot Boros Latin sabaagi boros
om leksikografi. Mantad dii
ogumu tomod kamus to- 8.4 toilaan, koubasanan om
koisaan(diplomasi)
sonong om poimponu sid Eropah. Buuk it
it nosuat-nokoim-
bulai sid timpu
Zaman sinuat di Priscian
sid Zaman
Pintanganan
dii om oguna gi- Romawi sa-
som tadau baino. baagi ponuku-
an it oponsol ko-
pio. Pongundolihan
boros sid Kitab Injil
kumaa boros-boros san-
dad nga nakaanu nogi do monguhup
koburuon ponoriukan dii gisom noko-
imbulai ot gama monganalisis boros-
boros it kopisusuai. Zaman diti pono-
riukan nahu nopo nga koisaan do
sintaksis om logik. Iso konsep falsa-
fah it nadadi sabaagi pogibabarasan
nopo nga kokomoi ‘perfection’ sid su-
ang iso-iso panandatan. Om kiwaa
nogi nahu spekulasi it kaanu popoin-
talang boros nopo nga katapatan it
ilombus dot tongotulun.
33
8.5 Zaman India
Sid gana morfologi it sinoriuk di tokoh montok timpu linguistik Zaman
India, nakaanu ii Panini popoimbulai dot nahu Sanskrit. 400 kointalangan
ponuatan dau nopo nga poinsuang ot tolu gana linguistik tapangkal; fone-
tik/fonologi, nahu om semantik. Suai mantad dii ponoriukan di Panini nogi
nga nakaanu pointutun dot sandi om roromu morfem kusung.
34
8.7 Zaman Linguistik Moden
35
9.0 Ponoriukan Linguistik Austronesia
10.0 Kinoimbulayon
miampai sokodung do
United Sabah Dusun
Organization(USDA).
Linguistik Boros Nituridong nogi ot
Kadazan Language
37
Pomolingkuman
39