4 komponen utama mekanisme pertuturan

PROSES
ORO-NASAL
PROSES
ARTIKULATORI

PROSES FONASI

PROSES
ARUS UDARA
• Proses artikulatori : Proses pergerakan
artikulator aktif dengan sentuhan kepada
artiulator pasif yang hasilkan bunyi.

• Proses oro-nasal : Proses pengeluaran arus

udara menerusi rongga mulut atau rongga nasal.

– Penutupan velik / velic closure

– Mengawal kedudukan velum sama ada naik atau

diturunkan.
• Proses fonasi : Proses tingkahlaku pita suara
semasa pertuturan berlaku. Hasilkan sama
ada bunyi bersuara atau bunyi tak bersuara.

• Proses arus udara : Proses keluar masuk

udara yang menghasilkan tenaga untuk
bertutur.
Arus udara- Bunyi pulmonik & bukan
pulmonik

• Arus udara semasa penghasilan pertuturan

terbahagi kepada 2:
– Bunyi egresif

• Tekanan positif

• Udara dihembus keluar dari rongga paru-paru melalui

rongga tekak, seterusnya melalui rongga oral atau
rongga nasal.

• Mekanisme udara ini dikenali sebagai mekanisme

aliran udara pulmonik.

• Hasilkan semua bunyi konsonan dan vokal seperti

bunyi letupan, geseran, sengau, dll.

• Kebanyakan bahasa dunia guna arus udara egresif

pulmonik
• Bunyi ingresif

– Tekanan negatif

– Udara disedut ke dalam rongga paru-paru.

– Hasilkan bunyi pertuturan seperti bunyi implosif.

– Contoh: Bahasa di Afrika

• Mekanisme aliran udara glotis

– Udara dari paru-paru tidak dikeluarkan tetapi

ditahan di pita suara.

– Hasilkan bunyi ejektif, implosif, dan velar.

– Contoh bunyi glotis egresif : bunyi ejektif /p’,t’,k’/

dalam bahasa Hausa dan bunyi klik (velar) /, ,
/ dalam bahasa Zulu, Xhosa, dan Hottentot.

– Contoh bunyi glotis ingresif:

/, , / dalam bahasa Vietnam dan Sudan

Selatan.
 Konsonan
 Bunyi bahasa dalam bahasa pertuturan yang
digambarkan dengan pengecilan atau
penutupan pada satu atau lebih alat sepanjang
laluan vokal.

 Perkataan konsonan – bahasa Latin –

“berbunyi dengan” atau “berbunyi bersama”.

 Konsonan tidak berbunyi secara bersendirian,

tetapi akan bergabung dengan bunyi vokal
yang bersebelahan.
 Ciri yang membezakan konsonan :

 Tingkahlaku artikulasi ialah cara konsonan

diartikulasikan seperti sengauan/nasal, hentian, dll.

 Tempat artikulasi merupakan titik pada saluran vokal

untuk menghasilkan bunyi konsonan seperti bilabial,
alveolar, atau velar.
 Kaedah fonasi (proses bersuara) bagi
konsonan sama ada dengan atau
tanpa getaran pita suara semasa
konsonan diartikulasi.

 Pita suara bergetar - konsonan

bersuara

 Pita suara tidak bergetar - konsonan

tidak bersuara.
 Aspirasi merupakan ciri fonasi.

 Mekanisma arus udara ialah laluan/cara

udara bergerak melalui saluran vokal
semasa artikulasi. Kebanyakan bahasa
guna konsonan pulmonic egresif, tetapi
ejektif, kliks, dan implosif guna mekanisma
yang berbeza.

 Contoh:
 Semua konsonan English diklasifikasikan
dengan kombinasi seperti “konsonan hentian
alveolar tak bersuara / voiceless alveolar
stop consonant" [t].

 Mekanisma arus udara dikecualikan dalam

hal ini.
Tempat artikulasi - konsonan

 Bilabial  Retrofleks
 Labiodental  Palato-alveolar

 Dental  Palatal

 Alveolar  Velar
Tingkahlaku artikulasi

 Konsonan

 Vokal
 KONSONAN

Hentian/ letupan/ plosif Tamparan

Sengauan/ nasal Geseran/ Frikatif

Sisian/likuida Letusan/ afrikat

Getaran Malaran / separuh

vokal / geluncuran
 Hentian/ letupan/ plosif

 Cara: melepaskan udara yang tersekat

dengan serta-merta.

 Udara dari paru-paru disekat pada titik

artikulasi (bibir, gigi-gusi, lelangit keras,
lelangit lembut, dll) oleh artikulator.

