Anda di halaman 1dari 28

Tembang Sinom Serat Wulangreh

Serat Wulangreh kaanggit utawa kaserat dening Pakubuwana IV (Senapati Ingalaga Sayidin


Panataagama Kalifatullah, kang mengku teges “Panglima Perang Pemimpin Agama Utusan
Tuhan”).

Tembang Sinom Serat Wulangreh isine yaiku bab dhasar-dhasaring tingkah laku.


Watake tembang sinom iki yaiku kalem, prasaja, susah ingkang lumrah. 

Tembang sinom serat Wulangreh iki disasmitani nganggo tembung anom, sinom, taruna, ron
kamal, Srinata, logondhang, pangrawit, weni, Anjani putra, mudha, lan sapiturute. Cacahe
pada ing tembang sinom serat wulangreh ana 33 pada.

Paugeran Tembang Sinom Serat Wulangreh


    1. Guru Gatra (caching larik saben sapada) : 9 gatra
    2. Guru Wilangan ( cacahing wanda utawa suku kata saben sagatra) : 8, 8, 8, 8 , 7, 8, 6, 8,
12
    3. Guru lagu ( tibaning swara utawa dhong-dhing ing pungkasaning gatra) : a, i, a, i, i, u, a,
i, a

Tembung-tembung angel ing Pupuh Sinom pada 1-5


Pada 1
Tembung Angel    Tegese   

   ambege       Watak, sipat   

   kang       Sing, ingkang   

 wus       Wis, sampun   

   utama       Apik, becik   

tan    Ora, tanpa   

   ngendhak       Ngelek-elek, ngremehake   

   gunanging       Kapinteran, kabisan   


Tembung Angel    Tegese   

   janmi       Wong, manungsa   

   amiguna       Migunani   

   aguna       Kabisan, kapinteran   

   sasolahe       Sakabehe tumindak   

   den       Supaya, di   

   alingi       ditutupi   

   dinokok       Didekek, didelehake   

   ngayun       ngarep   

   pamrihe       Supaya   

   Den inaa       Dielek-elek   

   Aja na       Aja ana   

   ngarani       Nyebut   

   bangkit       Pinter, isa   

   sukalila       Seneng, suka bungah   

   Sapadha-padha       Sakabehe    

Pada 2
   Tembung Angel       Tegese   

   ingsun       Aku, kula   

   tan       Ora   

   mangakana       Kaya kuwi, mangkono   

   balilu       bodho   

   sun       Aku   
   Tembung Angel       Tegese   

   alingi       Ditutupi   

   sun alingi       daktutupi   

   Kabisan       Kapinteran   

   Sun dekek       Dakdekek   

   ngarso       Ngarep   

   menek       Menawa   

   denarani       Diarani   

   sujanmi       Manungsa   

   batiningsun       batinku   

   cubluk       Bodho   

   Njroning        Njerone   

   tyas       Ati, kalbu   

   lumaku       Laku    

   mingaran       Diarani    

   wasis       Pinter    

   pradene       Paradene, supaya   

   Sugih carita       Sugih omong, sugih ngilmu   

Pada 3
   Tembung Angel       Tegese   

   tur       Lan maneh   

   duk       Nalika   

maksih    Isih   
   Tembung Angel       Tegese   

   bocah       Cilik   

   amituturi       Sing ngandhani, sing ngajari   

   lakuning       Tumindake   

   Kuna-kuna       Jaman biyen   

   lelabetan       Tumindak   

   becik       Apik   

   miwah       lan   

   Carita ugi       Carita maneh   

   Kang kajaba       Kang kecuali   

   Saking ngebuk       Saka dolan (omongan ora ngenah)   

