BERSUCI

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 1

 Erti bersuci
• Bersih dan terhindar daripada segala
kekotoran sama ada
– yang boleh dirasa seperti najis (hissiah)
– yang mengaibkan atau sifat-sifat keji
(ma’nawiyyah)

m/s 33

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 2

 Bersuci mengikut istilah syarak
• Perbuatan yang apabila dilakukan mengharuskan
sembayang didirikan
– Berwudhuk
– Mandi wajib
– Menghilangkan najis daripada pakaian , badan dan
tempat

m/s 33

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 3

 Hikmat disyariatkan bersuci
• Tuntutan fitrah

• Menjaga kemuliaan dan izzah (kehebatan dan kemegahan)

• Menjaga kesihatan

• Berdiri didepan Allah dalam keadaan yang bersih dan suci

m/s 35

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 4

 Air yang boleh dibuat bersuci
• Tergolong didalam dua kategori:
– Turun dari langit:
• Air hujan
• Air salji

– Terbit atau terpancar dari bumi:

• Air laut
• Air perigi
• Air sungai
• Air mata
m/s 36

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 5

 Bahagian bahagian air
• Terbahagi kepada empat bahagian:
– Air mutlak (suci lagi menyucikan)
– Air musyammas (suci lagi menyucikan tetapi hukumnya
makruh)
– Air yang suci tetapi tidak menyucikan
– Air mutanajjis

• Hanya air mutlak dan air musyammas boleh digunakan

untuk mengangkat hadas dan menghilangkan najis.
ms42

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 6

 Bahagian bahagian air (samb)
– Suci lagi menyucikan
• Air mutlak yang kekal dengan sifat kejadiannya oleh Allah
Taala.

– Suci lagi menyucikan tetapi makruh (air musyammas)

• berlaku di negara panas
• Diletakkan didalam bekas yang ditempa daripada selain
emas dan perak
• Digunakan pada badan manusia walaupun mayat atau pada
haiwan yang boleh menyebabkan penyakit
ms39

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 7

 Bahagian bahagian air (samb)
– Air yang suci tetapi tidak menyucikan
• Terbahagi kepada dua bahagian:
– Pertama: air yang telah digunakan untuk taharah yang wajib
– Kedua: air mutlak yang bercampur dengan sesuatu yang suci.

– Air mutanajjis
• Air yang terjatuh najis. Terbahagi kepada dua bahagian:
– Air yang sedikit kurang dari dua kolah
» Menjadi najis dengan hanya terjatuh najis walaupun sedikit
– Air yang banyak iaitu sampai dua kolah atau lebih
» Tidak menjadi najis kecuali apabila berubah warna, rasa atau bau
ms 42

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 8

 Hukum menggunakan bekas
• Haram menggunakan bekas diperbuat dari emas dan perak kecuali kerana dharurah

• Haram menggunakan bekas yang ditampal dengan emas atau perak

• Jika tampalannya dari perak:

– Harus jika sedikit dan bukan untuk tujuan perhiasaan
– Haram jika banyak dan tujuannya untuk perhiasaan
– Makruh jika banyak untuk keperluan atau sedikit untuk tujuan perhiasaan

• Harus menggunakan bekas yang diperbuat dari bahan-bahan bernilai

• Harus menggunakan bekas-bekas kepunyaan orang kafir

ms45

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 9

 Jenis-jenis bersuci
• Terbahagi kepada dua jenis:
– Bersuci daripada najis
– Bersuci daripada hadas

• Suci daripada najis

– Semua benda yang kotor dan pada syarak ialah benda
yang kotor yang menghalang daripada sahnya sembayang

ms49

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 10

 Jenis-jenis najis
– Benda-benda najis:
• Arak dan semua cecair yang memabukkan
• Anjing dan babi
• Bangkai kecuali bangkai manusia, ikan dan belalang
• Darah yang mengalir dan nanah
• Air kencing manusia dan binatang serta tahi
• Setiap bahagian yang tercerai daripada binatang
semasa hidup kecuali rambut dan bulu haiwan
• Susu haiwan yang tidak dimakan dagingnya seperti
keldai
ms47

