pen
batang
sumbu pusat
pen
P = Gaya luar
Modul II Statika
111
b d f b d f h
a c e g a c e g
(a) (b)
e f
b f d e
c
a c d g h a b
(c) (d)
Gambar 2.10 Model konstruksi rangka sederhana
Segitiga yang diarsir abc di dalam masing-masing diagram rangka adalah gambar
dasar dari mana kita menambah bentuknya dengan menggunakan dua batang tambahan
untuk menghubungkan tiap-tiap titik kumpul baru dalam urutan abjad.
Jika dua atau lebih konstruksi rangka sederhana dihubungkan satu dengan lainnya
untuk membentuk satu konstruksi rangka kokoh maka disebut konstruksi rangka gabungan.
(a) Rangka sederhana yang dihubung- (b) Rangka sederhana yang dihubungkan
kan dengan tiga batang penyambung dengan satu engsel dan satu batang
penghubung
Modul II Statika
112
Konstruksi rangka yang tidak dapat diklasifikasikan baik sebagai sederhana atau
gabungan disebut konstruksi rangka kompleks.
(a) (b)
Gambar 2.12 Model konstruksi rangka kompleks
Contoh Soal : A
P1 = 2 t P3 = 4 t
B 4 D
3m 1 7
3 5
2 C P2 = 2 t 6
A E
4m 4m 4m 4m
Modul II Statika
113
Ditanya :
* Hitung reaksi-reaksi perletakan
* Hitung seluruh gaya-gaya batang dengan cara ‘ Kesetimbangan Titik Simpul ‘
P1 = 2 t P3 = 4 t
B D
4
3m
1
3 5 7
2 6
C P2 = 2 t E
A
4m 4m 4m 4m
VA VB
SIMPUL A
S1y Jika mulai dari A – B – C/D – E
S1
S1x
Misalkan batang S1 dan S2 ( yang belum
5 3
diketahui ) adalah tarik yaitu bila
4 meninggalkan simpul. Bila hasilnya
A S2 negatif (–) berarti batang itu bukan
VA = 3,5 t
tarik tetapi tekan.
Modul II Statika
114
3
Sin α
5
4
Cos α
5
V = 0 S1y + VA = 0
S1 Sin + VA = 0
3
S1 3,5 0
5
5
S 1 3,5 5,833 t (tekan)
3
H = 0 S2 + S1x = 0
S2 + S1 Cos = 0
4
S 2 (5,833) 0
5
S2 = 4,667 t (tarik)
SIMPUL B
V = 0 -P1 + S1y — S3y = 0
-2 + 5,833.Sin — S3.Sin = 0
3 3
2 5,833. S 3 . 0
5 5
3
.S 3 2 3,5 1,5
5
5
S 3 1,5.
3
S 3 2,5 t (tarik)
H = 0 S4 + S3x + S1x = 0
S4 + S3 Cos + S1 Cos = 0
4 4
S 4 2,5. 5,833. 0
5 5
S 4 2 4,666 6,666t
S 4 6,666t (tekan)
Modul II Statika
115
SIMPUL C
V = 0 S5y + S3y — P3 = 0
S5 .Sin + S3.Sin -2 = 0
S5 (3/5) + 2,5 (3/5) – 2 = 0
S5 (3/5) = 2 – 1,5
S5 (3/5) = 0,5
S5 = 0,5(5/3)
S5 = 0,833 t ( tarik )
H = 0 S6 + S5x – S3x - S2 = 0
S6 + S5 Cos - S3 Cos - S2 = 0
S6 + 0,833(4/5) – 2,5(4/5) – 4,667 = 0
S6 + 0,666 – 2 – 4,667 = 0
S6 = 6,667 – 0,666
S6 = 6,001 t ( tarik )
SIMPUL D
Kontrol :
SIMPUL E
H = 0 - S6 + S7x = 0
- S6 + S7 Cos = 0
- 6,001 + 6,000 = 0
- 0,001 = 0 ≈ 0 Ok !
