A IS H A R P B / 3 NA R ITA R M / 2 8

AG A S T IA N R H / 2 R A IH A N / 3 0
A S T U T I NA / 9
D E N IE S R B / 1 3
R IVA / 3 2
M AU L A NA / 2 2 RAMAYANA
SAJARAH WAYANG
Ramayana (Sanskerta: रामायण, Ramayana, asalé saka tembung Rama lan Ayana
kang tegese “Lelakuning Rama”) yaiku kisah kepahlawanan India kang dumadi
dening Walmiki (Valmiki) saka crita Dewi Sita. Crita Epic liyane Mahabharata.
Ramayana ana uga ngurmati sastra ing wangun kakawin Ramayana Jawa Kuna, lan
muter-sawijining noto ing basa Jawa anyar sing ora kabeh kakawin adhedhasar.
Ing basa Melayu Hikayat Seri Ramayana uga ketemu sing iku beda saka Ramayana
kakawin ing basa Jawa lan Bali kuna, yaiku wayang lan tari sendra.
BIOGRAFI WALMIKI
Walmiki (Sanskerta: वाल्मीकि, Valmiki), utawa ing basa Inggris diarani Valmiki,
punika penulis Ramayana. Walmiki sing ngenalaken sloka. Dhèwèké lair kanthi
jeneng "Ratnakara".
Sage Walmiki, dikenal minangka pujangga sastra Sanskerta. Cinipta saka epik
Ramayan, kang kasusun saka 24.000 ayat pitu cantos (Kanda). Walmiki uga misuwur
minangka Maharshi Valmiki. Dinten kelairanipun dados dikenal minangka Valmiki
Jayanti kang dirayakake ing saindhenging India pas kaliyan tanggalan Purnima
Ashwin Hindi.
KITAB / SAPTAKANDA
1. Balakanda
2. Ayodhyakanda
3. Aranyakanda
4. Kiskindhakanda
5. Sundarakanda
6. Yuddhakanda
7. Uttarakanda
 Nama kitab Keterangan

Kitab Balakanda yaiku awal crita Ramayana. Kitab Balakada nyaritakake

Prabu Dasarata gadah tiga permaisuri, yaiku: Kosalya, Kaikeyi lan Sumitra.
Balakanda Prabu Dasarata gadah sekawan putra , yaiku: Rama, Bharata, Laksmana lan
Satrughna. Kitab balakanda uga nyritani Rama sing menang sayembara lan
Sita dados garwane Rama, putri Prabu Janaka.

Kitab Ayodhyakanda ngandhut crita Rama dibuwang menyang alas karo

Sita lan Lakshmana marga usulan Dewi Kaikeyi. Sawisé kuwi, Prabu
Ayodhyakanda Dasarata ingkang sampun sepuh seda. Bharata boten purun dilantik dadi
raja, banjur nyusul Rama. Rama ora gelem bali menyang kerajaan. Akhire
Bharata mrentah kerajaan ing jeneng Rama.
 Nama kitab Keterangan

Kitab Aranyakakanda nyritakaké Rama, Sita lan Lakshmana saka dibuang

ing tengah alas. Ing tengah alas, Rama kerep mbiyantu pertapa kang
Aranyakanda diganggu dening Rakshasa. Kitab Aranyakakanda uga nyritani Sita diculik
Rawana lan Jatayu perang lawan Rawana.

Kitab Kiskindhakanda nyritakaké saka patemon karo kethek Prabu Rama

Sugriwa. Rama mbantu Sugriwa ngrebut kraton saka Sugriwa, seduluré. Ing
Kiskindhakanda perang, matèni Sugriwa. Sugriwa dadi Raja ing Kiskindha. Banjur Sugriwa
mbiyantu Rama kanggo nyerang ing Kratoning Alengka.

Kitab Sundarakanda nyritakaké prajurit kang mbangun kreteg Situbanda

Kiskindha ngubungaké India karo Alengka. Hanuman sing dadi wakil
Sundarakanda kanggo Rama lunga menyang pasuryan Lanka lan Sita. Ing Alengka
Hanuman ditpunahan ananging saged lolos lajeng ngobong Alengka.
 Nama kitab Keterangan

Kitab Yuddhakanda nyritakaké saka perang antarane tentara kethèk Sang

Sang pasukan setan Rama Rawana. Crita diwiwiti karo pasukan Rama sing
kasil nyabrang segara lan tekan ing Alengka. Kangge Wibisana diusir
Yuddhakanda dening Rawana kanggo menehi kakehan saran. Ing perang, tiba ing tangane
Rama Rawana dening panah senjata sakti. Ing ngarep aman Rama kanggo
Ayodhya bebarengan karo Sita.

