Tujuan Pembelajaran

 Menganalisis dan mengevaluasi tembang macapat Pangkut dalam

bentuk audiovisual atau aural.
 Membaca teks sastra tembang macapat Pangkur dalam bentuk
audiovisual atau aural.
Profil Pelajar Pancasila

Bernalar kritis:
• Memperoleh dan memproses informasi dan gagasan melalui isi teks
tembang Pangkur.
Kreatif:
• Menghasilkan karya dan tindakan yang orisinal dengan memproduksi video
tembang macapat Pangkur dengan prinsip diferensiasi produk.
Bergotong royong:
• Kolaborasi melalui diskusi kelompok menganalisis isi teks tembang
Pangkur.
Materi Pembelajaran

A. Nyemak Tembang Pangkur

B. Maca Cakepan Tembang Pangkur lan Maknane

C. Micara Isine Tembang Pangkur

D. Nulis Pitutur Luhur Tembang Pangkur

A. Nyemak Teks Tembang Pangkur

Pangkur
Sekar pangkur kang winarna.
Lelabuhan kang kanggo wong ngaurip.
Ala lan beck puniku,
prayoga kawruhana.
Adat waton puniku dipunkadulu.
Miwah ingkang tata krama,
den kaesthi siyang ratri.
B. Maca Cakepan Tembang Pangkur lan Maknane
S.M. Pangkur, Laras Pelog Pathet Nem
3 5 5 5 5 5 3 3
Se kar Pang kur kang wi nar na
3 5 5 56 1 1 1 2 3 3 21
Le la bu han kang kang go wong nga u rip
. . . . . .2
5 6 1 1 1 2 2
A la lan be cik pu ni ku
.
1 6 5 5 5 5 45
Pra yo ga ka wru ha na
3 5 5 56 1 1 1 1 1 2 3 3
a dat wa ton pu ni ka di pun ka du Lu
6 1 1 1 1 1 1 1
.
Mi wah ing kang ta ta kra ma
1 2 3 1 2 3 3 21
Den ka es thi si yang ra tri
 Artine Tembang Pangkur
Sekar pangkur kang winarna
Sekar pangkur kang winarna.
Tembang Dicritakake Tembang pangkur diceritakake
Lelabuhan kang kanggo Wong ngaurip Lelabuhan kang kanggo wong ngaurip.
Ngabekti urip Ngabekti kanggone wong urip
Ala lan beck puniku Ala lan becik puniku,
Elek Apik Kuwi Ala lan becik kuwi
prayoga kawruhana prayoga kawruhana.
Luwih apik kokngerteni Pantes kokngertenana
Adat waton punika dipunkadulu Adat waton punika dipunkadulu.
aturan kuwi digatekake Adat lan aturan kuwi digatekake

Miwah ingkang tata krama Miwah ingkang tata krama,

Uga/karo Unggah-ungguh Uga tata krama

Den kaesthi Siyang ratri den kaesthi siyang ratri.

dilakoni awan bengi Dilakoni awan bengi

• Anggitane Sri Susuhunan Pakubuwana IV
• Asale saka tembung “Mangkur” utawa “Mungkur” sing tegese mundur / lunga /
ninggalake.
• Isi tembang Pangkur: pitutur (nasehat), kekancan, katresnan.
• Nyeritakake manungsa kang wis mulai ninggalake dunya.
• Miturut serat Purwaukara, Pangkur tegese buntut.
Ayo garapen kuis saka link kang
wis dibagekake ana ing grup
kelasmu kanthi kelompok!!!
 Micara Isine Tembang Pangkur
Nemokake isine tembang Pangkur

A. Negesi tembung-tembung

B. Ngracik ukara kang ngemu teges saben gatra

C. Gawe dudutan

D. Nulis pitutur luhur

 Negesi tembung-tembung

Deduga lawan prayoga

Ngira-ira uga luwih becik
myang watara reringa awya lali
menyang kira-kira duga-duga aja lali
iku parabot satuhu
kuwi Perangan sanyatane
Tan Kena tininggala
Ora kena ditinggalake
tangi lungguh angadeg tuwin lumaku
tangi lungguh ngadeg lan mlaku
angucap meneng anendra
omong meneng turu
Duga-duga nora kari
Ngira-ira ora keri
 Ngracik ukara kang ngemu teges saben gatra lan nggawe dudutan
Deduga lawan prayoga
Dudutan/Pitutur:
Becike nduweni pangira-ira amrih bisa milah lan milih putusan kang luwih beck kanggo
ngudhari perkara. Ngadhepi perkara
myang watara reringa awya lali apa bae, tumindak
Ngadhepi perkara iku kudu mawa tetimbangan, dikira-kira endi putusan kang paling apa bae, ing
apik, aja nganti dilalekake. kahanan apa bae,
iku parabot satuhu
becike dilelimbang,
Bab tetimbangan iku mujudake piranti utawa parabot kang utama, supaya ora ana
klera-klerune putusan lan tumindak. dikira-kira apik lan
tan kena tininggala alane, bener lan
Bab tetimbangan kasebut ora kena ditinggalake. lupute, bathi lan
tangi lungguh angadeg tuwin lumaku rugine amrih kabeh
Becik ing kahanan sadhar, lungguh, ngadeg, mlaku. mau bisa dadi
angucap meneng anendra putusan kang
klebu nalika guneman, meneng lan nalika mapan turu. utama, ora gawe
duga duga nora kari kapitunan liyan.
bab duga-duga, pangira-ira, iku ora kena keri, ora kena dilalekake.
 Tembung Yogyaswara
Tembung yogyaswara iku tembung loro dirangkep dadi siji sing pangucape meh
padha, mung beda wanda punakasan, wanda ngarep tiba swara /a/ dene wanda
mburi tiba swara /i/, unine wanda kasebut nuduhake teges lanang lan wadon.
Tuladha Bener Luput
Pemudha-pemudhi Muna-muni
Putra-putri Suprapta Suprapti
Raseksa-raseksi Supriyanto Supriyanti
Siswa-siswi Sumarna Sumarni
Dewa-dewi Jaka rara
Mahasiswa-mahasiswi Yayah wibi
Bathara-bathari Jalu wanita