Anda di halaman 1dari 17

AWIG-AWIG

SUKADUKA
PULUNG SARI22

DADIA PASEK GELGEL


DEWA NGURAH GDE PULUNG SARI
DESA ADAT SELAT PANDAN BANTEN
KECAMATAN SUKASADA
KABUPATEN BULELENG
2023

1
AWIG-AWIG KULAWARGA
SUKA DUKA PULUNG SARI
DESA ADAT SELAT PANDAN PANDAN

Kemedalang Antuk :
Kulawarga Dadya Pasek Gelgel Pulung Sari
Desa Adat Selat Pandan Pandan
Tahun 2023

Indik Pengurus (Prajuru) waneng tahun 2023-2028 sekadi ring sor


1. Pelindukng : Pemangku Dadia
Kelian Dadia Pasek Gelgel Dewa Ngurah Gde
Pulung Sari
2. Kelian Suka Duka : I Putu Wirya Suteja
3. Penyarikan I :
4. Penyarikan II :
5. Petengen I : I Nyoman Untung Eka Hariawan
6. Petengen II :
7. Kelian Lilitan I :
8. Kelian Lilitan II :
9. Kelian Lilitan II :
10. Kelian Lilitan IV :
11. Kelian Lilitan V :
12. Penyanggra Karya/ayah-ayahan: Krama Suka Duka Dadya Pasek
Gelgel Dewa Ngurah Gde Pulung Sari
MURDHA CITTA

Om Awighnamastu Nama Siddham


Malarapan saking panghyangning Ida Sang Hyang Widhi Wasa asung
kerta nugraha ngawentenang kahuripan sekala niskala ring Bhuwana
Agung lan Bhuwana Alit. Manut dresta desane wantah pawakan pasayuban
Krama Desa rawuhing kula warga pawongannya. Desa kamanggehang
Bhuwana Agung pawongannya soang-soang pinaka Bhuwana Alit. Sotaning
Bhuwana Agung, Desane wantah pawakan Bhuwana mahurip jangkep
saha Tri Hita Karana luire:
ha. : Parhyangan, sahananing kahyangan, panyiwian dadya
genah ngarcana Ida Hyang Parama Wisesa maka jiwan
dadyane.
na. : Pawongan, Krama saha warga desa maka sami mapawakan
Bayu Pramana, mawinan dadyane sida molah maprawerti.
ca. Palemahan, tanah kakuwuban dadya sinanggeh stulaning
dadyane.

Putusing Paseban Krama Suka Duka Pulung Sari, Desa Adat Selat
Pandan Banten. Gumawe Awig-awig Dadya Pasek Gelgel Pulung Sari Selat
Pandan Banten Pinaka sepat siku-siku pamatut. Wastu prasida, prayojanan
mami kabeh prasama angidep muwah amagehaken kadi linging awig-awig
iki.
AWIG-AWIG KULAWARGA.................................................................................................2
MURDHA CITTA.....................................................................................................................3
SARGAH I PRATHAMAS SARGAH ARAN LAN WAWIDANGAN.................................6
Pawos 1...............................................................................................................................6
SARGAH II................................................................................................................................7
DWITIYAS SARGAH...............................................................................................................7
PATITIS LAN PAMIKUKUH..................................................................................................7
Pawos 2...............................................................................................................................7
Pawos 3...............................................................................................................................7
SARGAH III SUKERTA TATA PAKRAMAN.......................................................................8
Palet 1 INDIK KRAMA.........................................................................................................8
Pawos 4...............................................................................................................................8
Pawos 5...............................................................................................................................8
Pawos 6...............................................................................................................................8
Pawos 7...............................................................................................................................8
Pawos 8...............................................................................................................................9
PALET 2 PRAJURU MIWAH DULUN KRAMA................................................................9
Pawos 9...............................................................................................................................9
Pawos 10...........................................................................................................................10
Pawos 11...........................................................................................................................10
Pawos 12...........................................................................................................................10
Pawos 13...........................................................................................................................10
Pawos 14 Indik Paruman..................................................................................................10
Pawos 15 Indik Duen Krama............................................................................................11
Pawos 16 Sukerta Pamitegep............................................................................................11
Pawos 17 Indik Wewangunan...........................................................................................11
SARGAH IV SUKERTA TATA PAWONGAN.....................................................................12
Palet 1 Indik Pawiwahan......................................................................................................12
Pawos 18...........................................................................................................................12
Palet 2 Indik Nyapian...........................................................................................................12
Pawos 19...........................................................................................................................12
Palet 3 Indik Sentana............................................................................................................13
Pawos 20...........................................................................................................................13
Palet 4 Indik Warisan...........................................................................................................13
Pawos 21...........................................................................................................................13
SARGAH VI WICARA LAN PAMIDANDA........................................................................15
Palet 1...................................................................................................................................15
Pawos 22...........................................................................................................................15
Palet 2...................................................................................................................................15
Pawos 23 Indik Pamidanda...............................................................................................15
SARGAH VII NGUWAH NGUWIHIN AWIG-AWIG..........................................................16
Pawos 24...........................................................................................................................16
Pawos 25...........................................................................................................................16
SARGAH I
PRATHAMAS SARGAH
ARAN LAN WAWIDANGAN
Pawos 1

