SKIN
DIET
VIT D Ca SALTS
LYMPH VIT D
VIT D3
LIVER
SMALL INTESTINE
BILE
VIT D3 Ca B.P.
VIT D 25-HCC
OTHER
VIT D PLASMA Ca
METABOLITES
? USE
STORAGE 1,25-DHCC
BONE
KIDNEY PARATHORMONE
1.EPIFISIS
2.GARIS EPIFISIS
3.METAFISIS
4.DIAFISIS
STRUKTUR TULANG PANJANG
TERDIRI DARI :
1. PERIOSTEUM.
2. CORTEX
3. MEDULLA.
Struktur Tulang Pipih
Struktur Tulang Irreguler
PERIOSTEUM
Lapisan luar : str fibrosum
Terbentuk o/ jaringan pengikat.
Mengandung vasa darah, vasa limfatik,
serabut saraf.
TULANG DR EPIFISIS
ZONA PROLIFERASI
ZONA HIPERTROFI
Syaraf sensibel
Pada periosteum.
Syaraf otonom
Masuk tulang bersama pembuluh darah.
Limfonodi
Periosteum & perivascular canalis Haversi
Klasifikasi Tulang
Berdasarkan osteogenesisnya :
Tulang chondral.
Tulang membran.
Berdasarkan bentuk :
Tlg panjang ( Os longum)
Tlg pendek ( Os Breve )
Tlg pipih ( Os Planum)
Tlg tak teratur ( Os iregularis )
SISTEM RANGKA
(Skeletal system)
Skeleton axiale
Columna vertebralis 26
Tulang kepala 22
Os hyoideum 1
Costa & sternum 25
Skeleton
appendiculare
Ext superior 64
Ext inferior 62
Ossiculae auditiva 6
206
CRANIUM
Disusun oleh tulang-
tulang yang menyatu
pada sendi tak bergerak
(sutura) kec. Artic.
Temporo-mandibularis
Dibedakan atas :
Pembentuk wajah
(splanchnocranium)
Pembentuk
calvarium
(neurocranium)
Sutura
Tulang Calvarium (Neurocranium) , tdd :
1. Os frontale 1
2. Os parietale 2
3. Os occipitale 1
4. Os temporale 2
5. Os sphenoidale 1
6. Os ethmoidale 1
Tulang Wajah (Splanchnocranium), tdd :
1. Os zygomaticum 2
2. Os maxilla 2
3. Os lacrimale 2
4. Os vomer 1
5. Os palatum 2
6. Os concha nasalis inferior 2
7. Os mandibula 1
Cranium bayi
Basis cranii (facies externa)
Basis cranii (facies interna)
Fissura pterygomaxillaris :
Fissura vertikal.
Didalam fossa.
Antara proc pterygoideus ossis sphenoidalis &
punggung maxilla.
Ke medial berhubungan dengan : fissura
pterygopalatina
Fissura orbitalis inferior
Fissura horisontal.
Antara ala major ossis sphenoidale & maxilla.
Berjalan ke depan kedalam orbita.
Fissura pterygopalatina
Rongga kecil dibelakang & bawah orbita.
Berhubungan kelateral dengan fossa
infratemporalis melalui fissura pterygomaxillaris
Berhubungan ke-medial dengan cavum nasi
melalui foramen sphenopalatinum.
Kesuperior dengan cranium melalui foramen
rotundum.
Ke-anterior dengan orbita melalui fissura orbitalis
inferior.
SINUS PARANASALIS
Kelompok anterior :
Sinus frontalis,
Sinus maksillaris
Cellulae anterior sinus ethmoidalis
muara dibawah konka media pada atau dekat
infundibulum
Kelompok posterior :
Cellulae posterior sinus ethmoidalis
Sinus sphenoidalis muara di berbagai
tempat diatas konka media
Conchae nasalis dan muara sinus
paranasalis
SINUS FRONTALIS:
Berhubungan dengan meatus medius melalui
duktus nasofrontal
SINUS ETHMOIDALIS :
Terletak di kanan-kiri kavum nasi
Mempunyai bidang horisontal dan vertikal yang
saling tegak lurus
Bidang horisontal :
Superior : krista galli
Inferior : lamina perpendikularis os ethmoid
Medial : lamina kribrosa
Lateral : atap sel-sel ethmoid
SINUS MAKSILLARIS :
Merupakan sinus yang terbesar, bentuk
piramid, dasar menghadap fossa nasalis,
puncak kearah apeks processus
zygomatikus os maksillaris
SINUS SPHENOIDALIS :
Terletak dalam korpus os sphenoidalis,
dipisahkan oleh septum tulang yang tipis
Letak : linea mediana bagian
dorsal.
