Anda di halaman 1dari 7

PUPUH POCUNG Beserta Artinya

Bahasa Jawa
Pupuh Pocung merupakan sebuah tembang bagian dari Serat Wedhatama yang tulis oleh KGPAA
Mangkunegara IV Kesultanan Yogyakarta.Pada postingan kali ini, Synaoo.com akan memberikan
materi pelajaran bahasa Jawa yaitu Serat Wedhatama Tembang Macapat Pupuh Pocung pada 33
sampai 47.

Baca Juga : Pupuh Gambuh Beserta Artinya

Paugerane Tembang Pocung


➥ Guru gatrane ana 4
Tegese saben pada (bait) dumadi saka 4 gatra (baris).

➥ Guru wilangane 12, 6, 8, 12


Tegese Gatra kapisan dumadi saka 12 wanda (suku kata), gatra kapindho enem wanda, gatra
ketelu wolung wondo, lan gatra kaping papat rolas wanda.

➥ Guru lagune yaiku u, a, i, a


Tegese guru lagu yaiku tibaning swara ana ing pungkasaning gatra. Gatra kapisan kudu dipungkasi
nganggo tembung kang ndhuweni swara pungkasan (U). Gatra kapindho dipungkasi swara (A),
gatra kaping telu dipungkasi swara (I) lan gatra kaping papat dipungksi swara (A).

Baca Juga : Pupuh Sinom Beserta Artinya

Laras Pelog 
Pathet Nem
5       5     6  5    3     6       1    2       3  1  2    5     5     6   5    3 Ngel-mu   i   –   ku   ka  –
la   kon  –   e          kan-thi    la  –  ku   2      3 2 1     6    3     2  3  2     1 Le  –  kas  –    e   la-     wan     kas
6       1        2     2       3     5    6    2 3   1 6 te  –  ges    – e   kas   nyan – to   –   sa  –  ni  
6        1      2         3      2        2       2   1    6     1       1      1   2     2 se  –  tya   bu 
–  dya   pa  –  nge  –  kes  –  e  dur    ang  –    ka  –  ra  

Laras Pelog
Pathet Barang

1
6       6       5      3     6       7    2       2  3         6     6     5       3 Ngel-mu   i   –   ku   ka  –
la   kon  –   e          kan-thi    la  –  ku   6      7            2    2       3  2     7 Le  –  kas  –    e   la-     wan     kas  
7       2        2     2       2        2        3 2   7 6 te  –  ges    – e   kas   nyan – to   –   sa  –  ni  
6        7      2         3      2        2          7      6     7       2      3   2     2 se  –  tya   bu 
–  dya   pa  –  nge  –  kes  –  e  dur    ang  –    ka  –  ra  

Laras Slendro 
Pathet Mayuro
3       3     3        3     1       1    1         e           6     6     5       3 Ngel-mu   i   –   ku   ka  –
la   kon  –   e          kan-thi    la  –  ku   1         2         6    3         2        1 Le  –  kas  –    e   la-     wan     kas  
1       2        2     2       3         1        2      6 te  –  ges    – e   kas   nyan – to   –   sa  –  ni  
6        1      2         3      2        2         1        6   1       1      1   2      2 se  –  tya   bu 
–  dya   pa  –  nge  –  kes  –  e  dur    ang  –    ka  –  ra  

Pupuh Pocung Pada 1


33. Ngelmu iku Kalakone kanthi laku 
      Lekase lawan kas 
      Tegese kas nyantosani 
      Setya budaya pangekese dur angkara 
Dalam Bahasa Indonesia
Ilmu(hakekat) itu diraih dengan cara menghayati dalam setiap perbuatan,
Diawali kemauan.
Artinya, kemauan membangun kesejahteraan sesama,
Teguh membudi daya menaklukkan semua angkara
Dalam Bahasa Jawa
Ilmu (inti) wis ditampa dening urip ing saben tumindak,
Diwiwit kepinginan.
Artosipun, kepinginan mbangun kesejahteraan bebarengan,
Kanthi ngalestarikno budaya naklukno kabeh angkara.

Pupuh Pocung Pada 2


34. Angkara gung Neng angga anggung gumulung
Gegolonganira
Triloka lekeri kongsi
Yen den umbar ambabar dadi rubeda.
Dalam Bahasa Indonesia
Nafsu angkara yang besar ada di dalam diri,
kuat menggumpal,
menjangkau hingga tiga zaman,
jika dibiarkan berkembang akan berubah menjadi gangguan.
Dalam Bahasa Jawa
Nafsu angkara kang gedhe ana ing awak dewe,
kuat ngempel,

2
tekan nganti telung zaman,
yen diumbarke nyebar dadi alangan.

