Anda di halaman 1dari 16

Bahasa

Jawa
BASA
RINENGGA
BY. PETRAYU
BASA RINENGGA BASA KRAMA INGGIL

Basa Rinengga yaiku basa


endah karana dipaesi/
direngga-rengga utawa
dirumpakan.
BASA KAWI (JAWA KUNA)
Basa Rinengga ugo diarani
"RUMPAKAN"
Basa rinengga ana ing acara pedhalangan,
BASA KRAMA INGGIL pranata cara (sambutan temanten, tedak
sinten, pengetan taun anyar), tembang, dan
karya tulis sastra kayata cerkak lan
geguritan.

Basa Krama Inggil iku sejatine


basa sing digunakake ana ing
kalangan bangsawan
Tuladha basa rinengga ana ing sambutan
“Para rawuh ingkang minulya, para pinisepuh
pepundhen ingkan pantes sunurdarsana, para
pangembat pangembating praja satriyaning Nagari
ingkang tuhu luhure budi, para manggalaning
ngayuda ingkang hambeg mahambara, tuwih sagung
para tamu kakung miwah putri, keparenga kawula
sowan ing ngrasa panjenengan sami, minangka
talanging atur panjenenganipun bapak …………….
anggenipun kagungan kersa…………………”
BASA KAWI YAIKU
BASA KAWI
basa jawa sing kuno banget (asli)
sing uga diarani basa taun wulan
amarga digawe ing taun wulan
(penanggalan jawa).
Tembung kawi biasane
digunakake marang kesenian
wayang, kethoprak, lan
sakpadhane kang gegayutan karo
adat kejawen.

contone :
agni tegese geni
bayu tegese angin
wilis tegese ijo
TEMBUNG WANGSALAN
SAROJA
Jenis-jenis
TEMBUNG PARIBASAN
BAS A ENTAR

BEBASAN SALOKA
R I N E N GG A
PURWAKANTHI PARIKAN

PEPINDHAN
“Tembung saroja yaiku
tembung loro kang padha
tegese utawa meh padha
tegese banjur digawe
Tembung bebarengan dadi siji.“
Contoh tembung Saroja

SEROJA dalam Bahasa Jawa :


Ajur mumur : ajur
banget artinya sangat
hancur.
Ayem tentrem : ayem
banget artinya sangat
tentram.
Abang branang : abang
banget artinya sangat
merah.
Tembung Entar
Tembung entar yaiku tembung silihan kang ora
kena ditegesi mung sawantahe bae. Tembung
entar iki iso kedadean saka loro tembung utawa
luwih kang digabung.

Tuladha (contoh) tembung entar:


Abang kupinge: nesu artinya marah.
Meres pikir: temenan anggone mikirake
artinya sungguh sungguh memikirkan.
Nandhang sungkawa: lagi susah artinya
sedang dalam kesusahan.
wangsalan
Wangsalan yaiku unen-unen utawa tetembungan
kang saemper cangkriman, nanging batangane
(wangsulane) wis sinandi ing wanda-wandaning
tembung-tembung.
Contoh wangsalan:
Njenang gulo lho, aja lali. ( Jenang gula: glali)
Balung klapa, ethok-etok ora ngerti. ( Balung
klapa: bathok)
Balung janur, sida lunga apa ora? (Balung janur:
sada)
Paribasan
Paribasan yaiku unen-unen kang ajeg panganggone,
mawa teges entar (kiasan) lan ora ngemu surasa
pepindhan.
Tuladha paribasan:
Angon mangsa: golek wektu kang prayoga, artinya
menunggu waktu yang tepat.
Becik ketitik ala ketara: tumindak becik lan tumindak
ala bakal ketara tembe mburine, artinya perbuatan
baik dan buruk pasti akan terlihat nantinya.
Garang-garing: ketoke katon sugih, ananging sajatine
rekasa uripe utawa kacingkrangan panguripane,
artinya kelihatannya kaya raya, tetapi sebenarnya
hidupnya menderita atau kekurangan.
B E B A S A N
yaiku unen-unen kang ajeg panganggone, mawa teges entar, lan ngemu surasa
pepindhan. Pepindhan marang kahanan, sifat, lan watak manungsa.
Tuladha bebasan:
-Sepi ing pamrih, rame ing gawe :
nindakake panggaweyan kanthi ora melik/pamrih apa-apa
Melakukan pekerjaan tanpa pamrih.
-Sing sapa salah bakal seleh :
sing sapa salah bakal konangan
Orang yang berbuat salah pada akhirnya pasti akan ketahuan.
-Sluman slumun slamet :
senajan kurang ati-ati isih diparingi slamet
Biarpun kurang hati-hati tapi masih diberi keselamatan.
yaiku unen-unen ajeg panganggone ngemu
surasa pepindhan kang dipindahake wonge.
tuladha:
Baladewa ilang gapite, tegese wong kang

Saloka
ilang kekuwatane. (artinya; orang yang
kehilangan kekuatannya).
Bathok bolu isi madu, tegese wong asor
nanging sugih kapinteran. (artinya; orang
rendahan tetapi kaya pengetahuan).
Purwakanthi yaiku gandhenge swara sing
mburi karo swara sing wis kasebut ing
ngarepe.
PURWAKANTHI
tuladha :
1. Adigang, adigung, adiguna.
2. Ana awan, ana pangan
3. Ana bungah, ana susah iku wis lumrah
TULADHA
PARIKAN PARIKAN
YAIKU
01
BISA NGENDANG ORA
pantun boso Jowo. BISA NYULING
BISA NYAWANG ORA
unen-unen dumadi BISA NYANDING
saka rong gatra
utawa patang 02
JEMEK-JEMEK
GULA JAWA
gatra. AJA NGENYEK
PADHA KONCO
Pepindhan
se te m b u n g ka n g d ig a w e kan ggo
Tembung pepindhan tege
in g ba sa ja w a k a n g o ra ng em u su rasa
unen-unen sajeron
kang sejatine.
Tuladha boso pepindhan :
Cah y an e b in ga r – k ay a lin tan g jo ha r
Cahyane nglen tr íh – ka y a re m b ula n ka rain an
Cep klak e p – ka y a o ro n g -oro ng ke p id ak
Cethile – kaya cina craki

Anda mungkin juga menyukai