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 11

 Jenis-jenis najis (samb)
• Najis aini – Najis mughallazah (berat)
• Najis anjing dan babi
– Semua jenis najis yang
– Najis mukhaffafah (ringan)
mempunyai jirim yang • Air kencing kanak-kanak lelaki
dapat dilihat, yang belum berumur 2 tahun
mempunyai warna atau dan hanya meminum susu
bau – Najis mutawassitah
(sederhana)
• Najis hukmi • Najis selain dari anjing, babi
– Semua jenis najis yang serta air kencing kanak-kanak
telah kering dan lelaki yang belum berumur 2
tahun dan hanya meminum
kesannya telah hilang susu
ms50

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 12

 Cara menyucikan najis
• Najis mughallazah
– Dibasuh dengan air sebanyak tujuh kali dan salah satu
daripadanya (dicampur) dengan tanah

• Najis mukhaffafah
– Direnjiskan air secara rata ke tempat najis tersebut

• Najis mutawassitah
– Dialirkan air ke atasnya dan dihilangkan kesan-kesannya
sehingga hilang ’ain najis tersebut dan juga warna, rasa atau bau
ms51

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 13

Menyucikan kulit bangkai selain anjing dan
babi
• Caranya ialah dengan disamak:
– Membuang segala lendir-lendir yang boleh
merosakkannya yang ada pada kulit jika ia terus
kekal padanya
– Dibersihkan dengan benda/bahan yang panas dan
tajam
– Kulit yang telah disamak wajib dibasuh semula
dengan air
ms52

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 14

 Najis yang dimaafkan
• Percikan air kencing yang terlalu sedikit

• Darah, nanah, darah kutu anjing dan najis yang sedikit yang
dibawa oleh lalat

• Darah atau nanah luka yang terjadi pada diri manusia itu sendiri
dan hasil dari perbuatan yang tidak sengaja

• Tahi binatang yang mengenai biji-bijian ketika ia memijaknya

• Tahi ikan atau tahi burung

ms53

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 15

 Najis yang dimaafkan (samb)
• Darah yang mengenai pakaian tukang daging

• Darah yang ada pada daging

• Mulut kanak-kanak yang terdapat najis muntah apabila ia menghisap

susu ibunya

• Tanah jalan yang mengenai manusia

• Bangkai yang tidak mengalir darahnya apabila terjatuh ke dalam

sesuatu cecair seperti lalat, lebah dan semut
ms53

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 16

 Istinja’ dan adab-adabnya
• Istinja’ ertinya:
– Menghilangkan najis atau mengurangkannya
daripada tempat keluar kencing atau air besar.
– Hukumnya wajib

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 17

 Benda yang boleh dibuat istinja’
• Harus beristinja’ dengan:
– Air mutlak
– Semua benda yang keras lagi kesat seperti batu dan daun
• Bilangan batu tidak kurang dari 3 ketul

• Benda-benda yang tidak boleh digunakan untuk beristinja’:

– Haram beristinja’ dengan makanan atau tulang
– Haram beristinja’ dengan sesuatu yang dihormati seperti anggota-
anggota haiwan atau manusia
– Harus beristinja’ dengan bulu haiwan yang dimakan dagingnya atau
kulit yang telak disamak
ms57

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 18

 Adab-adab beristinja’ dan Qada Hajat

• Berkaitan dengan tempat menunaikan hajat:

– Hendaklah menjauhi tempat tempat berikut:
• Jalan orang ramai atau tempat mereka duduk atau
berkumpul
• Dalam lubang pada tanah atau pada dinding
• Dibawah pokok yang berbuah
• Air yang tenang/bertakung atau air yang kurang dari
dua kolah

ms59

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 19

 Adab-adab beristinja’ dan Qada Hajat
(samb)
• Berkaitan dengan cara masuk ke tempat qada
hajat dan keluar daripadanya:
– Disunatkan melangkah dengan kaki kiri ketika
masuk dan dengan kaki kanan ketika keluar
– Jangan membawa perkataan yang menyebut
nama Allah dan juga nama-Nya yang lain
– Disunatkan membaca zikir dan doa-doa yang telah
thabit daripada Rasulullah s.a.w. ketika masuk dan
keluar daripadanya
ms59