1. Suka Duka puniki mewasta Suka Duka Pulung Sari.


2. Krama Dadya puniki wenten madue palemahan sekadi Desa Adat, inggih
punika magenah ring Banjar Adat/tempekan Gunung Sekar, Desa Adat
Selat Pandan Banten.
3. Jebar kakuwub wawidangan nyane mawates nyatur:
a. Sisih Wetan ring Banjar Adat/Tempekan Sekar Sari
b. Sisih Lor ring Desa Adat Anturan.
c. Sisih Kulon Banjar Adat/Tempekan Gambuh
d. Sisih Kidul ring Banjar Adat/Tempekan Sekar Sari.
4. Wates genah sanggah dadia Pasek Gelgel Pulung Sari inggih punika:
a. Sisih Wetan Tanah milik
b. Sisih Lor ring sanggah dadia
c. Sisih Kulon rumah hak milik
d. Sisih Kidul rumah milik

5. Krama sanggah puniki  kewangun kepalih dados 5 (limang) Lilitan inggih


punika:
a. Lilitan I (Guru Kerasih)
b. Lilitan II (Kumpi Ginaja)
c. Lilitan III (Kaki Nadi)
d. Lilitan IV (Kaki Sutri/Wera)
e. Lilitan V (Bapa Gede Semadi)
SARGAH II
DWITIYAS SARGAH
PATITIS LAN PAMIKUKUH
(Dasar Lan Tetujun)
Pawos 2

            Krama Dadya/sanggah puniki nge-manggehang pamikukuh


sekadi :
1. Pancasila Dasar Negara Indonesia
2. Undang-undang Dasar 1945
3. Perda Provinsi Bali No. 4 Tahun 2019
4. Tri Hita Karana manut Sada Cara Agama Hindu

Pawos 3

            Sane dados petitis makarya awig-awig puniki inggih punika :


1. Mikukuhang miwah ngeraje-gang Sang Hyang Agama
2. Mangda prasida nincapang pari dabdabe magama manut Sastra
Drestha.
3. Nincapang Kasukertan (Katrep-tian) Sanggah saha pawongan-nya sami
skala-niskala.
4. Mikukuhang tur ngajegang sangas karaning pawongan pamekas sane
ngiket pakulawargan.
5. Ngajegang tur prasida ngemargi ang bisama Ida Bhatara Kawitan
SARGAH III
SUKERTA TATA PAKRAMAN
Palet 1
INDIK KRAMA

Pawos 4
1. Sane kebaos Krama Suka Duka inggih punika kulawarga preti sentana
Dadia Pasek Gelgel Dewa Ngurah Gde Pulung Sari sane magama Hindu
tur sampun merabian.
2. Sejaba punika kesengguh tamiu

Pawos 5
            Krama Dadya/sanggah wenten 2 pawos luwire :
1. Krama ngarep, inggih punika krama sane negak keni ayahan saha
kekenan manut awig krama.
2. Warga krama inggih punika kulawarga Krama ngarep sane megama
Hindu.

