Anda di halaman 1dari 18

PAPPILAJARANG MAKASAMPULO

Kelompok 1

PAMMAKEANNA KANA SNTURUKA EROKNA


I LALANG RI KELONG-KELONGA
• Andi Alya Zhafira (06)

• Natasya Putri Pratama (27)

• Masita Ramadhani ( 17)

Anggota
• Nur Inayah Tifa (29)

• Muh. Syawal Anugrah (20)

• Muh. Rifaldi Saputra (18)

• Danendra Wisnu Kumar (13)


1. Battuangkana
Anne pa' pilajarang teai pa'
pilajarang beru. Saba' lebba' mi

nipapilajari ilalang basa Indonesia Pengantar :


Materi ini bukanlah materi yang baru
siagang basa mangkasarak. karena sudah dipelajari dalam bahasa
Anne pa' pilajarang teai bawang Indonesia dan juga bahasa Makassar.
a'paulu angngapala pammahangang Materi pembelajaran ini bukan hanya
diarahkan untuk menghafal pengertian
ia mo alle rappang, tena maraeng
atau contoh, melainkan peserta didik
ana' gurua ni lati sanggena kulle ri dilatih supaya dapat menggunakannya
pake ilalang ri basa mangkasarak. dalam kalimat atau teks bahasa Makassar.
Untuk memperoleh pemahaman yang jelas
poro anggappa pammahangang
tentang relasi makna dalam bahasa
passa' - passala battuangna ilalang Makassar, maka sebaiknya diperhatikan
basa mangkasarak. Jari pariate anne contoh-contoh berikut.

alle rappang
2. Pammahangang konsep
passisambungang ilalang
ri basa tena ruanna ni
sabbu battuang. Anjo Pemahaman konsep :
battuang ampataang a' Hubungan kata dalam bahasa tertentu
disebut relasi makna. Relasi makna
rupa rupa kamma ;
mempunyai berbagai ragam, antara lain :
Sinonimi, Antonimi na Sinonimi, antonimi dan oposisi, homonimi,
oposisi, harmonimi, homofoni, homografi, hiponimi, polisemi,
homofoni, homografi, ambiguitas, dan redundasi

hiponimi, polisemi,
ambiguitas, na redundasi
3. SinonimI
iami antu sinonim pata sekre kana tena
si rupa mingka patai battuang kana
iareka pabattuanna iami anjo
sangkamma iareka si rupa. Sinonimi Sinonim
nisabbu tojeng siagang sirupa kana Sinonim adalah suatu kata yang memiliki
iareka kana susulanna. Siagang kana bentuk yang berbeda namun memiliki
maraeng, iami anjo sinonim rua kana arti atau pengertian yang sama atau
mirip. Sinonim disebut pula dengan
iareka lakbi iami pata battuang dasara
persamaan kata atau padanan kata.
iami anjo si rupa tena sangkamma i Dengan kata lain, sinonim adalah dua
lalang konteks pamakeanna sinonimi buah kata atau lebih yang memiliki
lalang bahasa mangkasaraka nisabbu makna dasar yang sama tetapi berbeda
kana sangkamayya iareka labbiring dalam konteks pemakaiannya sinonim
sangkamma battuanna (Daeng 2013). dalam bahasa Makassar disebut kana
Beragam sinonim lalang bahasa sangkamayya iareka labbiring
sangkamma battuanna (Daeng 2013).
mangkasara kulle ni saba'kang oleh
Keberagaman sinonim dalam bahasa
prbedaan dialek, sosiolek, siagang Makassar dapat disebabkan oleh
nuansa battuang ri kala sekre kana, perbedaan dialek, sosiolek, dan nuansa
siagang status sosial masyarakat makna dari sebuah kata, dan status
Bugisi Mangkasaraka sosial masyarakat Bugis Makassar
Ebarakna :

Nakana Tetta sangkammaji Kata bapak bersinonim dengan


battuanna Mangge na Tetta.
Tetta kata mangge dan tetta.
tetta Kedua
Anjo rua katayya kullei kata tersebut dalam konteks
nipassambe, tapi sakre wattu tertentu dapat dipertukarkan,
tena kulle nipasambe ka namun pada konteks yang lain
maraengi battuan na. tidak dapat dipertukarkan.
Ebarakna :
"Apa jaman-jamanna manggenu Ali najai kamma kau
doweknu?", pakkutaknanna i Amirik mange ri Ali.
"Apa jaman jaman na tettanu Ali najai kamma kau
doweknu?", pakkutaknanna i Amirik mange ri Ali.