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 20

 Adab-adab beristinja’ dan Qada Hajat
(samb)
• Berkaitan dengan arah mengadap:
– Haram menghadap ke arah kiblat atau
membelakangkannya sekiranya berada di tempat
yang lapang atau tidak berdinding yang menutup
auratnya
– Haram di dalam binaan yang tidak disediakan
sebagai tempat qada hajat

ms60

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 21

 Adab-adab beristinja’ dan Qada Hajat
(samb)
• Berkait dengan keadaan orang yang qada
hajat:
– Hendaklah duduk di atas tumit kaki kiri dan
mendirikan kaki kanan serta tidak melihat ke
langit, kemaluannya dan najis yang keluar
daripadanya

ms61

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 22

 Adab-adab beristinja’ dan Qada Hajat
(samb)
• Beristinjak’ dengan tangan kiri:
– Hendaklah menggunakan tangan kirinya untuk
membersihkan tempat najis
– Makruh sekiranya ia menggunakan tangan kanan

ms62

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 23

 Suci daripada hadas
• Makna hadas dari segi
bahasa:
– Sesuatu yang berlaku
KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1)
• Makna hadas dari segi
syarak:
– Perkara I’tibari (yang
hanya ada pada anggapan)
pada anggota-anggota
manusia yang menghalang
daripada sahnya
sembayang dan lain-lain
yang termasuk di dalam
hukumnya seperti wudhuk
ms62
24
 Bahagian-bahagian hadas
• Hadas kecil
– Muka
– Kedua tangan
– Kepala
– Kedua kaki
Boleh dihilangkan dengan berwudhuk

• Hadas besar
– Keluar air mani
– Bersetubuh
– Haid
– Melahirkan anak
Boleh dihilangkan dengan mandi wajib
ms63

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 25

 Wudhuk
• Makna wudhuk dari • Makna wudhuk dari segi
segi bahasa: syarak:
– Perbuatan menggunakan air
– Elok dan berseri pada anggota-anggota tertentu
berserta dengan niat

ms64

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 26

 Fardhu wudhuk
• 6 perkara:
– Niat
– Membasuh muka
– Membasuh kedua-dua tangan hingga ke siku
– Menyapu sebahagian daripada kepala
– Membasuh kedua-dua kaki hingga ke buku lali
– Tertib

ms64

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 27

 Dalil wudhuk dan rukunnya
• Niat
– Wudhuk adalah ibadat dan niat akan membezakan diantara ibadat dan adat
– Tempat niat adalah di dalam hati dan disunatkan berlafaz dengan lidah

• Membasuh seluruh muka

– Sempadan muka dari segi memanjang bermula daripada tempat tumbuh
rambut hingga bahagian paling bawah dagu; dan
– Dari segi lebarnya bermula daripada telinga hingga ke telinga
– Wajib dibasuh kesemua yang ada pada muka iaitu bulu kening, misai, janggut

ms65

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 28

 Dalil wudhuk dan rukunnya (samb)
• Membasuh kedua-dua tangan hingga ke siku
– Wajib meratakan ke semua bulu dan juga kulit
– Tidak sah wudhuk sekiranya di bawah kuku
terdapat kotoran atau terdapat cincin yang
menghalang daripada sampai air

• Menyapu sebahagian daripada kepala

– Memadai menyapu bahagian depan kepala
ms67

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 29

 Dalil wudhuk dan rukunnya (samb)

• Membasuh kedua-dua kaki hingga ke buku lali

– Wajib meratakan basuhan kedua-dua kaki dan
tidak boleh tertinggal sedikitpun walaupun satu
tempat di kuku atau di bawah kuku