   aran       Jeneng   

   kojah       Omongan sing ngaya wara   

   suprandining       Senajan, supaya, kecuali   

   teka       tibake   

   nora       Ora   

   nana       Ana   

   undhaking       Tambahing   

   kabisan       Kapinteran    

Pada 4
  Tembung Angel      Tegese   

  carita      Cerita   

  nggoningsun      Nggonku   
  Tembung Angel      Tegese   

  nular      Saka wong liya   

  momong      Ndidik, mbimbing   

  dhingin      Dhisik   

  Sugih carita      Akeh ilmune   

  Sun rungokken      Dakrungoake   

  Rina      Awan, siyang   

  wengi      Bengi   

  Rina wengi      Awan bengi   

  samengko      Saiki   

  Maksih eling      Isih kelingan   

  sawise      Sabubare   

  diwasaningsun      Aku dewasa   

  wulang      Piwulang, pitutur   

  mituturi      Ngandhani   

  Ing pratingkah      Ing tumindak   

  Raharja       Slamet, becik   

Pada 5
   Tembung Angel       Tegese   

   carita       Cerita   

   nggoningsun       Nggonku   

   nular       Saka wong liya   

   momong       Ndidik, mbimbing   


   Tembung Angel       Tegese   

   dhingin       Dhisik   

   Sugih carita       Akeh ilmune   

   Sun rungokken       Dakrungoake   

   Rina       Awan, siyang   

   wengi       Bengi   

   Rina wengi       Awan bengi   

   samengko       Saiki   

   Maksih eling       Isih kelingan   

   sawise       Sabubare   

   diwasaningsun       Aku dewasa   

   wulang       Piwulang, pitutur   

   mituturi       Ngandhani   

   Ing pratingkah       Ing tumindak   

   Raharja        Slamet, becik   

Gancaran pupuh Sinom Serat Wulangreh pada 1-5

Pada 1
   Gatra       Gancaran Baris   

   Ambege kang wus utama       Watak kang wis becik   


   Gatra       Gancaran Baris   

   Tan ngendhak gunaning janmi       Ora ngremehake kapinterane wong liya   

   Amiguna ing aguna       Migunani ing kapinterane   

   Sasolahe kudu bathi       Sakabehe tumindak kudu nguntungake   

   Pintere den alingi       Pintere ditutupi   

   Bodhone dinokok ngayun       Bodhone didokok ngarep   

   Pamrihe den inaa       Supaya dielek-elek   

   Aja na ngarani bangkit       Aja ana sing ngarani pinter   

   Suka lila den ina sapadha-padha        Seneng dielek-elek marang liyane   

Pada 2
   Gatra       Gancaran Baris   

Ingsun uga tan mangkana    Aku uga ora kaya kuwi   

Balilu kang sun alingi       Bodho kang daktutupi   

Kabisan sundekek ngarsa       Kapinteran dakdekek ngarep   

Isin menek denarani    Isin menawa diarani   

   Balilu ing sujanmi       Bodho dening wong liya   

   Nanging batiningsun cubluk       Ananging batinku bodho (asline bodho)   

   Parandene jroning tyas       Jane njroning ati   

   Lumaku ingaran wasis       Pengin diarani pinter   

   Tanpa ngrasa prandene sugih carita       Tanpa ngrasa supaya sugih ngilmu   

Pada 3
   Gatra       Gancaran Baris   

   Tur duk ingsun maksih bocah       Lan maneh nalika aku isih cilik   

   Akeh kang amituturi       Akeh sing ngandhani   

   Lakuning wong kuna-kuna       Tumindake wong jaman biyen   

   Lalabetan ingkang becik       Tumindak kang apik   

   Miwah carita ugi       Lan carita maneh   

   Kang kajaba saking ngebuk       Kang kajaba omongan sing ora ngenah   

   Iku kang aran kojah       Iku sing diarani omongan kang ngaya wara   

   Suprandene ingsun iki       Senajan aku iki    

   Teka nora nana undhaking kabisan       Tibakke ora ana tambahing kapinteran   

Pada 4
   Gatra       Gancaran Baris   

   Tur duk ingsun maksih bocah       Lan maneh nalika aku isih cilik   

   Akeh kang amituturi       Akeh sing ngandhani   

   Lakuning wong kuna-kuna       Tumindake wong jaman biyen   

   Lalabetan ingkang becik       Tumindak kang apik   

   Miwah carita ugi       Lan carita maneh   

   Kang kajaba saking ngebuk       Kang kajaba omongan sing ora ngenah   

   Iku kang aran kojah       Iku sing diarani omongan kang ngaya wara   

   Suprandene ingsun iki       Senajan aku iki    

   Teka nora nana undhaking kabisan       Tibakke ora ana tambahing kapinteran   

Pada 5
   Gatra       Gancaran Baris   

   Nanging padha ngestokena       Ananging kabeh tindakna   

   Pitutur kang muni tulis       Piwulang sing diucapke ditulis   

   Yen sira nedya raharja       Yen kowe pengin slamet   

   Anggonen pitutur iki       Nggonen piwulang iki   

   Nggoningsun ngeling-eling       Nggonku eling-elingen    

   Pitutur wong sepuh-sepuh       Piwulang wong tuwa-tuwa    

   Muga padha bisaa       Muga-muga kabeh bisaa    

   Anganggo pitutur becik       Nganggo piwulang kang becik   

   Ambrekati wuruke wong   tuwa-tuwa     Berkahe piwulange wong tuwa-tuwa   


 