Kalimat di atas mengandung makna yang


Lampangkana anjo ratea sangkammaji battuan
sama tetapi nilai rasa yang berbeda. Kata
na tapi maraengi rasanna. Kana Tetta tena tantu
tetta belum tentu dapat dipertukarkan
kulle dipassambe kana Bapak
Bapak, saba' tena
dengan kata bapak karena tidak semua anak
ngaseng ana' kulle akkio Tetta ri mangge na.
dapat menyapa Tetta kepada ayahnya.
kiparhatikang tongi anne ebarakna !
Perhatikan contoh berikut !

Sekre wattu akkutaknangi I Ali mange ri


Sekre wattu akkutaknangj I Ali mange ri
manggena ka eroki ngaseng lampa-lampana
manggena ka eroki naaseng lampa-lampana
pammarianga. Nakana pakkutaknangna,
pammarianga. Nakana pakkutaknangna,
"Antekamma batena taua akalmung lame bapak
"Antekamma batena taua akalmung lame
sollanna na jai assinna?" bapak sollanna na jai assinna?"
Kana Tetta ri kalimak rate tena kulle Kata bapak pada kalimat di atas tidak dapat
nipassambeng siangang kana mangge manna dipertukarkan dengan kata mangge Meskipun
rua ruanna bersinonimi. keduanya bersinonim.
pinaknaki anjo pancontoanga ammakea
kana bersinonimi niak lalang ri anne kelong

Ammakku anrong kalengku


Anrong tumallassukangku
Sannak posona
Nampa akkulleak lompo Teaki sarei susa
ᨕᨆᨀᨘ ᨕᨑᨚ ᨀᨒᨙᨀᨘ Anrong tumallassukanta
ᨕᨑᨚ ᨈᨘᨆᨒᨔᨘᨀᨀᨘ Ka punna simpung
ᨔᨊ ᨄᨚ ᨔᨚ ᨊ Dosa lampontu kigappa
ᨊᨄ ᨕᨀᨘᨒᨙᨕ ᨒᨚᨄᨚ ᨈᨙᨕᨀᨗ ᨔᨑᨙᨕᨗ ᨔᨘᨔ
ᨕᨑᨚ ᨈᨘᨆᨒᨔᨘᨀᨈ
ᨀ ᨄᨘᨊ ᨔᨗᨄᨘ
ᨉᨚ ᨔ ᨒᨄᨚ ᨈᨘ ᨀᨗᨁᨄ
Perhatikan pula contoh pemakaian kata
bersinonim dalam kelong berikut !