• Tertib
– Mengikut urutan

ms68

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 30

 Sunat-sunat wudhuk
• Membaca bismillah pada permulaannya

• Membasuh dua tapak tangan sebanyak tiga kali

• Menggunakan sugi

• Berkumur-kumur dan memasukkan air ke dalam hidung dengan

tangan kanan dan mengeluarkannya dengan tangan kiri

• Menyelati janggut yang tebal

ms69

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 31

 Sunat-sunat wudhuk (samb)
• Menyapu semua kepala

• Menyelati antara celah-celah jari kedua-dua tangan dan kaki dengan air

• Menyapu kedua-dua telinga

• Membasuh semua fardhu wudhuk dan sunat-sunatnya sebanyak tiga

kali

• Mendahulukan yang kanan dari yang kiri ketika membasuh tangan dan
kaki
ms70

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 32

 Sunat-sunat wudhuk (samb)
• Menggosok membasuh anggota wudhuk secara tidak putus

• Melebihkan membasuh bahagian kepala dan membasuh bahagian atas

daripada dua siku dan dua buku lali

• Bersederhana ketika menggunakan air

• Mengadap kiblat

• Tidak bercakap-cakap

• Tasyahhud
ms72

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 33

 Perkara-perkara makruh ketika wudhuk
• Berlebih-lebihan dalam menggunakan air

• Mendahulukan yang kiri dari yang kanan

• Mengelap wudhuknya

• Memukul muka dengan air

• Membasuh atau menyapu lebih daripada tiga kali

• Meminta orang lain supaya membasuh anggota wudhuk

• Berlebih-lebih dan melampau ketika berkumur dan memasukkan air ke dalam hidung
serta mengeluarkannya bagi orang yang berpuasa
ms74

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 34

Perkara-perkara yang membatalkan wudhuk

• Keluar sesuatu dari qubul atau dubur

• Tidur yang tidak tetap

• Hilang akal dengan sebab mabuk, pitam, sakit atau gila

• Lelaki/suami menyentuh isterinya atau perempuan yang

halal kahwin dengannya (Ajnabiyyah) tanpa berlapik
ms76

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 35

 Perkara-perkara yang disyaratkan
berwudhuk
• Sembayang

• Tawaf mengelilingi kaabah

• Menyentuh Al-Quran

ms78

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 36

 Menyapu dua khuf
• Dua kasut yang diperbuat daripada kulit yang
menutupi buku lali kedua-dua kaki

• Hukum menyapu khuf:

– Merupakan keringanan yang harus dilakukan oleh lelaki
dan perempuan dalam keadaan:
• Musim panas atau sejuk
• Ketika musafir atau mukim
• Ketika sihat atau sakit

ms79

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 37

 Syarat-syarat menyapu khuf
• Dipakai setelah wudhuk yang sempurna

• Menutupi semua tempat kaki yang wajib dibasuh ketika berwudhuk

• Tahan daripada dimasuki air ke dalam kaki

• Kuat dan lasak sehingga boleh berjalan berturut-turut sehari

semalam bagi orang bermukim dan 3 hari 3 malam bagi orang yang
musafir

• Suci – diperbuat daripada kulit bangkai yang telah disamak

ms80

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 38

 Tempoh menyapu khuf
• Orang bermukim:
– 1 hari 1 malam

• Orang bermusafir
– 3 hari 3 malam

• Tempoh menyapu khuf bermula apabila

berlaku hadas selepas memakai khuf
ms81

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 39

 Cara menyapu khuf
• Menyapu air walaupun sedikit di bahagian atas khuf

• Disunatkan menyapu bahagian atas dan bawahnya

dalam bentuk garisan dengan meletakkan jari-jari
tangan kanannya dalam keadaan bercerai di atas
dan jari-jari tangan kirinya di bahagian belakang
bawah kemudian tarik tangan kanan ke belakang
dan tangan kiri ke depan

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 40

Perkara-perkara yang membatalkan sapu

• Mencabut atau tercabut dari salah satu atau

kedua-dua kakinya

• Tamat tempoh sapu

• Berlaku perkara-perkara yang mewajibkan mandi

ms81

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 41

 Al-Jabaair dan Al-’Asaa’ib
• Al-Jabaair • Al-’Asaa’ib
– Ikatan yang diletakkan di – Ikatan yang diletakkan di
atas anggota yang patah atas anggota yang luka
bagi mengikat atau bagi menjaganya
membalutnya daripada kotoran-
kotoran sehingga ia
sembuh

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 42

 Hukum Al-Jabaair dan Al-’Asaa’ib
• Membasuh bahagian yang selamat pada
anggota yang luka atau patah

• Menyapu seluruh balutan dan ikatannya

• Bertayamum sebagai ganti membasuh

bahagian yang sakit apabila sampai kepada
anggota tersebut ketika berwudhuk
KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 43
 Tempoh menyapu di atas Al-Jabaair dan
Al-’Asaa’ib