Kitab Uttarakanda nyritakaké mbuwang kanggo Rama Sita krungu gosip

saka wong sing mangu-mangu kasucèn Sita. Banjur Sita manggon ing
Uttarakanda pertapan Resi Valmiki lan babaran Kusa lan Lawa. Kusa lan Lawa teka
kraton Sang Aswamedha Rama sak upacara. Kang nalika sing Ramayana
dumadi dening Resi Valmiki.
KAKAWIN
Hana sira Ratu dibya rēngőn, praçāsta ring rāt, musuhnira praṇata, jaya paṇdhita,
ringaji kabèh, Sang Daçaratha, nāma tā moli
Artinya :
Ada seorang Raja besar, dengarkanlah. Terkenal di dunia, musuh baginda
semua tunduk. Cukup mahir akan segala filsafat agama, Prabu Dasarata
gelar Sri Baginda, tiada bandingannya
Tegesipun :
Ana Ratu Agung , misuwur ing donya kabeh musuh tunduk marang sang
Raja. Mahir ing filsafat agama, judul susuhan Prabu Dasarata gelar Sri
Baginda,ora ono tandingane.
SINOPSIS
RAMA ANYERANG RAWANA
Rawana sing sumurup marang karajan diserbu, ngirim pasukan, kalebu anake- Indrajit -
kanggo nyerang Rama. Saran Wibisana (adhine Rawana) ora padha digatèkaké lan
malah diusir. Wibisana pungkasanipun mihak dening Rama. Indrajit nguculake senjata
nagapasa lan menang, nanging ora suwi. Indrajit gugur dening Lakshmana. Sawisé
pasukan lan patihipun gugur siji-siji, Rawana maju lan perang kanthi sengit. Ngagem
senjata Brahmastra panah, Rawana langsung gugur.
Sawise Rawana tiba, tahta Alengka diajukake dening Wibisana. Shinta bali menyang
puteran Rama sawise diuji kasucianipun Shinta. Rama, Sita lan Lakshmana bali wonten
Ayodhya kanthi selamet. Hanuman nyerahaken dheweke kanggo ngawula Rama. Nalika
padha tekan ing Ayodhya, Bharata nyalami Rama,Shinta,Lakshmana lan menehake
tahta kanggo Rama.
Ora suwi dadi Raja lan Ratu ing Kratoning Ayodhya, Rama krungu kabar
angin saka uwong bab kasucèn Sita. Rama ngusir Sita ana sajroning Sita
ngandhut bayinipun Rama lan Sita tindak menyang Resi Walmiki. Sita
nyaritakaken lelakuning dening Rama. Sita, ngelairaké anak kembar, sing
dijenengi Kusa lan Lawa. Sawetara taun sawisé Rama nganakake upacara
Aswamedha dianakaké ing Kratoning Ayodhya. Sita, Resi Valmiki, Kusa lan
Lawa teka ing upacara.
Banjur Kusa lan Lawa nembang geguritan Ramayana. Rama kaget ana wong
kang kandha marang mlakune. Sawisé iku Sita sumpah ing ngarsanipun wong
kathah "Yen aku iki suci, bumi iki bakal ngulu awakku." Ora suwi Dewi Pertiwi
metuk Sita lan piyambakipun dielek bumi. Rama kang lara ati, lukar awak lan
maneh pawujudan saka Wisnu. Rama uga seda ing Uttara gisik.
PIWULANG
1. Mirengake tumrap liyan
2. Aja njupuk kang udu duweke
3. Aja gampang percaya tumrap liyan kang durung mesti leres
MATUR NUWUN
•https://id.wikipedia.org/wiki/Ramayana
•https://id.wikipedia.org/wiki/Walmiki
•http://daily.bhaskar.com/news/JM-MYTH-5-interesting-things-about-sage-valmiki-who-
wrote-ramayan-5053799-PHO.html