Ibuku darah dagingku


tempatku dilahirkan
sangat kesulitan
agar membuatku bisa
menjadi dewasa Jangan memberi dia kesusahan
yang melahirkan kita
karena kalau terjadi
dosa besar yg akan di dapat
4. Antonimi Antonim
Antonim adalah kata-kata yang
Antonimi iami antu kana anjo niaka memiliki pertalian makna
pattaliang battuang sipakaribokoi bertentangan secara penuh atau
siagang ngaseng iareka siagang secara sebagian dalam berbagai
bageang lalang ri aseng runtukang urutan kata. Antonim adalah suatu
kana. Antonim iami antu kala sekre kana kata yang artinya berlawanan satu
battuang kana na sipakaribokoi sekre sama lain. Antonim disebut juga
kana maraeng. Antonim nisakbuk tongi lawan kata yang dalam bahasa
siagang kana sipakaribokoi iamintu makassar disebut kana sibalikang
lalang basa mangkasarak nisakbuk battuangna iareka kana
kana sibalikang battuangna iareka assitunggeng bantuanna. Kata-
kana assitunggeng bantuanna. Kana kata yang berantonim dapat
kana iareka ber antonimi kulle ni pake digunakan secara paralel dalam
siangang paralel lalang ri sekre konteks sebuah konteks dengan maksud
siagang iamintu ni pakassaki pasang mempertegas pesan yang ingin
iamintu ero disareang. disampaikan
Ebarakna :
istri><suami
perempuan><laki laki
miskin><kaya
kamis><selasa
pintar><bodoh
bagus><buruk
rajin><malas
dingin><hangat><panas
menanam><mencabut
menjual><membeli
untung><rugi
anak anak><muda><tua
hidup><meninggal
Ebarakna:
ᨕᨊᨙ ᨕᨙᨄᨚ ᨕᨂ ᨑᨗ ᨒᨗᨊᨚ ᨔᨗ ᨔᨅᨙᨔᨅᨙᨕᨗ ᨞ ᨒᨙᨅ ᨈᨙᨊᨙ ᨒᨙᨅ ᨔᨗᨄᨘ ᨞ ᨒᨙᨅ
ᨕᨂᨑᨘ ᨕᨆᨀᨒᨀᨗ ᨔᨙᨉᨙ ᨞ ᨄᨘᨊ ᨊᨗᨕ ᨈᨕᨘ ᨔᨗᨄᨘ ᨄᨆᨕᨗᨊ ᨕᨒᨙ ᨒᨒᨚ ᨕᨗ
ᨔᨒᨙᨕᨚ ᨑᨗ ᨅᨑ ᨕᨗ ᨀᨕᨘ ᨊᨀᨘᨒᨙ ᨈᨙᨊᨙ ᨄᨆᨕᨗᨊ ᨞
ᨀᨆᨈᨚ ᨍᨗ ᨞ ᨄᨘᨊ ᨕᨁᨄᨀᨗ ᨀᨅᨍᨗᨀ ᨈᨙᨕᨀᨗ ᨈᨒᨗᨓᨒᨗᨓ ᨑᨊᨘᨈ ᨀ ᨁᨔᨗᨂᨗ ᨕᨈᨘ
ᨔᨒᨔ ᨀᨒᨙᨅᨀᨊ ᨞ ᨕᨗ ᨀᨈᨙ ᨈᨘᨔᨒᨔᨐ ᨞ ᨈᨙᨕ ᨈᨚᨀᨗ ᨈᨄᨘ ᨄᨑᨊᨘᨕ ᨀ
ᨈᨙᨊᨍᨈᨘ ᨊ ᨈᨘᨒᨗ ᨔᨒᨔᨈ ᨞ ᨕᨔᨗᨑᨍᨗᨈᨘ ᨔᨑᨙᨈ ᨄᨘᨊ ᨕᨙᨑᨚᨀᨗ ᨕᨀᨑᨙᨔᨚ ᨞
Anne empoanga ri lino sisambe-sambei, lebbak tekne lebbak
simpung, lebbak anngarruk ammakkalakki sedeng. Punna niak tau
simpung pakmaikna alle laloi saleori barang i kau nakkulle tekne
pakmaikna.
Kammatonji, punna anggappaki kabajikang teaki takliwak-liwak
rannuta ka gassingi antu salasa kalebbakkanna. I katte tusalasayya,
tea tongki tappuk panrannuang ka tenajantu na tuli salasata.
Amminrajintu sarenta punna erokki akkareso.
Misalnya :

kehidupan di dunia silih berganti kondisinya, kadang


bahagia kadang susah, kadang sedih kadang tertawa.
Jika ada seseorang kesusahan hatinya usahakan berikan
barang yang membuat hatinya senang.
Begitu juga, jika merasakan kebahagiaan jangan terlalu
berlebih kesenangannya sebab bisa mendapat
kesusahan sesudahnya. Kita orang yang kesulitan jangan
putus harapan karena tidak selamanya kita kesulitan. Kita
juga akan berubah jika kita mau berusaha.
5. Homograf, Homofon, na homonim

Lalang basa mangkasarak jai tongi ni buntulu


kana kana iamintu berhomograf,berhomofon
na berhomonim. Homograf, Homofon dan Homonim
Homograf iamintu kana siruppai tulisikna
mingka bedai pannyakbukanna na maknana.
Homograf nia homonim nia tong homofon. Dalam bahasa Makassar banyak pula dijumpai
Homofon kana iamintu siruppai tulisi na
kata-kata yang berhomograf, berhomifon, dan
bunyinna, mingka bedai battuanna.
berhomonim. Homograf adalah kata yang
Homonim iamintu kana anjo bedayya tulisi na
battuanna,mingka ni ruppai panyakbukanna. sama tulisannya tetapi berbeda lafal dan
maknanya. Homograf ada yang homonim
adapula yang homofon. Homofon kata yang
sama tulisan dan bunyi, tetapi berbeda makna.
Homonim adalah kata yang berbeda tulisan
dan maknanya, tetapi disamakan pelafalannya
ᨄᨒ
Ebarakna :
dapat dibaca bala, ballak, balla, balang, ballang, iareka balak
ᨅᨈ dapat dibaca battang, bata, batak, iareka batang
ᨈᨄᨙᨑᨙ dapat dibaca tapperek iareka tappere
ᨅᨒᨔ dapat dibaca ballasak, balasang, iareka balasak
ᨔᨗᨅᨀᨘ dapat dibaca sibakuk 'sebakul' dan sibakuk yang berarti 'kikir' iareka simbakuk
'seukuran'
ᨀᨙᨀᨙᨔᨙ dapat dibaca kekkesek 'jalan' iareka kekkesek 'kais'