Pupuh Pocung Pada 3


35. Beda lamun kang wus sengsem Reh ngasamun
Semune ngaksama
Sasamane bangsa sisip
Sarwa sareh saking mardi martatama
Dalam Bahasa Indonesia
Berbeda dengan yang sudah menyukai
dan menjiwai,
watak dan perilaku memaafkan pada sesama
selalu sabar berusaha menyejukkan suasana,
Dalam Bahasa Jawa
Beda karo wong sing wis seneng
lan ngawasi,
Watek lan pangerten pangapunten kanggo wong liya
tansah sabar nyoba ngademke suasana,

Pupuh Pocung Pada 4


36. Taman limut Durgameng tyas kang weh limput
Karem ing karamat
Karana karoban ing sih
Sihing sukma ngrebda saardi pengira
Dalam Bahasa Indonesia
Dalam kegelapan angkara dalam hati yang menghalangi,
Larut dalam kesakralan hidup,
Karena tenggelam dalam samodra kasih sayang,
kasih sayang sukma (sejati) tumbuh berkembang sebesar gunung.
Dalam Bahasa Jawa
Ing pepeteng angkara ing njero ati kang ngalingi,
Kerem ing kasucen gesang,
Amarga kerem ing ndalem samodra katresnanan,
katresnan (nyata) tansaya gedhe kaya gunung.

Pupuh Pocung Pada 5


37. Yeku patut tinulat tulat tinurut
Sapituduhira,
Aja kaya jaman mangkin
Keh pra mudha mundhi diri Rapal makna
Dalama Bahasa Indonesia
Itulah yang pantas ditiru,
contoh yang patut diikuti

3
seperti semua nasehatku.
Jangan seperti zaman nanti banyak anak muda yang menyombongkan diri dengan hafalan ayat
Dalam Bahasa Jawa
Punika kang pantes ditiru,
conto sing kudu diterusake
kaya kabeh pituturku.
Ora kaya ing mangsa ngarep, akeh wong enom sing gumedhe babagan apalan ayat

Pupuh Pocung Pada 6


38. Durung becus kesusu selak besus
Amaknani rapal
Kaya sayid weton mesir
Pendhak pendhak angendhak gunaning jalma
Dalam Bahasa Indonesia
Belum mumpuni sudah berlagak pintar.
Menerangkan ayat seperti sayid dari Mesir
Setiap saat meremehkan
kemampuan orang lain
Dalam Bahasa Jawa
Ora bisa nindakake wis keminter,
nerangake ayat kaya sayid ing Mesir,
saben wektu ngremehake,
kemampuane liyane.

Pupuh Pocung Pada 7


39. Kang kadyeku Kalebu wong ngaku aku
Akale alangka
Elok Jawane denmohi
Paksa langkah ngangkah met Kawruh ing Mekah
Dalam Bahasa Indonesia
Yang seperti itu termasuk orang mengaku-aku
Kemampuan akalnya dangkal
Keindahan ilmu Jawa malah ditolak.
Sebaliknya, memaksa diri mengejar ilmu di Mekah
Dalam Bahasa Jawa
Wong kasebut kalebu wong sing ngaku-ngaku,
Kemampuan akale cetek,
Kaendahan ilmu Jawa ditolak,
Nanging, meksa nyedhaki ilmu ing Mekkah.

Pupuh Pocung Pada 8


40. Nora weruh rosing rasa kang rinuruh
lumeketing angga

4
Anggere padha marsudi
kana kene kaanane nora beda
Dalam Bahasa Indonesia
Tidak memahami hakekat ilmu yang dicari,
Sebenarnya ada didalam diri,
Asal mau berusaha,
sana sini (ilmu) tidak berbeda.
Dalam Bahasa Jawa
Ora mahami sejatine ilmu sing digoleki,
Sabenere ana ing jero awak,
Anggere pengin nyoba,
Kono kene (ilmu) ora beda.