• Tidak mempunyai tempoh yang tertentu

• Berterusan selama mana sakit itu masih ada

• Batal sapunya apabila telah sembuh dan ia wajib

dibasuh

ms84

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 44

 Mandi: hukum dan jenisnya
Makna mandi dari segi bahasa
• Mengalirkan air ke atas apa
sahaja benda
Makna mandi dari segi syarak
• Mengalirkan air ke atas
badan dengan niat yang
tertentu

• Disyariatkan sama ada dengan tujuan membersih atau

mengangkat hadas, sama ada ia menjadi syarat ibadat ataupun
tidak.

ms86

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 45

 Hikmat disyariatkan
• Mendapat pahala
– Mandi dengan makna syarak merupakan suatu ibadat

• Menghasilkan kebersihan
– Pembersihan tubuh daripada kekotoran dan peluh

• Menghasilkan kecergasan
– Dapat merasakan kekuatan dan kecergasan dan akan
hilang rasa lemah
ms87

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 46

 Bahagian-bahagian mandi
• Mandi yang diwajibkan
–Janabah
–Haid
–Beranak
–Mati

• Mandi yang disunatkan

–Mandi pada hari Jumaat
–Mandi pada dua hari raya
–Mandi gerhana matahari dan bulan
–Mandi untuk sembayang Istisqa
–Mandi selepas memandikan mayat
–Mandi yang berkaitan dengan ibadat haji

ms88

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 47

 Cara mandi
Cara yang wajib
• Niat
• Membasuh seluruh badan
yang zahir dengan air
termasuk kulit atau rambut
• Air hendaklah sampai
kebahagian rambut dan
pangkalnya
KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1)
Cara yang disunatkan
• Membasuh kedua tangan,
membasuh kemaluannya
dengan tangan kiri dan juga
segala kotoran yang ada
pada badannya
• Berwudhuk
• Meyelati kepala dengan air
dan membasuhnya 3 kali
• Bahagian kanan didahulukan
ms107
48
Perkara-perkara makruh ketika mandi

• Berlebih-lebihan dalam menggunakan air

• Mandi di air yang bertakung

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 49

 Tayammum
• Isitilah bahasa:
– qasad atau tuju

• Istilah syarak:
– meyampaikan tanah yang suci ke muka dan ke dua
tangan dengan niat dan cara yang tertentu

ms110

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 50

 Sebab-sebab tayammum
• Ketiadaan air iaitu zat air itu sendiri tidak kelihatan

• Zat air itu kelihatan dan dapat dirasa tetapi ia tidak boleh
digunakan untuk bersuci

• Air terlalu jauh daripadanya

• Air itu tidak boleh digunakan

• Cuaca yang terlalu sejuk

Ms 111

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 51

 Syarat tayammum
• Mengetahui waktu masuk waktu

• Mencari air selepas masuk waktu

• Tanah yang berdebu yang suci dan menyucikan dan tidak

bercampur dengan tepung atau simen

• Menghilangkan najis terlebih dahulu

• Berijtihad menentukan arah kiblat

ms112

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 52

 Rukun-rukun tayammum
• Niat

• Menyapu muka dan kedua-dua tangan hingga kesiku

dengan dua kali tepuk

• Tertib

ms112

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 53

 Sunat-sunat bertayammum
• Semua perkara yang disunatkan ketika berwudhuk

• Membuka atau menceraikan jari-jari ketika menepuk

tanah

• Menipis atau mengurangkan ketebalan tanah dengan

menepuk kedua-dua tapak tangan atau meniup
kedua-duanya

ms114

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 54

 Tayammum untuk setiap kali sembayang
fardhu

• Satu tayammum hanya untuk satu sembayang fardhu

sahaja

• Ia boleh digunakan untuk sebanyak mana sembayang

sunat yang dikehendaki

• Tayammum adalah ganti kepada mandi wajib

ms115

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 55

 Perkara-perkara yang membatalkan
tayammum

• Semua perkara yang membatalkan wudhuk

• Ada air selepas ketiadaannya

• Mampu untuk menggunakan air

• Murtad (kita meminta perlindungan daripadanya)

ms116

KITAB FIKAH MAZHAB SYAFIE (JILID 1) 56