Ebarak ratea nigambaraki kana lalang basa


Contoh di atas menggambakan bahwa dalam bahasa
mangkasarak nia kana siruppa tulisi,cmingka
Makassar ada kata yang sama tulisan, tetapi lafal
panyabukang na battuangna maraengi. Nia tong dan maknanya berbeda. Ada kata yang sama tulisan
kana siruppai tulisi na panyabukanna, mingka dan lafalnya, tetapi berbeda maknanya. Ada juga
maraengi battuangna. Nia tong kana siruppai kata yang sama tulisan dan lafalnya, tetapi memiliki
tulisik na panyabukanna, mingka maraengi perbedaan makna dalam konteks pemakaian kalimat
battuangna lalang konteks pammakaiang bahasa Makassar. Untuk itu, penggunaan bahasa
lampang kana basa mangkasarak. Ri paruntukang Makassar harus pandai memilih dan melafalkan kata
sesuai dengan konteks pemakaian
ri,pammakaiang basa mangkasarak kulle
carakdek ammile na anynyakbuk kana sirupa
siagang konteks pammakaiang.
Kacarakdekang akbasa
ᨈᨕᨘ ᨊᨗᨕᨀ ᨀᨚ ᨈᨘ ᨈᨚᨍᨙᨊ

ᨑᨗ ᨔᨙᨑᨙᨕ ᨄᨑᨔᨂ ᨊᨗᨕ ᨈᨕᨘ ᨊᨗᨔᨑᨙ ᨄᨑᨊᨘᨕ ᨑᨗ ᨄᨆᨑᨙᨈᨐ᨞ ᨕᨗᨕᨆᨗ ᨊᨗᨔᨘᨑᨚ ᨕᨄᨂᨗᨔᨙᨂᨗ ᨒᨄᨒᨄᨊ
ᨄᨆᨑᨗᨕᨂ ᨊᨔᨅ ᨊᨅᨒᨀᨗ ᨄᨂᨗᨔᨙᨂ ᨊᨗᨀᨊᨐ ᨄᨍᨆᨅᨑᨀ ᨞
ᨔᨑᨙ ᨓᨈᨘ ᨊᨗᨔᨑᨙᨆᨗ ᨔᨚ ᨀᨚ ᨂ ᨄᨚᨑᨚ ᨊᨗᨅᨁᨙ ᨑᨗ ᨄᨍᨆ ᨅᨑᨀ ᨞ ᨑᨗ ᨓᨈᨘᨊᨆᨚ ᨊᨁᨄ ᨕᨍᨚ ᨔᨚ ᨀᨚ ᨂᨂ
ᨍᨕᨗᨆᨗ ᨈᨕᨘ ᨆᨑᨙᨄᨙᨔᨙᨊ ᨕᨂᨚ ᨁᨚ ᨕᨗ ᨔᨚ ᨒᨊ ᨊ ᨈᨙᨕᨆᨚ ᨊᨄᨅᨁᨙᨕ ᨕᨔᨙᨂᨗ ᨆᨂᨙ ᨑᨗ ᨈᨘᨔᨗᨑᨈᨂ
ᨊᨗᨔᨑᨙ ᨞
ᨊᨒᨂᨙᨑᨙᨊ ᨀᨊᨊ ᨕᨍᨚ ᨈᨕᨘ ᨆᨑᨙᨄᨙᨔᨙᨊ ᨞ ᨕᨄᨘᨓᨒᨗᨆᨗ ᨕᨀᨊ ᨆᨒᨀ ᨊᨀᨙ ᨕᨂᨒᨙᨕᨗ ᨕᨊᨘᨊ
ᨈᨕᨘᨕ ᨞ ᨕᨗ ᨊᨀᨙ ᨕᨊᨙ ᨑᨄᨍ ᨊᨗᨄᨒᨗᨅᨂᨗ ᨞ ᨊᨔᨑᨙᨕ ᨄᨑᨊᨘᨕ ᨄᨆᨑᨙᨈ ᨔᨚ ᨒᨊ ᨊᨅᨈᨘ ᨆᨂᨙ ᨕᨊᨙ
ᨔᨚ ᨀᨚ ᨂᨂ ᨑᨗ ᨈᨕᨘ ᨔᨗᨑᨈᨂ ᨊᨗᨔᨚ ᨀᨚ ᨞
ᨀᨗᨄᨆᨚ ᨄᨚ ᨑ ᨂ ᨔᨑᨗᨅᨈ ᨄᨘᨊ ᨈᨙᨊ ᨊ ᨀᨘᨕᨒᨙᨕ ᨀᨊᨈ ᨞ ᨆᨒᨉᨘᨉᨘᨕ ᨊᨀᨙ ᨕᨂᨒᨙ ᨈ ᨔᨗᨑᨈᨀᨘ ᨞
ᨈᨚ ᨍᨙᨆᨗ ᨈᨙᨊ ᨈᨕᨘ ᨕᨍᨗᨊᨗᨀ ᨉᨀ ᨕᨍᨚ ᨀᨑᨕᨙ ᨕᨒᨖᨘ ᨈᨕᨒ ᨈᨙᨊ ᨊᨒᨙᨅ ᨒᨀ ᨑᨗ ᨊᨀᨙ ᨞
ᨕᨗᨕᨆᨗ ᨕᨍᨚ ᨊᨀᨙ ᨀᨘᨈᨘᨒᨗ ᨆᨒ ᨕᨁᨕᨘᨀ ᨈᨙᨊᨐ ᨊ ᨉᨄᨀᨘᨕᨙ ᨕᨁᨆᨐ ᨞
ᨕᨄᨘᨓᨒᨗᨆᨗ ᨕᨁᨊ ᨕᨀᨊ᨞ ᨀᨆ ᨈᨚᨍᨙᨂᨗ ᨀᨊᨈ ᨔᨑᨗᨅᨈ ᨞ ᨀᨗᨄᨆᨚ ᨄᨚ ᨑ ᨂ ᨊᨔᨅ ᨊᨄᨒᨗᨂᨘ ᨕ ᨔᨙᨈ
ᨊ ᨀᨘᨔᨑᨙᨀᨗ ᨈᨂᨑ ᨈᨊᨅᨊᨅ ᨞ ᨉᨔᨗ ᨊ ᨉᨔᨗ ᨅᨑ ᨈᨘᨒᨗ ᨕᨙᨄᨚ ᨍᨀᨗ ᨑᨗ ᨀᨚ ᨈᨘ ᨈᨚᨍᨙ ᨞
keterampilan berbahasa
Tau niaka kontu tojenna Basa Mangkasarak Bahasa indonesia
orang yang bisa dipercaya