Pawos 6
Kawit Dasar Krama
1. Krama Suka Duka puniki ngawitin dados krama melarapan antuk
pawiwahan (merabian)/pabyakalaan sampun tutug 42 rahina.
2. Krama sane sampun madue kalih sentana sampun merabian (purusa)
patut nyada, tur kagentosin olih sentanan nyane.
3. Krama Sane madue Sentana wantah adiri sampun merabian krama
inucap patut lepas.
4. Krama sane sampun mayusa 60 warsa patut nyada.

Pawos 7
Uger-uger Tedun Mekrama
1. 42 rahina Seusan Upakara Pawiwahan/pabyakalaan.
2. Yening wenten krama nyada sane sampun kagentosin olih sentanan
nyane, raris sentana punika balu/nyapian, krama punika nenten
malih tedun mekrama.
3. Yening wenten krama lepas sane sampun kagentosin olih sentanan
nyane dereng meyusa 60 warsa, raris sentana punika balu/nyapian,
krama punika nenten malih tedun mekrama.
4. Yening wenten krama lepas sane sampun kagentosin olih sentanan
nyane dereng meyusa 60 warsa, raris sentana sareng rabi punika
padem utawi rabi ipun mewali keumah bajang, krama lepas punika
mewali malih tedun mekrama.

Pawos 8
Indik Usan Mekrama

1. Pindah agama
2. Kemauan sendiri
3. Kanorayang olih Krama duaning tan anut ring daging awig-awig
inggihan paruman, tur tan dados kabecikang.

Pawos 9
Indik Peturunan
1. Sampun Petang Dasa rahina antuk pemargin pawiwahan
(merabian)/pabyakalaan
2. Krama sane sampun madue kalih sentana (Purusa) sampun merabian
patut nyada, tur kagentosin olih sentanan nyane nenten keni
peturunan.
3. Krama Sane madue Sentana wantah adiri sampun merabian krama
inucap patut lepas lan nenten keni peturunan.
4. Krama sane sampun madue kalih sentana (purusa) lan dereng
meyusa 60 warsa, silih sinunggil sampun merabian (purusa) patut
keni peturunan.
5. Krama Balu/nyapian nenten medue Sentana (Purusa) nenten keni
peturunan.
6. Krama Balu/nyapian medue Sentana (Purusa) keni peturunan apah
tengah.
7. Yening wenten krama sane dereng mayusa 60 warsa keni sungkan
dahat nenten keni peturunan.
8. Sejaba kesengguh tamiu akeh ipun manut paruman krama.

PALET 2
PRAJURU MIWAH DULUN KRAMA
Pawos 9

1. Krama Suka Duka puniki kaenter olih Kelian Suka Duka.


2. Prajuru lan Kelian-kelian inucap patut:
a. Mawiwit saking krama ngarep
b. Keadegang melarapan antuk pemilihan ring paruman sane
karauhin antuk pah telu (2/3) akeh Krama sane rauh.
c. Prajuru punika madue waneng 5 (lima) warsa tur dados kapilih
malih.
d. Ngentosin prajuru sadurung lima warsa malarapan antuk
paruman.
3. Prajuru sane kapilih puniki patut kawentenang upacara pasaksian
skala niskala melarapan antuk upacara manut kasidan.
4. Sajeroning ngenterang kasukertan sekala ring Suka Duka, Kelian-kelian
lan prajuru sane kapilih ten kedadosang malih kelian utawi ngerangkep
sane lianan ring sejeroning palemahan soang-soang.