Tembang Sinom Serat Wulangreh ana 33 pada utawa bait

Pada 1
Ambege kang wus utama,

tan ngendhak gunaning janmi,

amiguna ing aguna,

sasolahe kudu bathi,

pintere denalingi,

bodhone dinokok ngayun,

pamrihe den inaa,

aja na ngarani bangkit, 

suka lila denina sapadha-padha.


Pada 2
Ingsun uga tan mangkana,

balilu kang sun alingi,

kabisan sundekek ngarsa,

isin menek denarani,

balilu ing sujanmi,

nanging batiningsun cubluk,

parandene jroning tyas,

lumaku ingaran wasis,

tanpa ngrasa prandene sugih carita.

Pada 3
Tur duk ingsun maksih bocah,

akeh kang amituturi,

lakuning wong kuna-kuna,

Pada 1
   Gatra       Gancaran Baris   

   Ambege kang wus utama       Watak kang wis becik   

   Tan ngendhak gunaning janmi       Ora ngremehake kapinterane wong liya   

   Amiguna ing aguna       Migunani ing kapinterane   

   Sasolahe kudu bathi       Sakabehe tumindak kudu nguntungake   

   Pintere den alingi       Pintere ditutupi   


   Gatra       Gancaran Baris   

   Bodhone dinokok ngayun       Bodhone didokok ngarep   

   Pamrihe den inaa       Supaya dielek-elek   

   Aja na ngarani bangkit       Aja ana sing ngarani pinter   

   Suka lila den ina sapadha-padha        Seneng dielek-elek marang liyane   

Pada 2
   Gatra       Gancaran Baris   

Ingsun uga tan mangkana    Aku uga ora kaya kuwi   

Balilu kang sun alingi       Bodho kang daktutupi   

Kabisan sundekek ngarsa       Kapinteran dakdekek ngarep   

Isin menek denarani    Isin menawa diarani   

   Balilu ing sujanmi       Bodho dening wong liya   

   Nanging batiningsun cubluk       Ananging batinku bodho (asline bodho)   