Ri sekrea parasanga niak tau nisare parannua ri pamarentaya. Di suatu daerah ada orang yang dipercayakan oleh
iami nisuro apangisengi lapalapana pamarianga nasabak pemerintahannya, dia yang disuruh mengurusi masalah
nabalaki pangisenga nikanaya pajamabaraka. pertanian karena dia memiliki ilmu pertanian. suatu waktu
sare wa'tu nisaremi sokonga poro nibage ri pajama baraka. ri
disuruh membagi bantuan ke para petani. sewaktu dia
watunamo nagappa anjo soko nganga jaimi tau marepesena
mendapat bantuan, banyak orang yang mendekat untuk
ango goi solanna na teamo napabagea asengi mange ri
mempengaruhi untuk tidak membagi kepada yang berhak.
tusiratanga nisare.

ketika mendengar orang yang mendekat mengatakan, dia


Nalangerekna kanana anjo tau marepesena. apuwalimi
menyahut bahwa dia takut mengambil hak orang lain. "Saya ini
angkana mallaka nake angalei anunna taua. i nakke anne
rapaja nipalimbangi. nasarea parannua pamarenta solanna
hanya sebagai penyumbang yang dipercayakan pemerintah
nabatu mangge anne sokonganga ri tau siratanga nisoko. supaya bantuan ini sampai kepada yang berhak. Saya minta
kipamoporanga saribata punna tena na kualea kanata. maaf kalau saya tidak bisa menerima kemauanmu, saya takut
maladudua nakke angale ta sirataku. tojemi tena tau ajinika mengambil yang bukan hakku. Orang tidak melihat saya tapi
daka anjo karae alahu taala tena naleba laka ri nakke. iami Allah melihat saya (Allah maha melihat). Oleh sebab itu saya
anjo nakke kutuli mala agauka tenaya na dapakue agamaya. takut melakukan hal-hal yang bertentangan dengan ajaran
agama".
Apuwalimi aganna aangkana. kamma tojengi kanata saribata.
kipamo poranga nasabak napalingua setang na kusareki Temannya mengakatan, "betul apa yang kamu bilang saudara,
tangara tanabanaba. dasi na dasi bara tuli epokjaki ri kotu Saya minta maaf karena dipengaruhi setan sehingga saya
tojek. memberi saran yang tidak benar. Mudah-mudahan kita selalu
dalam jalan yang benar"
terima kasih !

Anda mungkin juga menyukai