Collumna vertebralis tdd atas
32-34 ruas
- Vt.cervicalis =7
- Vt.thoracals = 12
- Vt.lumbales =5
- Vt. sacrales =5
- Vt. Coccygeus = 3-5
Collumna vertebralis
Vt. Cervicales Vertebrae vera
Vt. Thoracales. Vertebrae mobilis /
Vt. Lumbales Movable vertebra
Vertebrae spuria
Vt. Sacrales
Vt.Coccygeae Vertebrae fixata /
Unmovable
vertebra
Lengkungan pada collumna vertebralis
Lordosis cervicalis
Kyphosis thoracalis
Lordosis lumbalis
Kyphosis sacralis
Fungsi :
Penyokong badan & meneruskan
berat badan ke punggung &
anggota bawah.
Melindungi medulla spinalis dan
selaputnya
Ciri umum vertebrae
Bentuk bervariasi
tergantung segmen
Facies anterior :
Lobang-lobang kecil
tempat masuknya a.
nutricia
Facies posterior :
Satu lobang besar tempat
keluarnya vena
basivertebralis
Pediculus arcus vertebrae
Sepasang kanan- kiri
Procesus pendek tebal & berpangkal
pada dataran dorsocranial corpus
vertebrae.
Tonjolan yang menghadap ke dorsal.
Tiap arcus terdapat lekukan yaitu :
incisura vertebralis superior et inferior
Diantara incisura vertebralis superior
et inferior membentuk suatu lobang
yaitu : foramen intervertebale yang
dilalui N. spinalis & ggl spinalis.
Lamina vertebrae
Sepasang.
Lanjutan pediculus ke
dorso-medial.
Tipis & lebar, dan
bersatu di linea
mediana.
Dataran cranial &
caudal yang
menghadap ke ventral
terlihat kasar ,
merupakan tempat
perlekatan lig.flavum.
Processus spinosus
Tonjolan ke dorsal
& kaudal, setelah
ke-2 lamina bersatu.
Untuk tempat
perlekatan otot-otot
& ligamen
Processus transversus
Sepasang kanan-kiri.
Berpangkal pada
pertemuan pediculus
& lamina
Terdapat diantara
proc articularis
superior & inferior.
Perlekatan otot-otot
& ligamen
Procesus articularis
Berpangkal pada
pertemuan antara
pediculus & lamina.
Terdapat sepasang
sebelah cranial yaitu
processus articularis
superior. Dan
sepasang sebelah
caudal yaitu processus
articularis inferior
Vertebrae cervicalis
Merp.vertebrae terkecil
dari vertebrae vera
Dibedakan dari vertebrae
thoracales & lumbalis
dengan adanya foramen
pada procesus transversus
disebut foramen
transversarium
Processus spinosusnya
bifida (bercabang 2)
A T L A S (Vert. cervicalis I)
Untuk menyokong kepala
Persendian dengan os
occipitalis gerakan
fleksi-ekstensi kepala-leher
Keistimewaan :
Tidak mempunyai
corpus dan proc.
spinosus.
Bentuk cincin, tdd :
Arcus anterior.
Arcus posterior.
Massa lateralis.
A X I S (Vert.Cervicalis II ) /
Epistropheus
Axis : o/k merupakan
sumbu dari vertebra
cervicalis I dalam gerakan
rotasi.
Yang khas :
Tonjolan menjulang keatas
permukaan atas corpus
disebut : proc odontoideus =
dens epistrophei.