   Parandene jroning tyas       Jane njroning ati   

   Lumaku ingaran wasis       Pengin diarani pinter   

   Tanpa ngrasa prandene sugih carita       Tanpa ngrasa supaya sugih ngilmu   

Pada 3
   Gatra       Gancaran Baris   

   Tur duk ingsun maksih bocah       Lan maneh nalika aku isih cilik   

   Akeh kang amituturi       Akeh sing ngandhani   


   Gatra       Gancaran Baris   

   Lakuning wong kuna-kuna       Tumindake wong jaman biyen   

   Lalabetan ingkang becik       Tumindak kang apik   

   Miwah carita ugi       Lan carita maneh   

   Kang kajaba saking ngebuk       Kang kajaba omongan sing ora ngenah   

   Iku kang aran kojah       Iku sing diarani omongan kang ngaya wara   

   Suprandene ingsun iki       Senajan aku iki    

   Teka nora nana undhaking kabisan       Tibakke ora ana tambahing kapinteran   

Pada 4
   Gatra       Gancaran Baris   

   Tur duk ingsun maksih bocah       Lan maneh nalika aku isih cilik   

   Akeh kang amituturi       Akeh sing ngandhani   

   Lakuning wong kuna-kuna       Tumindake wong jaman biyen   

   Lalabetan ingkang becik       Tumindak kang apik   

   Miwah carita ugi       Lan carita maneh   

   Kang kajaba saking ngebuk       Kang kajaba omongan sing ora ngenah   

   Iku kang aran kojah       Iku sing diarani omongan kang ngaya wara   

   Suprandene ingsun iki       Senajan aku iki    

   Teka nora nana undhaking kabisan       Tibakke ora ana tambahing kapinteran   

Pada 5
   Gatra       Gancaran Baris   

   Nanging padha ngestokena       Ananging kabeh tindakna   

   Pitutur kang muni tulis       Piwulang sing diucapke ditulis   

   Yen sira nedya raharja       Yen kowe pengin slamet   

   Anggonen pitutur iki       Nggonen piwulang iki   

   Nggoningsun ngeling-eling       Nggonku eling-elingen    

   Pitutur wong sepuh-sepuh       Piwulang wong tuwa-tuwa    

   Muga padha bisaa       Muga-muga kabeh bisaa    

   Anganggo pitutur becik       Nganggo piwulang kang becik   

   Ambrekati wuruke wong   tuwa-tuwa     Berkahe piwulange wong tuwa-tuwa   


 

Tembang Sinom Serat Wulangreh ana 33 pada utawa bait

Pada 1
Ambege kang wus utama,

tan ngendhak gunaning janmi,

amiguna ing aguna,

sasolahe kudu bathi,

pintere denalingi,

bodhone dinokok ngayun,

pamrihe den inaa,

aja na ngarani bangkit, 


suka lila denina sapadha-padha.

Pada 2
Ingsun uga tan mangkana,

balilu kang sun alingi,

kabisan sundekek ngarsa,

isin menek denarani,

balilu ing sujanmi,

nanging batiningsun cubluk,

parandene jroning tyas,

lumaku ingaran wasis,

tanpa ngrasa prandene sugih carita.

Pada 3
Tur duk ingsun maksih bocah,

akeh kang amituturi,

lakuning wong kuna-kuna,

lalabetan ingkang becik,

miwah carita ugi,

kang kajaba saking ngebuk,

iku kang aran kojah,

suprandene ingsun iki,

teka nora nana undhaking kabisan.

Pada 4
Carita nggoningsun nular,

wong tuwa kang momong dhingin,


akeh kang sugih carita,

sun rungokken rina wengi,

samengko maksih eling,

sawise diwasaningsun,

bapak kang paring wulang,

miwah ibu mituturi,

tata-krama ing pratingkah kang raharja.

Pada 5
Nanging padha ngestokena,

pitutur kang muni tulis,

yen sira nedya raharja,

anggonen pitutur iki,

nggoningsun ngeling-eling,

pitutur wong sepuh-sepuh,

muga padha bisaa,

anganggo pitutur becik,

ambrekati wuruke wong tuwa-tuwa.

Pada 6
Lan aja na lali padha,

mring luluhur ingkang dhingin,

satindake denkawruhan,

angurangi dhahar guling,

nggone ambanting dhiri,

amasuh sariranipun,

temune kang sinedya,


mungguh wong nedya ing Widhi,

lamun temen lawas enggale tinekan.

Pada 7
Pangeran kang sipat murah,

njurungi kajating dasih,

ingkang temen tinemenan,

pan iku ujaring dalil,

nyatane ana uga,

iya Ki Ageng ing Tarub,

wiwitane nenedha,

tan pedhot tumekeng siwi,

wayah buyut canggah warenge kang tampa.

Pada 8
Panembahan Senapatya,

kang jumeneng ing matawis,

iku kapareng lan mangsa,

dhawuh nugrahaning Widhi,

saturune lestari,

saking brekating luluhur,

mrih tulusing nugraha,

dhateng ingkang kari-kari,

wajib uga anirua lakunira.

Pada 9
Mring luhur ing kuna-kuna,
enggone ambanting dhiri,

iya sakuwasanira,

sakuwate anglakoni,

nyegah turu sathithik,

sarta nyuda dhaharipun,

pirabara bisaa,

kaya ingkang dhingin-dhingin,

atirua sapratelon saprapatan.

Pada 10
Ana ta silih bebasan,

padha sinaua ugi,

lara sajroning kapenak,

suka sajroning prihatin,

lawan ingkang prihatin,

mapan suka ing jronipun,

iku den sinaua,

lan mati sajroning urip,

ing wong kuna pan mangkono kang dengulang.