Pawos 10
1.     Kelian Suka Duka kewantu antuk :
a. Penyarikan pinaka Juru Surat (Sekretaris)
b. Petengen (bendahara) pinaka Juru Raksa jinah Duen Dadya.
c. Kasinoman pinaka Juru Arah.                         
2.     Kasinoman akeh nya manut kabuatan.
Pawos 11
1. Swadarmaning Kelian lan prajuru Dadya luwire:
a. Ngenterang panglaksana daging awig-awig.
b. Nuntun tur ngenterang Krama rauhing warga dadya ngupadi
antuk petitis.
c. Mawosin kalih niwakang pemutus arep ring wicara warga krama.
d. Maka duta (wakil) krama matemuang bawos ring sapa sira ugi.
2. Yening wenten prajuru (pengurus) iwang pemargi keni pamidanda
nikel ring Krama soang-soang sa-akeh nyane kekaryanin manut
paruman.
Pawos 12
Indik Leluputan Ulih-ulihan
Leluputan inggihan Ulih-ulihan majeng ring prajuru marupa:
1.      Ulih-ulihan lianan manut paruman.

Pawos 13
1.     Prajuru Suka Duka kagentosin riantukan :
a. Seda utawi lunga ke genah sane doh.
b. Wit saking pinunas ngeraga (sakit msl).
c. Kanorayang duaning iwang pemargi minakadi lempas ring
daging awig-awig.
2.     Ngentosin prajuru patut melarapan paruman krama.

Pawos 14
Indik Paruman
1. Paruman Prajuru Manut kabuatan

2. Paruman wiadin sangkepan krama Manut kabuatan

3. Pamutus baos ring paruman patut kerauhin olih apah kalih siki (50+1)
saking keh krama sane rauh.
4. Pamutus baos ring paruman patut kelaksanayang saking manah nirmala
olih krama.
Pawos 15
Indik Duen Krama
Duen Krama Suka Duka

Pawos 16
Sukerta Pamitegep
(Tambahan Ketertiban/Kelanduhan)

1. Sapasira ngalah-alah patut keni pamidanda keh nyane manut


paruman.

Pawos 17
Indik Wewangunan
           

SARGAH IV
SUKERTA TATA PAWONGAN
Palet 1
Indik Pawiwahan
Pawos 18

1. Pawiwahan inggih punika pate-moning purusa predana,


malarapan panunggalan kayun suka cita kadulurin upakara,
upasaksi skala-niskala.
2. Pemargin pawiwahan:
a. Yening wenten upacara pawiwahan saking sentana purusa
wiadin predana ritepengan  upacara  pemutput patut
kesaksiang olih Kelian Dadya (Prajuru) masarengan ring
manusa saksi sane lianan.
b. Sentana nyeburin (nongosin) saking kulawarga lian sanggah
nenten kedadosang.
c. Yening wenten sentana predana sane makurenan lian sanggah
patut kawentenang piuning/pinunas saking kulawarga sang
ngambil (purusa)
d. Sinalih tunggil pawiwahan ring ajeng (nomer c) belas
mapikuren patut ngaturang piuning/matunas irika tur malih
kasukang ring sanggah iraga
3. Pidabdab sang pacang mawiwaha patut:
a. Sampun manggeh daha-teruna (anut UU. No.1 1974)
b. Sangkaning pada Rna
c. Anut kecaping agama (tan gamya gamana)
d. Kawisudayang yening ngambile tios agama.
4. Pemargin pawiwahan manut ring UU perkawinan.

Palet 2
Indik Nyapian
Pawos 19

1. Pawiwahan presida belas malarapan antuk:


a. Kapademan lanang / istri mawetu ipun balu
b. Sangkaning pada lila miwah mawiwit wicara (magerengan)
c. Sang belas makurenan patut masadok ring kelian dadya tur
makta ciri saking pemerintah.
2. Yening wenten kulawarga predana (Luh) mewali  (palas) makurenan
patut taler kasekenang ring Kelian tur matur piuning (ngasukang)
malih ring sanggah tur makta Surat Cerai.