Modul II Statika
116
► KESIMPULAN
Tarik ( + ) Tekan ( - )
No. Gaya Batang
( ton ) ( ton )
1 S1 — 5,833
2 S2 4,667 —
3 S3 2,500 —
4 S4 — 6,666
5 S5 0,833 —
6 S6 6,001 —
7 S7 — 7,500
Contoh Soal : B
P1= 2t P2= 4t P3 = 6t
A C D F
1 4 8
3m 2 3 5 7 9
B 6 E
4m 4m 4m
Modul II Statika
117
P1= 2t P2= 4t P3 = 6t
HA A C D F
1 4 8
3m VA 2 3 5 7 9
B 6 E
VB
4m 4m 4m
∑H = 0 HA = 0
Kontrol : ∑V = 0 -VA + VB – P1 - P2 - P3 = 0
- 16 + 28 - 2 – 4 - 6 = 0
0=0 OK !
Jadi : HA = 0
VA = 16 ton ( )
VB = 28 ton ( )
Modul II Statika
118
A 4 Sin = 3/5
S1
5 3 Cos = 4/5
S2x
VA = 16 t S2x = S2 Cos
S2y S2 S2y = S2 Sin
∑V = 0 - VA - S2y = 0
- 16 - S2 Sin = 0
- 16 - S2 (3/5) = 0
S2 (3/5) = - 16
S2 = -16 . (5/3)
S2 = - 26,667 t ( tanda negatif berarti batang mengalami tekan )
∑H = 0 S2x + S1 = 0
S2 Cos + S1 = 0
-26,667.(4/5) + S1 = 0
S1 = 26,667 (4/5)
S1 = 21,334 t ( tanda positif berarti batang mengalami tarik )
* SIMPUL B
S3
S2x
S2y S2
B
S6
VB = 28 t
∑H = 0 S2x + S6 = 0
S2 Cos + S6 = 0
S6 = - 26,667 ( 4/5 )
S6 = - 21,334 t ( tekan )
Modul II Statika
119
∑V = 0 VB - S2y + = 0
28 – 26,667(3/5) + S3 = 0
S3 = -28 + 26,667(3/5)
S3 = -12 t ( tekan )
* SIMPUL C
P1 = 2t
S1= 21,334t C S4
S5x
S3 = 12t S5y S5
∑V = 0 S3 - P1 - S5y = 0
12 – 2 - S5 .Sin = 0
10 - ( 3/5 ) S5 = 0
S5 = 10 ( 5/3)
S5 = 16,667 t ( tarik )
∑H = 0 - S1 + S5x + S4 = 0
-21,334 + 16,667 Cos + S4 = 0
S4 = 21,334 – 16.667(4/5)
S4 = 21,334 – 13,334
S4 = 8 t ( tarik )
* SIMPUL D
P2 = 4t
S4= 8 t D S8
S7
∑H = 0 - S4 + S8 = 0 ∑V = 0 - P2 - S7 = 0
- 8 + S8 = 0 - 4 - S7 = 0
S8 = 8 t ( tarik ) S7 = - 4 t ( tekan )
Modul II Statika
120
* SIMPUL F
P3 = 6 t
S8 = 8 t F ∑V = 0 - P3 - S5x= 0
- 6 – S5 .Sin = 0
S9x S5 (3/5) = - 6
S5 = - 6(5/3)
S9 S9y S5 = - 10 t ( tekan )
Kontrol :
∑H = 0 - S9x - S8 = 0
- (-10 ) Cos - 8 = 0
10(4/5) – 8 = 0
0=0 Ok !
1 S1 21,334 -
2 S2 - 26,667
3 S3 - 12,000
4 S4 8,000 -
5 S5 16,667 -
6 S6 - 21,334
7 S7 - 4,000
8 S8 8,000 -
9 S9 - 10,000
P1= 2t P2= 4t P3 = 6t
A C D F
+21,334 +8,0 +8,0
VA = 16 t B -21,334 E
VB = 28 t
4m 4m 4m
Modul II Statika