 Contoh:
• bilabial [p], [b] – 2 bibir
• Alveolar [t], [d] – gigi-gusi
• Velar [k], [g], -lelangit lembut
• Glotis []
 Sengauan/ nasal

 Dikategorikan juga sebagai bunyi letupan

 Cara: menurunkan velar untuk menyekat
udara keluar melalui rongga oral. Udara
tersekat keluar melalui rongga nasal.

 Contoh: - bunyi bersuara

• Bilabial [m]
• Alveolar [n]
• Palatal []
• Velar []
 Sisian/likuida

 Bunyi sisian bergeser dan bunyi sisian tak

bergeser

 Cara: hujung lidah dinaikkan ke bahagian

belakang gigi dan udara dikeluarkan melalui sisi
lidah.

 Contoh:
• BM hanya ada bunyi sisian tak bergeser
• [l]
• Udara yang keluar dari paru-paru tidak
menggeserkan pita suara
 Getaran

 Cara: lidah dinaikkan ke lelangit keras

dengan menggetarkan hujung lidah

 Hujung lidah menampar lelangit keras

beberapa kali

 Contoh: [r]
 Tamparan

 Cara: sama dengan penghasilan bunyi

getaran tetapi hujung lidah menampar
lelangit keras sekali sahaja.

 Contoh: []
 Geseran/ Frikatif

 Cara: menyempitkan ruang di antara titik

artikulasi dengan artikulator

 Konsonan pinjaman Arab dan Inggeris

 Contoh:
• Labiodental [f] [v]
• Dental []/ [th], [] [dh]
• Alveolar [s] [z]
• Velar [x]/[kh], []/ [gh]
• [h]
 Letusan/ afrikat

 Mempunyai kedua-dua ciri letupan dan

geseran

 Cara: udara keluar dari paru-paru disekat

pada titik artikulasi dan dilepaskan secara
perlahan-lahan

 Contoh:

• Bersuara [c]
• Tak bersuara [ j ]
 Malaran/separuh vokal/geluncuran

 Mempunyai ciri vokal kerana fitur yang

dimiliki oleh bunyi ini sama dengan fitur
vokal

 Dianggap konsonan kerana titik artikulasinya

tidak sama dengan titik artikulasi vokal

 Contoh:
• [w]
• [y]
 Kita lihat :

 http://www.yorku.ca/earmstro/ipa/
 Vokal

 1: bunyi pertuturan dalam artikulasi

yang ruang pernafasan tidak dihalang
dan tidak cukup sempit untuk
menyebabkan geseran yang ketara /
dapat didengar.

 2: huruf atau simbol yang

menunjukkan vokal
 Bunyi bahasa yang dihasilkan dengan
penggetaran pita suara tanpa
sebarang sekatan atau penyempitan
dalam rongga artikulasi ke atas
bahagian glotis.
Kedudukan bunyi vokal
 Kita lihat :

 http://www.phonetics.ucla.edu/course/
chapter1/vowels.html
 Konsonan BM
 BM ada 16 bunyi konsonan
 Hadir pada struktur dalaman dan struktur
permukaan
 Contoh:
 /paku/ [paku], /lari/ [lari]

 3 konsonan lain iaitu hentian glotis [] dan

geluncuran [w,y] hadir pada struktur permukaan
sahaja.
 Contoh:
 /di+ambil/ [diambel], /buah/ [buwah], /miang/
[miya]
 Konsonan BM
Daerah Bibir Gusi Gusi-lelangit Lelangit Lelangit Glotis
Sebutan keras keras lembut

Cara sebutan
Letupan/hentian/plos p b t d k g 
if
Letusan/afrikat c j
Sengauan/nasal

m n  
Geseran s h
Getaran

r
Sisian l
Separuh vokal

w y
 Konsonan Pinjaman BM
 BM mempunyai 6 konsonan pinjaman
 Ia dipinjam dari bahasa Arab dan bahasa
Inggeris

 Bahasa Arab : /, z, x, /

 Bahasa Inggeris : / f, v/

 Contoh:
 /fakir/ [fake], /volvo/ [volvo], /syak/ [a]
 Konsonan Pinjaman BM
Daerah Bibir Gusi Gusi-lelangit Lelangit Lelangit Glotis
Sebutan keras keras lembut

Cara sebutan
Letupan/hentian/plosif
Letusan/afrikat
Sengauan/nasal
Geseran f v  x
z 
Getaran
Sisian
Separuh vokal