Palet 3
Indik Sentana
Pawos 20

1. Sentana wenten kalih paos inggih punika:


a. Pretisentana inggih punika sentana saking warih (keturunan)
b. Sentana Peperasan, sentana saking kulawarga lian sakewanten
kantun ring sawengkoning sanggah.
c. Sentana Peperasan patut wenten upasaksi skala-niskala
inggihan surat saking Pengadilan Negeri.
d. Lempas ring kecaping awig-awig ring ajeng (no. c) sentana
peperasan punika nenten sah.
2. Sapasira krama sane pacang ngidih / meras sentana patut mesadok
ring Kelian Dadya, tur Kelian patut mabligbagang ring keluarga
sentana peperasan.

Palet 4
Indik Warisan
Pawos 21

1. Warisan inggih punika tetamian saking anak lingsir (orang tua /


leluhur) sane merupa artha, ayah-ayahan, wiadin utang skala-
niskala.
2. Sane kebaos warisan inggih punika:
a. Due tengah mekadi tegal, carik, marupa ayah-ayahan desa,
pusaka Siwa Krama.
b. Pemerajan/Sanggah Kemulan
c. Pagunakaya utang-piutang
Sane patut ngewarisin :
a) Pretisentana purusa.
b) Pretisentana predana sane durung kawin
c) Sentana Peperasan.
d) Pretisentana sane sampun polih makurenan nanging mawali
malih tur sampun matur piuning / masadok ring Kelian tur
tan wenten malih sentana purusa (a miwah c ring ajeng)
e) Pewaris sane ceput patut kewarisin / kaupakara olih
tunggalan sanggah.
3. Swadharma (kepatutan) Sang Ngewarisin:
a. Nerima saha nguasayang tetamian.
b. Ngabenang saha upacara-upakara pitra pewaris.
c. Naurin utang pewaris skala-niskala sane manut panglo-kika.
4. Indik pepalihan warisan yening sane ngewaris lebih ring adiri patut
kawentenang paiguman tur pepalihane manut uger-uger pemerintah.
SARGAH V
WICARA LAN PAMIDANDA
Palet 1
Pawos 22
1. Sane wenang mutusang wicara ring Suka Duka inggih punika Prajuru
utawi Kelian.
2. Prade Sang mawicara tan cumpu ring pemutus Kelian, kengin nunasang
ring Dulun Dadia, Desa, Pengadilan Negeri miwah sane lianan.
3. Wicara ring piodalan (genah suci) patut anutang ring wacika parisudha
(Trikaya Parisudha).

Palet 2
Pawos 23
Indik Pamidanda

1. Sang lempas ring awig-awig patut keni pamidanda.


2. Pamidanda sane katiwakang patut masor-singgih anut ring
kasisipane.
3. Indik Pamidanda luwire:
a. Kapikeling olih Prajuru (Kelian)
b. Danda antuk jinah/kekenan manut paruman.
c. Kanorayang dening tan dados kebecikang tur timpal ring awig-awig.
SARGAH VI
NGUWAH NGUWIHIN AWIG-AWIG
Pawos 24

1.     Nguwah-nguwuhin awig-awig malarapan antuk paruman kra-ma sane


kerauhin antuk kalih pah telu (2/3) saking krama sane rauh.
2.     Awig-awig puniki ngawit kalaksanayang saking kaingkupin olih
krama.

Pawos 25
1. Saluwir sane mungguh ring awig-awig puniki patut kemar-giang olih
krama miwah prajuru malarapan antuk rasa bhakti ring Idha Bhatara
Kawitan miwah Hyang Widhi..
2. Sane tan wenten ring awig puniki kemargiang manut putusing
paruman krama.
3. Awig-awig puniki kalingga tanganin olih Kelian Dadya, Kelian lilitan
tur kesaksinin olih Kelian Desa, Miwah Kepala Lingkungan.
4. Luwir sang ngelinggatanganin:

Anda mungkin juga menyukai