Pupuh Pocung Pada 9


41. Uger lugu den ta mrih pralebdeng kalbu
Yen kabul kabuka
Ing drajat kajating urip
Kaya kang wus winahya sekar srinata
Dalam Bahasa Indonesia
Asal tidak banyak tingkah, agar supaya merasuk ke dalam sanubari
Bila berhasil terbuka,
pada derajat kemuliaan hidup yang sebenarnya,
Seperti yang telah tersirat dalam tembang sinom.
Dalam Bahasa Jawa
Sanadyan ora kakeyan polah, supaya bisa nembus ing jero dada,
nalika kasil mbukak,
ing tingkat kamulyan urip kang sejati,
kaya sing wis ditemokake ing tembang sinom.

Pupuh Pocung Pada 10


42. Basa ngelmu mupakate panemune
Pasahe lan tapa
Yen satriya tanah Jawi
Kuna kuna kang ginilut tripakara
Dalam Bahasa Indonesia
Yang namanya ilmu, dapat berjalan bila sesuai dengan cara pandang kita.
Dapat dicapai dengan usaha yang gigih.
Bagi satria tanah Jawa,
dahulu yang menjadi pegangan adalah tiga perkara.
Dalam Bahasa Jawa
Apa sing diarani ilmu, bisa digunakake yen pada karo perspektif kita,
bisa digayuh kanthi usaha sing tenanan,

5
kanggo prajurit tanah Jawa,
mbiyen kang dadi cekelan yaiku telung perkara.

Pupuh Pocung Pada 11


43. Lila lamun kelangan nora gegetun
Trima yen ketaman
Sakserik sameng dumadi
Tri legawa nalangsa srah ing Bathara
Dalam Bahasa Indonesia
Ikhlas bila kehilangan tanpa menyesal,
Sabar jika hatidisakiti sesama,
Ketiga, lapang dada sambil berserah diri pada Tuhan.
Dalam Bahasa Jawa
Ikhlas yen kelangan ora getun,
Sabar yen ati
dilarani sepada,
kaping telu, narima kanti pasrah marang Pengeran.

Pupuh Pocung Pada 12


44. Bathara gung inguger graning jajantung
Jenek Hyang wisesa
Sana pasenedan suci
Nora kaya simudha mudhar angkara
Dalam Bahasa Indonesia
Tuhan Maha Agung diletakkan dalam setiap hela nafas
Menyatu dengan Yang Maha Kuasa
Teguh mensucikan diri
Tidak seperti yang muda, mengumbar nafsu angkara
Dalam Bahasa Jawa
Pengeran Maha Agung diselehke ing saben ambekan,
Nyatu kalian Kang Maha Kuasa,
Tetep nyucikno awak,
Ora kaya kang enom, nybarke nafsu angkara

Pupuh Pocung Pada 13


45. Nora uwus kareme anguwus uwus
Uwose tan ana
Mung janjine muring muring
Kaya buta buteng betah anganiaya
Dalam Bahasa Indonesia
Tidak henti hentinya gemar mencaci maki.
Tanpa ada isinya
kerjaannya marah- marah seperti raksasa bodoh,
mudah marah dan menganiaya sesama

6
Dalam Bahasa Jawa
Ora mendek seneng nyela,
tanpa ana isine,
penggaweane murka kaya raksasa bodho,
gampang murka lan nganiaya liyane.

Pupuh Pocung Pada 14


46. Sakeh luput ing angga tansah linimput
Linimpet ing sabda
Narka tan ana udani
Lumuh ala ardane ginawa gada
Dalam Bahasa Indonesia
Semua kesalahan dalam diri selalu ditutup tutup dengan kata2,
mengira tak ada yang tahu,
bilang enggan berbuat jahat
padahal tabiat buruknya membawa kehancuran.
Dalam Bahasa Jawa
Kabeh kalepatan ing awak tansah ditutupi kanti ukara,
dikira ora ana kang ngerti,
ngucap ora gawe jahat,
padahal niat ala nggawa karusakan.

Pupuh Pocung Pada 15


47. Durung punjul ing kawruh kaselak jujul
Kaseselan hawa
Cupet kapepetan pamrih
tangeh nedya anggambuh mring Hyang Wisesa
Dalam Bahasa Indonesia
Belum cakap ilmu buru2 ingin dianggap pandai
Tercemar nafsu
selalu merasa kurang dan tertutup oleh pamrih,
sulit untuk manunggal pada Yang Maha Kuasa.
Dalam Bahasa Jawa
Durung nguasani ilmu cepet-cepet kepingin diarani pinter,
keseselen nafsu,
terus ngerasa kurang lan katutup marang pamrih,
angel nyatu marang Kang Maha Kuasa.

Anda mungkin juga menyukai