Facies anterior dilinea
mediana terdapat suatu rigi yg
arahnya longitudinal
Persendian antara VC I dan VC II
Vertebrae Cervicalis III C VI
4.Proc transversus
5.Pediculus di posterior
Vertebrae yang
terbesar
Tidak adanya for
Transversa pada
proc transversus.
3.Proc artic superior
Facet sendi konkaf .
Vertebra Lumbalis
1. Proc Spinosus
Lebar,tebal,btk segiempat
4.Proc transversus
Os sacrum = fusi
vertebrae sacralis
Facies auricularis
bersendi dgn os ilium
Spina sacralis fusi dari
processus spinosus
Linea transversalis fusi
dari discus
Promontorium tepi
anterior atas VS I
Os sacrum (facies anterior)
Basis
Promontorium
Foramen sacralis
Linea transversalis
Facies auricularis
Apex
Os coccygeus
Os sacrum facies posterior
Facies auricularis
Spina sacralis
Foramina sacralis
Os coccygeus
Ossa pelvis :
Sacrum dan coccygeus
Coxa (Ilium, Ischium, Pubis)
Acetabulum :
persatuan dari ketiga ossa coxae
mangkok sendi untuk Caput femur
Os Ilium
Corpus
Ala
Crista iliaca
Spina iliaca :
Spina iliaca anterior superior (SIAS) dan
inferior
Spina iliaca posterior superior dan inferior
Linea innominata Linea terminalis
OS ISCHIUM :
Corpus
Tuberculum
OS PUBIS :
Corpus
Ramus superior dan inferior
Facies symphisealis
Pelvis wanita (Gynaecoid)
Angulus costae
Sulcus costae (dilewati vasa darah
dan saraf intercostalis)
STERNUM Memiliki cekungan untuk
bersendi dengan Os
clavicula dan costae
Incisura clavicularis
manubrium
Incisura costalis corpus
Di anterior antara
manubrium dan corpus
Angulus sternalis /
Angulus Ludovic
EXTREMITAS SUPERIOR
Gelang bahu (shoulder girdle) :
Scapula
Clavicula
Pars libera :
Humerus
Ulna
Radius
Ossa manus :
Ossa carpalia
Ossa metacarpalia
Ossa digitorum (phalanges)
SCAPULA
CLAVICULA
Processus acromialis (Acromion) bersendi dengan
Clavicula (Artic. Acromioclavicularis)
Processus coracoideus bersendi dengan Clavicula
(Artic. Coracoclavicularis)
Fossa glenoidalis bersendi dengan Caput humerus
(Artic. Humeri / Glenohumerale)
Fossa subscapularis menempel pada dinding posterior
thorax
HUMERUS
Proksimal :
Caput bersendi dgn Fossa
glenoidalis os scapula
Collum anatomicum
Tuberculum majus-minus
Collum chirurgicum
Distal:
Capitulum bersendi dengan
Capitulum os radius
Trochlea bersendi dengan
Olecranon os ulna
Fossa coronoidea (anterior) dan
fossa olecrani (posterior)
(a) facies anterior, (b) facies posterior
RADIUS
Proksimal :
Capitulum
Collum
Tuberositas radialis
Distal :
Facies articularis carpalis
bersendi dengan Ossa carpalia
Processus styloideus
ULNA
Proksimal :
Olecranon
Incisura trochlearis
Processus coronoideus
Incisura radialis caput radii
Distal :
Capitulum
Processus styloideus
SENDI SIKU (ARTIC. CUBITI)
Ossa manus
Ossa carpalia
Ossa metacarpalia
Ossa digitorum
PERSENDIAN PADA
MANUS :
Artic. intercarpalia
Artic. carpo-metacarpalia
Artic. metacarpo-
phalangea
Artic. interphalangea
Digiti I : artic.
interphalangea
Digiti II-V : artic.
interphalangea
proximalis dan distalis
Ossa carpalia
PROKSIMAL :
(Lateral ke medial)
Scaphoideum (Naviculare manus)
Lunatum
Triquetrum
Pisiforme
DISTAL :
(Lateral ke medial)
Trapezium (Multangulum majus)
Trapezoideum (Multangulum minus)
Capitatum
Hamatum
Ossa metacarpalia dan digitorum