Pada 11
Pamoring Gusti kawula,

pan iku ingkang sayekti,

dadine sotya ludira,

iku den waspada ugi,

gampangane ta kaki,
tembaga lawan mas iku,

linebur ing dahana,

lulur amor dadi siji,

mari nama kencana miwah tembaga.

Pada 12
Ingaranana kencana

pan wus kamoran tembagi,

ingaranana tembaga,

wus kamoran kencana di,

milila dipun wastani,

mapan suwasa puniku,

pamore mas tembaga,

pramila namane salin,

lan rupane sayekti puniku beda.

Pada 13
Cahya abang tuntung jenar,

punika suwasa murni,

kalamun gawe suwasa,

tembagane nora becik,

pambesote tan resik,

utawa nom emasipun,

iku dipunpandhinga,

sorote mesthi tan sami,

pan suwasa bubul arane punika.


Pada 14
Yen arsa karya suwasa,

darapon dadine becik,

amilihana tembaga,

oleha tembaga prusi,

binesot ingkang resik,

sarta mase ingkang sepuh,

resik tan kawoworan,

dhasar sari pasthi dadi,

iku kena ingaran suwasa mulya.

Pada 15
Puniku mapan upama,

tepane badan puniki,

lamun arsa ngawruhana,

pamore kawula Gusti,

sayekti kudu resik,

aja katempelan nepsu,

luwamah lan amarah,

sarta suci lair batin,

dadi mene sarira bisaa tunggal.

Pada 16
Lamun ora mangkonoa,

sayektine nora dadi,

mungguh ngelmu ingkang nyata,

nora kena den sasabi,


Baca selengkapnya
 Contoh Cerita Wayang
PRABU SUBALI, NATA
GUWA KISKENDHA -
Pelajar Web Id
 Parikan lan Wangsalan Bahasa
Jawa (Pengertian, Contoh,
Jenis, Perbedaan, Ciri-Ciri)
 Macam-macam Tembang
Macapat dan Pembahasannya
(Lengkap)
ewuh gampang sayekti,

puniku wong dhuwe kawruh,

gampang yen winicara,

angel yen durung marengi,

ing wektune binuka jroning wardaya.

Pada 17
Nanging ta sabarang karya,

kang kinira dadi becik,

pantes den talatenana,

lawas-lawas mbok pinanggih,

den mantep jroning ati,

ngimanken tuduhing guru,

aja uga bosenan,

kalamun arsa utami,

mapan ana dalile kang wus kalakyan.

Pada 18
Para luluhur sadaya,
nggone nenedha mring Widhi,

bisaa mbaboni praja,

dadi ugering rat Jawi,

saking talaten ugi,

enggone katiban wahyu,

ing mula mulanira,

lakuning luluhur dhingin,

andhap asor enggone anamur lampah.

Pada 19
Tapane nganggo alingan,

pan sami alaku tani,

iku kang kinarya sasab,

pamrihe aja katawis,

ujub riya lan kibir,

sumungah ing siningkur,

lan endi kang kanggonan,

wahyuning karaton Jawi,

tinempelan anggenipun kumawula.

Pada 20
Puniku laku utama,

tumindak sarta kekelir,

nora ngatingalken lampah,

wadine kang den alingi,

panedyane ing batin,


pan jero pangarahipun,

asore ngelmu rasa,

prayogane tiniru ugi,

anak putu aja na tininggal lanjaran.

Pada 21
Lawan ana kang wasiyat,

prasapa kang dhingin-dhingin,

wajib padha kawruhana,

mring anak putu kang kari,

lan aja na kang lali,

anerak wewaleripun,

marang luluhur padha,

kang minulyakken ing Widhi,

muga-muga mupangatana kang darah.

Pada 22
Wiwitan kang aprasapa,

Ki Ageng ing Tarub weling,

ing satedhak turunira,

tan rinilan nganggo keris,

miwah waos tan keni,

kang awak waja puniku,

lembu tan kena dhahar,

daginge lan ora keni,

angingua marang Wandhan tan kena.


Pada 23
Dene Ki Ageng Sesela,

prasapane ora keni,

ing satedhak turunira,

nyamping cindhe den waleri,

kalawan nora keni,

ing ngarepan nandur waluh,

wohe tan kena mangan,

Panembahan Senapati,

ing ngalaga punika ingkang prasapa.

Pada 24
Ing satedhak turunira,

mapan nora den lilani,

nitih kuda ules napas,

lan malih dipunwaleri,

nitih turangga ugi,

kang kokoncen surinipun,

dhahar ngungkurken lawang,

ing wuri tan na nunggoni,

dipunemut aja na nerak prasapa.

Pada 25
Jeng Sultan Agung Mataram,

prasapane nora keni,

mring tedhake yen nitiha,

jaran bendana yen jurit,


nanggo waos tan keni,

kang landheyan kayu wergu,

lan tan ingaken darah,

yen tan bisa tembang Kawi,

pan prayoga satedhak sinaua.

Pada 26
Jeng Sunan Pakubuwana,

Kang jumeneng ing Samawis,

kondur madeg Kartasura,

prasapanipun tan keni,

nenggih kalamun nitih,

dipangga saturunipun,

Sunan Prabu Mangkurat,

waler mring saturuneki,

tan linilan ngujung astana ing Betah.

Pada 27
Lawan tan kena nganggoa,

dhuwung sarungan tan mawi,

kandelan yen nitih kuda,

kabeh aja ana kang lali,

lan aja na nggagampil,

puniku prasapanipun,

nenggih Jeng Susuhanan,

Pakubuwana ping kalih,


mring satedhak turunira linarangan.

Pada 28
Mangan apyun nora kena,

sineret tan den lilani,

ing untal pan linarangan,

sapa kang wani nglakoni,

narajang waler iki,

yen nganti kalebon apyun,

pan kena ing prasapa,

jinabakken tedhakneki,

Jeng Susuhanan ingkang sumare Nglaweyan.

Pada 29
Prasapa Jeng Susuhunan,

Pakubuwana kaping tri,

mring satedhak turunira,

mapan datan den lilani,

agawe andel ugi,

wong kang seje jinisipun,

puniku linarangan,

anak putu wuri-wuri,

aja na kang wani nrajang prasapa.

Pada 30
Wonten waler kaliwatan,

saking luluhur kang dhingin,


linarangan angambaha,

wana Krendhawahaneki,

dene kang amaleri,

sang Dananjaya ing dangu,

lan malih winaleran,

kabeh tedhake Matawis,

yen dolana ing awana Rami tan kena.

Pada 31
Dene sisirikanira,

yen tedhak ing Demak ugi,

anganggo wulung tan kena,

lawan ta kang nyirik malih,

bebed lonthan tan kena,

kalamun tedhak Madiyun,

lan payung dhandhan abang,

tedhak Madura tan keni,

nganggo poleng lan bathikan parang-rusak.

Pada 32
Tedhaking Kudus tan kena,

adhahara daging sapi,

tedhaking Sumenep ika,

nora kena ajang piring,

watu pan datan keni,

dhahar kidang dagingipun,

mapan ta linarangan,
godhong palasa kinardi,

ajang mangan pan puniku nora kena.

Pada 33
Kabeh anak putu padha,

eling-elingen ywa lali,

prasapa kang kuna-kuna,

walering luluhur dhingin,

estokna ing jro ngati,

aja nganti nemu dudu,

kalamun wani nerak,

pasthi tan manggih basuki,

Sinom Salin Girisa ingkang atampa.

Cukup sekian yang pelajar.web.id bagikan mengenai Rangkuman Tembang Sinom Serat


Wulangreh Aturan, Watak, Tembung Angel dan Gancaran dalam Bahasa Jawa
LENGKAP tentunya sudah pelajar.web.id rangkum dari berbagai sumber terpercaya.

Semoga dari rangkuman Tembang Sinom Serat Wulangreh ini dapat bermanfaat bagi kalian
semua. Sukses selalu untuk kalian semua.

TagsBahasa JawaSerat WulangrehTembang Sinom

 Bagikan ke Facebook
 Bagikan ke Twitter



pelajar.web.id
pelajar.web.id adalah website berbagi informasi seputar pendidikan dan hal yang berkaitan dengan ilmu
pengetahuan.
0Komentar
SebelumnyaSelanjutnya
Ikuti Pelajar Web Id

Dapatkan notifikasi konten terbaru langsung ke email anda.

Alamat Email
LanggananPelajarwebiden_USen_US

Social Icons

© Copyrights Pelajar Web Id | Website Pendidikan Gra

Anda mungkin juga menyukai